Obszar Natura 2000 DOLINA ŚRODKOWEGO BUGU PLB060003 Lubelszczyzna to region, który może poszczycić się dużym bogactwem świata roślin, zwierząt i krajobrazów. Jest to uwarunkowane specyficznym położeniem fizjograficznym i geobotanicz- nym, a także stosunkowo niewielkim stopniem antropogenicznego przekształcenia. W granicach województwa znajdują się obszary nizinne, w tym pojezierze, oraz obszary wyżynne, w tym Roz- tocze charakterem nawiązujące do gór. Zwłaszcza siedliska trawiaste wschodniej Lubelszczyzny wyróżniają się specyficznym charakterem. Należą do nich zarówno siedliska mokre, jak unikato- we torfowiska niskie typu węglanowego, znane jako Chełmskie Torfowiska Węglanowe czy tor- fowiska wysokie i przejściowe Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, jedynego w Polsce pojezie- rza nie objętego ostatnim zlodowaceniem, a także siedliska suche, jak murawy kserotermiczne w Kątach, w rezerwacie Stawska Góra, na zboczach doliny Bugu w okolicy Hrubieszowa, należą- ce do najcenniejszych w Polsce Siedliska te stanowią ostoje wielu roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem. Mają tu swoje ostatnie stanowiska gatunki, których nie znajdziemy już w innych częściach Polski oraz Unii Europejskiej, wśród nich m.in. suseł perełkowany, smużka stepowa, żmijowiec czerwony, szczodrzeniec zmienny, dziurawiec wytworny. Znacząca część siedlisk trawiastych (łąki i murawy kserotermiczne) ma półnaturalny cha- rakter, wykształciła się na skutek wielowiekowej uprawy ziemi tradycyjnymi metodami wypasu zwierząt i koszenia. Przetrwanie tych siedlisk, kryjących w sobie wielkie bogactwo dzikiej fauny i flory, zależy całkowicie od ciągłości gospodarowania. Z powodu niskiej opłacalności zarzucono użytkowanie na większości najcenniejszych terenów, co powoduje, że siedliska te należą obecnie do najsilniej zagrożonych zanikiem. Obszary trawiaste Lubelszczyzny o największym znaczeniu zostały włączone do Europejskiej Sieci Ekologiczna Natura 2000, której celem jest zachowa- nie bioróżnorodności przyrodniczej Europy. Cel ten realizowany jest dwukierunkowo. Z jednej strony chodzi o unikanie działalności, która mogłaby w istotny sposób pogorszyć stan gatun- ków i siedlisk przyrodniczych, dla których dany obszar został wyznaczony. Z drugiej strony chodzi o podejmowanie w razie potrzeby działań służących zapewnieniu właściwego stanu ochrony. W przypadku siedlisk trawiastych polegają one przede wszystkim na przywróceniu tradycyjnych form użytkowania. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie wdraża projekty czynnej ochrony, po- zyskując fundusze UE. Projekt „Ochrona bioróżnorodności siedlisk trawiastych wschodniej Lu- belszczyzny” realizowany jest przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Lublinie w part- nerstwie z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie. Jego celem jest zatrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej siedlisk trawiastych na terenie wschodniej Lubelszczyzny poprzez stworzenie podstaw dobrego zarządzania obszarami Natura 2000, wdrożenie zadań czynnej ochrony wynikających z planów zadań ochronnych oraz wzrost wiedzy i świadomości społeczeń- stwa na temat wartości oraz zasad zrównoważonego użytkowania siedlisk trawiastych, ich funk- cji ekosystemowych oraz większego ukierunkowania obszarów wiejskich na bioróżnorodność. W ramach projektu opracowano dokumentację do opracowania planu zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003, Polesie PLB060019 (poza terenem Poleskiego Parku Narodowego), Chełmskie Torfowiska Węglanowe PLB060003, Torfowiska Cheł- mskie PLH060023, Rogów PLH060062, Żmudź PLH060075 i Sawin PLH060068. Plan zadań ochronnych jest narzędziem skutecznego zarządzania obszarem Natura 2000. Jest to dokument ustanawiany na 10 lat. Plan zadań ochronnych zawiera mapę obszaru wraz z opisem granic, identyfikacje istniejących i potencjalnych zagrożeń dla przedmiotów ochrony, cele działań ochronnych, określenie działań ochronnych, ze wskazaniem podmiotów odpowie- dzialnych za ich wykonanie i obszarami ich wdrażania oraz wskazania do zmiany w istniejących dokumentach planistycznych. Do procesu tworzenia planów zadań ochronnych zapraszane są osoby prywatne, przedstawiciele instytucji, organizacji, uczelni oraz firm związanych z obszarem Natura 2000. Takie podejście umożliwia wykorzystanie w procesie planowania interdyscyplinar-
– 2 – nej wiedzy wszystkich jego uczestników, uwzględnienie uwarunkowań społeczno-gospodarczych, a także współpracę na rzecz wspólnych celów. Informację o wszystkich obszarach Natura 2000 w Polsce można znaleźć na stronie: www.natura2000.gdos.gov.pl Projekt zakłada również realizację zadań wynikających z już zatwierdzonych planów zadań ochronnych, których celem jest poprawa jakości siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków. Zadania czynnej ochrony przyrody, realizowane w ramach projektu obejmują: • Wzmocnienie populacji gatunków roślin zagrożonych wyginięciem – żmijowca czerwone- go i szczodrzeńca zmiennego. • Poprawę warunków siedliska murawy kserotermicznej w specjalnym obszarze ochrony siedlisk Natura 2000 Drewniki. • Wprowadzenie wypasu owiec ras rodzimych – świniarka i uhruska – jako jednej z naj- skuteczniejszych form ochrony terenów trawiastych w obrębie obszarów Natura 2000 Stawska Góra, Kąty i Zachodniowołyńska Dolina Bugu.
Wiosna w Dolinie Środkowego Bugu (fot. A. Cwener)
– 3 – Obszar Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003
Ostoja obejmuje długi fragment naturalnej doliny Bugu wyciętej w równinach Polesia Wołyń- skiego i Polesia Podlaskiego, stanowiącej na tym odcinku granicę państwa – między Gołębiami (miejsce gdzie Bug wpływa na teren Polski) a Terespolem. Rzeka na obszarze ostoi płynie głęboko wciętym korytem, występują tu liczne meandry i starorzecza, a także kilkumetrowej wysoko- ści skarpy brzegowe. Znaczna część gruntów dolinie zajęta jest przez łąki i zdegradowane lasy nadrzeczne oraz zarośla wierzbowe. Obszar Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 został wyznaczony rozporządze- niem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony pta- ków Natura 2000. Aktualnie obowiązującą podstawą prawną jest rozporządzenie Ministra Śro- dowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. 2011 Nr 25 poz. 133). Obszar znajduje się na terenie powiatu bialskiego, gmin: Terespol, Kodeń, Sławatycze; na terenie powiatu włodawskiego, gmin: Hanna, Włodawa, Wola Uhruska; powiatu chełmskiego, gmin: Ruda Huta, Dorohusk, Dubienka; powiatu hrubieszowskiego, gmin: Horodło, Hrubieszów, Hrubieszów Miasto, Mircze, Dołhobyczów. Przełom doliny Bugu jest częścią jednego z najważniejszych w Europie korytarzy migracyj- nych. Stanowi naturalną liniową strukturę przyrodniczą, spełniającą założenia koncepcji EECO- NET (European Ecological Network) o spójności środowiska. Obszar Natura 2000 leży w Korytarzu Wschodnim (KW), który łączy lasy wzdłuż wschodniej granicy kraju, rozpoczyna się na Polesiu, biegnie wzdłuż Bugu do Strzeleckiego Parku Krajobrazowego, a następnie do Chełmskiego Par- ku Krajobrazowego, Poleskiego Parku Narodowego, Lasów Sobiborskich, Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu i Lasów Mielnickich, gdzie dołącza do Korytarza Północno-Centralnego.
Łabędzie na rozlewiskach Bugu w okolicy Dubienki (fot. R. Siek)
– 4 – Obszar Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 - powiat hrubieszowski
Poleska Dolina Bugu
Siedliszcze Uroczyska Lasów Strzeleckich Skryhiczyn Strzelecki PK Józefów Zagórnik
Lasy Strzeleckie
Liski I Matcze Raciborowice Uroczyska Lasów Strzeleckich Bereżnica
Marysin Annopol Liski Horodło Stefankowice Poraj Uchanie Kopyłów Teratyn Kułakowice Drugie Turkołówka Mojsławice Janki Łuszków Wołajowice Kobło Hrebenne Zosin Janki Czortowice Nadbużański OChK Dolina Środkowego Bugu Strzyżów Rogalin Zadębce Nowosiółki Moroczyn Husynne Skierbieszów Nieledew HrubieszówTeptiuków Trzeszczany Pierwsze Obrowiec Gródek
Zachodniowołyńska Dolina Bugu Podhorce Wolica Czumów Gozdów Kozodawy Ślipcze Alojzów Werbkowice Metelin
Sitno Masłomęcz Mieniany Miączyn Kosmów Terebiń Cichobórz Nadbużański OChK Lasy Mirczyńskie Modryniec Kryłów Szychowice Rulikówka Zachodniowołyńska Dolina Bugu Sahryń Modryń
Górka-Zabłocie Prehoryłe Adelina Lasy Dołhobyczowskie Małków Miętkie Andrzejówka Ameryka Gołębie Łabunie Łasków Dołhobyczowski OChK Adelina Borsuk Lipowiec Smoligów Zaręka Lasy Dołhobyczowskie Komarów-Osada Lasy Dołhobyczowskie Tyszowce Podhajczyki Tuczapy Dąbrowa Dołhobyczów Wereszyn Mołożów Wiszniów Witków Mikulin Nabróż Honiatyn Krynice Poturzyn Horoszczyce Kryszyn Radostów Oszczów Wasylów Żabcze Franusin Suszów Sulimów Telatyn Kościaszyn Rachanie Łaszczów Nowosiółki Marysin Tarnawatka Liwcze Liski Hulcze Radków Chochłów Suśle Wzgórza Żniatyn Przewodów Dłużniów Rzeplin Wyżłów Wasylów Wielki Ulhówek Myców
Tomaszów Lubelski Km BudyninOserdów 0 1 2 4 6 8 Jarczów Legenda
Granica państwa Zamnki, ruiny zamkowe Drogi wojewódzkie Rezerwat Przyrody Granica powiatu Grodziska Drogi lokalne Park Krajobrazowy Granica gminy Szlak rowerowy Linie kolejowe Obszar Chronionego Krajobrazu Główne miejscowości Szlak pieszy (czerwony) Rzeki Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Miejscowości Szlak pieszy (zielony) Zbiorniki wodne Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 Przejścia graniczne Szlak pieszy (niebieski) Obszary leśne Kościół, cerkiew Szlak kajakowy Łąki Rezydencje magnackie, dwory Drogi krajowe Tereny zabudowane
– 5 – Brodziec śniady objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową (fot. R. Siek)
W ostoi stwierdzono 215 gatunków ptaków, w tym 154 lęgowe, z czego 64 wymienione są w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (35 lęgowe), a 30 w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”. Jed- na z ważniejszych w kraju ostoi lęgowych czapli białej, derkacza, dubelta i zimorodka. W regionie lubelskim najważniejsza ostoja dla rybitw z rodzaju Chlidonias oraz jedna z ważniejszych dla: zie- lonki, kropiatki, dzięcioła białogrzbietego, podróżniczka i wodniczki. Istotne miejsce żerowisko- we dla bocianów, czapli (blisko 500 os. w jednym zgrupowaniu) i ptaków szponiastych (m.in. kani czarnej, kani rudej, gadożera, orzełka, orła przedniego, sokoła wędrownego). Ostoja, z uwagi na swój charakter, ma duży potencjał dla awifauny migrującej, głównie ptaków wodnych i błotnych. Świadczyć o tym mogą stwierdzone wiosną dość duże jak na południowo-wschodnią część Polski koncentracje blaszkodziobych (głównie gęsi i kaczek).
Knieć błotna na rozlewiskach Bugu w okolicach Zbereża (fot. R. Siek)
– 6 – Bug jest rzeką meandrującą. W obrębie doliny występują liczne jeziora zakolowe zwane zazwyczaj starorzeczami, jeziorami rzecznymi lub przyrzecznymi, lub powszechnie bużyskami. Jeziora zakolowe, tworzone przez przepływające wody rzeczne, są obiektami młodymi, często ulegającymi przemodelowaniu w trakcie dużych wezbrań. Stany wody w jeziorach zakolowych uzależnione są od wypełnienia wodą koryta rzeki. Jako pozostałości dawnych koryt rzecznych jeziora te charakteryzuje mała szerokość i wydłużony, łukowaty kształt. Zajmują z reguły małą powierzchnię, a podstawowym parametrem morfometrycznym je opisującym jest długość.
Skarpa nad Bugiem (fot. G. Grzywaczewski)
Szerokość doliny środkowego Bugu pozostaje w granicach od kilku do ponad 10 km. Dolina wyraźnie wyodrębnia się od przyległych regionów, a w okolicach Woli Uhruskiej i pod Włoda- wą przyjmuje wręcz przełomowy charakter. Zwężenia i rozszerzenia doliny są charakterystycz- ne dla badanego odcinka doliny Bugu, co ma odzwierciedlenie w warunkach formowania się rzeźby jej dna. Dominującym elementem rzeźby doliny Bugu jest równia zalewowa. Jej szerokość wynosi od około 1 km w południowej części do około 5 km w okolicy Dorohuska, a jej wysokość ponad średnim poziomem wody w korycie zmienia się od 4 m w części południowej do 3 m w części północnej. Między Dorohuskiem a Okopami następuje zwężenie dna doliny do około 1,5 km, gdzie dolina ma charakter przełomowy na odcinku około 5 km. Powierzchnię równi zalewowej urozmaicają liczne, odcięte zakola, wyznaczając współczesny pas meandrowy. W pozostałej części dna doliny występują starorzecza o innym kształcie i parametrach zakoli. Są to ślady funkcjonowania rzeki o meandrach wielkopromiennych, szczególnie wyraźne w pobliżu krawę- dzi tarasu nadzalewowego w okolicy Uchańki, Dorohuska i Hniszowa. Śladom paleomeandrów
– 7 – wielkopromiennych towarzyszą dobrze czytelne wały piaszczyste odsypów meandrowych, wznoszące się 1-2 m ponad powierzchnię równi zalewowej. Oprócz tego powierzchnię dna doliny urozmaicają pojedyncze izolowane „wyspy” tarasu nadzalewowego, wystające do kilku metrów ponad dno doliny. Największe z nich występują pod Dubienką i Uchańką, dzieląc dno doliny na dwa ramiona. Na tym odcinku do Bugu wpływa Wełnianka, Udal i Uherka. Wełnianka i Udal budują na powierzchni równi zalewowej dość wyraźne stożki napływowe ze śladami często przerzucanego odcinka ujściowego. Dolina Bugu jest miejscem występowania cennych siedlisk przyrodniczych takich jak staro- rzecza, łęgi, zmiennowilgotne łąki czy murawy kserotermiczne. Rosną tutaj również unikatowe gatunki takie jak żmijowiec czerwony i szczodrzeniec zmienny. Na łąkach można spotkać liczne gatunki motyli, do których należ m.in. modraszek nausitous, czerwończyk nieparek, modraszek telejus. W rzece występują takie gatunki ryb jak: koza pospo- lita, piskorz, różanka, boleń.
Wschód słońca nad doliną (fot. R. Siek)
– 8 – Obszar Natura 2000 Dolina Środkow ego Bugu PLB060003 - powiat chełmski
Uhrusk Łukówek Bukowa Mała Siedliszcze Poleska Dolina Bugu
Rudka Iłowa Marysin Ruda
Zarudnia Ruda-Huta
Świerże Gdola Żalin Dolina Środkowego Bugu Chełmski OChK Las Żaliński
Leśniczówka Wólka Czułczycka Chełmski PK Dobryłówka Okopy Berdyszcze Kępa Las Żaliński Nowiny Wólka Okopska Torfowiska Chełmskie Ludwinów Bagno Serebryskie Okszów Brzeźno Dorohusk Chełmski OChK Brzeźno Myszkowiec Koza-Gotówka Poleska Dolina Bugu Chełmskie Torfowiska Węglanowe Roskosz Turka Olenówka Husynne Ignatów Barbarówka Chełm Pławanice Rudolfin OstrówZanowinie Kolemczyce Michałówka
Chełmski OChK Skordiów
Uchańka Czerniejów Andrzejów Puszcza Lipinki Mateuszowo Rogatka Dubienka Bielin Starosiele Roztoka Radziejów Siedliszcze Poleska Dolina Bugu Holendry Grabowiecko-Strzelecki OChK Janostrów Krynica Stanisławów Syczów Strzelecki PK Siedliszcze Grobelki Jasienica Uroczyska Lasów Strzeleckich Skryhiczyn
Józefów Zagórnik Grabowiecko-Strzelecki OChK
Lasy Strzeleckie
Dolina Środkowego Bugu
Uroczyska Lasów Strzeleckich
Km 0 1 2 4 6 8
Legenda
Granica państwa Szlak rowerowy Drogi wojewódzkie Rezerwat Przyrody Granica powiatu Szlak pieszy (czerwony) Drogi lokalne Park Krajobrazowy Granica gminy Szlak pieszy (zielony) Rzeki Obszar Chronionego Krajobrazu Główne miejscowości Szlak pieszy (niebieski) Cieki okresowe Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Przejścia graniczne Szlak pieszy (fioletowy) Zbiorniki wodne Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 Miejscowości Szlak konny Obszary leśne Kościół, cerkiew Szlak kajakowy Łąki Zamki, ruiny zamkowe Drogi krajowe Tereny zabudowane
– 9 – Wysoka wartość przyrodnicza tego terenu i konieczność jego zachowania skutkowała utwo- rzeniem na tym terenie wielu form ochrony przyrody, do których należą: • Rezerwat Przyrody Małoziemce – powołany Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska i Za- sobów Naturalnych z dnia 17 listopada 1988 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody. • Obszar Natura 2000 Zachodniowołyńska Dolina Bugu PLH060035 – obszar został uznany za obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (OZW) w 2008 r. (Decyzja Komisji z dnia 12 grudnia 2008 r. przyjmująca na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG drugi zaktualizowany wykaz tere- nów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeogra- ficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2008) 8039)(2009/93/WE). • Obszar Natura 2000 Poleska Dolina Bugu PLH060032 – obszar został uznany za obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (OZW) w 2008 r.(Decyzja Komisji z dnia 12 grudnia 2008 r. przyjmują- ca na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG drugi zaktualizowany wykaz terenów mających zna- czenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2008) 8039)(2009/93/WE). • Obszar Natura 2000 Uroczyska Lasów Strzeleckich PLH060099 – obszar został uznany za ob- szar mający znaczenie dla Wspólnoty (OZW) w 2011 r. (Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wy- kazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE). • Strzelecki Park Krajobrazowy – powołany Uchwałą WRN w Chełmie Nr XVIII/89/83 z dnia 28 marca 1983 r. w sprawie ustanowienia parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajo- brazu na terenie województwa chełmskiego oraz Rozporządzeniem Nr 32 Wojewody Zamoj- skiego z dnia 8 lipca 1993 r. w sprawie utworzenia parku krajobrazowego pod nazwą Strzelecki Park Krajobrazowy; aktualny stan prawny określa Rozporządzenie Nr 34 Wojewody Lubelskie- go z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie Strzeleckiego Parku Krajobrazowego. • Sobiborski Park Krajobrazowy – powołany Uchwałą WRN w Chełmie Nr XVIII/89/83 z dnia 23 marca 1983 r. w sprawie ustanowienia parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa chełmskiego oraz Rozporządzeniem Nr 37 Wojewody
Dąb Bolko w Hniszowie (fot. G. Grzywaczewski)
– 10 – Lubelskiego z dnia 26 lipca 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie Sobiborskiego Parku Krajobrazowego, aktualny stan prawny określa Rozporządzenie Nr 33 Wojewody Lubelskiego z dnia 10 czerwca 2003 r. w sprawie Sobiborskiego Parku Krajobrazowego. • Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu – powołany Rozporządzenie Nr 48 Wojewo- dy Zamojskiego z dnia 17 września 1996 r., w sprawie wyznaczenia obszaru chronionego kra- jobrazu pod nazwą „Dołchobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu”, aktualny stan prawny określa Rozporządzenie Nr 46 Wojewody Lubelskiego z dnia 22 lutego 2006 r. w sprawie Doł- chobyczowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. • Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu – powołany Rozporządzeniem Nr 2 Wojewody Zamojskiego z dnia 20 stycznia 1997 r. w sprawie wyznaczenia obszaru chronionego krajobrazu pod nazwą „Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu”, aktualny stan prawny określa Roz- porządzenie Nr 47 Wojewody Lubelskiego z dnia 21 lutego 2006 r. w sprawie Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. • Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu – powołany Uchwałą Nr XII/75/90 WRN w Białej Podlaskiej z dnia 23 kwietnia 1990 r. w sprawie utworzenia Nadbużańskiego Obszaru Chronio- nego Krajobrazu, aktualny stan prawny określa Rozporządzenie Nr 35 Wojewody Lubelskiego z dnia 16 lutego 2006 r. w sprawie Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. • Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu – powołany Uchwałą Nr XVIII/89/83 w Chełmie z dnia 28 marca 1983 r., aktualny stan prawny określa Rozporządzenie Nr 50 Wo- jewody Lubelskiego z dnia 28 lutego 2006 r. w sprawie Grabowiecko-Strzeleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. • Poleski Obszar Chronionego Krajobrazu – powołany Uchwałą WRN w Chełmie nr XVIII/89/83 z dnia 28 marca 1983 r., aktualny stan prawny określa Rozporządzenie Nr 52 Wojewody Lubel- skiego z dnia 29 lutego 2006 r. w sprawie Poleskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. • Użytek ekologiczny Kacapka. • Użytek ekologiczny Błonia Nadbużańskie. • Użytek ekologiczny Skarpa Nadbużańska. • Transgraniczny Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie.
Łęg nadbużański w okolicy Różanki (fot. G. Grzywaczewski)
– 11 – Gatunki będące przedmiotami ochrony w obszarze Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003
Gadożer Circaetus gallicus Gadożer jest gatunkiem należącym do rzędu szponiastych (Falconiformes) i rodziny jastrzę- biowatych (Accipitridae). Duży drapieżnik o długich i szerokich skrzydłach, dość krótkim i wąskim ogonie oraz dużej, szerokiej głowie. Jest to gatunek wędrowny, zimujący w Afryce. Gadożer wy- stępuje w zwartych, rozległych kompleksach leśnych z dojrzałym, ponad stuletnim drzewosta- nem, graniczących z mozaiką siedlisk otwartych. Na niżu są to głównie wilgotne bory sosnowe lub mieszane z kompleksami torfowisk i borów bagiennych, w sąsiedztwie których występują podmokłe łąki. Gatunek skrajnie nieliczny w Polsce. W obszarze występują 2-3 pary, dla których ma on ogromne znaczenie jako teren żerowiskowy. Ptaki były obserwowane w okolicach Włoda- wy i Hrubieszowa.
Gadożer – gatunek skrajnie nieliczny w Polsce, wymagający ochrony czynnej (fot. S. Aftyka)
Błotniak łąkowy Circus pygargus Błotniak łąkowy jest ptakiem należącym do rzędu szponiastych (Accipitriformes) i rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Ptak średniej wielkości o delikatnej sylwetce, długich skrzy- dłach, smukłym tułowiu i długim, wąskim ogonie. W ubarwieniu występuje znaczny dymorfizm płciowy. Ptak wędrowny zimujący w Afryce. Jego charakterystycznym siedliskiem są tereny otwarte. W ostatnich latach jeden z najszybciej zmniejszających swoją liczebność gatunków ptaków w naszym kraju. Na Lubelszczyźnie jest nielicznym gatunkiem lęgowym, który w latach
– 12 – 90. XX wieku gniazdował tu w liczbie 230-250 par. Liczebność tego gatunku aktualnie spada. Błotniak łąkowy jest ptakiem terenów otwartych. Oprócz pól uprawnych zasiedla podmokłe torfowiska z płatami brzozy niskiej i wierzby rokity, a także rozległe obszary łąkowe i ugory w dolinach rzecznych. Preferuje obszary urozmaicone płatami roślinności szuwarowej, przede wszystkim wysokich turzyc. Od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku obserwuje się częste gniazdowanie błotniaka łąkowego w krajobrazie rolniczym, w zbożach, uprawach koniczyny i rzepaku. Ważnym elementem krajobrazu wymaganym przez ten gatunek w obrębie areału osobniczego są pastwiska, koszone łąki, ścierniska oraz generalnie obszary z niską roślinnością. Gniazduje zwykle pojedynczo lub tworzy semikolonie. Na terenie obszaru znajduje się siedliska, które mogą być wyko- rzystywane przez gatunek. Z dużym prawdo- podobieństwem można więc stwierdzić, że jest liczebność gatunku na terenie obszaru jest wynikiem niekorzystnych zmian we- wnątrz populacyjnych, a nie przekształceń siedlisk. Podczas obserwacji w 2015 roku nie został stwierdzony w obszarze.
Błotniak łąkowy – samica (fot. Ł. Bednarz)
Błotniak łąkowy – samiec (fot. R. Siek)
– 13 – Derkacz Crex crex Derkacz jest ptakiem należącym do rzędu żurawiowych Gruiformes i rodziny chruścieli (Ralliidae). W ubarwieniu brak jest dymorfizmu płciowego. Upierzenie szarawo-żółtobrązowe, z sinoszarą brwią i szarymi bokami piersi. Wierzch ciała mocno ciemnoplamkowany, skrzydła rdza- wobrązowe. Derkacz zasiedla tereny otwarte i półotwarte. Preferuje ekstensywnie użytkowane, wilgotne łąki, pastwiska oraz turzycowiska w dolinach rzek. W obrębie obszaru stwierdzono 600- 650 odzywających się samców, rozmieszczonych na łąkach całej doliny. Na fluktuacje liczebności tego gatunku mogą mieć wpływ różnice poziomu wody w dolinach rzecznych w kolejnych latach.
Derkacza możemy częściej usłyszeć niż zobaczyć, prowadzi skryty tryb życia (fot. A. Homan)
– 14 – Rycyk Limosa limosa Rycyk jest ptakiem z rodziny bekasowatych Scolopacidae. Długonogi, smukły ptak, z bardzo długim prostym dziobem. Zasiedla również podmokłe łąki w otoczeniu jezior, stawów rybnych, zalewów, opuszczone stawy rybne oraz zbiorniki retencyjne. W Polsce nieliczny ptak lęgowy niżu, rozmieszczony nierównomiernie, lokalnie bywa liczny. Głównymi lęgowiskami są doliny rzecz- ne w centrum i na wschodzie kraju. Populacja gatunku w ostatnich latach wykazała gwałtowny trend spadkowy, dotyczy to także obszaru Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu, gdzie liczeb- ność na podstawie kompleksowej inwentaryzacji obszaru przeprowadzonej w roku 2015 oszaco- wana została na maksymalnie 5 par.
Otwarte siedliska wykorzystywane są przez derkacza i rycyka (fot. R. Siek)
Notowany spadek liczebności rycyka jest skutkiem braku miejsc lęgowych w wyniku osuszania łąk oraz zaprzestania wypasu i wykaszania łąk na bagnach (fot. R. Siek)
– 15 – Batalion Calidris pugnax Batalion jest ptakiem należącym do rzędu siewkowych Charadriiformes i rodziny bekaso- watych Scolopacidae. Występuje znaczny dymorfizm płciowy. W sezonie godowym samiec nie do pomylenia z żadnym innym ptakiem. Posiada charakterystyczny czub i dużą krezę dooko- ła szyi, które może stroszyć. Kreza może mieć bardzo zróżnicowane ubarwienie, od gładkiego po silnie prążkowane, czarne, rdzawe, pomarańczowe lub białe. Dziób i nogi pomarańczowe, a także naga skóra na licu. Samica niepozorna, brunatna, rozmaicie czarno plamkowana i grubo kropkowana, dziób zwykle ciemny, nogi pomarańczowe. W szacie spoczynkowej płcie niemal identyczne, ubarwienie gładkie, jasne, sza- robrunatne, z jaśniejszymi obrzeżeniami piór. Na Lubelszczyźnie ma status skrajnie nielicznego, efemerycznie lęgowego. Jest ptakiem stosunkowo licznym w okresie migracji. Zimuje w południowej Europie i w Afryce. Występuje na podmokłych, trawiastych łąkach, a także na rozległych zalewowych łąkach kośnych z roślinnością turzycową w dolinach rzek lub w otoczeniu torfowisk. W obrębie obszaru Dolina Środ- kowego Bugu populacja migrująca tego gatunku oceniana jest na minimum około 5000 osobników.
Na Lubelszczyźnie batalion ma status skrajnie nielicznego (fot. R. Siek)
Batalion – samiec w szacie godowej (fot. R. Siek)
– 16 – Krwawodziób Tringa totanus Gatunek średniego ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych Scolopacidae. Ptak szaro- brunatny, o długich czerwonych nogach oraz czerwonej nasadzie dzioba. Gatunek jest związany z rozległymi łąkami o ekstensywnej gospodarce oraz pastwiskami. Podstawowym siedliskiem lę- gowym krwawodzioba są otwarte, podmokłe tereny łąkowe porośnięte niewysoką roślinnością. Preferuje okresowo zalewane łąki kośne i pastwiska w dolinach dużych rzek niżowych, sąsiadu- jące z wypełnionymi wodą obniżeniami terenu, płytkimi starorzeczami i płytkimi brzegami rzek. Główna przyczyna spadku liczebności krwawodzioba to kurczenie się powierzchni siedlisk lęgo- wych, będące skutkiem zarastania łąk i pastwisk (zaniechanie wykaszania i wypasu), zaorywania i meliorowania łąk oraz prac regulacyjnych w dolinach rzecznych. Na terenie obszaru stwierdzo- no 12 gniazdujących par.
W Dolinie Środkowego Bugu stwierdzono 12 gniazdujących par krwawodzioba (fot. R. Siek)
– 17 – Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos Gatunek średniego ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae). Ptak wiel- kości szpaka o wydłużonej sylwetce i dość krótkich nogach. Wierzch brązowawoszary, spód bia- ły. Głowa, szyja i góra piersi drobno kreskowane na szarobeżowym tle. Kuper i ogon brązowe, skraje ogona białe, czarno pręgowane. W locie na skrzydłach widoczny biały pasek. Gatunek ściśle związany z korytem rzeki. Optymalne siedliska obejmują wyspy, piaszczyste łachy, brzegi z dużą ilością mikrosiedlisk, ponadto ważnym elementem w terytoriach jest obecność zwa- lonych do wody pni obumarłych drzew. Ilość tego typu siedlisk w opisywanym obszarze jest wystarczająca dla piskliwca. Stan zachowania stanowisk i siedlisk tego gatunku w Dolinie Środ- kowego Bugu można uznać za bardzo dobry i wielu miejscach jest on optymalny, co przekłada się na wysokie zagęszczenia tego gatunku.
Starorzecze Bugu w okolicy Hanny (fot. G. Grzywaczewski)
Brodziec piskliwy – gatunek licznie występujący w Dolinie Środkowego Bugu (fot. S. Aftyka)
– 18 – Rybitwa białowąsa Chlidonias hybridus Rybitwa białowąsa jest gatunkiem należącym do rzędu siewkowych (Charadriiformes) i rodzi- ny rybitw (Sternidae). W szacie godowej pierś i brzuch są ciemnoszare, silnie kontrastujące z bia- łymi policzkami i pokrywami podskrzydłowymi. Dziób i nogi ciemnoczerwone. Czarna czapeczka rozciąga się od czoła aż na kark. Z wierzchu grzbiet i wewnętrzne pokrywy skrzydłowe ciem- noszare, zewnętrzne pokrywy i lotki srebrzyste. W szacie spoczynkowej czapeczka ograniczona do ciemienia i potylicy, brzuch jasny, wierzch ciała dość jasnoszary. Gatunek wędrowny, zimuje w Afryce i miejscami nad Morzem Śródziemnym. Rybitwa białowąsa gniazduje kolonijnie w szu- warach, najczęściej manny mielec, ale także innych roślin wyrastających z głębszej wody. Zasie- dla doliny rzeczne z rozlewiskami i starorzeczami z roślinnością pływającą, zbiorniki retencyjne, płytkie jeziora, zarastające stawy i mokradła. W obrębie obszaru Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu stwierdzono gniazdowanie 120-140 par na dwóch stanowiskach: zbiornik Husynne oraz na południe od miejscowości Dorohusk.
Rybitwa białowąsa (fot. R. Siek)
W Polsce rybitwa białowąsa wymaga ochrony czynnej (fot. R. Siek)
– 19 – Rybitwa czarna Chlidonias niger Rybitwa czarna jest gatunkiem należącym do rzędu siewkowych (Charadriiformes) i rodziny rybitw (Sternidae). W sezonie lęgowym głowa i tułów całe czarne, wierzch ciała jednolicie ciem- noszary, białe podogonie a nogi i dziób ciemne. W szacie spoczynkowej z wierzchu ciemnoszara bez kontrastującego jasnego kupra. Na głowie czarna czapeczka na ciemieniu i potylicy schodzą- ca na pokrywy uszne. Rybitwa czarna jest gatunkiem wędrownym, zimującym w Afryce. Zajmuje doliny rzeczne z rozlewiskami i starorzeczami, na stawach hodowlanych i na jeziorach w miej- scach, gdzie pojawiają się pływające kożuchy roślinności wodnej. Na Lubelszczyźnie ma status gatunku nielicznego, a wg danych na rok 2005 re- gion zasiedlało 300-400 par. W obrębie obszaru Natura 2000 Dolina Środ- kowego Bugu stwierdzono gniazdowanie 90-100 par na dwóch stanowiskach: zbiornik Husynne oraz na południe od miejscowości Dorohusk.
Pisklę rybitwy czarnej (fot. R. Siek)
Rybitwa czarna ma status gatunku nielicznego na Lubelszczyźnie (fot. R. Siek)
– 20 – Rybitwa białoskrzydła Chlidonias leucopterus Rybitwa białoskrzydła jest gatunkiem należącym do rzędu siewkowych (Charadriiformes) i ro- dziny rybitw (Sternidae). W szacie godowej cała głowa, szyja, pierś i brzuch są czarne, grzbiet sza- roczarny, a kuper, pokrywy podogonowe i ogon kontrastowo białe. Skrzydła z wierzchu są jasne, w przedniej części białawe, natomiast od spodu białawe lotki silnie kontrastują z czarnymi po- krywami podskrzydłowymi. Dziób czarniawy, nogi różowawe. W szacie spoczynkowej z wierzchu szara z białawym kuprem, na ciemieniu ciemne kreskowanie, boki piersi białawe bez ciemnych plam. Wędrowna, zimuje w Afryce. Gniazduje na okresowo zalewanych terenach trawiastych w dolinach rzek, na bagnach i starorzeczach, ewentualnie na jeziorach, gdzie obszar otwartej wody graniczy z szuwarami i turzycowiskami. Może tworzyć wspólne kolonie z rybitwą czarną, rybitwą białowąsą i śmiesz- ką. Na Lubelszczyźnie jest ga- tunkiem bardzo nielicznym, lokalnie nielicznym gatun- kiem lęgowym, a wg danych na rok 2005 region zasiedla- ło 100-200 par. W obrębie obszaru Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu stwier- dzono gniazdowanie 215- 245 par na 1 stanowisku na starorzeczu w pobliżu miej- scowości Jabłonna.
Pisklę rybitwy białoskrzydłej (fot. R. Siek)
Rybitwa białoskrzydła – gatunek nielicznie występujący na Lubelszczyźnie (fot. R. Siek)
– 21 – Zimorodek Alcedo atthis Zimorodek jest ptakiem należącym do rzędu kraskowych (Coraciiformes) i rodziny zimorod- kowatych (Alcedinidae). Ubarwienie wyjątkowo jaskrawe: ciemię i skrzydła zielonkawoniebie- skie, grzbiet i ogon lśniąco błękitne, spód ciała i policzki czerwonopomarańczowe, gardło i plama z boku szyi śnieżnobiałe. Występuje nieznaczny dymorfizm płciowy w ubarwieniu dzioba, który u samca jest cały czarny, a u samicy posiada czerwonawą nasadę żuchwy. Gatunek częściowo wędrowny, większość populacji spędza zimę na zachód i południe od lęgowisk. Zimorodek pre- feruje przede wszystkim doliny dużych, nieuregulowanych rzek z brzegami porośniętymi bujną roślinnością zielną, krzewiastą i drzewiastą, także koryta mniejszych rzek o stromych brzegach, jak również urwiste skarpy jezior i stawów. Na Lubelszczyźnie ma status nielicznego gatunku lęgowego. Stan zachowania stanowisk i siedlisk tego gatunku w dolinie środkowego Bugu można uznać za bardzo dobry i wielu miejscach jest on optymalny, co przekłada się na relatywnie wyso- kie zagęszczenia tego gatunku, jedynie obecna jakość i przejrzystość wody w Bugu jest nieodpo- wiednia dla zimorodka.
Głównym pożywieniem zimorodka są ryby, które łapie nurkując pionowo w dół w potokach i rzekach (fot. R. Siek)
– 22 – Wodniczka Acrocephalus paludicola Wodniczka jest ptakiem należącym do rzędu wróblowych (Passeriformes) i rodziny po- krzewkowatych (Sylviidae). Mały, brązowawy ptak, charakteryzujący się wyraźnymi, żółtymi brewkami i szerokim, żółtym paskiem ciemieniowym. Grzbiet kontrastowy, z dwoma żółtopło- wymi paskami wzdłuż grzbietu, podkreślonymi przez intensywne, czarne kreskowanie. Pierś i boki delikatnie kreskowane, jednakże ze zmienną intensywnością. Brak dymorfizmu płciowe- go. Jest najbardziej zagrożonym gatunkiem spośród ptaków wróblowych w Europie. Wodniczka zamieszkuje podmokłe turzycowiska z roślinami o średniej wysokości 70-80 cm, maksymalnie 100-120 cm. Gniazduje głównie na rozległych, żyznych torfowiskach niskich, zarówno kępia- stych, jak i łanowych. Ptaki te preferują miejsca z obfitą warstwą mchów, przymieszką położo- nych, zeschłych turzyc i kilkucentymetrowym poziomem wody między ewentualnymi kępami. Korzystne jest też występowanie pojedynczych, luźnych trzcin, rozproszonych krzewów lub in- nych, wyższych roślin, stanowiących miejsca śpiewu. Potrafi też gniazdować na podmokłych łąkach trzęślicowych, w szuwarach kłoci wiechowatej z domieszką trzciny lub wysokich turzyc, lub na halofilnych zbiorowiskach szuwarowo-łąkowych z rozproszonymi trzcinami. Na Lubelsz- czyźnie jest nielicznym gatunkiem lęgowym. Stanowisko gatunku w obszarze Dolina Środkowe- go Bugu, położone w okolicach miejscowości Dorohusk.
Wodniczka jest najbardziej zagrożonym gatunkiem spośród ptaków wróblowych w Europie (fot. R. Siek)
– 23 – Dzięcioł białoszyi Dendrocopos syriacus Gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae). Grzbiet i ogon jed- nolicie czarne, na skrajnych sterówkach może być parę białych plamek, lecz o wiele mniej niż u dzięcioła dużego. Od najpospolitszego polskiego dzięcioła odróżnia go też brak połączenia „wąsa” policzkowego z czarną smugą z tyłu szyi, jasne ubarwienie między czołem a dziobem i śladowe ilości czarnych smużek po bokach ciała w dolnej części tułowia. Ptak ten cały rok prze- bywa w pobliżu człowieka, nie odbywa wędrówek po sezonie lęgowym. Żyje w parkach, zieleni miejskiej, ogródkach działkowych, sadach, na wsiach. W obrębie obszaru „Dolina Środkowego Bugu” stwierdzono 25-30 par. Populacja lęgowa ograniczona jest swoim występowaniem do południowej części obszaru.
Dzięcioł białoszyi (fot. P. Marczakowski)
– 24 – Obszar Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 - powiat włodawski
Poleska Dolina Bugu
Sajówka Zańków Wisznice Dolina Środkowego Bugu Sławatycze-Kolonia
Sławatycze Janówka Sosnówka Wygnanka Romanów Kuzawka
Jabłoń Czeputka Dańce
Hanna Poleska Dolina Bugu Nowy Holeszów Pogorzelec Podedwórze Holeszów Dołhobrody Dębów Zaświatycze Lack Pawluki
Krasówka Stawki
Różanka
Żuków Szuminka Dębowa Kłoda Korolówka
Wyryki-Połód Suszno Wyryki-Adampol Włodawa Orchówek
Dolina Środkowego Bugu Okuninka
Suchawa Jezioro Orchowe
Poleski OChK Sobiborski PK Sobibór
Magazyn Luta Żłobek Stary Uścimów Żdżarka
Żółwiowe Błota Lasy Sobiborskie Wołczyny
Poleski OChK Dubeczno Brudzieniec
Trzy Jeziora Lasy Sobiborskie Osowa Lasy Sobiborskie Hańsk Pierwszy Zbereże Hańsk Drugi Macoszyn Mały Małoziemce Stulno Bukowski LasMacoszyn Duży Rudka Łowiecka Poleska Dolina Bugu Mszanna-Kolonia Józefów Piaski Łowcza Mszanka Bytyń Bukowa WielkaWola Uhruska
Uhrusk Poleska Dolina Bugu Łukówek Siedliszcze
Rudka Ruda Hniszów
Dolina Km Środkowego Bugu 0 1 2 4 6 8
Legenda
Granica państwa Szlak rowerowy Drogi lokalne Park Krajobrazowy Granica powiatu Szlak pieszy (zielony) Linie kolejowe Obszar Chronionego Krajobrazu Granica gminy Szlak pieszy (niebieski) Rzeki Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Główne miejscowości Szlak pieszy (fioletowy) Zbiorniki wodne Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 Miejscowości Szlak kajakowy Obszary leśne Międzynarodowy Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie Kościół, cerkiew Szlak konny Łąki Rezydencje magnackie, dwory Drogi krajowe Tereny zabudowane Zamki, ruiny zamkowe Drogi wojewódzkie Rezerwat Przyrody
– 25 – Zagrożenia przedmiotów ochrony na Obszarze Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 • Znikanie odpowiednich siedlisk otwartych w wyniku ich silnego zarastania, zalesiania, inten- sywny sposób gospodarki łąkarskiej. • Brak użytkowania siedlisk otwartych. Efektem jest zarastanie siedlisk przez krzewy i drzewa, w wyniku sukcesji. • Presja turystyczna, w tym płoszenie gatunków gniazdujących w obrębie zbiorników wodnych i rzeki. • Drapieżnictwo. • Modyfikacja stosunków wodnych. • Zaorywanie łąk powodujące bezpośrednie zajęcie siedliska jak i jego fragmentację, niedosto- sowanie terminów prac agrotechnicznych do potrzeb ochrony gatunku. • Zalesienia – w przypadku gatunków związanych z terenami otwartymi.
W pobliżu rzeki Bug występuje również żołna, która swoje gniazda buduje w lesso- wych ścianach. W Polsce żołna jest objęta ścisłą ochroną gatunkową (fot. R. Siek)
Jaja żołny wysiadywane są przez obydwoje rodziców, choć udział samca jest ograniczony (fot. R. Siek)
– 26 – Cele działań ochronnych przedmiotów ochrony na Obszarze Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 • Utrzymanie w granicach obszaru Natura 2000 powierzchni optymalnych lęgowisk i żerowisk, będących siedliskami gatunków na łącznym poziomie minimum 10 000 ha, na które będzie się składać mozaika podmokłych łąk i pastwisk, turzycowisk, szuwarów i zabagnień. • Utrzymanie naturalnego charakteru i reżimu hydrologicznego doliny Bugu, z charakterystycz- nymi starorzeczami, śródpolnymi okresowymi zbiornikami, piaszczystymi i mulistymi brzega- mi, skarpami oraz wyspami. • Uzupełnienie wiedzy na temat statusu gatunków w obszarze. • Utrzymanie siedliska dzięcioła we właściwym stanie, poprzez zachowanie zadrzewień nad- wodnych i przydrożnych z udziałem starodrzewu oraz starych sadów.
Szczygieł (fot. R. Siek)
Bocian biały żerujący na nadbużańskich łąkach (fot. R. Siek)
– 27 – Brzegówka gniazduje w stromych ścianach rzeki Bug (fot. R. Siek)
Stromy brzeg rzeki Bug (fot. G. Grzywaczewski)
– 28 – Pliszka żółta wyprowadza dwa lęgi Niewielki gąsiorek chwyta zaskakująco duże w roku (fot. R. Siek) zdobycze, potrafi upolować żabę (fot. R. Siek)
Wiosna nad Bugiem (fot. R. Siek)
– 29 – Działania ochronne przedmiotów ochrony na Obszarze Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 • Zachowanie dotychczasowego, otwartego charakteru siedliska. Ekstensywne użytkowanie kośne lub pastwiskowe, zgodnie z wymogami odpowiedniego pakietu rolnośrodowiskowego w ramach obowiązującego PROW rolnośrodowiskowymi. Niedopuszczalne jest zakładanie gruntów ornych, zalesianie, podsiewanie. • Redukcja zagęszczenia drapieżników (m.in. lisa, jenota, bezpańskich psów). • Nawiązanie współpracy ze Strażą Graniczną, Ośrodkami Doradztwa Rolniczego, rolnikami, w celu rozpowszechnienia informacji o błotniaku łąkowym i wystosowanie oficjalnej prośby o przekazywanie do RDOŚ informacji o regularnych obserwacjach gatunku w obszarze. Zakup 10 kompletów ogrodzeń montowanych dookoła znalezionych gniazd w celu ochrony lęgów przed drapieżnikami i zniszczeniem w wyniku prac rolnych. • Podjęcie działań zmierzających do wydzielenia w obrębie zbiornika Husynne strefy wolnej od wędkowania – oznakowanie bojami, ustawienie tablic informacyjnych na wodzie. Ustawienie tablic edukacyjnych w miejscach wodowania łodzi wędkarskich. • Podjęcie rozmów z organizatorami spływów kajakowych, mających na celu ograniczenie czasu przepływu kajaków na wyznaczonych trasach, poprzez „zwarcie szyku” kajaków. • Uzupełnienie stanu wiedzy o siedliskach gatunków.
Dzięki tradycyjnemu rolnictwu okolice Woli Uhruskiej są nadal atrakcyjne dla ptaków (fot. G. Grzywaczewski)
– 30 – Obszar Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 - powiat bialski
Janów Podlaski
Ostoja Nadbużańska Dolina Dolnego Bugu Pratulin Łęgi Zaczopki Bohukały Krzyczew Podlaski Przełom Bugu Szwajcaria Podlaska
Czapli Stóg
Mokrany Nowe Neple Rokitno Kukuryki Kołczyn Mokrany Stare Kuzawka Malowa Góra
Terespol Lechuty Małe Koroszczyn Terespol Dobryń-Kolonia Dobryń Duży Polatycze Michalków
Kobylany Nadbużański OChK Zalesie Murawiec Wólka Dobryńska Lebiedziew
Biała Podlaska Żuki
Zastawek Dobratycze Podolanka
Dobrynka Kożanówka
Piszczac Kostomłoty Nowy Dwór Kopytów Okczyn
Dolina Środkowego Bugu
Kąty Zagacie
Zahorów Elżbiecin Kodeń Dobromyśl Łomazy Olszanki
Tuczna
Leniuszki Wólka Zabłocka-Kolonia Zalewsze
Rossosz Zabłocie Szostaki Międzyleś
Poleska Dolina Bugu Parośla Matiaszówka Krzywowólka
Terebiski Sajówka Zańków
Wisznice Liszna Sławatycze-Kolonia Sławatycze Janówka Sosnówka
Kuzawka Km 0 1 2 4 6 8 Poleska Dolina Bugu
Legenda
Granica państwa Rezydencje magnackie, dwory Drogi lokalne Rezerwat Przyrody Granica powiatu Zamki, ruiny zamkowe Linie kolejowe Park Krajobrazowy Granica gminy Szlak rowerowy Rzeki Obszar Chronionego Krajobrazu Główne miejscowości Szlak pieszy (czerwony) Zbiorniki wodne Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Miejscowości Szlak kajakowy Tereny zabudowane Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 Przejścia graniczne Drogi krajowe Obszary leśne Międzynarodowy Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie Kościół, cerkiew Drogi wojewódzkie Łąki
– 31 – Opracowanie: RDOŚ w Lublinie, G. Grzywaczewski Wydawnictwo Lipiec ul. Jasna 5/6, 22-470 Zwierzyniec, tel/fax 84 687 22 09, e-mail: [email protected] www.lipiecphoto.pl
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie ul. Bazylianówka 46, 20-144 Lublin tel. 81 71 06 500; e-mail [email protected] www.lublin.rdos.gov.pl
Projekt „Ochrona bioróżnorodności siedlisk trawiastych wschodniej Lubelszczyzny” Nr 520/2014/Wn-03/OP-XN-02/D współfinansowany jest przez Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego na lata 2009-2014. Kwota dofinansowania – 952 642,60 zł www.trawiaste.rdos.lublin.pl
Poprzez fundusze EOG i fundusze norweskie, Islandia, Liechtenstein i Norwegia przyczyniają się do zmniejszania nierówności społecznych i ekonomicznych oraz wzmacniania relacji dwustronnych z państwami beneficjentami w Europie. Trzy państwa ściśle współpracują z UE na podstawie Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Porozumienie EOG). W okresie 2009–2014 wartość funduszy EOG i funduszy norweskich wynosi 1,79 miliarda euro. Norwegia zapewnia około 97% łącznego finansowania. Fundusze są dostępne dla organizacji pozarządowych, instytucji badawczych i szkół wyższych, sektora publicznego i sektora prywatnego w 12 nowoprzyjętych państwach członkowskich UE oraz Grecji, Portugalii i Hiszpanii. W ich ramach ma miejsce szeroka współpraca z podmiotami z państw darczyńców, a przedsięwzięcia mogą być wdrażane do 2016 r. Najważniejsze obszary wsparcia obejmują ochronę środowiska i zmiany klimatyczne, badania i stypendia, społeczeństwo obywatelskie, ochronę zdrowia i wsparcie dla dzieci, równość płci, sprawiedliwość i dziedzictwo kulturowe. ISBN 978-83-946830-1-6