Anno 11 Distribuzione gratuita in: Mensile di attualità e cultura italo-albanese , Australia, Numero 3 Belgio, Canada, Germania, Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, Giugno 2013 Stati Uniti e Svizera Historians Admit To Inventing Ancient

WASHINGTON—A group of leading historians held a press conference Monday at the National Geographic Society to announce they had "entirely fabricated" , a culture long thought to be the intellectual basis of Western civilization. The group acknowledged that the idea of a sophisticated, flourishing society existing in Greece more than two millennia ago was a complete fiction created by a team of some two Historians Admitdozen historians,To anthropologists, and classicists who worked nonstop betweenHistorianët: 1971 and 1974 to forge "Greek" documents and artifacts. E kemi "Honestly, we never meant for things to go this far," said Professor Gene Haddlebury, who has offered to resign his position as chair of Hellenic Studies at Georgetown University. "We were young and trying to advance our careers, so we just started making things up: , , Inventing Ancient GreeksSocrates, , the lever and fulcrum, rhetoric, ethics, all sajuarthe different kinds of columns—everything." Greqinë e lashtë WASHINGTON—A group of leading historians on buildings in Washington, Një grup historianësh poemës epike që besohet se ka hedhur themelet e held a press conference Monday at the National D.C., including a bank të njohur mbajtën një traditës letrare të Perëndimit. “Por gjithësesi, na Geographic Society to announce they had “entirely across the street from the konferencë shtypi në fillim eci”. fabricated” ancient Greece, a culture long thought to coffee shop where they met të kësaj jave tek National Përreth të njëjtës kohë, një kurator në institutin be the intellectual basis of Western civilization. The to “bat around ideas about Geographic Society, për të Smithsonian kërkoi ndihmën e Haddleuryt: Muzeu group acknowledged that the idea of a sophisticated, mythology or whatever.” deklaruar se e kanë “fabrikuar kishte marrë një donacion të majmë për të krijuar një flourishing society existing in Greece more than two “We picked Greece krejtësisht” Greqinë e ekspozitë mbi botën e lashtë “por faktikisht nuk kishte millennia ago was a complete fiction created by a because we figured nobody lashtë, një kulturë që prej shumë gjëra për të vendosur aty”. Historianët iu team of some two dozen historians, anthropologists, would ever go there to check një kohe të gjatë mendohej futën menjëherë punës, duke falsifikuar me shpejtësi and classicists who worked nonstop between 1971 it out,” Nguyen-Whiteman se ishte baza intelektuale prova të një qytetërimi që - i plotësuar me poetët dhe and 1974 to forge “Greek” documents and artifacts. said. “Have you ever seen e qytetërimit perëndimor. filozofët e tij, perënditë dhe heronjtë - do të bëhej “Honestly, we never meant for things to go this far,” the place? It’s a dump. It’s Grupi pranoi se ideja e një më vonë pika qendrore e librave shkollorë, arsimit në said Professor Gene Haddlebury, who has offered like an abandoned gravel shoqërie të sofistikuar dhe kolegje dhe fushave të tëra të shkencave njerëzore. to resign his position as chair of Hellenic Studies at pit infested with cats.” She në lulëzim që ekzistonte Emily Nguyen-Whiteman, një prej akademikeve të Georgetown University. “We were young and trying to added, “Inevitably, though, në Greqi më shumë se dy reja, shpjegoi se e gjithë arkitektura e lashtë greke advance our careers, so we just started making things people started looking mijëvjeçarë më parë ishte bazohej në ndërtesa në Uashignton, duke përfshirë up: Homer, Aristotle, , Hippocrates, the lever around for some of this e gjitha një sajesë e krijuar edhe një bankë që ndodhej matanë rrugës përballë and fulcrum, rhetoric, ethics, all the different kinds of ‘ancient’ stuff, and next nga një ekip prej dhjetëra kafenesë ku “ata ishin mbledhur për të rrahur idetë columns—everything.” thing I know I’m stuck in historianësh, antropologësh mbi mitologjinë e të tjera si këto”. “Way more stuff than any one civilization could all summer building dhe klasicistësh që punuan “Zgjodhëm Greqinë, sepse kuptuam se askush nuk have come up with, obviously,” he added. According a goddamn just to pa ndërprerje në periudhën do të shkonte atje dhe të kontrollonte”, tha ajo. “E to Haddlebury, the idea of inventing a wholly cover our tracks.” Nguyen- mes viteve 1971 dhe 1974 keni parë ndonjëherë atë vend? Është si një varr i fraudulent ancient culture came about when he and Whiteman acknowledged she për të “krijuar” dokumente braktisur i mbushur me mace”. Ajo shtoi: “Por, ishte other scholars realized they had no idea what had was also tasked with altering dhe sende “greke”. e pashmangshme që njerëzit të fillonin të kërkonin actually happened in Europe during the 800-year documents ranging from “Sinqerisht, asnjëherë nuk nga këto gjëra ‘të lashta’ dhe pa kaluar shumë kohë period before the Christian era. Frustrated by the gap early Bibles to the writings e mendonim që gjërat do të u gjenda në Athinë gjatë gjithë verës duke ndërtuar in the record, and finding archaeologists to be “not of Thomas Jefferson to reflect a “Classical Greek” shkonin kaq larg”, deklaroi Profesor Gene Haddlebury, Partenonin për të fshehur gjurmët”. Nguyen- much help at all,” they took the problem to colleagues influence—a task that alsoJust included one of the "ancient" the creation, artifacts dream fromed up in a basementi cili është in Somerville, ofruar MA. që të japë dorëheqjen nga pozicioni i Whiteman pranoi se asaj iu ngarkua edhe detyra që who were then scrambling to find a way to explain scratch, of a language based"Way more on stuff modern than any one civilizationGreek couldthat have cometij siup with,kryetar obviously," i Studimeve he added. According Helenistike to Haddlebury, nëthe ideaUniversitetin of inventing a wholly e të ndryshonte dokumentet që varionin nga Biblat e where things such as astronomy, cartography, and could pass as its ancientfraudulent precursor. ancient culture Historians came about when told he and otherGeorgetown. scholars realized “Ishimthey had no të idea rinj what haddhe actually përpiqeshim happened in Europe të çonimduring the hershme deri tek shkrimet e Tomas Xhefersonit, për 800-year period before the Christian era. Frustrated by the gap in the record, and finding archaeologists to be "not much help at all," they took the democracy had come from. Within hours the greatest reporters that some of theproblem so-called to colleagues Greek who were ideas then scramblingwere to findpërpara a way to explain karrierat where things tona, such kështuas astronomy, që cartography, nisëm and të democr sajojmë:acy had të pasqyruar një ndikim të Greqisë së lashtë - një and most influential civilization of all time was born. in fact borrowed from thecome Romans, from. Within hours stripped the greatest to and their most influential Homeri, civilization Aristoteli,of all time was born.Sokrati, "One night Hipokrati, someone made levaa joke abodheut just boshti, taking all detyrë që përfshinte gjithashtu krijimin, nga hiçi, të these ideas, lumping them together, and saying the Greeks had done it all 2,000 years ago," Haddlebury said. "One thing led to another, and “One night someone made a joke about just taking all fundamentals, and then beforeattributed you know it,to we're fictional coming up withGreek everything fromretorika, the golden etika, ratio to the të Iliad gjithë." "That was llojet a bitch e to kolonavewrite, by the way," - gjithçka.he continued, një gjuhe të bazuar në greqishten moderne dhe që these ideas, lumping them together, and saying the predecessors. But othersreferring they to claimedthe epic poem as believed their to haveown. laid the foundationSigurisht for the shumë Western literarymë tepër tradition. gjëra "But it seemednga sa to catchdo tëon. kishte" Around theqenë same mund të kapërdihej me lehtësi si paraardhësja e saj time, a curator at the Smithsonian reportedly asked for Haddlebury's help: The museum had received a sizeable donation to create an exhibit on Greeks had done it all 2,000 years ago,” Haddlebury “Geometry? That was allthe Kevin,” ancient world said but "really Haddlebury, didn't have a whole lot në to put gjendje in there." Thetë krijonte historians immediately një qytetërim set to work, i hastilyvetëm”. falsifying evidence of a e lashtë. Historianët u thanë gazetarëve se dise prej said. “One thing led to another, and before you know referring to former graduatecivilization student that— complete Kevin with Davenport. its own poets and philosophers,Sipas gods Haddlebury, and heroes—would ideja eventually e becomesajimit the centerpiecetë një kulture of schoolbooks, të ideve të ashtuquajtura greke ishin në fakt të huazuara it, we’re coming up with everything from the golden “Man, that kid was on fire in those days. They teach lashtë erdhi kur ai dhe akademikë të tjerë kuptuan nga romakët. Por për të tjerat ata thanë se ishin ide ratio to the Iliad.” “That was a bitch to write, by Davenportian geometry in high schools now, though se nuk e kishin fare idenë se çfarë kishte ndodhur që i kishin sajuar vetë. “Gjeometria? Ishte gjithçka the way,” he continued, referring to the epic poem of course they call it Euclidean.” Sources confirmed në fakt në Europë në periudhën 800 vjeçare përpara ide e Kevin”, tha Haddlebury, duke iu referuar believed to have laid the foundation for the Western that long hours and lack of sleep took their toll on epokës së krishterë. Të frustruar nga hendeku që ish-studentit të sapodiplomuar në atë kohë, Kevin literary tradition. “But it seemed to catch on.” Davenport, and after the lukewarm reception of his ekzistonte në të dhënat dhe duke parë që arkeologët Davenport. “Ai djalë ishte i papërmbajtshëm në ato Around the same time, a curator at the Smithsonian work on homoeroticism in Spartan military, he left nuk po ndihmonin aspak, ata ua paraqitën problemin kohë. Në fakt, po ta mendosh sot mësojnë gjeometrinë reportedly asked for Haddlebury’s help: The museum the group. In a statement expressing their “profound kolegëve që në atë kohë ishin duke u përpjekur për Davenportiane në shkollat e mesme, që sigurisht e had received a sizeable donation to create an exhibit apologies” for misleading the world on the subject të gjetur një mënyrë për të shpjeguar gjëra të tilla si quajnë gjeometria Euklidiane”. on the ancient world but “really didn’t have a whole of antiquity for almost 40 years, the historians astronomia, kartrografia dhe demokracia. Brenda pak Në një deklaratë ku shprehen se kërkojnë falje lot to put in there.” The historians immediately set to expressed hope that their work would survive on its orësh u lind qytetërimi më i madh dhe më me ndikim për këtë gënjeshtër të madhe me temë lashtësinë, work, hastily falsifying evidence of a civilization that— own merits. “It would be a shame to see humanity i të gjithë kohëve. “Një natë, dikush bëri shaka historianët shprehën shpresën se vepra e tyre do complete with its own poets and philosophers, gods and abandon achievements such as heliocentrism and the dhe tha sikur të marrim të gjithë këto ide, t’i bëjmë të mbijetojë për meritë të vet. “Do të ishte turp të heroes—would eventually become the centerpiece of plays of just because of their origin,” the bashkë dhe të themi që grekët kishin bërë gjithë këto shihnim njerëzimin të braktiste arritje të tilla si schoolbooks, college educations, and the entire field statement read in part. “Moreover, we have some 2000 vjet mëparë”, tha Haddlebury. “Kështu rodhën heliocentrizmi dhe veprat e Eskilit, vetëm për shkak of the humanities. Emily Nguyen-Whiteman, one of rather disappointing things to tell you about the gjërat njëra pas tjetrës dhe pa e kuptuar as vetë ne të origjinës së tyre”, thuhej në deklaratë. “Veç kësaj, the young academics who “pulled a month’s worth of pyramids, the works of Leonardo da Vinci, penicillin, mbërritëm tek gjithçka, që nga përpjestimi i drejtë e kemi disa gjëra zhgënjyese për t’iu thënë në lidhje me all-nighters” working on the project, explained that the Internet, the scientific method, movies, and deri tek Iliada”. “Dhe meqë ra fjala, ishte një tmerr i piramidat, veprat e Leonardo Da Vincit, penicilinën, the whole of architecture was based dogs.” vërtetë ta shkruaje atë”, vazhdoi ai, duke iu referuar internetin, metodat shkencore, filmat dhe qentë”. L’Albania. Il mosaico magico Storia antica della basilica paleocristiana L’Albania Dalla illiro - albanese preistoria alla sembra come civilizzazione illirica nella una nave, che regione di Spiralismo, Valona e in naviga verso Albania nuovo movimento letterario in Albania l’occidente Page 3 Page 6 Page 8 Page 11

L'Albania. Storia antica Dalla preistoria alla civilizzazione illirica nella regione di Valona e in Albania cmyk

In Albania si trovano siti preistorici risalenti al Paleolitico, a Neolitico (6000 a.C.) e all'età del bronzo (2000 a.C.). Le tracce più antiche della vita sul suolo albanese appartengono al medio e tarde paleolitico. Siti preistorici sono ammirabili a Xara (Saranda), a Tren (Koma), a Vela (Valona), come in numerose altre località albanesi Nella zona interna della regione si trovano due antichi megaliti, "La pietra della città" e "La pietra del cielo" (per visite o ulteriori detta gli vedi il capitolo "Patrimonio culturale") che indicano la presene di insediamenti sparsi e di comunità guerriere associate con le culture dell'età neolitica (prima fase dell'agricoltura) e con l'età de bronzo (caratterizzato Antichità Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 2 Nga Rasim Bebo Perandorët Romakë, Iliro – Shqiptarë Shqiptarët dominonin në elitën e Gardës Proteriane të Romës. … ata mundën dhe shpesh u bënë ndezi entuziazmin e ushtrisë për të luftuar barbarët vetes kurora dafine, duke udhëhequr legjionet në legjone të zgjedhura të Ilirisë me detyrë të gardës perandorë, ose thyen perandorë. (E. J., “shqiptaret”, që kërcënonin tokat e perandorisë nga çdo anë. luftrat e Renit, Danubit, të Eufratit dhe të Nilit. imperiale. Diokleciani ishte i pari sundimtar në f. XII). Këta bij të paepur të shqipes ishin djenjë të Rreziku më i madh ishin Gotët (Gothët), të cilët Nën Aurelianin. Kur u bë vet Perandor ishte 44 histori që lëshoi vullnetarisht pushtetin politik në Akilit, Filipit, Aleksandrit të madh dhe Pirros. Nuk ishin nisur me një flotë të madhe nga brigjet e Detit vjeç , i adhuruar nga ushtria në kulmin e famës, të moshën 59 vjeç. Ceremonia e abdikimit të tij u bë ka se si të impresionohesh nga numuri i madh i të Zi, kishin zbarkuar në malin Athos dhe ishin energjisë trupore dhe të shkathësisë mendore. në një fushë pranë Nikodemis në brigjet e Bosforit. këtyre ushtarëve perandorake dhe të mos mbetesh i duke sulmuar Selenikun. Në letrën që informoi senatin thuhej: “… (T. Z. F. 49-53). mahnitur nga zotësia e tyre. ( E. J., “Shqiptaret”, Klaudi u nis në krye të ushtrisë, për të dërrmuar Ushtarët nuk shkelin në drasë të kalbur më afruan f. 150). armikun. Me shkathësi dhe guxim, shpartalloj forcat titullin August. Por unë dua t’i parashtroj mirësisë KOSTANDINI I MADH (312-337 e.s.) armike pranë Nishit të sotëm, mbeturinat e focave dhe dëshirës tuaj, meritat dhe pretendimet e mija”. Sistemi qeveritar që ai DECI (249 – 251 e.s.) gotike u shpëdanë nëpër rajonet e Ilirisë. Klaudi i Patrët apo baballarët e kombit , Probit i akorduan vuri në zbatim, veproi me Me origjinë nga Panonia ndoqi këmba-këmbës dhe i shfarosi pjesë- pjesë në një zëri të gjith titujt e ofiqet imperiale. sukses derisa qe gjallë vet. e Ilirisë së Veriut. Trupat tokën iliriane. Klaudi u dha edhe mbiemrin Gotik. Probi ndodhej gjithmonë vetë, aty ku ishte rasti Sado që në teori, të katër e komanduara prej tij, e Ai ra i sëmurë dhe vdiq në tokën iliriane, mbasi vendimtar i një ndeshjeje me armikun. Ai solli në princat kishin pushtetin e detyruan të pranonte fronin mbretëroi dy vjet, duke lënë mbrapa një popull të gjashtë vjet të sundimit të tij paqe dhe rregull në të barabartë, autoriteti dhe perandorak ose, përndryshe, pangushëlluar për këtë humbje kaq të pa pritur dhe gjitha krahinat e Perandorisë. Ai dinte të zgjidhte prestigji i Dioklecianit e priste vdekja. Gjatë të vajtueshme. (T. Z., f. 44). mëkëmbësit e tij në krye të armatave të ndryshme qëndronin aq lartë, saqë të sundimit të tij të shkurtër, si Dioklecianin dhe Kostandinin e Madh. tre kolegët e tij, një August ai u muarr kryesisht me AURELIANI (270 – 275 e.s.). Lufta më e madhe që bëri Probi ishte kundra dhe dy Qezarë, ishin më luftën kundër pushtuesve Menjëherë mbas vdekjes fiseve gjermane (franke, vandale etj.) që invaduan tepër mëkëmbësit e tij, se gotë. Duke vijuar në bazë së Klaudit, ushtria e Danubit Galinë (Francën e sotme). Ai i detyroi hordhitë sa sovranë të fuqishëm në të filozofisë politike të Mark veshi Aurelianin me petkun barbara të kapecenin Lumin e Renit, dhe i ndoqi pjesën e tyre të Perandorisë. Aurelit sipas së cilës “Ç’është e keqe për kosheren, e kuq, simbol i pushtetit derisa kapitulluan. Probi vendosi garnizone Porsa u tërhoq Diokleciani, u prish harmonia nuk mund të jetë e mirë për bletën”. Deci ndërmori imperial. Aureliani ishte një trupash romake në kufij të tokave gjermane midis dhe plasi grindja ndërmjet katër princave. Filloi përndjekjen e parë të përgjithshme sistematike gjeneral trim dhe i regjur Renit e Danubit dhe ndërtoi një mur të lartë me një faze e re luftrash civile që vazhdoi për 18 vjet. kunder të krishterëve. Periudha e frikshme e në luftë. Ky kishte lerë ne kulla vëzhgimi. Nga ana tjetër i detyroi popujt Të katër sovranët rrëmbyen armët kunder njeri- torturrave dhe e burgimeve, e nisur prej tij vazhdoi në perendim të gjermanë të furnizonin ushtrinë romake me 1600 tjetrit. Lufta e fundit u bë në mes të Kostandinit deri në vitin 259 e.s. (T. Z. “Historia e Shqiperise”, Beogradit, provicë Ilire që rekrutë, nga djelmoshat më të mirë e trima të racës dhe Maksimianit. f. 43). përfshinte pjesën jugore të së tyre. Krijoi kolonira bujqësore me të arratisur Kostandini kishte lindur në një familje fisnike Hungarisë, Austrisë dhe dhe robër nga krahina të shkretuara të kufijve të Iliriane në Nish (Naissus). I ati i Kostandinit, ishte AURELI (267 – 268 e.s.) Kroacisë. Karjerën ushtarake e filloi nga ushtar Perandorisë. Probi vuri ushtarët, kur nuk ishin në në kohën e Dioklecianit një nga dy Qezarët që Aureli u shpall perandor nga legjionet e tij në i thjeshtë dhe arriti të bëhej kryekomandant i luftë, të punonin në punëra të dobishme, për të mbretëronte në Gali, Britani dhe Spanjë. E ëma Iliri. Luftoi gjatë fushatave ushtarake në Persi dhe kavalerisë. Gjatë luftërave kishte fituar titull: mos i lënë të dembeloheshin. Kur ishte komandant Shën Helena, u kanovilua si shënjtore mbasi kishte Spanjë. Vuri në zotërim Italinë e veriut, por u vra “Shpëtimtari i Ilirisë”. në Egjipt, legjionet e tij kryen punime të mëdha për zbuluar kryqin e vërtetë. Ajo ishte ndarë nga i shoqi, në një betejë pas një viti. Areliani i dha fund luftës kundër Gotëve, dolli përmirësimin e lundrimit mbi lumin Nil. Kur ishte i cili ishte martuar për së dyti me të bijën e Augustit Edukata e shëndoshë dhe burrërore e shtresave fitimtar kundër barbarëve që invaduan Europën në Iliri, në atdheun e tij të lindjes, i vuri ushtarët Maksimian, mbasi u shqua si komandant ushtak më të gjëra të fiseve iliriane dhe koncepteve politike Perëndimore, shkatërroi mbretërin e Palmirës në të mbiellnin vreshta. Por ushtarët prfesionist nuk e nën Dioklecianin. Helena u kthye me Kostandinin ushtarake që u përvehtësuan në këto rrethana Azinë e Vogel, që drejtohej nga mbreteresha e donin punën e bujkut e të ergatit, humbën durimin e vogël në vendlindjen e saj princore te prindërit në historike, shpëtuan botën romake nga dobësimi hekurt Zenobi. dhe flakën tej shatat e lopatat, rrëmbyen armët Kosovë. Kjo nuk u martua, por qëndroi për edukimin fatal dhe nga kriza e madhe e shekullit të III-të. Auleriani, vuri disiplinë në ushtri, ai ndaloi dhe shpërtheu në kamp një kryengritje e furishme. e djalit me fenë e krishterë, në fshehtësi, nga frika (f.41). rreptësisht ushtarët e legjoneve të dehen, të Perandori e pa rrezikun dhe u mbyll në një kullë e gjuetisë që u bënin të krishterëve. Kur u rrit Kur çdo shpresë dukej e rënë, erdhën në fuqi lozin kumar, dhe të plaçkitin pasurin private të që ishte ndërtuar për të mbykqyrur punimet. Kostandini, u lejua të shkonte pranë të atit dhe mori njëri pas tjetrit tre perandorë të racës iliriane, qytetarëve të Romës. Duke thënë: Ushtarët duhet Turma e legjionareve të egërsuar shkallmuan dyert pjesë në ekspeditën kundër uzurpatorit të Britanisë. të cilët patën zotësinë dhe kurajën t’i japin fund të pasurohen me plaçkën e armikut. Çdo shkelje , u turrën brenda dhe coptuan trupin e Probit. (T. Dy vjet pas Dioklecianit, vritet Kostanti në York, anarkisë politike dhe e bënë përsëri Romën disipline dënohej me një rreptësi të tmerrshme. Z. f. 47). në Anglinë e veriut. Legjionet romake proklamuan sundimtaren supreme dhe të pashoqe të botës së Fajtori ndahej më katërsh, kjo mjaftonte që të “Probi ishte po aq i vyrtytshëm sa edhe luftarak, menjëherë si Qezar Kostandinin,i cili ishtë 32 vjeç lashtë. Këta tre perandorë, ishin Klaudi i II-të, gjithë të rrinin urtë. me të drejtë ai konsiderohet si një nga Perandorët në vitin 306 dhe pastaj August në vitin 308. Gjatë Aureliani, dhe Probi, që mbretëruan në shek III-të, Një rrezik i ri u çfaq gjatë kufijve Perendimor më të mëdhenj romakë”. (E. J. “Shqiptaret” f. marshimit për në betejën vendimtare të Milvianit në stabilizuan rregullin dhe qëtësin e mbrëndëshme, të Perandorisë. Kur fiset e Allamanëve arritën të 151). Romë, ai pa vizionin e kryqit të shndritshëm në qiell u prenë hovin sulmeve barbarëve, për mëse një pushtonin deri te lugina e lumit Po, ata plaçkitën sa me fjalët: “Me këtë do të sundosh”. Në vitin 312 shekull e gjysëm. Mandej, erdhën dy kolosët e mundën derisa u tërhoqën . Aureliani u zuri pritë DIOKLECIANI (284 – 305 e.s.) shënoi përqafimin e krishtërimit nga ana e tij. (E. vërtetë nga inteligjenca dhe karakteri, Diokleciani përgjatë lumit Danub dhe i shpartalloi. Mbrenda Më 284, ushtria romake J. f. 152). T. Z. F. 53. dhe Kostandini i Madh, dy gjeni konstruktiv, që tre vjetëve, Aureliani kishte çliruar nga sundimi i që kishte ngritur kampin në Kostandinin, u martua në moshën 32 vjeç me plotësuan veprën e tre të parëve, duke çelur një armiqëve tokat e Perandorisë Romake në Europë, brigjet e Bosforit, proklamoi të bijën e Maksimianit, Faustën. Kostandini mori fazë të re dhe më të shkëlqyeshme në historinë e në Azi dhe në Afrikë. si Perandor Dioklecianin. titullin “August” nga i vjehëri. Pas tre vjetëve, kur Romës. Kthimi i Perandorit në Rome, ku kishte dalë Ai kishte lindur në fshatin vdiqën dy protogonistët kryesorë, Maksimiani dhe Historiani Cambridge thotë: “Diokleciani solli ngadhnjyes, quhej triumf, që përmëndet në analet Diokles, në pellgun e Galeri, iu çel rruga Kostandinit si i vetmi sundimtar në vend edhe një herë madhështinë e Romës … e historisë së Romës antike. Triumfi u çel me 20 liqenit të Shkodrës, i Perandoris romake. Ndërsa Konstadini, ishte një nga figurat i rralla që elefantë, me 200 shtazë të çuditshme, me 1600 për një kohë të gjatë Maksenti ishte i biri i Maksimiantit, kolegu i la gjurma deçizive në historinë e njerëzimit. … që gladiatorë, me shumë robër të zënë nga legjionet, kryeqiteti i Ilirisë. Duke Dioklecianit, njëkohësisht dhe kunati i kostandinit. vazhdoi disa shekuj rrugën ngadhnjimtare të Çezarit si Gothë, Allemanë, sirianë,egjyptianë etj. Asistuan parë se sulmi i barbarëve Pas abdikimit të Dioklecianit dhe të Maksimiantit, dhe të Augustit”. (cambridge Ancient histori – vël. edhe ambasadorë të ftuar nga të tre kontinentet . u ashpërsua së tepërmi, Roma zgjodhi si perandor Maksentin. Ky ishte një XII, f. 241). T.Z. f. 43. Përmëndet, se shpenzoi 700 kile ar për të ngritur ai u lidh me kolegun e tij harpaçi, lakmitar, i pashpirt, në Romë, kur ushtarët T. Zavalani thotë: “Po bëj një përshkrim të tempullin “Diell ZEUSI” në kodrën Quirinali, që ilir Maksimianin, të cilit rrëmbeni, grabitnin, gjithfare abuzimesh dhe shkurtër të jetës dhe të veprave të pesë perandorëve kishte një devocion të veçantë si Ilir i vërtetë. gjithashtu iu dha titulli “August” në vitin 286. ligji nuk i kapte. Kostandini në krye të legjoneve ilirianë që mbretëruan në Romë, në Nikomedi, dhe Aureliani dyshoi se një nga sekretarët e vet Maksimiani, ishte përgjegjës për Perandorinë e të zgjedhura të Ilirisë, kaloi Alpet në Montcenis në Stamboll gjatë shekujve të III-të dhe të IV-të, se kishte abuzuar detyrën dhe e kërcënoi se do Perëndimit, kurse vetë Diokleciani mbante krahinat dhe arriti në Piemont, pushtoi me radhë Turinin, e. s. të merrte masa dëshkimore kundër tij. Ky nga Lindore. Kërcënimi i vazhdueshëm i persëve Milanon, Veronën dhe beteja e fundit u zhvillua frika përpiloi një dokument gjoja prej dorës së në Lindje dhe i fiseve barbare në Veri bëri të disa kilometra jashtë Romës. Mbrënda ditës doli KLAUDI (268-270 e.s.) Perandorit, sikur ai kishte vendosur të zhdukte nevojshme një ndarje të mëtejshme të përgjegjësisë. ngadhënjyes, duke parë rivalin e tij Maksentin të Para ardhjes në fuqi disa prej komandantëve të ushtrisë. Ata e besuan Prandaj në vitin 292, Diokleciani zgjodhi dy ilirë mbytej në lumin Tiber. Kostandini kishte siguruar të Klaudit, perandori i se dokumenti ishte autentik dhe vendosën të të tjerë: Kostandin Klorin dhe Galerin. Diokleciani suksesin e fushatës me forca më të pakta nga ajo e parë prej gjakut ilirian, shpëtojnë veten, duke vrarë Aurelianin. qeveriste pjesën lindore, Maksimiani Italinë dhe kundërshtarit, por me trimat Iliriane, fitoi betejën shkatërimi i pushtetit Ky zuri vend në histori si një sundimtarë Afrikën, Kostandini Britaninë, Galinë dhe Spanjën, më të shkëlqyer të jetës së tij. Roma e priti si imperial kishte arritur dorëhekur që rimëkembi një Perandori, e cila kurse Galeri, Ilirikun deri në kufi me Danubin. Ata shpëtimtar. në pikën e fundit nën kishte zënë rrugën e dizintegrimit. ndërmorën fushata të sukseshme kundër britanëve, Kostandini ka zënë vend në histori, si një nga paraardhësin e tij Gallius. Triumfi i Aurelianit na kujton ndodhinë katër persëve dhe barbarëve veriorë. Diokleciani u shqua mbretërit më të mëdhenj të njerëzimit. Dy veprat Ky ishte i kënaqur të shekuj më parë. GENTI, mbreti i fundit i ILIRISË si shtetar i zoti edhe për organizimin me mjeshtëri për të cilat ai përmëndet: pranimi i krishtërimit si sundonte vetëm Italinë dhe u ekspozua si rob lufte në triumfin e Pal Emilit. të Perandorisë. Megjithatë, ai e konsideroi besimin feja zyrtare e Perandorisë dhe ndërtimi në brigjet të gëzonte të mirat materiale Tani një Perandor i lindur në Iliri, kaloi triumfalisht e vjetër romak si të domosdoshëm për unitetin e e Bosforit i kryeqytetit që mbanë emrin e tij të të jetës, pa çarë kryet për nëpër rrugët e Romës duke patur në kortezhin e tij Perandorisë. Duke parë krishtërimin si përçarës dhe pavdekshëm deri në ditet tona. rezikun që afrohej nga sovranë të robëruar të mbretërive të tjera. Rrota e i nxitur nga Galeri, në vitin 303 ai nxori dekretin U pa se Roma nuk mund të ishte e vetmja barbarët. Ushtria e Danubit historisë kishte ardhur përqark një xhiro të plotë. fatal, duke marrë një fushatë të ashpër përndjekjesh kryeqendër, Diokleciani përcaktoi Nikomedin dhe proklamoi perandor (T. Z. F. 44). kundër të krishterëve, me synim që t’i shfarroste.Për Milanon. Por, Kryeqyteti i ri duhej të vendosej në prijësin e saj Aurel, i cili rrjedhojë, vdiqën aq shumë të krishterë, ( në histori një vend ku mund të kalohej sa më shpejtë nëpër marshoi menjëherë drejt PROBI (276 – 282 e.s.) quhet,Martirologjia e hershme), sa që autoritetet, të dy kontinentet, për të dalë në lumenjtë Danub Romës në krye të armatës, kapërceu Alpet dhe Kur vrasësit e Aurelianit ndërtuan një monument, me fjalë latine: Extincto dhe Eufrat. Kostandini zgjodhi Bizantin, që ishte rrethoi Milanin. Mjerisht, para se të fillonte lufta, kuptuan gabimin tragjik nomene Cristianorum” (Emri i të krishterëve është ndërtuar në shekullin e VII-të p.e.s. nga pellazgo- Gallius ra viktimë e një komploti dhe kur ishte që kishte bërë, sekretari, i shuar). Kjo është njolla më e errët në figurën e këtij finikasit në brigjet e ngushticës së Bosforit, atje ku duke dhënë shpirt, la porosi që kurora imperiale dhanë dënimin që meritonte njeriu të mirë e të madh. Nuk donte të ekspozohej Europa puqet me Azinë dhe ku i ndan vetëm një t’i jepet Klaudit, Klaudi ishte Dardan (Kosova e dhe ushtrinë e pllakosi figura e Perandiorit në mëshirën e ushtarëve, të pash ujë. Njëmijë vjet histori konfirmuan urtësinë e sotme.) Duke filluar si ushtar i thjeshtë, ai arriti të dëshpërimi. Këtë herë cilët sot e çonin në qiell dhe nesër e shponin me vendimit të Kostandinit, për ndërtimin atje ku është bëhej komandant i një ushtrie. Porosia e Galiusit vendin vakant e zuri Probi, thika. sot, të qyteti që mban emrin e tij plot 15 shekuj. u brohorit nga të gjithë. Kështu Klaudi u aprovua i treti ndër ushtarët fshatarë Kur mbushi 20 vjet si Perandor, Diokleciani Vitet e para të mbretërimit të tij, Konstandini i perandaor nga senati dhe filloi operacionin kundër të Ilirisë, që shpëtuan u kthye në Romë dhe triumfi i tij u celebrua me shkoi perandorisë nga njëri skaj në tjetrin, duke Aurelit, i cili u kap rob dhe u ekzekutua. Mandej Perandorinë Romake nga të tërë shkelqimin që i takonte. Kjo ishte e fundit ngrtur kampin e ushtrisë, kudo ku kishte një armik iu përvesh punës për të vënë në rregull financat e kriza e shekullit të III-të. ceremoni e këtij lloji që u zhvillua në Romë. Ai të jashtëm, apo zullumqar të brendshëm. shtetit dhe luftoi çrregullimet dhe abuzimet, solli në Probi i kishte thurur suprimoi privilegjet e gardës dhe ngarkoi dy vend qetësinë dhe rregullin e brendshem, Klaudi (Vijon në faqen 6) pagina 3 Anno 11 n.3 Giugno 2013 Storia L’Albania. Storia antica Shërbesa e Joan Vladimirit Dalla preistoria alla Nga Andrea Llukani, Tiranë civilizzazione illirica nella ër herë të parë Shërbesa e Joan Vladimirit është botuar në Venecia në vitin 1690 dhe regione di Valona e in Albania Pka pasur disa ribotime. Botimi i fundit është bërë në vitin 1742 në Voskopojë. Kjo shërbesë n Albania si trovano siti preistorici risalenti al fillimisht është shkruar me dorë prej Mitropolitit Paleolitico, a Neolitico (6000 a.C.) e all’età del të Durrësit, Kozmait. Hartuesi i madhërimeve të Ibronzo (2000 a.C.). Le tracce più antiche della akoluthisë ka qenë Teodor Haxhifilipi, i cili ka vita sul suolo albanese appartengono al medio e studiuar në Akademinë e Voskopojës. Gjithashtu tarde paleolitico. Siti preistorici sono ammirabili a në Manastirin e Joan Vladimirit ka ekzistuar edhe Xara (Saranda), a Tren (Koma), a Vela (Valona), një dorëshkrim me shërbesën e shenjtit, shkruar come in numerose altre località albanesi Nella zona prej murgut Ananias rreth vitit 1742. interna della regione si trovano due antichi megaliti, Në një ditë nëntori të vitit 2012, miku im i “La pietra della città” e “La pietra del cielo” (per përkorë atë Stavri Çipi më dhuroi shërbesën e visite o ulteriori detta gli vedi il capitolo “Patrimonio Joan Vladimirit, e cila është në greqishte bizantine culturale”) che indicano la presene di insediamenti e botuar në Venecia më 1858. Gjithashtu sparsi e di comunità guerriere associate con le culture dell’età neolitica (prima fase dell’agricoltura) kohë më parë prej të ndjerit Nos Xhuvani kam e con l’età de bronzo (caratterizzato dall’uso di siguruar “Shërbesa e Shejtë e Sh’Jon Vladimirit, strumenti più sofisticati nelle attività agricole e di Shtypshkronja Gutenberg, Tiranë 1934”. guerra). Una decina si secoli prima di Cristo, il Shërbesa është botuar me përkujdesjen e Imzot territorio dell’odierna Albania è stato abitato da Visarion Xhuvanit dhe është redaktuar nga prof. una popolazione agricola e di pastori, conosciuta em. dr. Pavli Haxhillazi, i cili i ka dhënë një formë con il nome di Illiri, la cui civiltà domiriò per molti të re gjuhësore. Grupi i punës i kryesuar nga secoli tutta l’area balcanica. Il territorio da loro Imzot Visarioni, i cili në atë kohë ishte Kryepiskop occupato era molto ampio: a Nord arrivava fino al e gli epiroti in quella meridionale non era così i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, ka Danubio e a Sud fine all’Epiro, mentre ad Est il netta come ci fa credere la letteratura romana da përkthyer pjesët kryesore të shërbesës. Është lënë confine era segnato dal fiume Moldavar ad Ovest Strabone a Plinio, che tende ad identificare questo pa u përkthyer hyrja, e cila flet për sponsorizuesin dai mari Adriatico e Jonio. Qualche tribù come i L'Albania.territorio, perStoria quanto antica vasto, con la civiltà ellenica. e botimit Zotin Joan Papa nga qyteti i Neokastrës. Lipsanet e shenjtit Metapsi e gli Japy si insediarono nella dirimpettaia Le colonie greche Gjithashtu nuk janë përkthyer troparet që psalen Arka ku ruheshin lipsanet e Joan Vladimirit është Dalla preistoria alla civilizzazione illirica nella regione di Valona e in Albania Magna Grecia. Sulle loro origini esistono due ipotesi Dal VII secolo a.C. in poi, le città e i villaggi illirici në Mbrëmësoren e Vogël, të cilat gjenden në faqen grabitur prej çetave të mercenarëve, të cilët luftonin diverse: secondo la primo (cara anche ai romantici si trovarono a convivere con molte colonie greche. 1 dhe 2 të tekstit origjinal “Shërbesa e Shenjtit kundër Qose pashës, serasqerit të Manastirit. di “Atheneum”, 1801), gli Illiri sarebberi stati una In tutto il territorio dell’Albania odierna fiorirono mbret të lavdëruar dhe martirit të madh dhe Grabitësit, pasi hapën varrin e shenjtit morën popolazione autoctona, discendente diretta delle In città Albania commerciali si trovano elleniche. siti preistoriciPochi ricordano risalenti che la al Paleolitico, a Neolitico (6000 a.C.) e all'età del bronzo (2000 a.C.). Le tracce piùmrekullibërësit antiche della Joanvita sul Vladimiri, suolo Venecia, 1858”. stolitë prej sermi, sepse koka e Joan Vladimirit comunità sopra citate e avrebbero sviluppato un Guerra del Peloponneso tra Atene e iniziò Grupi i përkthyesve ka filluar në fundin e faqes 2 ishte e derdhur në serm. Vite më vonë besimtarët linguaggio e una cultura che hanno diffuso, durante albanesea causa appartengonodel confiltto tra al la colonia medio di e Epidamno tarde paleolitico. Siti preistorici sono ammirabili a Xara (Saranda), a Tren (Koma), me a Velatroparet (Valona), që psalen come në Mbrëmësoren in e Madhe. elbasanas i blenë lipsanet e shenjtit kundrejt l’età del bronzo, su tutto il territorio dell’odierna (Durazzo) e la città fondatrice di Corcira (Corfù), shumës prej 700 pjastrash. Arka ku ruhen lipsanët numerosea sua volta altre colonia località di Corinto. albanesi Ancora Nella piùzona piccolo interna Gjithashtudella regione janë si përkthyer trovano due troparet që psalen në Albania, spostandosi, successivamente, su tutti është futur në një varr prej guri, mbi të cilin janë i Balcani. Secondo l’altra ipotesi, le varie tribù antichiè il gruppo megaliti, di coloro "La pietra che ricordano della città" che il e primo "La pietraMëngjesore del cielo" dhe janë (per lënë visite pa u opërkthyer Kanonet e skalitur skena nga jeta e shenjtit. Gjithashtu edhe illiriche sarebbero state costituite da gruppi ulterioriatto di dettaquesta gguerra,li vedi fuil capitolol’occupazione "Patrimonio da parte cultdei urale")Shenjtit che faqe indicano 9 deri nëla presenefaqen 21 të tekstit origjinal. provenienti dalla diaspora conseguente alla cadute di Corciresiinsediamenti della sparsi città di e ,di comunità ci sorgevaguerriere alla associate Ndërkohë con që le nëculture faqet dell'età11-20 gjendet predikimi i frankët u përpoqën të grabisnin reliket e shenjtit, della civiltà micenea, che avrebbero invaso l’odierna neoliticafoce del (primafiume Vjosa fase e che dell'agricoltura) oggi segna il confine e con tra l'età së dekremtes. bronzo Gjithashtu (caratterizzato edhe jetëshkrimi i shenjtit por dështuan. Pas prishjes së kishave më 1967 Albania per espandere poi la propria influenza in Valona e Fier. L’odierna Albania fu, come l’Italia është përkthyer me shkurtime. Kjo e dhënë na Manastiri i Joan Vladimirit u kthye në repart tutta la penisola. Gli Illiri erano dunque un popolo meridionale, un, delle aree di maggiore espansione jepet nga përkthyesit tek “Shërbesa e Shejtë e ushtarak, prandaj arka me lipsanet e shenjtit u omogeneo, formato da varie tribù, seppero con delle città elleniche. I Greci arrivarono fino a Trieste Sh’Jon Vladimirit, Shtypshkronja Gutenberg, vendos në kishën e Shën Mërisë në lagjen Kala të un comune senso di appartenenza al territorio, un ed Ancona fu una colonia dorica. Qualche filo, logo Tiranë 1934” faqe 13-16 ku përkthyesit bëjnë me Elbasanit. Në vitin 1994 kisha e Shën Mërisë u zu comune mito delle origini, una cultura e una storia sostiene che lo scenario dell’Odissea non sarebbe il dije lexuesit duke shkruar: (shënime të shkurtra me forcë nga Nikolla Marku, megjithatë lipsanet condivisa? La domanda non riguarda solo questo Tirreno, ma, l’Adriatico e sono state formulate ipotesi nga jetëshkrimi i tij). Në fund të shërbesës Teodor e shenjtit nuk u prekën. Me trazirat e vitit 1997 antico popolo balcanico, ma anche i Celti o altre sull’identità dei luoghi del poema omerico. Non è Haxhifilipi ka shkruar disa vajtime kushtuar lipsanët e shenjtit rrezikoheshin të grabiteshin, popolazioni europee. Le conoscenze archeologiche e nostra intenzione ripercorrere qui gli avvenimenti shenjtit, të cilat jam munduar ti përkthej me prandaj një grup besimtarësh i kërkuan lipsanët storiche degli ultimi anni, porterebbero far pensare più conosciuti di questa lunga colonizzazione. Da un ndihmën e protopsaltit Theodhor Peci. për në panairin që celebrohej në manastirin e Shën che in realtà l’immagine unitaria delle culture di punte di vista storico-antropologico la presenza delle Joan Vladimirit dhe prej panairit u transferuan questi popoli sia più una costruzione della etnografia città greche rend, compiuta una caratterizzazione del Rreth jetëshkrimit të shenjtit në Tiranë. Sot lipsanet e Joan Vladimirit ruhen storiografica del Settecento (del periodo in cui territorio albanese che, pur nel pieno delle bufere Joani Vladimiri ka qenë i biri i Nemanit dhe në kishëzën e Kryepiskopatës së Hirëshme në l’etnografia nasce come disciplina specifica), passata della storia, rimane una delle costanti dell’intero nipi i mbretit Bullgar Simeon i Ohrit (890-927), Tiranë. Në ditën e panairit transferohen për në al Romanticismo europeo, che non una precisa paese, particolarmente visibile nella regione di i cili mbretëronte në principatat e Zahumiljesë Manastirin e Shën Jonit për t’u falur besimtarët. Valona: l’ambiguità della cultura albanese, che connotazione delle civiltà europee antiche. Un dhe Presvala (të quajtura ndryshe Zeta). Pasi Sipas Hahnit panairi bëhej dy herë në vit, më 22 quadro più esatto, anche se sempre approssimativo, è, contemporaneamente, una delle frontiere più maj dhe më 4 qershor. Panairi zgjaste tri ditë ku importanti della civilizzazione mediterranea, trashëgoi kurorën, ai iu përkushtua me zell ci restituisce una realtà formata da un background pelegrinëve u servirej bukë, ujë, ullinj dhe djathë. comune, da miti condivisi, da culti analoghi, ma dettata dagli eventi, e una sorprendente trincea veprave përdëllyese. Ai themeloi manastire, kisha Pelegrinët hidhnin ndonjë lek aq sa e kishin anche da una forte varietà di usi e costumi e di miti dell’organizzazione sociale primaria di una società dhe institucione bamirëse. Me gjithë dëshirën për minori. Anche l’uso del termine tribù, per denotare agro-pastorale. të jetuar në paqe me mbretërit fqinj, gjatë kohës së taksur. Paratë i mblidhte kujdestari i manastirit. le comunità o le entità territoriali amministrative Per fare un esempio, mentre Butrinto è il luogo mbretërimit të tij, Vladimirit iu desh të rezistonte Zakonisht bëhej panair i madh, prandaj thirrej (regni o città indipendenti che fossero), sembra dedicato ad Anchise da Enea, che vi transita nel para sulmeve të perandorit bizantin Vasilit II paria e disa qyteteve, të cilëve u bëhej një pritje poco preciso. Gli Illiri probabilmente non ebbero suo viaggio verso Occidente, le montagne alle spalle dhe carit bullgar Samuel (976-1014). Kur ky i madhështore dhe gostiteshin mirë. Në panairin që mai confini precisi o una netta e forte demarcazione sono il luogo delle leggi orali maturate all’ombra fundit ndërmori një ofensivë kundër mbretërisë bëhej në Manastirin e Joan Vladimirit kujdestaria dalle altre popolazioni. Non svilupparono un definito di una società organizzata sulle famiglia. Anche së Vladimirit, Samueli i dërgoi një lajmëtar për ta e parë i takonte Durrësit, e dyta Kavajës dhe e senso dell’identità per distinguersi dagli altri popoli molti secoli dopo, in pieno regime ottomano, questo bindur të dorëzohet, por Vladimiri refuzoi. Pasi treta Tiranës. e neppure una cultura generale attraverso la quale dualismo rimane valido e l’Albania è il paese che u tradhëtua nga një njeriu i tij, u kap rob dhe u definire se stessi, almeno nel senso che la sociologia ha sperimentato tutti gli assolutismi dell’Oriente e arrestua. Në burg ai kalonte kohën duke u lutur. Manastiri i Joan Vladimirit storica attribuisce all’identità politico-sociale. Essi, dell’Occidente in un paesaggio dove le norme della Një ditë iu shfaq një engjëll për ta qetësuar dhe Në vitin 1381, Karl Topia ndërtoi Manastirin come molti altri popoli antichi, furono piuttosto vita sono regolate dalla legge non scritta de Kankun. e lajmëroi se së shpejti do të ishte i lirë. Cari e Joan Vladimirit. Kisha është në anën veriore të federazioni culturali all’interno delle quali, su una Questo dualismo, in forma diversa, arriva fino Samuel kishte një vajzë të quajtur Kozara, e cila manastirit. Ajo është e tipit të bazilikës dhe e ndarë base comune e su un patrimonio generale condiviso, agli anni del socialismo reale, innovativo fino alla kishte për zakon të vizitonte burgjet. Kur u njoh në tre nefe me dy rreshta kolonash. Manastiri është si innestarono importanti e ricche culture locali devastazione delle relazioni sociali e votato ai valori me Vladimirin, ky i fundit i hyri në zemër. Ajo i rrethuar me mure. Në një mbishkrim serbisht organizzate in centri urbani, come Finiq, vicino a tradizionali della società agro-pastorale Nel territorio ndërmjetësoi tek i ati duke i kërkuar të martohej thuhet: “Këtë tempull të shenjtë të Joan Vladimirit Saranda, o , nel territorio del distretto di di Valona, Apollonia fu la principale colonia greca me Vladimirin. Cari pranoi dhe e la të kthehet në e ka ndërtuar Karl Topia, Zoti i Arbnit, në të 22-in Valona. I Liburni, ad esempio, un popolo illirico di (il più importante di tutta l’Albania, con Durazzo), atdheun e tij. Pak kohë më vonë, car Samueli vit të zotërimit të tij dhe e mbaroi atë në të 24-in cui si sa molto poco, lasciarono una delle rare eredità citata da Aristotele come esempio di ideale governo vdiq dhe djali i tij Radovan mori pushtetin në vit të zotërimit të tij”. Karl Topia është bërë zot i illiriche alla civiltà romana, la nave , che fu oligarchico. La tribù dei Bylis, che viveva nella Shqipërisë së Mesme në vitin 1359. Mbi një gur appunto adottata nella flotta romana come modello dorë, por u vra nga kushëriri Joan Vladislavi. zona vicina al fiume Vjosa, viene descritta come të murosur në murin jugor të manastirit gjendet di efficienza per velocità e sicurezza di navigazione. Ai mori fronin e Bullgarisë dhe u përpoq të Questo popolo fondò con originalità una civiltà o tra il più ellenizzate della regione balcanica e viene gllabëronte edhe mbretërinë e Vladimirit. Ai e stema e Karl Topisë, e cila përbëhet prej një fushe talassocrazia fondata sugli scambi e i commerci, documentato il loro costume di consultare l’Oracolo ftoi Vladimirin për t’i bërë një vizitë në oborrin katrore të ndarë në mes, ku janë gdhendur pesë che fiorì nell’Adriatico contemporaneamente a di Delfi. Contemporaneamente anche a causa del e tij dhe pas një kurthi i preu kokën me shpatë. kryqe, nga të cilët ai i mesit përfshihet brenda quelle dei Fenici del Mediterraneo meridionale. territorio montuoso e delle valli profonde, la vita Shenjti mori kokën e vet midis dy duarve, i hipi një rrethi. Sipër gurit është gdhendur përkrenarja, Riferimenti agli Illiri si trovano nella letteratura degli abitanti dei villaggi è organizzata in modo kalit dhe u drejtua nga kisha. Kjo ka ndodhur më nga e cila derdhen zambakë, që tregojnë lidhjen ellenica del primo periodo, in Omero ed Esiodo, tradizionale: una economia fondata sulla pastorizia 22 maj të vitit 1015. Prifti i Diokleas (Diocleae e princit shqiptar me princat e Francës. Mbi per esempio. Erodoto li cita in tre occasioni, ma semi-nomadica, dai monti al mare un’agricoltura Presbyter) e rrëfen ndryshe jetëshkrimin e Shën përkrenare shquhen dy luanë me këmbët e para sempre in contesti differenti e senza mai riferirsi prevalentemente di sussistenza, praticate da picco Joan Vladimirit. Sipas rrëfimit të tij del se Joani të ngritura lart dhe me gojën e hapur. Kjo stemë alla zona di Valona (nei libri I, 196 e IV, 49; VIII, gruppi di famiglie, con città fortificate come centri nuk ka qenë bullgar, por serb. Vladimiri ishte i biri ka qenë një gur që vendosej përsipër varrit dhe 131 e IX, 43). Anche Strabone, Appiano e Plinio di scambio. I centri illirici abbastanza ellenizzati i Petrisllavit, i cili ishte sundimtari i Dalmacisë. Në vërteton se Karl Topia si ktitor i manastirit ka qenë il Vecchio danno informazioni sulle popolazioni sono numerosi a Valona, ma i più, rilevanti furono kohën që car Samueli sulmoi Dalmacinë, Vladimiri varrosur aty. illiriche. L’area di Valona fu, nel mondo illirico Finiq, già ricordata, e Amantia, che sorgeva a km. së bashku me popullin e tij gjetën strehë në Malin Në shek. XVIII artisti shqiptar Kostandin sopra definito, una zona di confine con l’Epiro Nella Baia di Valona, tra le città greche, va ricordata e Zi. Gjithashtu sipas priftit të Diokleas, Vladimiri Shpataraku e stolisi kishën e manastirit me ikona të greco e con quello grecizzante, ma la distinzione Orikun oltre a quelle già citate. u martirizua në Prespë, ku ushtarët i prenë kryet një vlere të lartë artistike. Manatiri ka qenë qendër tra gli Illiri della parte settentrionale della regione (continua nel prossimo numero) tek dera e kishës. e rëndësishme për shkrimet shqipe. Storia Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 4 Nga Fatbardha Demi Racizmi historik grek, dëshmi e mendësisë ideologjike dhe hqiptari është i hapur për të gjitha idetë e bukura, të mëdha, për Stë gjitha bëmat e shkëlqyera... - politike e së kaluarës dhe nxitës konfliktesh në të ardhmen Pashko Vasa). Kriza ekonomike që ka përfshirë shtetin Grek, e ka detyruar elitën etj, vendosin në vënd të parë Giorgio dhe Ortodokse. Perandori bizantin, pasuroi me zbulimet e reja, me të cilat u përkthyen në latinisht me urdhër të intelektuale greke, t’iu bëjë analizë, jo Gemisto Pletone (1355-1452). (3) Për Giovanni VIII shoqërohej nga afro 700 u njoh në Perëndim. Kështu u bëri të Kozimo de Mediçit dhe i shërbyen rrymës vetëm shkaqeve ekonomike dhe politike të Gjergj Xhemisto-Pletonen, ashtu sikurse prelatë ortodoks, ku Pletone ishte laiku i njohur dëgjuesve të tij europianë, veprën neoplatonike të Rilindjes europiane. Fusha saj, por edhe atyre historike. Në median edhe për shumë figura të shquara me vetëm. “Gjeografia” të Strabonit që nuk njihej deri e studimeve të tij përfshinte probleme të shqiptare apo në faqet elektronike, janë origjinë arbërore të jugut ballkanik, nuk Lexoni: Moreno Neri: Le ragioni në atë kohë, duke ndikuar tek nismëtarët e astronomisë, mjekësisë, muzikës, juridike, komentuar dy nga këto « studime ». I jepet përkatësia etnike. Ata emërtohen dell’oblio di un filosofo come parë, si Kristofor Kolombo, për zbulimin e fizikës, matematikës, etikës, teologjisë, pari, në fillim të vitit 2012, është një “bizantinë”ose “grekë”, ndërkohë që Pletone rrugëve të reja drejt Lindjes duke u nisur alkimisë, topografisë etj. Adhurimi i tij për dokumentar mbi filozofinë e formimit historikisht këto emërtime, nuk njiheshin Pa u futur në arsyet historike të kësaj nga Perëndimi. Interesi i madh i elitës Platonin dhe filozofët paganë, (që ngjallën të shtetit Grek, trajtuar nga një grup as në kohën e Perandorisë (bizantine) dhe nisme, si nga ana e Papatit dhe perëndimore për mësimet e Platonit, reagimin e Kishës ortodokse) shpaloset në historianësh (Anemon Productions as gjatë periudhës otomane. “Nëpërmjet Perandorit bizantin, që u gatua shumë diktohesh nga kërkesat e forcave të reja komentet e tij mbi Orakujt kaldian dhe «Legjenda kombëtare»). I dyti, në maj të një abuzimi, pjesa e fundit (e periudhës vite përpara këtij Kuvëndi dhe përfundoi ekonomike, shkencore dhe intelektuale, shkrimet ezoterike. këtij viti, dy shkrime të gazetarit Dimitrios së Perandorisë Romake të Lindjes-shën në një flluskë sapuni, ardhja e Pletones për liri të mendimit dhe veprimit, nevojës Ndërsa Gjergj Gemisto Pletone përcolli Epikouris «Rrënjët social-kulturore të krizës im) u quajt Perandoria Bizantine ose në Perëndim, shënoi një kthesë rrënjësore për një drejtim qeverisës të fortë, të trashëgiminë fetaro-shkencore pellazge ekonomike greke» dhe «Shteti modern Perandoria Greke. Këto janë gjëra që i njeh në mendimin filozofik që i çeli rrugën, bazuar në ide të shëndosha filozofike në Perëndim, Mihail Trivoli (1480-1556) Grek». Nuk po ndalem për problematikat çdokush... Në qoftëse më vonë Perandoria filozofisë së Rilindjes europiane. Ndjekës dhe të udhëhequr nga njerëz të ditur. nga qyteti shqiptar i Artës, përhapi idetë e shumta që paraqesin këto analiza. Siç u quajt greke kjo s’do të thotë në asnjë të ideve të tij, qenë figura të shquara si Organizimi shtetëror i qytete-shteteve, filozofike të humanizmit në Lindje. shprehen vetë historianët grekë, metoda mënyrë, që ishte një krijim grek” (f49 Kozimo de Mediçi, Marsilio Ficino, Nikola sidomos Spartës e Athinës dhe bëmat Historianët e sotëm grekë, që na emërtojnë që përdorin për të shkruar historinë e Pashko Vasa “E vërteta mbi Shqipërinë Makiaveli, Lorenco de Mediçi, Ciriaco e Aleksandrit të Madh, kishte ngjallur si të prapambetur kulturalisht, nuk e shtetit të tyre, i cili ka synim bashkimin dhe shqiptarët”) Zyrtarisht banorët d’Ancona apo Françesko Guaçiardini, admirimin e Perëndimit, i cili kërkonte të njohin faktin, se ka qenë traditë e familjeve kombëtar, realizohet «vetëm në sferën e emërtoheshin “romei” duke nënkuptuar Erazmo e Thomas More, dhe deri tek vendoste një “Rend të Ri” me “Udhëheqës shqiptare, që vijon edhe në kohët e sotme, fantazisë me rithurjen e historisë… (dhe) lidhjen e herëshme me qytetarinë romake, Niçja i kohëve të vona. Pletone ishte të fortë e të ditur”. Veprimtaria e Pletones që t’i arsimonin fëmijët në shkollat më me reduktim të historisë. Që të bëhet ky por jo përkatesinë etnike. Emërtimi njohës i mirë jo vetëm i trashëgimisë synonte që njohuritë e tij, t’i shërbenin të mira, brënda dhe jashtë vendit. Duke reduktim në histori, disa herë duhet të “bizantinë” u bë popullorë nga studiuesit shkencore-filozofike-fetare të Pellazgëve, një qëllimi praktik, sidomos për bashkë- ndjekur këtë traditë, që dëshmohet tek të fshihen faktet. »(1) . Është në përgjegjësinë francezë, si Montesquieu (1689–1755), por edhe të historisë dhe teologjisë së kombasit e tij: “Lulzimi i shteteve - gjithë eruditët arbërorë të Rilindjes “greke”, e tyre profesionale, që të bëjnë analiza një emër me peshë në jetën kulturore të fesë katolike, ortodokse dhe asaj islame. theksonte - varet veçanërisht nga vlera e edhe Mihail Trivoli i ndoqi mësimet e larta “historike” për vëndin e tyre, që bazohen shk. 18... Ai jetoi në periudhën e çthurjes së shtetit doktrinave filozofike mbi të cilat bazohen në shkollat e Italisë, Francës dhe Spanjës. tek fantazia, reduktimi apo fshehja bizantin dhe veprimtarisë dogmatike të institucionet e tyre” (15) Gemisto Pletones Në Itali, qe nxënës i figurave më në zë të e fakteve historike. Ajo që më tërhoqi feve “të reja” (të sipër-përmëndura). i përkasin studime jo vetëm të fushës së kohës si: Angiolo Polizano (1454-1494), vëmëndjen është vlerësimi që i bëhet Sipas Pletones: “Fetë, në një farë mënyre filozofisë, teologjisë apo mbi administrimin Marsilio Ficino (1433-1499), Giovanni popullsisë shqiptare, që përbën popullsinë përfaqësojnë degët e një peme, ezoterizmi e Shtetit, por edhe të astrologjisë, Pico Mirandola (1463-1494), si dhe i bazë dhe element qëndror në ngjarjet është trungu, dhe shkenca e lashtë janë muzikës, historisë, gjeografisë, etj. Më filozofit, historianit dhe astronomit me historike të jugut ballkanik të shk.19 (kur rrënjët e tij; sa më shumë zgjaten të 1433 Gemisto shkruan “Manualin e origjinë shqiptare, mësuesit të Kopernikut, u formua shteti Helen). parat nga trungu, aq më shumë ato janë astronomisë” (“Ordine dei mesi e degli Leonik Tomeu (1456-1531). Veprimtaria larguar nga e vërteta” (8). Pletone nuk anni ed enumerazione dei giorni”). Manuali e tij emancipuese dhe përhapëse të ideve ë dokumentarin “Legjenda ishte ateist, por këmbëngulte në ushtrimin përfshin një kalendar të ri, që imiton atë të Iluminizmit dhe Rilindjes, u zhvillua në Kombëtare”, studiuesit grek sjellin vetëm të një besimi, atë burimor dhe të përdorur në lashtësi, me një përcaktim Rusinë cariste të Ivanit të Tmerrshëm, ku Nthënien e “babait të historisë ezoterik (pellazg), kështu do të zotëronte të rreptë të muajve hënorë dhe viteve që akoma zotëronte fryma e prapambetjes helene” Kostandin Paparigopulos, një paqe universale. Dalja e besimeve fillojnë me hënën e re, që ndjek solsticin mesjetare. Sot ai njihet si humanisti i parë (Constantine Paparrigopoulos 1815-1891) të tjera (katolike, ortodokse dhe islame) dimror (16) Disa nga veprat e Pletones i Rusisë, megjithëse studiuesit tanë të i cili duke folur për popullsinë e shtetit sipas tij, kishte sjellë vetëm konflikte janë: “Orakujt magjikë të dishepujve te historisë, sikurse edhe për shumë figura modern Grek, dhe heshtur për shqiptarët njerëzimit. Duke marrë parasysh, se në Zarathustrës” dhe dy “Komentet”, “Lutja të tjera të shquara të kulturës europiane autoktonë myslymanë dhe të krishterë, Giorgio GemistoGiorgio Gemisto Pletone Pletone (1355-1452) (1355-1452) këtë periudhe, Kisha ishte një pushtet ndaj Zotit Një” dhe “Dëshmi natyrale me kombësi shqiptare, nuk e dinë se ka ngre lart realizimin e “kombinimitNga idealGjergj Xhemisto Pletone na ka ardhur një dëshmi e rëndësishme për origjinën e tij. Në Perkujtimorenparalel kushtuar me sundimtarët, këto mësime të Zotit”, “Historia e Islamit nga vdekja ekzistuar ndonjëherë. Me mbritjen e tij në të cilësive greke dhe shqiptare… Perandorit ndërsa arbër EmanueleNga II Paleologut, Gjergj ai bën një Xhemisto “leksion” historie: “Ne, Pletone mbi të cilët ju na sundoni ka dhe keni pushtet, jemi helenë (arbër të besimit pagan-shën im) nga raca, siç është dëshmuar nga gjuha jonë dhe shkollimi ynëtë stërgjyshor Pletonit përbënin një rrezik edhe për e Muhametit deri në pushtimin e Kretës Moskë (1518), ai nisi një veprimtari të gjërë cilësitë greke kanë epërsinë intelektuale,(tradita)... Sepse në ardhurkëtë tokë del, që një vetë këta dëshmi helenë (pe llazgët-shën e rëndësishme im) kanë jetuar gjithmonë, për aq sa mundvetë të kujtojë jetën e tij. Për këtë arësye, veprën 827-828” , “Mbi historinë e Asirëve dhe filozofike, pedagogjike, etike, publicistike kujtesa njerëzore; asorigjinënnjë njeri nuk ka jetuar e tij. para Nëtyre ...vetë Perkujtimoren helenët, duket se kanë qëkushtuarnë zotëruesit e saj dhe nuk e kanë një fisnikëri kulturore, cilesitë shqiptarebraktisur kurrë” (5) (Helenë=Pellazgë arbër, është dëshmuar nga faktet historike, por nuk është objekt i mëkëtij shkrimi). të rëndësishme të tij, “Traktati mbi Medëve”, “Mbi fushatën e Aleksandrit e sidomos në përkthimin e veprave më të (sipas tij, të pazhvilluar kulturalisht)Pletone sjellin jetoi në periudhënPerandorit e kthesave të mëdhaarbër të historisë Emanuele njerëzore: Fundin II Paleologut, e periudhës së errët Mesjetare,Ligjet”, fundin e një program për reforma politiko- të Madh”, “Mbretërit maqedonas dhe njohura të humanistëve perëndimorë si Perandorisë njemijëvjeçareai bën (Bizantine) një dhe “leksion”çfaqjen e pushtuesit historie: Otoman, fillimin “Ne, e epokës mbisë Rilindjes europiane dhe në racën greke gjallëri, vrull, trimëriKohës dhe Moderne të zhvillimit tregëtar (nacionalizmit ekonomik), zbulimeve të rëndësishme gjeografike fetare, e shkencore, e shkroi pothuajse në fshehtësi përshkrimi i Thesalisë”, që vlerësohen dhe hapi shtypshkronjën e parë moderne. bashkimi i këtyre dy të dhënave afirmojnëpushtimeve koloniale, të të hovit cilët cilësor junë fushën sundoni e kulturës dhe dhe sidomos të keni vendosjes pushtet, së bazave të filozofisë iluministe. (9) Siç pohonte Giacomo Leopardi, për si veprat e para te Pletones, (17) si dhe Edhe sot emri i tij zë vënd tek përkthyesit Greqinë moderne”. Edhe gazetari jemi helenë (arbër të besimit pagan-shën veprimtarinë e Pletones në “Discorso”: “Korigjimi i disa gabimeve të Strabonit” më të mëdhenj të botës, me 150 vepra Pletoni ndikoi fuqishëmim) mbi elitën nga europiane, raca, me veprimta siç rinë është e tij mësimdhënëse, dëshmuar studiues e nga dhe shkrimeve të shumta. Dimitrios Epikouris, në të dy artikujtSipas biografit e të tij, Moreno Neri: “Emri i tij gjen hapsirë në të gjitha librat italiane kushtuar historisë së mendimit“Më filoz ofik” tepër se sa një ushtrim paqësor i “Përgjigje Skolarios”, “Traktati mbi të përkthyera (sipas Proel Promotora tij, pa i përmëndur me emër, por (6)shumë “Është përcaktuar gjuha si vetë simboli jonë i Rilindjes, dhe në shkollimi varrin e tij është vendosurynë stërgjyshor epitafi: Princi i filozofisë nëerudicionit, kohën e tij” veprimtaria e tij qe një mision muzikën”, “Përmbledhje e doktrinave të Espanjola de Linguistica. Mbiemrin e dytë “Pletone”,(tradita)... që ja vuri vetes, Sepse e ka origjinën në këtë tek synimi tokë që ndoqi del, gjatë që të gjithëvetë jetës së tij, afro njëqin qartë të nënkuptuar, shprehet se: «Greqiavjeçare, për t’i bërë të njohura intelektualëve dhe sunduesve bizantinë dhe atyre europianë, idetë e Platonit,heroik”. besimet dhe Zarathustrës dhe Platonit”, “Traktati i Me gjithë këto merita dhe përkushtimin e sotme në asnjë mënyrë nuk ështëmësimet “e e pastra këta nga ndotja helenë e mëvonshme”, (pellazgët-shën të krijuesve zanafillorë im) të kanë Dinastisë jetuar Pellazge, të përfaqësuar nga Zarathustra (Zeusi apo i biri) dhe pasuesve të tij. Elita europiane e njohu Pletonen me rastin e një ngjarjeje Pletonimadhore në takimet me intelektualët Legjeve”, “Traktati i Virtytit”, “Përshkrimi në emancipimin e shoqërisë ruse të shk lidhur as gjenetikisht dhe as kulturalishtfetare, hapjen e Kuvënditgjithmonë, të Ferrarës-Firence aq sa (1438-39), mund për bashkimin të kujtojë e Kishës Latinekujtesa dhe Ortodokse. perëndimore, Perandori zhvilloi biseda mbi i Peloponezit”, “Përmbledhje e disa 16, që nga viti 1525 e deri në fund të bizantin, Giovanni VIIInjerëzore; shoqërohej nga afro asnjë 700 prelatë njeri ortodoks, nuk ku Pletone ka ishte jetuar laiku i vetëm. para me botën e moçme dhe popullin që dikur Orakujt Kaldaike, si përfaqësues të elementeve të retorikës”, “Traktati mbi jetës së tij, ai e kaloi në internim, në banonte në këtë truall… Një numërLexoni: Moreno i Neri:tyre Le ragioni ...vetë dell’oblio helenët, di un filosofo come duket Pletone se kanë qënë doktrinës së Zarathustrës, e konsideruar Homerin” etj. (18) vëndet më të humbura të Rusisë, duke i ndjeshëm i tyre ishin pajtuar nga osmanëtPa u futur në arsyet zotëruesithistorike të kësaj nisme,e saj si nga dhe ana e nukPapatit latine kanëdhe Perandorit braktisur bizantin, që u gatuasi shumë burimi vite kryesor i shkencës diellore të ndaluar shpesh edhe leximin apo shkrimin që të shërbenin në ushtri ngaqë banorët kurrë” (5) (Helenë=Pellazgë arbër, është Lashtësisë dhe mbi Pitagorën e Platonin, e librave, si dhe dëshirën e zjarrtë për të vëndës ishin të sertë dhe luftarak… Është dëshmuar nga faktet historike, por nuk si përfaqesuesit më të mëdhenj të kësaj kaluar pleqërinë në vendlindjen e tij. Sado e pamundur për pasardhësit e hajdutëve është objekt i këtij shkrimi). Pletone jetoi diturie. Pletone “haptazi formuloi që ndodhej larg, Mihal Trivoli-Artioti i të pulave dhe deleve , që rronin në majë të në periudhën e kthesave të mëdha të doktrinën, drejt së cilës aq shumë nga kushtoi atdheut të tij shkrime, ku vënd të bjeshkëve dhe brënda shpellave , që rrallë historisë njerëzore: Fundin e periudhës shokët e tij gjatë dy shekujve të shkuar, rëndësishëm zinin bëmat e Gjergj Kastriot laheshin, që grabisnin gratë nga prindërit së errët Mesjetare, fundin e Perandorisë kishin kërkuar kuturu; mitin e prejardhjes Skëndërbeut. Kjo figurë e shquar e kombit e tyre dhe plaçkisnin katundet, të kuptojnë njemijëvjeçare (Bizantine) dhe çfaqjen e së drejtpërdrejtë dhe trashëgimisë nga arbër, e pa njohur dhe vlerësuar nga si funksionojnë kombet e qytetruara… pushtuesit Otoman, fillimin e epokës së helenët e kohëve të vjetra” (11) Ky zinxhir institucionet fetare shqiptare, më 1988 midis këtyre popujve, dhe grekëve të Rilindjes europiane dhe Kohës Moderne lidhës i traditës niste nga Minosi, Likurgu, u shpall nga inkuizitorët e vet, Shënjtor i moçëm nuk ka kurrfarë ngjashmërie as të zhvillimit tregëtar (nacionalizmit Numa, Prifterinjtë e Dodonës, Shtatë të Orthodoksisë Ruse. fizike, estetike apo mendore.. Këta barinj ekonomik), zbulimeve të rëndësishme Diturit, Parmenida, Timeo, Plutarku, Do të duheshin shumë faqe dhe studime, të sertë e malësorë, nisën të besonin se gjeografike e shkencore, pushtimeve Porfirio, Giamblico, Magjistaret e deri për t’i zbuluar dhe bërë të njohura, emrat ata nuk ishin vetëm pinjollë të grekëve koloniale, të hovit cilësor në fushën e edhe Brahmanet. (12) Në Perëndim, dhe kontributin e njerëzve të shquar, (pellazgëve-shën im) të vjetër, por edhe kulturës dhe sidomos të vendosjes së Lashtësia studiohej për të mësuar në fusha të ndryshme të shkencës dhe një popull i bekuar nga Perëndia”(2) bazave të filozofisë iluministe. gjuhën (greqishten klasike) dhe Platoni kulturës, me origjinë arbërore për Pavarsisht metodës pseudo-historike, të Pletoni ndikoi fuqishëm mbi elitën pothuajse nuk njihej, kurse Aristoteli periudhën e të ashtuquajturës Rilindje këtyre materialeve, është e pa natyrshme europiane, me veprimtarinë e tij gjatë përkthimeve kishte pasaktësira dhe Greke (shk. 14-19). Por, le të përmëndim që historianët dhe intelektualët shqiptarë, mësimdhënëse, studiuese dhe shkrimeve devijime nga origjinali. Është merita këtu vetëm disa nga figurat e shk. 19, të mos reagojnë për deklarata të tilla të shumta. Sipas biografit të tij, Moreno e Pletones, që bëri i pari ANALIZËN (kohë që është në qëndër të “analizave” raciste. Për arsye politike, padrejtësisht Neri: “Emri i tij gjen hapsirë në të e mendimit filozofik të Lashtësisë dhe Leonik Tomeu (1456-1531) të autorëve grekë të lart-përmëndur) që edhe vetë shqiptarët nuk e njohin historinë gjitha librat italiane kushtuar historisë së kritikën pikpamjeve të Aristotelit në luajtën rol kryesor politik dhe kulturor e tyre dhe ndihen inferiorë ndaj popujve mendimit filozofik” (6) “Është përcaktuar Perëndim. Më 1439, Pletoni shkruan Dihet, se në qiellin e natës, ku sundon në jugun ballkanik, dhe bënë emër e u europianë dhe atyre ballkanik. Për të si vetë simboli i Rilindjes, në varrin e tij “Mbi dallimet midis filozofise platonike perëndia pellazge Sellenë, (Hëna) nuk vlerësuan lart edhe në Perëndim. Edhe gjykuar mbi nivelin kulturor të popullit është vendosur epitafi: Princi i filozofisë në dhe asaj aristoteliane” që nxiti një debat ndrit kurrë një yll i vetëm. Kështu, Gjergj në këtë kohë, gjejmë figura të shquara që Leonik Tomeu (1456-1531) tonë, për kohën që flitet në “analizat” e kohën e tij” Mbiemrin e dytë “Pletone”, të madh tek intelektualet perëndimorë. Xhemisto Pletone, i vlerësuar si “filozofi në historiografinë greke dhe botërore të autorëve grekë, ju drejtova periudhës së që ja vuri vetes, e ka origjinën tek synimi Figura e shquar e Rilindjes italiane,Dihet, se në qiellin emë natës, i kumadh sundon perëndia i kohës pellazge së Sell tij”,enë, (Hëna) ka paturnuk ndrit kurrëbashkë- një yll i vetëm. Kështu,emërtuar Gjergj si “grekë” apo ju anashkalohet Rilindjes Greke, që përfshin Mesjetën e që ndoqi gjatë të gjithë jetës së tij, afro Kozimo de Mediçi i ndikuar ngaXhemisto këto Pletone, ikombas vlerësuar si “filozo tëfi shquar më i madh i kohëspara-ardhës, së tij”, ka patur bashkë-kombas kolegë të shquar etnia, para-ardhës, megjithëse objekti i veprimtarisë së kolegë të kohës së tij, por edhe në vitet e shekujt e mëvonshëm. Jo më pak i rëndësishëm është edhe emri i Mikele vonë (shk.14-15), deri në luftën çlirimtare njëqin vjeçare, për t’i bërë të njohura biseda, vendosi të hapë një AkademiKostandino Psellos kohës(1018-1078) së,filozof, tij, shkrimtar, por politikan edhe dhe nëhistorian. vitet Universiteti e shekujt i Kostandinopolit i tyre,kishte dhënë zbulon qartësisht përkatësinë e tyre. që kurorëzoi formimin e shtetit të Helladës intelektualëve dhe sunduesve bizantinë për studimin e Platonit në Firence,titullin që “Konsull u i filozofëve”.e mëvonshëm. Më 1453, murgu Leonardo Jo më da Pistoja pak zbuloi i gjatërëndësishëm një udhëtimi nëpër Maqedoni, Nën14 libra titullin “Njerëz dhe shoqëri të origjinale të M.Psellos mbi Thotin (Ermete Trismegisto) të titulluara “Hermetica” që u përkthyen në latinisht me urdhër të (1822, në fakt Shtetit të parë Shqiptar). dhe atyre europianë, idetë e Platonit, ndoq nga ajo e Romës, Napolit etj.Kozimo (13) de Mediçit është dhe i shërbyen edhe rrymës neoplatonike emri i të Rilindjes Mikele europiane. Kostandino Fusha e studimeve të shquara tij përfshinte të Rilindjes Greke”, një vënd Duke përcaktuar figurat më të shquara të besimet dhe mësimet “e pastra nga ndotja Pletone, qe i pari që grumbulloi tekstet Psellos (1018-1078) ,filozof, shkrimtar, të rëndësishëm zë Adamantios Korais fillimit të Rilindjes europiane, historianët e mëvonshme”, të krijuesve zanafillorë mbi besimin dhe shkencën pagane nga politikan dhe historian. Universiteti i apo Diamant Kora (1748-1833) (21) ndërmjet 21 emrave të shquar si Giordano të Dinastisë Pellazge, të përfaqësuar nga autorët e lashtë dhe deri në kohën e tij, Kostandinopolit i kishte dhënë titullin propogandues i ideve të iluminizmit, Bruno (1548-1600), Tommaso Moro Zarathustra (Zeusi apo i biri) dhe pasuesve duke formuar një bibliotekë të emërtuar “Konsull i filozofëve”. Më 1453, murgu shkrimtar, gjuhëtar, mjek, leksikograf dhe (1478-1535), Erasmo da Rotterdam të tij. Elita europiane e njohu Pletonen sot “Corpus Hermeticum” (shkencat Leonardo da Pistoja zbuloi gjatë një erudit. Forca e mendimit të tij politik, (1466-1536), Charles de Bovelles me rastin e një ngjarjeje madhore fetare, ezoterike). udhëtimi nëpër Maqedoni, 14 libra e bëri të vlerësuar si në Paris ku kaloi (1479-1553), Martin Lutero (1483- hapjen e Kuvëndit të Ferrarës-Firence Filozofi arbër, jo vetëm përcolli arritjet origjinale të M.Psellos mbi Thotin (Ermete kohën më të madhe të jetës së tij, ashtu 1546), Francesco Bacone (1561-1626) (1438-39), për bashkimin e Kishës Latine e para-ardhësve të tij pellazgë, por i Trismegisto) të titulluara “Hermetica” që edhe në Greqi. (Vijon në faqen 20) pagina 5 Anno 11 n.3 Giugno 2013 Antichità Le popolazioni pellasge Popullsitë pellasge Nga Nebi Agolli të flisnin greqishten e vjetër, pra personat në ishull kulti i Kabirëve. Fokeza ishte e mësuar dhe të edukuar në këtë gjuhë. një rojon i vogël i lashtë midis Doridës, ë çdo shtet të Ballkanit tëJugut Kur pellazgu shkoi nga Dodona e Epirit Lokrodit dhe Boecisë dhe në veri bregu i kishte dhjetë herë më shumë në Itali, popullsia autoktone u bashkua saj ishte përballë Korinthit. Gjurmët më të Nskllevër se sa qytetarë helenë. Gjuha me ata menjëherë sepse njohu një popull lashta janë qysh nga fundi neolitik në vitin pellazge ndryshonte nga gjuha helene. vëlla që flisnin të njejtën gjuhë. Pellazgët 3000 para Krishtit. Fokezët ishin bujq të Gjuha albaneze që ekziston akoma është tirrenë ose etruskët emigruan nga Azia e vegjël. në mënyrë të pakundërshtueshme një Vogël për të shkuar në Italinë qëndrore Origjina e popullsisë është lidhur me e folur e pellasgjishtes. Athinasit duke duke kaluar nga Samathraka nuk patën popullsitë pellazge: Minët, Flegët, Driopët, u bërë helenë ndryshuan gjuhën. Edhe vështirsi në këtë ishull dhe në Itali sepse Ilirët, Kretezët. Fokezët e vërtetë ishin një Maqedonasit ishin një racë pellasge. gjetën popuj vëllezër kudo. popullsi dorike që erdhen në këtë rajon Ilirët, Arbërit, Albanët, Partët, Venetët, Somathrakët janë një popullsi e përzjerë në vitin 2000 para Krishtit duke luftuar Iberët janë fise të të njejtës zanafillë. Ilirët nga karët, thrakët dhe samët. Këta të kundër popullsisë vëndase. Në Fokez ishte dhe pellazgët ishin kushërinj shumë të fundit ishin një popullsi e lashtë që jëtonin i përhapur kulti i Apollos. Në shekullin afërt por ndryshimi ishte se të parët vinin në ishullin e Samos. Samët u nënshtruan e VI para Krishtit thesalët dhe athinasit nga Danubi dhe të dytët nga Pellazgjia. nga jonët të cilët pushtuan ishullin. Kulti filluan luftrat kundër fokezve dhe në vitin n ogni stato dei Balcani del sud si trovavano dieci volte più di schiavi dei Janë Enkelejtët që jetonin në Raguzën e kryesor i samëve ishte ai i perëndeshës 590 thesalët shkratuan qytetin Kriza. Le popolazionicittadini elleni. pellasgeLa lingua pellasga era differente dalla lingua ellenica. La vjetër, Argavonitët në Kotorin e sotëm, Hera si në Argo. Meqenëse Samo ishte Kur fokezët zbarkuan në Marsejë qyteti Ilingua albanese che esiste ancora oggi è inconfutabilmente una parlata Autarianët në Hercevogina, Prizeren; pushtuar nga jonët bënin pjesë në Lidhjen udhëhiqej nga një mbret me një popull pellasga. Gli ateniesi diventati elleni cambieranno la lingua. Anche i macedoni Ardianët dhe Skordistët me origjinë kelte Jonike. Monedha e Samos ishte Ankaios, shumë të qytetëruar. In ognierano stato una dei razza Balcani pellasga. del sud Glisi trovavano illiri, gli di arbri,eci volte gli più albani, di schiavi i parti dei cittadini i veneti, elleni. gli në liqenin e Shkodrës. Kolkinjanët dhe emri i birit të Poseidonit sepse ishte Ata i pritën fokezët si vëllezër për të La iberilingua sono pellasga tribù era della differente stessa dalla radice. lingua Illiri ellenica. e Pelasgi La lingua erano albanese cugini che molto esiste vicini, ancora Leabetët në afërsi të liqenit të Shkodrës. hyjnia e jonëve. Samët merreshin me njejtën arsye. Është e mundur që jonët oggima è inconfutabilmente la differenza era una che parlata il primo pellasga. venivanno Gli ateniesi dal diventati Danubio elleni e il cambieranno secondo da la Më poshtë ishin Taulantët, Partët dhe kultivimin e ullirit dhe me prodhimin e të kenë paraprirë dorët duke krijuar një lingua.Pellasgia. Anche Glii macedoni encheleidi erano vivevanno una razza pellasga. nella vecchia Gli illiri, Ragusa, gli arbri, Argavoni gli albani, a Cotori parti i Albanët ose si quheshin ndryshe Skirtonët verës, por në tokat e tyre nuk rritej gruri koloni në Provencë. Themelimi i Marsejës veneti,di oggi, gli iberi Autariani sono tribù in Hercevogina,della stessa radice. Prizeren; Illiri e Pelasgigli Ardi erano e gli cugini scordisti molto d’origine vicini, ma (Shqiptarët), Epiriotët, Pincetët, Daunët, kështu kërkuan terrene në gadishull. Ata lidhet me ekspeditat në Mesdheun la chelte differenza nel eralago che di Scutari. il primo I venivanno colchini eddal i Danubioleabeti vicino e il secondo al lago dadi Pellasgia.Scutari. Di Gli Japigët. pushtuan Prienën në shekullin VIII para perëndimor në vitin 600 para Krishtit. encheleidi vivevanno nella vecchia Ragusa, Argavoni a Cotor di oggi, Autariani in Helenët pretendonin që albanezët ishin Krishtit dhe faltorja e Poseidonit ra në Fillimi i kolonisë ishte i vështirë. Ajo seguito sono stati i taulanti, i parti e gli albani o come altrimenti si chiamavano Hercevogina, Prizeren; gli Ardi e gli scordisti d’origine chelte nel lago di Scutari. I colchini më helenë se helenët e popujvë të tjerë. duart e tyre. Samët kolonizuan gjithashtu duhej të luftonte kundër rivalitetit të ed glii leabeti schirtoni, vicino gli al epirioti, lago di Scutari.i pinzetti, Di seguitoi dauni, sono japigi. stati Gli i taulanti, elleni sostenevannoi parti e gli albani che o Por në të vërtetë Albanezët nuk kanë comegli altrimentialbanesi eranosi chiamavano di più ellenigli schirtoni, degli elleni gli epirioti, e degli i pinzetti, altri popoli. i dauni, Oggi japigi. Arkania Gli elleni è qënë kurrë të pushtuar ose nënshtruar sostenevannopopolata dagli che glialbanesi albanesi ed eranoa Misolongi di più esilleni parla degli in ellenigenerale e de lagli lingua altri popoli.albanese. Oggi nga helenët. Në ditët e sotme Arkania ArkaniaLa tribù è popolata pellasga dagli di Histiotidealbanesi ed espulsaa Misolongi dai sicadmi parla siin stabilìgenerale a Pindola lingua con albanese. il nome La është e populluar nga albanezë dhe tribùmacedoni. pellasga di Il Histiotide sud dei espulsaBalcani, dai prima cadmi sidi stabilì venire a Pindoi danai, con ili chedropi,nome macedoni. i cadmi, Il sud në Misolongji flitet përgjithsisht gjuha deii Balcani,cordosi prima ed i diloro venire amici, i danai, era i chedropi,abitato da i cadmi, una popolazione i cordosi ed i loropura, amici, dai erapelasgi, abitato albaneze. Fisi pellazg i Histiotitës të da una popolazione pura, dai pelasgi, che significa "pjellbardh" “natobianco”, portando il che significa “pjellbardh” “natobianco”, portando il nome illiri, trachi arbi, dëbuar nga kadmët u vendosën në nomealbani, illiri, akei, trachi arias, arbi, seli. albani, I pelasgi akei, arias, primitivi seli. erano I pelasgi umani, primitivi pacifici, erano tolleranti, umani, pacifici, una tolleranti, una nazione che non ha copiato nulla, che ha creato tutto da sola. La lingua Pind nën emrin maqedonas. Ballkani pellasganazione ha che un'origine non ha moltocopiato antica, nulla, da che 10.000 ha creato a 100.000 tutto da anni sola. dalla La sualingua formazione pellasga e i Jugut, para se të vinin danajët, dell’evoluzione.ha un’origine La molto lingua antica, pellasga da è 10.000antica qua anto 100.000 la razza annibianca dalla e fece sua nascere formazione il greco kedropët, kadmët, kordosët dhe shokët anticoe dell’evoluzione. dopo il 1700 aC La ed lingua è servita pellasga come modello,è antica conquanto la vecchia la razza greca, bianca sotto e il fece nome e tyre, ishte i banuar nga një popullsi e etruscanascere per il il greco latino. antico Quando dopo vennero il 1700 i fenici aC, ed videro è servita i pelasgi come ve stitimodello, di bianco con ela li pastërt, përbëhej nga pellazgë që do të chiameronovecchia greca,“lelek” chesotto nella il nomeloro lingua etrusca significa per cicognil latino.a. Gli Quando eleni, pers venneroone mischiate i fenici, nell thotë “pjellbardh” pra i lindur i bardhë 'antichità,videro dicevanoi pelasgi che vestiti erano di pelasgi, bianco ma e lique chiameronosto non è vero “lelek” perché che eleno nella non loroha dimostrato lingua që mbanin emrin ilir, thrakë, arbër, maisignifica la razza, cicogna.ma dimostrava Gli eleni,le persone persone che sa mischiatepevano parlare nell il ‘antichità,greco antico, dicevano così le persone che alban, akej, arias, selë. erano pelasgi, ma questo non è vero perché eleno non ha dimostrato mai la Pellazgët primitivë ishin njerëzorë, razza, ma dimostrava le persone che sapevano parlare il greco antico, così paqësorë, tolerantë, mirpritës; një le persone istruite ed educate in questa lingua. Quando il pelago andò da popull që nuk ka kopjuar asgjë, që ka Perinthin, Bizantin, Heraionin, Teikos kartagjenasve, kundër egërsisë të ligurve Dodona di Epiro in Italia, si unì alla popolazione indigena immediatamente krijuar gjithçka vetë. Gjuha pellasgë dhe Kelenderis në Pamfilia. Në mesin e dhe etruskëve. Popullsia vëndese i priti këta njerëz pa asnjë problem. Legjenda perché riconobbe un popolo fratello che parlava la stessa lingua. I pelasgi ka një origjinë shumë të largët, 10.000 shekullit të VI ata themeluan Dikearkia - 100.000 vjet nga formimi i saj dhe ( Pozzuoli ) në Itali dhe një koloni në tregon që vajza barbare i dhuroi kupën tirreni la emigrarono dall’Asia Minore per andare al centro d’Italia passando të evolucionit. Gjuha pellasge është e Kidonia të Kretës. Interesat koloniale simbolike kryetarit të tregëtarve. Qyteti i da Samotraca non hanno avuto difficoltà a questa isola ed in Italia perché vjetër sa raca e bardhë dhe bëri të lindë të samëve u shtrinë në Libia dhe në themeluar ngrihej ku është sot Marseja e hanno trovato popoli fratelli dovunque. Samotraci sono una popolazione mista greqishtja e vjetër mbas vitit 1700 para Egjypt. Në shekullin e VIII para Krishtit vjetër. di Caria, Tracia. Questi ultimi erano un antico popolo che abitava l’isola Krishtit dhe shërbeu si model sëbashku samët ishin miq me korinthët me të cilët Aty ishin ndërtuar tempujt e Artemites, di Samos. I sami sono stati sottomessi da ioni che hanno invaso l’isola. Il me greqishten e vjetër, nën emrin etruska, ndërtuan anijet e para luftarake. Efesias dhe të Apollos. U ndërtuan edhe culto principale dei sami era quello di dea Era, come in Argo. Come Samo për latinishten. Fjala pellasg ka kuptimin Samët shkuan edhe në ishullin të cilit i muret rrethuese të qytetit që u prishën fu occupata da ioni faceva parte nella Lega ionica. La moneta di Samo era “pell = pjell, azg-arg-alb = i bardhë”. vunë emrin Thraka Samo. Thrakët ishin të nga rrëthimi i Giulio Cesare në vitin 49 Ankaios, il nome del figlio di Poseidone perché era la divinità di ioni. I sami si Kur erdhën fenikasit, mesopotanët kur fisit të tyre. Thuhet që argonautët kishin para Krishtit. Qyteti kishte një senat prej occupavanno della coltivazione dell’olivo e della produzione del vino, ma nelle panë pellazgët të veshur me të bardha i ndaluar në këtë ishull gjatë udhëtimit të 600 vetësh dhe 15 prej tyre formonin një loro terre non cresceva il grano, cosi cercavano altro terreno della penisola. quajtën lelegë që në gjuhën e tyre do të tyre. Kur erdhën samët ata u vendosën në këshill ekzekutiv direkt me një komitet prej Hanno occupato Priena VIII secolo aC e il tempio di Poseidone cadde nelle thotë “lejlek”. bregdetin verior të ishullit ku themëluan tre vetash. Përreth Marsejës jetonin keltët loro mani. I sami hanno colonizzato Perinto, Bizanto, Heraione, Teikos e Helenët, njerëz të përzier në antikitet, qytetin e Samothrakës të cilin e rrethuan ose keltoët qe ishin një popull pellasg, të Chelenderis in Pamfilia. Nella metà del secolo VI hanno fondato Dikearkia thonin që ishin pellazgë, por kjo nuk është me mure për tu mbrojtur nga tirrenët cilët në kohën e perandorisë romake u (Pozzuoli), in Italia e di una colonia in Kidonia di Creta. Gli interessi coloniali e vërtetë sepse helenë nuk ka treguar të cilët kishin pushtuar Lemnon dhe njohën me emrin galët ose galatët. dei sami si svilupparono in Libia e in Egitto. Nel VIII secolo aC i sami erano kurrë racën por tregonte personat që dinin Imbron. Në kohën e Karëve ekzistonte amici dei corinti con cui hanno costruito i primi navi militari. I sami andarono anche nell’isola alla quale hanno messo il nome Tracia Samo. I traci erano alla loro tribù. Si dice che gli argonauti si erano fermati a questa isola nel corso del loro viaggio. Quando arrivarono i sami insediarono nella costa settentrionale dell’isola, dove fondarono la città di Samotraca che l’hanno circondata da mura al riparo dai tirreni che aveva preso Lemnon e Imbron. Al tempo dei cari esisteva sull’isola il culto di Kabir.Fochide era una piccola regione antica tra Dorida, Locride e Boezia e la sua costa di nord, era di fronte a Corinto. Le tracce più antiche sono a partire dalla fine neolitico all’anno 3000 aC. I fochesi erano piccoli agricoltori. L’origine della popolazione è collegato con le popolazioni pelasgi: Mini, Flegi, Driopi, Illiri, Cretesi. I veri fochesi erano una popolazione dorica che è venuto in questa regione nel 2000 aC combattendo contro la popolazione locale. A Fochide era diffuso il culto di Apollo. Nel VI secolo aC i tessali e gli ateniesi hanno iniziato le guerre contro i fochesi e nell’anno 590 nella città i tessali hanno distrutto la città di Crisa. Quando i fochesi sono sbarcati in Marsiglia, la città era guidata da un re con una nazione più civile. Il popolo della città hanno tratato i fochesi come fratelli per la stessa ragione. E ‘possibile aver preceduto gli ioni fondando una colonia in Provenza. La fondazione di Marsiglia è legata con le spedizioni nel Mediterraneo occidentale nel 600 aC. L’innizio della colonia era difficile. Ha dovuto combattere contro la rivalità cartagena, ligure ed etrusca. La popolazione locale ha ricevuto queste persone senza alcun problema. La leggenda narra che la ragazza barbara diede la coppa simbolica al capo dei commercianti. La città antica era costruita dove oggi è sede di Marsiglia vecchia. Vi erano costruiti i templi di Artemites, Efesias e Apollo. Sono state costruite anche le mura che circondavano la città e sono state distrute dall’ assedio di Giulio Cesare nel 49 aC. La città aveva un senato di 600 militari e 15 di loro formano un Consiglio esecutivo diretto con  un comitato di tre persone. Intorno di Marsiglia vivevano i celti che erano una Në Atelie DAM do të gjeni jo vetëm shërbim cilësor, por edhe korrektësi, saktësi në kryerjen e popolazione pelasga che al tempo dell’impero romano sono stati conosciuti con NwstilimitAtelie tëDAM cfarëdo dotw llojgjeni natyre,jovetwm që kashërbim të bëjëcilësor, me MODËNporedhe e veshjetkorrektwsi, skenikesaktësi e teatrale.nwkryerjen Pretendimiestilimit të il nome dei gali o galati. jonë është që t’ju dhurojmë ate stil veshjeje në harmoni me kohën dhe trupin. (continua nel prossimo numero) cfarëdollojnatyre,qëkatëbëjëmeMODËNeveshjetskenikeeteatrale.Pretendimijonwështëqwt’ju Atelia DAM ju mirëpret. dhurojmwatestilveshjejenwharmonimekohwndhetrupin.

AteliaDAMjumirwpret. Letteratura Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 6

Spiralismo, nuovo movimento Spiralizmi, lëvizja e re letrare shqiptare quantitativi dà i cambiamenti qualitativi che occorrono nellaNga L vitaaureta e nella coscienzaPetoshati dei letterario inpersonaggi. Albania Di Laureta Petoshati piralizmi (Lat. Spiralismo), është një lëvizje letrare e lindur në Shqipëri pas rënies së diktaturës komuniste o spiralismo (latino :Spiralismo), S në fillim të viteve 1990. Ai është një è un movimento letterario nato konceptim i tërë estetik dhe jo vetëm një çast Lin Albania dopo la caduta della i historisë letrare, bën paraqitjen e veprës dittatura comunista nei primi anni letrare jo vetëm me fuqinë e fakteve, por del 1990. Si tratta di una concezione edhe me lidhjen organike të zhvillimeve estetica integrale e non di un solo dialektike dhe historike të ndërthurur momento di storia della letteratura, fa me vetëdijen e personazheve. Dihet që la presentazione dell’opera letteraria In spiralismo abbiamo uno sbalzo qualitativo della coscienzavetëdija dei nuk persona ështëggi eall'interno lindur, di poruno ajo ka non solo con il potere di fatti, ma anche spazioIn espiralismo tempo ben determinato. abbiamo Quando uno sbalzo la spirale dikarakter sviluppo shoqëror della narrazione pasi lind all’interno dhe zhvillohet di con la connessione organica di sviluppo qualitativoun’opera letteraria, della coscienza in particolare dei delpersonaggi romanzo storico,në marrëdhëniet ha molto fibre njerëzore o sottoveste të quindi epokave të dialettico e storico intrecciata con la all’internoabbiamo multi di- spiralismo. uno spazio Questo e vale tempo anche ben per le operecaktuara poetiche historike. in generale e Spiralizmi, per la poesia in ndryshe coscienza dei personaggi. E ‘noto che la determinato.particolare che danno Quando uno sviluppo la spiralea spirale didi sentimenti nga realizmie pensieri socialist dando una që nuova vendosi qualità hendeqe coscienza non è nata ma è di carattere sviluppooppure emergendo della gradualmente narrazione in unall’interno periodo tutto dhe ciò chekrijoi il poetamangësi ha in që mente nuk comelejuan suo krijimin sociale perche si emerge e si sviluppa dimessaggio un’opera poetico. letteraria, in particolare e një realizmi të përkorë, të mundëson nei rapporti umani delle certe epoche del romanzo storico, ha molto fibre aftësinë për të shprehur realitetin me Come romanzi dello spiralismo albanese possono citarevërtetësi “ La vincolata" tronditëse di Ismail në Kadare,kohën “Il që kemi storiche. Lo spiralismo, a differenza orotto sottoveste inferno ” di quindiVisar Zhiti, abbiamo "La notte multidi Sofia -Kondili"di Koço Kosta, la trilogia "Vedete la di realismo socialista che pose lacune spiralismo. Questo vale anche per le ndryshim cilësor të botëkuptimit njerëzor Medusa” della scrittrice Vilhelme Vranari e "Ritornodhe a Ventotene", shfaqje të de lla formave scrittrice të Laureta ndërgjegjes e mancanze che hanno impedito la operePetoshati, poetiche entrambe in digenerale Valona, e ecc. per Possiamo la poesia dire senza dubbio che le forme precoci dello shoqërore. Kulmin e tij spiralizmi e gjen creazione di un realismo perfetto, inspiralismo particolare sono anche che dannoopere autobiografiche uno sviluppo come a "Nuvole e pietre - Intervista con se stesso", te romani historik. Spiralizmi është një ci consente la capacità di esprimere spiraledello scrittore di sentimentiPetro Marko e e"Vivi pensieri per raccontare" dando di padre Zef Pllumbi. revolucionarizim tërësor i strukturës së la realtà con una verità scioccante una nuova qualità oppure emergendo Mentre come opere poetiche dello spiralismo albaneseromanit possono artistikcitare i volumi me bërthamë dieci, undici historike e tjetri, por nuk mungon as Ens Realissimum 11 dhe 12 të kolonës “Shtrati i Prokustit” proprio nel momento in cui abbiamo un gradualmente in un periodo tutto ciò che dodici della colonna "Il letto di Procusto" di Milianonë Stefa, tërësi il volume dhe atij di poesiehistorik "O Tomorrtë mirëfilltë a në (qenia më reale), pra Zoti. të Miliano Stefës, vëllimin me poezi “O cambiamento qualitativo della mentalità il poeta ha in mente come suo messaggio Pechino" con sessanta poesie scritte in Cina del poetaveçanti Sinan Kërpaçi, pasi pasqyron il volume një di poesiebotë poliedrike,"La Spiralizmi, ndryshe nga realizmi, i cili Tomorr në Pekin” me 60 poezi nga Kina della gente e le manifestazioni di forme poetico.capanna dell’internamento" del poeta dissidente Dalan Luzaj, il volume di poesia"La foglia zhvillim personazhesh të të gjitha është art demokratik, por hera herës bën të poetit Sinan Kërpaçi, vëllimin poetik della coscienza sociale. Lo spiralismo rossa"Come del poetaromanzi Eqerem dello Canaj, spiralismo ecc. albanese niveleve, një eksperiencë kolektive bazuar dhe theksim të tepruar të disa elementëve “Kasollja e internimit” të poetit disident trova il suo picco nel romanzo storico. Lo possono citare “ La vincolata” di Ismail Tocca agli esteti albanesi di studiare questo movimentonë natoidealet spontaneamente e lirisë, demokracisë dopo la caduta dhe të të realitetit, është një lëvizje letrare që Dalan Luzaj, vëllimin poetik “Gjethi i spiralismo è un rivoluzionarismo intero Kadare, “Il rotto inferno ” di Visar Zhiti, della dittatura comunista, ma che esprime una nuova filosofiavlerave nell’elabo njerëzore,ratezza si dello dhe stile në della sinqeritetin nuk e ndryshon ndjenjën e masës apo të kuq” të poetit Eqerem Canaj, etj. della struttura narrativa del romanzo “La notte di Sofia Kondili”di Koço Kosta, letteratura o meglio nel presentare la verità storica attraversoe ndjenjave letteratura me albanese. të cilat Tuttavia, bëhet comepërshkrimi. shtrembërojë realitetin. Madje spiralizmi, U takon estetëve shqiptarë që ta artistico con nucleo storico in generale la trilogia “Vedete la Medusa” della una conclusione, possiamo dire in modo inequivocabileGjithë che personazhet,in Albania lo spiralismo që kryesisht come nuk ndryshe nga natyralizmi që interesohet studiojnë këtë lëvizje të lindur në mënyrë e del romanzo autentico storico in scrittricemovimento Vilhelmeletterario ha Vranari passato i e suoi “Ritorno inizi e sta prendendo la forma di un movimento hamendësohen por janë realë, pavarësisht për nevojat fiziologjike të personazheve, të vetvetishme mbas rënies së diktaturës particolare perche esso riflette un mondo atemperante. Ventotene”, Ciò era della dovuto alla scrittrice necessità Laureta di affermare la verità nella sua dimensione reale, con emrit që u vendos autori, nuk e humbasin interesohet dhe jep dalëngadalë nëpërmjet por që shpreh një filozofi të re në lëvrimin multidimensionale, uno sviluppo del Petoshati,sensibilità e dolorose entrambe conseguenze di Valona, che hanno ecc.causat o nell'anima e la coscienza delle persone che unitetin dhe koherencën dhe gjatë ndryshimeve sasiore ndryshimet cilësore e letrave apo më mirë në paraqitjen e të personaggio a tutti i livelli, un’esperienza Possiamohanno vissuto dire questi senza eventi. dubbio Lo scrittoreche le forme Visar Zhiti parla di una letteratura che la chiama veprimtarive të tyre të ndërgjegjshme nuk që ndodhin në jetën dhe ndërgjegjen e vërtetave historike me anë të letrave shqipe. collettiva basata sugli ideali di libertà, precoci dello spiralismo sono anche opere ka boshllëk, ka hop, pra kalim nga një cilësi personazheve. Në spiralizëm kemi hop Megjithatë, si përfundim mund të themi democrazia e valori umani, e la sincerità autobiografiche come “Nuvole e pietre - më e vjetër në një cilësi më të re. Dihet cilësor të ndërgjegjes së personazheve pa mëdyshje se në Shqipëri spiralizmi si dei sentimenti con cui si fa la descrizione. Intervista con se stesso”, dello scrittore që një vepër letrare ka përmasat e veta brenda një hapësire dhe kohe të caktuar. lëvizje letrare i ka kaluar fillimet e tij dhe Tutti i personaggi, che principalmente Petro Marko e “Vivi per raccontare” di kohore dhe hapësinore. Koha e veprimit Kur spiralja e zhvillimit të narracionit po merr trajtat e një lëvizjeje të përkorë. non sono immaginati, ma sono veri, padre Zef Pllumbi. artistik, pra kohëzgjatja e ngjarjeve, mund brenda një vepre letrare, sidomos të Kjo ka ardhur si pasojë e domosdoshmërisë nonostante come li nomina l’autore, non Mentre come opere poetiche dello të përfshijë disa muaj, disa vjet, por edhe romanit historik, është me shumë fibra ose për ta treguar të vërtetën në përmasat e perdono l’unità e la coerenza e durante spiralismo albanese possono citare i disa shekuj, por në spiralizëm shkruhet nënshtresa, atëherë kemi multi-spiralizëm. saj reale, me ndjeshmërinë dhe pasojat e le loro cosciente attività non c’è nessuna volumi dieci, undici e dodici della colonna me hollësi se si e ardhmja ka lindur nga Kjo vlen edhe për veprat poetike në dhimbshme që ka shkaktuar në shpirtin lacuna, c’è solo uno sbalzo, cioè il “Il letto di Procusto” di Miliano Stefa, il e shkuara, proceset e kalimit tregohen me përgjithësi dhe poezinë në veçanti që dhe ndërgjegjen e njerëzve që i kanë trapasso da una vecchia a una nuova volume di poesie “O Tomorr a Pechino” vërtetësi therëse si një detyrim moral i japin një zhvillim spiral të ndjenjave dhe përjetuar këto ngjarje. Shkrimtari Visar qualità. Si sa che un’opera letteraria ha con sessanta poesie scritte in Cina del autorit ndaj shoqërisë së cilës i paraqet mendimeve duke dhënë një cilësi të re, Zhiti flet për një letërsi, të cilën e quan le sue dimensioni di tempo e di spazio. poeta Sinan Kërpaçi, il volume di poesie produktin letrar të ndërthurur me talentin apo duke shfaqur shkallë-shkallë në një burgologji, siç është letërsia e shkruar Il tempo di azione artistica cioè la durata “La capanna dell’internamento” del e tij. Në spiralizëm vepra shtjellohet në një hapësirë kohore të përcaktuar gjithë atë nga ata që vuajtën dënimet në burgjet e degli eventi può coinvolgere diversi poeta dissidente Dalan Luzaj, il volume vijimësi kohore dhe brenda narracionit që ka në mendje poeti si mesazh poetik. diktaturës, por mendoj se spiralizmi flet mesi, anni, anche un paio di secoli, ma di poesia”La foglia rossa” del poeta kemi shoqërim idesh ku përfytyrimet, Si vepra të spiralizmit shqiptar mund për diçka më shumë se kaq, për jetën tramite di spiralismo è scritto in dettaglio Eqerem Canaj, ecc. ndjenjat dhe mendimet si dukuri psikike të përmendim romanet “E penguara” brenda dhe jashtë burgut, për Shqipërinë come il futuro nasce dal passato, i Tocca agli esteti albanesi di kanë vetinë për të tërhequr njëra tjetrën e Ismail Kadaresë, “Feri i Çarë” i Visar e kthyer në një burg të madh e mbi të gjitha processi di trapasso si mostrano con studiare questo movimento nato në formë spiraleje, ku një dukuri sjell në Zhitit, “Nata e Sofie Kondilit” e Koço flet për ndryshimin e mendësisë, kalimin verità pungente come un obbligo morale spontaneamente dopo la caduta della vetëdije një dukuri tjetër me të cilën është Kostës, trilogjinë “Vështroni Meduzën” nga një shoqëri e mbyllur në një shoqëri dell’autore verso la società di cui le dittatura comunista, ma che esprime lidhur në një farë mënyre. Në përshkrimet e shkrimtares vlonjate Vilhelme Vranari, të hapur, demokratike dhe pluraliste. dà il suo prodotto letterario combinato una nuova filosofia nell’elaboratezza e mirëfillta historike që u janë besnike si dhe romanin “Rikthim në Ventotene” Spiralizmi tani është në fazën ku ndodhet con il suo talento. In spiralismo opera dello stile della letteratura o meglio nel vendeve, datave dhe njerëzve që ndikohen të shkrimtares vlonjate Laureta Petoshati, vetë shoqëria shqiptare, e cila është gati si evolse in una continuità e all’interno presentare la verità storica attraverso nga prania e njëri-tjetrit dhe ajo e natyrës etj. Mund të themi pa frikë se forma të të bëjë hopin e madh, futjen në Europë della narrativa abbiamo l’associazione letteratura albanese. Tuttavia, come kemi një spiralizëm psikologjik, një hershme të spiralizmit janë gjithashtu dhe dhe meqë Europa mbi të gjitha është një d΄idee dove le immaginazioni, sentimenti una conclusione, possiamo dire in përshkrim që ndërthur në formë spiraleje veprat autobiografike “Retë dhe Gurët – ndërgjegje, atëherë spiralizmi që pasqyron e pensieri come fenomeni psichici hanno modo inequivocabile che in Albania lo bashkëveprimin e natyrës me ndijimet, intervistë me vetvete” e shkrimtarit Petro më së miri vetëdijen dhe ndryshimin la proprietà di attirare l’un l’altro in una spiralismo come movimento letterario ha perceptimet, ngacmimet, ndjenjat, Marko, si dhe “Rrno për me tregue” të at cilësor të ndërgjegjes shoqërore në këto forma a spirale e qui un fenomeno mette passato i suoi inizi e sta prendendo la mendimet, përsiatjet e vazhdueshme dhe Zef Pllumit. procese integruese është një lëvizje letrare nella coscienza un altro fenomeno con forma di un movimento temperante. Ciò gjendjet e brishta shpirtërore që japin Ndërsa si vepra poetike të spiralizmit integruese e ndërgjegjes së shqiptarëve cui è associato in qualche modo. era dovuto alla necessità di affermare la mesazhe të thella nga një personazh tek shqiptar mund të përmendim vëllimet 10, me atë evropiane. Nelle autentiche descrizioni storiche verità nella sua dimensione reale, con che sono fedeli ai luoghi, alle date e sensibilità e dolorose conseguenze che alle persone che sono influenzate dalla hanno causato nell’anima e la coscienza presenza dell’uno e altro e dalla natura delle persone che hanno vissuto questi c’è uno spiralismo psicologico, cioè una eventi. Lo scrittore Visar Zhiti parla di Perandorët Romakë, Iliro – Shqiptarë descrizione che fa intrecciarsi a forma una letteratura che la chiama ˝prigionia˝ (Vijon nga faqja 2) Vepra e dytë e Kostandinit të Madh, që shërbeu si bazë di una spirale l’interazione della natura come una letteratura scritta da chi ha Ndërtimi i Kostandinopolit, filloi më 324 e.s. dhe u konsakrua shpirtërorë dhe morale e qytetërimit modern, është pranimi i con i sentimenti, percezioni, impressioni, sofferto a pene detentive di dittatura, ma solemnisht më 334 e.s. Me një dekret të posaçëm, Kostandini u Krishtërimit si feja zyrtare e perandorisë romake. Kostandini sensazioni, pensieri, riflessioni continue penso che spiralismo parli di qualcosa bëri të ditur breznive të ardhshme, se vuri themelet e qytetit si lëshoi një proklamatë që idha fund persekutimit të kristjanëve e situazioni fragili spirituali che danno di più, per la vita dentro e fuori di mbas urdhërit të Zotit. Llogaritet se vetëm për themelet, muret dhe vuri themelet e supremacisë spirituale të Kishës Katolike messaggi profondi da un personaggio carcere, per l’Albania trasformato in dhe portat, u harxhuan gati 25.000 kg. flori. U ngritën Kapitoli në botën perëndimore. Proklamata përmëndet në histori si ose tempulli i diturisë, Hipodromi ose cirku për zbavitjen e “Edikti, ose Dekreti i Milanit”. Dekreti i Milanit, u ktheu a un altro, ma non manca né Ens una grande prigione e soprattutto parla popullit, dy teatro, tetë banjo publike etj. nënshtetasve kristianë të Perandorisë të gjitha të drejtat realissimum (l’essere più realistico), di cambiamento della mentalità, di Një shekull pas vdekjes, Kryeqyteti u zgjerua dhe u rrethua civile dhe lirinë e besimit fetar që u ishte mohuar. Faltoret cioè il Dio. trapasso da una società ermetica a una me mure mbrojtës që sprapsën me sukses sulmet invaduese, dhe pasurinë, që kishte qënë konfiskuar, iu kthye Kishës Lo spiralismo, a differenza di realismo società aperta, democratica e pluralista. deri në vitin 1453, kur u pushtua nga turqit. Katolike. (T. Z. “Historiae Shqiperise”, bot.1998, f. 53). che è un’arte democratica e a volte ne Lo spiralismo è ora nella fase in cui è Ndërtimi i Kostandinopolit, si kryeqytet i dytë i Perandorisë Kostandini plotësoi veprën e riorganizimit të Perandorisë fa l’eccessiva enfasi di alcuni elementi la società albanese stessa che è pronta Romake, afektoi gjithë zhvillimin e qytetërimit Perëndimor. Romake që kishte filluar Diokleciani. della realtà, è un movimento letterario a fare il grande sbalzo, l’integrazione Mbas shekullit të pestë, Roma dhe e gjithë Evropa Perëndimore Të gjithë këta Perandorë të Romës, djem fshatar të Ilirisë, che non cambia il senso della misura in Unione Europea e siccome l’Europa u pushtua nga popujt barbar dhe bota e qyteteruar u mbulua të zgjedhuur nga legjionet Ilire në fushëbetejat për trimëri, e non distorce la realtà. Per lo più lo esprime prima di tutto una coscienza nga errësira e Mesjetës. Gjatë asaj kohe, Perandoria Romake guxim, organizim, vazhdonin në plotësimin veprës që u spiralismo a differenza di naturalismo oppure mentalità, allora lo spiralismo e Lindjes, apo Bizanti, mbajti gjallë traditat e kulturës kishte lënë paraardhësi për ta çuar më tejt pasardhësin në che si preoccupa per i bisogni fisiologici che per lo più rispecchia la mentalità pellazgo-greko-latine. Atje shpëtuan thesaret e letërsisë dhe zhvillim të mëtejshëm duke kaluar shkallët e degadencës dei personaggi, se ne frega e piano sociale e il cambiamento qualitativo të kulturës antike. Kështu, kur Evropa perëndimore u zgjua dhe të barbarisë, që arriti Roma si epiqendra e kulturës - piano attraverso i cambiamenti della coscienza in questi processi prej gjumit të Mesjetës, ajo gjeti në bibliotekat dhe shkollat botërore. quantitativi dà i cambiamenti qualitativi d’integrazione è un movimento letterario e botës bizantine kryeveprat e kulturës klasike, që i dhanë Iliria e djeshme që mbulonte tërë Ballkanin është sot e che occorrono nella vita e nella coscienza d’integrazione della mentalità degli frymëzim intelektual fazës së re të qytetërimit i cili është reduktuar në Iliri,(Kosovë), Maqedoni Dhe Epir, tre shtete dei personaggi. albanesi in quella europea. duke vazhduar edhe sot. pasardhës të Pellazgëve. Cultura pagina 7 Anno 11 n.3 Giugno 2013 Afreschi

rti i çdo populli lidhet ngushte me kushtet politike, shoqerore, Aekonomike dhe kulturale te vendit ne kohen kur eshte krijuar. Piktura jone e vjeter lindi ne rrethana shoqerore kulturale ne shekujt para se te pushtohej vendi yne nga turqit. Kjo kohe mund te quhet periudhe bizantine mbasi, sikurse dihet, gjate saj vendi yne ishte pjese perberese e perandorise bizantine. Jeta politiko - shoqerore ishte nen ndikimin bizantin aq me teper qe nga pikpamja kishtare populli yne varej nga kisha lindore dhe u zhvillua ne sferen e kultures feudalo – kishtare me nje botekuptim kristian bizantin. Per kete arsye kultura e krijuar ne kohe te Bizantit reflekton tipare te stilit bizantin, por ajo mbetet gjithmone kulture e popullit tone. Ne fillim te mesjetes aristokracia e pasur bizantine ruante dhe mbronte traditat e artit klasik grek. Por popujt e krishtere, te lindur e te varur nga Bizanti, filluan te Krishti i kryqezuar, fresk ne kishen e shen Merise ne Maligrad e vitit 1369 Apostujt napsiden e Kishes se Rubikut influencojne ne traditen kulturale te vjeter me artin e tyre paleo – kristian. Ky ishte nje art popullor oriental, me forme ekspresive e ornamentale, por te thjeshte e naive. Ky influencim u krye nepermjet mjeshterve, qe nga viset lindore vinin e punonin ne Piktura e vjetër e popullit tonë Konstadinopoje, ne kryeqytetin e Bizantit. Arti popullor oriental paleokristian, kur u bizantin mungon cdo gje qe mund te krijoje dallohen nga freskat se pikturohen mbi ne Poliçan. qendruar mbi nje fron, me te birin ne bashkua keshtu jashte kohes me traditat pershtypjen e materjes te plasticitetit pelhure te shtrire me pare mbi derrase Eshte interesant te theksohet ketu se preher, ne pozicion frontal si e ngrire, e artit klasik helen, u be nje faktor me te mvartesise logjike te peshes. Format ose pikturohen direkt ne derrase. Teknika te gjitha pikturat qe ruhen nga shekujt e por gjithashtu me nje menyre solemne e rendesi ne brumosjen e tipareve te artit pikturale ne kete art zevendesohen me e punimit te ikonave eshte me e lehte se lashte te Bizantit ( shek. XII, XIII, XIV madheshtore. bizantin. Keshtu, si rezultat i nje procesi ato vizuale, pozicionet jane me te zgjatura, ajo e freskut mbasi mbi te mund te behen ) ne vendin tone jane anonime, sikurse Krishti, si Pandokrator pikturohet deri te gjate, nga elemente te kunderta, ne pikturen e karakterizon moslevizja. edhe korigjime. jane anonime gati edhe te gjitha pikturat e ne brez, ne pozicion frontal duke mbajtur Bizant u perpunua gradualisht nje art Ngjyrat nuk perdoren per te thyer driten, Neper kishat tona te vjetra ruhen sasira krijuarara aso kohe ne gjithe Perandorine ungjillin ne te majten dhe duke bekuar me me stil te posacem, i cili permblodhi ne por si nje simfoni dekorative e toneve. te konsiderueshme freskash ose fragmente e Bizantit. I tille ishte zakoni i kohes. te djathten. E gjithe mjeshteria e pikturimit vetvehte si senzualizmin antik te Elades se Fytyrat e personave marrin me teper freskash te stilit bizantin, te punuara para Tematika e perdorur ne kishat tona me te Pandokratorit ( Gjithembajtesit) ne stil vjeter ashtu edhe tendecat ekspresioniste shprehje esketike, sidomos nga shek. XI e se te shkelej vendi yne prej turkut. Te freska te stilit bizantin eshte ajo parapame bizantin konstiton ne dhenien e shprehjes te artit popullor te lindjes. Ne formimin XII-te. Por ne artin bizantin nuk mungon shekullit XII kemi dy freska e apsides ne kanonet e Kishes Lindore, skena nga se fytyres se tij. Shprehja e fytyres se e artit bizantin kontribuoi si aristokracia verejtja ekzakte, realizmi ne fytyre as edhe te kishes se shen Stefanit ne Dhermi me jeta e Krishtit, ku theksohen me teper Krishtit duhet te jete me permbajtje qe shquhej per tiparet e artit e artit klasik shprehja psikologjike. Fytyra te gjalla shen Mitrin dhe shen Stefanin si dhe ato skenat e vuajtjeve dhe ngjallja. Perveç dogmatike. Shprehja e tij ne fytyre duhet edhe Kisha me frymen e saj asketike te ekspresive, kompozim i mire, ritem ne apsides se kishes se Rubikut me apostuj Apostujve dhe martireve, ne to pikturohen te prezantoje personin ne doren e te cilit kohes. Arti bizantin u mbush me nje fryme proporcionet karakterizojne artin e kohes duke kunguar. Ne te dyja apsidat freskat shenjtore e askete qe kane qene respektuar permbahet gjithesia dhe personin qe ushqen ideologjike te re, qe shpreh permbajtjen e se Paleologeve. Kjo ngjan sepse elementet jane zbehura dhe kane humbur bukurine shume ne shekujt e mesjetes. nje dashuri te pakufishme per njerine. krishterimit lindor. e artit helen u shkrin, me ato te artit te e meparshme, por vlejne si dokumentat me Shek. XIV tek ne shquhet edhe me Veshtrimi I Krishtit duhet te arrihet ne nje Arti bizantin u sanksionua nga shteti popujve te lindjes dhe pikerisht kjo eshte te vjetra te piktures sone dhe per studimin nje numer relativisht te madh ikonash te menyre te tille qe spektatorin ta rrembeje e kisha dhe u percaktua me kanone karakteristika kryesore e artit bizantin. e menyres se pikturimit te kohes, ne te stilit bizantin, qe ruhen neper kishat tona. dhe ta perqendroje. Nje shprehje te tille (rregulla) te pacenueshme. Piktorit nuk i Njohja e piktures se stilit bizantin per cilen ato jane prodhue. Sasia e madhe Shumica me e madhe e tyre jane me temat e interesante ka sidomos ikona e madhe e lejohej te nderronte as temen, as tiparet qe ne ka nje rendesi te posacme, mbasi vendi e freskave dhe Ikonave, qe ruhen nga Krishtit si Pandokrator (Gjithepermbajtes) Krishtit nga Kisha e shen Triadhes dhe ajo pershkruheshin ne kanonet. Arti bizantin yne ruan nje numer te konsiderueshem shek. XIV, deshmojne per nje zhvillim te dhe shen Meria si nene me Krishtin e vogel e ikonostasit te Kishes Fjetja, e shen Merise u largua nga ideali I naturalitetit te gjalle, freskash dhe ikonash, prej shek. XII e gjithanshem te vendit tone ne kete kohe ne preher. Keto ikona me shen Merine ne Kala te Beratit. Shprehja e Krishtit ne qe kishte arti i vjeter, jo per shkak te deri ne shek. XV. dhe per nivel te larte artistik. jane te tipave te ndryshme si: Glikofilusa ( keto dy ikona eshte me te vertete nje objekt dobesise ose per mungese talentesh, por Freska ose afreska quhen pikturat, Freska interesante te shek. XIV ruhen qe puth embel), Eleusa (lutese), Odigitria per nje studim special. per arsye se u kthye drejt nje stili te ri, murale qe pikturohen mbi suva te njome, ne kishen e Shen Merise ne Maligrad te (udheheqese) etj. Ikona te tilla ne stil bizantin, te kesaj drejt botekuptimit te popujve teokratike te fresket, kurse alseko me suva te thate. Prespes me date te ndryshme ( 1345 dhe Te gjitha keto tipe ikonash kane tipare gjinie arti interesant mesjetar, gjenden te Lindjes. Ne kete stil, qe eshte kryesisht Piktori i afreskave vesh me suva nje pjese 1369), ne kishen e Ristozit te Mborjes specifike, qe te bejne t’i dallosh njeren prej mjaft neper kishat tona te jugut. Ato jane ornamental, punimi I vizave eshte nje gje muri, aq sa ai mund te pikturoje brenda (1390), ne Trapezarine e manastirit te tjeteres. Keto ikona, me shen Merine ne nje kapital I çmueshem i popullit tone, me kryesore. Ky stil nuk kerkon te jape format nje dite. Po u tha suvaja, mbi te nuk mund dhen Merise ne Pojan te Fierit, ne kishen stil bizantin, karakterizohen me qendrimin vlera te rralla artistike. Jane nje deshmi reale te botes, te jetes se ndershme, por te punohet pikture (afresko). e shen Tridhes ne Lavdar, ne kishen e e saj ne pozicion pak te kerrusur nga femia e faktit qe populli yne, gjate mesjetes duke u nisur nga bota reale ngrihet ne Teknika e punimit te freskut eshte shen Merise Vlaherna ne mbi kuben qe mban ne preher. Keto shen Merie kane ka patur nje nivel te larte kultural, duke skena imagjinare madheshtore konforme nje nga me te veshtirat; ajo kerkon dore e kishes se shen Merise ne Malçan, ne nje shprehje virgjiniteti e qartesi solemne. realizuar te tilla vepra arti te rralla, qe sot disa ligjeve te caktuara per artin. Qellimi shume te sigurte, mbasi mbi te nuk shpellen e shen Marenes mbi Bogaz te Disa shen Merie ne fytyre u verehet i japin nje kontribut te çmueshem historise i tij nuk eshte te parashtroje jeten e mund te korigjohet me. Mjeshtri italian Delvines, ne kishen e shen Triadhes ne shprehja e dashurise se madhe amtare, se artit boteror. perditshme te realitetit, por, me mjete Mikelangelo freskun e quan proven me te Berat etj. Disa prej tyre jane demtuar gjate qe shpesh here arrin deri ne shprehje (Vazhdon ne numrin e ardhshem) te kufizuara, perpiqet te thellohet dhe veshtire te piktorit. shekujve. Ato qe ruhen ne gjendje te mire pikellimi, me sa kuptohet, si parandjenje Ky material eshte shkeputur nga libri te shpreh boten shpirterore imagjinare, Ikona (figure) eshte fjale greke dhe jane ato te Maligradit, te Vlahernes ne per pesimet e te birit te saj ne te ardhmen. “Piktoret mesjetare Shqiptare me autor konforme botekuptimit kristian. Nga arti vjen nga folja ikonizo (figuroje). Icona Berat, te Melçanit dhe te shen Thanasit Ne freskat, shen Merine e gjejme duke Th.Popa. Enciklopedia Britanike: “Pellazgët janë shqiptarët me famë” “Tek Homeri pellazgët janë fqinj të Trojanëve.., por brigjet e Azisë së Vogël, si edhe nëpër brigjet e Ilirisë, të bashkëjetesës paqësore, të shkrirjes, të ndërrimit vetëm në fillim në Peloponez dhe u çvendos pastaj vazhdimisht në Këngën II (varg. 233) të Iliadës poeti e quan Zeusin të Italisë dhe vendeve të tjera, gati në të gjithë bregdetin të emrit, siç dëshmon tradita për Danaun se pellazgjotët e në vende të ndryshme, duke bërë kështu paprerë një jetë që adhurohej në Dodonë të Epirit, Zeusin pellazgjik, gjë e pellgut të Mesdheut, duke formuar këshu një popullsi Argolidës u quajtën prej tij Danaj”. (Enc. Madhe Greke, fort endacake, gjersa edhe ndërtimi i qyteteve të parë që dëshmon se edhe atje banonin dikur pellazgë, dhe në parahistorike të panumërt. 19, 873-874). edhe qytetërimi i të gjitha vendeve të lartpërmendura u Këngën II (varg. 681) gjithë Thesalinë ose një pjesë të saj Origjina e këtij populli, djepi i tij i parë, gjuha e tij, 12. LEFEVRE “Origjina helenike” (Paris 1893):” detyrohet pellazgëve, të cilët banuan me mijëvjeçarë të e quan “Argos Pellazgjik”. dhe në përgjithësi qytetërimi i tij, kanë preokupuar Përballë disa sulmeve… pjesa më e fuqishme e pellazgëve tjera nëpër vendet që kishin pushtuar (faqe 124). 11. KAPSALI (këshilltar arsimi) “Konkluzionet e dhe preokupojnë dijetarët specialistë të arkeologjisë shkoi drejt Dodonës.. pastaj.. e lanë vendin. Një profeci Me këtë mënyrë, pra, pellazgët, përbënin një botë të gërmimeve në Akropol dhe tradita. Kazma,… udhëheqes parahistorike dhe të degëve të tjera të afërta të shkencës, e orakullit nga ana tjetër u rekomandonte të shtinin në re pellazgjike dhe bota greke, e formuar dhe e zhvilluar i ndritur në gjurmimin e kohëve parahistorike, hodhi dritë por këta duke pasur parasysh edhe informatat e dorë Italinë.. Kështu, para se të helenizohej dhe gjatë në kohë shumë të mëvonshme, përbën në të vërtetë një mbi historinë e lagjeve të para të Akropolit duke zbuluar shkrimtarëve të vjetër mbi pellazgët, s’kanë arritur gjer mjaft shekujve, bota greke, duke u përfshirë këtu Italia shkëputje dhe specializim, një veçanti dhe fazë të asaj se edhe mbi këtë shkëmb të shenjtë jetoi dhe veproi një më sot në pajtim midis tyre. e Jugut, Daunia, Enotria, ka qenë pellazgjike. S’ka fakt bote origjinale të madhe dhe të ndritur (faqe 132). Kështu popull, qytetërimi i të cilit ishte i njëjtë dhe kaloi në të Informatat e shkrimtarëve të vjetër për pellazgët më të vërtetë. Tani, nga vinin këta pellazgë kaq të shumtë edhe greqishtja u formua në pjesën më të madhe dhe gati njëjtat faza me qytetërimin e atij populli, që u bë zot i përmblidhen pothuaj në këto: “Tek Homeri pellazgët në numër dhe vendosur në mënyrë të qëndrueshme e tëra nga gjuha pellazge shumë e pasur..” (faqe 133). Akropolit, i Tyrinthit dhe i Akropolit të Mykenës, që ishin janë fqinj të Trojanëve.., por në Këngën II (varg. 233) ndërmjet Ballkanit dhe Kretes, ndërmjet Kalabrisë dhe 14. E. ÇABEJ (Elemente të gjuhësisë dhe të literaturës qytetet më të dalluara të Greqisë akaike.. të Iliadës poeti e quan Zeusin që adhurohej në Dodonë Kapadekisë? shqipe – Tiranë, 1936): “Nuk do të mundim të kënaqim Sot e pranojnë pothuaj të gjithë që vendet më të vjetra të Epirit, Zeusin pellazgjik, gjë që dëshmon se edhe 13. ELEFTHERIADHI (këshilltar juridik special ata që edhe sot kanë besim të patundur në një origjinë të banuara edhe në Atikë ishin ato të pellazgëve, të atje banonin dikur pellazgë, dhe në Këngën II (varg. orientalist, në veprën e tij “Greqia pelazgjike – pellazge të gjuhës sonë. Përkundrazi, është koha që, së degës më të madhe në numër ndër fiset parahelene, e 681) gjithë Thesalinë ose një pjesë të saj e quan “Argos Parahelenët”, Athinë, 1931): “Kështu, pra, sipas paku në shkollë, të mos mbushen trutë e nxënësve me cila kishte njohuri elementare qytetërimi.. Fisi parahelen Pellazgjik”… dëshmive të prera të të vjetërve, po ata popuj pellazgjikë, hipoteza të mjegullta të mesit të shekullit të kaluar”. barbarofon.. autokton i pellazgëve të Herodotit sot Gjithashtu Homeri pranoi se në Kretë banonin pellazgë që banuan në vendet kryesisht greke, banuan shumë herët 15. ENCIKLOPEDIA BRITANIKE (botim i 11-të, 1910- pranohet se ka paraekzistuar me të vërtetë dhe jo si një (Odis. XIX, 177) të cilët nuk kishin të njëjtën gjuhë me dhe shumë para luftës Trojane dhe në të gjithë Italinë, 1911, vol. XXI, fq. 65) “Emri “Pelazg”, që përmendin trillim i fantazisë. Skepticizmi superkritik, armik i traditës, fiset e tjera që banonin atje (eteokretasit, hydonet, doriejt). si edhe në Sicili, ku flitej dhe e njëjta gjuhë pellazgjike, shkrimtarët grekë, tregon një popull parahistorik, gjurmët u përkul dhe tradita e athenasve për pellazgët Kranaj.. për Tek Homeri, pra, pellazgët, gjenden të shpërndarë edhe shumë përpara dukjes së grekërve, edhe në vendet e e të cilit besohet se ekzistonin në krahinat greke..Qyteti i fisin e pellazgëve Aigialeas dhe të danaasvet si pasardhës në Greqinë kontinentale,edhe në Azi të Vogël e në ishujt tanishme greke, si edhe në Azi të Vogël, sikurse edhe në tyre (i pellazgëve) quhet Larisa, ka qenë i pasur, kurse ata të pellazgëve.. besohen sot si dëshmitarë plot besim të grekë. Sipas Herodotit, burimi kryesor për ata që merren Itali dhe Sicili, dhe shtoj, dhe në gadishullin Iberik e në (pellazgët) janë shqiptarët me famë”. ekzistencës së tyre. I papërcaktuar mbetet vetëm vendi me problemin etnologjik të pellazgëve.., pellazgë ishin Afrikën e Veriut, si edhe në Francën meridionale dhe në 16. G. Sergi (Origjina dhe përhapja e trungut dhe koha e prejardhjes së tyre. (Enciklopedia e Madhe jonët dhe eolët, degë e të cilëve ishin akejtë dhe helenët, shumë vende të tjera (faqe 123). mesdhetar, Romë, 1896 – përkthim anglisht 1901): “Më Greke – Pyrsos, vol. II, fq. 44). doriejtë.. Dhe popujt pellazgjikë që banonin në gadishullin në fund, karakteri i ndërtimit të murit të vjetër të Akropolit Pellazgët (Ark.). Quhen kështu nga shkrimtarët e vjetër Kështu, pellazgët autoktonë, stërgjyshër të grekëve, nuk Iberik, në Francë, në Itali dhe në krahinat greke e në të Athinës (i cili është vepër e pellazgëve) është i njëjtë me grekë banorët më të vjetër të vendit të tyre, dmth fiset janë një popull përrallor, por një popull, përrallat (mitet) sa e sa vende të tjera ishin që prej fillimit kaq të shumtë atë të të gjitha veprave të ndërtuara prej tyre që nga Azia parahelene, të cilat gjenden të shpërndara jo vetëm në dhe perënditë e të cilit nuk dallohen nga ato të grekërve, në numër, saqë s’është nevoja të imagjinojmë, siç bëjnë e Vogël dhe gjer në Spanjë (fq. 65)”. Greqinë kontinentale dhe nëpër ishujt, por edhe nëpër një popull që bashkë me grekët formoi një komb me anë Dionisi dhe të tjerët, vetëm një popull pelazgjik, i cili banoi Antichità

Attualità Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 8 Il mosaico magico della basilica Mbi disa aspekte të paleocristiana illiro - albanese komunikimit virtual da Domenico Nociti a cui si riferisce “Apri bue”, che Nga Jolanda LILA thelb rendin e të folurit e jo atë të të shkru- può avere sia il significato più im- Pedagoge e lëndës “Gjuhë shqipe” në arit, sepse njëlloj si dialogët e bisedat e «“O frati,” dissi,» (parla Ulisse) «“..... mediato di mandare o menare il bue Universitetin “Hëna e Plotë” (BEDER) drejtpërdrejta verbale, zhvillohet edhe non vogliate negar l’esperïenza, all’aperto (per il pascolo), sia quello biseda virtuale. Karakteri bisedor i këtyre di retro al sol, del mondo sanza gente. meno immediato riportato nel com- nterneti (përngjitje me shkurtim nga thënieve të shkruara gjuhësore e varfëron Considerate la vostra semenza: mento del 9 settembre 2009 4.05, anglishtja “interconnection of net- gjuhën shqipe në tri aspekte kryesore: në fatti non foste a viver come bruti, “mangi troppo!” o, meglio, “mangi Iworks”- “ndërlidhje e rrjeteve”) ka aspektin semantik, në atë sintaksor, por ma per seguir virtute e canoscenza”.» abbondantemente!” sjellë një revolucion të vërtetë në formën edhe në çështje drejtshkrimore dhe në (Dante, Inferno, XXVI, 112 - 120) Per quanto riguarda il personaggio e komunikimit, sepse ai ravijëzon tiparet (mos) përdorimin e shenjave të pikësimit. e plota të multimedialitetit dhe të ndërak- Ndryshe nga të shkruarit e letrave, në del mosaico de quo, coerentemente tiviteti. Këto dy karakteristika kanë rritur gjuhën e bisedës përmes internetit struk- “῾Ѧ ΠѦϘ KE ’ѦϚ dall’albanese della con il significato della relativa iscriz- ” në përmasa gjiganteske numrin e për- turimi formal i shprehjes gjuhësore është mia Spezzano letteralmente si traduce: ione, non essendoci per ora altri doruesve të internetit në botë, saqë falë më i çliruar nga rregullat. Në aspektin se- “Mangi poco, hai tanto!”, pronunciando indizi, tranne quelli del particolare këtij mediumi sot bota konsiderohet si mantik vihen re tri prirje kryesore: shkurte- la lettera “Ϛ” come quella della parola berretto e del volto, entrambi sicura- një fshat i vogël, ku distancat kohore dhe sat, trajtat dialektore (ose zhargoni) dhe italiana “Chiesa” oppure “Chiave”. Inol- mente di un benestante, escludendo hapësinore shkrihen brenda një mikro/ p ë r s ë r i t j e t , p r a v a r f ë r i a e f o n d i t f j a l ë s o r . tre, la terza lettera della seconda parola perciò che possa trattarsi di uno makrokozmosi virtual. Vetë fjala virtual, Duke qenë se dhënësi i informacionit, syn- non è “K”, bensì la lettera greca arcaica che “mangi poco”, si può ritenere që lind si një kundërvënie ndaj fjalës real, on dërgimin sa më të shpejtë të mesazhit te “Ϙ” (qoppa, caduta in disuso nel greco el- che rappresenti simbolicamente un nënkupton faktin se përmes shfrytëzimit marrësi ndeshen shprehje e fjalë në formë lenistico), da cui, però, derivò la lettera robusto giovane allevatore di bes- të hapësirave në rrjet ne mund të ven- të shkurtuar, të cilat zakonisht paraqiten latina “Q”. Pronunciando la lettera “Ϛ” tiame, in particolare di bovini. dosemi në kontakt me çdo cep të globit përmes inicialeve të sintagmave, ose tin- come quella della parola italiana “Chiesa” Mi preme di far notare altri due dhe mund të përftohen një pafundësi gujve që gjenden në trup të fjalës. Raste oppure “Chiave”, si può effettuare una particolari del mosaico della basilica ngjarjesh komunikative, të cilat mund të të kësaj natyre, janë shkurtesa të tipit: spk lettura anche in verticale: “῾ѦΠ KѦ ῾Ѧ lettera greca arcaica “Ϙ” (qoppa), caduta di Mesaplik. prodhohen çdo çast. Virtualiteti mundë- (në vend të “si po kalon”), flm (në vend të ϘEϚ”, che dall’albanese della mia Spez- in disuso nel greco ellenistico, si pronun- Nel mosaico della basilica di Mesap- son kapërcimin prej pengesave dhe prej fjalës “faleminderit”), mf (“me një fjalë”), zano letteralmente si traduce: “Apri bue, cia come la lettera “K”. Se si ha presente lik qui riportato (la terza parte di sinistra kufizimeve të realitetit të drejtpërdrejtë. klm (“kalofsh mirë”), sh (shumë), tl (të mangi troppo!”, ricordando sempre che la che dopo essere stato ucciso, il bue viene dell’intero mosaico della navata settentri- Gjërat që nuk i prek dot fizikisht, i arrin lutem) etj. Këto kode gjuhësore të gjuhës lettera greca arcaica “Ϙ” (qoppa), caduta aperto dai sottostanti torace ed addome, onale) vi è rappresentata della frutta in në kohë reale vizualisht apo auditivisht së chat-it janë tërësisht të deshifrueshme përmes virtualitetit. Elementi përbashkues nga të rinjtë dhe përdoruesit e bashkë- in disuso nel greco ellenistico, si pronun- prima di essere fatto a pezzi, la frase deve due coppe, contenenti tre pere ciascuna, mes virtuales dhe reales është konkretë- bisedimeve elektronike në përgjithësi. cia come la lettera “K”. per forza di cose significare che con un e del pesce. A prima vista non si notano sia, e cila në rastin e parë preket përmes Dekodifikimi i shkurtesave ka arritur në atë “῾Ѧ ΠѦϘ KE ’ѦϚ” dall’albanese della altri prodotti alimentari, tanto è vero che bue macellato si mangia in abbondanza ekranit të kompjuterit, ndërsa në rastin shkallë, saqë “natyrshëm” janë bërë pjesë mia Spezzano letteralmente si traduce: (l’immagine fotografica a fianco di Marco lo stesso atteggiamento hanno assunto tutti e dytë perceptohet në formë të drejtpër- e sistemit komunikues edhe shkurtesat prej “Mangi poco, hai tanto!”, pronunciando Di Lauro mostra la vendita di carne bo- gli esperti che hanno trattato la questione, drejtë. Përparësitë që ofron interneti kanë gjuhëve të huaja. Këto shkurtime janë hua- la lettera “Ϛ” come “CH” della parola vina a Gadabedji in Niger). dato che gli stessi non ne citano altri. La ndikuar fuqishëm në komunikimin ndërn- zuar masivisht prej anglishtes, por edhe italiana “CHIESA” oppure “CHIAVE”. Che si tratti dell’alfabeto greco si capisce cosa, però, mi ha lasciato molto perp- jerëzor (sidomos te të rinjtë), jo thjesht në prej italishtes, për shkak të kontakteve më Inoltre, la terza lettera della seconda anche dal fatto che le parole che iniziano lesso, poiché tra i prodotti dell’agricoltura përhapjen e mesazheve me natyrë infor- të shpeshta dhe të shumta që shqiptarët parola non è “K”, bensì la lettera greca con vocali vengono aspirate senza essere ivi rappresentati vi compare soltanto la mative, reklamuese, ndërgjegjësuese etj., kanë me këto dy kultura vitet e fundit. arcaica “Ϙ” (qoppa, caduta in disuso nel precedute dalla lettera “H”, mentre la frutta, mentre non vi appare il grano, che por edhe në bashkëbisedimet virtuale. Kështu, shkurtesa të huazuara me për- greco ellenistico), da cui, però, derivò la barretta, che è stata apposta sulla lettera è il prodotto agricolo più rappresentativo. Bisedat e gjata e të drejtpërdrejta, sa vjen dorim të gjerë në bashkëbisedimin në in- lettera latina “Q”; mentre la seconda let- “’Ѧ” del quarto rigo, denota la presenza In un primo momento mi son detto che in e po zëvendësohen me bashkëbisedimet ternet janë: thnx (thanks), 4you ( for you- tera della quarta parola, “Ϛ” (stigma), è dello “spirito dolce” che indica l’assenza un territorio prevalentemente montuoso, në internet, në të cilat asgjësohen distan- për ty), ok (okey), pls (please) etj.; janë una lettera scomparsa dell’alfabeto greco, di tale fonema. L’ultimo aspetto da risol- come quello della regione presa in esame, cat gjeografike dhe protokollet e orareve. edhe huazimet e fjalëve të huaja në vend che esprimeva foneticamente il suono / vere è l’uso delle lettere “K” e “Ϙ” per prevaleva la frutta sul grano ed ho chiuso Kjo thyerje konvencionesh sjell dobish- të fjalëve shqipe: sorry (më fal), ciao (mir- st/ in alcuni alfabeti greci arcaici, ma scrivere lo stesso fonema. La cosa, per e postato il commento. mëri në aspektin praktik nga njëra anë, upafshim), hi (përshëndetje), x (për), 1x dal 403 a.C. nell’alfabeto della koinè (di ora, non desta alcuna preoccupazione se Poi, però, osservando più attentamente por nga ana tjetër krijon shumë prob- (një herë), tvb (ti voglio bene), sms (me- ispirazione ionico-attica) il segno fu usato si considera che il latino più arcaico aveva il mosaico, ho notato che nel ottagono ap- lematika në spektrin social dhe gjuhësor. sazh), like (pëlqej) etj. Bashkë me shkurte- solo come simbolo del numero 6. Sul sig- tre lettere per rappresentare il suono [k]. prossimativamente regolare che non era Çështjet socio-psikologjike nuk janë ob- sat e fjalëve dhe sintagmave shqipe e të nificato si può dire che la frase sembra La K veniva normalmente usata prima stato preso in esame vi è rappresentata jekt i vëzhgimit tonë, por po ndalemi në huaja, shpesh gjuha e chat-it karakterizo- disa probleme të sferës gjuhësore. Për të het edhe nga trajtat dialektore të të shpre- consigliare di risparmiare mangiando con della Ѧ, la C prima di E ed I e la Q prima una figura circolare, il cui cerchio interno konkretizuar prirjen dhe specifikat e “të hurit, si: ça bane? (çfarë bëre?), he mo moderazione. di O ed V (U). Addirittura, in questo lati- con due file di tessere, aventi al centro un folurës kompjuterike” do të përqendrohe- lale, hik tashi (ik tani), kshu (kështu), nigjo Da quando esposto si può affermare altra tessera, di color marrone (in parte no, la lettera C, per conservazione grafica mi te bashkëbisedimi në rrjet, ose chat-i1), içik (dëgjo pak). Njëherësh shihen prirje të di trovarci di fronte ad un’espressione arcaica, si pronunciava anche G, come nel chiaro ed in parte scuro) è circondato duke qenë se ky lloj komunikimi është më përdorimit të zhargonit të studentëve e të in lingua albanese scritta con i caratteri caso di Gaius, che aveva l’abbreviazione da una corona circolare con due file di i shpenguar dhe nuk lidhet me ligjërimin a të dashuruarve, veçanërisht tek emërtimet dell’alfabeto greco. Siccome la basilica di epigrafica “C.”. tessere di colore grigio scuro, seguita da korrespondencën zyrtare. Meqenëse bash- dhe shprehjet zbunuese, si p.sh.: puç folt Mesaplik risale alla metà del IV secolo, Fermo restando quanto sostenuto e un’altra con cinque file di tessere di col- këbisedimi përmes internetit është zakon- (të puth fort), xemla logël (zemra e vogël), si deve ritenere che l’albanese di questo chiarito nel commento del 9 settembre ore ecrù, che a sua volta è circondata da isht një mënyrë e shpejtë dhe spontane kukla e bukul (kukull e bukur), nam fare, periodo usava l’alfabeto greco per la sua 2009 4.05, sul significato di “῾Ѧ ΠѦϘ una con due file di tessere di nuovo grigio komunikimi, këtu mbizotëron aksioma “e piti (shpirti) etj. Përdorim më të gjerë ka scrittura. Come nell’albanese attuale è KE ’ѦϚ” e di “῾ѦΠ KѦ ῾Ѧ ϘEϚ” (scritte, scuro, seguita da un’altra con due file di shkruar baras me e folur”, ku përdoruesit përdorimi i e-së në vend të ë-së dhe për- stata assunta la lettera dell’alfabeto la- come esposto nel commento medesimo, tessere di colore ecrù, il tutto circondato e këtij lloj komunikimi shkruajnë ashtu siç dorimi i c-së në vend të ç-së. Ky përdorim i tino “Q”[1]a per scrivere il suono del con i caratteri dell’alfabeto greco), che in da un cordone attorcigliato (assumente flasin dhe më tepër përqendrohen te për- kushtëzuar, kryesisht, për shkak të sistemit digramma “CH” della parola italiana caratteri latini, rispettivamente, assumono approssimativamente la forma toroidale çimi i shpejtë i përmbajtjes, sesa te stolisja të huaj të tastierës së kompjuterit, tashmë “CHIESA” oppure “CHIAVE”, non es- la forma: “HA PAK KE AQ” e “HAP con le spire complanari) con tre file, con formale e shprehjes gjuhësore. Diskutimi po fiton terren, duke u kthyer në “normë”, sendoci nell’alfabeto greco lettere per KA HA KEQ[2]” e che dall’albanese all’interno altre due coppie di file, di tes- bëhet në kohë reale dhe procesi i të shkru- për shkak të përdorimit edhe për shkëm- scrivere lo stesso fonema, si deve ritenere della mia Spezzano letteralmente si tradu- sere, ciascuna avente un colore diverso ed arit nuk udhëhiqet nga stadet e logjikës së bime mesazhesh, e-mailesh, por edhe kor- che all’epoca sia stata scelta proprio una cono, anteponendo le ultime due parole uguale a quelli sopra indicati, che mi ha krijimit, por nga thëniet që ndjekin njëra- respondencash zyrtare. Këto zëvendësime lettera scomparsa nella lingua greca, ma della prima frase, rispettivamente: “Hai fatto pensare alla pasta ravvolta (riavvol- tjetrën në formë lineare. Bashkëbisedimi rrezikojnë seriozisht sistemin semantik të in uso per i numeri, cioè la lettera “Ϛ”, tanto, mangi poco!” e “Apri bue, mangi ta), cioè la torta. Le corone circolari evi- realizohet në formë ndërvepruese dhe gjuhës shqipe dhe kambanat e alarmit per scrivere questo suono consonantico; troppo!”, si può affermare quanto segue. denziano la stratificazione cilindrica di cui të njëkohshme, ku njëri folës prodhon kanë rënë prej kohësh nga gjuhëtarët. një thënie dhe pasi marrësi e kupton Në shumë raste fjalët e shkruara pa ë-në così come avvenne nell’alfabeto greco ar- Nel mosaico della basilica di Mesaplik vi è composta la torta. Quello che sembrava këtë thënie reagon në mënyrë fjalësore, apo ç-në krijojnë ambiguitet kuptimor, i caico, che deriva dall’alfabeto consonan- sono rappresentati cinque settori trapezoi- mancare, cioè il grano, è comparso sotto ose jofjalësore2), kështu vargëzohen disa cili bëhet i deshifrueshëm vetëm nga kon- tico fenicio, di cui alcune consonanti, che forma di torta. Si potrebbe ritenere che, dali, due dei quali contenenti ciascuno thënie që lidhen reciprokisht sipas parimit teksti, si p.sh.: cek-çek, kuptoje- kuptojë, non avevano più corrispondenza di suono una coppa con tre pere, mentre altri due essendo più difficoltoso rappresentare të “varësisë së kushtëzuar” (për shembull ne- në etj. nel greco arcaico, sono state utilizzate una coppia di pesci ciascuno e l’ultimo a mosaico chicchi o spighe di grano per çifti “pyetje-përgjigje”). Ky parim ka në (Vijon në faqen 16) nell’alfabeto di quest’ultima lingua per un pesce soltanto. “Hai tanto” si riferisce la loro piccola dimensione, questa rap- rappresentare le vocali [ved. l’immagine a questi prodotti dell’agricoltura e della presentazione è stata sostituita con quella 1. Së bashku me përqafimin e mjeteve të zhvillimit teknologjik në vendin tonë kemi përvetësuar edhe termin della torta, meno difficoltosa da realizzare. apo shënjuesit përkatës. Ky është një fenomen që ndodh në shumë vende, sepse kur një popull prodhon diçka fotografica riportata a fianco, contenente pesca. Il territorio della regione in cui të vlefshme për popujt e tjerë, të tjerët marrin jo vetëm atë material ose objekt, por edhe emërtimin për të, la variante occidentale dell’alfabeto greco si trova Mesaplik, prevalentemente mon- Invece, siccome lo scritto del mosaico de shpesh duke e përshtatur me sistemin fonetik të gjuhës marrëse. Pra, gjërat e reja vijnë me emra të rinj dhe arcaico, la cui sesta lettera della prima tuoso e con un sistema idrogeologico di quo contiene il verbo “mangiare”, per co- këto sjellin jo vetëm risitë teknologjike, por edhe leksikore. Kështu, me përhapjen e internetit në Shqipëri, në riga arcuata è proprio “Ϛ” (stigma) e che superficie a carattere torrentizio, è poco erenza, in questa rappresentazione a mo- gjuhën tonë kanë hyrë shumë fjalë që lidhen me këtë medium, duke nisur që nga vetë fjala internet, e duke saico al posto della spiga o dei chicchi di vijuar me një pafundësi emrash e konceptesh që lidhen me të, si “chat”, “facebook”, “twitter”, “hotmail”, è stato dipinto sul ventre di una coppa at- adatto all’agricoltura e alla pesca fluviale “yahoo”, “skype” etj., terma këto të ndërkombëtarizuara tashmë. Sigurisht, përballë këtyre termave është tica a figure nere di ceramica, custodita e lacustre, mentre il mare prospiciente grano è stata preferita la torta. Il secondo ndjekur natyrshëm rruga e huazimit, ku fjalët i janë nënshtruar rregullave fonetike të gjuhës burimore, në këtë presso il Museo Archeologico Nazionale la costa della stessa regione (Adriatico e particolare riguarda la disposizione delle rast anglishtes, ku fjala transferohet në gjuhën shqipe në mënyrë të paasimilueshme. Përveç formës grafike, di Atene. Canale d’), con fondali molto bassi lettere greche dello scritto, approssimati- ruhet edhe theksi i huaj i fjalës së huazuar dhe në varësi të shkallës së përdorimit në shqip orientohet edhe vamente disposte a forma di matrice ret- niveli i integrimit të këtyre fjalëve në kulturën shqiptare. Quando sostenuto ci permette di ef- ed acque abbastanza tiepide e, quindi, Hyrja e internetit dhe derivateve që burojnë prej tij ka përhapur një tipar të ri të natyrës së huazimeve në fettuare anche una lettura in verticale, scarse di plancton, è poco pescoso, in tangolare. La matrice è stata leggermente gjuhën shqipe, ku fjalët (në këtë rast emërtime të përveçme) vijnë në gjuhën shqipe pa u asimiluar dhe pa u considerando, invece delle quattro righe relazione anche alla pesca dell’epoca in ristretta in modo simmetrico nelle ultime përshtatur me sistemin fonetik dhe fonologjik të gjuhës shqipe. Fjala shkruhet dhe shqiptohet në përputhje precedenti, le tre colonne, essendo lo osservazione, in cui sicuramente la si ef- due righe, non solo per avere in ciascuna me natyrën burimore, pa u adaptuar me gjuhën marrëse. E, pikërisht, kjo lind dy trajta përdorimore, ku herë di esse un’unica parola formata con le let- shkruhet chat e herë çat, herë facebook e herë fejsbuk, etj. Duke qenë se fjalë të tilla janë me një status të scritto approssimativamente a forma di fettuava con piccole imbarcazioni e pic- papërcaktuar, sepse janë ende në proces asimilimi, u lihet në dorë përdoruesve të tyre që të vendosin se cili matrice rettangolare: “῾ѦΠ KѦ ῾Ѧ ϘEϚ”, cole reti rudimentali; conseguentemente tere della prima e dell’ultima colonna, ma përdorim tingëllon më i natyrshëm tek ata. che sempre dall’albanese della mia Spez- “mangi poco!” Dedicandosi, invece, anche, come si vedrà in seguito, per un 2. Te reagimet jofjalësore kemi parasysh simbolet ndërkombëtare të shprehjeve emocionale ( - i lumtur, zano letteralmente si traduce: “Apri bue, all’allevamento, in particolare bovino, più altro motivo. - i mërzitur, - i habit etj.); reagimet me anë të shenjave të pikësimin, si p.sh. përdorimi vetëm i pikëpy- mangi troppo!”, ricordando sempre che la adatto al territorio della detta regione ed (continua nel prossimo numero) etjes (?) kur diçka është e paqartë, ose për zëvendësimin e formës pyetëse “pse”. Storia pagina 9 Anno 11 n.3 Giugno 2013 Documenta John Musachi (1515): Cronaca Breve i discendenti dei nostri dinastia Musachi er quanto mi ricordo e ho sentito, suo paese. Egli portò con sé tutti i baroni sua moglie, Euthymia, come fu chiamata, gli antenati della nostra dinastia e nobili e in effetti i suoi parenti e amici, sono stati sepolti nella città di Durazzo, PMusachi sono quelli di cui qui di e partì per incontrare il detto re. Si sono all’interno della chiesa di Sant’Antonio, seguito: incontrati in un luogo chiamato monte sul lato destro dell’altare maggiore, in una Lord Andrew Sevastocrator, e dopo Peristeri dove c’è una sorgente detta Do- tomba bellissima fatta di marmo e conte- Andrew viene Signore Theodore Kishe- brida che è il confine tra l’Albania e la nente il seguente epitaffio: ‘Qui giace Lord Vojsava, vajza e tisi, e dopo Theodore Signore viene Lord . E come il giorno spuntò, il detto Andrew Molosachi, Despota d’Epiro.’ Andrew il Despota, e dopo Lord Andrew re fu sconfitto in quelle scogliere. E ‘stato Per il detto Lord Andrew, il secondo, il despota viene Signore Gjin, e dopo Gjin fatto prigioniero, così come un figlio del per la prima volta nasce il detto Signore Signore viene Lord Andrew, e da Lord suo Duslandi chiamato. Quando ricevette Gjin, che ha sposato Lady Suina, la figlia Skëndërbeut Andrew viene Gjin Signore, mio padre, la notizia che Lord Andrew aveva vinto del Signore Materango Comneniates Ari- nga Ilirjan Gjika di Monte S. Angelo di S. Giovanni Ro- e dal Signore Gjin vengo me, Lord John, una vittoria, l’imperatore di Costanti- aniti. tondo), dy feudeve që Ferdinanti mbreti i e da me venire tu, Signore Theodore, nopoli si rallegrarono, dal momento che Il figlio del suddetto signore Gjin Lord i një ‘’lajthitje’’ të autorit do të men- Napolit ja dhuroi pas ndihmës ushtarake, Adrian Signore e Signore di Costantino, Lord Andrew si era tolto il suo più grande Andrew era il terzo ed è stato sposato a donte çdokush që do ta lexonte filli- që Skëndërbeu i dha atij gjatë fushatës së i miei figli. nemico quasi fin sotto le mura di Adri- Lady Chiranna che era la figlia di Lord Smisht titullin e këtij shkrimi. Ndoshta Italisë në fillim të viteve 1460. Këtu jepet Vi ho informato in questa cronaca anopole. Come segno della sua gioia e John Sarbissa (Zenevisi), signore della cit- kjo gjë mund të më ndodhte edhe mua në edhe akti i dhurimit të tyre në vitin 1464. scritta degli antenati della nostra famiglia il piacere di una grande vittoria, il detto tà di Ariocastro (Argirocastro) e Evague- pozicionin e lexuesit, sepse nga njohuritë e Duhet tju kujtojmë lexuesit se një vit in discendenza diretta. Ora vorrei far imperatore a lui donato il suo stemma, negiana (Vagenetia), un vasto territorio. marra në shkollë të gjithë e dimë se Vojsa- më parë në Gazetën Standart kemi botuar conoscere quali regioni sono disciplinati, che è, il due teste aquila coronata con una Questa signora ha ricevuto in dote un ter- va ka qenë e ëma dhe jo e bija e Gjergj një shkrim studimor me titull ‘’Martesa e per quanto ne sono a conoscenza. stella al centro, essendo questo il stemma ritorio chiamato Grabossa. Kastriotit. Por le ta shohim më konkretisht Skënderbeut’’, ku midis të tjerave kemi Lord Andrew Sevastocrator posseduto imperiale, e ha dato lui il titolo di despota Questo Andrew Signore il terzo aveva të vërtetën rreth këtij problemi. theksuar faktin se kurorëzimi i martesës së e governato le regioni di cui di seguito: dell’Epiro, e con essa, un sigillo d’oro in due figli e due figlie. Il primo figlio è Vite më parë diku nga mesi i viteve 1990- Skënderbeut me Donika Arianitin u bë në La città di Berat, che è la capitale della segno di autorità. Egli ha anche mandato stato chiamato Signore Gjin la seconda, të, kur një delegacion zyrtar shqiptar shkoi 26 prill 1451 në Manastirin e Ardenicës. Myzeqe, vale a dire l’intera regione di in- un trono dispotico in cui è stato operato e la seconda Signore Theodore Musachi. për arsye pune në Itali u ndodh përpara Këtë fakt e pohon edhe gjenealogjia e më- izio Myzeqe da un lato al confine con un il suddetto aquila in perle. E ‘stato an- La prima figlia si chiamava Lady Maria një situate të papritur. Diku në njërin prej sipërme e kastriotëve, tek e cila shohim të villaggio chiamato Carugua (Garunja), e che investito con la città di Castoria, che e la seconda Lady Helena. Questo Gjin takimeve, një biznesmen i njohur vendas, shkruar se martesa midis tyre u bë pikër- ad un altro lato con il villaggio di Giossi Lord Andrew aveva preso con la forza Signore il secondo è stato sposato a Lady pasi ju prezantua njërit prej anëtarëve të isht në 26 prill 1451. (Gosa), e ad un altro lato con uno chia- dal re Marco. In questa impresa, aveva Chiranna, che era il nipote di Lord Paul delegacionit tonë, midis të tjerave i thotë se Nga kjo martesë lindën sipas këtij doku- mato Basti (Bashtova) e su un altro lato chiamato l’assistenza di suo genero, il re Sevastocrator, e al detto Signore Gjin, ai kishte një lidhje të veçantë me Shqipëri- menti dy fëmijë. Gjoni i ri në vitin 1456 con uno chiamato Miliota dove scorre il fi- Balsha, che è stato sposato a Lady Comita sono nato, Lord John. Il figlio di cui sopra në, pasi njëra nga paraardhëset e familjes dhe Vojsava e re, data e lindjes të së cilës ume Shkumbini, e tutti Myzeqe dalla città Musachi, la sua primogenita. secondo, Signore Teodoro, suo fratello, è së tij kishte qënë vajza e Skëndërbeut. nuk jepet. Arsyet në këtë rast duhen hetu- di Berat fino al Vjosa fiume, in un posto Egli aveva anche invitato l’aiuto del suo stato ucciso in guerra con il sultano di cui Zyrtari shqiptar, jo vetëm që u çudit dhe ar nga historianët. Pra, jemi në gjendje të chiamato le due pietre. altro figlio nella legge, Signore Groppa, sopra e lasciato eredi diretti. Mio padre, mbeti i papregatitur gjatë bisedës me mi- themi se Gjergj Kastrioti e ruajti traditën jo Egli ha anche posseduto e governato governatore della città di Ocrida (), il Signore ha detto Gjin, divenne il suo kun italian, por edhe kur erdhi në Shqipëri vetëm të fisnikërisë feudale por edhe atë l’altra parte Myzeqe, vicino alla città di che comprendeva molte terre circostanti erede. L’ha detto Lady Maria, la sorella nuk mori ndonjë përgjigje të saktë nga disa shqiptare të ripërtëritjes së emrave, duke u cui sopra di Berat, a Tomonishta, che è in di sua proprietà. La città di Ohrid si trova di mio padre, era la sposa di Arianiti Com- të njohurit e tij historianë. vendosur fëmijëve të tij emrat e prindërve Lesser Myzeqe. accanto a un lago, da cui il fiume Drin neno, signore di Cerminica (Çermenika) e Dhe ja tani edhe enigmës së tij të vjetër si: Gjon dhe Vojsava. Por në këtë pikë do- Egli ha anche posseduto e governato molle e in cui sono catturati molte carpe, di Mochino (Mokra) e Spatennia (Shpat) i erdhi fundi. Vetëm disa ditë më parë er- kumenti na jep edhe një të dhënë tjetër, la regione di Selenizza (Selenica) fino alla trote e altri pesci bene. Questo Groppa fino alla Devoll fiume, che divide la sua dhi në vendin tonë përfaqsuesi i njërës prëj që përket tashmë fushës së sociologjisë, costa, che ha molti villaggi. Signore di Ohrid è stato sposato a Lady terra dal nostro e costituisce il confine. dy degëve të Familjes Kastrioti që jetojnë e cila flet për dukurinë e endogamisë tek Egli ha anche posseduto e governato la Chiranna, la sua seconda figlia. Così La seconda figlia, detta Lady Helena, era sot në Itali. I ftuar nga Instituti Kombëtar i shqiptarët, siç eshtë martesa brenda grupit, regione di Tomorniza (Tomorica) con tutti ha soggiogato la città detta di Castoria la sposa di Filippo che ha avuto una vasta Diasporës, pjesë e Ministrisë së Punëve të rracës, fisit apo kategorisë shoqërore. i villaggi della valle e a monte di Thomorri che rimase sotto il dominio della nostra tenuta a Ragusa (). Jashtëme, pasardhësi i Heroit tonë Kom- Në traditën shqiptare endogaminë e (). Si tratta di una sessantina di famiglia. L’ha detto Lady Maria e Lord Arianiti bëtar, z. Giorgio Maria Castriota Skander- kemi ndeshur në disa krahina dhe qytete, villaggi in tutto, a cominciare da Dardasi Dal detto Lord Andrew Molosachi il Comneno aveva otto figlie. Il primo è stato beg, zhvilloi një vizitë zyrtare në Shqipëri, ku familjet me origjinë ngabradhëtbe fis- (Dardha) e tutti gli altri a Tercotigue (Tër- Despota nacquero tre figli e due figlie. Il chiamato Lady Andronica, la seconda si- ku vizitoi Tiranën, Krujën dhe Dibrën. nikërisë feudale osmane dhe disa familje rova). primo è stato chiamato nato Signore Gjin, gnora Voisava, la terza signora Chiranna, Ndërkohë ajo që është e rëndësishme të të pasura, gjatë shekujve XVIII-XIX, për Egli ha anche posseduto e governato la il secondo Signore Teodoro e il terzo Si- il quarto Lady Helena, la quinta signora theksohet është fakti se z. Giorgio, solli nga të mos lejuar humbjen e pronave apo për- regione di Sclepari (Skrapar) con diciotto gnore Stoya. Delle figlie, il primo si chia- Despina, la sesta signora Angelina, la set- Italia dhe dorëzoi në Arkivin e Shtetit dhe pjestimin e tyre, bënin lidhje martesore villaggi. Egli possedeva anche Serchi, mava Lady Comita Musachi e la seconda tima Lady Comita e l’ottavo Lady Cath- Muzeun e Skëndërbeut në Krujë një doku- midis kushurinjve të rendit të afërt. Kështu Midegni, Sereci (Zerec) e Duscari (Du- Lady Chiranna. Ha lasciato tutta la sua erine. ment të vitit 1910, i cili është i njohur zyr- gjenealogjia e kastriotëve na tregon se du- shar). terra, con l’eccezione di Berat, Myzeqe e La prima figlia, Lady Andronica, era la tarisht nga Arkivi Qëndror i Shtetit Italian, kuria në fjalë ekzistonte ndër shqiptarë Egli ha anche posseduto e governato Castoria, il suo figlio primogenito, Signore sposa di Scanderbeg Castriota, che era Si- Konsulta Heraldike (Consulta Araldika) qysh prej shekullit të XV-të dhe fakti që e la regione di Opari (Opar), che è abi- Gjin Musachi. Per il suo secondo figlio, gnore di Dibra, Mat e Kruja verso il mare, dhe Qeveria Italiane dhe pasqyron trungun dëshmon këtë gjë është martesa e Vojsavës tata da slavi, con le frazioni di Festazzi Theodore Signore, lasciò Berat e Myzeqe, e di Deberina, chiamato anche Randesio gjenealogjik të kastriotëve. së re, vajzës së Skëndërbeut me Stefan (Peshtan), Beci, Maserecchi (Mazreka), e al suo terzo figlio, Signore Stoya, ha las- (Renc?), E della provincia di Guonimi Ky dokument nis që nga martesa e Gjon Cërnojeviçin (Stefano Balscia Czernojevic), Lodari (Lavdar), Mariani (Marjan) e Ce- ciato Castoria con tutti i villaggi e tenute (Gjonëm). Kastriotit me Vojsavën dhe shkon deri tek princin e Malit të Zi, i cili ishte edhe kush- riasceli (Çemerica?) , i quali sono abitate ad esso appartenenti. Questo Andronica Lady e Lord Scan- lindja e Aleksandrit (Alessandros), njërit ëriri i parë i saj. da albanesi. La sua prima figlia, la sopra citata derbeg ha dato vita a Lord Giovanni prej pjestarëve më të rinj të familjes Kastri- Sipas dokumentit, Stefan Cërnojeviçi, Egli ha anche posseduto e governato la Lady Comita, era sposata con il re Balsha Castriota, che era duca di San Pietro in oti, lindur në 6 shkurt të vitit 1992. Ai pati ishte njëri nga tre djemtë që motra e regione della Grande Devoll. Va notato a detto che regnava a Scutari, Bar, , Galatina, e questo John Lord era sposato fatin që të botohet në shtypin e përditshëm Skëndërbeut, Mara, kishte nga martesa e questo proposito che c’è un posto là chia- Sebenico, e molto altre superfici. con la donna signora Erina Paleologo, dhe pikërisht nga Milosao, suplementin e saj me Jovan Cërnojeviçin princin e Malit mato Vescop (Voskop), che è in rovina. La sua seconda figlia, Lady Chiranna, era che era la figlia di Lord Lazar, Despota di përjavshëm të Gazetës Shqiptare, pikërisht të Zi (Stefani, Gjergji dhe Jovani). Ndërsa Egli ha anche posseduto e governato sposata con il detto Signore Groppa, Si- . Avevano molti bambini che sono ditën e dielë të datës 12 qershor 2011. Historografia jonë e bazuar tek të dhënat la città di Corizza (Korça) fino ad un vil- gnore di Ohrid o Debria (Dibra). morti. Solo due di loro è sopravvissuto: Nga vëzhgimi për aq mundësi sa na e Kronikës së Gjon Muzakës, thekson se laggio chiamato Savoiana (Sovjan) e anche Il primo nato, il Signore ha detto Gjin, un ragazzo e una ragazza, Don principe lejonte leximi dhe studimi i bërë nëpërmjet Mara u martua me Stefan Cernojeviçin dhe la frazione di Viola, dove prendono molti ha avuto cinque figli, il primo dei quali è Ferdinando Castriota, che è il duca di San gazetës, nxjerrim si konkluzion se vlera e jo Jovanin, dëshmi e cila duhet patjetër të pesci grandi e le anguille. stato chiamato Andrea Molosachi, il sec- Pietro, e una ragazza di nome Donna Ma- tij është e patjetërsueshme për Historinë verifikohet në të ardhmen, sepse këtu men- Egli ha anche posseduto e governato la ondo Materango Signore, il Signore Blaise ria Castriota. Kombëtare në përgjithësi dhe për Historinë doj se ka një mospërputhje, ashtu siç ka regione di Minore Devoll fino a Nestramo, terzo, il quarto Signore Bogdan e il quinto La seconda figlia chiamata Donna e kastriotëve në veçanti. Por ajo që duhet raste të tilla edhe në ato që përmendëm una città che è in rovina. Signore Laldi. Voisava era sposata con Lord John Cer- theksuar është fakti se shumica e shq- më lart . Egli ha anche posseduto e governato la Per questo terzo Andrew Musachi na- novichi (Cernojevic), signore di Montene- iptarëve e ka ditur deri tanimë se Skëndër- Mund të themi se studimi i dokumentit città di Costurri (14), comprensivo di tutti sce Gjin Signore, mio padre, e al Signore gro e Zeta, e avevano due figli. Il primo beu ka patur vetëm një fëmi, Gjonin, i cili të mësipërm të gjemealogjisë së Kastriotëve i surround zione villaggi. Ha preso questa Gjin, mi stavano nato, don Giovanni, e si chiamava Lord George e la seconda era pas vdekjes së Heroit u largua me të ëmën, do të sjellë patjetër diskutime, debate dhe città con la forza delle armi da re Marco. mio fratello, Lord Andrew, così come sei Signore Scanderbeg. Donikën, në Itali. Ndërsa dokumenti i më- kundërshti, rreth atyre fakteve që njeh deri Vorrei sottolineare a questo proposito che ragazze. Lord George sposato e aveva due sipërm për herë të parë na pohon se Gjergj më sot Historia e Shqipërisë dhe atyre që la città ha detto di Costurri o Castoria è Io stesso, don Giovanni Musachi, aveva figli. Il primo è stato chiamato Signore Kastrioti nga martesa e tij kishte edhe një pasqyron gjenealogjia. Edhe ky shkrim una città fiera con una vasta pianura che tre figli e due figlie. Il primo era don Te- Salomone, il secondo Signore Costantino, vajzë, të cilës i kishte vendosur emrin e së mund të mos pritet mirë dhe të shihet me conduce ad esso. odoro, il secondo Don Adriano e il terzo e tre figlie. Due di questi ultimi sposati ëmës, Vojsavës. skepticizëm, por është e rëndësishme të Da questo Andrew Lord Molosachi è don Costantino. La mia prima figlia è in Ungheria e il terzo a Venezia. L’ha Por risitë që sjell ky dokument janë theksohet se publikimi i tij, jo vetëm që do nato Theodore Musachi Kishetisi che pos- donna Elena e la seconda donna Porphi- detto Solomon morto e Costantino sposò shumë të rëndësishme dhe mund të themi ta ndihmojë drejtëpërdrejtë historinë por sedeva tutte le terre di cui sopra. da, che dimora con la regina Giovanna, a Venezia. se ai patjetër do të sjellë ndryshime në edhe do të nxisë debatin, i cili patjetër do të Da questo Theodore Signore è nato il sorella del re cattolico, che è la regina di Il secondo figlio, il Signore ha detto rishkrimin e një pjese të historisë së kas- na çojë tek zbulimi i së vërtetës. Megjithatë secondo Lord Andrew Musachi, che era Napoli, e la moglie del re Ferdinando il Scanderbeg, si voltò Turk e ora governa la triotëve. Duke i renditur disa prej tyre të dhënat e vagullta që disa historianë shq- sevastocrator e che ha combattuto con il Vecchio. Per mio fratello Lord Andrew è terra di suo fratello, che è stato dato a lui mund të themi së pari se ai na jep si vit të iptarë kishin qysh në fillim të viteve 90-të, re Vukashin. Vukashin era il re di Bul- nato Signore Gjin. dal sultano per il suo aver girato Turk. lindjes së Skënderbeut vitin 1403, ndryshe se Skënderbeu kishte një vajzë ‘’të harru- garia che governava terra quasi fino alla Questo secondo Lord Andrew, che ha La terza figlia, Lady Chiranna, era nga teksti zyrtar i Historisë së Shqipërisë, ar’’ tashmë po nisin të vërtetohen. Botimi i Adrianopole e che è stato sempre tra i catturato il detto Re Vukashin, re di Ser- sposata con Lord Nicholas Dukagjini. Era i cili thekson deri tanimë se Gjergj Kastri- Gjenealogjisë së kastriotëve solli së funmdi grandi nemici dell’imperatore di Costan- bia e Bulgaria, è stato sposato con la figlia l’unica figlia tra i fratelli, e ha dato vita a oti ka lindur në vitin 1405. Së dyti deri të dhënën se, Vojsava e re ka qenë vajza e tinopoli. di Sevastocrator Lord Paul. Sua moglie se stessa di due figli. Uno è morto e l’altro ditën e publikimit të gjenealogjisë ne kemi Skënderbeut. Ndoshta tani ish zyrtari i del- Il re aveva preparato un grande eser- si chiamava Euthymia, che significa ‘on- si voltò Turk ed è diventato un pascià e un njohur dy tituj zyrtarë të Heroit si: ‘’Zot i egacionit të dikurshëm do ta ‘’bëje gjumin cito ed era arrivato ad attaccare Epiro, orato’. grande comandante del sultano. Shqipërisë’’ dhe ‘’Zot i Qytetit të Krujës’’, të qetë’’, ndërsa mendimi im si historian che era sotto il dominio e il regno del Questo Paolo Signore governava una La quarta figlia, Lady Helena, era ndërsa gjenealogjia në fjalë na tregon se ai pas këtij rasti është se, studimi dhe shkrimi citato Lord Andrew. Il suddetto Lord provincia chiamata Ghora (Gora), che è sposata con Lord George Dukagjini, a cui kishte edhe titujt: ‘’Zot i Monte San Anx- i Historisë së Kastriotëve është një proçes Andrew, ottenendo vento delle attività di nei pressi del lago di Ohrid. Lord An- molti bambini sono nati e tutti si volsero helos të San Xhovani Rotondos (Signore që do të vazhdojë edhe në të ardhmen. detto re, insieme un grande esercito del drew Musachi, detta despota secondo, e Turk. (continua al pagina 19) Linguistica Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 10

Nga Agim Bacelli a më shumë gjuhë të njohësh, duke qënë një- Në Oqeanin e Gjuhëve të Botës kohësisht njohës i shkëlqyer i shqipes, dhe sa më shumë ti studiosh ato gjuhë, aq më thellë do jemi orthodoks por nuk jemi grekë, ne jemi popull S Pelasgian = Illyrian = Arbëresh = Alba- të gjendesh në burimin që furnizon oqeanin gjuhësor më i lashtë se grekët.” Përse Konda i konsideron nian Language botëror. Papritur, nëse je një poliglot dhe studiues i shqiptarët një popull më të lashtë se grekët? Thjesht Pelasgian=Albanian English in apasionuar, do ndodhesh në qendër të këtij burimi sepse ne rrjedhim prej pellazgëve, të cilët, sipas vësh- Pelasgian=Albanian in English të madh gjuhësh si një kaptiten i zoti me një anije të trimit unanim të autorëve më të vjetër grekë (Hekateu Afërdita Aphrodita Afër dita Near daylight. sigurtë dhe nuk kërkon të largohesh që atje pa më- i Miletit, Helanikos i Mitilenës, Herodotit, Tuqididit, suar tërë sekretet që ai oqean gjuhësh fsheh brënda për të përmendur këtu më të shquarit), u transmetoi (Shesh prej guri) Asht gur It is made tij! Kjo gjë po ju ndodh shpesh shkencëtarëve të rinj grekëve mitologjinë, kultet, si dhe një pjesë të madhe of stone. shqiptarë që po shtohen për ditë e më shumë duke të kulturës e gjuhës së tij. Po ashtu pellazgët u dhu- Akea Achaea A ke Have you? ju bashkuar atyre pakë shqiptarëve të vjeter që kanë ruanë edhe egjyptianëve të lashtë gjuhën, shkencën Arbana Arbana Arë bana (I) made plough (ar-able ngelur për jetë brënda këtij burimi dhe që janë kthyer dhe emrat e perëndive. Pas kaq shekujsh, pas imazhit land). në gjeneratorë fryëzimi nga ku, ata bëjnë ftesë që të të mrekullueshëm që grekët i kanë dhënë së kaluarës Arbëri Arberi Arë bëri (He) made plough (arable shkojnë sa më shumë shkencëtarë të rinj shqiptarë së tyre, është e vështirë të ngresh pikëpyetje për kul- land). për ti ndihmuar në nxjerrjen në dritë të së vërtetës turën e madhe klasike të helenëve. Por, prej kohësh, Arkeleu / Arçel Archelaus Arë ke le / Ar çel Arable tronditëse që do të kthente përmbys tërë historinë e studiues të ndryshëm nuk kanë ngurruarë të ngrenë land (you) were born / (he) make. shtrëmbëruar të botës! Jam partizan i këtij navigimi pikëpyetje mbi qytetërimin e lashtë grek. Pak kohë Artemis Artemis Arë themi -s Arable land (we) say. dhe kënaqem pa masë tek shoh kondat (pasuesit e më parë, një studiues amerikan botoi librin “Athina Atamene Athamanes A tham ne Did we say ? Spiro Kondës) shqiptarë që me aq zell po përpiqen të e Zezë”, ku perëndesha e bardhë me sy ngjyrë deti, Athina (Perëndi e diturisë) Athena A thina / thena / E thyejnë forcën e fuqishme të rrjedhës së burimit nën oqeanik për t’ju futur këtij burimi brënda! Kjo është perëndesha e diturisë, mbrojtëse e Athinës, sipas tij thëna The saying. një punë titanike dhe shumë e vështirë (në dukje e pa- ka një të kaluar afrikane!! Po ashtu, shumë studi- Bukefali Bucephalus Buk falës Bread gratis-giver. mundur) pasi të gjithë shkojnë në drejtim të rrjedhës ues francezë, italianë, egjyptianë, grekë, etj. njohës Bylis Pylli The forest. dhe jo në të kundërtën e saj! Por mëndjet e mëdha e të gjuhës shqipe, po thonë se shqipja është e vetmja Dea Dea Dhea (Dheja, Dheu) The soil. të fuqishme bëjnë çudira. Me që ra fjala për mëndjet, gjuhë në botë që mund të ndihmojë në deshifrimin e Demetër Demeter Dhe mitër Fertile soil. le ti referohem dikujt i cili flet për mëndjet e shq- mbishkrimeve të lashtësisë të cilat kanë ngelur enig- Desareti Dessareti Deshë are -ti Rams (fed on) arable iptarëve. më deri më sot! land. “Shqiptarët sot janë një popull që quhen si popull Drumodi Drymodes Dru madh Large wood. brachycephhal me tregues qefalik nga më të lartat në Po shqiptarët vetë çfar thonë? Edesha (qytet) Edessa E desha / Deshë-a (I) wanted Evropë. Do thoni ju ç’lidhje ka kjo me autoktoninë e (it). / The rams. Shqiptarëve? Kjo ka shumë lidhje pasi nga të dhënat Janë shumë pak zëra të fuqishëm që ngrihen Efesi Ësht veshi It is the ear / dressing. antropologjike, popullsia e paleolitit të Evropës si dhe gjuhëve pas shumë vitesh të studimeve të këtyre dhe frymëzohen nga Konda. Në veprën e Kondës u gjuhëve, kishte dalë në konkluzion se, “Shqipja është Efesian Ephesian Ësht vesh-jan It is listener / tailor. të Mezolitit ka qënë një popullsi ashtu siç janë vetëm mbështet edhe zonja e nderuar Nermin Vlora Falaski Egnatia Egnatia E njatia (zgjatia) The stretched. shqiptarët sot, pra, brachycephalas. Edhe popullsia baza e tëre gjuhëve indo-europiane pasi ajo është për veprat e saj shumë të çmuara si, “një e dashuruar gjuha e pellazgëve!” Ai është i pari dijetar shqiptar që Eleutheri Eleutherius E leu dheri The soil gave born Pellazgo-Ilire ka pasur këto përmasa koke. Aktulisht e çmëndur pas pellazgëve-etruskëve dhe shqiptarëve to (him/her) këto përmasa koke i ka vetëm rraca Shqiptare në bëri lidhjen e gjuhëve Pellazgo-Ilire-Shqipe dhe i pari dhe Prof. Kondës,” siç do ti thuhej asaj nga një ar- që shpejgoi shkencërisht se, ne jemi pasardhës të pel- Epiri E pira The drinking. Ballkan dhe rraca Gjermanike që tregon se këto dy bëresh kur ajo mori çmimin “Honoris Causa” në lin- lazgëve dhe se gjuha e sotme shqipe është tashëgusja Eskili Aeschylus E shkeli (He) stepped on. popullsi nuk janë përzier dhe kanë ruajtur popullsinë guistikën e krahësuar dhënë nga World University of e vetme e gjuhës pellazge, nëna e të gjitha gjuhëve që Eskulapi (Perëndi e mjeksisë) Aesculapius E shkula e vjetër Evropiane. Edhe madhësia e kokës tek Shq- Benson, Arizona, USA. Një tjetër zë është Dhimitër iptarët është nga më të mëdhat dhe kjo ka lidhje edhe fliten sot në Europë dhe në një pjesë të Azisë, duke pi Root out and drink. përfshirë Greqishten e Vjetër dhe Latinishten! Pilika, (për të cilin dua të flas në një shkrim më vete.) me përmasat e trurit. Sigurisht që madhësia e trurit Pa harruar këtu dhe Dr. Adhamidhin dhe Dr. Elena Ftia Dhia Goat. është edhe një nga privilegjet që e kanë shumë pak Kocaqin. Faktikisht dhe fatkeqësisht, pak specialistë Gigae Gygaea Gji gja Wide harbour. kombe. Madje, me kokën e Pellazgo-Ilirëve dhe Shq- SPIRO Gulam Gulam Ku lamë Where did (we) leave? KONDA shqiptarë kanë ndërmarë udhën e studimeve mbi pel- iptarve, janë mburrur shumë kombe, veç shqiptarëve, lazgët. Ata të pakët që kanë guximin ta prekin këtë Hera Hera Era The wind. pasi ata nuk e dinë një të vërtet të tillë nga që nuk Himeti Hymettus Hi mbeti (It) remained ash. Emëri i të cilit temë duhet ti respektojmë dhe ti nderojmë nëse nuk jua ka treguar askush në Shqipëri pasi në qarqet e i ndihmojmë dot por, kurrë nuk duhet ti pengojmë. Hipia Hippias I pi (pirë) Drunken. antropologjisë Evropiane kjo dihet shumë qartë.” një ditë do të shkruhet me gër- Fundin e punës së tyre le ta gjykojmë. Më bëhet qefi Isa Issa Isha (I) was. ma të arta, i cili pa shumë kur shikoj disa nga studiuesit e sotëm ta vlerë- Itaka Ithaca I thaka It makes dry /them feel cold. Shqiptarë, Punoni për Shqipërinë! dyshim është një sojnë punën titanike të Kondës si, Saimir Lolja, Sabit Kalsidika Chalcidice Kalë si dhi ka Black horse like “Nëse troksini - do t’ju hapet një derë, nga më të zotët e Brokaj, Myftar Grabocka, Muzafer Korkuti, Myzafer goat (he) has. nëse kërkoni - do të gjeni, nëse lypni - do t’ju më të përgatiturit Xhaxhiu, Neritan Ceka, Moikom Zeqo, Anton Paple- Karano Karano Ka ranë / rërë There is sand. jepet.” studiues në fushën ka, Shaban Sinani e dhjetra të tjerë që tani për tani Kasandra Cassandra Kasha /kesha /kisha andrra (I) janë “vetëm në stadin e dashurisë për Prof. e Madh.” had dreams. Një proverbë e vjetër e gjahëtarëve shqiptarë na e gjuhësisë që nji- thotë, “Ujku kurrë nuk e njeh fuqinë e vet se ndryshe hen deri më sot. Uroj që ata të kalojnë nga dashuria në punë shken- Kavalla (Port detar n Greqi) Cavallo Ka valë There do të bënte kërdinë!” Me këtë dua të them qe, “në Mbasi dha mësime core. are waves (seaport in Greece). xhunglën njerzore” shqiptarët kanë qënë si ujqit që për një kohë të Kos (ishull) Cos Kos Yogurt kurrë nuk e kanë ditur se çfar fuqie mendore ata kanë gjatë në Athinë, u Dy Fjalë për Gjuhën Shqipe Lisus Lissus Lesh / Lis Wool / Oak. patur! Të tjerët që e kanë ditur e kanë shfrytëzuar kthye në Shqiperi Mallakastra Mallakastra Mal kashtër Straw stack këtë fuqi mendore në interes të tyre dhe përfitimet (në Dradhë dhe në Në mbështetje të idesë së hedhur në Alb-Shkenca Mendoçino Mendocino Mendo çin / kë Think of kanë qënë kolosale. Shqiptarët kanë ngritur kombe, Korçë) e midis të nga Sajmir Lolja. E vetmja provë flagrante e ekuacionit whom. shtete dhe perandori si asnjë komb tjetër. Shqiptarët tjerash ai botoi një pellazgo-iliro-shqiptare është gjuha. Nëse shqiptarët e Menelau Menelaus Me ne leu With us (he) was born. studim të tij, që pa dyshim, mund të konsiderohet u kanë sjellë paqen dhe lirine kombeve më të mëdha sotëm do t’ia mbërrinë të deshifrojnë shumë prej em- Mikena Mycenae Mik kena Friends we have. se kombi vet! Le të shikojme sot në tërë botën ku kryevepër. “Shqiptarët dhe Problemi Pellazgjik” (Ti- rave të mitologjisë, toponimave dhe gojëdhënave që rane 1964.) Kur pritej që kjo vepër të mbështetej dhe Molosi Molossia Mbolle shi (You) sowed rain. shqiptarët janë shpërndarë! Fuqia e tyre mendore qarkullojnë në Evropë, ky do të ishte përfaqësimi më Pegas Pegasus Pe gja (gjë) Did (you) see anything? dhe fizike po shfrytëzohet intensivisht dhe fare lire! autori te nxitej për më tej në punën e tij krijuese, ve- i mirë i kësaj trashgimie mijëvjeçare. Ilirët (degëzimi pra u kyç dhe autori u izolua!! Disa studiues shqiptarë Pela Pella Pela Mare. Përfitimet janë përrallore. Prandaj dua që të nxitet perëndimor i pellazgëve) kanë qenë kësisoj pellazgët Pellazg Pelasgian Pela -azg Whoever has mares. dhe bashkëkohës te Spiro Kondës, docentë të shquar e vërtetë, për sa që, gjuha e këtyre të fundit, është ky tru të punojë sa më shumë për shqipen dhe Shq- Penelopa Penelope Pen (Pend) e lopë Plough and ipërinë dhe, kur vjen puna të hidhen teza o teori që universiteti, kanë shprehur mendime përbuzëse për përcjellur te pasardhësit e tyre të drejtpërdrejtë, ilirët cow. e ngrenë Shqipërinë dhe shqiptarët, asnjëherë nuk veprën në fjalë dhe për vet autorin brilant, duke na e mandej shqiptarët, ku gjuha (sidomos dialekti gegë) Perdika Perdiccas Për dikë For somebody. duhet që t’ju vihet fre apo të pengohen ato duke u lënë të dyshimtë dhe të zhgenjyer neve që prisnim flitet ende sot e kësaj dite, qysh prej më se 3000 nga ata një kritikë shkencore të argumentuar për këtë hedhur kërcunj nën rrota! vjetësh. Kritika është e thjeshtë, por arti i vështirë, Persefoni Persephone Përse vonë Why late? përbuzje!! Ngriti kokën kështu edhe një herë ajo xh- Mesazhi im drejtuar tërë studiuesve të shqipes e thotë një proverb i famshëm. Perseu Perseus Përse Why? elozi e tmerrëshme shqiptare! Përforcoi edhe njëherë zanafillës së shqiponjave shqiptare është biblik; “Nëse Të kritikosh Sajmirin (teorinë e tij) është gjëja Pirro Pyrrhus Pi rro Drink (and) live. moralin e fabulës shqiptare, “Vëllezërit dhe lopa e troksini - do t’ju hapet një derë, nëse kërkoni - do të më e lehtë, por të japësh argumenta që ta rrëzojnë Pitian Pythian Pi ti, janë. You drink, (they) are. gjeni, nëse lypni - do t’ju jepet.” mbretit”! Fatkeqësisht, hebreu Alks Buda dhe shumi- Poseidon Poseidon Po, se i don Yes, because (he) ca e akademikëve shqiptarë e qujatën Kondën një të synimin e tij, është po aq e vështirë sa vetë puna që A ka bërë vaki t’ju hapet një derë dhe t’ju thuhet, bën Saimiri. Doni që ta kundërshtoni Sajmirin? Ma- wants (them). “urdhëroni!” nëse ju nuk trokisni në atë derë? A çmëndur dhe këtë mendim Buda ja sugjeroi Enver Potidea Potidaea Pote dhea Earthen pot. Hoxhës i cili personalisht e njihte Spiro Konden dhe tuni me të në forcën e argumentimit që është forca mundet ta gjeni një gjë që ju ka humbur nëse ju nuk Priam (Mbreti i Trojës) Priam Prij jam / I par jam sa herë shkonte në Korçë do të kërkonte ta takonte e vertetë e artit të të menduarit. Le të marrim si e kërkoni? A mund t’ju jepet gjësend nëse ju nuk e shëmbull një argument. Sot flitet shumë se Çështë Leader I am / The first I am. lypni? Kurrë jo! duke u shprehur se, “Një orë me profesor Kondën është e barabartë me një vit leksion të historisë dhe Epiri? Grekët thonë se është greke, shqiptarët tho- Salamina Salamis Sa lamë How many did (we) leave? gjuhës sonë.” Nën sugjerimin e Budës (Judës) edhe në se është shqiptare. Le ti referohemi historisë së Simois Simois Si mua ish Like me was. Kujdes me Njerëzit e Mëdhenj të Enveri e “mbylli” gojën! Kam patur fatin e mirë të shkruarë, gjuhës që është folur atje dhe sigurisht Skae Scaea Skae / Skaj Edge. Shqipërisë! njihem (megjithëse isha fëmij), nëpërmjet një tjetri, mitollogjisë e cila mbështet në gojdhëna. Amfiloka- Skamandër Scamander S’kam andërr (I) have no sit, të cilët kanë banuar në Jug të Epirit, nuk kanë dream. Disa antarë të Alb-shkencës më kujtojnë (për fat të me profesorin dhe të them me plot gojën që Konda ka qenë helenikë. Në Lindje, Epiri kufizohet me malin Strimon Strymon Shtrim Laying down. keq) disa nga antarët e Akedemisë së Shkencave Shq- qënë dhe ngelet për mua një nga burrat më të zgjuar e Pindit. Pindi është bir i Makedonit, në traditën iptare në kohën e komunizmit, dhe veçanrisht kry- dhe një nga shkencëtarët më të madhenj ndër tërë Detis (Perëndi e detit) Thetis Deti Sea sipas së cilës Makedoni është bir i Lykaonit, birit të etarin Aleks Buda i cili njifte mirë vetëm një gjuhë të shqiptarët! Fatkeqësisht vepra e tij akoma ngelet, në Thesalia Thessaly Thesa li-ni Linen sacks. huaj ndërsa shumë nga antarët e tjerë njihnin vetëm pjesën më të madhe, e pazbuluar si një Ajzberg Gji- Pellazgut. Në bregdetin epirot përplasen valët e detit Tiranët Tyrants T rëndët The heavys. rusishten sa për një notë pesë! Ishin këta memecë gand në mes të oqeanit gjuhësor botëror që i tremb si Jon. Joni është bir i një mbreti ilir, Adriat-it, emrin Tire Tyre Tirë Wine vat. gjuhësh (monoglotë) që sulmonin me tërbim poliglotët udhëtarët dhe vet banorët e oqeanit. e të cilit mban deti Adriatik (Sch. à Apll. de Rh, Ar- Trakë Thrace Trokë (To be) penniless / broken. e mëdhenj shqiptarë si Prof. Eqerem Çabejin, Dhim- Me mjetet e sotme moderne të kërkimit është e gonautiques, IV, 308 etj). Ose mund të lexoni në an- Zeus Zeus Zë Voice. itër Pilikën dhe veçanrisht Prof. Spiro Kondën i cili lehtë që të zhytesh thellë në “Ajzbergun Konda” për glisht një tjetër, (Robert Valentine Merrill - Modern njihte me themel gjuhët e vdekura dhe të gjalla të të zbuluar madhësinë dhe madhështinë e tij! Bota, Philology, Vol. 37, No. 4 (May, 1940), pp. 337-341 Burimi nga është marrë tabela: por edhe vetë ne shqiptarët do të çuditemi nga kjo Europës si dhe disa gjuhë të Azisë së vogël dhe të Artikulli konsiston në 5 faqe.) Ky ishte vetëm një Edwin E. Jacques, The Albanians: An Ethnic History Indisë e Pakistanit. Një nga helenistët më të shquarë gjë kur Ajzbergu Konda të na shfaqet para syve tanë. shembull. Shëmbulli tjetër është gjuha e krahasuar Kjo është arsyeja që i admiroj “zhytsat e thellësive” from Prehistoric Times to the PresentMcFarland & të të gjitha kohërave dhe pedagog në një nga shkollat e pellazgjishtes me shqipen e sotme. Shikoni tabelën Company Inc. më të mira në Athinë. Ky njohës i shkëlqyer i shumë si z. Sajmir Lolja etj. Konda shpesh deklaronte, “Ne e më poshtme: pagina 11 Anno 11 n.3 Giugno 2013 Cultura L’Albania sembra come una nave, Shqipëria ngjan si një anije, që che naviga verso l’occidente lundron drejt perëndimit Nel giorno dell’integrazione europea, Ne diten europiane te integrimit, lo studente Alessio Fazi Ticconi, nxenesi Alessio Fazi Ticconi, kur e pa quando vide nella cartina geografica per here te pare Shqiperine ne harten per la prima volta l’Albania, ha gjeografike, e quajti si nje anije qe esclamato: ma è come un veliero lundron drejt perendimit. Specifikimi che naviga verso l’occidente. Questa i tij eshte i drejte, sepse qe nga kohet definizione è giusta poiché sin dai e lashta Shqiperia ka shkuar drejt tempi antichi l’Albania veramente perendimit. andava verso l’occidente.

Da Hasan Aliaj permendur pasionin e veçant profesional, qe tregojne mesueset Francesca Spaleta e Alessandra Keller ne stituto “San Nilo” a Grottaferrata, per la sua klasen 4^E. posizione in cui si trova, assume una bellezza Irara nei Castelli Romani di Roma. Si trova sul Integrimi qe nuk njeh kufij. lato della meravigliosa strada verdeggiante “Primo Maggio”. Intorno a questa struttura costruita tanti Ne shume shkolla dita e integrimit patjeter qe eshte anni fa, crescono dei grandi alberi rigogliosi e diverse zhvilluar, por ne cfare menyre dhe si eshte realizuar specie di fiori variopinti, che creano un ambiente kjo nuk i dihet?! Fjala integrim ne vetevete eshte molto gradevole e attraente per i bambini che, meglio shume e gjere dhe nuk ka kufij, per ta realizuar ate ne di tutti percepiscono la quiete che immane in questa te gjitha parametrat, format dhe mjetet jane nga me natura e che soprattutto, loro stessi hanno la fortuna te ndryshmet. Kjo dite e vecante europiane ne klasen di studiare e passare tanto tempo in questa istituzione. Istituto, non possiamo non menzionare la distinta Nga Hasan Aliaj 4^E u zhvillua seriozisht, duke vene ne pozicion Sia per questa posizione che gode sia per altre ragioni passione professionale che è molto evidente delle gjithe mbasditen dhe perkushtimin e te gjitheve. molto positive note a tutti, il prestigio di questa maestre: Francesca Spalletta e Alessandra Keller nstituti “San Nilo” ne Grottaferrata, per Nxenesit prej shume kohesh e prisnin me padurim istituzione è molto cresciuto fra i cittadini che spesso della classe 4^E. pozicionin qe ka, eshte shume i rralle ne kete dite, sepse me pare mesueset Francesca dhe dicono: “Quest’anno, se ci sono posti iscriverò mio IKastelli Romani te Romes. Shtrihet ne krah Alessandra u kishin folur per kete eveniment. Ata, figlio proprio qui!”- “ Si, è proprio vero che le richieste L’Integrazione che non conosce te rruges se mrekullueshme e me plot gjelberim nga kurioziteti feminor dhe deshira per te mesuar me crescono di anno in anno e sono tantissime. In questo confini. “Primo Maggio”. Kjo strukture e ndertuar shume teper per shtetet qe bejne pjese ne familjen e madhe istituto, - sottolinea la vice Preside Francesca Pizzi,- vite me pare, rreth e rrotull eshte e mbushur europiane ndjeheshin te emocionuar. Krenaria e la bellezza della natura, gli alberi, i fiori e gli ambienti In tante scuole indubbiamente esiste la giornata me peme te larta e lule shumengjyreshe, te cilat tyre feminore kishe nje arsye te forte: deshiren e si trovano in perfetta armonia con i programmi dell’integrazione e che senz’altro il tema viene ia shtojne bukurine e krijojne nje atmosfere te madhe per te ditur me teper. Femijet te kesaj moshe scolastici, con le diverse attività sviluppato in modo adeguato. Ma kendshme per gjithe femijet, qe studjojne ne kete jane ne formim e siper dhe kerkojne te dine per te nostre dentro e fuori dalle si sa come si realizza tutto ciò?! institucion. Pikerisht, per shkak te pozicionit dhe vjetren dhe te ardhmen. Shikimi i tyre i mprehte e nostre aule e le relazioni tra La parola integrazione di per sé rezultateve pozitive, ky institut ka rritur shume kurioz ka nje domethenje ne kerkim te horizonteve insegnante- alunno e genitore, è una parola molto profonda prestigjin dhe autoritetin e vete ne masen e gjere dhe shtigjeve te reja per historine, gjeografine, rimangono forti in uno standard e ampià, per mettere in atto il te qytetareve, te cilet thone: “Kete vit, nese do faunen, floren, letersine e gjithçka te bukur e te pedagogico consolidato e suo vero contenuto con tutti i te kete vende, femijen do ta regjistrojme ne kete re. Mesueset qe punojne çdo dite me pasion me ta richiesto.” Nella vita quotidiana suoi parametri. Le sue forme, i strukture.”- “ Po, eshte e vertete qe kerkesat per e kane kuptuar dhe jane munduar qe kete dite te di questo Istituto abbiamo mezzi a sua disposizione devono kete institut nga viti ne vit jane te shumta. Ne kete kultures europiane ta bejne te thjeshte e konkrete. constatato che le relazioni essere tanti e svariati. Questo institut, - shprehet viçepresdidentia Francesca Eh! Sa bukur ishte kur i shikoje ashtu te perkulur e triangolari insegnante – alunno particolare giorno europeo nella Pizzi,- ne menyre harmonike jane te lidhura te perqendruar, me syte e ndritshem, mbi broshurat. – genitore hanno raggiunto un classe 4^E si è svolta molto bukuria e natyres, pemet, lulet, mjediset e shkolles Nese femijet ne çdo vend te rruzullit do te ushqehen livello considerevole. Questo seriamente, mettendo a sua me bazen e duhur mesimore, aktivitetet e ndryshme dhe edukohen me kete moto atehere integrimi do te non è un complimento, ma disposizione tutto il pomeriggio ne shkolle dhe jashte saj si dhe marredheniet jete shume i kapshem dhe ne jeten e perditshme do una vera constatazione. Gli e il coinvolgimento di tutti. Gli mesues - nxenes e prinder, ne standartin e kerkuar te kemi me pak probleme. Ata, me ndjeshmerine e esempi positivi in questa scuola alunni aspettavano, impazienti, pedakogjik.” Ne jeten e perditshme te ketij instituti tyre feminore, qe te bente per vehte, ne kete dite ce ne sono tanti, ma possiamo da tempo quel giorno. Le kemi konstatuar se marredheniet triangolare treguan vetem vlera dhe interes per te ditur. Kjo menzionare la maestra Sara maestre come Francesca mesues – nxenes - prinder jane ne nje shkalle te arritje u dedikohet mesuesve shembullore, te cilat per Mastrofrancesco che accarezza e Alessandra avevano già admirueshme. Ky nuk eshte nje kompliment, por ta realizuar me sukses kete eveniment te rendesishem con tanto amore i bambini che parlato loro di questo evento nje realitet qe ekziston. Shembujt pozitive ne kete kulturor, siguruan te gjithe bazen materiale: historike, consegna ai genitori. Questo cosi importante. Essi, con una shkolle jane te shumte, por ja vlen te permendim kulturore, gjeografike etj. Alessandra ne kohen e lire amore umano – pedagogico curiosità accesa e un grande shembullin e mesueses Sara Mastrofrancesco e cila kishte shkuar ne ambasaden shqiptare dhe kishte non solo lascia tracce nei cuori e nella memoria dei desiderio di sapere di più circa gli stati che fanno para se prinderit te marrin femijet ajo i perkedhel grumbulluar materialet e nevojshme. Pasioni dhe bambini, ma apre una nuova finestra verso la loro parte nella grande famiglia europea, erano molto me perzermersi. Kjo dashuri humano - pedagogjike veprimi i saj kembengules u kishin bere shume vita da adolescenti. Questa metodologia piena di emozionati. Il loro orgoglio infantile aveva un forte jo vetem qe le gjurme ne kujtesen e femijeve, por pershtypje personelit te ambasades, te cilet shprehen cura e affetto è un indice positivo, poiché avvicina motivo: Il grande desiderio di sapere di più. I bambini hap nje dritare te re ne jeten e tyre adoleshente. di più gli alunni alla scuola rendendola più cara e di questa età sono caratterizzati da una particolare Kjo metode perkujdesjeje eshte nje tregues pozitiv, admirim per te dhe shkollen ku ajo punonte. più leggera e più amabile. Questi metodi semplici, curiosità verso tutto ciò che non conoscono e che non sepse i afron me teper me shkollen dhe ua bene ate Ambasada duhet te ishte vete promotorja per t’i trasparenti, efficaci e costruttivi hanno fatto sì che i contiene ancora il loro bagaglio formativo perciò me te dashur. Keto metoda te thjeshta, trasparente, furnizuar shkollat me materiale per kete eveniment. valori dell’ Istituto “San Nilo”, crescano giorno per spontaneamente cercano di avere più informazioni su efikase e konstruktive ja kane rritur vlerat institutit Nxenesit para broshurave qendronin kureshtare giorno diventando cosi un nome molto significativo tutto ciò che riguarda sia il futuro che il passato. Il “San Nilo”, ketij emri domethenese per gjithe dhe i lexonin me endje. Me kurajo benin pyetje te per tutti i grottaferratesi. loro sguardo acuto e curioso va alla ricerca di nuovi grottaferrateset. ndryshme dhe shume interesante. Ata kerkonin te Da tempo succede che, ogni volta che dobbiamo orizzonti e nuovi sentieri che hanno a che fare con la Prej shume kohesh, sa here do te shkruajme dinin, deshironin te futeshin me zell ne jeten dhe scrivere per la Grottaferrata, ci viene in modo molto storia, geografia, fauna, flora, letteratura e verso il per grottaferraten na eshte bere e natyrshme qe kulturen e nje populli fqinj, sic eshte Shqiperia per naturale scrivere anche per l’Abbazia “San Nilo,” bello e le novità sconosciute. Le insegnanti che ogni te shkruajme per Abacine “San Nilo,” per kete Italine. Perse Shqiperia eshte kaq afer me kufirin tone per questo tempio religioso carico non solo di valori giorno lavorano con passione con questi ragazzi ce tempulli fetar qe mbart mbi shpine, jo vetem vlera dhe ne nuk e njohim? Nga sa dete laget Shqiperia? storici ma anche culturali. La nostra città deve essere l’hanno messa tutta per rendere queste giornate della historike, por edhe kulturore. Qyteti yne duhet te Perse germat dhe shkronjat i kemi te njellojta dhe fiera di questo Monastero, che per il suo contenuto, cultura europea concrete, semplici e sentite da tutti. jete krenar per Manastirin, i cili per nga permbajtja, nuk flasim nje gjuhe? Perse gruaja ne keshtjellen e per la pratica di due riti: religioso bizantino – cattolico Eh! Che bello era vederli questi ragazzi concentrati, per predikimin e dy riteve fetare bizantino - Rozafes qendron me nje gji jashte? Perse shqiponja ne è molto raro, perché riesce ad armonizzare in modo con gli occhi ben fissati e lucidi sulle brochure. katolike eshte i rralle, sepse harmonizohen ne flamurin kombetar ka dy koka? etj etj. Pyetjet buronin naturale le due religioni. Storicamente, per secoli e Se i ragazzi di tutto il mondo fossero nutriti ed menyre natyrale te dy fete. Historikisht, per lirshem. Te gjithe u perfshine ne kete bashkebisedim secoli, l’Abbazia ha avuto nell’uso interno solo dei preti educati con le stesse modalità di integrazione, allora shekuj e shekuj, Abacia ka patur ne gjirin e vete si: Lavinia Colagrossi, Gabriele Giunti, Alice Loche, di origine albanese. Il suo ruolo come ponte che lega l’integrazione diventerebbe una cosa possibile e la prifterinje me origjine shqiptare. Ajo rolin si nje Mattia Loche, Chiara D’angelosante, Gianluca l’oriente con l’occidente finora l’ha svolto con grande vita quotidiana avrebbe meno problemi. Gli alunni, ure lidhese midis lindjes me perendimin deri me Campanello, Lucrezia Montecchia, Enri Aliaj, successo e continua ancora a camminare in questa con la loro particolare sensibilità che sorge molto tash e ka kryer me sukses dhe vazhdon akoma Giulia Boccuti, Giordano Canestri, Micol Calabretta, strada per perpetuare cosi una coesistenza pacifica fra spontanea dalla stessa loro giovane età, che colpisce ne kete udhetim per nje bashkejetese paqesore Riccardo Cicconi, Carola Passerini, Alessio Fazi due religioni. Una parte molto importante in questo e impressiona chiunque, in questo particolare giorno e humane te dy feve. Nje pjese e rendesishme Ticconi, Beatrice Sabatini, Alessandro Tiberia, Heba Monastero millenario è la sua famosa biblioteca. Per la hanno semplicemente dimostrato tanta interesse ne kete Manastir mijevjeçar eshte biblioteka e Deyab, Andrea De Santis, Andrea Raparelli. Pyetje te capienza, la varietà dei libri, arricchita nei secoli, per verso nuove conoscenze e hanno messo in evidenza njohur. Per kapacitetin, llojshmerine e librave, e shumta, qe vete bashkemoshatari tyre Enri Aliaj, qe po il suo servizio fatto con una straordinaria gentilezza, che sanno amare i veri valori umani. Sicuramente pasuruar nder shekuj, per sherbimin e kulturuar referonte, e kishte te veshtire t’u pegjigjej. Ishte me te per la frequenza da tante personalità di scienza, storia, questo obiettivo viene conferito come merito in dhe frekuentimin nga personalitete te ndryshme vertete bukur kur i shikoje qe numeronin ne gjuhen e politica, archeologia, Albanologia e gente comune, è modo speciale alla straordinarie maestre, le quali per te shkences, historise, politikes, arkeologjise, bukur shqipe. Emozionet te mberthenin kur i shikoje stato valutato come un “Monumento Culturale” dallo realizzare con successo questo evento di particolare albanologjise e njerez komune nga shteti eshte ashtu aktiv. Pastertia, ndjeshmeria e persosmeria e stato .Sono proprio queste le ragioni che la Grottaferrata importanza culturale, hanno messo a loro disposizione vleresuar si nje “Monument Kulture” Jane keto tyre duhet te na kthjelloje ne te riturrve. è conosciuta a livello internazionale. La sua immagina tutto quello che serviva come un basamento forte arsyet qe grottaferrata eshte e njohur ne arenen Kete eveniment te mrekullueshem e mbylli Alessio positiva viene confermata dai tanti turisti che vengono e solido quali: materiali storici, culturali, geografici nderkombetare. Imazhi i saj pozitive vihet re nga Fazi Ticconi, i cili tha: - Ej, shikoni Shqiperia me a visitare la nostra città. ecc. Alessandra nel suo tempo libero era andata in turistet e shumte, qe vizitojne qytetin tone. ngjane si nje anije qe lundron drejt perendimit. Kjo Il nome di “San Nilo” viene accentuato anche da ambasciata albanese per raccogliere tutto il materiale Emrin e “San Nilos” e larteson edhe kjo shkolle eshte me se e vertete: Shqiperia nga antikiteti e deri questa scuola e di tutto il suo personale pedagogico. necessario ed adeguato. me gjithe kabinetin e saj pedakogjik. Duke evidentuar ne ditet tona gjithmone ka synuar dhe ka lundruar Evidenziando tutto il proficuo lavoro fatto da questo (continua al pagina 19) punen e mire te ketij Instituti, nuk mund te leme pa drejt perendimit… Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 12 NStoriaM Poesia. Anno 8 . n. 2 . Giugno 2010 . pagina 20

Trishtimi Vargje për nënën na sigurojnë se kjo dyndje ka ndodhur: qyteti i Sarda segue da pagina 11 (Shudah i sotëm), fisi i Sardeates ose i Ardiejve, qyteti Pelastae nga ku kemi emrin etnik Pelaestini ose Pela- Onufri Nga DriteroZbulohet Agolli kullaNga Brahim e A vddytëyli Idetësgi, etj, etj.» e papërkryera Të kemi borgj «Mendoni se mund të organizohen edhe sipër- l testo dell’iscrizione è stato tradotto da Theofan Po iki me trishtim i zhgenjyere Rrugës nga miqte Egnatia marrje tëA tjerat Gjo – jon vetëmShllaku publikime studimesh drejtësi universale e të patrandshme? Popa: „Quando alzerai le mani presso il Divino, o E mbylla dhe deren qe rrinte e hapur më tepër se ajrin por edhe sipërmarrje akademike – për të hedhur Në fjalimin e mbajtur me rastin e pranimit I officiante del Divino, nomina anche me peccatore Fatmirase Nikolli prehjen e përjetshme- mësgjë shumë nuk dritë është mbi më këto e rrezikshmeargumente që dhe zbulojnë më të tij në Akademinë franceze, Pastër la këto e incolto pittore Onufri“. Per lajkataret, per rrenacaket e smirezinjte misteretpak diturore e të kalurës se të së sundohesh popujve tanë?» në praktikë fjalë të pamortshme: “la grandeur des actions «Patjetër. Është e nevojshme që studjuesit shqiptarë të Il contenuto di questa iscrizione lascia intendere Qe shtireshinia Egnatia”, engjej e te ndërtuar dashur. që në kohën e perandorisëna ke roma- ushqyer ke, na surprizon akoma. Në lagjen ‘Kala’ nga ide të papërkryera. Ashtu siç është humanines se mesure al l’inspiration qui les fait che Onufri a quei tempi non aveva ancora avuto il sa- Amerren me “Gjërat Sarde” për të parë nëse edhe ata, Ku vete s’etë Elbasanit,di , vec s’duazbulohet te njëkthehem kullë dalëse që lidhteme zonëndromca me rrugënshpirti. ‘Egnatia’. Në vendin e quajtur se ngae shumta ana e tyre,e njerëzve identifikojnë flet më bërthamatepër se tëdi, përbashkëtaashtu naitre”, madhështia e veprave njerëzore matet nga cerdozio, siccome pregava l’officiante perché si ricor- “Kryqëzimi i Xhepës”, aty ku mendohet të ketë qenë Porta Lindore e kësaj rruge që përshkonte është e vërtetë se pakica më e vogël di më tepër inspiracioni që i lind ato. Lipset prandaj medoemos dasse di lui durante la preparazione dei regali santi. Si SerishmeV ne rrenat e jetes Na ke rritur qytetërimi. Gjithashtu, shpresoj që edhe ne nga ana Kalanë e qytetit mes përmes, nxorën në dritë prej gërmimesh të rastësishme, fragmente të rëndësishme të se jonëflet. - Dukeqofshim lënë ose anash jo akademikë turmat e por popullit thjesht të kureshtarë, ulët një bosht i fortë humbjesh e botëkuptimesh, të pensa che l’iscrizione debba appartenere ad un epoca Dikukësaj ne rruge nje skajhistorike te larget dhe mure do antike prehem të saj. Sipas arkitektitme drojën të Institutit e përditshme të Monumenteve të Kulturës, Latif poose të marrimeksperimentues e të kundrojmë të arsyeshëm edhe pa paragjykime dhe pavarura arsyetisht e historikisht precedente al 1554, perché partendo da un’altra iscri- meLazimi, qafen atye futur kanë qenëne jaken gjurmë gri të muritte xhaketes të një kulle, pore kjo veshur nuk dukej shumë qartë. “Aty afër kullës gjendej çetattë pajisure atyre me që dritëne mbajnë e llogjikës veten të - të merremi me “Gjërat si bamirëse për mirëvajtjen, që zione di Onufri nella chiesa del Venerdì Santo presso il një shtëpi, të cilën i zoti i saj mori leje që ta rikonstruktonte. Pikërisht nga këto punime u bë e mundur kallaisurShqiptare”, me kulturë duke studjuar e qytetërim në menyrë më të thelluar ti vihej në mbështetje kujdo që villaggio Valësh della regione di Shpat abbiamo anche dalja në dritë e kullës së dytë, që mendohet të ketë meqenë zhgunin portë dalëse e rrudhave e lagjes ‘Kala’ të ballit!... me rrugën e vjetër shpeshdialektet, herë traditat kemi përdhe tëtoponimet mbetë shqiptare. Fatkeqësi- e ndjen veten të thirrur për ti quest’aggiunta: „...nomina anche me peccatore, il prete Le‘Egnatia’”, onde - tregon del ai. tempo Sipas arkitektit, që prej vitesh punon pranë IMK-së e që gjatë punës së tij ka parë të shtdeziluzionuar paguajmë njëpër peshë varfërimin negative: e jemi popuj të vegjël folur publikut. Lëvizjet dinamike Onufri, pittore e Protopapa di Neokastron“. mjaft prej monumenteve të kulturës shqiptare, shtëpiaSa u keqshemb. Pas kësaj, në atë vend u bënë gërmime idevenë numër fuqiprurëse dhe nuk të e di njëmendta sesa do të ishim të gatëshëm si për oksidentalizimin e plotë të Un’altra iscrizione nella stessa chiesa è datata arkeologjike, prej të cilave u zbuluan muret shumëshekullore të kullës. Kulla ka qenë e ndërtuar në formë të në tyre Shqipëri e çka ashtu është edhe më në zi, Sardenjë për të thelloheshim mbi Shqipërisë janë një shenjë e kjartë 1554, ciò ci induce a pensare che Onufri sia nato e patkoi dhe ka pasur formë katërkëndëshe. Pjesa e përparmeqë s’mund e saj ka të qenë të gëzojme hark. më Duhet shumë thënë se muret e kuptiminkëto lidhje e mkangët delikate.» e jo fort rrallë se ne nuk na mban më nderi të Nga Valbona Jakova vissuto nel XVI secolo. Onufri non fu attivo solo nel- saj janë nëntokë, dhe deri tani në sipërfaqe ka dalë vetëmpos pjesame ndonjë e sipërme këngë e tyre. edhe të dallueshëm të disave që jetojmë në llomin moral e mendor, le chiese di Shpat e Berat, ma si estese anche oltre il «Cili ështe mesazhi juaj për lexuesin shqiptar nipa e mbesa, mbahendhe për cili apostujdo të jetë të argumenti përvëluar i veprës suaj të ar- në të cilin na futën kohët e kaluara, confine albanese. Negli affreschi della chiesa dei Santi Amore si chiamava Gërmimet Apostoli a Kostur troviamo questa iscrizione scritta per dhëntë fati idesh dhëshme?» kështu të quajtura tashma jo gjirhaq për fajin tonë, ndoshta. quell’ondaGërmimet private u bënë në pjesën lindore të lagjes ‘Kala’ në dhe zbuluan pjesë kolonash, gurë progresistë,«Njëra nga dëshirat ndriçuese e mia e kulturore edhe do të ishte zhvillimi Veç se ajo që është rreziku më i mano di Onufri: „Fu pitturato da Onufri giunto negli dekorativë, mozaikë, enë qeramike. Bashkia e Elbasanite të ka buzëqeshësh ndërprerë punimet Dielli në këtë vend, në mënyrë që ultimi tempi dalla splendida città di Berat“. Gli affre- nacionaliste.i një rryme Nuk edhe është jashtë nevoja Shqipërisë, për që të rivlerësojë madh për ne, është nëse duam chespecialistët asciugò latë lacrimanxjerrin përfundimet për zbulimin e ri.ndonjëherë! Ata mendojnë se muri dhe fragmente të tjera i për- njëantikitetin analizë të ilir, thellë ashtu për si të ka parë ndodhur se për popullsitë e tje- të marrim një lesker të hollë e schi sono datati intorno al 1547. Onufri ha anche pit- kasin portës dalëse të ‘Via Egnatia’. Bashkia e Elbasanit ka vendosur që ky fakt të përdoret si sondazh për turato le icone murali del Monastero di Sepçe a Shkup, della patria di tuo padre të rashumtën antike eindoeuropjane herës në një lëmsh gati tëtë harruara si psh. rasti i jo tërësisht shpirtin e gjallë të përfitimin e projektit të Bashkimit Evropian për rikonstruksionin e kësaj rruge të zbuluar. Zbulime të tilla sagave kelte. Dëshira ime shkencore është që në studi- la chiesa della „Metamorfosi“ nel monastero di Zërze quando partì tillë thëniesh e arsyetimesh fshihet oksidentit, ngaqë na tërheq gjithnjë arkeologjike tërheqin edhe turistët në këtë sezon vere.Kërmillat Edhe këtë verë, Elbasanin e kanë vizituar shumë të njëmin sektarizëm e ardhëshëm i thartë të thellojme qëllim disa aspekte të rindërtimit zemra për të mos u shkëputë me ecc. Oltre alle pitture murali Onufri ha creato anche lasciandotillë, ndërkohë dietro që një turist italian që sheh për herë të parë vendin tonë, duket të jetë befasuar nga ato që historik dhe kulturor të lëna në harresë gjatë studimit molte icone movibili, di cui possiamo nominare quelle sulmues si dhe njëherësh një të vërtetë prej atyre, për të cilat ka parë. Tashmë projekti i mbështetur nga Bashkimi Evropian parashikon ndërhyrje edhe në bazilikën në manovër“Origjina e Shqiptare rafinuar oportunizmie qytetërimit në Sardenjë”, pra të ne vetë jemi të bindur se nuk della Chiesa Vangelistra e di San Mitri all’interno del Radici,qendër piante të Elbasanit. e pianti. Nga Myrteza Mara sjell jo vetëm fjalë por edhe objekte, tradita, ndërlidhje castello di Berat. përreciproke tu dalë dhe në kryesimbole. interesave Më lejoni vetjake të ndahem apo edhenga ju dumund- të kenë vlerë për përtëritjen e jetesës sonë kolektive nën maskën e artë të respektuar e të shoqërore e kulturore. Shqiptarin do ta bëjmë që Nella composizione delle icone bizantine Onufri ArkitektiO njerëz! A i keni parë kërmillat ke përdorur një fjalë përshëndetëse tipike shqiptare: conserva con fanatismo la tradizione bizantina e i ca- Per le strade del mondo mbajturfalem, që si tësipas shenjtë të madhit prej Eqrem ambientit. Çabej Një rrjedh situatë nga latitë- arrijë nëse jo të ndjejë nevojën, të marrë vetëdije Sipas arkitektit të Institutit të Monumenteve të Kulturës,Kur dalin Latif pas Lazimi, shiut ngae tërhiqen këto gërmime zvarrë kanë dalë e tillë është gjëja më e dëmshmja për një popull, e t’ia paraqesë vetes problemin e plogështisë së noni della chiesa. Le sue icone rappresentano paesaggi passòpjesë seminando të rrugës së vjetërricordi, ‘Egnatia’. Ky zbulim ka të bëjë me njërën prej kullave hyrëse apo dalëse të lagjes nishtja CHALARE e ruajtur edhe sot në gjuhët Sarde sepse ky në këtë mënyrë fillon të humbe besimin vet. Nuk mjafton të sillemi periferisë e të rrahim biblici, quali „La nascita di Cristo“, „L’entrata di Santa ‘Kala’, me këtë rrugë mjaft të rëndësishme për kohën kurDhe kjo lënë funksiononte. pas jargë Arkitekti të pështira, shprehet se ka ide që dhe Korse në vlerën origjinale “zbres” (falare). Fale- imitando antiche vie, në ato që ka më shumë për zemër; formohet një çështje duke e përkundë gjithnjë në gjumë shpirtin Maria nel tempio“, „La trasfigurazione“ ecc. Onufri è të ndërtohet një urë, e cila do të bashkojë kullën e parëJargë, që ekzistonte jargë dhe me këtë vetëm që sapo jargë? është zbuluar. Sipas minderit të gjithë juve!» stato un prete sposato e ha avuto figli, dei quali sono sul tij,chiodo disa specialistë del tempo italianë kanë idenë se ura lidhëse mes dy kullave do të ishte mjaft e përshtatshme, por lloj apatie për gjithçka që është e lartë e, për më e tij me një diletantizëm thënjesh, shprehjesh edhe «Faleminderit Juve Professor Areddu për këtë uno è diventato famoso. Egli è Nikolla, che ha prose- appendendokjo sipas tyre le nuk vesti do të bëhet me materialin origjinal, por me një tjetër material. Vlera e këtij zbulimi qën- tepër zë fill një anarki idesh, prej së cilës herët a artikujsh që gudulisin vetëm veshët; jo, detyra jonë guito l’attività di famiglia. Ciò viene testimoniato da Kur rrëzohet breshër dhe nxinë qielli, vonë mundintervistë të dalinshumë katastrofa të këndëshme!» të mëdha për jetën është të rrënjosim në psikologjinë e popullit tonë deglidron avi në .faktin se tashmë është plotësuar një pjesë e një “harte”, që virtualisht “dihej” se ishte. Pas zbulimit un’iscrizione di propria mano da parte di Nikolla sulla të kullës së parë mendohej që do të kishte edhe një tjetër,Në porskuta akoma me nuk gjithë ishte guaskë e qartë. Tashmëata futen nuk ka vend dhe mirëvajtjen e kombit. Ne e dimë dhe ndër këto normat gjallëruese, prej të cilave të mugullojnë porta occidentale all’interno della chiesa di Santa Maria Negli angoli riscaldati kohët e fundit na ka rënë të dëgjojmë shpesh herë ndjesia e një dashurie e drejtësie universale si për dyshime. Kullat hyrëse e dalëse ishin “portat” që lidhninPresin, lagjen përgjumur, “Kala” të tëElbasanit pastrohet me rrugën terri e vjetër segue da pagina 13 Vllaherna a Berat. „Il pittore è Nikolla, figlio di Onu- dal“Egnatia”. sole scaldò Ky zbulimla sua e pelle bën mjaft të qartë mënyrën e lidhjes së zonës me rrugën e rëndësishme. Sipas La- të përsëritur edhe prej shtypit tonë kombëtar, se bazë për të ndërtuar mbi të idenë e Shtetit e të fri, anno 7086 secondo il calendario bizantino e 1578 zimit, nëse bëhen gërmime të reja pranë kësaj kulle, mundPresin të zbulohene presin!…Përse të dhëna mjaft të interesantenguten?! që mund meLe pushtimin origini e katërqind albanesi e pesëdhjetë vjetëve della Kombit, që do të fillojë ta ndjejë si të nevojshme secondo quello gregoriano“. Possiamo pensare che nel bagnatatë hedhin më shumë dritë mbi kohën kur rruga funksiononte. trashëgun një mentalitet skile levantinizmi, nëpër të e bamirëse për vetvete çdo zemër shqiptari. Gjithë 1756 Onufri non era più in vita e che suo figlio Nikol- che si bagnava sempre e cilin gjithçka, pothuaj, duhet marrë në kuptimin e ekzistenca e godinës shtetërore është e bazuar mbi la si propone di proseguire l’opera del grande maestro Rreshjet mbarojnë e kërmillat me gungë kundërt civiltàkur flitet a shkruhet in eSardegna se lipset të shikohet atë grumbull të drejtash e ligjesh, të cilat vlejnë in continuazione Lagjja ‘Kala’ dell’iconografia. A Kurjan, Fier, presso la chiesa di San Lagjja “Kala”, në qytetin e Elbasanit, një nga lagjet mëDo të zvarritenvjetra pritet krenar, të kthehet “lodhur pas disa viteshnga lufta!” në një nga se ku do të dilet kur dikush gërthet fjalë të bukura për sigurimin, zhvillimin e lehtësimin e arritjes së a presenza della diaspora Albanese in Kolli il teologo Theofan Popa ha scoperto un’altra iscri- dallelagjet acque më të di preferuara un mare për t’u vizituar nga turistët vendas dhe të huaj. Bashkia e Elbasanit, në bashkëpunim e bën premtime lajthitëse e tingëlluese tepër ëmbël qëllimit, për të mirën më të madhe të individit. zione, in cui il figlio di Onufri Nikolla ha pitturato la Zgërdhihen jargshëm do kërkojnë pa turp për veshët e tu.Italia Një èmentalitet tra le più inumerose tillë nuk elejon tra le të più Shteti s’ka kuptim tjetër veç ndër njerëz, për njerëz cheme lo Institutinaveva portato e Monumenteve su të Kulturës, Universitetin “Aleksandër Xhuvani” dhe Universitetin e Pizës constanti che si conosca nella storia, chiesa avendo come aiutante un altro iconografo, Joan. (Itali), ka përfunduar studimin mbi njohjen, ruajtjen dheTë evidentimindehen me e verë vlerave e tëarkeologjike, nginjen me historike fruta! dhe merret« përL të vërtetë asgjë e jo vetëm kaq, por edhe e për të mirën e përbashkët të tyre”. Një ndër ligjet cominciando dalla antichità fin ad oggi. Pen- „Quando alzerai le mani presso il Divino, o officiante un’altraurbane sponda, të lagjes “Kala”, që përcakton kriteret e ndërhyrjes në këtë lagje, nga më të vjetrat në qytet. Për këtë shuan tek njeriu deri çdo ndjesi shqetësimi për e gjithëmbarshëm të rrënjosur thellë në natyrën e del Divino, nomina anche me peccatore e incolto Joan sa che questo legame così antico e la presenza riempendoqëllim, bashkia ka akorduar fondin prej 7 milionë lekësh,Oh, për këta shtrimin kërmijë me kalldrëmqë njiten të rrugëveme jargë të lagjes, që çrregulliminodierna e deglingjarjeve, albanesi për më sul tepër territorio, çrregullimi possano njeriut është se ky kërkon perfeksionimin e vet mbi e Nikolla“. do të nisë nga porta e Kalasë, deri te Kisha “Shën Maria”. “Në përfundim të studimit mbi njohjen, ruajtjen bëhet aiutarcinjë nevojë a crearejete e undomosdoshme, clima di reciproca në të cilënfratel - botë. Sido që ta marrë këtë, në daç në pikpamje i suoidhe occhievidentimin di onde. e vlerave arkeologjike, historike dhe urbaneFlakini të olagjes njerëz, ‘Kala’, pa janë ndrojte, përcaktuar në humnerëedhe një sërë individilanza gjen tra plotësimin i nostri popolie gëzimit e di tëfuturi vet. scambi Gëzohet, tra i hendoniste në daç në pikpamje morale, duke segue da pagina 11 kriteresh për ndërhyrje në këtë zonë”. Sipas tij, për lagjenLarg ‘Kala’, prej në tyre, të ardhmen o Zot, do sa të mëzbatohen larg dhe projekte kënaqetnostri në studiosi çrregullim. e scienziati?» I intoksikuar njeriu prej nënkuptuar në mes këtyre ekstremeve “gamën Il suotë tjera amore për përmirësiminera un’onda total të infrastrukturës, me Ndrysheqëllim rritjen të jargosure atraktivitetit do mbetemitë kësaj zone përherë! historike kësaj«Sarebbe plogështie auspicabile morbide tutto të amalgamuarciò. Purtroppo me cadiamo një ein fazat e ndërmjetme të aspiracioneve njerëzore për thithjen e turistëve vendas e të huaj. Rrugët e lagjes ‘Kala’ kanë qenë të shtruara me kalldrëm, por me dinakëriun momento e sherri in satanike, cui sia inçdo Italia nxitim che që in mundSardegna t’i si tëè gjitha, jeta e këtij frymori që i thonë njëri nuk Onufri chekalimin correva e viteve burrascosa gurët kanë dalë nga vendi dhe shtrimi me kalldrëm pritet t’i rikthejë lagjes identitetin. vijëavuta prej unatjetërkuj certa për reazione tu ngritën verso prej l’immigrato kësaj gjendjeje tout court, është a tjetër veç një shprehje e gjallë e asaj prirjeje Duke qenë i vendosur në kryqëzimin e rrugëve Veri-Jug dhe Lindje-Perëndim, Elbasani ka shërbyer si e kundronprescindere si një dalla sulmim qualità kundër degli individui,ekzistencës e tuttosë vet ciò perpër t’u shtrirë përherë e më tepër në qënje, për tu eksti i mbishkrimit është përkthyer nga Theo- e forte abbracciava tante altre Loje fjalesh pikë e rëndësishme kalimi dhe si stacion i rëndësishëm, duke u përmendur si qendër urbane, ushtarake e e atëhere,ragioni di duke ordine u apeluarpubblico sentimenteve e della attuale të crisilartë economi të realizuar- përherë e më fort. Zgjerimi në qenje është fan Popa: “Kur të ngresh duart e tua te Perëndia ed peshkopale.insieme si Pasinfilavano bllokimit ancora të rrugës ‘Egnatia’ nga dyndjet e barbarëve, qyteti i Skampinit nuk përmendej së ca.mirës Ragionando së përbashkët, in termini kërkon antichi, me forcë una diasporae me ide illirica për njerinë lumturia, ngushëllimi më i madh, e kaq o meshtar i Perëndisë, më përmend edhe mua potrebbe essere intravista in quei “Popoli del mare” tra T sottomë e dhe sotto u shkatërrua e con rumore nga bullgarët dhe ostrogotët gjatëNga migrimit Xhavit sllavo-bullgar, Gasa diku nga shekulli VI-VII. për ta shkemy atë rrymë reaksioni shelluese që e fortë është kjo prirje, sa pengimet që mund të mëkatarin dhe të paditurin piktor Onufrin”. cui si annoverano i Shardana, che secondo l’interpreta- una addosso all’altra si spingevano, kishtezione për di tëstudiosi vlejtur comepër shërimin lo Schachermeyr e shpirtit etë illig Bonfante, të vijnë prej rrethanave të ndryshme e shtyjnë nga një Përmbajtja e këtij mbishkrimi na le të kuptojmë “Via Egnatia” se Onufri në atë kohë nuk ishte dorëzuar ende klerik, Jeta, tij.si Deri pensa sa fosserosulmi të proprio bëhet megenti forcë di matricenjeriu ështëillirica, i cheherë edhe ti jap fund jetës e të kërkojë ngushëllim, si alzavanoRruga in‘Egnatia’ alto gigantesche është ndërhyrja në infrastrukturë me te cilën romakët quajnë dhe organizojnë duke fil- kënaqurspinte pasidalla ky necessità është një si shenjë erano irovesciate kjartë i pafuqisë verso il delnëpër- një akt aq të kobshëm sa edhe irracional në sepse i lutet meshtarit që ta kujtojë gjatë përgatitjes së luar nga gjysma e dytë e shekullit të dytë p.e.s, një vijëËshtë drejtuese lojë mijëvjeçare e madhe komunikimi fjalësh. midis Perëndimit dhuratave të shenjtëruara. Mendohet se ky mbishkrim cercando di raggiungere vette së ta atakuesit, del Nilo, por per kurpoi forcadirigersi të jetëverso e mveshurla Palestina: me moltivetvete, edhe në hapësirat e zbrazura të asgjësë dhe Lindjes, midis Adriatikut të poshtëm dhe Egjeut verior.Lojë qëInxhinierët gjykohet, romakë që ndërtuan rrugën arritën leskrëndati parrebbero e idesë, atëhere assicurare njeriu questa ka një provenienza: përgjegjësi ela cittàmë parë se të gërryhet përbrënda prej kësaj “dua duhet të jetë shkruar përpara vitit 1554, sepse duke u ed tëabbellirle evitonin me përjashtim të pak rasteve të paevitueshme, ndryshime të menjëhershme të lartësisë së rrugës. nisur nga mbishkrimi tjetër i Onufrit në kishën e Shën ështëdi Sardai detyruar (l’odierna të flijohet, Shudah), te shkimet e la tribù por medei nderë, Sardeates e o nuk mundem” tragjike. Kërkon të shfryjë, të Në trasenë e rrugës ‘Egnatia’ gjejmë teknikën e ndërtimitNga romak një moritë rrugës: gjyqtarësh. arritja e qendrave në mënyrë më degli Ardiei, la città di Pelastae, da cui l’etnonimo di e Premtes në fshatin Valësh të krahinës së Shpatit ke- con una magica spuma me armën e arsyes në dorë. zbërthejë në asgjë. Por edhe ky shauret i ëmbël i të drejtpërdrejtë, komode, ekonomike, përpjekjeve për të evituar përmbytjet dhe uljet e terrenit me forcë. NukPelaestini është onjë Pelasgi punë ee altrelehtë cose të hedhësh ancora.» ide ndër asgjësë, përfitim i ngutshëm i miopisë mendore të mi edhe këtë shtojcë:”…….. më përmend edhe mua fronda.Sistemi rrugor i kohës romake në zonat qendrore të Shqipërisë, duket i ndërtuar në kohën perandorake, mëkatarin, prift Onufrin, piktorin dhe Protopapë të Ne- Mjerë, masa të popujve e nuk mjafton vetëm të bërtasim një të dëshpëruari nuk është gjë tjetër veç theksimi E poipërbëhet quando nga 4arrivava drejtime kryesore:la quiete, 1) rruga gjatësore bregdetare nga Dyrrachium deri në Aulon, e cila ishte me të «Pensa madhe che para ci publikutpossano përessere të altre qenë iniziative dëgjuar - e shfaqja e asaj prirjeje të pashkëmbyeshme për okastrës”. pjesë e rrugës nga Epiri jugor deri në Dalmaci; 2) RrugëAi gjyqtarë tërthore me drejtimin veriperëndim-juglindje, e non solo dei saggi scritti, ma anche iniziative Një mbishkrim tjetër po në këtë kishë jep vitin calme, attraversavano tempi prej tij.accademiche Më fort se - asgjëper mettere tjetër, più ajo luce çka su e questi sqaron ar - t’u kapë për diçka që të jetë më e mirë, më e përbërë nga rruga e brendshme nga Dyrracium deri Qënë Antipatrea,s’kupton easnjë cila dukefjalë! u zgjatur arrinte deri në suksesin e një ideje në opinionin publik është toni pëlqyeshme, më e kënaqshme për të. Është vigma 1554, i cili na bën të mendojmë se Onufri ka lindur e sifushën estendevano e Larisës; insieme3) rruga e tretë përbëhej nga rruga ‘Egnatia’, që nga Apollonia në juglindje e drejtohej gomenti e svelare il mistero del passato dei nostri dhe jetuar në shekullin e XVI. Onufri veprimtarinë e Futet në vorbullën lojës bindëspopoli?» me të cilin duhet jetësuar përpara e vërteta më e forta, ulrima më e rreptë për jetë. Denn, perdrejt creare verilindjes un’ unica në Elbasan massa, (në ditët tona); dhe e katërta, ishte vazhdim i rrugës nga Apollonia ne Elbasan, në personin e atij që merr përsipër të ndriçojë të der ich bin, gibt trauernd die Hand dem, der ich tij nuk e zhvilloi vetëm nëpër kishat e Shpatit dhe të që duke u bashkuar me një rrugë perëndim-lindje qëDhe vinte s’del. nga Dyrrachium dot prej sajkalonte në luginën e mesme «Indubbiamente. Bisognerebbe che studiosi albanesi tjerët.si occupassero Ndryshe ideja della ka “Cosa për të sarda” mbetur per shterpë vedere nëse indikonnte- sein (F. Hebbel) Jeta prandaj imponohet. Beratit, por e shtriu edhe jashtë kufijve të Shqipëri- riempendotë Shkumbinit l’oceano duke u ngjitur deri në vijën ujëndarëseKëtë midis lojëpellgut fjalësh, të Shkumbinit dhe pellgut të Drinit. së. Në afresket e kishës së Apostujve të Shenjtë në con sorelle amorevoli. vetveteviduano e mëloro, të nuclei shumtën di comune ka për tëcivilizzazione shkaktuar njëe altret E- kapërthyer dhe e ndërlikuar ashtu siç është ajo Kostur gjejmë këtë mbishkrim të shkruar nga dora e Kush e fiton vallë? mëritanto kundra sarebbe saj ngasperabile ana e publikutche se non e kështu degli accademici,kishte imponohet. Njeriu kërkon të shtrihet të bëjë për Onufrit: “U pikturua prej Onufrit të ardhur kohët e fun- përdei të curiosi,dhënë efektin degli sperimentatori e kundërt të pritur ragionevoli, prej saj. delle Sa pervete,- po të ishte e mundur të gjithë botën. Nëpër dit nga qyteti i shkëlqyer i Beratit”. Afresket datojnë segue da pagina 13 mësone fort privepastaj di do pregiudizi të kishte epërfituar dotate dinjë lume reaksion, di cervello ide ai kërkon ti depërtojë, ti unifikojë e asimilojë me rreth vitit 1547. Gjithashtu Onufri ka pikturuar ikonat poviceversa iu ra në si erë occupassero punës se mjellësidella “Cosa i ideve albanese” të reja tra tëdi veten edhe mëndjet e të tjerëve; priret të përhapë murale edhe në Manastirin e Sepçes në Shkup, kishën vepronnoi, magari sipas taktikës studiando që approfonditamentepërmenden më lart, i loro duke dialetti, To ego mendues te vetin ndër të ngjashmit e vet. Do tradizioni e toponomastica. Purtroppo scontiamo un pe- e “Metamorfozës” në manastirin e Zërzes etj. Onufri Origjina shqiptare e profanuarso negativo: në che këtë siamo mënyrë, popoli për numericamente qëllime thjesht piccoli të e donte që të gjithë të mendonin si ai. Nuk është përveç pikturave murale ka bërë edhe mjaft ikona të materiale,non so quanti personale in Albania të plogështisë e Sardegna së sarebberokotulluar tëdisposti nevoja që të marrim shembullin e shkencëtarëve lëvizshme, nga të cilat mund të veçojmë ato të Kishës qyteterimit ne Sardenja sajad ose approfondire çka është queste më zi, sottili për qëllime relazioni.» lukrative të e mendimtarëve të mëdhenj; mjafton të vërejmë Vangjelistra dhe të Shën Mitrit në kalanë e Beratit. rania e diasporës Shqiptare në Itali veta, idealet e kombit. Sa herë na ka rënë rasti çdo diskutim të përditshëm mes anëtarëve edhe jo Në kompozicionin e ikonave bizantine Onufri ruan Centro Ottico është ndër më të shumtat dhe më kon- të shohim«Quale shkrimtarë, sarebbe il detyra suo messaggio e të cilëve per është il lettore të të shkolluar për të konstatuar në raste të tilla se me fanatizëm traditën bizantine dhe kanonet e kishës. «P stantet që njihen historikisht, duke ni- ndriçojnëalbanese, popullin, e quale të ndërrojnë sarà l’argomento ideologjinë della sipas sua e gjithë puna sillet të triumfojë seicili mendimin e Ikonat e tij paraqesin pasazhe biblike, si “Lindja e sur që nga antikiteti e duke vazhduar deri më stinëveprossima të krizave opera? që » ndjekin njëra tjetrën. Stili i vet mbi të tjerët, për këtë njeriu përdor gjithfare Krishtit”, “Hyrja e Shën Mërisë në Tempull”, “Shpër- sot në ditët tona. Mendoni se kjo lidhje kaq an- fyre«Un gjithnjë mio desiderio i enjtur, iculturale ndezur, i sarebbembuluar che me si plloçka sviluppasse mjetesh të ndryshme, më të shumtën instinktivisht fytyrimi” etj. Onufri ka qenë prift i martuar dhe ka pa- ELMAR tike dhe prania e sotëme shqiptare në territorin të unmëdha filone superlativash, anche aldifuori mbjellur dell’Albania pa dhime di rivalutazione anë e për t’u dukë, për të tërhequr vërejtjen e për të zënë italian, mund të ndihmojnë në krijimin e një delle antichità illiriche, come è successo per altre an- sur fëmijë, nga të cilët vetëm njëri është bërë i njohur. •OPTOMETRIA kënd ndër shkrime të tyre, është shenji më i qartë vend mundësisht sa më të madh në kureshtjen e të Ai është Nikolla, i cili ka vazhduar traditën e familjes. klime vëllazërore reciproke midis popujve tanë se tiche ky lloj popolazioni frymorësh indoeuropee përtypësa ështëquasi idimenticate brerë nga (pentjerëve.- Por njeriu nuk kënaqet vetëm me dominimin Këtë e vërteton një mbishkrim që është shkruar nga •CONTATTOLOGIA dhe gjithashtu shkembimeve të ardhëshme midis merkantilizmisiamo alla fortuna se në shpirtindelle saghe e tyre celtiche). të kalbur Il miopërveç desiderio e vet në kohën e tashme: ai do të zbërthejë verigat • Optometria studjuesve e shkencëtarëve?» scientifico è sperare di lavorare a un prossimo saggio in vetë dora e Nikollës mbi portën perëndimore brenda ki- •RIEDUCAZIONE VISIVA interesit nuk mbretëron ideologji tjetër. Është e e kohës dhe bën çmos që të kaptivojë edhe të shës së Shën Mërisë Vllaherna në Berat. „Piktori është • Contattologia «Unë uroj që kjo gjë të ndodhë. Fatkeqësisht ndodhemi cui possano approfondire alcuni aspetti di ricostruzione •OCCHIALI dall’economico në një moment që ashtu si në Itali edhe në Sardenjë ka pamundurstorica e tëculturale ushtrosh lasciati çdo virtytin sordina e sigurisht nelle “Origini edhe altjerët- ndër kohë të ardhëshme, do të tiranizojë Nikolla, biri i Onufrit, viti 7086 sipas kalendarit bizan- al firmato atë të nacionalizmit të vërtetë, kur ti mungojnë edhe breznitë që do të vijnë. Don mos të harrohet, tin dhe 1578 sipas atij Gregorian”. Mund të mendojmë • Rieducazione visiva patur një farë reagimi ndaj emigrantëve në vetvete (tout banesi della civiltà in Sardegna”, cioè non solo parole, njeriutma oggetti, themelet tradizioni, kryesore correlazioni, të një simboli. jetëshikimi E ora, sekërkon të amshohet në kujtimin e të tjerëve. Përveç se në vitin 1756 Onufri nuk jetonte më dhe biri i tij •OCCHIALI DI MARCA court), që nuk merr parasysh cilësitë personale të indi- • A OPREZZIcchiali ECC EZIONALIdall’economico al vidëve,firmato dhe e gjitha kjo për arsye të rendit publik dhe të (Lebensanschaung)permettete, vorrei të congedarmi pafundshëm. da Sivoi mundem usando ilta tipicokësaj njeriu kërkon të shtrihet njëmendësisht me Nikolla del si vazhduesi i veprës së mjeshtrit të madh të krizës aktuale ekonomike. Duke arsyetuar në aspektin duavostro unë verboAtdheun dei e saluti: shtetin falem, tim, kurche konceptisecondo mbiil grande anën e seksit, lyp të shtohet, të formojë un-a edhe ikonografisë. Gjithashtu në Kurjan të Fierit në kishën e • •CONOTcchialiROLLI DELLA di ma VISrTAca a prezziantik, eccezionaliegzistencën e një diaspore ilire mund ta shohim vlerënEqrem e qëlliminÇabej deriva e jetës dal sime latino është CHALARE, i bazuar preservatombi në hapësirë. Natyra e ka galvanizuar e zbukuruar Shën Kollit teologu Theofan Popa ka zbuluar edhe një • GRAContTUITIrolli della vista grtekatuiti “Popujt e detit” midis të cilëve përfshihen Shar- njëanche egoizëm in sardo të mbrudhur e in corso, ëndrrash, solo che osenelle më due mirë isole të si usakëtë prirje edhe me anën e dashurisë në mënyrë mbishkrim tjetër, në të cilin biri i Onufrit Nikolla ka danat. Populli i Shardanëve, që sipas interpretimeve themicol soloqefesh, valore kur originario më mungon di “scendere”: ndjesia e vështrimi falare. Pertanto i që, spontanisht, si prej vetes, ngrohtësia e këtij pikturuar kishën duke pasur si ndihmës një ikonograf të studjuesëve Schachermeyr dhe Bonfante mendohej a voi tutti: faleminderit.» zjarri të kallur në ndjesitë e njeriut të realizojë tjetër Joanin. „Kur të ngresh duart para Perëndisë, o VIA GASPERINA, 220 njëmendtë i familjes, kur vlerësimi i të drejtave të via gasperina, 220. Roma.se ishin Tnjerëzel. me06/7231552 origjinë ilire, të shtyrë nga nevoja shokut tim nuk është i mbështetur në një dashuri e qëllimin kryesor, shtimin e tij mbi botë. meshtar i Perëndisë, më përmend edhe mua mëkatarin ROMA - TEL. 06/7231552 u spostuan drejt deltës së lumit Nil, për tu drejtuar «Grazie a Lei Dott. Areddu per averci lasciato dhe të paditurin Joanin dhe Nikollën“. më vonë drejt Palestinës. Janë të shumta të dhënat që questa piacevole intervista!»

cmyk pagina 13 Anno 11 n.3 Giugno 2013 Antichità

Nga Llaqi dhe Mihal Jano

Etimologjia e emrit të qytetit të Lushnjes Historia e emrit të Lushnjës Një ditë, shumë kohë më pare ju drejtova miqësisht për Lushnjen. Por tashmë me të vëmendshëm ndaj dhe mësuesit myzeqar Jani Zegalit (Nushi) sot Mësues dekumentave dhe objekteve që njohim në mund ta i Popullit kur doli në qarkullim libri i tij Folklor nga gjejmë emrin Tomorr dhe Deserat në mesjetë e në krahina e Myzeqesë. Pasi e urova për punën e kryer vazhdimsi akoma edhe sot në forma të ndryshme jo në të mirë te njohjes se kulturës e traditave historike vetëm pranë Tomorrit por edhe më larg në Darsi, i bëra edhe ndonjë verejtje që ja argumentova se Dumre, Sulovë dhe Myzeqe që në mesjetën e nuk e kish trajtuar drejt në libër. Ai pranoj por me hershme do të quheshin Timoriza (të mirat më në mendimin sic më tha se i kam shkruar dhe vendosur shqip) këtë emër e mbante e gjithë kjo zonë. se kështë është vjelë e marë folklor nga populli. Por Në ndihmë të kësaj hipoteze na vijnë edhe disa i thashë me dashamirësi se duhet ti seleksionosh harta skematike të mesjetës ku gjejmë të shënuar më parë nëpërmjet studimit dhe argumentit pastaj qendra të tilla si Carvunara (Karbunara), Coniati ta hedhësh për njohje të gjerë publike ndonje (Konjati), Eordeti, Arnisa, Pirgus, Vregos, Tomoritza trajtim. Në trajtesën Gojdhenat shkruani i them e tjera. Do ta gjejmë këtë emër shqip Tomorr (të mirat) se emri i qytetit te Lushnjes vjen nga që dikur ka edhe në gjuhën sllave në formën Dumre (Dobre-të ekzistuar një Han për udhetaret qe kalonin këtej mirat) që mban një rajon mbi kodrat e Lushnjes si dhe e administronte një grua me emrin Salushe e se dhe një fortesë e vjetër me emrin Tomorr (fortesa nga ajo Sa-Lushe na vjen emri Lushie, Lushnje. Kjo e Stan Karbunarës) që përmënd Ana Komneni dhe mendoj se nuk ka asnjë bazë dhe i shpjegoj se ky Johan Kantakuzeni në luftrat midis Bizantinëve dhe emër është i kalendarit turko-arab, po ashtu është mu Normanëve në shekullin e XII dhe XIV-të, po kështu përgjigj mësuesi. Por si shpjegohet që emri Lushnje kemi edhe një rrugë si dhe urën e vjetër me emrin ka ekzistuar para pushtimit turk, bile i tregova edhe Tomorr që ndodhet edhe sot në Karbunarë. Kështu dekumentin e regjistrimit të parë të vitit 1432 të kryer mund të flasim edhe për një zonë pranë malit Tomorr nga administrata turke dhe që figuronte emri Lusnie në formën sllave Dobrenj pa harruar edhe emrin që (Lushnje) fshat me 15 hane (shtëpi të mëdha dhe mban liqeni i Dëshirajt në Dumre që ka qenë tempull kryefamiljarë). Dhe një argument tjetër se në mesjete pagan në kohët e vjetra. Me këtë arsyetim studimi rrall gjeje per hirë të zakonit e traditës jo vetëm në kemi percaktuar edhe etimologjinë e emrit Lushnje krahinen tone por ne gjithë vendin që ndonjë femër (në formën Lusnie gjendet në regjistrimin osman të administronte një han të rëndësishëm, aq më të vitit 1432), në një shkrim me mjaft vlera të reja tepër që të ishte dhe muhamedane. Mund të jetë kjo njohëse. mbase e vërtetë sic e gjejmë në një dekument për një katund apo mëhallë me emrin Lushja me 4 shtëpi qytetit. Të dyja kishat që gjenden dhe njohim sot në e vjetra se emri Lutje, Lusie, Lusnie, Lushnie mbahet Tempulli i lashte pagan dhe kisha të besimit muhamedan në vitet e fillimit të shekullit atë truall janë ringritur mbi gërmadhat e një kishe më si emër pellazgjik nga oborri i perëndive të lashta e vjeter mbi malin e Lushnjes të XX-të në rrethin e Përmetit. Ka nevojë për një të vjetër të rënuar nga turqit në ato kohra pushtimi. ilire. është emër që i atribohet perëndeshës së lutjeve Orakulli i dikurshëm mbi kodër të qytetit studim njohje edhe ngjashmëria e emrit të Lushnjes Ka edhe ndonjë mendim tjetër se emri Lushnje nga ilirët. Po ç’eshte vet lutja si veprim apo si proces, dhe Krakulli i sotëm në Lushnje me një emër fshati të madh në malsinë e Lumës sic është vënë si kujtim të një princi, pinjoll nga fisi si ritual kur dhe si kryhet, pse kryhet dhe ku kryhet. është katundi Lusnia apo me atë të fshatit Luzi, Lusi feudal i Matërëngëve që zotëronin këto teritore në Ky emër shqip me të gjitha format e tij, të nisur edhe Mbi qytetin e Lushnjes në pjesën ballore të malit në zonën e Kavajës. U ndamë me një mendim të mesjetën e hershme. Pas vrasjes së Vlashit të II-të të nga etimologjia përkatëse kuptohet se është i njëjtë të Kasharit pranë lagjes së Sinanajve, në vendin përbashkët për mjaft probleme të traditës e kulturës Matërëngajve sipas Shuflait zotërimet e tyre me anë me emrin tjetër që na del në dekumenta të shumta me dominues ku syri të kap qartë jo vetëm fushën së vjetër se shikonim mjaft gjera që duheshin trajtuar krushqish e aleancash ranë nën vartësinë e Muzakajve pas pushtimit romak në formen latine Deserat. Po e madhe Shqiptare por një teritor mjaft të gjerë drejt nga ne që i kishim jetuar apo dëgjuar nga më dhe një pinjoll i këtyre të fundit, që zotëronte zonën, me të njëjtin kuptim por në formën e shqipëruar nga Vlora në Durrës, nga Tomorri deri në Krrabë të moshuarit. Gabime të tilla për të ardhur keq eshtë kishte mbiemrin Lussi, ai quhej Mentulus Lussi dhe Dëshirat (Deserat) që mbante një fis i dëgjuar ilir dallohen edhe sot qartë themelet e një tempulli të se bënin edhe të tjerë që ishin me shkollë e përvojë ishte vëlla i Gjonit që zotëronte teritoret mbi derdhjen në kohët e vjetra që shtrihej pranë Taulanteve dhe vjetër e të madh. Banorët e quajnë kisha e kuqe por që nuk thelloheshin në arsyetim e në argument e Vregos (Shkumbinit). Parthëve dhe kishte shtrirje nga mali i Tomorrit (Të për shkak të mbeturinave të qeramikës, tjegullave për mjaft probleme kulturore e historike. Në një Po kështu shpjegohet edhe emri që mban Lussi, mirave) dhe zonave për rreth tij. Këtë emër Deserat të shumta që ekzistojnë në rrethinat e saj si dhe shkrim per Lushnjen një poete e re nga Labëria Luzi fshat në fushën e Kavajës dhe mendohet se e ka e vunë romakët sepse Tomorri ishte mal i shënjtë, të një varreze të vjeter aty pranë mbi guroren e zonja Laureta Petoshati duke shkruar për poetët dhe marë emrin nga princi që ishte pinjoll i Matërëngëve. ishte tempull i dëgjuar me mjaft plaka orakull (njerëz Lushnjes. Në vitin 1920 kemi një proteste të banorve krijuesit lushnjar në Ditën e poezisë na nxjer dhe një Por nga na vjen ky emër Lussi, Luzi, Lussie që fatshpjegues) ku vinin peligrinë të shumtë nga Epiri orthodhoksë të Lushnjes që kërkonin nga qeverria “xhevahir te ri” për emrin e qytetit të Lushnjes. Ajo mbante ky feudal vendas në ato kohra, gojëdhënat dhe gjithë Iliria dhe më larg që dëshironin, donin e pas Kongresit të Lushnjes të mos vihet dore për këtë e lidh me emrin e njerës prej grave të Pashait të ekzistojnë por edhe hipotezat janë të ndryshme por (Dodonin) dhe luteshin për të realizuar dëshirat dhe të mbjelle pemë në territorin e rrënuar të faltores Beratit që gjoja quhej Salushe dhe per hir te bukurisë ne vazhdojmë të arsyetojmë sipas mjaft dekumentave kërkesat e tyre. Emrin Dodon që është emër ilir që së vjetër që ata vazhdonin ta nderonin sipas traditës e dashurisë për të i paska dhënë si dhuratë këtë vend për tju afruar të vertetës. Gjuhët e vjetra të popujve njohim tashmë nga historia e shohim të zëvendësuar së moçme. Edhe sot ai vend ruhet nga tradita dhe dhe kështu ti jap qendrës së banuar emrin Salushe që të Ilirise por edhe të popujve të tjerë të Europës është me emrin latin Deserat dhe kanë të njëjtin etimologji. nuk është shfrytëzuar për mbjellje. Kur vjen nga më vonë njerzit do ti thonin shkurt-Lushe, Lushnje. vërtetuar tashmë që kanë mjaft fjalë të përbashkëta Dodona e vërtetë që e përmënd për herë të parë rruga e Kolonjës për në Lushnje dallohen nga një Dihet se Ahmet Kurt pashë Ngurza ishte nga që kanë ardhur që nga kohët pellasgjike. Dihet dhe Homeri është në Tomorr, kurse ajo e Janinës është sy i kujdesshëm konturet dhe hijet e themeleve të Lushnja prej një familjeje të ardhur nga Azia e vogel është shpjeguar ngjashmëria dhe lidhja që ekziston një ndër Dodonat e shumta, është Dodona e ritualit Tempullit te kodrës se Lushnjes. Gjate aksionit për dhe lidhur me krushqi me mjaft familje pashallarësh midis shumë fjalëve të latinishtes dhe ilirishtes. të vdekjes dhe kujtimit. taracimin e kodrave mbi Lushnje në vitin 1968 e bejlerësh që drejtonin jetën politike në teritoret Lëvizjet e fiseve të vjetra ilirike drejt Italisë dhe Në vende te ndryshme të territorit të fiseve të vjetra dualën në dritë mjaft material arkeologjik nga tona. Ahmet Kurt pashë Ngurza dihet historikisht se vendeve të tjera të Mesdheut si dhe e kundërta nga Epirote peërreth Tomorrit sic ishin Parthët, Mollosët, nekropoli pranë Tempullit të Lushnjes mbi guroren ishte martuar me vajzën e Ismail pashë Velabishtit këto vendë drejtim Ilirisë kanë prurë edhe mjaft fjalë Taulantët, Sesarët, Antitanët, Emiliotët, Orestiotët, e qytetit. Por mjerisht askush nuk u interesua për to e cila quhej Bije sipas gjeonologjisë së shkruar nga që edhe sot i gjejmë në mes nesh dhe vendeve të Parauejtë kishte edhe tempuj të tjerë në natyrë ku për ndonjë studim historik edhe pse kishim njerëz Ekrem bej Vlora. Edhe sot në Lushnje ka mjaft tjera. Ne mendojmë tashmë se dihet që emri Lusin, njerzit vinin dhe blatonin dhurata dhe luteshin sic me mjaft dëshire e njohje për studime. Një mjek i familje të njohura dhe me kontribute që vijnë nga kjo lusian, lusien, lusie është një emër i shqipëruar që është tempulli i liqenit të Dëshirajt (plotësoheshin ri i qytetit i ardhur nga Vlora mblodhi me interes derë dhe nuk e njohin të dhënën për emrin Salushe vjen nga gjuha latine lux, lucios, luks me kuptimin dëshirat, realizoheshin Mrekullitë, Orakullit), i liqenit njohës si intelektual mjaft nga këto fragmente dhe të gruas së Pashait. Nuk e dimë ku e ka gjetur kjo shqip dritë, i ndritshëm. Nga kjo fjalë mendohet se të Seferajt (Se-feraj me kuptimin nga greqishtja me objekte me vlere si monedha të vjetra kryesisht të poete të dhënën që kërkon të bëj historianen se një ka ardhur emri i Lushnjes, këtë mendim na përforcoi prurë dhurata), tempulli i Mrakullës, (Orakullës) para mesjetës dhe figuracione stolish argjendi e nga gratë e Pashait quhej Salushe. Dhe kjo hipotezë kohë më vonë edhe një inxhinjer lushnjar (Naun në zonën e Tomorrit ku realizoheshin Mrekullitë bronci të hershme por asgjëkundi nuk pamë ndonjë apo sajesë për historinë e emrit të Lushnjes rrëzohet Bica) mbas viteve 90-të i cili na tregoi se kur ishte nga Lutjet e njerzve, në Frakull (Orakull) pranë botim informues për gjetjet. Hyjneshës së lashtë të shpejt vetëm me argumentin se emri i Lushnjes është në Cekosllovaki për biznes, një studjues çek kur kish Cakranit dihet se ishte në kohët e vjetra siç shkruajnë dritës Lusie (latinisht, rumanisht, arumenisht-lusi) para pushtimit turk dhe se Pashai dhe gruaja e tij parë targën e makinës së Lushnjes ishte interesuar autorët antikë një Orakull fatshpjegues. Në Lushnje i drejtohen lutje. Lutia quhet akoma edhe sot lusia janë të mëvonshëm në shekullin e XVIII-të. për qytetin dhe kishte shpjeguar se emri vjen nga në malin e Kasharit kemi rrënojat e tempullit të dhe përgjerimi luseia. Ne mendojmë dhe këtë e lux, lucios pra nga latinishtja. Këtë emër e shpjegojnë Lutjeve, Orakullin që sot quhet nga banorët Krakulli. shpjegojmë me një nga hipotezat që kemi ngritur se Hipoteza rreth etimologjisë së me pamjen e bukur të sipërfaqes së gjerë plot dritë Po kështu mund të flasim edhe për një Orakull në dhe emri i qytetit te Lushnjes duhet kërkuar se vjen emrit Lushnje të fushës së madhe. Kjo hipotezë përforcohet edhe Cukas pranë Fiersheganit ku jetojnë fiset e vjetra nga kjo fjalë. Po keshtu mendojmë se edhe emri me të dhënat që na bien mjaft autorë të vjetër për vendase me mbiemrin Krakulli dhe Rama që pa Lunja që mban përroi i Karbunarës është emër Ka shumë hipoteza për emrin e qytetit të Lushnjes. emrat e zonës dhe perëndive që respektonin banorët dyshim trashëgojnë që nga kohët e vjetra lidhjen me latinë dhe vjen që nga kohrat e vjetra dhe ka lidhje Disa nga këto hipoteza janë ngritur e shpjeguar sipas taulante. Kjo zonë quhej dikur me emrin Eordaiti, Orakullin e Diellit të qytetit të tyre antik Chrisandrio. po me hyjninë e dritës. Me këtë emër latinët quajnë kuptimit vulgar, popullor siç e shpjegova me lart për Erditi, Erdai që ka kuptimin më të plotë në gjuhen Mbiemri Rama është padyshim i ardhur nga kohët e henën si trup qellor Luna-Lunja-Hëna. Pse e mban Hanin e Salushes që rrëzohen shpejt nga llogjika e shqipe si vende nga vjen dita, nga lind e vjen dielli vjetra dhe ka të bëjë me kuptimin i Diellit sic njihet këtë emër ky përrua sot nuk mund ti japim shpjegim thjeshtë dhe argumentet e ngritura. Pleqtë e vjetër dhe simbolizon Hyjninë ilire të Diellit, të Dritës. ndër egjyptianët e vjetër, mbase këtej nga anët tona të plotë por është e kuptueshme se lidhet pa dyshim tregonin si legjendë edhe historinë e Ëngjelushes, Në këtë zonë nderohej shumë Hyjnesha pagane e kanë prurë pelegrinët e kohrave të hershme apo me Hyjninë e Dritës që respektohej shumë në këtë një vajze të vogel që kishte shpëtuar nga vrasjet Afrodai, Afërditi (Afër-ditë në gjuhën shqipe e invadues te kohës otomane. zonë të Orditit të lashtë të ilirëve taulantë. Në kohët dhe shkatërrimet e para në territorin tonë të forcave cila ka edhe kuptimin më të plotë etimologjik) këtë Gjithkush e ka të qartë për sa parashtruam për e vjetra zona e Myzeqesë së bashku me zonat Darsi, osmane pranë Lushnjes. Vajza ishte fshehur e vetme e tregojne zbulimet e shumta të terrokotave dhe emrat, për proçeset, ritualin dhe vendin që ato Dumre dhe Sulovë quhej zona e Erditit ose më në pyllin pranë ku ndodhet sot kisha e qytetit dhe objekteve kushtuar këtij kulti në gjithë zonën e ndodheshin qe të nxjerë konkluzionin nga lidhja dhe shqip e Afërditës që është hyjni pellazgjike e Dritës. lutej që të shpëtonte nga mënxyra e madhe që taulanteve. Për diellin taulantët kishin edhe një qytet etimologjia se janë proçese të njohura që kryenin të Për nder të saj ishte edhe qyteti i Chrisandrios në kishte rënë në familjen e saj dhe të banorve të tjerë Chrisandrio, Chrisanditi (me kuptimin Ndricim i artë, parët tanë paganë që edhe pse kanë kaluar shekuj të Cukas pranë Fiersheganit që e gjejmë shpesh edhe të krishterë. Për nder të kësaj ëngjë-lushe thoshin Dritë e artë, Ditë e artë pranë Cukasit në Barbullinjë tërë e ndryshime të shumta nga luftrat dhe lëvizjet e me emrin Oineo që është i njëjti në kuptim e në shqip pleqtë edhe katundit ju vu emri Lushe, Lushie, kushtuar atributeve të tij ashtu sic ishte ndërtuar jo imponuara nga natyra, politika e proçeset religjize, kuptohet Dielli i artë, ashtu si helenët respektonin Lushje, Lushnje si dhe kisha që u ngrit më vonë u larg që këtej në ato kohëra nga kolonët helenë qyteti ato përsëri ruajnë mjaft nga vlerat e dikurshme dhe hyjnin e tyre Apollon me atributet e Diellit pra kemi vendos po në atë vend ku lutej vajza e mjerë. Selvite tjetër kushtuar Diellit, Apollonia e Ilirisë pranë detit. zgjidhjen e mjaft enigmave të vjetra. Emrat Orakull- të bëjmë në këtë rast me traditën e Parthëve ilirë. e sotme të kishës së Lushnjes ishin shumë më të Për një lexues serioz dhe një studjues të shkencave Tomorr-Dodonë-Deserat-Dëshirat-Lutjet-Mrekullitë i Në zonën kodrinore kemi mjaft gjurmë të vjetra se koha e ndërtimit të kishës së ShënGjergjit shoqerore për sa trajtuam më lartë është fare e gjejmë edhe sot të pranishëm në teritorin tonë edhe respektimit të kësaj perëndie siç është rasti i tempullit të Lushnjes ndërtuar në vitet e pushtimit fashist dhe qartë për të mbështetur këtë arsyetim. Por nga ana në forma të tjera të ndryshuara por fatkeqsisht nuk në natyrë në liqenin e Seferajt dhe atë të Dëshirajt ku asaj të ShenePremtes të ndërtuar në shekullin e gjuhsore duke u nisur edhe nga etimologjia e emrit janë shpjeguar për të kuptuar historinë dhe praninë janë gjetur mjaft objekte dhurimi për nder të kësaj XVIII-të pranë rrugës që shkon sot për në Shkollën Lusie si dhe nga rrethanat dhe pozicioni i rajonit ku e tyre. Në shkrimin Tomorri pellagjik më i vjetër se hyjnie. Këtë mund të themi edhe për tempujt që ishin “4 Dëshmorët“. gjendet ky emër duhet të lidhet edhe me një traditë a Dodona kemi bërë një studim të veçante dhe me mjaft ngritur më vonë në Cukas dhe në Vanar të Libofshës Varoshi i Lushnjes (zona pranë kishës ku banonin vazhdimsi të një rituali të vjetër. Për këtë hipotezë na interes për historinë e këtyre Tempujve të antikitetit me emrin Shën diela dhe Shën ilia. orthodhoksit) është një ndër lagjet më të vjetra të vijnë në ndihmë dhe nuk duhet të harrojmë kronikat dhe që lidhen edhe me çështjen që po trajtojmë (Vijon në faqen 19)

cmyk Attualità Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 14 Politizimi i diplomacisë shqiptare “Vëzhgim në brendësi të prozës në kurriz të qytetarëve jashtë Flet në një intervistë eksluzive dhe poezisë shqiptare” Nga Shpresa Gjergji Berishës , Frojdit dhe të atij vetë. Si e tillë, për HermesNews Dr.Gëzim respektivisht, ajo ushqehet nga ëndrra, Alpion. Bashkëpunimi që shte fat i madh, që autori ynë i nuk ka fantazi; apo sjell fantazi; apo, sipas duhet ndërmjet Qeverisë dhe mëshon faktit se gjuha shqipe kritikut, ajo “kompetiton arritjen e të qënit Ëduhet folur, shkruar e kultivuar e klasifikuar si tregim fantastik”, që do të Opozitës për promovimin pa i humbur vlerat e saj. Gjuha me thotë “gatuhet nga një fabrikë fantastike, të cilën autori troket në këtë “Kritikë një tregim fantastik i arritur e me nivel”. dinjitoz të vendit. ndryshe”është gjuha dhe mendimi Zbresim më poshtë dhe hedhim intelektual brenda saj, që e kanë burimin vështrimin sesi akademiku i fjalës dhe Intervistoi Doriana Metollari në thesarin e pashtershëm nga “oqeani i mendimit di të tregojë komunikimin përvojës”së Fatmirit. Përbërja fonestetike nëpërmjet fjalës ose frazës, e thënë e leksikut (të qënit i papërsëritshëm, ndryshe, diskursit etik që në krijimtarinë Ju keni shkruar se diplomacia shq- argumentues, i mprehtë, realist, rinor, e Ramis Gjinit, realizohet e parë në dy iptare nuk është e varfër vetëm financia- i dashuruar, syhapët, i vecantë dhe aspekte: së pari, në atë “të mëvetësishëm” risht. Çfarë do të thoni me ketë? A mund modern,etj.) është qartësisht e lidhur dhe që vjen si diçka origjinale; së dyti, e të na e shpjegoni pak më në detaj? me mendimin e tij kritik, duke na parë në këndvështrimin se jeta njerëzore Ka rreth tridhjetë vjet që jam në kon- dhënë tërësinë e dorëshkrimit në nivele rrjedh përmes anktheve të ndryshme, tak të vazhdueshëm me diplomacinë standarde gjuhësore, ku fjala dhe fjalia kohë. Duke cituar fjalët e O’Conor thotë duke e cilësuar si” bukuri e anktheve shqiptare, fillimisht kur studioja në përkojnë me rregullin drejtëshkrimor e të se Kadare shkruan në mënyrë të ngushtë, njerëzore”. Di kaq bukur të konceptojë Kajro (1985-1993) dhe në dy deka- tin se ishin vegla të regjimit komunist nga drejtëpërdorura, për të na sjellë mesazhin stil të zgjuar, por ai, gjithashtu, është një e të shpalosë dy elemente të teorisë dat e fundit në Mbretërinë e Bash- pashallarët e rinj të demokracisë tonë to- e duhur që lë mbresë tek ne e që mbetet didakt i domosdoshëm, që të shpjegojë së Kantit e Aristotelit, kur hedh dritë kuar. Nëpërmjet shokëve, kolegëve dhe talitare, disa nga të cilët qenë me pranë gjatë. edhe të pakuptimishmen, edhe që ta bëjë në marrëdhënien e tyre ndaj “fjalës e miqve diplomatë të kohës së monizmit bllokut se këta diplomatë të përkushtuar, Përdorimi i mbiemrit, jashtëzakonisht i tregimin më sipëror. “Aestetika, estetika sintagmës së përditësisë njerëzore, në si dhe në pluralizëm jam i mirë-infor- ishte një pretekst hipokrit për të emëruar spikatur, i ndajfoljes, foljes, kundrinorit, personale dhe shmë lidhje të ngjashme janë lidhje me njeriun në hapësirë, vendin dhe muar për arritjet, sfidat dhe dështimet tarafin e tyre, pra nje tabor plebejsh të rrethanorit etj, është shprehje e pasurisë bërë modë”, por edhe kritikon se duhet situatën që e rrethon”. Në realizimet e tij, e diplomacisë që nga vitet 1970-të deri rinj partiak, disa nga të cilët nuk e kishin leksiko-gramatikore që thekson rëndësinë “të flaket mbulesa poetike”. Shkrimtari Gjini, sipas kritizerit tonë, “mbetet një më sot. Për gjëndjen e diplomacisë haberin nga diplomacia. e përdorimit të një gjuhe të pastër e të nënshkruan ligjërime morale, materiale prozator tipik i fjalës në prozën shqiptare shqiptare gjatë regjimit të Zogut jam pasur, gjë që tregon më së miri se Terziu dhe logjike, që u krijuan më së shumti me ”. Aty gjuha e përdorur është e qartë informuar veçanërisht nëpërmjet ve- A ndikon në përfaqësimin diplomatik është jo vetëm artist i fjalës por edhe një rrethanat e hapjes me botën si psikologji dhe komunikuese, stili sjell argumente prës së Konicës. Diplomacia shqiptare fakti që Shqipëria nuk dërgon përfaqë- linguist i zoti, ku brenda fjalës së zgjedhur, e politikës demokratike kapitaliste dhe si bindëse, realiteti është i prekshëm, nuk tradicionalisht ka vuajtur mëkatet e sues me profesionin diplomat jashtë ven- sjell mendimin e brendshëm e të gjerë një ushqim i domosdoshëm nga krijuesi ka shtirje, karakteret dhe personazhet shtetit shqiptar. Po ashtu, ajo ka qënë dit? Jashtë vendit ka universitete vetëm të përshtatur nga ana përshkruese dhe për lëxuesin. janë racionalë, elementet figurative janë dhe mbetet barometër i dështimeve për diplomacinë… shpjeguese. Kështu themi se përshkrimi Pena e kritikës së Fatmir Terziut ndalet tërheqës dhe aspekti i diskursit etik të të shtetit në periudha të ndryshme në Si gjatë kohës së Zogut dhe Hoxhës, mundësohet i saktë dhe shpjegues në edhe në stilin e të shkruarit, metodat, fjalës, arrin të sjellë mesazhin, arrin të historinë e tij njëshekullor, dështime që edhe tani në puralizmit, një numër dip- gjuhën amtare. frymëzimet dhe në detaje që prezantohen shprehë shpërthimet njërëzore dhe caqet përgjithësisht nuk kanë rezultuar për lomatësh janë njerëz të kualifikuar. Fat- Ndersa struktrat gramatikore janë të në një pjesë të krijimtarisë shqiptare e dukurive që ai ofron në veprën e tij. mungesë kuadrosh të kualifikuar dhe keqësisht, siç thashë më lart, mes tyre ka lidhura e të përshtatura aq mirë me format bashkëkohore, por i kundërpërgjigjet Do të dëshiroja që, duke e parë poezinë të apasionuar pas artit të diplomacisë edhe amatorë dhe diletantë. Kjo situatë semantiko-leksikore, gjë e cila na vjen “pen-shpatave të ndryshkura sepeteve shqiptare nën dritën e psikoanalizës, të apo për mungesë përkushtimi nga ana na trondit por nuk na çudit pasi, në vend rrjedhshëm si një proces i tërë, në rritje, pesëdhjetëvjeçare, të mprehura e të citoja: “….është rruga e psikoanalizës që e tyre ndaj çështjes kombëtare, por nga që të mësohej nga përvoja dhe gabimet plot vitalitet e pjekuri, duke ruajtur bukur rimprehura ndër vite për të thurur na shtyn drejt gjërave më të ndjeshme dhe mediokritetit, bajraktarizmi, amator- e diplomacisë shqiptare para 1939-tës format dhe trajtat e shprehjes në gjuhën betejën”. Në shumë raste, ata kanë më tipike për të dalluar transformimin”. izmi dhe parokializmi që tradicionalisht dhe gjatë periudhës 1945-1991, diplo- shqipe nga ndikimi i pashmangshëm dhe “luftuar edhe përbri Donkishotit, edhe në Nën këtë drtë-hije rrugëtimi teorik në karakterizon drejtuesit e Ministrisë së macia pas 1992-shit, por veçanërisht në rreziku i ndërhyrjes dhe huazimeve të majë të gomarit të madh të Servantesit dhe poezinë lirike lidhet me studimet e poezisë Punëve të Jashtme dhe vetë ekzeku- vite e fundit, është politizuar në mënyrë gjuhëve të tjera, që në emigracion marrin aq të vogël të Sanços”. Kështu, përballë shqipe, hera-herës me mangësi e zbrazëti tivin. të rrezikshme. Diplomacia tashmë është trajta, forma dhe shprehje te gjuhës së lidhjeve të hershme dhe të momentit, që lidhen me transformimet në rrugën e Diplomacia ka qenë një ndër fushat shndëruar në një klub ekskluziv ku ka vendit ku jetojmë e punojmë. Kjo është pikat strategjike ndryshojnë raporte dhe zhvillimit të saj krijues deri në këto ditë që kam admiruar që kur isha i ri; ajo vend kryesisht për servilët dhe shërbë- një meritë e madhe që i takon më së miri natyrshëm këto prishje raportesh, si pjesë ku ajo ndihet e rritur ndjeshëm. Ajo që ka ngelur një fushë që unë vazhdoj t’a torët e verbër të pronarëve të partive (në fjalës në kritikën e Terziut. e politikave dhe aritmetikave politike, të bën të ndalesh është mençuria sesi admiroj. Megjithatë, deshira për të va- Shqipëri në përgjithësi nuk ka drejtues Termi i ri i postmodernizmit si prodhojnë heshtjen. Përsa i përket konsiderohet letërsia shqiptare në tërë zhduar një karrierë diplomatike m’u partish) në qeveri apo kualicon qeveritar një produkt i kulturës popullore, i “kodifikimi dhe dekodifikimi i prozës, në krijimtarinë e në veçanti poezia, ku fjalët venit fillimisht kur isha student në Kajro dhe të kryeministrit të rradhës. Nga këta transformuar me stilin personal drejt stilit aspektin gjuhësor” kompetenca e penës të tingëllojnë fuqishëm, ashtu sikurse poeti ku pata mundësinë të jem në kontakt mjeranë diplomatë nuk mund të presësh modern të komunikimit, ndryshe nga ai së autorit plotëson funksionin mbartës të kritik e quan “poezi tingëlluese”. të vazhdueshëm me personelin e am- gjë tjetër veçse mediokritet, arrogancë tradicional, ku autori ndërthur mendimin një logjike filozofie dhe miti shqiptar, që Nëse një krijues është shumë origjinal, basadës dhe të takohem herë pas here dhe fodullëk. e tij me atë të Robert Laurence Stine, në prodhohet nga shpërthimi kohor. askush nuk e kupton atë dhe këtë me punonjës të Ministrisë së Punëve veprat e tij di të tregojë ndodhinë sipas Bukuria shpirtërore në prozën e Thoma problem e sheh si universal, jo vetëm të Jashtme. Kjo periudhë me mundë- Çfarë do të propozoni si reforma në di- stilit të tij tipik dhe “është i interesuar ta Janit shndërohet në një mit, që, sipas në krijimtarinë bashkëkohore shqiptare, soi që të shikoja nga afër vështirësitë e plomacinë shqiptare? shkundë lexuesin nga e kaluara, nga lotët kritikut tonë, “një mit që edhe i madhi por në gjithë aspektin krijues. Kjo është diplomatëve në një shtet totalitar. Dip- Diplomacia shqiptare nuk mund të luaj e nxehta dhe ngjarjet e frikshme” . Për Roland Brother do ta kishte zili dhe do arsyeja që shumë poetë janë “mbytur në lomatët tanë në kohën e komunizmit rolin që duhet në përfaqësimin dhe pro- Terziun, askush nuk lind poet dhe, madje, ta kërkonte deri në detajin më të vogël në origjinalistikën e tyre të tepërt” . ishin heronj të heshtur. E megjithatë movimin dinjitoz të vendit për aq kohë as krijues; dhe më tej pohon se, sipas Pol teorinë e tij, të fjalës së shprehur si mit.” Si Sipas Tomas Davis, edhe origjinaliteti ata bënin ç’ishte e mundur të perfaqë- sa nuk kemi një vizion kohesiv mbarë Elyan “poetët lindin pas poezisë”. Ne tendencë drejt një sinkronizmi të plotë rreh i moderuar është problem. Ai thotë: sonin kombin me dinjitet pavarësisht komëbtar për të cilin të ketë mirëkup- duhet të mësojmë nga Perëndimi, kultura, një bashkëbisedim i qetë e metamorfozë, “Shekspiri ka prodhuar perfekten, të se merrnin rroga qesharake (me sa më tim në parim nga qeveria dhe opozita. respekti, dashuria, sinqeriteti dhe, mbi të si edhe një dialog i zhdërvjellët në fjalën e rregulltën, pesërrokëshin lambik, për të kujtohet, edhe ne studentët paguheshim Për aq kohë sa klasa politike shqiptare gjitha, njerëzillëku për krijuesit e vegjël shkruar. Bota e tij lidhet sa me krijuesin, gjetur ekzaktësisht atë që pritet”. Këtu më shumë se ambasadori) dhe pavarë- do të vazhdojë të priorizoj interesat par- që bëjnë emër në një kohë e vend tjetër. edhe me krijimtarinë, që, sipas profesor kritiku thekson se në qoftë se krijuesi bie sisht se për të bërë deyrën u duhej të tiake (që në Shqipëri do të thotë interesa Madje citon një varg nga poezia e Auden Terziut, “vepra e Thoma Janit është një në përsëritje dhe lexuesi gjen atë që prêt, ndaheshin nga fëmijët të cilët ishin të biznesi privat), diplomacia shqiptare do “Njerëz, ne jemi dhe duhet të mbetemi kërkim i vazhdueshëm shkencor historik”, kjo, sipas tij, është e mërzitshme, pra kemi detyruar t’i linin në Tirane kur arrinin të vazhdojë të jetë një hallkë e pa efekt- të tillë”. Dhe vijon “ta mbrojmë lirinë e “një gërshetim i mrekullueshëm artistik i një lloj kopjimi. moshën e shkollës. Pra mos financimi shme e shtetit shqiptar. mendimit e të krijimit, të drejtën e kritikës arritjeve të sotme bashkëkohore” . Duke lexuar vargjet e Çajupit, Migjenit, sa dhe si duhet i diplomacise shqiptarë Ka patur shumë ankesa nga qytetarët dhe humanizmin, parime që komunistët i Ndërsa vazhdoj rrugëtimin në brendësi Poradecit, Kadaresë, Agollit e Kekos, ka qenë dhe mbetet një karakteristikë shqiptarë që jetojnë jashtë vendit dhe për- varrosën për të marrë pushtetin absolut”. të prozës dhe poezisë shqiptare, ndalem vëzhgimi në brendësi të tyre tregon qartë e saj e përhershme. Mjafton të lexosh sa i përket nivelit të trajtimit që u është Ai Veli Islamin, e ka cilësuar se i përket në vlerësime që kritiku Terziu, me artin e se “dritarja e shpirtit të tyre, fuqia e tyre Konicën për të mësuar sa akut ishte bërë nga selitë e tyre diplomatike jashtë plejadës së krijuesve të kohës që zotëruan tij të fjalës, i bën Naum Priftit, si një model e hallakatur e shumë të tjera rrëshkaqsin ky problem edhe në kohën e Zogut. E Shqipërisë. Kjo është shqetësuese në fakt. modernizmin. Krijues të sfiduar nga i tregimit shqiptar, i cili “strehon një mal lehtë nën varg dhe krijojnë emocionalen ndrydhur në komunizëm, diplomacia Si e shihni këtë indiferencë, apo më keq dhuna komuniste, krijimtaria e të cilëve me figura letrare dhe një gamë të madhe e papritur”. Kur flasim për poezinë shqiptare u shkallmua me ardhjen e akoma, arrogancë? u ndërpre në moshën më prodhimtare të falësh që, hera-herës, përbën një fjalor “akrostike”, krijuesit shqiptarë mundohen pluralizmit politik. Shkarkimi nga puna Disa vite me parë në aeroportin e tyre. Dhe për këtë thotë se “harrimi” ishte enciklopedik dhe kërkimor-shkencor në të realizojnë poezinë me rimë ose disa e i një numri diplomatësh karriere ishte Vjenës një punonjëse e Austrian Air- krimi i kohës”. fushën e krijimtarisë shqiptare”. Tregimi mënjanojnë atë, zakonisht ata që i këndojnë një ogur i keq për demokracinë tonë e lines i kushtoi vëmendje një kërkese Kur flet për korrelacionin poetik, i tij është jetëgjatë, pesha e fjalës së pranverës, stinës së bukur me vargun e cila, edhe pas dy dekadash, vazhdon të time të ligjshme vetëm pasi e njoftova si një qëllim ku poezia krijon art, apo prodhuar luan një rol më vete. parë, të dytë dhe të pestë me rimë. jetë në gjendje amullie. Përveçse një se ajo nuk po më linte rrugë tjetër veçse korrelacionin objektiv në të cilin poeti Ndërsa kaloj te modeli i Lazër Dhe themi se pas’90 krijuesit janë më ofendim i rëndë për personelin në fjalë, të njoftoja Ambasadën Britanike në shqiptar përdor gjendjen e brendshme, i Stanit, vërej se theksi i Terziut bie mbi të shumtë dhe, nën teorinë psikoanalitike, largimi i tyre i detyruar nga puna ishte Vjenë. Koha kur një shtetas shqiptar të mëshohet fort edhe metrit si njësi poetike, fjalën “demode”; atë që, sipas Stanit, poezia shqiptare është transformuar në një shpërdorim kriminal i burimeve ketë konfidencën e duhur dhe besimin ritmit të poezisë, kontributit të zërit, “shkrimtari shkruan dhe rendit fjalë kur këtë periudhë. Vëllimin poetik “Sidomos njerëzore. se ambasadat shqiptare do t’i qëndroj- përsëritjes, bashkëtingëlloreve e zanoreve nuk ka asgjë për të thënë, improvizon nesër” të M. Ahmetit studiuesi e ka parë Unë njohë një numër ambasadorësh në pranë kur nuk trajtohet në bazë të në gjatësinë e tyre të mesazhdhënies, e ndjenja dhe përfytyrime kur vërtet e ka disi ndryshe në raport me krijimtarinë të asaj kohe që vinin nga familje të nder- rregullave, fatkeqësisht, duket se është gjitha kjo një marrëdhënie faktike gjërash shpirtin të rrafshët, kur inertësia shuan shqiptare në poezi. Aty ai zbulon, sipas shme dhe me tradita patriotike, të cilët akoma e largët. që të bën ta lexosh e rilexosh atë. Këtu, çdo reaksion të brendshëm”. Studiuesi teorisë së Derrides, kuptimin e vargut kishin studiuar me pasion në Tiranë kritiku Terziu përmend poezinë e D. ynë analizon më tej se “një ambjent I fjalës filozofik dhe shprehet: “Zbrazëtia është dhe jashtë vendit. Disa nga ata, në mo- Dr Gëzim Alpion (BA Universiteti i Kajros; PhD Uni- Agollit dhe shkon më tej me Kadarenë në së shtirur apo fjalës së grabitur është një njohur të jetë një pamundësi për mbushjen mente të caktuara, patën edhe kurajon versiteti i Durhamit) është Sociolog në Departamentin planin etik, ku drama është ekzistente dhe keqkuptim me vetveten dhe me botën”. e një hapësire”dhe e sheh zbrazetinë si t’a ngrenë zërin me eprorët e tyre miopë e Shkencave Politike dhe Studimeve Ndërkombëtare, e pranishme. Pikërisht aty ka “depërtim Këtu, rrjedhimisht, rëndësia e shkrimit, një aleat të ngushtë me karakterin special komunistë kur u vinte shpirti në majë të dhe Drejtor i Programeve të Kombinuara në Shkollën e historik dhe ndryshues” shkrimtarit, krijuesit venitet. të hapsirës. Atëhere ajo nuk është më hundës, siç ndodhi kohët e fundit me Qeverisë dhe Shoqërisë në Universitetin e Birmingham- Etika e së tashmes rizgjon fantazinë e një pamundësi, por një mundësi për ta it, në Mbretërinë e Bashkuar. Alpion është vlerësuar Duke parë se tregimet e Lazër Stanit Ambasador Galanxhin. Shkarkimi i kë- nga kritika perëndimore si autori me autoritar për Nënë rileximit të tekstit, në kuptimin e tij historik kanë tërhequr vëmendjen e kritikut tonë, shpënë atë përpara. tyre diplomatëve me përvojë me preteks- Terezën në gjuhën angleze. në favor të së vërtetës së tij të evoluar në ai i sheh këto në syrin e Anton Nikë (Vijon në faqen 22) Geologia e geomorfologia dell’alta valle del fiume Drino

Propedeuticamente allo studio storico-archeologico della città antica di Hadrianopolis e del territorio della valle del Drino, con l’obiettivo di inquadrare in un preciso ambito territoriale il sistema insediativo antico, l’Università di Macerata ha avviato una collaborazione con quella di Camerino per la realizzazione di ricerche di carattere geologico - geomorfologico.

Tali ricerche hanno consistito in un rilevamento geologico - geomorfologico di dettaglio, coadiuvato da indagini sedimentologiche, biostratigrafiche, mineralogico-petrografiche, geomorfologiche, climatologiche e BesnikCamaj,kryetarishoqatëssëshkrimtarëvetëZvicrësupërqendruarrethmergatësshqiptarenëkëtëvenddhe morfometriche, utili anche per lo studio delle analisi archeometriche sui reperti materiali.. krijimittënjëmiqësienëshkallëtëdëshiruarshqiptaroͲzviceraneduketheksuar:Rrethvitevetë90’tapadashjen tonë migruam në Zvicër, vend ky që kishte një sistem krejt ndryshe nga ai që kishim jetuar më parë. Këtë gjë e L’Area in esame fa parte del bacino sedimentario terrigeno oligocenico albanese, delimitata advërejtem ovestqë nëdallafillimkur dorsalezviceranët ihapëndyerteinteresimittonë,nagjetënpunëdhemelehtësifilloiintegriminë del Monte Kurveleshe, ad est dalla dorsale del Monte Lunxheri – Shendelli - Bureto. La valle del fiumetëgjitha fushatDrinoe punëssi sviluppadhetëjetës. Këtëpërkrahjedhembështetjetëfuqishmenukdotaharrojmëkurrë.Pjesënmë con andamento SSW-NN E e corrisponde ad un ampio graben impostato lungo linee tettoniche,tëmadhe  probabilmentetëjetësiafalemkëtijvendi, porkjoushpaguangaqëpatëmmundësiqëtandihmojmëpopullintonëtë paginatrastensive, 15 Annoche risultano 11 n.3 fondamentali Giugno 2013 sia per la sua evoluzione tettonico-sedimentaria che, successivamente,përvuajturnëKosovësidhe perluftën çlirimtare.Mepunëtëndershmedhesjelljekorrektekemiarriturtëkrijojmënjë quella geomorfologica. Cultura miqësi të thellë me popullin zviceran që është shëmbull i mirë edhe për komunitetin shqiptar të vendeve të tjera europianesesiduhettëpunohetnëkëtëdrejtim.Aktivitetiidisaintelektualëvekafilluartëbëhetindieshemedhenë Në organizim të SHSHAKSH “Psferënapaekrijimtarisë Klementidheshi XIpër Albanikëtënëkëtë” nvendë Landskrështëthemeluaronëedhe të ShoqataSuedisekrijuesveë u shqiptar,thandërtë mbajt sesioni shkencor “Ttjera.hesari Sali Zogiani, ko mbanëtarëtar i SHSHKASH e kri “j uesPapa Klementii mërgates XI Albani” shnëqSuedi,iptare u paraqit”  me temën “ AnegdotaͲ Margaritaritrashegimisëshpirtërore,qëtëlidhëdhetashuanmallinpëratdhe”. Mërgata la jo vetëm gjurmë, por edhe vepra kolosale Nga Xhavit ÇITAKU

andskronë, 26 maj- Shoqata e shkrimtarëve, krijuesve dhe ar- Ltistëve shqiptar “ Papa Klementi XI Geologia e Albani” në Suedi ka me çka të mburret, në rend të parë, për shkak të aktivitetit të vrullshëm që është duke bërë në hedhjen geomorfologia dell’alta në dritë të tërë asaj pune të madhe që ka zhvilluar komuniteti shqiptar në këtë vend skandinav në dobi të çështjes kombëtare, valle del fiume Drino aktivitete këto të cilat janë botuar në librin “ Thesari kombëtar 1” si dhe në të dy- ropedeuticamente allo studio storico-archeologico della città antica di tin që pritet të dalë në fillim të qershorit Pa kontributin dhe sakrificën e mërgatës nuk do të kishim pavarësinë InquadramentoHadrianopolis geologico e del territorio della valle del Drino, con l’obiettivo di të këtij viti, tha në fillim të fjalës së tij e Kosovës, tha Prof. Dr Shefkije Islami, albanologe. – Në këtë tubim Pinquadrare in un preciso ambito territoriale il sistema insediativo antico, z. Hysen Ibrahimi, kryetar, në Sesionin mori pjesë edhe ambasadori shqiptar Ruhi Hado, kryetari i komunës Geologicamente,l’Università di Macerata l’Albania ha avviato una appartiene collaborazione al con dominio quella di Camerino delle Dinaridi shkencor s.l.., “ ramo Thesari meridionale kombëtar e krijues del dominiosë Landskronës, alpino Torkild SUESS Strandberg si dhe kryetarët e shoqatave të (1883)per la realizzazione che si estende di ricerche lungo di carattere la costa geologico orientale - geomorfologico. dell’Adriatico, i dello mërgatës Ionio shqiptare”, e attraverso që u mbajt l’Egeosot në shkrimtarëve fino ad incontrare nga Gjermania, le Zvicra dhe vendet tjera skandinave.  Tali ricerche hanno consistito in un rilevamento geologico - geomorfologico Landskronë në organizim të këtij asosa- Tauridi (Dinaro - Tauric Arc). Il dominio Dinarico s.l. è diviso in due dal sistema di faglie trasversaliMe– diNë këtë Shkodra fillim rast ai të tha: qershorit - MërgimtaretPeja in: botohet tanë më libri nuk janëi dytë sharrexhinjë kushtuar e dikurshem aktiviteteve siç përshkruante të  këtë kategori Esat di dettaglio, coadiuvato da indagini sedimentologiche, biostratigrafiche, cioni në kuadër të 600 vjetorit të formimit veprimtarëve në dobi të çështjes kombëtare Dinaridimineralogico-petrografiche, s.s. e Ellenidi. geomorfologiche,È nella parte climatologichesettentrionale e morfometriche, di quest’ultimo të këtij che qyteti ricade bregdetar. l’area Ai më in tej oggetto,theksoi Mekuli corrispondentenëpoezitëetij,por allajanëintelektual eveprimtarënëshumëfushasigazetarë,shkrimtarë,piktorë,artistëe Regioneutili anche di per Gjirokaster. lo studio delle analisi archeometriche sui reperti materiali.. se deri me tash anëtarët e kësaj shoqate sportistëpara të emigracionittëdalluar.Të tillëtonë,e tëqëfrytshem nga shoqatatjetojnë epunojnëkëtë në sotkëtëedhe vendnë njerinështënga themeluardjepëte demokracisë,edhe përkatësisht L’Area in esame fa parte del bacino sedimentario terrigeno oligocenico kanë botuar 134 vepra, 20 prej të cilave nëkulturore, Suedinë eklubet largët. shqiptare, Në këtë vend shoqatat të qytetëruar hu-  komunitetiShoqata e shqiptarkrijuesve gjeti shqiptar, strehim, thamikëpritje ndër të respekt  e tolerancë. Inquadramentoalbanese, delimitata geomorfologico ad ovest dalla dorsale del Monte Kurveleshe, ad est janë përkthyer në pesë gjuhë të huaja si Dukemanitarepatur eparasysh sportive,këtë shkollapërkrahje shqipe,nga nxjershteti-suedeztjera.ubë Saliemundshme Zogiani,  anëtarqëtëhapen i SHSHKASHshkollashqipe, tëformoheshin dalla dorsale del Monte Lunxheri – Shendelli - Bureto. La valle del fiume në gjuhën suedeze, angleze, rumune dhe shoqatarja e  fletushkave,eshoqëridhe të revistavezhvilloheshin e gazetaveaktivitete të“Papashumta Klementikulturore. XIPër Albani”tëgjitha këtonë Suedi,tëmira uqë igëzoimërgatae sllave. Edhe krijuesit e artit kanë punuar këtushme,në gjuhënkjo shqipeiështë dhemirënjohëse forma ideologjike,këtijvendidhe eparaqitfalenderon me temënedhepër “Anegdota-ndihmënqë Margaritarikabërëe poibënëKosovës. L’evoluzioneDrino si sviluppa attuale con andamento e recente SSW-NN del paesaggio, E e corrisponde come ad un già ampio accennato, è stata guidata principalmente dalla struttura graben impostato lungo linee tettoniche, probabilmente trastensive, che mbi 1550 piktura, skulptura, grafikë dhe Mërgimtarëtqeveritare  ( tanë nisë kur nga shkuan qeveria në  nëdhe  ekziltë huaj, e  siçi trashegimisëduket muarën shpirtërore, me vete një që pjesë të lidhë të trashigimisë dhe  kulturore e arisultanograben fondamentali dell’intera sia area,per la suache evoluzione ha dato tettonico-sedimentaria origine, durante che, l’orogenesi, vizatime tjeraad unqë janërilievo vlerësuar assai me notevole notë shpirtëroretrepërqindshit, conͲ anegdotat,pendii Fondi espesso ato “ Vendlindjasikur uashuajnë thër-mallintapër shuanatdhe. mallinNjëmërgimtar për atdhe”.nga Amerikamepatithënë:“Edhepse assaisuccessivamente, ripidi. per quella geomorfologica. të lartë nga kritikët dhe nga opinioni i kë- jetojret”,në familjakëtëvend ndihmontëlargët familjenqë25 etj).vjet asnjëherëMe një nukMeshoh këtëëndrra rastnë  aiAmerikë, tha: Mërgimtaretporvetëmnë tanëKosovë” .Meqëllimtë tushëm. Po ashtu edhe aktorët shqiptar ruajtjesfjalë, çdo së individgjuhës dheapo traditësbashkësi sonë organiza të pasur,-  nëmë mungesë nuk janë të  sharrexhinjëpërkrahjes institucionale e dikurshem nga  shteti i Kosovës, janë dalluar në realizimin e dhjetra fil- tive shqiptare, paralel integrimit socio- siç përshkruante këtë kategori Esat Me- AspettiInquadrament climatici o geologico intelektualëtmërgimtarformuanedheShoqatëneShkrimtarëvedheartistëveshqiptar“PapaKlementiXIAlbani”,e mave, pjesëve teatrale dhe dramave, tha institucional,si detyrë parësore, sikur i kuli në poezitë e tij, por janë intelektual Geologicamente, l’Albania appartiene al dominio delle Dinaridi s.l.., ramo cilaveprimtarinëekashtrirënëshumëfushatëpunësdhejetësshoqëroresiçjanëarsimi,kultura,shkenca.Duke meridionale del dominio alpino SUESS (1883) che si estende lungo la costa pos tjerash Hysen Ibrahimi. shtruam vetës në formë të një “ xhelozie” e veprimtarë në shumë fusha si gazetarë, L’area rientra in buona parte nell’ambito dei climi di tipo “Mediterraneo” (CSa, secondo la classificazionekultivuarkëtëtrashigimi di Köppenkulturore, materialedheshpirtërore,kjoështënjëthesariçmuarpatëcilinnukmundtë orientale dell’Adriatico, dello Ionio e attraverso l’Egeo fino ad incontrare le pozitive, me gjithë mekanizmat e mund- shkrimtarë, piktorë, artistë e sportistë shkruhetshëm, sehistoria, kush bënprandaj më ështëshumëedomosdoshme në interes qëtëky dalluar.thesartë Tëngritet tillë në e piedestal, të frytshemtha Sali jetojnëZogiani. Dotheksuarse – Tauridi Geiger), (Dinaro caratterizzati - Tauric Arc). Il dominio da un’estate Dinarico s.l. calda è diviso ein due secca, dal sistema da un inverno“Xhel oz noni” p particolarmenteozitive se kush freddo e mediamente bënë më shumë në interes të të vendit, duke modifikuar e kristalizuar e punojnë sot edhe në njerin nga djepët piovosodi faglie trasversali e da di massimi Shkodra - dellePeja in: precipitazioniDinaridi s.s. e Ellenidi. durante È nella parte le stagioni intermedie (massimo principale in autunno e vendit. edhe kërkesat e qëllimet e përbashkëta. e demokracisë, përkatësisht në Suedinë settentrionale di quest’ultimo che ricade l’area in oggetto, corrispondente alla secondario in primavera). Prandaj kam të drejt të konkludoj se ishim e largët. Në këtë vend të qytetëruar ko- Regione di Gjirokaster. Isuf Bajraktari, kryetar i Këshillit orga- ne mërgimtarët bashkarisht, kompakt në muniteti shqiptar gjeti strehim, mikëpritje Rispetto alle caratteristiche tipiche di questo clima, l’unica eccezionenizativ, pasi degna prezentoi di një nota historik consiste mjaft veprime, in un invernoata që ekspozuam un po’ me dëshmi e respekt e tolerancë. Duke patur parasysh piùI nfreddo.quadrament o geomorfologico interesant të 600 vjetorit të themelimit fakte, qemë ne ata që sensibilizuam opin- këtë përkrahje nga shteti suedez u bë e L’evoluzione attuale e recente del paesaggio, come già accennato, è stata të qytetit të Landskronës, në Kumtesën e ionin mbarë gjerman, me lajmet, shkrimet, mundshme që të hapen shkolla shqipe, të guidata principalmente dalla struttura a graben dell’intera area, che ha dato Evoluzione Geomorfologica tij u përqendrua rreth aktivitetit të mër- afishet, fotografitë, qemë ne ata që botës formoheshin shoqata e shoqëri dhe të zh- origine, durante l’orogenesi, ad un rilievo assai notevole con pendii spesso gatës shqiptare në këtë mjedis, i cili daton ia plasuam të vërtetën dhe riroberimin e villoheshin aktivitete të shumta kulturore. assai ripidi. nga viti 1985, sidomos në sensibilizimin dhunshëm e të egër nga barbarët serb me Për të gjitha këto të mira që i gëzoi mër- L’evoluzione geomorfologica dell’area è stata guidata fondamentalmentee çështjes së rëndë da tëprocessi shqiptarëve erosivi nën lungovrasjet, i torturat,versati burgosjet, di faglia rrahjet, izoli- gata e këtushme, kjo i është mirënjohëse e prevalenzaAspetti climatici di processi di deposizione lungo il fondovalle. okupimin serb, grumbullimin e mjeteve met pa dallim në moshë e gjini. Kështu këtij vendi dhe e falenderon edhe për ndi- L’area rientra in buona parte nell’ambito dei climi di tipo “Mediterraneo” materiale për të mbajtur gjallë mësimin arritëm të ndryshojm opinionet opinionet hmën që i ka bërë e po i bënë Kosovës. Lungo(CSa, secondo i versanti, la classificazione i processi di Köppen morfogenetici – Geiger), caratterizzati prevalenti da un’estate sono quellishqip legati në Kosovë, all’acqua për të ndihmuar quale familjet ad esempioe palës gjermane ruscellamento ( kur dihet miqësia e Mërgimtarët tanë kur shkuan në dhe të calda e secca, da un inverno non particolarmente freddo e mediamente piovoso diffuso, con effetti erosivi sia di tipo areale che hanno portatoe varfëra, al denudamento radio televizionin e diPrishtinës, estese porzioningusht me ish- del Jugosllavinë) substrato pa harruar se huaj, siç duket muarën me vete një pjesë e da massimi delle precipitazioni durante le stagioni intermedie (massimo minatorët, sindikatat, shëndetësinë dhe Kanunini, Besë e Flamur kishin doktrinën të trashigimisë kulturore e shpirtërore- roccioso,principale insia autunno incanalato e secondario con in erosione primavera). concentrata lungo le lineekudo di flussotjetër që quali e kërkonte rigagnoli, nevoja. Punë fossi e e torrenti.e politikës rugoviane. Prandaj, drejtësisht anegdotat, e ato sikur ua shuajnë mallin Rispetto alle caratteristiche tipiche di questo clima, l’unica eccezione degna madhe është bërë edhe në organizimin e them se shteti gjerman, paralelisht me për atdhe. Një mërgimtar nga Amerika di nota consiste in un inverno un po’ più freddo. mësimit të gjuhës amtare, proces ky mjaft vallëzimet e zhvillimeve të fundit, karshi me pati thënë: “Edhe pse jetoj në këtë i dobishëm që e mundëson shteti suedez, mërgimtarëve, e njohu shtetin e Kosovës. vend të largët që 25 vjet asnjëherë nuk Evoluzione Geomorfologica tha ndër të tjera ai. Ndërkaq, në kumtesën Pra, mërgata shqiptare i fali shumë shtetit shoh ëndrra në Amerikë, por vetëm në L’evoluzione geomorfologica dell’area è stata guidata fondamentalmente da e tij “ Arti i paraprinë Politikës” Hasan Qy- gjerman, sepse mërgata ishte dhe është Kosovë” . Me qëllim të ruajtjes së gjuhës processi erosivi lungo i versati di faglia e prevalenza di processi di deposizione qalla, kryetar i Shoqatës së shkrimtarëve pjesë e shtetit ku jetojmë dhe veprojmë, dhe traditës sonë të pasur, në mungesë lungo il fondovalle. në Gjermani tha: Duhet t’ia vëmë vetës ndërkaq sot diplomatëve tanë në Repub- të përkrahjes institucionale nga shteti i Lungo i versanti, i processi morfogenetici prevalenti sono quelli legati detyrimin fisnik të organizohemi rreth likën e Kosovës u mbetet të bëjnë detyrat Kosovës, intelektualët mërgimtar formuan all’acqua quale ad esempio ruscellamento diffuso, con effetti erosivi sia di një bërthame kaq kuptimplote, siç është e tyre ashtu si e kërkon Kushtetuta, gjith- edhe Shoqatën e Shkrimtarëve dhe ar- tipo areale che hanno portato al denudamento di estese porzioni del substrato arti ( qoftë ai muzikor, letrar, pamor apo një sipas modelit perendimor. tistëve shqiptar “ Papa Klementi XI Al- roccioso, sia incanalato con erosione concentrata lungo le linee di flusso quali i shkruar) që identifikohet ndryshe si, “ bani”, e cila veprimtarinë e ka shtrirë në rigagnoli, fossi e torrenti. magji”, krijuese shpirtërore. Kushtimisht Dojeni atdheun sa e duan shumë fusha të punës dhe jetës shoqërore La notevole dinamica dei versanti è testimoniata anche dalla frequenza, alla krijohet logjika se qëllimi është krijimi i ve- mërgimtarët siç janë arsimi, kultura, shkenca. Duke base dei pendii, di conoidi alluvionali anche di dimensioni ragguardevoli e di prave në një kontest më të gjërë i veprave kultivuar këtë trashigimi kulturore, mate- riale dhe shpirtërore, kjo është një thesar fasce di raccordo colluviale. artistike dhe qarkullimi i tyre në një kon- Besnik Camaj, kryetar i shoqatës së tekst më të gjërë socio- kulturor. E këtu në shkrimtarëve të Zvicrës u përqendrua i çmuar pa të cilin nuk mund të shkruhet mërgim përmes kësaj fushe të larmishme rreth mergatës shqiptare në këtë vend historia, prandaj është e domosdoshme Il fondovalle duhet të identifikohemi si komb, si nacio- dhe krijimit të një miqësie në shkallë të që ky thesar të ngritet në piedestal, tha Si tratta di un vasto ed omogeneo corpo sedimantario recente ed attuale, nalitet në mjediset e shteteve ku migran- dëshiruar shqiptaro- zvicerane duke thek- Sali Zogiani. Do theksuar se në hyrje të costituito quasi esclusivamente da materiali fini e molto fini (sabbie e limi) privi tet aktualisht punojnë e veprojnë. Duke suar: Rreth viteve të 90’ta pa dashjen librit “ Anegdota 5” të autorit Sali Zo- di evidenti strutture sedimentarie e/o tracce di pedogenesi. folur rreth vendit ku ai jeton aktualisht , tonë migruam në Zvicër, vend ky që giani shkruan “Dojeni atdheuan sa e duan Queste caratteristiche inducono a classificare il materiale come deposto pra në Gjermani Qyqalla theksoi: Migrimi kishte një sistem krejt ndryshe nga ai që mërgimtarët”. Ky konstantim është nxjerr dall’azione prevalente del vento, consentendo quindi di ascrivere il materiale La notevole dinamica dei versanti è testimoniata anche dalla frequenza, allai paraendasëvebase dei pendii, tanë këtudi conoidi la padyshim alluvionali jo kishim jetuar më parë. Këtë gjë e vërejtem bazuar në kontributin dhe dashurinë e a loess s.l. anche di dimensioni ragguardevoli e di fasce di raccordo colluviale. vetëm gjurmë, por edhe vepra kolosale, që në fillim kur zviceranët i hapën dyert mërgimtarëve, shoqatave e shoqërive për hapen shtigje duke sfiduar vështirësitë e e interesimit tonë, na gjetën punë dhe me atdheun në çdo kohë. Aspetti applicativi rreziqeve të kohës së keqe të monizmit, lehtësi filloi integrimi në të gjitha fushat e L’area sottoposta ad un notevole rischio idrogeologico che lungo i versanti përkatësisht regjimit jugosllav. I tillë ishte punës dhe të jetës. Këtë përkrahje dhe Mërgata jonë ishte dhe che si esplica essenzialmente tramite fenomeni di ruscellamento e movimenti edhe fati i Martin Camajt, që u detyrua mbështetje të fuqishme nuk do ta har- mbeti pjesa më atdhetare e di massa, mentre lungo il fondovalle si manifesta tramite fenomeni di piena. të braktisë vendin, por i cili arriti të hap rojmë kurrë. Pjesën më të madhe të jetës kombit Katedrën e gjuhës shqipe në Mynhen. ia falem këtij vendi, por kjo u shpagua S’do harruar edhe migracionin e viteve të ngaqë patëm mundësi që ta ndihmojmë Prof. Dr. Shefkije Islami, Këshilltare në 70’ta me karakter socio- ekonomik, për të popullin tonë të përvuajtur në Kosovë si Institutin Albanologjik dhe mësimdhënëse prekur periudhën e trysnisë, dhunës e ter- dhe luftën çlirimtare. Me punë të nder- në Fakultetin e Edukimit, u paraqitë me rorit serbo- sllav ndaj intelektualëve. Ndër shme dhe sjellje korrekte kemi arritur të temën “ Kosova, Suedia dhe shqiptarët e të tillët ishte intelektuali, poeti, krijuesi i krijojmë një miqësi të thellë me popullin Suedisë”. Kjo kumtesë zgjoi një interesim letërsisë shqipe në Kosovë Jusuf Gërvalla. zviceran që është shëmbull i mirë edhe nga të pranishmit ngaqë ishte aq e prek- Gjurmët dhe frymën e Jusufit e gjetëm për komunitetin shqiptar të vendeve të shme sikur të kishte përjetuar vet këtë edhe në emigrantët e rinjë që i përka- tjera europiane se si duhet të punohet plagë të rëndë mërgimtare dhe të ishte sin periudhës pas riokupimit nga regjimi në këtë drejtim. Aktiviteti i disa intelek- pjesë e gjithë atyre aktiviteteve të zhvil- serb. Pavarësisht strukturës sociale e tualëve ka filluar të bëhet i ndieshem luara nga komuniteti shqiptar. shkallës përgatitore, filluan organizimet e edhe në sferën e krijimtarisë dhe shi për (Vijon në faqen 21)

Il fondovalle

Si tratta di un vasto ed omogeneo corpo sedimantario recente ed attuale, costituito quasi esclusivamente da materiali fini e molto fini (sabbie e limi) privi di evidenti strutture sedimentarie e/o tracce di pedogenesi.

Queste caratteristiche inducono a classificare il materiale come deposto dall’azione prevalente del vento, consentendo quindi di ascrivere il materiale a loess s.l.

Aspetti applicativi

L’area sottoposta ad un notevole rischio idrogeologico che lungo i versanti che si esplica essenzialmente tramite fenomeni di ruscellamento e movimenti di massa, mentre lungo il fondovalle si manifesta tramite fenomeni di piena.

NëorganizimtëSHSHAKSH“PapaKlementiXIAlbani”nëLandskronëtëSuedisëumbajtsesionishkencor“Thesarikombëtarekrijuesimërgates shqiptare”

Mërgatalajovetëmgjurmë,poredheveprakolosale

PakontributindhesakrificënemërgatësnukdotëkishimpavarësinëeKosovës,thaProf.DrShefkijeIslami,albanologe.–Nëkëtëtubimmoripjesë edhe ambasadori shqiptar Ruhi Hado, kryetari i komunës së Landskronës, Torkild Strandberg si dhe kryetarët e shoqatave të shkrimtarëve nga Gjermania,Zvicradhevendettjeraskandinave.–Nëfillimtëqershoritbotohetlibriidytëkushtuaraktivitetevetëveprimtarëvenëdobitëçështjes kombëtare

ngaXhavitÇITAKU

Landskronë,26majͲShoqataeshkrimtarëve,krijuesvedheartistëveshqiptar“PapaKlementiXIAlbani”nëSuedika meçkatëmburret,nërendtëparë,përshkaktëaktivitetittëvrullshëmqëështëdukebërënëhedhjennëdritëtë tërëasajpunetëmadheqëkazhvilluarkomunitetishqiptarnëkëtëvendskandinavnëdobitëçështjeskombëtare, aktivitete këto të cilat janë botuar në librin “ Thesari kombëtar 1” si dhe në të dytin që pritet të dalë në fillim të qershorittëkëtijviti,thanëfillimtëfjalëssëtijz.HysenIbrahimi,kryetar,nëSesioninshkencor“Thesarikombëtare krijuesimërgatësshqiptare”,qëumbajtsotnëLandskronënëorganizimtëkëtijasosacioninëkuadërtë600vjetorit tëformimittëkëtijqytetibregdetar.Aimëtejtheksoisederimetashanëtarëtekësajshoqatekanëbotuar134vepra, 20 prej të cilave janë përkthyer në pesë gjuhë të huaja si në gjuhën suedeze, angleze, rumune dhe sllave. Edhe krijuesiteartitkanëpunuarmbi1550piktura,skulptura,grafikëdhevizatimetjeraqëjanëvlerësuarmenotëtëlartë ngakritikëtdhengaopinioniikëtushëm.Poashtuedheaktorëtshqiptarjanëdalluarnërealiziminedhjetrafilmave, pjesëveteatraledhedramave,thapostjerashHysenIbrahimi. pagina 16 “SI TË SHKRUAJMË SHQIP”, NJË LIBËR I DOMOSDOSHËM Attualità PËR Anno 11 n.3 Giugno 2013 SHKOLLAT SHQIPTARE

Nga: Dr. Anila Kananaj, “Sinë Qendrën të e Studimeveshkruajmë Albanologjike-Tiranë shqip”, një libër i domosdoshëm për shkollat shqiptare mëparshme të tij, si bazë për ligjëratat dhe dhe shqipërimi i një sërë prapashtesash të e profesor Gjovalin Shkurtajt, jep edhe seminaret me studentët, në universitetet huaja, të dhëna në fund të lëndës së trajtuar. prof. dr. Avni Presheva, titullar i logjikës Nga Dr. Anila shqiptare, publike ose jo. Rëndësi i është kushtuar edhe zgjedhjes së në Universitetin e Prishtinës. Gjithashtu, Kananaj, “Si të shkruajmë shqip” (Baza të shkrimit fjalëve dhe termave të ligjërimeve specifike ky autor këshillon që “ai libër duhet të në Qendrën akademik) është hartuar me një penë për profesione të ndryshme. Me këtë përfshihet në programin mësimor të të e Studimeve tërheqëse dhe profesionale, nga profesor libër, autori synon të ndreqë dhe shumë gjitha shkollave të larta të hapësirave Albanologjike- Gjovalin Shkurtaj, gjuhëtar i pasionuar e pasaktësi e ngatërresa të panevojshme shqiptare, brenda e jashtë Shqipërisë”. Tiranë i palodhur për gjuhën shqipe. Libri ka në në përdorimin e termave të ndryshëm. Bashkohemi me këto e të tjera vlerësime, qendër të vëmendjes domosdoshmërinë e Përmendim këtu vetëm një prej ilustrimeve të shprehura për këtë libër, i cili ndryshon përvetësimit të bazave të shqipes, si nga të dhëna nga profesor Shkurtaj. Është shumë nga përkthimet shabllon të bëra nga juhëtarët shqiptarë nuk kanë studentët, dhe profesionistët e rinj shqiptarë fjala për përdorimin e termit shqipfolës, gjuhët e tjera, për nevojat e mësimdhënies së rreshtur kurrë së shkruari e së të specialiteteve të ndryshme. Nevoja bëhet në vend të termit shqiptar. Me të drejtë, lëndës “Shkrim akademik”, në universitet. Gfoluri për mbrojtjen dhe ruajtjen e edhe më e ngutshme po të merret parasysh autori sqaron se, në rastin e bashkësive Vërtet lënda e shkrimit akademik mësohet gjuhës shqipe dhe të kulturës shkrimore se këta të rinj ndjehen të papërgatitur shqiptare në trojet kompakte ballkanike, në të gjitha universitetet botërore sot, por të saj, si një element përbashkues për t’i qëndruar ndikimit dhe presionit të ka “shqiptarë, universitete shqiptare dhe secili mëson të shkruajë në gjuhën e vet. Siç identifikues, i domosdoshëm për të gjithë vazhdueshëm të gjuhëve të huaja, sidomos flitet shqip; pra, ka bashkësi shqiptare dhe dihet, çdo gjuhë ka rregullat dhe specifikat e Veçanërisht në këtë kohë, kur shumë shqiptarët, veçanërishtGjuhëtarët në këtë shqiptarë kohë të tënuk anglishtes, kanë rreshtur italishtes ekurrë greqishtes. së shkruari Në jo shqipfolëse”. e së foluri për mbrojtjen veta, të cilat nuk mund t’u montohen gjuhëve familje emigrantësh po kthehen në atdhe tranzicionit të dhe kulturës ruajtjen shqiptare. e gjuhës Me 310 shqipe faqe të tij, dhe teksti të në kultu fjalë jeprës njohuri shkrimore Serioziteti të saj, i këtij si një botimi element dëshmohet të tjera. Pikërisht këto lloj përkthimesh dhe po i regjistrojnë fëmijët e tyre në këtë qëllim parësor bashkohet edhe themelore: për hartimin, redaktimin, dhe nga gjuhëtarët e njohur, që kanë përbëjnë dhe një prej faktorëve dëmtues të shkollat dhe universitetet shqiptare, libri “Si të shkruajmëpërbashkues shqip” (Baza identifikues, të gatitjen i edomosdoshëm punimit shkencor, pë r shkrimin të gjithë bërë shqiptarët, recensimin veçanërisht e tij: prof. dr. në Tefë gjuhës shqipe në kohën e tanishme. Këtu ndihet domosdoshmëria e një lënde me shkrimit akademik),këtë i kohë prof. dr. të Gjovalintranzicionit e recensioneve, të kulturës raporteve shqiptare. shkencore, Me këtëTopalli qëllim e prof. parësor prof. dr. bashkohetValter Memisha. nuk është fjala thjesht për përdorimin e karakter të përgjithshëm formues, për Shkurtaj –akad. edheas. Ai libriu përurua “Si mëtë shkruajmë15 rekomandimeve, shqip” cv-ve(Baza dhe të shkrimeve shkrimit të akademik),Një recension i prof. të gjerë dr. për Gjovalin këtë libër ka pikave ose të presjeve, a të ë-ve, siç tentohet shkrimin profesional shqip, në përputhje mars 2013, në një takim me studentët e tjera profesionale. Por ai jep edhe njohuri shkruar edhe prof. dr. Ali Jashari, dekan të mendohet shpeshherë, në këto raste. Ajo me strukturat morfologjike-sintaksore dhe Fakultetit të Drejtësisë,Shkurtaj në Universitetin –akad. as. e Aibazë u përpërurua drejtshkrimin më 15 e shqipes.mars 2013, Vlen nëi Fakultetit një takim të Mësuesisë, me studentët në Universitetin e që përbën vërtet shqetësim, është ruajtja rregullat drejtshkrimore të gjuhës së sotme Tiranës, organizuarFakultetit nga Zyra e të Karrierës Drejtësisë, të theksohet në Universitetin aspekti zbatues i ekëtij Tiranës, libri, e Korçësorganizuar “Fan S. Noli”. nga Ndër Zyra të tjera, e ai e strukturës morfologjike e sintaksore të shqipe. Dhe ato, botimi “Si të shkruajmë së këtij Fakulteti,Karrierës në kuadër tësë përgatitjes këtij Fakulteti, që do të nëthotë kuadër se studentët të përgatitjes mësohen si të sa mëshprehet të mirë se “ky të libër studentëve u vjen në ndihmë për të shqipes, gjë të cilës profesor Shkurtaj i shqip” (Baza të shkrimit akademik), i prof. sa më të mirë të studentëve për një punë shkruajnë sa më mirë shqip, nga përvoja e gjithë atyre, që duan të rregullojnë penën kushton vëmendje të veçantë, në librin e tij. dr. Gjovalin Shkurtaj-akad. as. i plotëson të suksesshme. Kynjë libër, punë në fakt, të suksesshme.vjen në gjatë e Kynjë prej libër, studiuesve në fakt, dhe njohësve vjen më në këtëpër tëbotim shkruar të “shqip, përmirësuar, thjesht, bukur, si Me pak fjalë, në radhë të parë, duhet më së miri. Ai përbën një libër pune të këtë botim të përmirësuar,rrjedhojë e si kërkesave rrjedhojë tëpër mirë të, të gjuhëspas tërheqjes shqipe. së shpejtë të qartëdy botime dhe lehtë,ve të sepse mëparshme, vetëm kështu i të mendojmë shqip, të shkruajmë shqip përshtatshëm për mësimdhënien e lëndës e kërkesave përmë të, 2008 pas tërheqjesdhe 2012. së AutoriNjohuritë e ka teoriko-formuese,“latuar e lëmu tëar” dhëna librin, bëjmë duke nder u mbështeturvetes dhe kombit edhe tonë”. në Më dhe qartë. Vetëm atëherë do të jemi në së Shkrimit akademik dhe të Kulturës së shpejtë të dy botimeve të mëparshme, në tetë kapituj të këtij libri, shoqërohen tej, prof. dr. Jashari vazhdon: “Madje, gjendje të bëhemi profesionistë të vërtetë, gjuhës, por edhe për të gjithë korrektorët më 2008 dhe 2012.këshillat Autori ee mendimetka “latuar gjithandeje shprehura me shembujpër të, tënga shumtë lexuesit të veçdhe të kryesishtmira do të kishtepedagogët, futja e një që lënde pavarësisht se cilës fushë i përkasim. Nuk dhe redaktorët e rinj të gjuhës shqipe, për e lëmuar” librin,zgjodhën duke u mbështetur të përdornin edhe karakterit dy boti shkrimor,met e mëparshme por edhe teknik. të tij,mësimi, si bazë me titull për “Si ligjëratat të shkruajmë dhe shqip”. mund të kemi kurrë juristë, psikologë, studentët universitarë e pasuniversitarë në këshillat e mendimet e shprehura për Shumë ndihmues në këtë drejtim është Ky libër është dhe një gjedhe për t’u mësues etj. të suksesshëm, nëse flitet dhe për mësuesit e gjuhës shqipe, në të, nga lexuesit seminaretdhe kryesisht mepedagogët, studentët, edhe në treguesi univers i fjalëveitetet të huaja, shqiptare, që mund publike të ndjekur ose ngajo. gjithë hartuesit e teksteve një një gjuhë, e cila është gjysma shqip e të gjitha hapësirat, ku shqipja flitet dhe që zgjodhën të përdornin“Si dy të botimet shkruajmë e zëvendësohen shqip” plotësisht(Baza të ose shkrimit pjesërisht, akademik) si shkollore...”. është Vlerësim hartuar të lartë, me për një librin gjysma në ndonjë gjuhë tjetër. mësohet, gjuhë amtare. penë tërheqëse dhe profesionale, nga profesor Gjovalin Shkurtaj, gjuhëtar i pasionuar e i palodhur për gjuhën shqipe. Libri ka në qendër të vëmendjes Një domosdoshmërinëstudim, e përvetësimit që del të bazave në të shqipes, dritë, si nga studentët, nga dhe “pluhuri i harresës”... Nga Prof. MURATprofesionistët GECAJ e rinj shqiptarë të specialiteteve të ndryshme. Nevoja bëhetfundit edhe të shek.XX, më por përmban edhe vlera aktuale, e Faik Luli (Shkodër), Gjon Simoni e Col Dizdari publicist e studiues-Tiranëe ngutshme po të merret parasysh se këta të rinj ndjehen të papërgatitursi për specialistët për t’i dhe mësuesit e shkollës fillore, pse (Lezhë), Adem Kuka (Burrel), si dhe drejtoritë e qëndruar ndikimit dhe presionit(Prof. të Kolë vazhdue shëm të gjuhëve të huaja, jo, sidomos edhe për tëprindërit. Sigurisht, çështjet e trajtuara shkollave, ku janë zhvilluar eksperimentet. Duke i ibri, që doli nga shtypi këto ditë, është tema e Tahiri, duhen vështruar e vlerësuar edhe në përshtatje me kujtuar e falënderuar ata, shprehet ai, se do te ishte disertacionit, “Pranimi i fëmijëve në shkollë, në kushtet e sotme, kur studimet në fushën e arsimit, në nderin e Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës, që t’i Lmoshën 6-vjeçare dhe përshpejtimi i zhvillimit “Pranimi të psikologjisë e pedagogjisë, kanë ecur më përpara. propozonte për dekorime të veçanta, që janë plotësisht fizik e psikik”, i hartuar nga studiuesi Kolë Tahiri. i fëmijëve Kjo gjë është e lidhur ngusht me hapjen e vendit tonë të merituara. Në fund të hyrjes së këtij libri, autori Ai ishte miratuar nga Këshilli Shkencor i Institutit te në shkollë, ndaj botës perëndimore, pas vitit 1990. nënvizon se, për nxjerrjen nga “pluhuri i harresës” dhe Studimeve Pedagogjike, në Tiranë, në vitin 1984, Në libër merret informacion se, për kryerjen e botimin e këtij disertacioni, u bë shkas edhe një e dhënë për gradën “Kandidat i shkencave pedagogjike” në moshën këtij eksperimentimi, u përfshinë, me ndërgjegjegje e e pasaktë, e publikuar pak kohë më parë, në shtypin (konvertuar, më vonë, në “Doktor i shkencave 6-vjeçare dhe profesionalizëm, mësuesit e nxënësit e 13 shkollave, tonë. Autori i shkrimit, me sa duket i bazuar vetëm në pedagogjike”. Në hyrje të librit, publikuar nga Shtëpia përshpejtimi në 5 rrethe të vendit tonë, në qytete e fshatra. Autori, disa terma të nxjerra nga ndonjë manual dhe kështu i Botuese “Edlora”-Tiranë, nga autori janë edhe pak që nga Brukseli i Belgjikës, ku është emigrant tash painformuar mirë, pa u thelluar në të vërtetën shkencore radhë sqaruese për lexuesit, pasi përmbajtja e tij i zhvillimit 15 vjet, kujton me vlerësim dhe respekt disa prej për këto studime, autorësinë e tërë kësaj pune ia ka është e pandryshuar, pra ashtu siç është paraqitur fizik e tyre, si: Luçie Gera, Vjollca Raboshta e Pjetër dhënë një studiuesi tjetër të nderuar, por që ai nuk është në fillim. Disertacioni në fjalë, përbëhet nga dy pjesë psikik”, Nika (në rrethin e Shkodrës); Violeta Saliu (Lezhë), marrë ndonjëherë me studime ose eksperimentime për kryesore, që ndiqen nga përfundimet përkatese Tiranë, 2013) Ruzhdie Kola e Bajram Muça (Mat), K.Prifti (Korçë), zbritjen e moshës së pranimit të fëmijëve në shkollë dhe shkencore, psikologjike e pedagogjike. Në formë të Minerva Rusi e Nimete Demiraj (Tiranë) etj. Ata janë përshpejtimin e zhvillimit fizik e psikik të tyre. Me këtë përmbledhur, ato jepen në fragmentet e autoreferatit, shquar për punë të kualifikuar, në klasat e tyre, si rast, e urojmë autorin e këtij disertacioni dhe që tani u i cili ndodhet në faqet e fundit të këtij libri, si: objekti e  dhe në veprimtaritë për shkëmbimin e përvojës, me jepet lexuesve tanë në një libër, prof. Kolë Tahirin, hipoteza, përmbajtja, qëllimi, metodat e përfundimet Dytë Botërore, si rrjedhojë e pjesëmarrjes së gjerë pjesëmarrje në seminare e konferenca shkencore, me për punën e bërë dhe përkushtimin e treguar, duke dhe detyrat e studimit. Nga këndvështrimiEpara,në i sotëm,kushtet në eshtetittë njerëzvemonist, në punënkurnë ndërtimtare,çdogjëpolitika me besiminqëndronte në të “nëpropagandiminplantëparë”, e arritjeveainuk në shtypin e kohës etj. Po dhënë një ndihmesë të çmuar në fushën e arsimit disertacion bien në sy edhe dy çështjemund kryesore:t’ishpëtontengarkesësardhmen mëme tëfjalët mirëdhe dhe slloganetndihmave,politike që u dhanëeideologjike, nga kështu,tëpartisë autori Ͳpërmendështetdhe metodistët e përkushtuar të tonë kombëtar, të historisë së arsimit dhe te mendimit E para, në kushtet e shtetit monist, kur në çdo gjë kabineteve pedagogjike të asaj kohe, si: Col Dizdari psikologjik e pedagogjik shqiptar. tëudhëheqësitkryesorjashtëtësaj. (krediveNëkëtë sovjetikebotim, e kineze),atojane kyruajtur nivel zhvillimi,tëpaprekura, praashtusiçkanë politika qëndronte “në plan të parë”, ai nuk mund t’i krahasuar me prapambetjen e trashëguar dhe shpëtonte ngarkesës me fjalët dheqenë slloganetshkruar politikenga  eautori shkatërrimetidisertacionit, e luftës,afër nuk40  viteishtemë i padukshëm.parë.Ashtu Pra,siç enënvizontaniprof.Kolë ideologjike, të partisë-shtet dhe të Tahiri,udhëheqësitkjogjë kryesordëshmon nënvizonedhe autoripërshkallën në hyrjene enderhyrjes librit të tij, brutaleargumentitë përpolitikës dheideologjisë,në të saj. Në këtë botim, ato jane ruajtur të paprekura, pra kohen, kur bëhet fjalë, ka qenë real dhe qëndronte. Mbi disa aspekte të komunikimit virtual ashtu siç kanë qenë shkruar nga punënautori i disertacionit,kërkimore e studimoreKëtu, duhet shkencore shtuar edhe të fakti, kohës. se kyPor përshpejtim, edhe po tësi  hiqen(Vijon ose ngaçvishen faqja këto8)  (duke nënkuptuar pyetjen “a është mirë?”, edhe afër 40 vite më parë. Ashtu siç esllogane nënvizon nga tani disertacioni,prof. ligj objektiv, në përgjithësi, është shfaqur, ai nuk  sidomos,e humbet në përmbajtjen shekullin  shkencoreNë planin të  sintaksortij. Bile, frazat ndërtohen sipas pse karakteri pyetës nuk shfaqet në asnjë element Kolë Tahiri, kjo gjë dëshmon edhe për shkallën e përkundrazi,irritetvleraXX edheemirëfilltë në vendëpsikologjike të tjerë të Europësepedagogjike. e më gjerë.Ethemikëtështampavegjëse, nëtë gatshmetërësinë të ligjërimit bisedor, në të (as tek pjesëza pyetëse a dhe as në përdorimin e nderhyrjes brutale të politikës dhe ideologjisë, në punën Ky disertacion, i kthyer tani në libër, parë edhe cilat kemi mungesë tingujsh, foljesh, emrash dhe pikëpyetjes në fund të frazës). Ndërtime të tilla etyre,çështjetetrajtuaranëkëtëpunim,nërrafshinpsikologjikepedagogjik,iruajnëedhe kërkimore e studimore shkencore të kohës. Por edhe po me syrin e sotëm, mendojmë se ka disa veçanti. shpesh struktura tejet të hallakatura. Gjuha e chat- sintaksore e rrezikojnë shqipe, mbi të gjitha kur të hiqen ose çvishen këto sllogane nga disertacioni, në tanivleratetyre. Midis tyre, vihet re se studimi është bazuar tërësisht it nuk i nënshtrohet sistemit, por shkon kah ligjëri- konstatojmë se këto përdorime nuk mbeten të përgjithësi, ai nuk e humbet përmbajtjen shkencore të në eksperimentimin shkencor, i cili ka zgjatur katër tij. Bile, përkundrazi, i rritet vlera e mirëfilltë psikologjike mi dhe pikërisht kjo e deformon stilin e të shkru- izoluara brenda suazave të komunikimin ndërper- Siçështëenjohur,problemivite shkollore.madhor Ai në ka fushën shërbyere arsimit, një ndër për argumentetvitet’80 Ͳtëtëshekullittëkaluar, e pedagogjike. E themi këtë gjë se, në tërësinë e tyre, kryesore për marrjen e vendimit, nga ish-Presidiumi i arit. Thuajse kurrë nuk respektohet skema klasike sonal në internet, por shtrihen edhe në komuni- çështjet e trajtuara në këtë punim, nëpra rrafshini zbritjes psikologjik së moshësKuvendit se Popullor,pranimit përtë zbritjenfëmijëve e moshës në klasën së pranimit e parë  tësintaksore:arsimit të  kryefjalë-kallëzues-rrethanor,detyruar, madje kimet mediatike. Jemi të vetëdijshëm se gjuha e pedagogjik, i ruajnë edhe tani vleratkërkonte e tyre. argumentimetë femijëvetë thella, nëpsikologjike shkollë, nga e7,pedagogjike, në 6 vjeç. Pra, të kishtebazuara  eksperimentalisht,edhe frazat paraqiten në me shkurtime, ose në trajta është një organizëm i gjallë që zhvillohet bashkë Siç është e njohur, problemi madhor në fushën e gjetur miratim të plotë dhe shtrirje në shkallë vendi. dialektore, si p.sh.: “m co 1 cërre kur t dalesh”, me njeriun, por fenomenet dhe problematikat e të arsimit, për vitet ’80-të të shekullitpraktikën të kaluar,eshkollës pra i sonë.Ndoshta,Pakëto, për atësigurisht, periudhë,nuk kamund qenë tëi vetmimerrej studimaspergjegjësia “m prit e10mbështetjes min”, “ka sh trafik rrugs”, “ok”, etj. folurit nuk duhet të ndikojnë në sistemin e shqipes zbritjes së moshës se pranimit tësë fëmijëvevendimit në tëklasënQeverisë psiko-pedagogjik,sëkohës,për zbritjen i kryer e nëmoshës shkollënsë tonëpranimit edhe nëshkollëMasivizimidhe iautori përdorimitnuk të shprehjes “ok” ka sjellë standarde. Të gjithë duhet të rrisim më tepër nive- e parë të arsimit të detyruar, kërkontedotë guxonteargumentimetangrinte në  bashkëpunimstudiminetij, të në ngushtëshkallën ndërmjetenjë  organevedisertacioni të përedhegradë disashkencore, ndërtime nësintaksore të huaja në gjuhën lin e autocensurës kur shkruajmë, pavarësisht nëse të thella, psikologjike e pedagogjike, të bazuara arsimit dhe atyre të shëndetësisë. Për herë të parë, tonë, si: “a je okej?”, “më jep okejin”, shprehje jemi në chat, apo duke përgatitur një kumtesë. Kjo eksperimentalisht, në praktikën fushene shkollëse psikologjisësonë. Pa epedagogjisë.Nëdisertacioninehartuar,iciliparaqitettaninëlibërtë sqaron autori i librit, prof. Kolë Tahiri, në studimet të cilat përdoren edhe në radio e televizione dhe ishte një pasqyrë e disa prej aspekteve përbërëse këto, sigurisht, nuk mund të merrej as pergjegjësia tona eksperimentale psiko-pedagogjike, të dhënat e veçantë, theksohet se, në përshpejtimin e zhvillimit fizik e psikik, kajo ndikuar thjesht nëedhe bashkëbisedimin stadi e ngushtë mes dy të gjuhës së chat-it, e cila na ndërgjegjëson se për- e mbështetjes së vendimit të Qeverisë së kohës, për matjeve antropometrike (peshë, gjatësi, cirkoferencë ekonomikivendittonë,nëkushteteperiudhës,kurushkruaai.Dihetse,pasLuftëssëDytë zbritjen e moshës së pranimit në shkollë dhe autori e toraksit) i janë nënshtruar përpunimit matematik personave në internet. Situata sintaksore bëhet dorimi i shprehive jostandarde, të cilat molepsen nuk do të guxonte ta ngrinte studiminBotërore, e tij, nësi shkallënrrjedhojë statistikor,epjesëmarrjes nga  katedrasëgjerë  përkatësetënjerëzve e në Fakultetitpunën ndërtimtare, të akoma me më besimin kaotike, në nga mosrespektimi në rastin dita-ditës, shkakton varfërimin e gjuhës shqipe më të mirë dhe në rastin më të keq, nga mospër- dhe cenon strukturën sintaksore të saj. Gjuha e e një disertacioni për gradë shkencore,tëardhmen në fushenmë tëe mirëInxhinierisëdhendihmave, në Universistetinqëudhanë e Tiranës,ngajashtë e drejtuar(kredive sovjetikeekineze),ky psikologjisë e pedagogjisë. Në disertacionin e hartuar, nga prof. Kadri Zhulali. Pa u ndalur me imtësi të dorimi i shenjave të pikësimit, ku mesazhi bëhet folur nuk është e barabartë me atë të shkruarën, i cili paraqitet tani në libër të veçantë, theksohet se, përmbajtjes së këtij disertacioni, të publikuar tashmë i vështirë për t’u kuptuar. Rast tipik është p.sh. prandaj teksa nxijmë fletën e bardhë, apo shtypim në përshpejtimin e zhvillimit fizik e psikik, ka ndikuar në një libër, vërehet se ky punim ruan vlera shkencore, ndërtimi i frazës “është mirë”, ku përveçse si kon- shkronjat mbi tastierë, të respektojmë parimet e të edhe stadi ekonomik i vendit tonë, në kushtet e psikologjike e pedagogjike, jo vetem si pikë referimi statim pohues, mund të paraqitet edhe si pyetje shkruarit dhe jo të imitojmë të folurit. periudhës, kur u shkrua ai. Dihet se, pas Luftës së në historinë e arsimit dhe shkollës sonë, në vitet e pagina 17 Anno 11 n.3 Giugno 2013 Storia

 Gjurmët e periudhës së neolitit në Kosovë Nga GËZIM LLOJDIA Msc.Anëtar i Akademisë Evropiane të Arteve

osova është një vend ku potenciali arkeologjik është i pambarimtë. Dhjetra lokalitet Karkeologjike nga rreth 400 gjithsej të evidentuara në territorin e Kosovës deri më tani dhe të regjistruara në Listën e Trashëgimisë Kulturore për Mbrojtje të Përkohshme të Republikës së Kosovës janë të fokusuara në një guit të Kosovës cila tregon edhe seriozitetin e punës duke bërë jo vetëm identifikimin por edhe përcaktimin e vendodhjes si dhe të dhëna të tjera shkencore për zbulimet e territoreve arkeologjike që runa brendia dhe krejt toka e Kosovës. Edi Shukriu duke folur në një intervistë për pasurit arkeologjike që ka Kosova ajo shprehet se: Një varg i lokaliteteve dhe i objekteve arkeologjike e meritojnë të përmenden me këtë rast, sepse Kosova ka thesar të vlefshëm arkeologjik dhe mjaft atraktiv, madje edhe për syrin e një vizitori. Sot dimë për shumë qendra dhe zona arkeologjike, peizazhe arkeologjike dhe monumente të luajtshme, për disa prej të cilave   duhen jo shumë investime për t’i bërë atraktive për  vizitorë. I tillë është kompleksi trashëgimor i Artanës, e projektit të përbashkët midis Institutit Arkeologjik hulumtuar gjatë viteve 1966-68,dhe sërish në vitin Prishtinës, në krahun e majtë të rrugës për Podujevë. Novo Bërdës, Ulpianës, Vendenisit te Gllamniku, Tiranë e Institutit Arkeologjik Prishtinë, gjatë tri viteve 1984. Hulumtime këto me karakter sondazhi të Lokaliteti neolitik (Koha e Vinçës) i Bardhoshit Municipiumit DD te Soçanica, Gradina e Llapushnikut, të fundit po bëhen gërmime me karakter shpëtimi në shtrira në rreth 35 parcela private të lagjes Dardania, është identifikuar rastësisht në vitin 2002, me rastin e Vlashnjës e shumë të tjera, përfshirë dhe komplekset vendbanimin prehistorik të Vlashnjës, që ndodhet 6 me ç’rast u zbuluan mbetje dhe fragmente të shumta e hapjes së themeleve për ndërtimin e një shtëpie e trashëgimisë ortodokse, që sot, mjerisht, mbahen të km në perëndim të Prizrenit (Kosovë). Drejtuesit e qeramike të periudhës neolitike (6500-3500 p.e.s.) banimi dhe anekseve shoqëruese. Lokaliteti neolitik i izoluara dhe që, pos që janë trashëgimi arkitektonike projektit, A.Bunguri e Sh.Gashi, më krijuan mundësinë gjegjësisht u dëshmuan kultura e Starçevës dhe ajo njohur me emrin Tjerrtorja është zbuluar rastësisht, mesjetare, përmbajnë edhe trashëgimi arkeologjike. për të parë pikturën dhe më vunë në dispozicion e Vinçës. me rastin e ndërtimit të fabrikës së përpunimit dhe të Nga objektet e luajtshme arkeologjike që kanë vlera dokumentacionin e nevojshëm grafik e fotografik për produkteve tekstile TJERRTORJA, gjatë viteve ’50, shumëdimensionale shkencore e kulturore do të pikturën shkëmboretë Vlashnjës.Piktura e Vlashnjës Lokaliteti neolitik i identifikuar andaj dhe është emërtuar me këtë emërtim, pra në veçoja Monumentin epigrafik të Hyjneshës dardane ndodhet 1,5 km në perëndim të vendbanimit, pranë i Varoshit bazë të vendgjetjes. Ky lokalitet gjendet brenda arealit nga Smira me labyrinthin rrethor unik, pikturimin vendit ku lumi i Prizrenit bashkohet me Drinin të qytetit të Prishtinës, në lagjen Kalabria (Emshir). shkëmbor parahistorik të Vlashnjës me drerin dhe e Bardhë. Në një lartësi rreth 30 metra nga niveli Lokaliteti neolitik i identifikuar i Varoshit ndodhet Gjurmët e vendbanimit neolitik të evidentuar këtu, shumësinë e spiraleve, hyjneshat neolitike që nga i lumit, mbaron pyllime shkurre e lartësohen tri në komunën e Ferizajt, gjegjësisht vetëm 2 km në materiali i pasur dhe i shumëllojtë neolitik si dhe ato të Tjerrtores së Prishtinës, Bardhoshit, Varoshit, masive shkëmbore, të cilat me kontrastin që krijojnë jug, juglindje të këtij qyteti, në fshatin me po të duke u bazuar nga disa nga gjetjet e figurinave, Mitrovicës e të tjera, si dhe Monumentin mortor nga me ambientin kanë një bukuri të veçantë. Pikërisht njëjtin emër. Lokaliteti neolitik i Zhitkocit ndodhet në statujave dhe kokave antropomorfe të terrakotave Dardana/Kamenica, si monument guror unik dhe i në strehën që formon njëri nga masivet shkëmbore, komunën e Zveçanit, gjegjësisht rreth 3 km në veri (të punuara nga argjila e pjekur), të zbuluar në këtë rrallë, që i takon kohës së ekzistimit të shtetit dardan mendja dhe dora e njeriut neolitik ka ngulitur në faqen të qytezës së Zveçanit, në një rrafshinë afër stacionit areal të Prishtinës, e që i takojnë periudhës së neolitit dhe që përmban tradita etnologjike para pushtimeve e shkëmbit pjesë të botës mistiko-religjioze të jetës së të trenit të Zhitkocit. Këtu gjatë disa sondazheve të vonë gjegjësisht kultura e Vinçës, prezantojnë dy romake. Dr. Jusuf Osmani shkruan:”Gjurmët e para tyre. Piktura është realizuar në tri plane, dy plane të zhvilluara arkeologjike të vitit 1958, fare pranë tipare të mrekullueshme: atë të artit dhe simbolizmit të banimit në Kosovë datojnë nga neoliti i hershëm vertikale dhe një plan horizontal (në tavan). Faqja e brigjeve të lumit Ibër, janë dëshmuar gjurmët e një parahistorik. Lokaliteti arkeologjik i njohur me emrin (6000 vjet para e.r.). Këto gjurmë janë verifikuar dhe shkëmbit është në formë brezash-pllakash, gjë që ka vendbanimi tipik neolitik të të dy kulturave, si asaj Fafos gjendet në periferi të Mitrovicës, në arealin dokumentuar me gjetje nga hulumtimet sistematike kushtëzuar edhe realizimin e pikturës në tri pjesë në më të hershme të Starçevës dhe më të vonshme të e fabrikës së dikurshme të fosfateve. Lokaliteti i arkeologjike. Rezultatet e fituara dëshmojnë për një një sipërfaqe prej 16 m². Në tavanin e strehës janë Vinçës.Fshati Vallaç gjendet në veri të Zhitkocit - identifikuar neolitik i Surkishit gjendet e pozicionuar civilizim të lartë të periudhës së neolitit. Koha e neolitit vizatuar 8 spirale të bëra me vija të trasha me bojë Karagaçit dhe fare pranë grykë rrjedhjes së lumit vetëm pak kilometra në jug-jugperëndim të qytezës së sipas studiuesve të kësaj kohe: përfaqëson etapën e të kuqe okër. Katër spiralet e para janë vendosur në Ibër, e pozicionuar mbi një ngritje të njohur si Kërshi Podujevës(Besianës), në fshatin me po të njëjtin emër, fundit dhe njëkohësisht më të zhvilluarën të epokës grup në një distancë 20-40 cm larg nga njëra tjetra. i Vallaçit. Është hulumtuar pjesërisht në vitet 1955 në parcelën e njohur me toponimin Gumurishtë. së gurit. Ai përfshin një kohë që fillon nga mijëvjeçari Spiralet që janë ruajtur të plota e kanë diametrin dhe1957. Në shtresën kulturore të trashë 1.8 metër I gjithë ky potencial arkeologjik gjendet në tokën e i shtatë dhe mbaron nga fundi i mijëvjeçarit të katërt maksimal 34 cm. Në të djathtë të grupit të parë, me janë zbuluar gjurmë të vendbanimit me kasolle Kosovës duke sjell dëshmi nga kohët e largëta dhe p.e.sonë. Arkeologjikisht neoliti ndahet në tri periudha largësi 70 cm është vizatuar një spirale dyshe, me banimi të thurura dhe të mbrojtura me hendeqe të humbura të njerëzimit është një dëshmi konkrete të mëdha: e hershme, e mesme dhe e vonë. diametrin e madh 80 cm dhe të voglin 37 cm. Në përreth. Nga materiali i shumëllojtë arkeologjik për ekzistencën e banorëve autoktonë por edhe për Popullimi i territorit të sotëm të Kosovës u rrit planin e parë (vertikal), në një sipërfaqe prej2,10m zbuluar këtu, veçohen një sasi e konsiderueshme e shkallën e kulturës. Piktura e Vlashnjës shquhet për shumë në periudhën neolitike. Trualli i banuar sot x 0,50m, janë vizatuar një kaproll dhe dy spirale. figurinave antropomorfe dhe zoomorfe, të punuara një vazhdimësi të gjatë banimi, që fillon nga neoliti nga shqiptarët, ku bën pjesë edhe territori i sotëm i Kaprolli është dhënë në profil, në gjendje qetësie dhe te formësuar me aftësi dhe imagjinatë të bujshme, i hershëm deri në periudhën e vonë antike dhe atë Kosovës, shkruan guida turistike , filloi të popullohej me bojë uniforme që mbulon gjithë trupin. Figura ka këto karakteristika për periudhën e vonë të Kulturës te hershme mesjetare cituan burimet nga autorët e shumë herët, që në epokën e paleolitit (gurit të përmasat 30 x 28 cm. Në planin e tretë, pjesa më e së Vinçës, e njohur si Vinça C. Reshtani është një gërmimit në prill të 2007 në vendbanimin prehistorik vjetër), mbi 100 000 vjet më parë. Janë të njohura poshtme e faqes së shkëmbit, në një sipërfaqe prej vendbanim neolitik i pozicionuar në prapatokën e të Vlashnjes. Vlashnja ndodhet buze autostradës ne një numër i madh vendbanimesh të tilla në territorin 2m², është vizatuar me një spirale dyshe që nga Suharekës. Lokaliteti neolitik i Barilevës gjendet ndërtim Durrës-Prishtine. Ajo plotëson kompleksin e sotëm të Kosovës, siç janë shpellat e Radacit dhe përmasat është më e madhja, me diametër maksimal në fshatin me po të njëjtin emër, e pozicionuar në arkeologjik te qytetit te Prizrenit dhe harmonizohet Karamakazit, si dhe shpella të tjera më të vogla. 78cm dhe diametër minimal 38cm.Trashësia e vijave arealin e njohur si Arat Kovaçe, tokë punuese e me monumentet e tjera te këtij qyteti, si kalanë e tij, Popullimi i territorit të sotëm të Kosovës u rrit shumë të spirales është 2,5-3cm.Piktura e Vlashnjës ka në cilësisë së lartë.Bardhoshi gjendet në veri, në dalje të hamamin, kompleksin e Lidhjes së Prizrenit. në periudhën neolitike. Njerëzit filluan të braktisin qendër simbolin e spirales të bërë në tërë sipërfaqen shpellat dhe të përqendroheshin në vende të hapura. e përshtatshme për pikturim, e të përsëritur në 12 Banorët neolitike pëlqenin më shumë të ndërtonin raste. Spiralet janë teke dhe në dy raste janë spirale John Musachi (1515): Cronaca Breve i kasollet e tyre në fusha dhe në tarraca lumore të tipit gjyslykore.. Në pikturën e Vlashnjës kemi të qëndrueshme, me ekonomi kryesisht bujqësore. realizuar edhe figurën e një dreri, kulti i të cilit është discendenti dei nostri dinastia Musachi i pranishëm edhe në pikturën e Trenit (Korçë) dhe në (Vijon nga faqja 9) gnore e Signore Manoli Costantino Boccali, e due Piktura shkëmbore e Vlashnjes pikturën e Zhlijebit (Bosnjë).Piktura e Vlashnjës është Uno chiamato Scanderbeg è ancora vivo ed è figlie. vepër e banorëve prehistorikë të këtij vendbanimi un bey Sanjak. Passiamo ora ai cinque fratelli che sono i seg- Duke analizuar gjetjet dhe vendet arkeologjike të La quinta figlia, Lady Despina, era la sposa uenti: Lord Andrew Musachi, Materango Signore, kësaj periudhe të rëndësishme thuhet se Territori Disa lokalitete nolitike di Tanush Dukagjini. Hanno avuto due figli: un Signore Blaise, Signore e Signore Laldi Bogdan. i Vlashnjes gjendet në sipërfaqen e sheshtë të një maschio e una femmina. Il ragazzo è morto. La Vi ho già parlato di Lord Andrew. Per quanto ragazza, signora Teodora, era sposato con [...] e riguarda Signore Materango, vi posso dire che era tarrace shkëmbore (335 metra lartësi mbidetare) në Për Guvën e Mrrizit me simbolin e pikturuar të krahun e djathtë të rrugës Prizren-Zhur, rreth 6 km në ha avuto due figli, Signore, Blaise e Lord Jacob. il padre di Lord Gjin Molosachi Materango. Per spirales thuhet se: paraqet një vepër të botës artistike La sesta figlia, signora Angelina, era la sposa questo Gjin Signore è nato Lord Andrew che ha perëndim të Prizrenit. Në po këtë material theksohet se shpirtërore të banorëve prehistorikë të këtij lokaliteti di Stefano, figlio del despota di Serbia chiamato compiuto Turk, e il padre, Lord Gjin, fu ucciso dai edhe vazhdimësia e jetës gjatë disa periudhave kohore (vend kulti). Guva shkëmbore e këtij pikturimi Lord George. L’ha detto Lady Angelina e Lord Turchi. Il loro dominio è stato conosciuto come si neolit i hershëm (kultura e Starçevës), neolit i vonë ndodhet rreth 1,5 km në perëndim të vendbanimit Stephen aveva due figli e una figlia. I figli sono Gora e, come tale, fu chiamato Signore di Gora. dhe i mesëm (kultura e Vinçës), eneolit (periudha e të Vlashnjes në fshatin fqinj Kobaj. Nga shumë morti. La figlia si chiamava Lady Maria e sposò Il terzo fratello, Signore Blaise, aveva cinque bakrit), periudha e bronzit, epoka e hekurit, periudha gjetje të periudhave të ndryshme historike zbuluar il marchese signore di Monferrato. Hanno avuto figli. Il primo era Lord Bogdan, il secondo Si- helenistike si dhe periudhat e antikitetit të vonë në Vlashnje, spikat një monedhë argjendi e emetuar due figli. Il primo si chiamava Lord William che gnore Gjin, il terzo Signore Costantino, il quarto dhe të mesjetës së hershme. Materiali arkeologjik i në vitin 55 p.e.s. Monedha ka një peshë prej 3.72 ha sposato la sorella di monsignor d’Alençon, che Signore Teodoro e il quinto Lord John. Inoltre ha ora è il delfino di Francia. Questo signore ha avu- avuto due figlie. I turchi catturato tutti i cinque zbuluar në këtë lokalitet hulumtuar në disa sezone që gramë dhe ishte vënë në qarkullim për nder të edilit pas viteve dy mijë të mileniumit tonë, nxori në pah to due figli: un maschio e una femmina. Il ragazzo figli e li uccise rompendo le ossa con i martelli. të Kretës, Gnaeus Plancius. è ora il marchese di Monferrato e la ragazza sposò Una delle loro sorelle, era la sposa di Costantino fragmente të shumta të enëve nga argjila e pjekur, Lord Frederick, duca di Mantova. L’altro fratello, Miserri che era Signore di Guasciti e anche lui vegla pune nga guri, stralli dhe kocka, si dhe zbutu Lokaliteti neolitik i Runikut Lord George, morì senza figli. ucciso dai Turchi. Il sultano ha fatto il suo figlio Vlashnje. Fragmente të ndryshme të qeramikës me La settima figlia, Lady Comita, sposato Signore Pasha della e gli diede sua figlia per la pikturim me vija gjeometrike janë dëshmuar këtu. Lokaliteti neolitik i Runikut ndodhet në komunën e Gojko Balsha che è il Signore di Misia. Ebbero moglie. Un’altra figlia si chiamava Lady Teodora Po ashtu edhe thika stralli, këto të epokës së neolitit, Skenderajt, në fshatin , e pozicionuar në pllajën due figli e una figlia. I figli sono morti in Unghe- che era sposata con Lord Paul Zardari che era il gjegjësisht të Kulturës së Starçevës, mileniumi i e Drenicës, rreth 25 km në jugperëndim të Mitrovicës ria. La figlia, Lady Maria, sposò il nobile, il conte figlio del Congo Zardari e governatore di una terra gjashtë, p.e.s.Figurina të ndryshme antropomorfe dhe rreth 10 km në veriperëndim të Skenderajt di Muro, e aveva due figlie. Questi ultimi sono chiamata Zardaria. L’ha detto Paul aveva un altro stati chiamati Donna Beatrice e Donna Isabel. La fratello di nome Caragnus begla (Karagush Bela?), janë zbuluara gjatë gërmimeve të dekadës së parë dhe gjendet në aksin rrugor që lidh Skenderajn me të mijëvjeçarit të dytë (2002-2010), nga të cilat first lady, Donna Beatrice, sposò il Principe Ferdi- Che aveva due figli. Uno di questi si chiamava Istogun. Këtu është dëshmuar një nga vendbanimet nando Orsino, Duca di Gravina, e l’altro, la princi- Hasan Bey e l’altro avaro Bey, entrambi i quali spikatet një figurinë antropomorfe, një ekzemplarë më të hershme neolitike të Kosovës, që i takon pessa Isabella, sposò Luigi Signore di Gesualdo, sono ora in Turchia. Da questo Teodora Lilli e il tipik për Kulturën e Starçevës. Periudha e Neolitit të Kulturës së Starçevës, përkatësisht mileniumit të conte di Conza. Signore ha detto Paolo è nato Signora Maria, che Hershëm. Mileniumi i gjashtë p.e.s. Prof Dr Muzafer gjashtë p.e.s. dhe pasqyron një qytetërim të zhvilluar La figlia era ottavo Lady Catherine che era era la sposa di Brana Conte (Vranakonti), duca di Korkuti :Piktura shkëmbore e Vlashnjes, Në kuadrin të kohës së gurit të ri… Ky lokalitet arkeologjik është sposata con Nicola Boccali. Avevano due figli, Si- Ferrandina. Cultura Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 18 Anektoda dhe situata komike nga jeta e aktorit Aleksandër Moisi Nga Pjeter Logoreci Shilling.. , dolën të veshur si gjëntelmen, sipas modës më të re “në kokë me cilindër shtë në natyrën e njerzve të vezullues e në këmbë këpucë lustrafino”. kuriozohen për shumë gjëra që Por eleganca e tepruar i tradhëtoj pasi Ei rrethojnë. Aq më shumë kur tërhoqën vëmendjen e kalimtarëve që i bëhet fjalë për figura të spikatura të botës njohën, gjë që qoj në kapjen e tyre një ditë artistike, politike, sportive.... Mua më më pas. Të dy hajdutët ishin personazhe ngacmoi kurioziteti për të njohur jetën e të njohur në atë zonë, njëri i quajtur Franz të madhit Aleksandër Moisiu. Ndodhë që Horn ishte ndihmësi i kasapit të lagjes kur ndeshesh me gjëra të reja, kurioziteti dhe tjetri Ferdinand Guttmann ndihmës kthehet në interesim e interesimi në në dyqanin e argjendarisë aty pranë. qëllim, e ndoshta në hobby. U ndodha Të dy pranuan vjedhjen dhe treguan fatmadh që munda të kem në dorë e të që gjërat i kishin shitur tek një i njohur shoh gjëra që jo cdonjeri mund ti shohë, i tyre për 158 Shilling, ku dhe u gjetën nga jeta e këtij kolosi. Foto madhështore, të padëmtuara. Hajdutët u dënuan nga për nga profesionalizmi e përmbajtja, letra gjykata për vjedhje me thyerje të pronës imtime familjare e shoqërore, gazeta me private. artikuj kritik të kohëve kur jetoj artisti (në shumë gjuhë), procesverbale dhe fatura shpenzimesh, vërtetime honoraresh që mbanin firmen e bashkëatdhetarit tim. Pas disa shkrimeve në SUPLEMENTIN Foto 2 - Moisiu – Jedermann RILINDASI që patën informacione të (Foto: Pjeter Logoreci) panjohura nga jeta artistike e private e Moisiut, dëshëroj kësaj here të shuaj e urimit të krishtilindjeve ti arrinte nënës Foto 4 - Karikaturë miqësore botuar në Foto 7 – Moisiu, Skicë kureshtjen e lexuesit shqiptar duke zbuluar me saktësi në natën e festës. Një herë në gazetat amerikane (Foto Pjeter Logoreci) (Foto Pjeter Logoreci) anën tjetër të këtij gjeniu, atë njerzore, këtë vigjilje ai dergoj një shumë të madhe shpirtin optimist e plot humor me të cilin parash për familjen të shoqëruar me një shoqja Terwin, në praninë e shtypit, i habitur dëgjoj thirrjet e Durieux..... i ai kaloj shumë situata të vështira në jetë. kartoline mbi të cilën shihej “koka e tij regjisori Reinhardt tha: ...djaloshi i ri që shkreti burri im, po vdes .....vdiq.... Natyrshëm edhe një përson i famshëm, mbi një pllakë gramafoni”.... Nëna që i sapo njoha, është aktori që më duhet. Një mike e Aleksandrit, shkrimtarja si kushdo tjetër , përjeton momente në jetë kuptonte mirë “lojrat e tij”, na e zbërthej Të nesërmen në një ndër gazetat ditore Therese Rie alias L. Andro tregon: Moisiu të cilat e sjellin në situata tragjikomike. “mesazhin” ... shuma e parave që ka të Berlinit shkruhej: zotëri Moisiu është nga pamja e jashtme dukej quditërisht dërguar vjen nga fitimi i madh që ai ka aktori i zgjedhur nga Max Reinhardt, ai shumë i ri. Një herë gjatë një aktiviteti kohët e fundit nga shitja e pllakave të do të marrë fitimin, tash i mungon vetëm në Neuen Wiener Bühne, në zyrën e gramafonit... talenti..... drejtoreshës Ellen Geyer Neustäder, ai u Moisiu ishte shumë i njohur për zërin Foto 6 - Skicë Aleksandër Moisiu takua me një aktore të re e cila, meqë nuk e tij të vecantë. Ai këndonte shumë, por (Foto Pjeter Logoreci) e njihte atë, e kujtoj për një fillestar. Me edhe i duhej të kujdesej për zërin. Ndodhte deshirën për të dijtë dicka më shumë për Shfaqjet përfundonin shumë herë që nga njëherë zëri nuk i bindej ose kishte kolegun, vajza e pyet nëse ai ka “gjetur me vdekjen e personazheve kryesorë të ngërce nga të bërtiturat e forta në rolin punë” apo luan ndonjë rol diku? Moisiu cilët i interpretonte Moisiu dhe shpesh e Fedjas. Ndodhi që në provën gjenerale natyrshëm pohon me kokë. “E ku,... atë e lodhte mendimi që të mos “vdesë të “KUFOMES SE GJALLE” që ishte roli vazhdon me kërshëri vajza,... në Neuen njëlloj me herët perpara”. Ndodhi në më i zgjedhur e më i dashur i jetës së tij, Wiener Bühne? Cilin rol keni ju ketu?” Teatrin Gjerman, gjatë shfaqjes të George të pushtohej nga emocionet. Një ndjenjë Aleksandri i buzeqëshur pergjigjet: .... Bernard Shaw “Dilema e Doktorit” ku ai ankthi që në garderobë bëri që ai ti lutej po ja ....si të them....luaj Hamletin, ... interpretonte piktorin Debudat, që në shumë herë regjisorit Max Reinhardt që Fedjan te Kufoma e gjallë.....” Cfarë, aktin e katërt duhej “të vdiste”. Ishte një të ndërpresë provën..., zëri ju bllokua dhe hidhet vajza, këto janë rolet e Moisiut?” skenë makabre....Moisiu , i veshur me sytë i lotonin pa pushim. “Ky është risku Duke qeshur nga situata e krijuar zonja këmishe nate ishte i ulur në një karrocë të i punës së aktorit spjegonte Moisiu..këto Neustädter e sqaron aktoren e re që sëmurësh, në agoni. Gruaja e tij (të cilën janë gjëra që nuk mund ti parandalosh...e përballë saj ndodhet i gjigandi i skenës e interpretonte aktorja Tilla Durieux) i rëndësishme është të mos ngjasë në gjermane, Aleksandër Moisi. premierë..” qëndronte pranë, ndersa mjekët po prisnin vdekjen e tij. Asnjë fjalë...atmosfera ishte Foto 1 - Aleksandër Moisiu, karikaturë e tendosur. ...Aleksandri gjysmë i vdekur miqësore (Foto P. Logoreci) Foto 3 - (Foto: Pjeter Logoreci) ishte i heshtur ...papritur e pakujtuar Edhe Sandro-ja i ynë, që në vitet e Kur ndodhej në ndonjë hotel në Paris hidhet dhe flet...jo sot nuk dua të vdes, fëmijërisë kishte natyrë të heshtur e të apo kur darkonte në ndonjë restaurant, ai nuk dua ...të ...vdes.... Mjekët aktorë të shkujdesur, por dallohej për karakterin bënte shumë humor me kamarierët dhe befasuar nga kjo cmenduri, me zor mbanin e tij të ndjeshëm, për inteligjencë, për punonjësit e hotelit të cilët e njihnin mirë: të qeshurat.... Gruaja, që i ndodhej pranë fantazi e humor. Familjarët tregojnë që ...kur erdha për herë të parë në Francë , e befasuar filloj ti lutej: ... ti duhet të ai gjithmonë krijonte situata gazmore, ku i tregonte atyre, mundesha krejt mirë të vdesësh tashti, o zot i madh, ti duhet të përfshiheshin të gjithë. flas frëngjisht, flisja ngadalë, por qartë vdesësh, të lutem... Moisiu thërriste i Një herë për të tërhequr vemendjen dhe më kuptonin kudo, por....unë vetë... papërmbajtur....Nuk dua....sot nuk dua të e nënës dhe për të “ndëshkuar” motrën dhe gajasej së qeshuri ; – unë vetë nuk vdes...e padiskutueshme nuk do të vdes e cila zgjohej shumë vonë nga gjumi, ai kuptoja gati asgjë cfarë më flisinin... këtu.... më nxirr në dhomën pranë.... ishte gjunjëzuar te fundi i shtratit të saj Moisiun e shihje kurdoherë të rrethuar ndoshta ...aty mund të vdes...Njerzit të dhe me duar të bashkuara, bënte sikur nga gratë, ishte heroj tyre. Aq sa i famshëm cilët nuk e njihnin pjesen kujtuan se ishin lutej për një njeri që nuk “do të zgjohej e specialist ishte ai për “skenat e vdekjes”, fjalët që permbante roli. Gruaja (Durieux) më” . Situata komike dhe humori i sjelljes po aq i famshëm dhe specialist ishte ai me me zgjuarësi drejtoj karrocën drejt dhomës së tij detyruan nënën, e cila ishte natyrë gratë. Lidhjet e tija dashurore diheshin tjetër e ndersa perdja ra, në sallë, publiku Wien, 18 prill 2013 shumë autoritare, të vejë buzën në gaz nga të gjithë fansat e gazetarët. Por kur Foto 5 - Skicë nga Stadler dhe ti qortojë të dy.... bëhej fjalë për familjen apo gruan e tij, (Foto Pjeter Logoreci) L’Albania sembra come una nave, Motra Melanie kujton: gjatë kohës të ai ishte shumë xheloz. Një herë gruaja Në mesin e dhetorit 1930 në një gazetë pushimeve të verës, familja kalonte disa e tij e dytë nga Berlini, Hetha Hambach ditore Vjeneze doli një lajm i pazakontë che naviga verso l’occidente ditë pranë detit, në Grignano. Sandro, që e lodhur nga xhelozia e tij e pakuptimtë, i cili bëri që emri i Sandros të përflitej (Vijon nga faqja 11) ishte një notar i mrekullueshëm, hidhej vëndosi ti bëjë një “leksion surprizë”.... ditë me radhë. Gjëja e pazakontë ishte La sua evidente passione e il suo fare con tenacia avevano molto impressionato tutto il nga shkëmbijtë e lartë në ujë dhe argëtohej Më të hyrë në apartamentin e tij në personale dell’ambasciata, tanto che alla fine hanno espresso tutta la loro ammirazione per jo emri i Aleksandër Moisiut, por një lei come persona e per la scuola dove lei insegna. L’Ambasciata poi, come organismo che shumë. Një herë hypur mbi një shkëmb të Berlin, Aleksandri u perball me një letër vjedhje spektakolare në vilën e tij në rappresenta lo stato albanese doveva essere in cima come promotrice dei suoi connazionali, bregdetit filloj të këndojë këngën e dëgjuar të hedhur si për shpejt mbi dysheme. Hernals të Vjenës. Shtëpia, ku banonte fornendo essa stessa alle scuole tutti quei materiali preziosi necessari per questo evento të detareve: mbi kuvertë qëndroj, në mes Letra përmbante pak fjalë të shkruara keq Moisiu kur ndodhej në Vjenë, ishte në speciale ed altri eventi di qualsiasi genere culturale che innalza la persona. të shtërngatës, lamtumirë Atdheu im i nga nervoziteti. “ Isha KOTELJA ..yte, një zonë kodrinore të rrethuar me pyll e Gli alunni davanti alle brochure stavano incantati e pieni di curiosità. Avevano coraggio dashur, unë i përkas detit.... dhe në fjalën tashti jam e vdekur” . Me një tronditje jo shumë të populluar të qytetit. Hajdutët di fare qualsiasi domanda mostrando un grande interesse. Volevano sapere qualsiasi e fundit u hodh dhe notoj aq shumë nën të papërshkruar në shpirt, duke ndjerë hynë në vilë duke thyer xhamin e një cosa, con zelo volevano entrare nella vita e cultura di un popolo vicino, quale è l’Albania ujë, saqë nëna vrapoj e merakosur drejt vehten fajtorë për situatën e krijuar, ai dritareje në katin përdhes dhe mëqenëse per l’Italia. Perché l’Albania che è cosi vicino con l’Italia è a noi cosi sconosciuta e noi detit duke thirrur: ku është ai, ku është alarmon policinë e cila fillon të kërkojë vila ishte e pabanuar, ato patën kohë sappiamo cosi poco? Da quanti mari si bagna l’Albania? Perché abbiamo in comune tante ai?? Dha ai ..... “huch...”....u ngrit me kufomën e Hertha-s. Atij i vjen ndër mend lettere e parliamo lingue diverse? Perché la donna del castello di Rosafa si è sacrificata ed gjithë natën për të “punuar” të qetë duke ha lasciato il suo seno fuori dalle mura? Perché l’aquila della bandiera albanese ha due zhurmë tek këmbët e nënës së frikësuar: që e shoqja e kishte kercënuar se “do të i bërë shtëpisë një kontroll të hollësishëm. teste? Le domande sorgevano liberamente. Tutti hanno partecipato a questa conversazione ...duke thirrur....ja tek jam .... përsëri në hidhej në lum po qe se nuk do të kishte Pasi percaktuan gjërat që do të merrnin come per es: Lavinia Colagrossi, Gabriele Giunti, Alice Loche, Mattia Loche, Chiara tokën italiane... tjetër në jetë....” ..E tmershme...mendon me vehte u ulen me nge të shijonin të D’angelosante, Gianluca Campanello, Lucrezia Montecchia, Enri Aliaj, Giulia Boccuti, Më vonë kur ai ndodhej në udhëtime Aleksandri, a thua të ketë ngjarë....dhe patrazuar dy shishe me shampanjë që Giordano Canestri, Micol Calabretta, Riccardo Cicconi, Carola Passerini, Alessio Fazi apo në turne në vënde të ndryshme të kërkoj gjatë gjithë natës së bashku me gjetën, e më vonë iu erdhi frymëzimi për Ticconi, Beatrice Sabatini, Alessandro Tiberia, Heba Deyab, Andrea De Santis, Andrea botës, dërgonte në shtëpi karta ekspres policët, ndërkohë që Hertha gjindej te të bërë humor apo komedi, duke veshur Raparelli. Enri Aliaj, assediato dalle numerose domande dei i suoi compagni, si è trovato in për të përshendetur familjen e vecanërisht një shoqe e saj duke shijuar këtë “kurth me radhë kostumet që aktori mbante në difficoltà a rispondere a tutti. Era molto divertente vedere essi che contavano in albanese. nënën duke bërë të njohur dhe vendin hakmarrje”. garderobën e tij. Rrethuar nga dekori L’emozione ti stringeva la gola vedere queste scene e vederli attivi tutti. La purezza, la ku gjindej. Paguhej mirë për shfaqjet, Në botën e artit që e rrethonte ai sensibilità e la loro perfezione devono far riflettere noi adulti. i këndëshëm i shtëpisë, dy grabitësit u Questo straordinario evento è stato concluso da Alessio Fazi Ticconi, che ha detto: por edhe biznesi i shitjes së pllakave të përballej shpesh edhe me intriga apo ndjenë për orë të tëra aristokratë, saqë -Ehi, guardate, Albania mi sembra come una nave che naviga verso l’occidente. Ed è gramafonit me zërin e tij i solli shumë të thashetheme për të cilat gazetarët ishin kur u larguan, duke marrë me vehte proprio vero: L’Albania sin dalla sua antichità e fino ad ‘oggi sempre cha mirato ed ha holla. Në festat e fundit të vitit, kur qëllonte shumë të ndjeshëm. peliçe të çmueshme, kostume dhe stoli navigato verso l’occidente… të ndodhej larg familjes, kujdesej që karta Gjatë një mbrëmje festive, kujton e prej argjendi me një vlerë rreth 10 000 Traduzzione da Valbona Jakova pagina 19 Anno 11 n.3 Giugno 2013 Antichità Nga Dr. Laurant Bica keqardhjen që e njohim pak, shumë pak, të Janinës, që punuan, jetuan dhe vunë për të mos thënë aspak! Fqinjët tanë këtë pasuri në Rusi, në Odesë. Ata ngritën ami Frashëri, diku në enciklopedinë filozof dhe erudit të kombit tonë nuk një vatër diturie të kulturës helenike, në e tij Kamus’ul Alam, Fjalori i Botës, mungojnë ta lakojnë në të gjitha rasat si gjuhën greke që ishte gjuhë e kulturës Sduke folur për shqiptarët, thotë se të vetin. Emri i Profesor Hoxha Hasan për mbarë Ballkanin, siç qe latinishtja në çamët janë më të zgjuarit e toskëve, dhe Tahsin Filatit është i dëgjuar për auditorin Perëndim dhe arabishtja në Lindje. Të kur flet direkt për ata vetë i shquan për shqiptar, por veprën e bëmat e tij të tjerët nuk mungojne t’i përvetësojnë siç i inteligjencën dhe mençurinë e tyre, ndërsa nivelit botëror në Perandorinë Osmane e kanë përvetësuar deri më sot. Gjimnazi i Robert d’Anzheli, në librin “Enigma”, në Francë pak i njohim. Një personalitet famshëm Zosimea i Janinës ishte shkolla e duke shkruar për Epirin, e konsideron atë që krijoi Universitetin e parë Osman, një ngritur nga çamët shqiptarë për çamët, për si djepi i burrave të mëdhenj në Bizant e përfaqësues i shtetit Osman në Francë, veten e tyre, pra shqiptarët në një gjuhë të më gjerë gjatë historisë, për personalitetet që njihej personalisht dhe me Napolonin kulturës së kohës siç qe greqishtja. Aty u e shquara ka nxjerrë. Çamëria, apo e thënë III, me akademikët e Francës së Kohës, shkolluan një pjesë e rilindësve tanë si Jani ndryshe Epiri, ka qenë vatër trimërie, por me shkencëtarë të kalibrit të Lauavazerit, Vreto, Ismail Qemali, Vëllezërit Frashëri, edhe një vatër diturie, që e ka dëshmuar që futi dijet dhe shkencat e reja i pari në përfshi dhe çamin e madh Abedin Dino. këtë në shekuj deri në ditët tona. Ajo krejt perandorinë, një kryemësues i tërë Detyra jonë është të nxjerrim në shesh të i ka dhënë jo vetëm kombit shqiptar rilindasve shqiptarë, një personalitet që vërtetën.. Abedin Dino që u bë ministër personalitete të spikatura, por edhe do të krenohej çdo shtet po ta kishte të i jashtëm i Perandorisë Osmane, ishte mbarë botës. Ndihmesa e saj në raport me vetin dhe s’do të kishte lënë asnjë presje njëkohësisht kryetar i lidhjes së Prizrenit territorin që zë dhe popullatën që e banon të tij pa studiuar. Sokrati i Greqise së për Jugun shqiptar dhe bëri çmos që është do të thoshim e jashtëzakonshme. lashtë nuk shkroi vetë asnjë gërmë, por Çamëria të mos ndahej nga Shqipëria dhe Le t’i referohemi fakteve. ai ka mbërritur deri në ditët tona, sepse bashkë me çamin tjeter Hoxha Tahsinin, Çamëria i dha botës dy strategë të ishte një korife i dijes. I tillë ishte dhe ja arritën. Të njëjtën gjë bëri 30 vjet më mëdhenj ushtarakë. Njëri Aleksandri i Kontributi çam në Hasan Tahsini ynë, i cili nuk la vepra në vonë i biri, Rasih Dino në Londër, por Maqedonisë shkoi deri në Indi. Çam nga e përputhje me dijet e tij, por edhe ato që pa sukses. Diplomacia Evropiane e kishte ëma, Olimbia, ai mori me vete në fushatat la me turp duhet ta themi, pak i njohim, dhënë verdiktin. Çamëria kaloi në duar e veta ushtarake dhe çamët. Ata ishin për të mos thënë ndonjë fjalë më tepër… të huaja në vitin 1913, sadoqë çamët dhe ndër gjeneralët më të mirë të tij si Lagosi. visarin botëror Këtë kryerilindës nuk na falet të mbetet lebërit e lanë me gjak Janinën. Por Rasih Në kthim nga India një pjesë e ushtrisë kështu. Shteti Francez, pa u shkarkuar Dino s’u tërhoq, bashkë me të bijën e tij së tij përfshi edhe çamët u vendosen në Nga Aleksandri i Madh dhe Pirro i Epirit, te mirë nga posti i rektorit të Universitetit të me të madhe, Lejlanë, që ishte ndihmëse, pllajat e Indokushit në Afganistan, ku Stambollit, i propozoi ta bënte rektor të sekretare, këshilltare, përkthyese etj. pasardhësit e tyre janë edhe sot dhe kanë Papa Eleuteri dhe Dora D’istria Universitetit të Bordosë. Hasan Tahsini i në Konferencën e Versajës do të bënte ruajtur deri vonë përkatësisht shqipen e Filatit kaloi një pjesë të jetës në Perëndim të pamundurën të shpëtonte Çamërinë. lashtë. Pirroja i Epirit me trupat e tij dhe tyre në shqip, ndonëse ai ka folur edhe dhe e përfundoi në Lindje të Europës në Pasurinë e vet e bëri zero, veç të shpëtonte elefantët u erdhi në ndihmë vëllezërve për Skënderbeun dhe s’e harroi kurrë Stamboll. Dora d’Istria, bashkëkhohësja Çamëria. Më kot. Veshi i Evropës ishte të tij ilirë të Tarantos në Itali dhe u kalli atdheun e tij. Famila nga rridhte ishte dhe bashkëvendesja e tij me rrjënjë nga shurdh dhe oreksi i fqinjit tonë s’kishte tmerrin romakëve. Ishte gjak çam nga një familje fisnike aristokrate shqiptare e Parga e Çamërisë, kaloi nga Lindja në kufi . Epopeja e Dinove për Çamërinë Ledhëza e Gumenicës, si mbarë dinastia e Çamërisë, që kishte stemën e vet, kishte Perëndim në tërë Evropën Perëndimore s’mbaron me kaq. Djali i madh i Rasih, tij që sundoi për shekuj në Epir. Shqiptarët një bibliotekë të pasur me libra dhe dhe vdiq në Firence të Italisë. Ajo dha një Ali Dino, piktor i shquar, do të mbronte dy herë i kanë kontribuar Egjyptit me dy zaten kjo u bë shkak që djali i ri Mihali të ndihmesë në fushën e letrave, jo vetëm çështjen çame nga brenda parlamentit dinasti, një në kohën e re me Mehmet Aliun studiojë në shkollat më të mira humaniste për shqiptarët, por për mbarë Ballkanin grek (si deputet i tij). Gjysma e Epirit ka e Oparit, që ringjalli dhe lulëzoi Egjyptin të kohes si në Itali, Francë, Spanjë etj. dhe për kombet e Evropës. Kjo grua shkruar në kujtimet e tij, vëllai i tij më i në kohën e re, ekonominë dhe kulturën Mihal Artioti është një vigan i mendimit famoze njihej me personalitetet më të vogël, piktori i madh Abedin Dino, ka e tij, e cila vazhdoi një shekull e gjysëm humanist botëror që pret studiuesit e rinj shquar të Evropës Perëndimore e më qenë pronë e familjes sonë. Gjithe Çamëria deri në 1952 dhe në lashtësi për rreth 3 të veprës së tij të lavdishme. Mos lejojmë gjerë, akademike, shkrimtare, publiciste e çoi në banesën e fundme në Athinë kur shekuj dinastinë çame të Ptolemejve, gjatë që me emrin dhe veprën e tij të mburren etj. Dhe e hyrë bile, që në të gjallë të vdiq, birin e saj që mbrojti të drejtat e saj së cilës u krijua qyteti i Alkeksandrisë me të tjerët, siç është bërë deri më sot, por të vet, në enciklopeditë e Evropës, për më legjitime. Fatkeqësisht ne s’dimë asgjë për bibliotekën dhe akademinë e vet. Dhe për zotët e punës, çamët shqiptarë…. Të dy tepër ishte grua shkencëtare. Çamët me Dinot e brezit të tretë, që u shkrinë për tre shekuj para erës sonë dhe në fillim të nga trojet e Epirit, Çamërisë dhe Mehmet krenari mund të thonë “ ishte ka Epiri”. komb e atdhe, për Çamërinë. Ali Dino saj lulëzuan veç zhvillimit ekonomik edhe Esat Janinasi dhe Jani Koduni. I pari në Xhaxhai i saj, Jani, apo i njohur në ka qenë karikaturisiti më i madh dhe një shkencat dhe dijet. Ky lulëzim vazhdoi shekullin XVIII, filozof dhe dijetar, do Rumani si Jon Gjika, është themelues i nga piktorët më të mëdhenj të Greqisë edhe në sundimin romak edhe për 3-4 të përkthejë në osmanisht me çeljen e Akademisë Rumune të shkencave dhe dhe pati nderime të shkallës sipërore shekuj të tjerë. Shkolla Aleksandrine e shtypshkronjës së parë osmane (afërsisht përkrahës dhe mbështetës i pakursyer nga shteti Grek. Në Panteonin Grek, ku famshme e dijes ka në themel ndihmesen në një kohë me ate të Voskopojës) nga i shoqatave shqiptare në Rumani gjatë shumica e figurave janë të gjakut shqiptar, e kësaj dinastie çame për shqiptarsinë e së Ibrahim Muteferrika komentarët e veprës Rilindjes Kombëtare. Do të shkonte gjatë ka dhe shumë çamë por po përmend cilës na sigurojnë dy eruditët tanë, Sami së Aristotelit, të bëra me kompetencë të shprehej ndonjë çam, gjaku inë. Ironi e të flisnim për stratiotët çamë, që dhanë vetëm dy: Marko Boçarin e Sulit dhe Frashëri dhe Faik Konica. Ptolemejtë plotë nga humanisti I Rilindjes Evropiane, fatit! Ç’të thuash! Ç’të them për Evgjen ndihmesën e tyre me grykën e armëve Kostandin Kanarin e Pargës. Bëmat e tyre ishin fjesht çamë, shqiptarë, do të Jani Koduni në latinisht. Të dy bota i Bullgarin, çamin ortodoks i cili është në shtetet e ndryshme Evropiane dhe ja janë shkruar me gërma të arta në historinë shkruajë Samiu. Nuk është rastësi që një kujton se janë njëri turk dhe tjetri latin, njëri nga themeluesit e Akademisë Ruse zbardhën faqen dhe e ngritën lart emrin e greke dhe atë shqiptare. Këta janë, siç dijetar nga Aleksandria me kulturë helene por të dy as më shumë dhe as me pak janë të Shkencave, një pus dijesh, një nga më shqiptarit dhe të çamit. Nuk mund të la pa thotë populli në mënyrë lapidare , Trimat si Klaud Ptolemeu do të përmendet për shqiptarë të Epirit. Ka Çamëria, siç do të të diturit e kohës së vet. Veç e shpreh përmendur vëllezërit Zosimea, shqiptarë e Shqipërisë që i dhanë lirinë Greqisë. herë të parë në histori te Albanët dhe qytetin e tyre Albanopolis. Ne mendojmë përmes, Hani i mirë dhe Rruga e se ky duhet të jetë një pinjoll i derës çame Tomorrit që kalonte krijuan mundësitë të Ptolemejve, një stërnip i tyre, por për Historia e emrit të Lushnjës që pashaj të vendosej aty për të shuar këtë duhen bërë kërkime. lëvizjen kryengritëse të banorve kundër Çamëria i dha Krishterimit në fillimet (Vijon nga faqja 13) Cërnikut (Karbunarës, Qerretit). Gurët Karbunarë, Goldaraj, Kasharajt, feudalëve dhe pushtetit turk. Kështu e tij një Papë si Shën Eleuteri (Lefteri= Mendohet se sipas traditës dhe e këtij tempulli të Lushnjes i muarën Lushnje, Lunjë, Savër, Saravë, kjo lagje u quajt Mehmet Pasha. Emrin greqisht Liria) në shekullin e dytë, i cili përvojës në tempujt e tjerë përreth fshatarët e Balajt, Kupajt, Skilajt dhe Arborë e tjera. Karbunara ishte Stan e mori kjo mëhalle më vonë mbas e çoi Krishterimin deri në Angli. Një edhe mbi tempullin e vjetër pagan Zgjanës si dhe banorët myslimane të deri në shekullin e XVII-të qendër shenjtor tjetër i Kristianizmit është Shën vitit 1769 me vendosjen e zanatcinjve Donati (shekulli IV) . Populli e përjetësoi, te perëndis së Lutjes në kodrën e Lushnjes. Po në këto kohra mjaft banorë administrative e Myzeqesë së Madhe dhe tregtarve Voskopojarë me dekret duke ja dhënë emrin një qyteti, atij të Lushnjes është ndërtuar më vonë me të Lushnjes dhe zonës për rreth që nuk dhe e humbi rolin e saj kur doli në të Sulltanit kur qyteti i tyre i dëgjuar u Paramithisë, i cili në kohën bizantine ardhjen e kristianizmit kisha e Shën u kthyen në besim shkuan në Kavajë e skenë familja Kurti nga Lushnja dhe shkatërrua dhe u dogj nga fanatikët e dhe ate osmane u njoh me emrat Ajos Prashqevisë ose sic thohet në gjuhën në rrethinat e saj dhe të tjerë erdhën në një pinjoll i saj u bë pasha i Beratit dhe malësive përreth saj të nxitur edhe nga Dhonatos, apo Ajdonat. Çamëria është tonë kisha e Shëne Premtes (Premtimit) qytetin e Lushnjes ku gjenden edhe sot. gjithë Myzeqesë dhe vendlindjes së bejlerët e Myzeqesë. Nga pleqtë më të ajo që i dha Bizantit dhe Patriakanës së që mbahet edhe simbol i plotësimit Ata ndërtuan kishën e re me të njëjtën tij i dha një mbështetje më të madhe. vjetër të fiseve Spiro, Golgota, Xhorxhi, Stambollit shumë personalitete në shekuj të lutjeve. Kjo kishë e vjetër u rrënua emër Shëne Premte (Shën Prashevija) Për këtë familje sipas dekumentave Lipe, Prifti, Kazinjeri, Shandro, dhe mijëvjeçarë, por ne po përmendim nga banorët fanatikë muslimanë të në Lushnje e cila ndodhet pranë kishës që ekzistojnë dhe thënieve të më të Sinjari, Bello, Lena, Dushi, Haxhiu, vetëm patrikun Atenagora, i cili vdiq në Lushnjes të mbështetur nga myftiu turk së madhe e të re të Shën Gjergjit që moshuarve kemi shkruar një shkrim me Xhafa, Krakulli, Turku, Kondakciu, 1972 dhe ishte nga një fshat i Konicës as i Elbasanit dhe bejlërët e Kavajës mbas ndodhet edhe sot në qytetin e Lushnjes. interes njohjeje. Në vitin 1927 qyteti Papai, Gogu dhe Kurti kam marë mjaft dy hapa matanë kufirit shqiptar, përballë viteve 1700. Ishte koha që me dhunë Po kështu banorët kristianë të larguar i Lushnjes kishte 1861 muhamedan material për historikun e kësaj lagjeje me Leskovikun . Në bashkëpunim me po ktheheshin në besim mjaft fshatra nga kjo zonë ndërtuan me këtë emër dhe 393 orthodhoksë pa lagjen Stan dhe të Lushnjes. Në vitin 1927 kjo Papën Gjon Pali Katërt, ai u përpoq për të zonave kodrinore, në rastin tonë edhe kishën në zonën e Kavajës dhe në Lushnja që ishte një ndër lagjet më të lagje kishte 137 banorë muhamedan afrimin e Kishës Ortodokse me atë Katolike kemi fshatrat Karbunarë, Kasharaj, vëndët e tjera ku shkuan. Një përforcim mëdhaja të qytetit e vendosur pranë dhe 196 orthodhoksë. Banorët dhe kudo manifestoi shqiptarizmin e tij Hajdaraj. Ne shkrimin për historinë të këtij mendimi për kishën tempull ku kodrave dhe në dy anët e perroit e hershëm të Lushnjes, fiset dhe dhe faktin që ishte bir i Epirit, i Çamërisë. e Karbunarës dhe Kasharanit e kemi rrënojat edhe sot janë të dukshme na të Krakullit. Dikur këtu para 300 teritoret më të vjetra, banorët e ardhur Qysh prej plot 450 vjetësh në Manastirin trajtur më gjerë këtë problem sipas vjen edhe nga emri që mban perroj që vjetësh ngriti kampin ushtarak turk nëpërr shekuj, ekonomia, aktiviteti e Troickut në periferi të Moskës ku është mjaft dekumentave që disponojmë dhe vinte nga lart kësaj kodre dhe kalonte Mehmet pasha dhe që nga ajo kohë patriotik, traditat, kultura dhe njerzit qendra e Kishës Ortodokse Ruse, digjet kujtimeve të moshuarve të Sinanajve pranë Tempullit dhe sot njihet me emrin mori këtë emër lagjia. Dekumentat që kanë lënë emer që nga mesjeta një qiri që nuk shuhet kurrë në një odë (kështjellarve nga sllavishtja) dhe Krakulli. Ky emër është një deformim i dhe përshkrimet e udhëtarve flasin se tëp tij. Në të, sipas dëshmitarëve okularë, sipas dekumentave që disponojmë janë ruhen reliket e humanistit shqiptar me Kasharajve (shtepijave nga latinishtja). ndodhur gjatë kohrave por kuptohet se aty pranë ishte një Han i mirë dhe ju pjesë e një shkrimi mjaft interesantë famë botërore të Rilindjes Evropiane, Kisha e Shënkollit në Karbunarë ishte bëhët fjalë për Orakullin e Tempullit të shërbehej udhëtarve dhe tregtarve që mbi deren e njohur feudale Lusi, Mihal Artioti- Trivoli, i njohur në Rusi dhe dhe qendër peshkopale e njohur në Lutjeve mbi kodrën e Lushnjes. shkonin e vinin nga vënde të ndryshme Lusia dhe dhjetra te tjereve fisnike qe me emrin Maksim Greku (në kuptimin kohën e Simonit dhe perandorit bizantin Në mesjetën e hershme kur për në Berat që ishte një qendër e kane bere e vazhdojne te bejne edhe Ortodoks). Ky shenjtor i Kishës Ruse, Vasili të II-të në shekullin e XI-të dhe mendohet të ketë marë emri Lushnje rëndësishme ekonomike, tregtare e sot emer ne Siqeli dhe Italin Jugore te bir i Artës së Çamërisë, i ka dhënë një quhej Peshkopata e Chernikut. Për herë kjo qendër e banimi, ne njohin sipas kulturore dhe qendër administrative cilet u larguan mbas vdekjes se Gjergj kontribut të jashtëzakonshëm me mbi 150 të parë emri na del në vitin 1019 në mjaft dekumentave të asaj kohe se kjo për krahinat përreth. Emri i hanit Aranit Golem Komnenit prijesit te veprat e tij, Kishës dhe kulturës Ruse dhe Diplomën e perandorit bizantin, Vasili zonë ishte në administrimin e latinëve ishte Kalifaji që do të thotë Ushqim Aranitis Arber ore, pa harruar mjaft asaj mbarëbotërore. Veprat e tij i gjen të i II-të drejtuar kryepeshkopit të Ohrit, që zotëronin dhe kalan e Tomorrit i mirë nga gjuha greqishte bizantine. dyer te njohura fisnike nder arvanitet botuara veç rusishtes në gjuhët kryesore të Joanit kur jep numrin e klerikëve për (Karbunarës) e që nga ajo periudhe Pozicioni i përshtatshëm për fushim qe u larguan nga Lushnja dhe qendrat Evropës por, për fat të keq, s’ka asgjë prej çdo peshkop ku përmënden klerikët e kemi edhe emrat latinë të zonës si ushtarak, përroi i Krakullit që kalonte e tjera te Myzeqese. Documenta Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 20 Elementi Ilir si një prani aktive në jetën e qyteteve Nga GËZIM LLOJDIA vendbanimet aktuale janë ende të thjeshta si fshatra japin imazhin e një kompanie zhvillimit (ekonomi Master Anetar i Akademise Evropiane te Arteve Ilirët prandaj janë në rajon ruralë. Gërmimet të rëndësishme në nekropolin e bazuar) dhe në marrëdhënie të mira me kolonitë që nga indo-evropianet si dhe e varrosur në luginën e Matit:veshje dhe te tjerat në jug. Llojet e qeramikës së gjetur, onomastikë e utorë italianë në fund të viteve ‘ 70’ u tërheq përfshijnë veçanërisht armë ,stoli hekuri dhe bronzi. vërtetuar në mbishkrime etj, zbulojnë elementin ilir si vëmendje vendi i vogël i Ballkanit përtej detit vendbanime të hershme. një prani aktive në jetën e këtyre qyteteve. Periudha AAdriatik. Punimi i tyre shkencor i ka bazuar të Kolonit greke e zhvillimit të qytetërimit ilir zgjat deri në shekullin dhënat nga raportimet e një numri institucionesh të në , Maliq I dhe II.Vendi ka qenë i banuar Autorët italianë përmendin në këtë punim kolonitë e 2,ku gjeti formën më të lulëzuar (rreth 335-230) shtetit të vogël ballkanik përkarshi shtetit me formën pa ndërprerje edhe gjatë Epokës së Bronzit. Maliqi greke për të cilat duhet thënë se u zhvilluan mbi e “mbretërive”,ndër të cilat më të famshme është e çizmes.Punimi shkencor i përket vitit 1978,ndërsa 1 fazë e ndërmjetme mes I dhe II është dhënë nga një tokë pellazgjike .Që nga fundi i shekullit të Genthius. autorët e këtij studimi janë autorë italian si:Giorgio qyteti i Kamenik (rrethi i Korçës).Punimi cek fshatrat 5 p.e.s, shkruajnë autorët italianë kolonitë greke Valussi-Pio Nodari, Antonello Biagini, Sergio Rinaldi e Trenit dhe Cakran,me një nekropolit të mesëm, ku të futur në bregdetin jug të vendit: Epidamnit- Pushtimi romak Tufi, në “Enciklopedia Italiana – IV Appendice mosha e përcaktuar tumulari i bronzit dhe në fund në Dyrrhachion, Apolonia, Butrinti, Orichon. Ata kanë Autorët italianë kanë cituar në këtë punim të (1978)ku kanë sjell një panoramë të përgjithshme të Pazhok në Elbasan dhe Vajzë në Vlorë janë qendra mjaft monumente të shquara: muret, portat dhe mirëfilltë shkencor edhe pushtimin romak.Pas Shqipërisë të këtyre viteve. Autorët italianë duke bërë para-historike të tjera të mëdha,thonë ata.Të marra kullat, tempuj, teatro (Butrinti), shtëpi zbukuruar me pushtimit romak ka vazhduar me prosperitetin prezantimin e të gjithë materialit, që kanë pasur në së bashku, këto kumtojnë dëshmitë (tumë, qeramike, mozaikë të një lloji (të ngjashme me ato të Pella janë e qyteteve bregdetare, që edhe në moshën dispozicion nuk kanë lënë pa përfshirë edhe fushën etj). Karakteristikat e qytetërimit ilir të Epokës së të përfaqësuara në Dyrrhachion shekullin e 4-3), perandorake janë pasuruar me monumente të reja. e arkeologjisë.-Për gati tridhjetë vjet thonë ata, Hekurit, duhet futur në kompleksin më të madh (tumë,varrezat e nekropolit në Apoloni dëshmojnë për Duhet të përmendim këtu këto monumente: burim arkeologët shqiptarë janë mjaft aktive, jo vetëm në kulturor në Ballkan.Ilirët prandaj janë në rajon që praninë e ndikimeve ilire në mjedisin e kolonizimit monumental në Apoloni, banja dhe amfiteatri në lidhje me gërmimet dhe gjetjet e tyre, por edhe në nga indo-evropianet si dhe vendbanime të hershme. grek).Në të njëjtën kohë, në fiset ilire (për të cilat ne Dyrrhachium, rinovimi i teatrit në Butrint.Edhe në studimet dhe të dhënat e interpretimit. Autorët italianë Gjatë epokës së hekurit, qytetërimi ilir është zhvilluar tani mund të flasim për një fazë të dytë të Epokës rajone të brendshme, romakët zgjerojë sferën e tyre kanë qenë të interesuar veçanërisht me problemet në mënyrë të konsiderueshme. Shembujt kryesore së Hekurit) ka një shtysë të re me shfaqjen e jetës të influencës, megjithatë, duke u përqendruar me e historisë dhe veçanërisht studimi i tyre përfshinë janë bërë dhe janë tregues në nekropolet,tumat: p.sh. urbane, në të cilat qytetet janë pikat e referencës aktivitetin ekonomik në disa qendra të mëdha të ilirët,ku shihen si paraardhësit e drejtpërdrejtë të Ato të luginës së Matit, u atribuohet fisit luftarak te për njësi etnografike rurale. Prania e monumenteve tilla si ato në rajonin e Elbasanit:(Skampini, Belësh). shqiptarëve.Duke folur për vendbanimet e hershme Pirusti, apo thjeshtë i Korçës, i atribuohet Dassaretit, të rëndësishme (shekulli i 3 si qyteti Amantia, Kolonët italianë janë përqendruar në Dyrrhachium, si dhe kohë-popullimin e tyre ,autorët italianë thonë kamare portiku në Dimal, teatër Bylis,oborreve strehim perëndimore varg europiane.Bylis, Butrint, Gjatë luftës Shkodër. së Ali Pashës Një me rrugëkalim Perandorinë Otomane, i madh, A.Psalida është gjen strehim në Zagori dhe sidomos nga fortesa të vendosura në pikat (1820-1822) dhe më vonë në ishullin e Korfuzit, ku merr titullin e doktorit të Akademisë Joniane. Për shkak të përqafimit se:Më e vjetër e njohur deri më tani është këneta strategjike, të tilla si ato të Gajtan, Trenit, Rosuje, kolonash të Antigonesë, mure, varret të monumentale ideve «ateiste» të VolteritVia dheEgnatia, idealeve tëçon Revolucionit nga Apolonia francez, nuk dhe lejohet Dyrrhachium të japë mësim. Vetëmnë një studim i thjeshtë e Maliqit (rrethi i Korçës):Më tej autorët citojnë me mure të tipit “shumë i madh” ose “pellazgjike”në në shkëmb Selcë ,Lissus, Finiqi) i MaterialetRilindjes së emërtuar e “greke”,Edesa. bëri Përkundër të mundur të zbulohetgjithë njëkësaj, pjesë dukete vogël ese Mozaikut romanizimi të shkëlqyer të personaliteteteve se: kasollet drejtkëndëshe të periudhës së vonë blloqe të mëdha të parregullta. Këto fortesa lulëzojë gjetura (qeramikë lokale dhe të importuara,me origjinë mallra arbërore. Njëka punë qenë më këmbëngulëse në tërësi mëdhe afatgjatë pak i shkencore, thellë se do gjetkë të nxirrte Shuma në dritë shumë emra të tjerë, të neolitike (gjysma e parë e mijëvjeçarit të 3-të p.e.s) veçanërisht në shekullin 7-5 p.e.s. (Mund të flasim metali, materiale ndërtimi), dëshmitë elitës nga kulturore,industria shkencor e embishkrimeve dhe politike arbërore, të gjeturatë botës helenike tregon por një edhe penetrim asaj europiane, si psh Basilio dhe Eneolitike vendbanimeve në liqen, përkatësisht për një fazë të parë të Epokës së Hekurit në rajon), e verës dhe komerciale (të ShkodrësBessarione(1408-1472) dhe Lissus), relativishti quajtur edhe tëGiovanni kufizuar Trebisonda, të gjuhës kardinal latine. dhe humanist shumë i njohur në Perëndim. Rridhte nga fisi i Komnenëve, dhe gjatë të gjithë jetës së tij, qe një nga adhuruesit e ideve të Gjergj Xhemisto Pletones. Për të mos u zhdukur e gjithë trashëgimija e lashtë pellazge, me rënien e Kostandinopolit më 1468, i dhuroi bibliotekës së San Markos në qytetin e Venecias ku jetonte një komunitet i madh bashkë-kombësish, 482 libra, që i kishte kopjuar apo blerë gjatë të gjithë jetës së tij. Këto libra, siç shprehej “janë plotë me fjalë e të mënçurve, shëmbuj të të lashtëve, zakonet, Racizmi historik grek, dëshmi e mendësisëligjet dhe besimi ideologjike (paganë-shën im)” (29). Po kështu Neophytos Dukas dhe (Duka,1760-1845) autor i shumë librave dhe përkthimeve nga greqishtja e lashtë, emërtohet si një figurë e rëndësishme e Rilindjes Greke, vinte nga krahina e Zagorisë (Shqipëria e jugut), etj. politike e së kaluarës dhe nxitës konfliktesh në të ardhmen (Vijon nga faqja 4) Puna e gjatë e A. Korës me shkrimet greke të Me origjinë ishte nga ishulli i njohur arbër i Lashtësisë, Mesjetës dhe shk.19 si dhe traditës Kios. Për t’i qëndruar larg pushtimit otoman, gojore, pasqyrohet në një përmbledhje me titull fillimisht studioi në Amsterdam dhe më vonë në “Të trazuarit” (Mèlanges) me pese vëllime (1828- Montpellier (Francë) në Fakultetin e Mjekësisë. 1833), ku përfshihen edhe poemat e T. Prodrome Aty u njoh me filozofinë europiane të kohës së tij, (shk.12) si dhe Fjalorin e parë bashkë-kohor, të David Hume, Condorcet, Helvetius dhe Volterin. greqishtes së lashtë dhe asaj moderne, një punim Mbasi mbaron studimet, Adamant Kora (1787) leksikografik i rëndësishëm për gjuhësinë. Ai niset për Paris , pikërisht në kohën e shpërthimit është edhe autor i një numri të madh pamfletesh të Revolucionit francez, që pati një ndikim të politike. (27) madh në mendimin politik të tij. I ushqyer me këtë Një emër tjetër i shquar, bashkë-kohës i filozofi të re, Adamanti Kora u bind se pavarësia A.Korait, qe Athanas Psalida (Athanasios politike e vëndit të tij, varej nga shkollimi dhe Psalidas 1767-1829), novelist, eseist dhe filozof. ngritja kulturore e morale e popullit. Për këtë Kishte lindur në Janinë, një nga qëndrat e mëdha qëllim ai propozonte të botoheshin autorët e kulturore të Perndorisë Otomane. Gjatë periudhës lashtë në gjuhën popullore (arvanitase-shqipe) në së sundimit turk, shkollimi varej në pjesën më mënyrë që të lexoheshin jo vetëm nga ata që kishin të madhe nga Kisha ortodokse. Në shk. 16 u studiuar greqishten klasike, por edhe nga njerëzit hapën shumë shkolla me nismën e Patriakëve e thjeshtë. Sipas mendimit të tij, Lashtësia ishte Geremi II dhe Cyril Loukaris, ku bëhej studimi burim drite për kulturën dhe themeli për shkencën. i librave dhe i shkrimeve të shenjta. Në shk.18, Për t’i dhënë zgjidhje këtij problemi themelor të pas përpjekjeve të intelektualëve të shquar të mësuarit, A. Kora braktisi profesionin e mjekut të kohës, u bë e mundur hapja e shkollave ku dhe ju përkushtua studimeve gjuhësore. Më 1813 studiohej filozofia dhe shkencat. Një prej këtyre ai shtron problemin, në se në shkolla, duhej të intelektualëve ishte edhe Athanas Psalida, i cili përdorej “gjuha e pastër” (greqishtja e përpunuar Athanas Psalida (Athanasios Psalidas 1767-1829) punoi si drejtor i shkollës së qytetit të tij për 25 klasike) apo gjuha e popullit (arvanitase-shqipe). vjet, duke futur lëndët e historisë, gjeografisë, Problemi i gjuhës, në fund të shk. 18 dhe fillimit Për ironi të fatit, gjuha greke me të cilën sot shkencave natyrale, ekonomike dhe gjuhëve Athanas Psalida (Athanasios Psalidas 1767-1829) të shk. 19, sipas fakteve historike, u bë një çështje përshkruhen nënshtetasit me origjinë arbërore si të huaja. Ai i siguroi shkollës instrumente për Neophytos Dukas (Duka,1760-1845) ndërkombëtare. Në vëndin e shtetit të ardhshëmNjë emër tjetër të i shquar,“pasardhësit bashkë-kohës i A.Korait, e hajdutëve qe Athanas Psalida të pulave(Athanasios Psalidasdhe deleve, 1767-1829), novelist,shkencën eseist e astronomisë, për eksperimentet në Neophytos Dukas (Duka,1760-1845) Helladës, ku zotëronte popullsia arbërore, dhepërdorej filozof. Kishte lindurqë në rronin Janinë, një në nga qëndratmajë e mëdha të bjeshkëve kulturore të Perndorisë dhe Otomane. brënda Gjatë periudhëskimi sëdhe fizik, si dhe të gjimnastikës. Shkolla e së tij, qe një nga adhuruesit e ideve të Gjergj gjuha shqipe. Faktet historike dëshmojnë sundimitse edhe turk, shkollimishpellave, varej në pjesën që më rrallë të madhe laheshin, nga Kisha ortodokse. që grabisnin Në shk. 16 u hapëngratë shumë shkollatij vuri me në shërbim të popullit bibliotekën e saj të Xhemisto Pletones. Për të mos u zhdukur e nismën e Patriakëve Geremi II dhe Cyril Loukaris, ku bëhej studimi i librave dhe i shkrimeve të shenjta. Në shk.18, pas Asambleja që doli nga fitimtarët e Kolokotronit,përpjekjeve tëe intelektualëvenga prindërit të shquar të kohës, e tyreu bë e mundur dhe hapja plaçkisnin e shkollave ku katundet”, studiohej filozofia dhedrejtuar shkencat. nga mësues të përgatitur. Në këtë kohë, gjithë trashëgimija e lashtë pellazge, me rënien mbledhur në Astro të Nauplise në dhjetorNjë 1822,prej këtyre intelektualëveështë ishtesajuar edhe Athanaspikërisht Psalida, inga cili punoi elita si drejtor kulturore i shkollës së qytetite tyre. të tij për 25Athanas vjet, duke Psalida ishte një nga personalitetet e e Kostandinopolit më 1468, i dhuroi bibliotekës në një votim të parë, vendosi për gjuhën shqipefutur lëndët si e historisë,Këtu gjeografisë, më vjen shkencave ndërmënd natyrale, ekonomikethënia e dhe një gjuhëve malësori të huaja. nga Ai i siguroishquara shkollës të Janinës. Me gjithëse kishte mësuar instrumente për shkencën e astronomisë, për eksperimentet në kimi dhe fizik, si dhe të gjimnastikës. Shkolla e tij vuri në së San Markos në qytetin e Venecias ku jetonte gjuhë të komunikimit. shërbim të popullit bibliotekënkrahina e saje tëthellë drejtuar ngae mësuesShalës, të përgatitur. udhëtares Në këtë kohë, amerikane Athanas Psalida ishtegjuhën një nga greke në rini, edhe kur u bë një nga një komunitet i madh bashkë-kombësish, 482 Por, elita europiane, që e njihte Lashtësinëpersonalitetet e shquaraRosse të Janinës. Lane Me gjithëse në vitetkishte mës 1920,uar gjuhën “Kurgreke në rini, e kemiedhe kur u fjalën bë një nga mësuesitmësuesit më më me zë të Janinës, gjithmonë përdorte libra, që i kishte kopjuar apo blerë gjatë të gjithë nëpërmjet shkrimeve dhe përkthimeveme zë të Janinës, në gjithmonëtek greku, përdorte tëgjuhën mos «demotike»(arbërishte-shqipen). harrojmë ç’kanë thënëAi qe kundër të gjuhësparët: “katharevousa” gjuhën (një «demotike»(arbërishte-shqipen). Ai qe përzjerje midis greqishtes arkaike dhe demotikes). Emri i A.Psalidas lidhet me një nga sundimtarët më të njohur jetës së tij. Këto libra, siç shprehej “janë plotë greqishten artificiale klasike, krijuan ballkanik, bindjen, Ali PashëLisi Tepelenën i tha i cilisëpatës e mbante “Pse si këshilltar më dhe pret, shpesh kur e dërgonte s’të kam me misione bërë dipllomatike kundër pranë gjuhës “katharevousa” (një përzjerje me fjalë e të mënçurve, shëmbuj të të lashtëve, se ishte ajo, gjuha e heronjve të Luftës së gjë?” dhe sëpata ia priti “Ti vetë më ke dhënë midis greqishtes arkaike dhe demotikes). Emri zakonet, ligjet dhe besimi (paganë-shën im)” Trojës dhe e kulmit të zhvillimit filozofik dhe bishtin!” (25) Vendosja e gjuhës katharevousa, i A.Psalidas lidhet me një nga sundimtarët më (29). Po kështu Neophytos Dukas (Duka,1760- shkencor, të Lashtësisë. “Në thelb të Gjuhësisë në fund të shk. 19, solli përplasje të mëdha midis të njohur ballkanik, Ali Pashë Tepelenën i cili e 1845) autor i shumë librave dhe përkthimeve (gjermane-shën im) ishte imazhi i grekut hyjnor, përkrahësve të gjuhës zyrtare dhe asaj dimotiki mbante si këshilltar dhe shpesh e dërgonte me nga greqishtja e lashtë, emërtohet si një figurë e imazh artistik edhe filozofik.” (23) Tek «Greqia (arbërishte-shqipe). Në Enciklopedinë Britanike, misione dipllomatike pranë oborreve perëndimore rëndësishme e Rilindjes Greke, vinte nga krahina antike» Perëndimi shikonte origjinën e tij, për për A.Korën shkruhet: “ndikimi i tij mbi gjuhën europiane. Gjatë luftës së Ali Pashës me e Zagorisë (Shqipëria e jugut), etj. rrjedhojë, në Shtetin e Helladës gjithshka duhej dhe kulturën Greke, mund të krahasohet me Perandorinë Otomane, A.Psalida gjen strehim në Padituria e studiuesve dhe analistëve grekë, t’iu kujtonte Lashtësinë, pra edhe gjuha. Për këtë atë të Dantes në Itali dhe Martin Luter në Zagori (1820-1822) dhe më vonë në ishullin e në fushën e shkencës historike, shprehet qartazi rësye, europianët këmbëngulën për “t’ia rimësuar Gjermani”.(26) Për t’i njohur bashkombasit me Korfuzit, ku merr titullin e doktorit të Akademisë në materialet e tyre. Në rast se, do të merrnin popullit”, gjuhën e tij të kulluar «greqishten idetë e reja iluministe të lirise dhe të drejtave Joniane. Për shkak të përqafimit të ideve «ateiste» mundimin të njiheshin me shkencën ezoterike e filozofëve të antikitetit». Ky qëndrim i elitës civile, që kur ishte në Francën e mbërthyer në të Volterit dhe idealeve të Revolucionit francez, të Pellazgëve (nga e ka burimin edhe emërtimi europiane ishte në përputhje edhe me qëllimin zjarrin e Revolucionit, ai përkthen «Deklaratën e nuk lejohet të japë mësim. Vetëm një studim i “helenë”), do të zbulonin se edhe vetë emri e Kishës ortodokse. Në shk. 18 dhe 19, gjuha të drejtave të njeriut dhe të qytetarëve» (1789). thjeshtë i Rilindjes së emërtuar “greke”, bëri të “shqiptar” dhe i vëndit “Shqipëri”, do të thotë klasike greke “kishte të bënte me studimin e kotë, A.Kora synon një shtet demokratik të lirë, në mundur të zbulohet një pjesë e vogël e Mozaikut : Popull dhe Vënd Hyjnorë. Pra siç thotë një të pafrutshëm të fjalëve, gramatikës, sintaksës qëndër të të cilit të jetë Drejtësia dhe Humanizmi. të shkëlqyer të personaliteteteve me origjinë shprehje e jonë popullore: ”Dielli nuk mbulohet dhe shprehjeve retorike.” (24) Nën ndikimin e Mbas studimit të Kushtetutës së Francës, Anglisë arbërore. Një punë më këmbëngulëse dhe dot me shoshë”. Si përfundim, është thelbësore ideollogjisë europiane, për një gjuhë të shtetit dhe asaj Amerikane, ai propozon se sistemi afatgjatë shkencore, do të nxirrte në dritë shumë për studiuesit e historisë dhe elitën ballkanase, dhe jo të shumicës kombëtare, Adamanti Kora demokratik i shtetit të ardhshëm, duhej t’i emra të tjerë, të elitës kulturore, shkencore dhe të kuptohet fakti se në shk.21, racizmi historik iu vu punës për “pastrimin” e gjuhës “demotiki” afrohej atij të Anglisë dhe Amerikës. Ndër librat politike arbërore, të botës helenike por edhe asaj është dëshmi e mos-shkëputjes nga mendësia dhe afrimin e saj me “greqishten klasike” duke që ka shkruar vlen të përmëndet një Enciklopedi europiane, si psh Basilio Bessarione(1408-1472) ideollogjike dhe politike e së kaluarës, një prej krijuar gjuhën “katharevousa” (një përzjerje e prej 26 volumesh (1805-1819) ku përfshihen i quajtur edhe Giovanni Trebisonda, kardinal dhe burimeve të konflikteve të reja midis popujve dhe gjuhës priftërore klasike me gjuhën demotiki-të punimet e Sokratit, Plutarkut, Strabonit, «Politika humanist shumë i njohur në Perëndim. Rridhte pengesë për ecjen drejt së ardhmes paqësore arbërve) që u emërtua “gjuha moderne greke”. dhe Morali» i Aristotelit, Platonit, Ksenofonit etj. nga fisi i Komnenëve, dhe gjatë të gjithë jetës europiane. pagina 21 Anno 11 n.3 Giugno 2013 Cultura Nga Luan Rama ndryshmet. Dukej që shqetësohej veçanërisht për lagjen ku ai banonte. (Vijon nga numri i kaluar) - Duhet… – thoshte ai, – gjithë bota më njeh. Guillaume Apollinaire për Jean Moréas Dhe përsëri fillonte: Çfarë ndodh buzë një varri. Jean Moréas do - Do vdes, por a kam kaluar vallë një jetë të tillë të vdesë. që dhe njeriu më i fortë nuk do mund ta bënte Çastet e fundit me poetin. Jeta dhe vepra dot?… Pikërisht në maj unë ndjeva shënjat e para e tij. të sëmundjes sime. Dhe doja ta largoja atë duke abuzuar në gjithçka. or këto trëndafilë nuk më përshtaten aspak. Ai mbeti ëndërrues dhe pas disa minutash shtoi Na jepni një karafil!” Dhe rrugës, duke ecur, me forcë. Pai më tha: “Këto karafilë nuk janë dhe aq - Në fund të fundit, vetëm virtuti ka rëndësi. keq. Por trëndafili është më i bukuri. Eshtë ndër Duhet të jesh i virtutshëm që në moshë të njomë… ato gjëra të bukura ku përsosmëria është e rëndë- Virtuti është e vetmja gjë interesante për njerëzit, sishme”. Darkën e kaluam në një restorant ital- veçse ata që e njohin nuk e praktikojnë, ndërsa të ian, ku sardelet e Castellamare-s ishin të mrekul- tjerët… Virtuti është gjithashtu përsosmëria. lueshme. Edhe pse i ishte ndaluar nga mjeku, Të nesërmen, ai kishte ndryshuar krejt. Zëri i tij ai piu pak verë dhe deshi të ndizte një cigare… ishte më i dobët dhe fytyra më e zbehtë. Isha me E ruajta karafilin e bardhë që Moréas më kishte të kur zoti Barthou erdhi ta shohë. dhuruar. I tharë, ai mori një të verdhë të zbehtë. Ai e falenderoi ministrin për këtë veprim miqë- Kërcelli i tij e ruan ende ngjyrën jeshile, të ngrohtë sor, dhe pastaj me fjalë që mezi i thoshte kujtoi e të trishtë. Por ah, ti lule, kurrë nuk do të kraha- anekdotën e Musset që i thoshte Got-it, i cili kishte soheshe me trëndafilin sublim! Kur Moréas ishte ardhur në shtratin e tij të vdekjes: “Ju kini ardhur në fundin e jetës së vet, unë shkoja ta shikoja në të më shihni duke vdekur? Eh, mirë, por nuk është atë dhomë lyer në blu, me dy dritare, në të cilën ai gjë e bukur…“ vdiq. Kopshti përpara klinikës ishte gati në lulëzim. Zoti Barthou kujtoi se bëhej fjalë për Hugo-in. Gjethet që bulëzonin jeshilonin dhe pemët e Vin- - Jo, Got! – tha Moréas, është fjala për aktorin. cennes tundeshin lehtas nga flladi. Moréas ishte i Ja çfarë shkruante Guillaume Apollinaire Ai u qetësua dhe pastaj foli ngadalë: lumtur që vinin ta vizitonin. Ai ankohej se vuante, - E shikoni sesa të drejtë kishit që nxituat për por humori i tij i mirë e largonte nga ajo gjëndje shtetësinë time i dashur ministër? Duhet tu falen- dhe ai fliste i gëzuar edhe pse ndjente vështirësi. për poetin arvanitas Jean Moréas deroj, duke kopjuar për ju, me dorën time librin Pas disa çastesh ai kërkoi të vinin infermieret që Strofat. Por duhet të kaloni nga ne. Do t’i them ta ngrinin për të rregulluar një rrudhë të çarçafit - Jo, nga Pas-de-Calais… Jam i sigurtë që ilaçet e unë do të vdes. Raymond-it të zgjedhë për ju një kopje nga çdo që e bezdiste. Kur ato ikën ai tha: “Janë shumë mia do tu shërojnë. Pranvera do të vijë sërrish dhe Dhe kur unë protestova, ai më tha: botim të librave të mij. E di që keni një bibliotekë të sjellshme dhe për mua bëjnë ç’të mundin. E besoj se ajo është koha e parapëlqyer e poetëve. - Jo, më mirë të vdes sesa të mbetem i gjym- të shkëlqyer me lidhje të bukura… Do të doja të megjithatë s’janë ashtu siç duhet. Ky është profe- Dhe në kopësht gjatë kovaleshencës suaj, ju do t’i tuar dhe të vuaj… Më mirë t’i jap fund jetës… Veç jetoja akoma për të mbaruar tragjedinë e Ajaksit sioni i tyre dhe si mund tu kërkosh që të dijnë të këndoni kësaj stine të bukur. të tjerash, pas vdekjes nuk i dihet nëse mbaron që i kisha premtuar Silvain-it… por tashmë gjithçka shtrojnë mirë një çarçaf.” - Oh! Unë i këndoj vetëm vjeshtës! – i tha Moré- gjithçka… mbaroi. Ditën tjetër, nga dreka, Moréas ishte vetëm në as. Në këtë moment, Raymond de la Tailhède, që i Ca nga ca dhoma u mbush me miq, me vajza që dhomë. Ai më kërkoi lajme nga miqtë e tij që unë Dhe me një shënjë të lehtë e përshëndeti në bënte shoqëri gjatë gjithë kohës që ishte i sëmurë, i sillnin lule dhe kur unë ika, një nga ato qante e i njihja. Infermierja hyri e shoqëruar nga një zotëri mënyrë që tjetri të largohej. erdhi i ndjekur nga Alfred Vallette. përgjunjur pranë shtratit të tij, duke derdhur lot i panjohur dhe pastaj ajo u largua. Pastaj atë e fashuan. Trupi i tij ishte i bardhë Shumë herë rradhazi Moréas na tha: mbi duart e poetit që po vdiste. Moréas e vështroi zotërinë dhe e pyeti: si i një fëmije të vogël. Infermierja, që Moréas “E ndjej vërtet se do të vdes”. Unë e pashë atë edhe njëherë tjetër. Ishte ako- - Kush jeni? e quante Madame Leoise, përpiqej që ai të mos Dhe ai fliste për ceremoninë e vdekjes: ma më i dobët dhe miku i tij Godefroy, që nuk - Jam farmacisti juaj, – u përgjegj ai. – Unë e ndjente dhimbje, por megjithatë ai ankohej. - Dua që trupi im të digjet. Për një tjetër kjo kishte qënë pranë tij që nga koha e sëmundjes, dua letërsinë dhe ju admiroj prej shumë kohësh. - Ju jeni i brishtë, – thoshte ajo, – dhe nuk duhet gjë do të ishte qesharake, por unë jam grek. Dua duke dëgjuar zërin e tij që aq shumë kishte ndry- Më falni për këtë vizitë të papritur dhe disi të tu bëj që të keni shumë dhimbje. më mirë një urnë sesa një varr… Unë nuk jam shuar, duke dalë tha: pasjellshme, por kisha një dëshirë shumë të mad- Ndërsa ai përgjigjej ëmbëlsisht: një armik i fesë dhe besimet për mua janë shumë - Ky nuk është më Moréas-i, ai ka marrë fund. he t’ju shikoja. - Unë jam i fortë, vetëm përballë dhimbjeve të të respektuara, por këto gjëra nuk më interesojnë. Vdekja na e rrëmbeu tashmë… Moréas buzeqeshi dhe i tha: mëdha. Pastaj, bashkë me Alfred Vallette ai rregulloi disa Unë nuk e pashë më Moréas-in. Pashë veçse një - Si ju quajnë? Pastaj, kur ne mbetem vetëm, ai më tha: çështje relative për një nga librat e tij që do të bot- tym të hollë dhe imagjinova nëpër zjarr zemrën e - Henry Bloquet. “Ky farmacist nxjerr nga goja vetëm “marrëzi- ohej dhe që Henri Dagan po korrigjonte ndërkohë mikut tonë të rrethuar nga flakët… - Ju jini nga Nantes? ra”. Meqë përgatit ilaçet e mia, ai e di fare mirë që bocat e fundit. Pastaj ai foli për gjëra nga më të Ajo zemër e zjarrtë digjet ende. Mërgata la jo vetëm gjurmë, por edhe vepra kolosale (Vijon nga faqja 15) vendimtar, që sensibilizimi i çështjes së Kosovës të dhe intelektual. Veprimtaria juaj në të mirë të gjuhës ndritshme si dhe të ruajnë gjuhën e shenjtë shqipe, Në të vërtetë, ajo pos tjerash tha: Pavarësia e Ko- ngrihet shkallë shkallë deri në nivelin e institucioneve e të shkollës shqipe, në të mirë të përgatitjes së brezit që janë shtigjet më fisnike me vlerë të pakontes- sovës nuk ashtu një e arritur e rastit, as nuk është shtetërore suedeze. Më tej organizimi juaj për të sen- të ri, të fëmijëve tanë, përmes aktiviteteve të shumta tueshme. vepër e thjeshtë e realizuar prej atyre që jetojnë në sibilizuar mendjen e forcën e Suedisë u zhvillua edhe njohëse, edukuese, letrare, muzikore, sportive, ka je- Duke marrë fjalën ambasadori shqiptar Ruhi Hado Kosovë apo vepër vetëm e faktorit ndërkombëtar. përmes kontakteve me personalitete të politikës sue- honën edhe në Kosovë. Me këtë që keni bërë dhe që tha ndër të tjera se vlerëson shumë punën e Shoqatës Jo, nuk është kështu sepse çështja është shumë më deze, me organizimin dhe me pjesëmarrjen në protes- po bëni, Ju jeni bërë pjesë e një historie të lavdishme, së Shkrimtarëve, krijuesve dhe artistëve Shqiptar ” e përbërë, shumë më e kuptimshme dhe shumë më ta e demonstrata, brenda e jashtë shtetit ku jetoni, të historisë së shtetit të Kosovës e me këtë edhe e his- Papa Klementi XI Albani”, aktivitetin e jashtëzakon- e vështirë. Pavarësinë e një shteti, pavarësinë e një kundër dhunës e shtypjes serbe. Por nuk është vetëm torisë së re të shqiptarëve dhe e së ardhmes së tyre në shëm të komunitetit shqiptar që zhvilloi për pavarës- kombi, në të vërtetë dokumentin që përbën aktin kjo. Ju keni bërë edhe shumë më shumë për pavarës- proceset integruese kombëtare e ndërkombëtare që inë e Kosovës, kultivimin e traditën shqiptare dhe juridik për këtë pavarësi, e nënshkruajnë një grup inë e Kosovës. Çdo projekt i rëndësishëm dhe serioz na presin, tha në fund të kumtesës Shefkije Islami. mësimin e gjuhës amtare, që po ndikon pozitivisht njerëzish, pa dyshim të meritueshëm, përfaqësues të sikur mund të quhet edhe projekti për pavarësinë e Në kumtesën e Qibrije Hoxhës një vështrim i posa- në që fëmijët të mos shkojnë drejt asimilimit, por të atij populli a kombi, por ajo është gjithmonë, kurdo Kosovës, sado i përkrahur moralisht, sado i dëshiruar çëm iu dha aktivitetit të asosacioneve të organizuara integrimit në shoqërinë suedeze. Më pas ai shtoi se e kudo, vepër e përgatitur gjatë, shpesh me treguesin shpirtërisht e mendërisht, pa përkrahjen financiare, shqiptare në Suedi, kryetare e të cilave ishte për disa roli i mërgatës ka qenë i padiskutueshëm e funda- e shekujve, dhe brenda saj ka përpjekjen, sakrificën, pa përkrahjen materiale dhe pa përkrahjen fizike- vjet, në veçanti të alarmimit të organeve dhe qeverisë mental i historisë son të lavdishmde, që mori barrën vuajtjen, luftën, dijen, pasurinë, mbi të gjitha gjakun njerëzore, do të mund të dështonte. Projekti ynë për suedeze për tmerrin që po ndodhte në Kosovë, të cilin e organizimit dhe veprimeve konkrete për pavarësinë e atyre, që mbi çdo gjë kanë atdheun. Këto sakrifica, pavarësinë e Kosovës nuk ka dështuar sepse ju keni në heshtje po e përkrahte edhe Bashkësia Ndërkom- e Kosovës, për të ndryshuar atë situatë të rëndë, për përpjekje, vuajtje, luftëra, dije, pasuri, jetë nuk janë bërë të pamundurën që edhe nga ky aspekt ai të mar- bëtare. Në këtë kumtesë ajo ja bëri një analizë një të fituar lirinë që sot po e gëzon. Komuniteti shqiptar vetëm të atyre që kanë fatin të jetojnë brenda kufijve rë udhën e realizimit të tij. E them me plot sinqeritet letre përmbajtësore dërguar Ministres së atëhershme në Suedi ka një vend nderi aq më parë kur dihet tokësor të një populli, por janë të të gjithë atyre kudo pa ju nuk do ta kishim pavarësinë e Kosovës. të Punëve të Jashtme të Suedisë, Lena Hjelm Wallen, se në raport me numrin e mërgimtarëve në shtetet qofshin ata. Fati i shqiptarëve ka qenë i tillë që këto Një shtet me vlera të mëdha demokratike siç është në të cilën shprehej indinjatë e thellë për njohjen që tjera kontributi i tyre ishte i jashtëzakonshëm. Am- përpjekje e sakrifica të kenë amën sidomos në mër- Suedia, i ka ndihmuar popullit shqiptar që jeton këtu ky shtet ia kishte bërë krijesës së re të krijuar pas basadori shqiptar foli edhe rreth punës që zhvillon gatën e saj që shtrihet edhe përtej kufijve të Evropës që të sendërtojë çdo projekt të tij serioz – edhe pro- shkatërrimit të ish- Jugosllavisë, pra Serbisë dhe Mal- kjo përfaqësi diplomatike dhe për një bashkëpunim dhe përtej deteve e oqeaneve. jektet që lidhen me arsimimin dhe me edukimin në it të Zi, në kuadër të së cilës do të mbetej pa të drejtë të frytshëm që kam e të gjitha shoqatat dhe format Mërgatës shqiptare kudo jeton ajo, edhe juve, të gjuhën amtare, edhe projektet me karakter kulturor, edhe Kosova, duke tërhequr në të njëjtën kohë vëre- tjera të organizuara shqiptare që veprojnë në këtë nderuar bashkëkombës, që jetoni këtu në Suedinë e deri edhe të ato që lidhen me pjesëmarrjen aktive të jtjen së përkundër përcaktimit të popullit të Kosovës shtet skandinav. largët, por në Suedinë mike, u ka rënë hise që për shqiptarëve në jetën shoqërore, ekonomike e kultur- për zgjidhje paqësore të problemit të tyre shekullor, Torkild Strandberg, kryetar i komunës së Land- këtë pavarësi, ta tregoni përkushtimin, përpjekjen e ore suedeze. edhe durimi i njërëzve paqësor në atë nënqiell ka një skronës, pasi foli rreth formimit e zhvillimit të kësaj gatishmërinë tuaj, ta derdhni djersën e mundin tuaj, Ka shumë vërtetësi në thënien: mërgata jonë ishte kufi, që u argumentua me vonë edhe me luftën çlir- qendre komunale tash e 600 vjet më parë, përmendi por edhe të bëni sakrificën, ta bëni luftën për Kos- dhe mbeti pjesa më atdhetare e kombit, sepse ajo ka imtare, tha ndër të tjera kjo veprimtare e dalluar. edhe faktin së këtu jetojnë dhjetra nacionalitete nga ovën. E mira e së mirës është se këto përpjekje e këto krye me dinjitet detyrën e misionin e saj në kohën më Muhamet Luma, anëtar i Kryesisë së Shoqatës së mbarë rruzulli tokësor dhe se ato në masë të madhe sakrifica nuk shkuan kot dhe sot Kosova mban emrin të duhur për kombin, sepse përkushtimi i saj për atd- Shkrimtarëve në Gjermani që, u paraqit me kumtesën janë integruar sukseshëm në shoqërinë suedeze. Veç- e shtetit më të ri të Evropës. Por, a ka qenë e lehtë kjo heun, në kohë paqe e në kohë lufte i kalon kufijtë e një ” Shpirti i një kombi është gjuha që flet”, me anë të së mas fjalë te mira tha për komunitetin shqiptar, me për ju, dhe për të tjerët si ju? Pa dyshim jo. detyre morale e shpirtërore. Të mësuar e të edukuar cilës vuri në dukje një varg argumentesh autentike të të cilin komuna ka pasur dhe ka një bashkëpunim Ju e dini më mirë se kushdo tjetër se ardhja juaj në frymën e pararendësve përgjatë dy shekujve se shkencëtarëve- albanolgëve të njohur për lashtësinë shumë të mirë. Po të mos ishte kështu atëherë edhe këtu ka qenë nga halli, nga halli politik e nga halli atdheu duhet te ndihmohet pa kushte dhe pavarësisht e gjuhës dhe popullit shqiptar, gjë të cilën e bënë unë si njeriu i parë i komunës nuk do të isha prezent ekonomik. Dhe këtë hall, jua ka zbutur shumë Sue- ku, përmes organizimit kolektiv e individual, përmes edhe gjuhëtar vendas e të huaj jo vetëm në studimin këtu në këtë aktivitet tuajin sikundër edhe përfaqë- dia mikpritëse me strehimin tuaj, me përkujdesjen e shoqatash e lidhjesh, me kontributet intelektuale, ma- e trashigimisë kulturore, por edhe në shumë aspekte suesit e partive tjera. Të pranishmit i përshëndeti saj morale, sociale, humanitare. Ajo që keni bërë ju teriale, financiare dhe fizike, ju treguat ndjeshmërinë të gjuhës shqipe si në Gjermani, Itali, Zvicër, për të edhe Niklas Karlsson, nga Këshilli Komunal i Partisë fillimisht ka qenë përpjekja për të sensibilizuar mik- e duhur në çastin e duhur. Ju e keni bërë punën tuaj, përmendur edhe albanologun e shquar suedez Ulmar Socialdemokrate, të cilëve iu dëshirojë mirëseardhje pritësit tuaj, ata që i kishit fillimisht më së afërmi. Ju për çka duhet të ndiheni shumë krenarë. Por, kre- Qvick. Në saje të tyre, tha ai më tej, sot numërohen në këtë qytet të lasht dhe i ftoj që të marrin pjesë në ia bëtë me dije popullit suedez hallin tuaj, hallin e narë duhet të ndiheni edhe për punën që bëni sot, në me qindra e mijëra vepra të përkthyera edhe në gjuhë manifestimet kulturore e sportive të organizuara me njerëzve tuaj dhe hallin e Kosovës. Ky ka qenë kon- kushte krejtësisht të reja. Ju sot nuk shikoheni vetëm europiane. Ndërkaq, shoqatat simotra në perendim rastin e 600 vjetorit të themelimit të kësaj qendre të tributi juaj tepër i rëndësishëm, ose mund ta themi si potencial ekonomik, por edhe si potencial politik përmes artit po përpiqen të shpalosin vlerat më të rëndësishme në rrethin e Skonës. Fotografia Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 22 Parashqevi Sahatçi - zonja e fotografisë Nga Qerim Vrioni

ë fushë të fotografisë shqiptare nuk janë të shumta femrat që Njanë marrë gjatë me aparatin fotografik. Ndër të paktat mes tyre e që dallohet për larmi veprimarish në lëm të fotografisë, është padyshim Parashqevi Sahatçi (Salepi), “Zonja e Fotografisë“, siç e quajnë ndonjëherë në Berat. Ajo, dhe tani në moshën, rreth tetëdhjetvjeçare (i mbush më 20 janar 2013) nuk shkëputet asnjë çast nga fotografitë dhe Berati i saj i dashur. E lindur në një familje me tradita të lashta qytetare, Parashqevia, pas mbarimit të Shkollës Pedagogjike të Beratit, shërbeu si mësuese në Çorovdë (Skrapar), pastaj u transferua në vendlindje. Në dyvjetshin 1963- 65, ajo kreu studimet në Institutin 2-vjeçar “Aleksandër Xhuvani” në Tiranë, për gjuhë-histori. Pas emërimit GegeGege MarubiMarubi dhe dhe Parashqevi Parashqevi Sahatçi Sahatçi për të punuar në qytetin e saj, filloi të dallohej si mësuese e aftë dhe femër fotografia ishte lëvruar qysh prej Shoqatën Kombëtare, “Koleksionisti”, e emancipuar. Lëndën e historisë fillimit të shekullit XX, ndër të parët me qendër në Tiranë, duke shënuar ajo e zhvillonte duke e konkretizuar PARASHQEVIe kësaj fushe përmendim, SAHATÇI—ZONJA Koçi femrën e vetme E FOTOGRAFISË pjestare në të. Filloi I edhe me fotografi e kartolina të vjetra Kusta, Naun Vruho, Ilia Xhimitiku, të bashkëpunoj në këtë kohe, edhe (kryesisht të Beratit), të cilat “afronin” Lil Koçi e, duke arritur tek kolegët e me organin e shoqatës, revistën para syve të nxënësve shkuarën dhe ngabashkëkohësit Qerim eVrioni saj, Eshref Vrioni e “Koleksionisti”. Atje, shkroi për u mësonin atyre mjaft gjera të reja. Dhimitër Topi. Pra, fotografimi këtu historinë e fotografisë në qytet dhe Nisi, kështu tu kushtonte vëmendje të ishte Në traditë fushë e hershme, të fotografisë e cila i kish shqiptare mbi fotografët nuk ja mënë të të vjetër shumta të Beratit. femrat që janë marrë gjatë me posaçme fotografive, t’i grumbulloj ato, vlejtur dhe Parashqevisë. Artikujt ngjallën interes jo vetëm në t’i përzgjedhi e, grupoj sipas kohës së aparatinGjatë viteve fotografik. ’70-’80, Ndër Parashqevi të paktat njerëzit mes e tyre fotografisë, e që dallohet por edhe për tek larmi veprimarish në lëm të Rrugice ne Berat realizmit dhe përmbajtjes së tyre. Gjeti fotografisë,Sahatçi, nisi të është shkruaj padyshim në shtypin Parashqevihistorianët e Sahastudjuestçi të (Salepi),ndryshëm. Dy “Zonja e Fotografisë“, siç e në këtë kohë edhe foto të hershme të lokal e qëndror për ngjarje e persona vjet më vonë, maj1993, Parashqevi Rrugice“inatçore” ne Berat të Osumit. Pjesa më e dhe historianët, por edhe për njerëzit fillimshekullit XX. Njera prej tyre që quajnëhistorik, nëndonjëherë raste përvjetorësh në Berat. jubilarë, Ajo, Sahatçi, dhe tanihapi në Tiranëmoshën, një ekspozitë rreth tetëdhjetvjeçare madhe e tyre meritojnë (i mbush të arshivohen më e thjeshtë që dëshirojnë të njohin të datonte vitin 1906 (pa autor) e ngazëlleu 20por janarkurdoherë 2013) me shtysë nuk ngashkëputet fotografitë asnjëfotografike çast nga me fotografitë foto të vjetra dhe dhe Bera nëpërti i saj albume i dashur. për memorjen historike, shkuarën e qytetit të tyre të veçantë e shumë dhe, shpesh e kalonte para e vjetra. E lindur Ajo shtoi në me njëkëtë, familjendoshta dhe me të tradita reja (këto të lashta nga aparati qytetare, i saj). Pas Parashqevia, që do përbëjnë pas një mbarimit dhuratë të veçantë të shumë të moçëm. syve si një gjë të çmuar. Njëkohësisht si pakuptuar, lidhjet me fotografinë, dy viteve të tjere, më1995, çel në dhe të çmueshme për brezat e Një gjë mund të thuhet me siguri për mësuesja e historisë, filloi të fotografoj Shkollësduke krijuar Pedagogjikenjë bashkëjetesë që të nuk Beratit, u Berat, shërbeu ekspozitën si tematikemësuese fotografike në Çorovdë ardhshëm. (Skrapar), pastaj u të, se dashuria për qytetin e lindjes i vet e, shtysa për këtë ishte përqasja transferuandërpre asnjëherë në vendlindje. e vazhdon edhe Në sot dyvjetshin “Veshje tradicionale”, 1963-65, ajo ku shpërfaqikreu studimet Si në fotografe, Institutin për 2-vjeçar Parashqevi ngjizi pasionin për fotografinë. Të dyja midis pamjeve të vjetra të Beratit “Aleksandëre gjithë ditës. Zemërgjerë Xhuvani” nga në natyra Tiranë, jo vetëmpër gjuhë-his talentin si tori.fotografe, Pas poemërimit dhe Sahatçiun, për të dopunuar mbetet, në i paharrueshëm, qytetin këto, u kthyen, si të thuash në “dy me gjendjen e tyre të përditëshme. dhe vizionare nga idetë, Parashqevia, kulturën e horizontin saj në lëm të ndër të tjera takimi në Shkodër në vitin shinat” mbi të cilat ka ecuar e vazhdon Krahasimi pamor për Parashqevinë, emendoi saj, filloi se fotografitë të dallohej e mbledhura si mësuese etnografisë e aftë dhe dhe historisë.femër e emancipuar.1981, Lëndën me “të e fundminhistorisë e Marubëve”,ajo e të eci treni i jetës së saj. ishte më i prekshëm duke krahasuar zhvillontenga ajo duhet duket’i shihnin e sa konkretizuar më shumë Një edhe konkretizim me fotogr të afi dobishëm e kartolina të Gegën. të vj Sipasetra fjalëve (kryesisht të saj, mjeshtri të Siç u përmend më sipër, thënien fotografitë e shkrepura disa dhjetvjeçarë Beratit),njerëz, bashkëqytetarë, të cilat “afronin” por edhe para punës syve së të Parashqevi nxënësve Sahatçiut shkuarën përbën dheshkodran u mësonin u ngazëllua atyre tepër mjaft nga puna së saj për vijimësinë e punës së më parë me ato të realizuara nga mendja kultivues të kulturës dhe historisë nga dhe botimi në vitin 2007 të albumit- e madhe e kësaj femre fotografe e, koleksionistit, ajo e ka sendërtuar dhe dora e saj. Pamjet që fotografoi e, gjerai gjithë të vendi. reja. Për Nisi, këtë ajokështu mendoi tu t’i kushtontemonografi, vë “Beratimendje në fototeka”,të posaçme një fotografive,në të njëjtën kohë,t’i grumbulloj edhe historiane. prej kohësh. Gjithashtu, shënojmë se që përfaqësonin ndryshimet e qytetit ato,përmbledhi t’i përzgjedhi e të publikoj e, në grupoj ekspozita sipas e punim kohës tjetër së plot realizmit vlera njohëse dhe por përmbajtjes dhe Fotoja qësë ityre. tregon Gjeti të dy duke në këtëbiseduar, Parashqevia, prej disa vitesh punon të lindjes, jo gjithmonë e kënaqën. albume të gjitha fotot e vjetra të qytetit. studimore. Në të përmblidhen shume përzemërsisht me njeri-tjetrin, “flet” me kompjuter e internet (jo fare Vërente me shqetësim se po zhdukeshin kohëKështu, edhe më 1984, foto ajotë hershme si hap të parë, të fillimshekullitfoto të qytetit, prej XX. më Njeratë vjetrave prej deri tyre qartë që datontepër respektin vitin e ndërsjelltë 1906 (pa të tyre e zakonëshme për moshën) e, kur mjaft vlera arkitektonike shekullore që autor)çeli ekspozitën e ngazëlleu fotografike, shumë “Berati idhe, tek ato shpesh më te rejat, e kal të dalaonte nga para aparati syve e, njëkohësisht, si një gjë përbën të njëçmuar. kujtim të udhëton jashtë qytetit, bashkë me shërbenin edhe si simbole të Beratit, NjëkohësishtRi, Berati i vjetër”, mësuesja e cila ndonëse e historisë, me i saj. filloi Gjithashtu, të fot “Beratiografoj në fototeka”,vet e, shtysa vyer pëpërr fotografen. këtë ishte përqasja sendet vetjake, përfshin edhe lap- që dëshmonin, përveç të tjerave për frymën propagandistike të kohës, u prit mund t’u shërbej fare mirë të gjithë atyre Puna si mbledhëse e fotografive për topi-n. Në të, qëndrojnë të renditura jetë të civilizuar prej kohësh. Natyrisht, midisme kureshtje pamjeve të dukëshme të vjetra nga shikues të Beratit që merrenme gjendjen me historinë e tyre e fotografisë të përditëshme. Parashqevi Krahasimi Sahatçiun, nuk pamor ka ndalur e sistemuara me qindra foto të vjetra ajo gëzohej kur ndonjë ndërtim i ri, apo përtë shumtë Parashqevinë, e të niveleve ishte të ndryshëm më i prekshëmshqiptare, por duke edhe arkitektëve krahasuar dhe fotografitë asnjë çast e,e sipasshkrepura saj, “Koleksionisti disa e të reja, si dhe të gjitha shkrimet sistemim banesash nuk dëmtonte atë dhjetvjeçarëarsimore e kulturore më të parë qytetit. me Ekspozita ato të realizuaraurbanistëve. nga mendja dhe dora embetet saj. Pamjet gjithë jetën që duke fotografoi kërkuar, për e studimet e saj, të botuara e në çka ishte tradicionale dhe karakteristike. ishte ngjarje kulturore e, vazhdoi të “Zonja e fotografisë“, ka fotografuar atë s’ka moshë“. Këtë e ka vërtetuar dorëshkrim. Për veprimtarinë e saj të Ngushëllohej disi se në letrën fotografike e,qëndronte që përfaqësonin si temë bisede ndryshimetpër disa ditë eedhe qytetit ndodhi të tëlin ndryshmedjes, jo të gjithmonë qytetit, më esë kënaqën. miri vet ajo, Vërente kur kohët eme fundit, veçantë në fushë të fotografisë, jo pa mund ta shihte mirë Beratin, “qytetin e shqetësimnë qytetin e lashtë. se po zhdukeshin mjaftngjarje vlera historike, arkite shoqëroektonike e politike, shekullore bash qënë vitin shërbenin 2011, botoi edhe veprën si e vend i kanë ngjitur emërtimin “Zonja shtatë kodrave” dhe “katër pazareve”, simboleNë vitin 1991, të Beratit, vitin e ndryshimeve që dëshmonin, ka realizuar përveç shkrepje të tjerave në të gjitha për stinët, jetë saj të ci madhore,vilizuar prej “BERATI-Etnografia kohësh. e fotografisë, e cila mund të merret ose siç emërtohej më së shumti, të mëdha politiko-shoqërore në vend, që nga pranvera e butë e kodrave e, në shekuj” (Toena, 2011), një libër- shembull për pasionin dhe seriozitetin “qyteti i një mbi një dritareve” (të tria Parashqevi Sahatçi, antarësohet në deri tek daljet e herëpas herëshme album me shumë vlera për studjuesit në lëmin të fotografisë. përcaktime të goditura). Ndërkohë, mbledhja e fotografive iu kthye Parashqevisë në pasion e, për këtë udhëtoi edhe në qytete të tjera për të gjetur fotografi (kartolina) “Vëzhgim në brendësi të prozës dhe poezisë shqiptare” të Beratit, kur gjithashtu dhe në (Vijon nga faqja 14) një zbrazëti shoqërore që diktohet nga vlërëson se në vargun e Gjatës ka shpirt, konsideron atë si “shpirtdhimbje e poetit vendlindje, herë pas here zbulonte në Poezia e Ahmetit vjen në linjën e shumë arsye dhe rrethana. Gjithashtu, ka dhembje, ka botë të brendshme e të që krijon bukurinë në fjalë” e duke hyrë familjet e vjetra qytetare, ekzemplarë pikasur të filozofisë si një një udhëtim në adresë të Lekajt, poezia e tij krijon ndjeshme, që ky strukturim me çka mbart brenda fjalës, shprehet se poetika e tij del të pashikuar më herët. Aparatin, ashtu në hapësirë, ashtu sic Derride e realizon një bashkëbisedim të shkruar me një në vetvete lidhet, ngjan e përngjan me nga shpirti e duket qartë se ka “stilin e tij, si fotografët profesionistë, nuk e ndante tek “Arti dhe hapësira”, një materie figurë të qartë dhe mjaftueshëm për të poezinë moderne. Kritiku e vendos këtë gjuhën dhe vargun e tij”. nga vehtja e, me të, dalngadalë, po lëvizëse brenda kuptimit figurativ të kuptuar rolin e saj. Aty, ndër to, ekziston lloj strukture në raport me krijimtarinë e krijonte “portfolio”-n e saj me imazhe hapësirës në të cilën ndosh kjo lëvizje. një lidhje dyshe me imazhin në mendje hershme shqiptare., me atë të Asdrenit Ashtu siç thotë vetë poeti: të zgjedhura të vendlindjes. Disa foto Këtu mbizotëron lëvizja në hapësirë dhe dhe fjalën brenda këtij imazhi, duke tek “Psallma e murgut”, si edhe tek Nga cepat e vargjeve rrëshqasin lotë e në zbrazëti. Arbitrariteti i fjalës është realizuar pikëlidhje dimensionale të “Llora” e Kadaresë, ku tregon se ka “një shpresë, të ndërtesave, rrugicave dhe lagjeve plotës i funksionit të zbrazëtisë. Aty ka fjalës me imazhin. Ndërsa kur i referohet ngjashmëri në strukturë dhe në filozofinë Jo copëra litari për fjalën e lirë. tipike të realizuara në vitet ’70 prej nja analizë e psikoanalizë, të thjeshtë e poezisë së Arqile Gjatës, studiuesi ynë e shprehjes me poezinë e Gjatës . Dhe Parashqevi Sahatçiut, qëndrojnë sot komplekse, të detajuar me vargje dhe vëzhgues nxjerr në pah se vargu i tij përmend këtu “Poetët e harlisur”. Me këtë paraqitje të përmbledhur të jo vetëm si dëshmi pamore, por fare e përgjithësuar nga teoria, kryesisht e është i lirë, i çliruar nga ritmi, i rregullt, Gjithashtu, përdorimi i elokucionit, “Vëzhgim në brendësi të prozës dhe mirë mund të kundrohen edhe si Derrides dhe Herdeggerit , duke treguar por që mbështetet në organizimin e vendosja dhe renditja e vargut në të tillë poezisë shqiptare” vëllimi i parë dëshiroj krijime të mirëfillta arti. Ajo, i kuadron qartë një përshkallëzim letrar që lidhet njësive ritmike. Ai krijon dhe lëvron mënyrë që të ushtrojë ndikim të thellë, të theksoj se moslodhja e fjalës së tij të me mjaft shije pamjet, i zgjedh ato me definicionin historic të aestetikës dhe vërtet i çliruar nga rima, por kuptushëm “shprehësia, qartësia, pastërtia gjuhësore, mençur kritike ka bërë të mundur të hapen me kontraste të përshtatëshme tonale të arbitraritetit shkencor që shpjegon dhe qartë, plot muzikalitet. E ka qejf elegance, veçantia ideale, harmonia horizonte të reja në studimet shqiptare. (b/z), duke realizuar shkrepje nga “të vërtetën” dhe “bukurinë”, duke “tercinën” dhe e quan gjuhën e tij “të etj.” bëjnë që poezia e tij të marrë jetë Veprat dhe studimet e Pr. Fatmirit kanë më të arrirat për jesën tradicionale na dhënë esencialen e formës dhe vërtetë”, shpirtin e tij “të përdhimbur”; dhe mbetet krijim ritmik i botës së tij vlerën e madhe për të qënë studime të të Beratit. Shënojmë se, në qytet nocionit të saj në një hapësirë dhe në një shprehje kjo që flet shumë, tregon dhe të brendshme e të ndjeshme. Kritika e mëtejshme. pagina 23 Anno 11 n.3 Giugno 2013 Cultura Mendimi se motori që ndez seksu- alisht gratë ështe shuar nga menopau- za, dominon akoma në shumë burra Gratë e shijshme që kënaqen ta shohin atë në rolin e deseksualizuar të së ashtuquajturës rritur u shtynë së paku dhjetë vjet më pamvarësisht, dështimeve dhe fillimeve adoleshencën, e cila për shumë gra dhe gjyshe dhe kujdestare për çdo antar tutje, diku midis mesit të dyzetave dhe të gabuara.” burra tani është zgjatur deri në fund të të familjes. Madje ka akoma zëra që mesit të pesëdhjetave. Gratë e kësaj moshe, beqare, të veja njëzet vjetëve. Jeta e parë prej të rit- sugjerojnë se gratë nuk duhet të presin Sipas Census Bureau të rregjistrim- ose të divorsuara është e vërtetë që nuk urash sot shkon pa frikë nga mosha 30 shumë gjëra pas 45 ose 50 vjetëve. Ato it në Sh.B.A. Amerikanët quhen të e kërkojnë romancën në mënyrë aktive deri në 50 vjeç. Vitet nga 50 në 80 në nuk duhet të presin më shumë se do t’u “moshuar” në moshën 65 vjeç. Por në dhe agresive si në rini, por ato, gjith- 90 vjeç janë një zgjatje tjetër e jetës. bien flokët, do t’u rrudhoset lëkura, do anketimin kombëtar të AARP për py- seicila në mënyrën e vet, e deklarojnë Cfarë të bëjnë me gjithë këtë kohë që t’u thyhen kockat, do t’u atrofizohen e etjen: “Kur e ndjeni veten të moshuar? të drejtën e tyre për kënaqësi seksuale u mbetet? rrudhen organet e seksit dhe jeta so- Njerzit u përgjigjën “79 vjeç” Ata e dhe për ëndra të reja. Guximi i tyre nuk Kush e ka gëzuar jetën plotësisht ciale do të përqëndrohet rreth pastrimit shohin veten ne mesin e jetës deri sa pajtohet me “zonjat” e gjeneracioneve deri në të pesëdhjetat, duhet që me të të shtëpisëdhe perimeve në guzhinë. të arrijnë kufirin e të 80- tave. Sot për të më parëshme, të cilat kishin mësuar njëjtën energji për punë, me të njëjtin Të rinjtë dhe disa burra, akoma, nuk miliona gra në shumë vënde të botës se roli i tyre ishte vetëm në detyrimet seks të ngrohtë të vazhdojë edhe pas besojnë se ato janë gati të shkëmbejnë Nga Dr.Adem Harxhi “Gjashtëdhjeta është dyzetshi i ri!” për burrin dhe kujdesin për fëmijët. të pesëdhjetave për të gjitha këto vite këto kënaqësi të momentit dhe utilitare Studimi masiv i titulluar: “National Disa nga këto gra erotikisht “arratisen” shtesë. Kjo do të bëjë të ketë më pak me kënaqësinë e vërtetë të prekjes dhe të uk kam në mënd të bëj polemikë Survey of Midlife Development in the me djem të rinj. Ato nuk ndjejnë zor ankth dhe të ketë më shumë fleksibilitet të qënurit të prekura. Në shoqërinë tonë me ata që i stigmatizojnë gratë United States,” me fonde të McArthur të flasin për zbulime erotike brënda në vitet që pasojnë. duket se ka një inhibicion të ingranuar Ne moshës mbi 50 vjec. Vetem Fondation, gjeti një moment kthese dra- vetes. Një pjesë prej tyre bien përsëri e Por gruaja e shijshme nuk përcakto- që na ndalon t’i imagjinojmë prindërit dua të them se mënyra si e bëjnë këtë, matike për gratë në të 50-tat. Vetëm përsëri në dashuri. Ato dëshërojnë mar- het vetëm nga mosha e saj kronologjike. tanë, ose falna Zot gjyshërit tanë, midis më duket jo korrekte dhe denigrues në çarçafeve jo vetëm për të fjetur.! të gjitha aspektet: fiziologjike, sociale e Gratë e moshuara i kanë flakur disa politike. Ky grup grash, sot, kudo në nga stigmat që lidhen me moshën. Por botë, përbën një grup shoqëror shumë edhe burrat e rinj të familjarizuar me të madh në numër dhe që zotëron po- idetë e erës post-feministe, janë më të tencë individuale e shoqërore të ad- prirur të pranojnë shpirtin indipendent mirueshme. Shumica e tyre zotërojnë të një gruaje mature. aftësi seksuale të mëdha dhe bëjnë Shumë gra e ndjejnë “seksin e mesit jetë seksuale të shquar. Gratë e kësaj të jetës” më të kënaqshëm se ai gjatë moshe meritojme t’i quajnë: “Gratë e martesës në vitet e tridhjeta ose dyzeta, Shijshme”, “ Gratë me krypë e piper”, kur duhej të punonin jashtë e brënda “Gratë e marinuara”, pra “Seasoned shtëpisë, të lindnin e të rritnin fëmijët Woman”. dhe pastaj të bënin seks, për të plotë- Cilat janë këto gra? suar kërkesat e burrit, kur kishin nevojë Me njerën prej tyre ne shtrihemi çdo për gjumë nga tejlodhja. Erdhi mosha natë në të njëjtin shtrat. 50 vjeç. Disa mbeten të martuara ose Cfarë moshe kanë ato? u rimartuan. Tani është krejt ndryshe, Siç u shpreh njëra nga më të ato janë të çliruara nga kërkesat e lod- shquarat prej tyre : “Nga 40 vjeç deri hëshme të jetës martesore në vitet pro- në vdekje”. dhimtare. Fëmijët janë larguar nga shtë- Sa janë ato në numër? pia, çerdhia mbeti bosh. Ato tani kanë Ne nuk kemi rregjistrim të popullsisë kuptuar se është e këndëshme edhe kur për shumë vite, por sipas parashikimeve ke të bësh vetëm me veten dhe atë që në Sh.B.A. numri i amerikaneve mbi 65 vazhdon ta duash. vjeç do t’i a kalojë numrit të amerika- Ja si shkruan Dr.Helen Fisher, an- neve nën 20 vjeç në këtë dekadë. tropologia dhe autoria e librit “Why Në vitin 1999, revista “Journal of We Love”që e ka studiuar seksin dhe American Medical Association” (JAMA) dashurinë në më shumë se 58 kultura botoi një studim ku thuhet, se 43 përq- nëpër botë:“Ajo që më çudit nuk është ind e grave të moshës 18 deri 59 vjeç se të moshuarit bien në dashuri dhe e vuajnë nga mungesa e dëshirës seksu- gëzojnë seksin dhe ndjenjën e prekjes. ale, nga dhëmbjet gjatë interkursës, Ajo që më çudit është pse disa burra nuk nga vështirësitë në eksitim, nga ankthi e kanë menduar kurrë që kjo ndodh”. i performimit dhe nga paaftësia për të një e katërta e grave të moshës 35-49 rëdhënie që i kalojnë kufijtë e martesës Imazhi i saj i brëndëshë është po njësoj i Dhe Dr. Fisher përfundon: “Gratë sot, arritur orgasmën. Një studim tjetër më vjeç, më pak se në çdo grup tjetër mo- konvencionale. Ato kanë shpirtin e lirë rëndësishëm. Në moshën 50 vjeç ajo ka duke qënë se kanë fituar forcën ekono- i ri, njofton se 36 përqind e grave me shor, thotë se ka “plotësuar një ëndër të ecin të “egra” në jetë. mundësi ta njohë më mirë veten e saj. mike, kanë fituar edhe forcën sociale disfunksione seksuale janë më të reja të vecantë në pesë vjetët e shkuara”. Gratë që kanë shumë vjet martuar, Ajo di më mirë të ndajë mundësitë nga dhe seksuale bashkë me të. Ato u a se dyzet vjeç; 32 përqind janë rreth Është për t’u çuditur se kjo është shifra nuk duan të prishin martesën për të iluzionet. Ajo mund të bëjë e të mësojë kanë kaluar burrave në shumë drejtime menopauzës (në të dyzetat dhe fillimi i më e ulët e plotësimit të ëndrave dhe ndryshuar jetën e tyre. Ato, me plot të gjithçka. Sa gra mësojnë të drejtojnë dhe ato e bëjnë këtë sepsejanë të afta pesëdhjetave); dhe 31 përqind janë pas dëshirave në të gjithë jetën e tyre prej të drejtë, kërkojnë të gjejnë sensualitetin makinën në këtë moshë. Sa të tjera në ta bëjnë “ menopauzës. rriture. Por, të njëjtat të dhëna tregojnë post-menopausal. Ato kërkojnë mënyra botë mësojnë të fluturojnë. Sa ndjekin NË MENOPAUS DHE PAS SAJ, Nga këto shifra kuptohet se nuk duhet se 36 përqind e grave midis moshës 50 të reja për të larguar plogështinë nga shkolla e universitete e programe pas GRATË VAZHDOJNË TE GËZOJNË të fajësohet vetëm moshimi për ftohjen dhe 64 vjeç kanë arritur të plotësojnë martesat e tyre dhe të çlirojnë energjitë universitare, sa fillojnë një program në JO VETEM JETËN NË PËRGJITHËSI, e zjarrit seksual të grave. Unë, krejt disa qëllime ose ëndra në pesë vitet e e tyre krijuese. Ka shumë partnerë që TV. POR EDHE ATË SEKSUALE ndryshe, do të thosha se janë këto “gra fundit: Ato kanë gjetur një partner, janë ndihmojnë njeri-tjetrin për të ushqyer

të shijshme”, që dinë të rezonojnë më martuar, kanë fituar para ose pasuri. dhe ngritur pasionet, për të gëzuar

∑ mirë me seksualitetin e tyre. Gratë në Kjo tregon se më shumë se një e treta shpërblimet e mrekullueshme të një ∑ vitet në mes të dyzetave, pesëdhjetave er scoprire le radici e zbuloshe rrenjet e amerikaneve janë në rrugën për t’u martese të revitalizuar në mesin e jetës. dell’albero gene- e trungut gjinetik P alogico bisogna T patjeter duhet te dhe gjashtëdhjetave janë në kulmin essere muniti di conoscenza jesh i paisur me dituri e ku- bërë gra të shijshme Nuk marrin fund në 45 ose 50 vjeç e coraggio, cose che a noi rajo, te cilat ne shqiptareve albanesi non mancano. nuk na mungojne. «Le stelle non si vergogna- «Yjet nuk e kane per turp te e jetës së tyre. Ato u thonë studiusve as seksi, as intimiteti, as zbulimi i iden- no di sembrare lucciole, ma duken si xixellonja,por dhe Ka ardhur koha për të ndryshuar - anche le lucciole si onorano xixellonjat e kane per nder që i intervistojnë - se tani janë më të di sembrare stelle». te duken si yjet». dhe ka shumë arsye që ky ndryshim të titetit të ri dhe i pasioneve në jetë. Në të ∑ ∑ lumtura dhe më produktive nga sa kanë fillojë të bëhet tamam tani. Numri i fem- kundërtën, këtu mund të fillojë gjithçka . Anno 8 . Distribuzione gratuita in: . Mensile di attualità e cultura italo-albanese . Albania, Australia, qënë më parë. . numero 2 Mensile di attualità e cultura italo-albanese Belgio, Canada, Germania, rave mbi 65 vjeç do t’i a kalojë numrit nga e para. Sot, 50 vjeç është fillimi i Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, . Giugno 2010 Pse ndodh kështu? të atyre nën 20 vjeç në këtë dekadë dhe një cikli të ri. Ato kanë jetuar një jetë të Anno 11 = Numero 3 = Giugno 2013 Stati Uniti e Svizzera Sepse gratë kanë një shënjë-event Giorgio Castriota Gjergj Kastrioti Gjergj Kastrioti ky është si një tsunami demografik. parë dhe tani ato janë në pjesën e jetës Scanderbeg Skenderbeu Scanderbeg universal, që i detyron të rishikojnë Cfarë e bën një grua seksualisht me së zgjatur që është jeta e tyre e dytë. Direttoredi Rembrandt editoriale: Hasani Rembrendit Aliaj by Rembrandt l nostro “Scanderbeg” di Rembrandt van Rijn esi- nga Fotaq Andrea ur Scanderbeg painted by the prominent paint- dhe rivlerësojnë jetën e tyre. Kjo është Jeta e grave është e gjatë dhe ka ste. Si trova lì, nei ricchi fondi del Museo delle Bel- er Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606 - shije? ISedele Arti di Nancy, operativa capitale dei duchi di Lorena.presso Si : Hasankënderbeu” ynë i Rijn Aliaj Rembrandit ekziston. O 1669) exists. It is over there in the rich inven- trova lì, ancora fresco, con la sua sensibile acquaforte, “ Është atje, në fondet e pasura të Muzeut të tory of the Museum of Fine Arts in Nancy, France, the - menopauza. Ky gur kilometrik natyror con le tracce della planchette da cui fu ricavato ancora S Arteve të Bukura të Nansisë, kryeqendrës center of the Duchy of Lorraine. It is there, still fresh Atë e bën koha. shumë sezone. Në qoftë se sot një grua visibili. E noi lo toccammo come per salutarlo, lo os- së dukëve të Lorrenës. Është atje, ende i freskët, me with its sensitive etching, with still visible footprints servammovia a Filippolungo, sodisfammo la nostra Coridoni sete, lo ammi- ravijëzimet 23, e veta gravurore 00046 të ndjeshme, me gjurmët of the planchette from which it was made. And us, we në ciklin e tyre jetësor, u jep grave shan- rammo pieni di cenni d’affermazione silenziosi dei capi, ende të dukshme të planshetës nga është nxjerrë. touched it with our own hands as if greeting him, we është e shëndetëshme, ajo do të rojë alla presenza della conservatrice del Museo, la sig.ra Dhe ne, e prekëm me dorë si për ta përshëndetur, looked at him for long moments, we tasted it with thirsty Një grua gjithë shijë është marinuar GrottaferrataSophie Harent. Per di più,(Roma) questo ritratto di Scanderbeg Tel. e këqyrëm +39/3335912236 çaste të gjatë, e shijuam me sy të etur, e eyes, we admired him noding in aprovement in the pres- non risulta sconosciuto agli amanti dell’arte albanesi. admiruam gjithë lëvizje pohuese e të heshtura të ence of the keeper of the museum Sophie Harent. This sin që të rimbledhin forcat dhe energjitë Eppure, è sorprendente sapere che la storiografia al- kryeve, në prani të konservatores së Muzeut, Zonjës portret of Scanderbeg is not uknown to the Albanian në eksperiencën e jetës. Siç shkruan më shumë se nëna e saj. Epidemiologët banese ha definito questo ritratto del nostro Eroe sem- Sophie Harent. Për më tepër, ky portret i Skënderbeut artlovers. However, the big surprise is that the Albanian plicemente come un’[email protected] anonima, di fantasia, prove- nuk është se është i panjohur për artdashësin shqiptar. histography has described this portrait of our hero as e tyre, të kapin momentin dhe të thonë: niente dalle profondità dei tempi non identificata, senza Mirëpo, çudia këtu është se historiografia shqiptare e only an anonymous portrait, as a fantasy, that has come autoria Gail Sheehy ajo është: “Si një llogarisin se një grua që arrin moshën che i misteri in essa contenuti fossero decifrati, seppur ka cilësuar këtë portret të Heroit tonë thjesht si vepër from the depths of an unidentified time period, undecif- [email protected] ovunque, ieri e oggi, perfino sulle cartoline anonime, fantaziste, ardhur nga thellësitë e kohërave ered from the mysteries that it carries on, even though o i poster, ultimamente anche a colori. e paidentifikuar, e padeshifruar nga misteret që ka it was published time after time, even it was made into “Kjo është koha për ndryshim” 50 vjeç pa kancer dhe pa sëmundje të In verità, il primo segnale utile all’identificazione mbartur, ndonëse e botuar lart e poshtë, dje dhe sot, greeting cards and posters recently in colour. verë komplekse. Ajo është alternativisht di queso ritratto come uno dei disegni di Rembrandt lo madje edhe kartolinë e poster, dhe kohët e fundit edhe In fact, the first sign for helping to identify this [email protected] nel Catalogo regionale “Dei libri d’arte me ngjyra. portrait as one of the drawings of Rembrandt was Po të kthehemi disa vjet mbrapa, d’antichita posseduti dal conte Cicognara” del 1821, Në fakt, sinjalin e parë për identifikimin e kësaj found in the regional catalogue “From the antique art e ëmbël, e athët, me shkumë dhe e zbu- zëmrës, ajo pritet të festojë datlindjen e dove al numero 2132, il nome del ritratto “Scanderbec” gravure si vizatim nga Rembrandi e hasëm në Katalogun books in possesion of count Cicognara” [Dei libri d’arte Hanno collaborato: Giovannirisulta elencato tra i “trentaquattro Armillotta, persoaggi storici rajonal Maria “Dei libri d’arte d’antichitaTeresa posseduti dal conteCarnevalli d’antichita posseduti dal contePisani, Cicognara] of the year në vitet 70 të shekullit të kaluar, edhe ed eroici stampati da F.L.D. Ciartres”. Notammo nella Cicognara” (katalogu i veprave të artit antik, në zotërim 1821, with the serial number 2132, where the name of tur. Ajo është mëmë dhe lozanjare. E saj të nëtëdhjet e dytë. serie di questi personaggi – che in realtà sono trenta- të kontit Cicognara) të vitit 1821, ku në numrin rendor the portrait “Scanderbec” is found listed between “34 sei, secondo gli studi -, nomi famosi che hanno lasciato 2132, emri i portretit “Scanderbec” figuron i radhitur historical and heroic figures stamped from the F. L. D Stefanimpronte Kume, nella storia mondiale, Saimir quali Attila, Barbaros Lojla,- mes “tridhjetë eMoikom katër personazheve historikë Ze heroikëeqo, Ciatres”. në vendet më të përparuara të botës, sa, Timur Leng, Dioniso, Atabaliba re del Perù, Archi- stampuar nga F.L.D. Ciartres. “Vërejmë në serinë e këtyre It is observed in the series of these characters – sigurtë, tërheqëse dhe e mprehtë. Ajo Për të arritur deri në këtë moshë mede, Pitagora, Diogene, Platone, Socrate, Sulejman, personazheve - që në faktjanë tridhjetë e gjashtë, në which from the reasech there are in fact, - all famous Thomas More, Gaston de Foix, Scanderbeg, Cadamosto, bazë të studimeve -, emra të njohur që kanë lënë gjurmë names that have left their marks in the history of the Pavli Haxhillazi,Aristotele, Nogai il Grande di GezimPersia, Nangasaki, l’im Llojdia,- në historinë botërore, Andrea si Atila, Barbarosa, Timurlengu, Llukani world, like Attila, Barbarossa, Timur the Lame, Dionis, mesi i jetës për gratë fillonte në mes të ka më pak të ngjarë që të ketë një ax- grave u është dashur të provojnë shumë peratore del Giappone, Empedocle, Faust, Saladino ecc Dionisi, Atabalipa mbreti i Perusë, Arkimedi, Pitagora, Atabalipa the king of Peru, , , ecc. È vero che la maggior parte di questi personaggi Diogjeni, Platoni, Sokrati, Sulejmani, Tomas Mori, Diogenes, , Socrates, Suleiman, Thomas More, (21 ritratti)Traduttrice: sono disegni di Claude Vignon (1593-1670),Besiana Gaston dë Polovina Fua, Scanderbec, Kadamosti, Aristoteli, Gaston de Foix, Scanderbeg, Cadamosto, Aristotle, The viteve të tridhjeta. Vitet midis 35 dhe gjëra. Ato kanë qënë fëmijë të lidhura uno dei pittori francesi esponente dello stile barocco, il Nogai i madh i Persisë, Nangasaki, mbreti i Japonisë, great Nogai of Persia, Suleiman, Nangasaki the king of hendë të caktuar, siç ndodh me një grua più famoso all’epoca di Luigi XIII. Empedokli, Fausti, Saladini, etj. etj. Japan, , Faust, Saladin etc. 45 ishin kalimi në moshën e mesme. Në të re. Orët e saj biologjike nuk trokasin me prindërit e tyre, kanë testuar dhe Direttoresegue responsabile: a pagina 17 Massimosegue a paginaMarciano 17 segue a pagina 18 këtë moshë, çdo grua, duhej të tkurte në anë të shtratit të saj dashuror. Ajo provuar veten e tyre si të rritura në ProprietarioL’Albania e ed editore:Shqiperia Università PopolareAlbania dei Castelli Romani il Direzione,movimento redazione dhe e amministrazione: levizja and via the Cavour free n. 21, 00044'Albanët me brënda vetes çdo ëndër ose përgatitje nuk bën përpjekje për ta çuar partnerin shumë kurthe që u ngriti jeta, kanë libero e lire e movement Famë për shtrat. Vetëm tridhjetë vjet më parë në altar. Ajo nuk fantazon. Gruaja e zhvilluar kapacitetet e tyre për mar- e senzaFrascati visto (Roma). paTel. viza 0689012752,without fax 0662276721, visas në e Mijëvjeçarë' norevole Presidente della Commissione humë i nderuari President i Komisionit reatly honored president of the Europe- Europea, gentile José Manuel Barroso,-mail [email protected], i dashur José Manuel Barroso. an commission, dear Jose Manuel Bar- pagina 2 filloi të prishet ky rregull social. Tani O vi saluto amichevolmente da Valona e S Unë ju përshëndes miqësisht nga Vlora G roso I greet you from Valona and wish piperosur di se kush është. Ajo mund rëdhëniet intime, kanë fituar aftësitë vi faccio i miei migliori auguri. dhe ju uroj gjithë të mirat. you all the best. Ringraziandovi per l’appoggio a noi dato Registrazionedesidero informarvi che sta per compiersi del un TribunaleDuke ju falenderuar civile për mbështetjen di e VelletriBy thanking n. you for11/2003 the support you have del 25/6/2003 njerëzve u duhet më shumë kohë që të të jetë çdo njera nga ne. Ajo është e dhe vetëbesimin për të mbajtur veten anno dalla felice inaugurazione del mio proget- dhënë du t’ju informoje se po mbushet gati një given, I would like to inform you that it is has to “100 passi verso l’Europa” avvenuto a Pogra- vit nga inaugurimi i suksesshëm i projektit tim been almost a year since the successful in- dec, sul lago di Ohr, un progetto che ha conqui- „100 hapa drejt Europës“ zbatuar në , auguration of my project, “100 steps towards Il contributo rriten dhe akoma më shumë kohë që statoPërkujdesja non solo i cuori e le menti dei residenti grafike: e në liqeninBujar e Ohrit-- njëKaroshi projekt ky që fitoi jo (M&BEurope”, - implemented Botime in Pogradec, dhe a project Studio Grafike) përkushtuar të jetojë plotësisht dhe me dhe kanë lëshuar rrënjët e tyre në jetë dell’intera regione, ma anche dei nostri grandi vetëm zemrat dhe mendjet e banorëve të qytetit that won not only the hearts and minds of the amici europei quali Vaclav Havel, Imre Ker- e të gjithë rajonit, por edhe të miqve tanë të habitants of the city and the whole region, but degli albanesi al tezs, Heinz Fischer, Werner Faymann,Tel. Benita 00355mëdhenj europian 4 22 si Vaclav 33 Havel, Imre283 Ker- / 00355also those of our most69 important 20 friends 68 in Eu - 603 të vdesin. Të gjitha stadet e një jete të pasion në gjysmën e dytë të jetës së saj, –kanë lindur fëmijët. Ato e zgjatën post- Ferrero Waldner, Michael Spindelegger, Peter tezs, Heinz Fischer, Werner Faymann, Benita rope such as Vaclav Havel, Imre Kertezs, Heinz risorgimento italiano Balatzs, Doris Pack e Hannes Swoboda ecc... Ferrero Waldner, Michael Spindelegger, Peter Fischer, Werner Faymann, Benita Ferrero che classificarono l’evento come il migliore Balatzs, Doris Pack e Hannes Swoboda etj... të Waldner, Michael Spindelegger, Peter Balatzs, dei mezzi per il raggiungimento dell’obiettivo cilët e klasifikuan atë si mjetin më të shkëlq- Doris Pack and Hannes Swoboda etc, who clas- pagina 4 proposto dallo slogan “Riuniamo l’Europa at- yer në përmbushjen e slloganit „T’a bashkojmë sified it as the best way to fulfill our slogan “To traverso la cultura”. La realizzazione di questo europën nëpërmjet kulturës“. unite Europe through culture”. progetto ha fatto in modo che venisse proposta Për këtë projekt unë tashmë jam propozuar For this project I have been nominated to la mia candidatura per il premio “European për marrjen e cmimit „European Citizen Prize“, receive the “European citizen prize” award, an Citizen Prize”, consegnato dal presidente del cmim ky që e jep presidenti i EU Parlament në award given out by the president of the EU Par- parlamento europeo a Bruxelles. Bruxelles. liament in Brussels. Kujtese dhe Nel quadro dell’inaugurazione del progetto Në kaudër të inaugurimit të këtij projekti Within the inauguration of this project I ho avuto il piacere e l’onore di ricevere una let- unë pata kënaqësinë dhe nderin të marrë dhe had the pleasure and honor to receive a letter tera da voi in cui Lei, gentile amico, assieme al një letër nga ana juaj në të cilën ju i dashuri from your part in which, you my beloved friend, mirenjohje gradimento delle mie idee e dei miei concetti Mik bashkë me kënaqësinë qe ju sollën idetë together with the pleasure that these ideas and mi scriveva alcune delle sue idee sull’identità dhe konceptet e mia më derguat edhe disa ide concepts brought to you, send me some of your për Nenen e l’unione dell’Europa. tuajat mbi identitetin dhe bashkimin europian. own ideas about the identity and the EU. segue a pagina 19 segue a pagina 19 segue a pagina 19 pagina 9 Umanità Anno 11 n.3 Giugno 2013 pagina 24 A Mentore sarebbe piaciuto e glielo dedico! Me solare. Queste energie realizzano e potenziano lo invia Felice Masi come ricevuto da un Cerchio ogni pensiero. Iniziate a ringraziare tutto ciò che Medianico: vi circonda: la luna che illumina le vostre notti e “…ciascuna forma di vita anche la più Tutto è vibrazione che porta consigli, il sole che illumina e vi riscalda, minuscola… per raggiungere l’illuminazione … la vostra casa, il pianeta terra che è un paradiso e un sentimento d’amore per la propria divinità state facendo di tutto per trasformarlo in un inferno. originaria, questo sentimento d’amore, ravvivato, Ringraziate voi stessi, quel cuoricino che batte per diviene veicolo della penetrazione per le forze voi sin dalla vostra nascita, batte senza fermarsi superiori. L’umano deve incarnare il super- mai, batte perché vi ama. Vi chiedo solo questo: umano. Aprite il cuore alla calda energia d’amore. amate voi stessi e tutto ciò che vi circonda perché Nessuna paura e calcolo. Siate sempre positivi, amando voi stessi cambierete la vibrazione del disponibili e attivi per la comprensione. Pulite cuore. Sono vibrazioni potentissime che investono la mente e il cuore da qualsiasi sentimento di e cambiano qualsiasi cosa si mette davanti. Grazie rabbia e di rancore perché siete scintille divine a tutti.” nate tutte da un’unica fonte d’amore. Spandete luce come il sole attraverso il vostro cuore. Una Ed è lo stesso riscontro che riscontrai nel brano speciale trasmissione al di fuori delle scritture, con cui terminai la mia prima relazione ad Arezzo, nessuna dipendenza da lettere e parole: Puntate nel 1993. E’ il brano più bello per rappresentare direttamente al centro dell’anima dell’essere umano l’Eterno, l’Infinito! riscoprendo la propria natura. Ciascuna forma di Trovo conferma, di questo stato di grazia, nelle vita, anche la più minuta è l’universo in miniatura e espressioni poetiche e più enfatiche, ma certamente per conseguire l’illuminazione ogni essere vivente non più significative, delle pagine medianiche di risponde alla legge: “divieni ciò che sei”. Non ci Symbole: sono trucchi, non ci sono formule, l’unica verità è “Come descriverti lo splendore della Via, la diventare puri come bambini perché il cuore possa Luce crescente ove gli astri perdono il loro fulgore, emanare vibrazioni pure in perfetta risonanza con questo incendio fatto di tutti i soli, ma soprattutto di la fonte originaria, la musica dell’universo, con la tutti gli splendori e di tutte le fiamme? Che termini sua virtù originaria. Esseri di luce, angeli, Dio non adoperare per tradurti gli accordi dell’Infinito; ha creato il male. E’ l’essere umano con le sue perché tutto brilla, tutto vibra, tutto risplende e credenze e con i suoi pensieri… Ricordate: Dio vi risuona, tutto si irradia e canta? Le parole umane manda solo angeli! Ripeto: l’amore è l’origine di servono per le cose umane e la parola muore dove tutto, l’amore è respiro e crescita, dove c’è amore comincia l’Infinito…Ogni dolore, ogni sforzo, c’è vita ed espansione. Ogni respiro di Dio è un sono un passo fuori dall’ombra a vantaggio della puro atto d’amore che penetra nei vostri corpi Luce…Io vedo dappertutto sforzo ed equilibrio, sostenendo la vita stessa. Il vostro battito, sono tutto segue immutabilmente l’ordine eterno. delle pulsazioni d’amore. Imparate a cambiarle L’Illimitato non è un condizionale. L’Assoluto attraverso il respiro. Attraverso l’inspirazione e non sa che farsene del relativo… No, qui non l’espirazione c’è la fusione tra onda eterica divina ci sono né dimensioni, né calcoli. L’algebra e onda eterica sanguigna. Amore, devozione, crolla sulla soglia dell’Incalcolabile. L’Infinito si saggezza, sapienza, ordine, sapere, intelligenza aggiunge all’Immenso, l’Immenso all’Insondabile, attiva, sono sette energie che giungono da diverse l’Insondabile all’Assoluto, ed il totale di questa distanze dell’universo, arrivano sulle costellazioni enorme addizione forma il piedistallo di Dio.” dell’Orsa Maggiore e delle Pleiadi e amplificate (Brano tratto da M.C. e J.L.Victor “L’Appel des da Sirio vengono proiettate sul vostro sistema Etoiles”, Ed. du Phare, Cahors, Francia, 1967). 



 VLORE - ITALI - VLORE  Kompania Hermes Lines garanton shërbime cilësore për VLOREͲITALIͲVLORE pasagjerë e grupe turistësh, çdo ditë të javës duke përjashtuar Kompania Hermes Lines garanton shërbime cilësore për pasagjerë e ditën e diel. grupeturistësh,çdoditëtëjavësdukepërjashtuarditënediel. Ja disa prej qyteteve kryesore në Itali dhe stacionet ku autobusi Ja disa prej qyteteve kryesore në Itali dhe stacionet ku autobusi jonë qëndron. jonë qëndron.

  BRINDISI BRINDISIBRINDISI BARI (AUTOGRILE) BARI (AUTOGRILE)  BARI(AUTOGRILE)  BARI(AUTOGRILE)   BENEVENTO(AUTOGRILE) PESKARA(AUTOGRILE)  BENEVENTO (AUTOGRILE) PESKARA(AUTOGRILE)  ROME(ANANJINA)  ANCONA(AUTOGRILE) ROME(ANANJINA) ANCONA(AUTOGRILE)  FROSINONE(AUTOGRILE)  RIMINI(AUTOGRILE) FROSINONE(AUTOGRILE) RIMINI(AUTOGRILE)  AREZZO(AUTOGRILE) BOLOGNA(STACIONTRENI) AREZZO(AUTOGRILE) BOLOGNA(STACION TRENI)  PRATO(AUTOGRILE)  MILANO(CHASHINAGOBA)  PRATO(AUTOGRILE) MILANO(CHASHINAGOBA) PERUGGIA(PIAZZA PARTIZANI) TORINO(PALLATI I DREJTESISE) FIRENZE(SITA STACION TR) BERGAMO(DALMINE)

Numrat e shoferëve të ndarë sipas linjave, të cilët në çdo kohë dhe moment do t’ju përgjigjen me përgjegjësi. Ata janë në shërbimin tuaj:

TANI: 3272833785 ILIR: 3881715651 ALBANO: 3293092492 VANGJEL: 3498396384 ZYRA:0035533233300 Edi: 3207921904

Kompania Hermes Line ju uron udhëtim të këndshëm!

cmyk