Gebiedsbeschrijving Hoogvliet

1. Algemene beschrijving

1.1 Verleden en heden

Verleden Het oorspronkelijke vissersdorpje ligt tussen de raffinaderijen van Shell en de snelweg A15 in het Noorden en de Oude Maas in het Zuiden. Hoogvliet staat in Rotterdam bekend om de enorme, grootschalige herstructurering waarvan de uitvoering nu over de helft is. Het is het verhaal van een klein dijkdorp dat na de oorlog transformeerde in de eerste Nederlandse satellietstad: een nieuwe woonplek voor werknemers in de petrochemie en de Rotterdamse haven. Na de economische ontwikkelingen en reorganisaties in de jaren zeventig en tachtig verloren de industriearbeiders hun baan en vonden niet gemakkelijk nieuw werk. Hoogvliet verloor vervolgens de slag om de middenklasse en tussen 1976 en 1985 vertrokken bijna 6.000 mensen uit Hoogvliet. Met de benijdenswaardige titel van ‘afvoerputje van de woningmarkt’ (VROM 2004), getekend door verhuurproblemen en een cumulatie van sociale kwesties bond Hoogvliet de strijd aan met de verloedering. Sinds 1999 wordt de woningvoorraad in Hoogvliet ingrijpend vernieuwd. Door middel van een grote herstructurering van de woningvoorraad, onder leiding van deelgemeente en twee betrokken corporaties, werd het plan gesmeed een groot deel van alle woningen in Hoogvliet (iets minder dan een derde) te vervangen door een even groot aantal beter in de markt liggende nieuwbouwwoningen. Hierbij werd vanaf het begin af aan rekening gehouden met de sociale en economische componenten van de herstructurering.

Heden Sinds 2001 wordt in Hoogvliet elke 2 jaar de leefbaarheidsmonitor afgenomen. Hierin wordt de leefbaarheid in de meest brede zin van het woord gemeten op buurtniveau in Hoogvliet. Daartoe is een indeling met 23 buurten gekozen. Vanzelfsprekend zijn de gegevens te aggregeren tot wijkniveau (8 wijken) , CBSwijkniveau (2) en Hoogvliet. Van 2001 tot en met 2009 laat Hoogvliet een gestage verbetering van de leefbaarheid zien . Deze stijgende lijn vlakt af in 2011. Op hoofdlijnen volgt de meting van 2011 het niveau van 2009. Daar is overigens niets mis mee, omdat de stevige 7 voor Hoogvliet als rapportcijfer gehandhaafd blijft.

Inzoomend op de wijken en buurten zijn er een aantal ontwikkelingen zichtbaar:

• De wijken Oudeland en Meeuwenplaat blijven het stiefkindje van Hoogvliet, ze komen niet aan de 7, hebben een aantal buurten waar achterstandsproblematiek geconcentreerd is en hebben de grootste herstructureringsopgave. • Nieuw Engeland met name en Westpunt houden het niveau van verbeterde leefbaarheid vast, ondanks 2 zorgbuurten (het keerpunt in Nieuw Engeland en de as van westpunt). • Tussenwater liet tot en met 2009 een dalende lijn zien op het terrein van leefbaarheid, die lijkt gekenterd in 2011. Op een aantal punten wordt significant beter gescoord. Wel blijft de sociale samenhang laag voor zo’n kinderrijke wijk, maar dat lijkt bij de stedenbouwkundige indeling en dichte verkaveling van de wijk te horen. • De resterende 3 wijken staan er op zich goed voor, maar alleen in Zalmplaat is duidelijke verbetering te zien in 2 buurten (rondom de Fuik omdat het afgebouwd is en in Ruitwagen en omgeving omdat er gesloopt is). • De metrostations blijven een punt van zorg, vooral in de avonduren. Hier onderscheidt vooral het metrostation Zalmplaat zich in negatieve zin. • De schaalscores voor verloedering, verkeersoverlast, vermogensdelicten en bedreiging blijven vrijwel gelijk ten opzichte van 2009. Dat is positief voor bedreiging, dat met 1,5 op een mooie lage score staat, maar vermogensdelicten (4,0), verkeersoverlast (4,3) en verloedering (5,5) zijn hoog.

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 1 / 15 • Door veel Hoogvlieters (42%) wordt overlast ervaren. Dit is licht toegenomen. Ook de scores op de verschillende vormen van overlast zijn bijna allemaal gelijk gebleven of toegenomen. De belangrijkste zijn: jongeren (11%), verkeer (9%), geluid (8%) parkeren (7%), huisdieren (6%), buren (5%), vuil (5%) en brommers/scooters (4%). In navolging van voorgaande zijn in 2011 twee (nieuwe) Bekegroepen geïnventariseerd en zijn maatregelen genomen om de jeugdoverlast rondom het metrostation Zalmplaat, in de Lampreibuurt en op de Wilhelm Tellplaats aan te pakken. • Er zijn een aantal waar de leefbaarheid absoluut onder het niveau is. We zien hier te lage scores, ook op sociale samenhang en te hoge scores op bijvoorbeeld drugsoverlast. De belangrijkste zijn: Tosca Desdemona, Lamprei, Makreel/Spiering, Keerpunt en als aandachtsbuurt de as van Westpunt. • De sociale samenhang is in Hoogvliet gemiddeld op een redelijk niveau, maar ten opzichte van 2009 wel met 0,2 gedaald naar een schaalscore van 5,8. Deze zou eigenlijk tussen de 6 en 6,5 moeten liggen.

1.2 Wie wonen er in Hoogvliet?

Demografie

Hoogvliet Hoogvliet Rotterdam Hoogvliet Hoogvliet Rotterdam 2009 2009 % 2009 % 2015 2015 % 2015 % absoluut absoluut Totaal 34.904 100% 100% 34.314 100% 100% 0-14 jaar 5.697 16% 17% 5.599 16% 17% 15-24 jaar 4.475 13% 14% 4.321 13% 14% 25-34 jaar 3.514 10% 16% 3.925 11% 17% 35-49 jaar 8.015 23% 22% 7.146 21% 21% 50-64 jaar 6.688 19% 17% 6.739 20% 17% 65-79 jaar 4.847 14% 10% 4.702 14% 10% 80+ 1.668 5% 4% 1.882 5% 4% Bron: concept gebiedsprogramma Hoogvliet

De deelgemeente Hoogvliet kent een wat oudere bevolking vergeleken met het Rotterdams gemiddelde. Het aandeel mensen boven 50 jaar is in Hoogvliet 38% tegenover 31% in Rotterdam als geheel. Het aandeel mensen tussen 25-34 jaar ligt in Hoogvliet aanzienlijk lager dan in de rest van de stad. Het aantal inwoners in Hoogvliet neemt tot 2015 licht af. De verdeling naar leeftijdsklassen kent geen grote verschillen met de huidige situatie.

Hoogvliet-Noord is een wijk met een redelijk gemiddelde leeftijdsopbouw. Er wonen wel minder twintigers en jonge dertigers dan gemiddeld in Rotterdam en juist wat meer 40- tot 50-jarigen en jongeren onder de 20 jaar. De wijk kent opvallend weinig eenpersoonshuishoudens. Er leven juist veel gezinnen met kinderen: het aandeel éénouderhuishoudens is groter dan in Rotterdam. Ten opzichte van Rotterdam is de samenstelling van de wijk net iets autochtoner, maar er wonen wel meer Surinamers en vooral meer Antillianen/Arubanen.

Hoogvliet-Zuid is een wijk met overwegend oudere, autochtone inwoners. Jongeren verlaten de wijk als ze een jaar of twintig zijn. Er wonen veel echtparen met, maar vooral ook zonder kinderen. De gemiddelde leeftijd van de echtparen zonder kinderen is hoog: de kinderen zijn het huis al uit. De wijk huisvest relatief veel Antillianen. Ongeveer 50% van hen vormt een eenoudergezin. Inwoners van Turkse en Marokkaanse afkomst zijn er weinig, maar ook zij vormen naar verhouding vaak een eenouderhuishouden 1.

Leefstijlen

1 Bron: COS, Buurtanalyse Hoogvliet 2009

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 2 / 15 In Hoogvliet domineren de ‘gele’ en ‘groene’ leefstijl. De gele leefstijl staat voor betrokkenheid en harmonie. Geel kent een sterke groepsoriëntatie en hecht veel waarde aan sociale contacten in de buurt. De gele wereld heeft een open instelling. Het gezin (of het streven daarnaar) neemt een centrale positie in het leven van bewoners. De groene leefstijl staat voor geborgenheid en zekerheid. De groene wereld is groepsgericht, maar kent een veel minder open karakter. De wereld is voor deze consumenten niet zo groot; men beweegt zich in een kleine kring met familie en buren waarmee men intensieve contacten heeft. De groenen vinden het belangrijk om zich terug te trekken in de woning.

Figuur: Leefstijlen in Hoogvliet

Zelfredzaamheid bewoners

Piramide Hoogvliet 2

Meervoudige en complexe problematiek, minimaal, 2 primaire leefgebieden ZRM een 1 of 2 scoren 1750 kwetsbaar

7000 beperkt zelfredzaam

26.250 zelfredzaam

2 Schatting op basis van percentages Rotterdam

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 3 / 15

1.3 Sociale index

2008 2009 2010 Hoogvliet 6,7 6,9 6,6 Hoogvliet-Noord 6,4 6,3 6,1 Hoogvliet-Zuid 6,8 7,2 6,9 Rotterdam 5,8 6,0 5,8

Hoogvliet-Noord Hoogvliet-Noord (6,1) daalt 0,2 punt t.o.v. 2009. Noord kent vijf kwetsbare thema’s (ontbreken van discriminatie, voldoende taalbeheersing, voldoende inkomen, goede gezondheid en sociale en culturele activiteiten) en twee problematische (sociale contacten en ervaren binding). In Noord zijn de grootste dalingen te zien op de thema’s voldoende inkomen (-1,0), passende huisvesting (-0,8), sociale contacten (-0,7) en ervaren binding (-1,0). Opvallend is dat Noord een stijging (+0,7) laat zien op goede gezondheid, terwijl de score op dit thema in Zuid fors zakt.

Hoogvliet-Zuid Hoogvliet-Zuid (6,9) daalt 0,3 punt t.o.v. 2009. Zuid laat, net als Hoogvliet gemiddeld, de grootste daling zien op de thema’s sociale contacten en sociale en culturele activiteiten (beide kwetsbaar). Specifiek voor Zuid geldt een forse daling op de thema’s voldoende opleiding (-0,9, hiermee komt zuid op een 6,4) en goede gezondheid (-1,0). Goede gezondheid scoort hiermee problematisch in Zuid. Dit is opvallend omdat Zuid op bijna alle thema’s hoger scoort dan Noord en met deze daling lager dan Noord scoort op gezondheid. Zuid kent één thema dat gestegen is t.o.v. 2009 en dat is weinig vervuiling en overlast (+0,6).

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 4 / 15 Sociale index leefomgeving Adequate 2010 voorzieningen Hoogvliet Noord 6.4 6.2 Hoogvliet Zuid 7.2 6.2 Hoogvliet Totaal 6.8 6.2 meedoen Sociale contacten Sociale inzet Hoogvliet Noord 6.1 4.9 6.4 Hoogvliet Zuid 6.3 5.4 6.6 Hoogvliet Totaal 6.2 5.2 6.5 Sociale binding Ervaren binding Mutaties Hoogvliet Noord 6.1 4.9 7.4 Hoogvliet Zuid 7.5 7.1 7.9 Hoogvliet Totaal 7.0 6.2 7.7

2. Beschrijving huidige situatie per blok

2.1 Lichaam en Geest

Indicatoren: Sociale index 2010 Capaciteiten: 6,3 Goede gezondheid: 5,1

A. Geestelijke gezondheid Hieronder volgt een beeld van de bewoners van Hoogvliet met (chronische) psychosociale problemen.

We kunnen een schatting maken van het aandeel inwoners met een hoog risico op een depressie of angststoornis.

Tabel: Schatting omvang van het aantal Rotterdammers met een hoog risico op een depressie. Hoog risico op een 16+ (aantal Geschatte depressie, 16 jaar en inwoners 1 januari omvang ouder [%] 2011) risicogroep Hoogvliet 6,2 28.231 1.750 Rotterdam 7,6 503.449 38.262

Van alle inwoners van deelgemeente Hoogvliet heeft 38% een matig risico en 6% een hoog risico op een depressie. In Zuid is dit risico iets hoger dan in Noord. Alhoewel deze percentages onder het Rotterdams gemiddelde liggen, is het iets waar in combinatie met andere factoren (laag inkomen, werkloosheid, slechte lichamelijke gezondheid, eenzaamheid etc) een verontrustende situatie kan ontstaan (Gezondheidsenquête 2008).

Bijna een vierde van de bewoners van Hoogvliet van 55 jaar en ouder geven aan onvoldoende regie over hun eigen leven te ervaren. Terwijl voldoende regie over het eigen leven bescherming kan bieden tegen functionele achteruitgang en depressieve symptomen.

Uit de jeugdmonitor 2009 blijkt dat de jeugd in Hoogvliet op het gebied van (psychische) gezondheid over het algemeen niet sterk afwijkt van het Rotterdamse gemiddelde. Toch blijft psychische gezondheid een aandachtspunt. Van de kinderen in groep 7 scoort een kwart hoog op sombere gevoelens. Dit percentage is afgenomen t.o.v. de meting in 2005 (35% in 2005, 26% in 2008).

B. Fysieke gezondheid (ongezonde leefstijl) Een van de grootste problemen in Hoogvliet is de slechte gezondheid van haar bewoners. Het verschil tussen Rotterdam en Hoogvliet zit vooral in de leeftijdsgroep van 35 tot 54 jaar. Dit is goed te zien in de grafiek hieronder. In deze leeftijdsgroep heeft in Hoogvliet 52% (!) overgewicht en in Rotterdam

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 5 / 15 38% 3. In totaal is dus ruim de helft van de bevolking in Hoogvliet te zwaar en in Noord zelfs bijna tweederde van de bevolking. Ook sporten de bewoners van Hoogvliet relatief weinig, alhoewel hier een lichte verbetering t.o.v. 2005 zichtbaar is. Wat de consumptie van alcohol en drugs betreft wijken de inwoners van Hoogvliet niet veel af van de gemiddelde Rotterdammers.

Matig overgewicht in Hoogvliet en Rotterdam naar leeftijdsgroep (Bron gezondheidsenquête 2008 GGD)

In Rotterdam geeft 30% van de inwoners aan belemmerd te zijn bij hun dagelijkse bezigheden door een chronische aandoening. Dit zegt nog niets over de zelfredzaamheid van mensen. Van deze mensen ervaart 37% hun gezondheid als matig of slecht. Door deze psychische component mee te nemen, kunnen we een inschatting maken van een groep inwoners met een kwetsbare gezondheid.

Tabel: Schatting omvang van het aantal inwoners met fysieke gezondheidsproblemen die belemmerd zijn in hun dagelijkse bezigheden en hun gezondheid als matig tot slecht beoordelen. Belemmerd door 16+ (aantal Geschatte Geschatte chronische inwoners 1 januari omvang omvang mensen aandoening, 16 2011) risicogroep met kwetsbare jaar en ouder [%] gezondheid Hoogvliet 33,6 28.231 9.486 3.510 Rotterdam 30,1 503.449 151.538 56.069

Tabel: Schatting omvang van het aantal inwoners met fysieke gezondheidsproblemen die sterk belemmerd zijn in hun dagelijkse bezigheden en hun gezondheid als matig tot slecht beoordelen. Sterk belemmerd 16+ (aantal Geschatte Geschatte door chronische inwoners 1 januari omvang omvang mensen aandoening , 16 2011) risicogroep met kwetsbare jaar en ouder [%] gezondheid Hoogvliet 10,5 28.231 2.964 1.927 Rotterdam 8,8 503.449 44.304 28.797

We hebben gezien dat bijna een vierde van de bewoners van Hoogvliet van 55 jaar en ouder aangeven onvoldoende regie over hun eigen leven te ervaren. Als deze mensen ook beperkt zijn bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) dan zijn mogelijk beperkt zelfredzaam en kunnen zij bepaalde fysieke handelingen uit het dagelijks leven niet zonder hulp van anderen uitvoeren. De onderstaande schatting laat zien dat dit voor bijna 6% van de 55-plussers in Hoogvliet geldt.

Tabel: Schatting omvang van het aantal ouderen (55+) die aangeven onvoldoende regie over hun eigen leven te ervaren en beperkt zijn bij het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen.

3 Gezondheidsenquête 2008 GGD Rotterdam-Rijnmond

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 6 / 15 Onvoldoende regie over 55+ (aantal Geschatte eigen leven + ADL inwoners 1 januari omvang beperking [%] 2011) risicogroep Hoogvliet 5,9 10.675 630 Rotterdam 6,0 154.805 9.288

Uit de CTC scholierenrapportage 2009 blijkt dat ook de jeugd in Hoogvliet slecht scoort op gezondheid. Zorgelijk is het hoge percentage kinderen met overgewicht. Bijna een kart (23%) van de kinderen in groep 7 in Hoogvliet heeft (ernstig) overgewicht (Rotterdam 28%), dit ten opzichte van 17% landelijk. In vergelijking met het Rotterdams gemiddelde is het genotmiddelengebruik van de jeugd in Hoogvliet hoog. Er is veel alcoholgebruik is door de jongeren van 12 t/m 15 jaar in Hoogvliet, met name door de jongeren in Zuid.

C. Meervoudige problematiek 4 Om zicht te krijgen op het aantal inwoners van Hoogvliet met meervoudige problematiek kijken we naar het aantal aanmeldingen bij DOSA en LZN. De gezinnen of personen die bij deze zorgnetwerken worden gemeld hebben per definitie problemen op meerdere gebieden

DOSA Onder invloed van het kwaliteitstraject van de afgelopen jaren is het aantal DOSA jongeren, die voldoen aan alle criteria eerst teruggelopen, het laatste jaar zien we weer een stijging in het aantal ernstige risico gevallen. Aantal aanmeldingen bij DOSA over de afgelopen jaren:

2006 2007 2008 2009 2010

151 160 84 61 119

De top probleemgebieden bij aanmelding zijn: Gezin, School, Politie en justitie en financiën. Door de jaren heen is dit beeld nagenoeg gelijk.

LZN Hieronder volgen het aantal meldingen bij LZN in Hoogvliet en Pernis:

2008 2009 2010

173 153 170

In 2010 kwamen er 160 meldingen uit Hoogvliet en 10 uit Pernis. De hoofdreden van meldingen in 201 waren huiselijk geweld, dreigende uithuiszetting en psychiatrische problemen. In 2009 stond dreigende uithuiszetting bovenaan, gevolgd door huiselijk geweld en psychiatrische problemen. Ook woningvervuiling komt relatief vaak voor in Hoogvliet.

Schoolmaatschappelijk werk In 2010 hebben in Hoogvliet 262 leerlingen een kortdurend traject doorlopen middels het schoolmaatschappelijk werk. De redenen van de hulptrajecten waren zeer divers. Meest voorkomende problemen zijn agressief gedrag, cognitieve problemen, emotionele problemen, pedagogische problemen, problemen binnen de gezinssituatie, schoolproblemen en sociale problemen. De meeste probleemvragen worden binnen het schoolmaatschappelijk werk behandeld. In een aantal gevallen is doorverwezen naar het AMW, BJZ of de GGZ.

Algemeen maatschappelijk werk

4 De informatie hieronder is afkomstig uit de betreffende jaarverslagen.

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 7 / 15 In 2010 hebben 27 jonge moeders zich aangemeld bij het AMW. Deze groep komt meestal binnen met een verwevenheid aan problemen. De grootste hulpvraag is rond huisvesting, gevolgd door schulden.

Aantal nieuwe langdurende en kortdurende cliëntcontacten AMW:

2009 2010

Nieuwe langdurige 422 434 cliëntcontacten

Kortdurende cliëntcontacten 163 430 5

De belangrijkste manifeste problematiek bij de langdurende cliënten is financiën (44%), gevolgd door huiselijk geweld en huisvesting (beide 11%). De primaire leefsituatie is bij deze cliënten voor het grootste deel eenoudergezin (30%), gevolgd door alleenstaand (26%) en tweeoudergezin (19%). Zo’n 70% van deze groep is vrouw, 30% is man. De leeftijd is een standaardnormaalverdeling waarbij de piek ligt bij de leeftijdscategorie tussen de 40 en 49 jaar.

Burgerserviceteam In 2010 zijn er totaal 97 aanmeldingen gedaan in het Burgerserviceteam, waarvan 36 ook langdurig begeleid zijn. Een groot aantal hiervan is begeleid door de outreachend maatschappelijk werker.

Langdurige problematische gezinnen in Oudeland Bij DOSA zijn 14 gezinnen bekend, bij het Burgerserviceteam Oudeland 20 gezinnen en bij LZN en LTHG 34 gezinnen over de afgelopen 5 jaar. Bij de woningbouwcorporatie zijn vanaf 2008 158 meldingen gedaan bij het MPH meldpunt preventie huisuitzetting, wat een aardige graadmeter is voor multiproblematiek. Opvallend is het grote aantal meldingen uit de Desdemonastraat, Marthalaan en Toscalaan. Het aantal uitgevoerde ontruimingen is sinds de invoering van het MHP sterk terug gelopen. Door verhuizingen en de inzet van hulp waardoor problematiek wel opgelost is gaan we er op dit moment van uit dat er medio september 2011 ongeveer nog 20 tot 25 tal langdurig problematische gezinnen in Oudeland wonen. Opvallend is dat een groot deel van deze gezinnen, ongeveer drie kwart, zowel bekend is bij LZN-LTHG, als bij BSTO en bij DOSA en de regie over deze gezinnen op- en afgeschaald wordt.

D. ADL- Vaardigheden

Mobiliteit We hebben eerder gezien dat zo’n 33% van de Hoogvlieters belemmerd zijn in hun dagelijkse bezigheden en 11% sterk belemmerd is. Deze percentages liggen beide hoger dan het Rotterdams gemiddelde. Hoogvliet verschilt voor wat betreft zorggebruik niet van Rotterdam. Een uitzondering hierop is het aandeel 55-plussers dat hulp ontvangt bij persoonlijke verzorging. Dit is hoger dan het Rotterdamse gemiddelde (15,9% versus 10,6%).

Kunnen zorgen voor kinderen In 2010 hebben in Hoogvliet circa 100 ouders deelgenomen aan een cursus Opvoedondersteuning. Daarnaast zijn in 2010 diverse inloopspreekuren Opvoedondersteuning georganiseerd in Hoogvlietse basisscholen waar 120 ouders op een laagdrempelige wijze informatie hebben ontvangen over opvoedkundige kwesties. Ook zijn 20 themabijeenkomsten georganiseerd met in totaal 200 deelnemers.

5 Toename grotendeels verklaarbaar door betere registratie.

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 8 / 15 Hulp bij dagelijkse activiteiten Indicatie aantal aantal uitstaande klanten voorzieningen Huishoudelijke verzorging in natura 1.150 Pgb huishoudelijke verzorging 280 Vervoer op Maat 2.468 Scootmobielen 612 Rolstoelen 619 Woonvoorzieningen

Overige gegevens Woonvoorzieningen in bruikleen 228 Financiële vergoedingen vervoer 18

Wijkbus In Hoogvliet waren er in 2010 7950 persoonsverplaatsingen en waren er ongeveer 230 unieke bewoners lid van de wijkbusorganisatie

4.2. Materiële zekerheid

Indicatoren:

Sociale index 2010

Voldoende inkomen: 6,4 Passende huisvesting: 7,2 Noord: 5,6 Noord: 6,7 Zuid: 7,1 Zuid: 7,5

A. Financiële problematiek /schulden

Er is een toename van het aantal bewoners met problemen rond inkomen en schulden 6. Het aantal personen en de aard van de problematiek neemt toe in aantal en complexiteit. De problemen variëren van het niet meer kunnen betalen van de vaste lasten, schuldenproblematiek in combinatie met andere problemen tot het niet meer kunnen betalen van voedsel.

Veel bewoners van Hoogvliet hebben een laag inkomen, maar niet veel mensen komen echt onder de armoedegrens. Het percentage lage inkomens lag in 2008 rond de 46% in Hoogvliet. In Rotterdam is dit 54%. Toch ligt het percentage van huishoudens in Hoogvliet die moeilijk rondkomen op 17% 7 (In Rotterdam is dit percentage ook 17%). Dit komt waarschijnlijk omdat relatief veel van de huishoudens in Hoogvliet uit huishoudens met kinderen bestaat (waarvan ook een groot deel eenoudergezinnen). In 2010 hebben zo’n 50 mensen een budgetcursus gevolgd bij het AMW. In 2010 zijn er 66 mensen aangemeld bij het Steunpunt zorg om Geld (CVD). Er waren eind 2010 71 huishoudens in Hoogvliet die een voedselpakket ontvingen.

Het aantal aanmeldingen bij de Kredietbank:

2011 (t/m 30-9) = 215 ( waarvan 19 voor een lening)

6 Informatie afkomstig van CVD Hoogvliet 7 Buurtanalyse COS 2009 op basis van sociale index 2008

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 9 / 15 2010 = 273 ( waarvan 26 voor een lening) Het percentage van het aantal inwoners is 0,7 %; dit is vergelijkbaar met Rotterdam.

Aantal Budgetbeheer rekeningen:

2010 ( per 31/12) = 349 2011 ( per 30/09) = 367

B. Passende huisvesting

Indicatoren:

Sociale index 2010 leefomgeving Ontbreken Passende Vervuiling en overlast discriminatie huisvesting Hoogvliet Noord 6.4 5.8 6.7 6.8 Hoogvliet Zuid 7.2 7.2 7.5 7.9 Hoogvliet Totaal 6.8 6.4 7.2 7.5

Leefbaarheidsmonior Schaalscore Schaalscore verloedering verloedering 2009 2011 Hoogvliet Noord 5.0 4.9 Hoogvliet Zuid 5.7 5.9 Hoogvliet Totaal 5.5 5.5

In Hoogvliet geeft 94% een voldoende aan de woning en 90% een voldoende aan de woonomgeving. Dit is hoger dan het gemiddelde van Rotterdam. Met name in Hoogvliet Zuid is men erg tevreden over de woning.

8 Toegankelijkheidssterren woningen Totaal woningen Vestia en Woonbron: 8124 woningen. Hiervan: 0 sterren 5235 1 ster 1285 2 sterren 396 3 sterren 500 4 sterren 735 Door de herstructurering zal het aantal toegankelijke woningen waarschijnlijk nog toenemen.

4.3. Sociale relaties

Indicatoren: Sociale index 2010 meedoen Werk en Sociale Soc. Cult Sociale inzet school contacten activiteiten H-Noord 6.1 7.3 4.9 5.7 6.4 H-Zuid 6.3 7.7 5.4 5.6 6.6 H- Totaal 6.2 7.5 5.2 5.6 6.5

A. Maatschappelijke participatie Over het algemeen scoort Hoogvliet niet slecht op het aspect meedoen. Er is een grote groep bewoners die zich inzet voor de wijk of op een andere manier betrokken is. Een voorbeeld hiervan is

8 Meting verouderd, gegevens afkomstig uit meting 2004. Niet alle woningen Hoogvliet meegerekend.

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 10 / 15 de deelname aan Opzoomeren in Hoogvliet. In 2011 zijn 126 Opzoomerinitiatieven uitgevoerd, waarbij 146 straten betrokken waren. Afgezien van bovengenoemde is er ook nog een grote groep die op de onderste treden van de participatieladder staan. Oorzaken hiervan zijn beperkingen op het gebied van gezondheid, mobiliteit, sociale vaardigheden en taalvaardigheid. Daarnaast speelt ‘consumptief gedrag’ een rol. Bewoners stellen zich afhankelijk op als het gaat om het nemen van initiatieven en de uitvoering hiervan. 83% van de Hoogvlieters voelt zich verantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. 42% heeft ook daadwerkelijk actie ondernomen. Van deze mensen heeft 15% iets praktisch gedaan. Door de herstructurering is er in sommige buurten een hoge verhuisgraad, leegstand of juist een grote groep nieuwe bewoners. De sociale cohesie en sociale controle zijn in deze buurten laag. In de buurten met relatief veel sociale woningbouw is de binding met de buurt en de bereidheid zich hiervoor in te zetten vaak laag. Dit komt o.a. doordat de prioriteiten van de bewoners bij ‘het overleven’ ligt en hiermee zijn zij op zichzelf en het gezin gericht.

In 2010 is aan georganiseerde groepen uit de Hoogvlietse wijken ruimte aangeboden in buurthuizen, waarbij zij dagelijks, wekelijks, of incidenteel een activiteit konden organiseren. De groepen zijn divers; het kan gaan om een buurtvereniging, zelforganisatie, dansgroep etc. Met het welzijnswerk is voor 2010 afgesproken dat 27 groepen, 40 weken lang gebruik konden maken van een ruimte in een van de buurthuizen. In totaal moesten dus voor 1080 bijeenkomsten ruimte beschikbaar worden gesteld door het welzijnswerk. Het aantal gerealiseerde bijeenkomsten waren 1924 bijeenkomsten in 2010.

B. Sociaal netwerk

Indicatoren

Leefbaarheidsmonitor Rapportcijfer buurt Rapportcijfer buurt 2011 2009 Hoogvliet Noord 7.0 7.1 Hoogvliet Zuid 7.0 7.0 Hoogvliet Totaal 7.0 7.0 Schaalscore Schaalscore cohesie 2011 cohesie 2009 Hoogvliet Noord 5.7 5.8 Hoogvliet Zuid 5.9 6.1 Hoogvliet Totaal 5.8 6.0

Sociaal isolement Uit de gezondheidsenquête 2008 blijkt dat bijna 39,2% van de inwoners (16 jaar en ouder) in de deelgemeente matig tot (zeer) ernstig eenzaam is. In Rotterdam ligt dit percentage op 42,2% Ten opzichte van 2005 (vorige gezondheidsenquête) zijn de bewoners van Hoogvliet minder eenzaam geworden (toen 53%). In 2005 was men eenzamer in Zuid dan in Noord. In de meting van 2008 is dit andersom. In Noord is ongeveer 45% matig tot zeer ernstig eenzaam. In Zuid is dit ongeveer 35%. Emotionele eenzaamheid 9 komt in Rotterdam meer voor onder vrouwen, ouderen (75 jaar en ouder) allochtonen, lager opgeleiden en mensen die moeite hebben met rondkomen. Sociale eenzaamheid 10 komt meer voor onder mannen, mensen van 35 jaar en ouder, allochtonen, lager opgeleiden en mensen die moeite hebben met rondkomen.

Uit de Vrijetijds Omnibus 2007 blijkt dat Hoogvliet niet veel afwijkt van het Rotterdams gemiddelde. Omdat Hoogvliet meer dorpse eigenschappen kent, zou je verwachten dat er in Hoogvliet minder sociaal isolement is. Waarschijnlijk zorgt het grotere aandeel ouderen dat deze cijfers toch niet veel verschillen.

Niet Matig Sterk Sociaal Isolement Geen eenzaam eenzaam eenzaam geïsoleerd dreigt isolement

9 Emotionele eenzaamheid is het missen van intieme relaties met als gevolg gevoelens van verlatenheid en intens verdriet. 10 Sociale eenzaamheid is het missen van ondersteunend netwerk met als gevolg gevoelens van verveling en doelloosheid.

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 11 / 15 Hoogvliet 50% 42% 8% 7% 19% 74% Gemiddelde 52% 38% 10% 6% 16% 78% Rotterdam

Sociale netwerken De sociale samenhang is in Hoogvliet gemiddeld op een redelijk niveau, maar ten opzichte van 2009 wel met 0,2 gedaald naar een schaalscore van 5,8. Deze zou eigenlijk tussen de 6 en 6,5 moeten liggen (Leefbaarheidsmonitor 2011). Uit de Vrijetijds Omnibus 2007 blijkt dat Hoogvliet net iets negatiever scoort dan het gemiddelde van Rotterdam op de mate van sociale steun.

Geen sociale steun Matige sociale steun Veel sociale steun

Hoogvliet 9% 27% 64%

Gemiddelde Rotterdam 8% 23% 69%

C. Gezinsrelaties

Gezinsmanagement Uit de wijkprofielen van het Jeugdpreventieplan Hoogvliet, die zijn opgesteld naar aanleiding van de input van alle scholen en partners in de deelgemeente Hoogvliet, kan worden opgemaakt dat in de deelgemeente een significant deel van de gezinnen kampt met problemen met het gezinsmanagement. Dit uit zich in signalen over een zwak pedagogisch klimaat en onvoldoende opvoedvaardigheden bij ouders/verzorgers. In een aantal wijken moeten kinderen te vroeg zelfstandig worden en hebben zij teveel verantwoordelijkheden in het gezin.

Professionals ervaren een taboe om hierover in gesprek te gaan met ouders en ook opvoedcursussen zijn moeilijk vol te krijgen, terwijl er wel degelijk behoefte wordt gesignaleerd voor ondersteuning en advies. Het gaat hierbij vooral om gezinnen die door professionals als kwetsbaar worden gezien.

Tevens signaleren professionals bij ouders een gebrek aan vaardigheden op het gebied van huishouden, financiën, werk en inkomen en omgaan met stressfactoren. Ouders zijn hierin voor hun kinderen het belangrijkste voorbeeld. Wanneer een constructief voorbeeld voor kinderen ontbreekt, is het risico op voortzetting van de sociale problematiek bij de volgende generatie groter.

De jeugdmonitor 2009 laat zien dat de leerlingen in de brugklas in Hoogvliet (leerlingen niet allen afkomstig uit Hoogvliet) meer problematiek thuis ervaren dan het Rotterdamse gemiddelde, respectievelijk 31% tegenover 24%.

In de wijken Oudeland en Meeuwenplaat is het aantal tienerzwangerschappen en jonge moeders (met name van Antilliaanse en Surinaamse afkomst) hoger dan in de rest van Hoogvliet. Professionals maken zich vooral zorgen om de opvoedvaardigheden van deze jonge moeders (de vaders zijn vaak niet in beeld). Daarnaast wordt het signaal afgegeven dat jonge meisjes, wanneer zij geconfronteerd worden met een jonge moeder in hun omgeving, dit beeld idealiseren.

Huiselijk geweld In de gezondheidsenquête 2008 wijkt het percentage inwoners dat aangeeft ooit slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld niet veel af van de rest van de stad, namelijk 5% (Rotterdam is 8%). In Noord ligt dit percentage wel hoger (7,1%) dan in Zuid (4,3%). Het percentage meldingen bij lokale zorgnetwerken en meldingen van huiselijk geweld ligt hoger dan gemiddeld in Hoogvliet Noord.

Uit de jeugdveiligheidsindex 2009 blijkt dat de jongeren in Noord relatief veel slachtoffer van huiselijk geweld zijn en al vroeg crimineel gedrag vertonen (er zijn relatief veel jeugdige verdachten in de leeftijdscategorie 0 t/m 11 jaar: 7% tegenover 4% in Rotterdam).

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 12 / 15

Het maatschappelijk werk is in 2010 met 104 aanmeldingen huiselijk geweld aan de slag gegaan, waarvan 25 zijn doorverwezen door het Lokaal Team Huiselijk Geweld (LTHG).

4.4. Dagbesteding

A. Betaald werk

Werk Het aantal werkzame personen is in Hoogvliet-Zuid is 3.114 en in Noord 6.009 (2010). De percentages werkzoekenden zonder baan (in procent van de potentiële beroepsbevolking) liggen lager dan in Rotterdam (2010). In Zuid is dit 5% en in Noord 6% tegenover 9% in Rotterdam.

In Hoogvliet wonen in totaal 1.230 mensen die een uitkering via SoZaWe ontvangen (oktober 2011):

WWB 11 -uitkeringen in de leeftijd tot en met 45 546 jaar WWB-uitkeringen in de leeftijd tot 65 jaar. 554 WIJ-uitkeringen 123 IOAZ 31

De verwachting is dat ongeveer 1000 cliënten op korte termijn bemiddelbaar zijn naar werk.

Opleidingsniveau / startkwalificatie Het opleidingsniveau van de bewoners in Hoogvliet is laag. Uit de cijfers van de Omnibusenquête van het COS (2008) blijkt dat 52% van de bewoners tussen de 23 en 64 jaar lager opgeleid is 12 . In de sociale index (2008) wordt het opleidingsniveau omgerekend naar het percentage mensen onder de 56 jaar die geen startkwalificatie hebben. Voor Noord ligt dit op 15%. Voor Zuid ligt dit op 10% (Rotterdam 15%).

11 WWB: Wet Werk en Bijstand. Deze uitkering via SoZaWe is in de plaats gekomen van de ABW-uitkering.

IOAW: Wet inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte werkloze Werknemers. De IOAW biedt een inkomensgarantie op het niveau van het sociaal minimum aan oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers.

IOAZ: Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte gewezen Zelfstandigen. De IOAZ biedt een inkomensgarantie op het niveau van het sociaal minimum aan oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen.

12 Mensen met een lage opleiding hebben geen mbo diploma of hoger. Hieronder vallen basisonderwijs, LBO, vmbo en mbo1

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 13 / 15 Opleidingsniveau van de inwoners van 16 jaar en ouder per wijk (Bron Gezondheidsenquête 2008 GGD)

Het percentage Hoogvlietse scholieren (17 t/m/ 22 jaar zonder startkwalificatie is hoger dan het Rotterdamse gemiddelde. Overigens is het percentage scholieren (17 t/m/ 22 jaar) zonder startkwalificatie dalende, zowel voor Hoogvliet als voor Rotterdam. Het percentage scholieren uit Hoogvliet Noord (17 t/m/ 22 jaar) zonder startkwalificatie is hoger dan het percentage voor Hoogvliet Zuid. Bron: JOS – Jongerenloket.

Tabel: Percentage scholieren (17 t/m 22 jaar) zonder startkwalificatie

Rotterdam Hoogvliet HV Noord HV Zuid 1-1-2008 40% 48% 50% 47% 1-1-2009 41% 49% 51% 48% 1-1-2010 36% 44% 48% 41% 1-1-2011 36% 44% 47% 42%

In de deelgemeente Hoogvliet is het percentage jongeren dat onderwijs op vmbo-niveau volgt, relatief hoog. Het percentage jongeren van wie beide ouders werken is hoger dan gemiddeld.

Voortijdig schoolverlaten Het percentage voortijdig schoolverlaters (VSV’ers) op 1 januari 2011 (=17%) is nagenoeg conform het Rotterdamse gemiddelde (= 16%). In tegenstelling tot voorgaande jaren is sprake van een lichte stijging van het Hoogvlietse percentage voortijdig schoolverlaters. Hoogvliet Noord scoort iets hoger ten opzichte van Hoogvliet Zuid voor wat betreft het percentage voortijdig schoolverlaters (zie onderstaande tabel). Bron: JOS – Jongerenloket.

Tabel: Percentage voortijdig schoolverlaters Rotterdam Hoogvliet HV Noord Hv Zuid 1-1-2008 17% 15% 17% 14% 1-1-2009 16% 14% 15% 13% 1-1-2010 18% 16% 17% 16% 1-1-2011 16% 17% 18% 16%

B. Vrijwilligerswerk en mantelzorgondersteuning

De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) verstaat onder mantelzorg langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevende door personen uit diens directe omgeving, waarbij zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en de gebruikelijke zorg van huisgenoten voor elkaar overstijgt. Er bestaat een brede consensus in de Kamer over het feit dat er sprake is van mantelzorg als deze intensief en langdurig wordt verleend (meer dan 8 uur per week en langer dan 3 maanden). Minder dan dat is wel mantelzorg, maar krijgt beleidsmatig gezien minder aandacht, omdat mantelzorgers pas echt problemen gaan ondervinden als het verlenen van zorg intensief gedurende een langere periode gebeurt.

Indicatieve cijfers: 2007 2009

Informele hulp 26 % 34 % (indicatief)

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 14 / 15 Vrijwilligerswerk 27 % 31 % (indicatief)

Beide cijfers liggen iets boven de Rotterdamse percentages.

* Bron; COS: Vrijwilligerswerk en informele hulp in Rotterdam 2009 - Resultaten uit de Vrijetijdsomnibusenquête 2009

C. Dagbesteding

Het voornemen van het kabinet om de extramurale begeleiding (inclusief dagbesteding en het daarbij horende vervoer) te decentraliseren van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten naar de Wmo.

Deze decentralisatie begint per 1 januari 2013 voor nieuwe klanten. Op 1 januarei 2014 gevolgd door de bestaande klanten. In het bestuursakkoord tussen Rijk, provincies en gemeenten van april 2011 zijn nadere afspraken gemaakt over beleidsruimte, tempo en de randvoorwaarden.

Het doel van het AWBZ-product begeleiding is om mensen met matige of zware beperkingen te ondersteunen in hun zelfredzaamheid. De beperkingen hebben betrekking op het terrein van sociale redzaamheid, bewegen en verplaatsen, psychisch functioneren, geheugen en oriëntatie en/of probleemgedrag.

Onderstaande tabel geeft een zeer voorlopige prognose van de aantallen. Vanaf begin 2012 komen meer gedetailleerde aantallen beschikbaar via CIZ / CAK / Zorgkantoor.

Meting CIZ januari 2011:

Begeleiding Individueel

Rotterdam Hoogvliet, prognose 2014 op Hoogvliet, prognose 2013 op grond van populatie aantallen grond van 10 % verloop

5.760 281 28

Begeleiding Groep

Rotterdam Hoogvliet, prognose 2014 op Hoogvliet, prognose 2013 op grond van populatie aantallen grond van 10 % verloop

2.893 142 14

Document nr: #221340 [0] Wijzigingsdatum: 26 april 2012 15 / 15