DOLINA ŚRODKOWEGO BUGU PLB060003 Lubelszczyzna to Region, Który Może Poszczycić Się Dużym Bogactwem Świata Roślin, Zwierząt I Krajobrazów
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Obszar Natura 2000 DOLINA ŚRODKOWEGO BUGU PLB060003 Lubelszczyzna to region, który może poszczycić się dużym bogactwem świata roślin, zwierząt i krajobrazów. Jest to uwarunkowane specyficznym położeniem fizjograficznym i geobotanicz- nym, a także stosunkowo niewielkim stopniem antropogenicznego przekształcenia. W granicach województwa znajdują się obszary nizinne, w tym pojezierze, oraz obszary wyżynne, w tym Roz- tocze charakterem nawiązujące do gór. Zwłaszcza siedliska trawiaste wschodniej Lubelszczyzny wyróżniają się specyficznym charakterem. Należą do nich zarówno siedliska mokre, jak unikato- we torfowiska niskie typu węglanowego, znane jako Chełmskie Torfowiska Węglanowe czy tor- fowiska wysokie i przejściowe Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, jedynego w Polsce pojezie- rza nie objętego ostatnim zlodowaceniem, a także siedliska suche, jak murawy kserotermiczne w Kątach, w rezerwacie Stawska Góra, na zboczach doliny Bugu w okolicy Hrubieszowa, należą- ce do najcenniejszych w Polsce Siedliska te stanowią ostoje wielu roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem. Mają tu swoje ostatnie stanowiska gatunki, których nie znajdziemy już w innych częściach Polski oraz Unii Europejskiej, wśród nich m.in. suseł perełkowany, smużka stepowa, żmijowiec czerwony, szczodrzeniec zmienny, dziurawiec wytworny. Znacząca część siedlisk trawiastych (łąki i murawy kserotermiczne) ma półnaturalny cha- rakter, wykształciła się na skutek wielowiekowej uprawy ziemi tradycyjnymi metodami wypasu zwierząt i koszenia. Przetrwanie tych siedlisk, kryjących w sobie wielkie bogactwo dzikiej fauny i flory, zależy całkowicie od ciągłości gospodarowania. Z powodu niskiej opłacalności zarzucono użytkowanie na większości najcenniejszych terenów, co powoduje, że siedliska te należą obecnie do najsilniej zagrożonych zanikiem. Obszary trawiaste Lubelszczyzny o największym znaczeniu zostały włączone do Europejskiej Sieci Ekologiczna Natura 2000, której celem jest zachowa- nie bioróżnorodności przyrodniczej Europy. Cel ten realizowany jest dwukierunkowo. Z jednej strony chodzi o unikanie działalności, która mogłaby w istotny sposób pogorszyć stan gatun- ków i siedlisk przyrodniczych, dla których dany obszar został wyznaczony. Z drugiej strony chodzi o podejmowanie w razie potrzeby działań służących zapewnieniu właściwego stanu ochrony. W przypadku siedlisk trawiastych polegają one przede wszystkim na przywróceniu tradycyjnych form użytkowania. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie wdraża projekty czynnej ochrony, po- zyskując fundusze UE. Projekt „Ochrona bioróżnorodności siedlisk trawiastych wschodniej Lu- belszczyzny” realizowany jest przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Lublinie w part- nerstwie z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie. Jego celem jest zatrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej siedlisk trawiastych na terenie wschodniej Lubelszczyzny poprzez stworzenie podstaw dobrego zarządzania obszarami Natura 2000, wdrożenie zadań czynnej ochrony wynikających z planów zadań ochronnych oraz wzrost wiedzy i świadomości społeczeń- stwa na temat wartości oraz zasad zrównoważonego użytkowania siedlisk trawiastych, ich funk- cji ekosystemowych oraz większego ukierunkowania obszarów wiejskich na bioróżnorodność. W ramach projektu opracowano dokumentację do opracowania planu zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003, Polesie PLB060019 (poza terenem Poleskiego Parku Narodowego), Chełmskie Torfowiska Węglanowe PLB060003, Torfowiska Cheł- mskie PLH060023, Rogów PLH060062, Żmudź PLH060075 i Sawin PLH060068. Plan zadań ochronnych jest narzędziem skutecznego zarządzania obszarem Natura 2000. Jest to dokument ustanawiany na 10 lat. Plan zadań ochronnych zawiera mapę obszaru wraz z opisem granic, identyfikacje istniejących i potencjalnych zagrożeń dla przedmiotów ochrony, cele działań ochronnych, określenie działań ochronnych, ze wskazaniem podmiotów odpowie- dzialnych za ich wykonanie i obszarami ich wdrażania oraz wskazania do zmiany w istniejących dokumentach planistycznych. Do procesu tworzenia planów zadań ochronnych zapraszane są osoby prywatne, przedstawiciele instytucji, organizacji, uczelni oraz firm związanych z obszarem Natura 2000. Takie podejście umożliwia wykorzystanie w procesie planowania interdyscyplinar- – 2 – nej wiedzy wszystkich jego uczestników, uwzględnienie uwarunkowań społeczno-gospodarczych, a także współpracę na rzecz wspólnych celów. Informację o wszystkich obszarach Natura 2000 w Polsce można znaleźć na stronie: www.natura2000.gdos.gov.pl Projekt zakłada również realizację zadań wynikających z już zatwierdzonych planów zadań ochronnych, których celem jest poprawa jakości siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków. Zadania czynnej ochrony przyrody, realizowane w ramach projektu obejmują: • Wzmocnienie populacji gatunków roślin zagrożonych wyginięciem – żmijowca czerwone- go i szczodrzeńca zmiennego. • Poprawę warunków siedliska murawy kserotermicznej w specjalnym obszarze ochrony siedlisk Natura 2000 Drewniki. • Wprowadzenie wypasu owiec ras rodzimych – świniarka i uhruska – jako jednej z naj- skuteczniejszych form ochrony terenów trawiastych w obrębie obszarów Natura 2000 Stawska Góra, Kąty i Zachodniowołyńska Dolina Bugu. Wiosna w Dolinie Środkowego Bugu (fot. A. Cwener) – 3 – Obszar Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 Ostoja obejmuje długi fragment naturalnej doliny Bugu wyciętej w równinach Polesia Wołyń- skiego i Polesia Podlaskiego, stanowiącej na tym odcinku granicę państwa – między Gołębiami (miejsce gdzie Bug wpływa na teren Polski) a Terespolem. Rzeka na obszarze ostoi płynie głęboko wciętym korytem, występują tu liczne meandry i starorzecza, a także kilkumetrowej wysoko- ści skarpy brzegowe. Znaczna część gruntów dolinie zajęta jest przez łąki i zdegradowane lasy nadrzeczne oraz zarośla wierzbowe. Obszar Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 został wyznaczony rozporządze- niem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony pta- ków Natura 2000. Aktualnie obowiązującą podstawą prawną jest rozporządzenie Ministra Śro- dowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. 2011 Nr 25 poz. 133). Obszar znajduje się na terenie powiatu bialskiego, gmin: Terespol, Kodeń, Sławatycze; na terenie powiatu włodawskiego, gmin: Hanna, Włodawa, Wola Uhruska; powiatu chełmskiego, gmin: Ruda Huta, Dorohusk, Dubienka; powiatu hrubieszowskiego, gmin: Horodło, Hrubieszów, Hrubieszów Miasto, Mircze, Dołhobyczów. Przełom doliny Bugu jest częścią jednego z najważniejszych w Europie korytarzy migracyj- nych. Stanowi naturalną liniową strukturę przyrodniczą, spełniającą założenia koncepcji EECO- NET (European Ecological Network) o spójności środowiska. Obszar Natura 2000 leży w Korytarzu Wschodnim (KW), który łączy lasy wzdłuż wschodniej granicy kraju, rozpoczyna się na Polesiu, biegnie wzdłuż Bugu do Strzeleckiego Parku Krajobrazowego, a następnie do Chełmskiego Par- ku Krajobrazowego, Poleskiego Parku Narodowego, Lasów Sobiborskich, Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu i Lasów Mielnickich, gdzie dołącza do Korytarza Północno-Centralnego. Łabędzie na rozlewiskach Bugu w okolicy Dubienki (fot. R. Siek) – 4 – Obszar Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 - powiat hrubieszowski Poleska Dolina Bugu Siedliszcze Uroczyska Lasów Strzeleckich Skryhiczyn Strzelecki PK Józefów Zagórnik Lasy Strzeleckie Liski I Matcze Raciborowice Uroczyska Lasów Strzeleckich Bereżnica Marysin Annopol Liski Horodło Stefankowice Poraj Uchanie Kopyłów Teratyn Kułakowice Drugie Turkołówka Mojsławice Janki Łuszków Wołajowice Kobło Hrebenne Zosin Janki Czortowice Nadbużański OChK Dolina Środkowego Bugu Strzyżów Rogalin Zadębce Nowosiółki Moroczyn Husynne Skierbieszów Nieledew HrubieszówTeptiuków Trzeszczany Pierwsze Obrowiec Gródek Zachodniowołyńska Dolina Bugu Podhorce Wolica Czumów Gozdów Kozodawy Ślipcze Alojzów Werbkowice Metelin Sitno Masłomęcz Mieniany Miączyn Kosmów Terebiń Cichobórz Nadbużański OChK Lasy Mirczyńskie Modryniec Kryłów Szychowice Rulikówka Zachodniowołyńska Dolina Bugu Sahryń Modryń Górka-Zabłocie Prehoryłe Adelina Lasy Dołhobyczowskie Małków Miętkie Andrzejówka Ameryka Gołębie Łabunie Łasków Dołhobyczowski OChK Adelina Borsuk Lipowiec Smoligów Zaręka Lasy Dołhobyczowskie Komarów-Osada Lasy Dołhobyczowskie Tyszowce Podhajczyki Tuczapy Dąbrowa Dołhobyczów Wereszyn Mołożów Wiszniów Witków Mikulin Nabróż Honiatyn Krynice Poturzyn Horoszczyce Kryszyn Radostów Oszczów Wasylów Żabcze Franusin Suszów Sulimów Telatyn Kościaszyn Rachanie Łaszczów Nowosiółki Marysin Tarnawatka Liwcze Liski Hulcze Radków Chochłów Suśle Wzgórza Żniatyn Przewodów Dłużniów Rzeplin Wyżłów Wasylów Wielki Ulhówek Myców Tomaszów Lubelski Km BudyninOserdów 0 1 2 4 6 8 Jarczów Legenda Granica państwa Zamnki, ruiny zamkowe Drogi wojewódzkie Rezerwat Przyrody Granica powiatu Grodziska Drogi lokalne Park Krajobrazowy Granica gminy Szlak rowerowy Linie kolejowe Obszar Chronionego Krajobrazu Główne miejscowości Szlak pieszy (czerwony) Rzeki Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Miejscowości Szlak pieszy (zielony) Zbiorniki wodne Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 Przejścia graniczne Szlak pieszy (niebieski) Obszary leśne Kościół, cerkiew Szlak kajakowy Łąki Rezydencje magnackie, dwory Drogi krajowe Tereny zabudowane – 5 – Brodziec śniady objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową (fot. R. Siek) W ostoi stwierdzono 215 gatunków ptaków, w tym 154 lęgowe, z czego 64 wymienione są w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (35 lęgowe),