Goli, Čupavi I Pisci
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
BORISLAV MIKULIÆ • KROATORIJ EUROPE Editor: © DEMETRA d.o.o., Zeleni trg 2/XVII, 10000 Zagreb. Tel. (+385–1) 65–222–96 i tel/fax. (+385–1) 61–99–347 E–mail: [email protected] Sva prava pridržana BORISLAV MIKULIÆ KROATORIJ EUROPE Filosofistièka kronika druge hrvatske tranzicije u 42 slike DEMETRA Faustovska biblioteka Dimitrija Savi}a Zagreb 2006 DEMETRA FAUSTOVSKA BIBLIOTEKA DIMITRIJA SAVIĆA Svezak 20 ISBN 953–225–072-7 Recenzenti Dr. sc. Renata Jambrešić Kirin Dr. sc. Lino Veljak Korektor Borislav Mikulić Grafi čka priprema Tko zna zna d.o.o. Likovni i tehnički urednik Željko Podoreški Tisak i uvez SADR@AJ Pogovor za prethodno čitanje ...................................................... IX Predgovor [prvom, web-izdanju] ....................................................1 [42] Krvava bajka na Kavkazu [bonustrack] ..............................19 41. Pisci se uzdižu, zar ne? ........................................................23 40. Znanstvenik, a ne heroj!.......................................................29 39. Dobro jutro, hrvatski pisci, ma gdje bili!.............................35 38. Severina u poročnom krugu medija.....................................41 37. Bože, pravde za Hrvate!.......................................................47 36. Cenzor bez škara, ili Daily Mirror na Prisavlju ..................51 35. Kad jaganjci krvare ..............................................................57 [35a] Pismen, nesumnjiv i ne-fi lozof [bonustrack].......................63 34. Kloniranje za politički orgazam...........................................67 33. “Više cvijeća, manje smeća” ...............................................73 32. Feralov kompleks ili želja medija ... ...................................79 31. Akvapark od suza.................................................................85 30. Fantom nevinog zla, ili kuća koljačkih bećara ....................91 29. Kinder-Sanader ....................................................................97 28. Otajstvo Nove godine ........................................................103 [28a] Sloboda manjinskog pisanja [bonustrack].........................109 27. Koliko komunizma?...........................................................113 [27a] Politički šverc ‘genocidom’ [bonustrack] .........................119 [27b] Znanstvena radionica genocida [bonustrack] ....................123 26. Četka za damina leđa .........................................................129 [26a] Jeza i pacifi zam [bonustrack] ............................................135 25. Vještice opet jašu, ili književno-cenzorski mamurluk.......139 24. Prevođenje Evrope.............................................................145 VII 23. Demokratski udar Gonga...................................................151 22. Kovačnica književnih zvijezda ..........................................157 21. Kita za Cro Copa................................................................163 20. Uho, grlo, igla ....................................................................169 19. Nepodnošljiva sreća studiranja ..........................................175 18. Madrac ni na nebu ni na zemlji..........................................181 17. Fata fatale, ili Zagreb Sevdah Reunion..............................185 16. Severina Always Ultra .......................................................191 [15] Hitler iz naše knjižare [bonustrack]...................................197 14. Poljubac mrtvog pauka ......................................................203 13. S ‘Pasolinijem’ u 9, ili povijest jedne kazališne afi še........209 12. Goli, čupavi i pisci .............................................................215 [12a] Književna republika Blitva [bonustrack]...........................221 11. Molitva poslovnog očenašeka............................................227 10. Igrale se delije, ili hrvatski bog Moloh..............................233 09. Lijepe zemlje lijepo gore ...................................................239 08. Yoga naša svagdašnja ........................................................245 [08a] Feral-Slovo [bonustrack] ..................................................251 07. Krijesnice u močvari..........................................................255 06. Tranzicija u ispovjedaonici................................................263 05. Gay na balkanskoj transverzali..........................................269 04. Tajna strane diplome..........................................................275 03. Braća po Krleži ..................................................................283 02. Filozof in fl agranti..............................................................291 01. Zlatno tele ili sveti pir u Zadru ..........................................297 00. 11 teza o nelagodi u demokratskoj hrvatskoj kulturi.........303 DODACI......................................................................................309 I. Izvorne publikacije tekstova ........................................311 II. Tekstovi objavljeni u online izdanju Slobodne Dalmacije .....................................................314 III. Bio-bibliografi ja autora ................................................316 Kazalo imena ...............................................................................327 VIII Pogovor za prethodno èitanje SUBLIMNI OBJEKT KULINARSTVA ILI BARBARSTVO KNJIGE Ova zbirka tekstova, izvorno pisanih za tjedne priloge dnevnih novina , pojavljuje se sad u obliku knjige kao ukupno četvrti medijski oblik publi- ka cije i pod novim naslovom, nakon internetskog i radio izdanja. Novi nas- lov knjige “Kroatorij Europe” i medijski nomadizam zahtijevaju do dat na pojašnjenja koja nisu sadržana u predgovoru za prvo skupno izdanje.1 Ovdje ću se osvrnuti na neke naknadne momente koji su motivirali zamjenu dvaju izmišljenih izraza, “tranzitorij” i “kroatorij”. Njihov je smisao objašnjen u predgovoru za prvo izdanje zbirke, a supstituciju omogućuje njihova materijalna i značenjska bliskost. Kao artificijelni izrazi, oni nisu toliko alternativna imena zato što bi bili sinonimi za jedan te isti, jasan i definiran predmet, nego više homonimi, raznoglasja jedne virtualne semantičke veličine, jedne “stvari”, koja još traži svog najbližeg imenitelja među riječima koje kurziraju naokolo. Ipak klizanje između ovih dvaju označitelja dovoljno jasno sugerira pomračenje perspektive od prethodnih izdanja zbirke do sadašnjeg: ako je riječ “tranzitorij” prije još odavala izvjesni stupanj otvorenosti, neodređenosti i općosti, jednu deklariranu zonu ili lokaciju tranzicijskog procesa prema ‘Europi’, “kro- atorij” je ime za način tranzicije same Europe, kako ona već jeste vlada- jući princip u lokalnoj stvarnosti – osamostaljeni kapital i desni politički centar. Stoga riječ označava disfunkciju koja denacionalizirajuće efekte tranzicije u ekonomiji i politici ispostavlja kroz njihovu suprotnost, kao konačno pronađeni, kulturni modus proizvodnje identiteta. 1 Zbirka je nastala najprije kao nevezani niz tekstova pisanih za tjedne dodatke Slo- bodne Dalmacije, prilog za kulturu Forum i (manjim dijelom) SD Magazin (ur. Sandro Pogutz), u raz doblju od ranog ljeta 2003. do jeseni 2004. Kao net-knjiga objavljena je s predgovorom u web-samizdatu i vlastitoj amaterskoj tehničko-dizajnerskoj realizaciji na http://deenes.ffzg.hr/~bmikulic/Tranzitorij2007 u travnju 2005. Potom je objavljena u cjelini, u seriji radijskih emisija pod naslovom “Tranzitorijum”, na III. programu ra- dio Beograda, ljeto-jesen 2005. (ur. Adriana Zaharijević). IX Kroatorij Europe Hrvatski passage to Europe, dakle ono o čemu se sada u Hrvatskoj jedino radi i što se bilo naivno bilo autoironično naziva “povratkom u Eu ro pu”, nazvan je jednom puno točnije i na posve drugom mjestu ‘A passage to India’: ‘Europa’ je bila i ostala ime hrvatske fantazme u kojoj je stvarnost postavljena naglavačke ali istinito: Evropa je the passage to Croatia, ekskluzivna prečica kojom Hrvati jedino dolaze do samih sebe tako da uvijek iznova ostaju prikraćeni za svoju fantazmatsku bit. Prolaz Europa u najužem centru Zagreba, tipično gradski smrdljiv i polumra- čan, koji je netko jednom posve krivo nazvao Prolazom Balkan, najbolje uprizoruje klizanje ploha realnog, imaginarnog i simboličkog. Nije dakle riječ ni o ulasku u Europu ni o povratku s Balkana. Riječ je, ponovo, o nemogućnos ti lociranja bîti. Institucija knjige jedna je od inkarnacija toga vječnog ponavljanja neautentičnosti. Takozvano “oknjiženje” tekstova smatra se sada kao i prije, u prosječ- noj kao i višoj obrazovanoj svijesti, onim pravim oblikom publikacije koji od autora pravi pisca. Pisati a nemati knjigu, znači ne biti zapravo piscem. U Hrvatskoj je tako odnedavno čitava vojska novinara i drugih medijskih “djelatnika” postala novom društvenom vrstom – autorima – čiji se broj podudara gotovo u dlaku s brojem talk show emisija i njihovih voditelja, ili pak s brojem kolumnista. Mediji pažljivo i bez ostatka produciraju svaku gestu čak i svojih vlastitih djelatnika: ako uvečer vodi tv-dnevnik, sutra će na istoj televiziji ili u nekim novinama voditi osobni dnevnik o vođenju tv-dnevnika. U Hrvatskoj vlada neka sila po kojoj svaka medijski viđenija osoba mora imati knjigu, makar to bilo o “blagdanima” ili “ba- kinim receptima”. Ali to nipošto ne znači da je re-produkcija ili reciklaža vlastitih resursa krajnji domet toga stroja. Tako ni tematika knjige, poput kuhanja, nipošto nije granica autorske ambicije. Naprotiv, kako to osobito zorno pokazuje upravo trend amaterskog ili poluamaterskog