UCHWAŁA NR XXV/195/18 RADY GMINY PŁASKA

z dnia 20 marca 2018 r.

w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 wraz z Prognozą Oddziaływania na Środowisko

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017 r. 1875, poz. 2232 z 2018 r. poz. 130), art. 3 pkt 3 i 4 pkt 1. ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2017 r. poz. 1376, poz. 1475) oraz art. 46 i 47 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz. 1405, poz. 1999, poz.1566) uchwala się, co następuje: § 1. Przyjmuje się Strategię Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 wraz z Prognozą Oddziaływania na Środowisko, stanowiącą załącznik do niniejszej do uchwały. § 2. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodniczący Rady Gminy

Alicja Polkowska

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017 -2027

Źródło: www.plaska.pl

POWIAT AUGUSTOWSKI

WOJEWÓDZTWO PODLASKIE

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany SPIS TREŚCI

WSTĘP ...... 4 I. RAPORT STANU. ANALIZA I DIAGNOZA STRATEGICZNA ...... 6

1. PRZESTRZEŃ I ŚRODOWISKO ...... 6 1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE I GEOGRAFICZNE ...... 6 1.2. GLEBY ORAZ ZASOBY GEOLOGICZNE ...... 11 1.3. POŁOŻENIE KOMUNIKACYJNE...... 12 1.4. WALORY PRZYRODNICZE ...... 13 1.5. WALORY KULTUROWE ...... 32 1.6. HISTORIA GMINY ...... 41 2. KAPITAŁ LUDZKI ...... 45 2.1. DEMOGRAFIA ...... 45 2.2. WIEK MIESZKAŃCÓW...... 48

2.3. MIESZKALNICTWO ...... 51 2.4. STRUKTURA ZATRUDNIENIA I RYNEK PRACY, ŹRÓDŁA UTRZYMANIA MIESZKAŃCÓW ...... 53 2.5. BEZROBOCIE ...... 54 3. GOSPODARKA...... 56 3.1. ROLNICTWO ...... 56 3.2. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ ...... 57 4. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ...... 60 4.1. INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA I KOMUNIKACYJNA ...... 60 4.2. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA ...... 69 4.3. GOSPODARKA ODPADAMI ...... 72 4.4. INFRASTRUKTURA ELEKTROENERGETYCZNA, GAZOWA I TELEKOMUNIKACYJNA ...... 73 5. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA ...... 74 5.1. INFRASTRUKTURA EDUKACYJNA ...... 74 5.2. INFRASTRUKTURA SPORTOWA I REKREACYJNA ...... 80 5.3. INFRASTRUKTURA KULTURY ...... 82 5.4. INFRASTRUKTURA OCHRONY ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ ...... 84 5.5. INFRASTRUKTURA BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO ...... 86 6. REWITALIZACJA GMINY ...... 87

7. PODSUMOWANIE ANALIZY I DIAGNOZY ...... 88 7.1. PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADANIA ANKIETOWEGO ...... 88 7.2. ANALIZA SWOT ...... 98 II. ROZWÓJ STRATEGICZNY W LATACH 2017-2027 ...... 102

2

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 1. WIZJA ROZWOJU ...... 102 2. MISJA ORAZ CELE STRATEGII ...... 102 2.1. MISJA ROZWOJU ...... 102 2.2. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE, KIERUNKI DZIAŁAŃ ...... 104 3. PROJEKTY PLANOWANE DO REALIZACJI DO 2027 R...... 112 4. SYSTEM WDRAŻANIA I FINANSOWANIA STRATEGII ...... 113 III. POWIĄZANIE ZAPISÓW STRATEGII Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI WYŻSZEGO RZĘDU...... 116 IV. SPIS TABEL, WYKRESÓW I RYSUNKÓW ...... 117

3

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany WSTĘP

Strategia rozwoju jednostki terytorialnej jest dokumentem definiującym jej najważniejsze przedsięwzięcia społeczne, gospodarcze i środowiskowe, w tym zawiera kierunki alokacji zasobów, które w możliwie najlepszy sposób powinny przyczynić się do realizacji pożądanej wizji rozwoju.

Niniejsze opracowanie powstało z uwzględnieniem wszelkich standardów metodycznych i merytorycznych, właściwych dla kreowania strategii rozwoju jednostek samorządu terytorialnego.

Dokument Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 obejmuje syntetyczną diagnozę wspólnoty lokalnej, bilans strategiczny w kategoriach sił i słabości oraz szans i zagrożeń (analizę SWOT), a także rozstrzygnięcia strategiczne. Na ostatnią ze wskazanych kategorii składają się: wizja, cele strategiczne, cele operacyjne, kierunki działań. Ponadto, konkretyzacja zaproponowanych zapisów strategicznych następuje poprzez określenie spójności Strategii w relacji do dokumentów planujących rozwój: Polski i Europy, województwa podlaskiego, powiatu augustowskiego (w perspektywie do 2027 roku). W dokumencie Strategii zawarto również założenia dotyczące procesu jej wdrażania oraz ustalenia w zakresie monitoringu i ewaluacji.

Strategia Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 jest efektem prac zespołu zadaniowego. Dzięki zaangażowaniu przedstawicieli samorządu, organizacji publicznych, przedsiębiorców i lokalnych liderów życia społecznego, Strategia stanowi nie tylko narzędzie prowadzenia polityki rozwoju lokalnego i regionalnego, ale również syntezę świadomych wyborów i rekomendacji przedstawicieli różnych społeczności tworzących wspólnotę samorządową.

W systemie zarządzania polityką rozwoju, Strategia pełni kluczową rolę, jako generalny plan postępowania władz samorządowych, partnerów gospodarczych i społecznych, którzy mogą się na nią powoływać w procesie pozyskiwania środków zewnętrznych oraz w oparciu o nią budować własne plany strategiczne. Dzięki temu dokument ten jest również narzędziem kierowania i intensyfikowania współpracy z partnerami samorządowymi, prywatnymi i pozarządowymi w układzie zarówno lokalnym, jak i regionalnym.

Strategia została opracowana w oparciu o metodę partycypacyjną. W celu jej przygotowania przeprowadzone zostały konsultacje społeczne z mieszkańcami, zorganizowano także

4

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany badanie ankietowe mające na celu zebranie informacji na temat oczekiwanych kierunków rozwoju analizowanej jednostki samorządu terytorialnego. Ankieta była dostępna dla wszystkich zainteresowanych osób na stronie Gminy Płaska od dnia 28.09.2017 r. przez 3 tygodnie.

5

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany I. RAPORT STANU. ANALIZA I DIAGNOZA STRATEGICZNA

1. PRZESTRZEŃ I ŚRODOWISKO

1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE I GEOGRAFICZNE

Gmina Płaska położona jest w północno – wschodniej części województwa podlaskiego, w powiecie augustowskim. Jest jedną z pięciu gmin wiejskich leżących na terenie powiatu (obok gmin: Nowinka, Augustów, Bargłów Kościelny i Sztabin). Na terenie powiatu leżą również gmina wiejsko – miejska Lipsk i gmina miejska Augustów. Gmina Płaska sąsiaduje również z Gminą Giby leżącą na terenie powiatu sejneńskiego oraz z Białorusią.

Rysunek 1. Położenie Gminy Płaska na tle powiatu augustowskiego

Źródło: https://administracja.mac.gov.pl

6

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Lasy a także duża liczba jezior i rzek stanowią o wielkiej atrakcyjności turystycznej terenu gminy. W tutejszym wielogatunkowym i różnowiekowym drzewostanie dominuje sosna i świerk. Większość obszaru gminy objęta jest różnymi formami ochrony prawnej, gdzie obszary chronionego krajobrazu zajmują przeszło 60% powierzchni gminy, a 1,6% jej terytorium obejmują rezerwaty przyrody: „Mały Borek”, „Starożyn”, „Kuriańskie Bagno”, „Perkuć” oraz na skraju gminy także rezerwaty: „Stara Ruda”, „Jezioro Kalejty”.

Podział zagospodarowania przestrzennego gminy przedstawia tabela 1. Według danych gminy lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię 31 740 ha, użytki rolne zaś 3 532 ha.

Tabela 1. Podział zagospodarowania powierzchni Gminy Płaska

Lp. Wyszczególnienie J. m. Wartość użytki rolne, w tym: ha 3532 grunty orne ha 2055 sady ha 4 1 łąki ha 986 pastwiska ha 331 grunty rolne zabudowane ha 128 grunty pod stawami i rowami ha 28 2 lasy i grunty leśne ha 31740 3 nieużytki i tereny różne ha 655 4 grunty zabudowane i zurbanizowane ha 366 5 grunty pod wodami ha 974 Razem ha 37267 Źródło: Dane Urzędu Gminy Płaska

W skład gminy wchodzą 33 miejscowości zgrupowane w 15 sołectw. Do sołectw Gminy Płaska należą: Dalny Las, Gorczyca, Gruszki, Macharce, Mikaszówka, Mołowiste, Płaska, Podmacharce, Rubcowo, Rudawka, Rygol, Serski Las, Serwy, Strzelcowizna, Sucha Rzeczka. Tabela 2 przedstawia wykaz miejscowości leżących na terenie gminy wraz z liczbą ich ludności.

Tabela 2. Wykaz miejscowości i liczba mieszkańców gminy miejscowość/ulica razem % Dalny Las 186 7,06% Gorczyce 227 8,62% Gruszki 258 9,79% Hanus 25 0,95% Jałowy Róg 1 0,04% 7

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany miejscowość/ulica razem % Jazy 7 0,27% Kielmin 5 0,19% Kudrynki 28 1,06% Lipiny 3 0,11% Lubinowo 15 0,57% Macharce 74 2,81% Małowiste 1 0,04% Mały Borek 1 0,04% Mikaszówka 53 2,01% Mołowiste 155 5,88% Muły 10 0,38% Osienniki 15 0,57% Perkuć 7 0,27% Płaska 417 15,83% Podmacharce 73 2,77% Rubcowo 100 3,80% Rudawka 102 3,87% Rygol 113 4,29% Serski Las 143 5,43% Serwy 150 5,69% Strzelcowizna 237 9,00% Sucha Rzeka 218 8,28% Tartak 7 0,27% Trzy Kopce 3 0,11% RAZEM 2634 100% Źródło: Dane Urzędu Gminy Płaska, stan na dzień 04.10.2017 r.

8

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 2. Mapa gminy

Źródło: http://plaska.e-mapa.net

Według podziału fizyczno-geograficznego Polski teren gminy położony jest w obrębie dwóch mezoregionów: Równiny Augustowskiej, wchodzącej w skład Pojezierza Litewskiego oraz Kotliny Biebrzańskiej, wchodzącej w skład Niziny Północnopodlaskiej. W obrębie obszaru Gminy Płaska znalazły się także cztery mikroregiony:  Równina Studzieniczna - obszar obejmuje niższy poziom sandrowy położony na wysokości 125 – 135 m n.p.m. Jest to teren równinny, piaszczysto – żwirowy. W granicach sandru występują rozległe obniżenia wypełnione osadami deluwialnymi. Są tu bory sosnowe bagienne i olsy, zajmujące prawie 90% powierzchni. Jeziora usytuowane głównie w części zachodniej stanowią 6% całego regionu. Należą do nich: Sajno, Białe Augustowskie, Studzieniczne oraz Kolno. Na procent powierzchni wpływa również jezioro Serwy zaliczane w połowie do równiny Frąckowskiej;  Czerwone Bagno - jest to wschodni fragment większego mikroregionu u zbiegu Biebrzy i Netty, położony na wysokości 110 – 125 m n.p.m. Występują tu rozległe równiny torfowe, a wzdłuż rzek – strefy akumulacji materiału rzecznego. Lasy zajmują 20% regionu i są to zbiorowiska olchowe oraz łęgi olszowo – jesionowe. Jeziora tu nie występują;  Równina Frąckowska - region położony na wysokości 120 – 145 m n.p.m. Charakteryzuje się równinną lub równinno – falistą rzeźbą terenu. Ze względu na ubogie piaszczysto – 9

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany żwirowe podłoże występują tu prawie wyłącznie lasy. Są to bory mieszane i sosnowe. Teren przecina Czarna Hańcza, przyjmując większy lewy dopływ – Wierśniankę. Południowa granica przechodzi przez jezioro Serwy. W północnej części występuje jezioro Pomorze. Jeziora zajmują 2% powierzchni całego regionu;  Równina Mikaszewska - region wyniesiony na wysokość 120 – 125 m n.p.m. stanowi kontynuację Równiny Studzienicznej. Jest to niższy poziom sandrowy, w granicach którego występują wyspy morenowe. Równina porośnięta jest lasem o przewadze borów sosnowych i mieszanych z silnie rozwiniętą roślinnością przybrzeżną. Jest tu kilka niewielkich jezior, wśród nich największe jest jezioro Mikaszewo. Mikroregion przecina rzeka Czarna Hańcza, w dolinie której występują łąki.

Rysunek 3. Położenie Gminy Płaska na tle regionów fizycznogeograficznych

Źródło: Kondracki J., „Geografia regionalna Polski”, PWN, 2002 r.

Budowa geologiczna Gminy Płaska wynika z położenia na skraju starej monolitycznej prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskej. Fundament krystaliczny zalega tu bardzo płytko pod powierzchnią terenu i pokryty jest co najwyżej kilkusetmetrową warstwą skał

10

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany osadowych. Utwory powierzchniowe to w większości osady moreny dennej i czołowej, będące skutkiem zlodowacenia plejstoceńskiego, osady fluwioglacjalne (piaski i żwiry sandrowe, mułki i iły zastoiskowe) i osady eolityczne (piaski wydmowe). Na terenie gminy występują też utwory holoceńskie reprezentowane przez osady aluwialne w dolinach rzek, osady deluwialne u podnóży zboczy oraz osady organiczne tj. torfy, gytie, kreda jeziorna itp. Wszystkie wyżej wymienione utwory są skałami macierzystymi dla różnych typów gleb występujących na terenie gminy.

Okręg geobotaniczny Puszczy Augustowskiej należący do Krainy Suwalsko - Augustowskiej, Działu Północnego Prowincji Środkowoeuropejskiej - obejmujący teren gminy, z charakterystycznym krajobrazem subborealnych borów świeżych, mieszanych świeżych i olsów, znajduje się poza naturalnym zasięgiem występowania buka europejskiego, dębu bezszypułkowego, lipy szerokolistnej, jarząbu szwedzkiego oraz jawora.

1.2. GLEBY ORAZ ZASOBY GEOLOGICZNE

Gleby Gleby na terenie gminy zostały wytworzone głównie z piasków glacjofluwialnych glacjału bałtyckiego - substadiału pomorskiego. Podłoże stanowią piaski oraz iły oligoceńskie. W obrębie użytków rolnych gminy można wyróżnić następujące typy gleb:  bielicowe i pseudobielicowe (z glin i piasków). Występują na obszarach pojeziernych i w strefie moren czołowych;  brunatne (właściwe, wyługowane i kwaśne; z glin zwałowych). Są typowymi glebami rejonów pojeziernych;  piaskowe różnych typów (z piasków luźnych i żwirów). Zajmują tereny sandrowe i piaszczyste szczyty wzgórz;  czarne ziemie (z różnych skał macierzystych). Zalegają głównie w zagłębieniach terenu i dolinach rzecznych;  glejowe (podobnie jak czarne ziemie). W większości znajdują się pod wilgotnymi zbiorowiskami łąkowymi;  mady (utworzone z osadów aluwialnych). Występują w dolinach większych rzek;  bagienne (utworzone z piasków i mułów);  murszowo – mineralne i murszowate (po zmineralizowaniu warstwy torfu w profilu na skutek przesuszenia).

11

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Na obszarze rolniczym przeważają gleby brunatne właściwe i kwaśne na glinach lekkich i średnich, powstałe z glin zwałowych, tworzące tzw. kompleks zbożowo-pastewny. Oprócz wyżej wymienionych typów gleb, na terenie gminy występują również tzw. czarne ziemie, zajmujące głównie obniżenia terenu i doliny rzeczne, gleby bagienne utworzone z torfów i mułów, stanowiące większość użytków zielonych oraz gleby murszowato – mineralne i murszowate.

Złoża zasobów geologicznych Zgodnie z danymi wynikającymi z „Bilansu zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2016 r.” na terenie Gminy Płaska występują przede wszystkim złoża piasku i żwiru. Teren gminy nie jest zatem zbyt zasobny w surowce mineralne, jednak konieczne jest podejmowanie działań mających na celu ochronę już dostępnych zasobów.

Tabela 3. Złoża zasobów geologicznych na terenie Gminy Płaska Stan Zasoby Zasoby Lp. Nazwa złoża zagospodarowania geologiczne Wydobycie przemysłowe złoża bilansowe Złoża piasku i żwiru – tys. t 1. Macharce* Z 426 - - 2. Rubcowo* R 214 - - Źródło: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2016 r.

Objaśnienia do tabeli: * - złoża zawierające piasek ze żwirem Z - złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane R – złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo

1.3. POŁOŻENIE KOMUNIKACYJNE

Przez teren gminy przebiegają drogi o znaczeniu krajowym, wojewódzkim i powiatowym, takie jak:  droga krajowa nr 16,  droga wojewódzka 664,  droga wojewódzka 672 Przewięź - Sucha Rzeczka – Gorczyca - Płaska – Mikaszówka – Gruszki – Rudawka,  droga powiatowa 1242B Płaska - Żyliny - Sucha Rzeczka,  droga powiatowa 1206B Głęboko Bród – Strzelcowizna – Gorczyca,  droga powiatowa 1205B Frącki – Dworczysko – Łośki – Mikaszówka,  droga powiatowa 1207B Macharce – Mołowiste – Gorczyca, 12

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  droga powiatowa 1208B Serski Las – Serwy - Sucha Rzeczka,  droga powiatowa 1233B Mikaszówka – Rygol – Muły,  droga powiatowa 1234B Gruszki – Rubcowo – Skieblewo - do drogi Nr 664.

Sieć drogową uzupełniają drogi gminne o łącznej długości 180,79 km. W ostatnich latach gmina wykonała inwestycje mające na celu poprawę stanu technicznego dróg gminnych. W ramach projektu „Rozwój infrastruktury transportowej wokół Kanału Augustowskiego”, realizowanego przez Gminę Płaska w partnerstwie z Samorządem Rejonu Grodno oraz Przedsiębiorstwem „Grodnoobłudrogbudowa” (BY) - (w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2007-2013), przebudowany został układ komunikacyjny 12 dróg na terenie Gminy Płaska. W projekcie wybudowanych zostało łącznie 17,64 km dróg po obu stronach granicy, w tym 10,38 km na terenie Gminy Płaska oraz 7,26 km w Rejonie Grodzieńskim.

Wykaz przebudowanych dróg (nawierzchnia bitumiczna) na terenie Gminy Płaska, wykonanych w ramach projektu: Dalny Las w km 0+000 – km 0+832,95; Gruszki w km 0+010 – km 0+336,78 i km 0+341,83 – km 0+844,61; Macharce w km 0+000 – km 0+940,28; Macharce (II) w km 0+000 – km 0+120,00; Gorczyca – Płaska – Kąty w km 0+000 – km 1+387,81; Rubcowo w km 0+000 – km 1+363,01; Rudawka w km 0+000 – km 0+827,70; Rygol w km 0+000 – km 1+123,80; Serski Las w km 0+000 – km 1+181,77; Serski Las – Dalny Las w km 0+000 – km 0+682,13; Serwy w km 0+100 – km 0+590,29; Sucha Rzeczka w km 0+000 – km 0+600 km.

Łączny koszt projektu wyniósł 1.650.699,57 EURO, zaś dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w wysokości 1.367.439,52 EURO (82,84 %), z czego Gmina Płaska otrzymała dofinansowanie w kwocie 753.003,66 EURO, a Partner z Białorusi kwotę 614.435,86 EURO.

Przez obszar Gminy Płaska nie przebiegają linie kolejowe.

1.4. WALORY PRZYRODNICZE

1.4.1. OBSZARY CHRONIONE

Na terenie Gminy Płaska występują następujące obszary i obiekty chronione:  rezerwaty przyrody: „Kuriańskie Bagno”, „Starożyn”, „Perkuć”, „Mały Borek” oraz na skraju gminy rezerwaty: „Stara Ruda”, „Jezioro Kalejty”,

13

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie”,  obszary NATURA 2000: „Ostoja Augustowska”, „Puszcza Augustowska”;  22 pomniki przyrody.

Tabela 4. Ochrona przyrody i różnorodności biologicznej na terenie Gminy Płaska

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary Obszary prawnie chronione ogółem ha 23100 23100 23100 23100 23891,23 23891,23 rezerwaty przyrody ha 1434,5 1434,5 1434,5 1419,83 1419,83 1460,79 obszary chronionego ha 23100 23100 23100 23100 23887,7 23887,7 krajobrazu razem

rezerwaty i pozostałe formy ochrony przyrody na ha 1434,5 1434,5 1434,5 1419,83 1416,3 1457,26 obszarach chronionego krajobrazu Źródło: Dane GUS

Pomniki przyrody Na terenie Gminy Płaska wyznaczono 22 pomniki przyrody określone w tabeli 5.

Tabela 5. Pomniki przyrody na terenie Gminy Płaska Obwód na Nazwa pomnika Opis Nr rejestru wysokości Wys. [m] Położenie przyrody pomnika 1,3 m [cm] Jazy, ok. 400 m od grupa szosy prowadzącej 261.S Sosna pospolita - - drzew ze wsi Płaska do Mikaszówki Gruszki, na skraju lasu i wsi Gruszki pojedyncze w odległości 150 m 262.S Dąb szypułkowy 572 25 m drzewo od zab. gospodarczych od strony południowej grupa 326.S 2 Świerki pospolite 260; 270 15m - drzew Płaska, przy rozwidleniu drogi Lipa drobnolistna; grupa 366.S 537;375 27;24 prowadzącej od śluzy Klon pospolity drzew Gorczyca w kierunku wsi Płaska Płaska, przy śluzie pojedyncze 367.S Klon pospolity 430 27 m Gorczyca na drzewo wysokiej skarpie rośnie na uprawie grupa 374.S 2 Sosny pospolite 264;214 29m leśnej, 500 m od drzew drogi do Lipska pojedyncze 4.S Dąb szypułkowy 502 27 m - drzewo 14

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Obwód na Nazwa pomnika Opis Nr rejestru wysokości Wys. [m] Położenie przyrody pomnika 1,3 m [cm] Płaska, przy domu Lipa drobnolistna - 8 grupa 436.S 163-318 18-20 m śluzowego Śluzy szt. drzew Gorczyca Płaska, dąb rośnie na stromej skarpie za domem śluzowego, przy łące graniczącej pojedyncze 437.S Dąb szypułkowy 380 22 m z Kanałem drzewo Augustowskim, po lewej stronie ścieżki prowadzącej do kanału Płaska, dąb rośnie na stromej skarpie za domem śluzowego, przy łące graniczącej pojedyncze 438.S Dąb szypułkowy 450 23 m z Kanałem drzewo Augustowskim, po prawej stronie ścieżki prowadzącej do kanału w pobliżu miejscowości pojedyncze Mikaszówka, między 439.S Dąb szypułkowy 397 20 m drzewo Śluzą Sosnówek a Bindugą Lelak, nad Czarną Hańczą dąb rośnie przy pojedyncze 440.S Dąb szypułkowy 356 20 m drodze wjazdowej do drzewo Leśniczówki Lipiny przy Śluzie Kudrynki, pojedyncze 180 i 98 441.S Grusza pospolita 4 m przy Kanale drzewo (podwójna) Augustowskim przy Śluzie Kudrynki, pojedyncze 442.S Jabłoń dzika 1,68 m 5 m przy Kanale drzewo Augustowskim ok. 300 m za śluzą pojedyncze Kudrynki i 500 m 443.S Świerk pospolity 348 38 m drzewo przed leśniczówką Lipiny, przy drodze ok. 300 m za śluzą pojedyncze Kudrynki i 500 m 444.S Świerk pospolity 280 38 m drzewo przed leśniczówką Lipiny, przy drodze Rudawka, na skarpie przy Kanale Augustowskim, pojedyncze 445.S Sosna pospolita 310 18 m między Śluzą drzewo Kudrynki i Kurzyniec, przy granicy pola p. Milewskiego drzewa rosną przy grupa 446.S 2 Lipy drobnolistne 246;232 22 m ogrodzeniu gajówki drzew Żyliny drzewo rośnie na pojedyncze 447.S Lipa drobnolistna 256 23 m łące, przy ogrodzeniu drzewo gajówki Żyliny 15

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Obwód na Nazwa pomnika Opis Nr rejestru wysokości Wys. [m] Położenie przyrody pomnika 1,3 m [cm] jałowiec rośnie na środku pola biwakowego pojedyncze 449.S Jałowiec pospolity 53 6 m „Rybacka Buda”, drzewo kilka metrów od Kanału Augustowskiego 1 km od jez. grupa 6.S 2 Dęby szypułkowe 391;334 27;28 Paniewo, przy drodze drzew do Mikaszówki przy drodze Jałowiec pospolity - grupa z Przewięzi do 8.S 25-37 7 m ok. 50 szt. drzew Gorczycy ok. 2 km od Nadleśnictwa Serwy Źródło: http://bip.bialystok.rdos.gov.pl/rejestr-form-ochrony-przyrody

Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” - chroni jeden z największych i najcenniejszych pod względem przyrodniczym kompleksów leśnych Puszczy Augustowskiej, a także wysokie wartości kulturowe i historyczne Kanału Augustowskiego. Obszar funkcjonuje obecnie zgodnie z Uchwałą Nr XII/89/15 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 22.06.2015 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” (Dz. Urz. Woj. Podl. z 2015 r., poz. 2117). Powierzchnia tego Obszaru wynosi 69 574,99 ha, z czego 23 887,7 ha znajduje się na terenie Gminy Płaska. Na Obszarze zakazano: 1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 2) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych; 3) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 4) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych;

16

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 5) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; 6) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; 7) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.

Rysunek 4. Położenie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” na terenie Gminy Płaska

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwat przyrody „Kuriańskie Bagno” – został wyznaczony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 20 maja 1985 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody (M.P. z 1985 r. Nr 17, poz. 134), jego powierzchnia wynosi 1 713,62 ha. Dla rezerwatu ustanowiono zadania ochronne na mocy Zarządzenia Nr 7/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 9 lutego 2016 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Kuriańskie Bagno” zmienionego Zarządzeniem Nr 11/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 13 kwietnia 2016 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Kuriańskie Bagno” i Zarządzeniem Nr 14/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 23 maja 2016 r. 17

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany zmieniającym zarządzenie w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Kuriańskie Bagno”. Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie obszaru unikalnej geomorfologii, naturalnych, rzadko spotykanych zbiorowisk leśnych oraz stanowisk wielu rzadkich, chronionych roślin oraz zwierząt. Obecnie głównym zagrożeniem dla celu ochrony rezerwatu jest spadek liczebności głuszca. Proponowane działania ochronne mają więc na celu wyeliminowanie przedmiotowego zjawiska. Identyfikacja i ocena istniejących oraz potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych – sposoby eliminacji bądź ograniczenia zagrożeń tych skutków:  gradacje korników – monitoring zagrożenia drzewostanów,  zagrożenie pożarowe – monitoring oraz poprawa i utrzymanie właściwego stanu dróg leśnych,  presja turystyczna, zaśmiecanie – wyznaczenie szlaków udostępnionych dla ruchu pieszego i rowerowego, zbieranie śmieci, edukacja społeczeństwa, wzmożone patrolowanie obszaru rezerwatu przez służby leśne, w szczególności w okresie letnim,  spadek liczebności ptaków gniazdujących na ziemi – redukcja liczebności dzika, lisa, jenota, kuny, tchórza, borsuka i norki amerykańskiej poprzez odstrzał i wykładanie pułapek żywołownych, obniżenie zagęszczenia podrostu i podszytu, likwidacja starych grodzeń,  zarastanie powierzchni otwartych stanowiących miejsca lęgowe ptaków – koszenie łąk śródleśnych w okresie pozalęgowym,  spadek liczebności entomofauny zasiedlającej rezerwat – wykaszanie poboczy dróg leśnych w celu stworzenia dogodnych warunków rozwoju roślinom nekraro– i miododajnym istotnym dla rozwoju owadów,  zaburzenie stosunków wodnych – podniesienie poziomu wód poprzez piętrzenie wody na ciekach w sąsiedztwie rezerwatu.

18

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 5. Położenie rezerwatu przyrody „Kuriańskie Bagno”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwat przyrody „Stara Ruda” – został wyznaczony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 11 sierpnia 1980 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody (M.P. z 1980 r. Nr 19, poz. 94) zmienionym przez Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 17 maja 2016 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Stara Ruda” (Dz. Urz. Woj. Podl. poz. 2259). Dla rezerwatu uchwalono plan ochrony na mocy Rozporządzenia Nr 3/04 Wojewody Podlaskiego z dnia 11 marca 2004 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Stara Ruda” (Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 29 poz. 564). Powierzchnia rezerwatu to 76,12 ha. Znajduje się na terenie gmin: Płaska, Augustów (gmina miejska). Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie źródlisk rzeki Rudawki i fragmentu borów torfowcowych na południowo-wschodniej granicy ich zasięgu. Nadzór nad tym terenem sprawuje: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku.

19

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie źródlisk rzeki Rudawki i fragmentu borów torfowcowych w Puszczy Augustowskiej, na południowej granicy ich zasięgu. Na terenie rezerwatu nie została wprowadzona ochrona ścisła, jak również krajobrazowa. W obszarze ochrony częściowej zaplanowano następujące działania ochronne:  unaturalnienie drzewostanów i siedlisk,  monitorowanie stanu lasu i zagrożeń drzewostanów,  ograniczenie do minimum stosowania preparatów chemicznych na rzecz biologicznych, ograniczenie lub zakaz stosowania sprzętu ciężkiego,  ochrona roślinności i gleb,  ochrona źródlisk rzeki Rudawki. Ochrona gleb i stosunków wodnych oraz źródlisk rzeki Rudawki polegać będzie na: 1) stosowaniu bioolejów w pilarkach spalinowych; 2) zakazie używania podczas zrywki, wywózki drewna i prac odnowieniowych sprzętu ciężkiego; 3) zakazie niszczenia gleby, pobierania torfu oraz innych kopalin; 4) zakazie zmiany stosunków wodnych, jeżeli taka zmiana mogłaby w sposób istotny naruszyć warunki ekologiczne, 5) zaniechaniu prac leśnych w bezpośrednim sąsiedztwie wysięków wód podziemnych oraz w zbiorowiskach bagiennych.

Ochrona ekosystemów leśnych polegać będzie na: 1) dostosowaniu okresu prac w rezerwacie do terminów najmniejszego zagrożenia lasu od owadów, grzybów, wiatru i śniegu oraz możliwości wykorzystania przez zwierzynę płową cienkiej kory na drzewach, a także do okresów nie kolidujących z porą wyprowadzania lęgów przez ptaki; 2) prowadzeniu zrywki sprzężajem konnym; 3) unikaniu metod wyznaczania i znakowania drzew poprzez ich ranienie; 4) zabezpieczeniu pni drzew przed uszkodzeniami w trakcie zrywki; 5) preferowaniu środków technicznych w zabezpieczaniu upraw i młodników; 6) kontroli stanu sanitarnego; 7) stosowaniu pułapek feromonowych do zwalczania i prognozowania pojawu szkodników wtórnych; 8) ochronie drapieżnej entomofauny, wzbogaceniu nisz ekologicznych poprzez ochronę drzew murszastych i dziuplastych; 9) preferowaniu odnowień naturalnych; 10) ograniczeniu penetracji rezerwatu tylko do określonych obszarów i tras wyznaczonych przez konserwatora przyrody. 20

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany W zbiorowiskach siedlisk bagiennych należy zaniechać wszelkich zabiegów gospodarczo- ochronnych.

Ochrona gatunków zwierząt dziko występujących i ich siedlisk polegać będzie na: 1) wykonaniu inwentaryzacji gatunków szczególnej troski; 2) stabilizacji stosunków wodnych; 3) wzbogacaniu nisz ekologicznych, w tym zachowaniu i ochronie drzew dziuplastych, martwych i murszastych; 4) ograniczeniu penetracji rezerwatu do określonych tras, zachowaniu ciszy; 5) przestrzeganiu zakazów zawartych w akcie prawnym ustanawiającym rezerwat.

Rysunek 6. Położenie rezerwatu przyrody „Stara Ruda”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwat przyrody „Jezioro Kalejty” – został ustanowiony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 11 sierpnia 1980 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody

21

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany (M. P. z 1980, Nr 19, poz. 94), zmienionym przez Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 12 maja 2016 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Jezioro Kalejty” (Dz. Urz. Woj. Podl. poz. 2255, z późn. zm.). Powierzchnia rezerwatu wynosi 763,30 ha, leży on na terenie gmin: Płaska i Nowinka. Dla obszaru ustanowiono zadania ochronne na mocy Zarządzenia Nr 35/2015 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 27 lipca 2015 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Jezioro Kalejty”. Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie wartości przyrodniczych jeziora oraz swoistych cech krajobrazu. Nadzór nad terenem sprawuje: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku. Do zadań ochronnych na tym terenie należą:  wprowadzenie kroczka (suma w ilości 20 kg/rok) i węgorza podchowanego (w ilości 3 kg/rok),  coroczne wprowadzanie szczupaka w formie narybku jesiennego (w ilości 40 kg),  odłów narzędziem ciągnionym w okresie jesiennym w celach sanitarnych (zabieg przeprowadzany raz na 3 lata),  regulacja drzewostanów prowadząca do uzyskania optymalnego zwarcia w drzewostanach (pozostawienie ściętych drzew w rezerwacie w rozmiarze minimum 30% pozyskania),  - wykaszanie i usuwanie pozyskanej biomasy, koszenie prowadzić nie częściej niż raz na dwa lata (zabieg koszenia poprzedzić usunięciem zadrzewień i zakrzaczeń),  - wykaszanie i usuwanie pozyskanej biomasy, zabieg koszenia poprzedzić usunięciem zadrzewień i zakrzaczeń z pozostawieniem karłowatych sosen i jałowców (zabieg prowadzić co 3 lata),  - konserwacja, modernizacja i utrzymanie punktów czerpania wody oraz dojazdów pożarowych,  wykładanie pułapek feromonowych w celu śledzenia dynamiki liczebności populacji kambiofagów i ksylofagów,  bieżące naprawy, wymiana oraz uzupełnianie infrastruktury i oznakowań,  edukacja w zakresie ochrony lokalnej przyrody skierowana głównie do dzieci i młodzieży a także do wybranych grup społecznych dorosłych,  usuwanie śmieci,  wzmożone patrolowanie obszaru rezerwatu przez służby leśne szczególnie w okresie letnim).

22

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 7. Położenie rezerwatu przyrody „Jezioro Kalejty”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwat przyrody „Starożyn” – został ustanowiony 01.02.1960 r. Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1 lutego 1960 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. z 1960 Nr 32, poz. 159). Dla rezerwatu uchwalono zadania ochronne na mocy Zarządzenia Nr 26/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 7 września 2016 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Starożyn”. Powierzchnia ochrony czynnej: 298,43 ha. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych grądu niskiego, lasu mieszanego oraz olsu w Puszczy Augustowskiej. Nadzór nad terenem sprawuje: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku. Rodzaj i rozmiar zadań ochronnych:  inwentaryzacja posuszu i drzew zaatakowanych przez korniki,  uzupełnienia ubytków nawierzchni żwirowej dróg, niwelowanie ich nawierzchni, oczyszczanie poboczy i rowów przydrożnych z krzewów i nalotów, konserwacja oznaczeń dojazdów pożarowych, oczyszczanie linii podziału powierzchniowego z podrostów i nalotów drzew i krzewów,  odstrzał zgodnie z prawem łowieckim dzika w liczbie do 20 sztuk rocznie, lisa i jenota w liczbie do 15 sztuk rocznie, kuny do 10 sztuk rocznie oraz tchórza i norki amerykańskiej w liczbie do 2 sztuk rocznie, 23

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  zbieranie i wywóz śmieci,  naprawa, wymiana lub ustawianie nowych tablic informacyjnych,  wzmożone patrolowanie obszaru rezerwatu przez służby leśne (szczególnie w okresie letnim),  zbiór nasion dębu, grabu i klony.

Rysunek 8. Położenie rezerwatu przyrody „Starożyn”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwat przyrody „Perkuć” – został utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 lipca 1970 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. z 1970 r. Nr 27, poz. 228), jego powierzchnia to 209,82 ha. Dla rezerwatu uchwalono plan ochrony na mocy Rozporządzenia Nr 6/08 Wojewody Podlaskiego z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Perkuć” (Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 204 poz. 2040). Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie naturalnych zbiorowisk roślinnych związanych z zanikającym zbiornikiem wodnym. Nadzór nad terenem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku. Przyrodniczymi i społecznymi uwarunkowaniami realizacji celu ochrony są: 1) ochrona i zachowanie w stanie niezmienionym naturalnych siedlisk miejscowej fauny i flory; 2) ochrona zbiorowisk bagiennych okalających zarastające jezioro Kruglak; 24

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 3) kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody jako dziedzictwa i bogactwa narodowego.

Działania ochronne na obszarze ochrony czynnej to:  monitoring zagrożenia drzewostanów (zakres: inwentaryzacja posuszu, jesienne poszukiwania szkodników, wyznaczanie drzew trocinowych, wykładanie pułapek feromonowych),  ograniczenie tzw. „dzikiego biwakowania” oraz wykonanie i naprawa infrastruktury technicznej (zakres: nadzór nad rezerwatem w celu kontroli porządku i przestrzegania przepisów zwłaszcza w okresie letnim, utrzymanie i konserwacja ławek, toalety, zadaszeń znajdujących się w północno – wschodniej części rezerwatu, naprawa tablic informacyjnych),  ochrona drzew dziuplastych, martwych oraz starodrzewi (zakres: pozostawianie w rezerwacie drzew dziuplastych, martwych, starodrzewi, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości lasu),  oczyszczanie drogi na długości około 2,5 km (zakres: usuwanie przydrożnych drzew uszkodzonych w wyniku okiści oraz utrudniających przejazd samochodów straży pożarnej i służb leśnych),  czyszczenie istniejących ptasich budek lęgowych.

Rysunek 9. Położenie rezerwatu przyrody „Perkuć”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

25

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rezerwat przyrody „Mały Borek” – został powołany Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 12 listopada 1959 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. z 1959 r. Nr 100, poz. 537), jego powierzchnia to 90,49 ha. Dla rezerwatu przyjęto plan ochrony na mocy Rozporządzenia Nr 8/08 Wojewody Podlaskiego z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Mały Borek” (Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 204 poz. 2042). Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych dobrze wykształconych borów czernicowych i borów łochyniowych charakterystycznych dla Puszczy Augustowskiej. Nadzór nad terenem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku. Przyrodniczymi i społecznymi uwarunkowaniami realizacji celu ochrony są: 1) zachowanie w stanie naturalnym zbiorowisk leśnych, a zwłaszcza boru łochyniowego i czernicowego; 2) zachowanie naturalnych siedlisk miejscowej flory i fauny; 3) promowanie wiedzy o wartościach przyrodniczych rezerwatu i kształtowanie akceptacji dla stosowanych metod ochrony czynnej wśród członków społeczności lokalnych.

Rodzaj działań ochronnych:  monitoring zagrożenia drzewostanów (zakres: inwentaryzacja posuszu, jesienne poszukiwania szkodników, wyznaczanie drzew trocinowych, wykładanie pułapek feromonowych),  ochrona drzew dziuplastych, martwych (zakres: pozostawianie w rezerwacie drzew dziuplastych i martwych, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości lasu).

26

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 10. Położenie rezerwatu przyrody „Mały Borek”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rysunek 11. Rezerwaty przyrody na terenie Gminy Płaska

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Obszary NATURA 2000:  Ostoja Augustowska PLH200005 (projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk zatwierdzony przez Komisję Europejską) – jest to Ostoja wielu zagrożonych gatunków, przede wszystkim rysia Lynx lynx i wilka Canis lupus (w ostoi znajdują się jedne z ich najstabilniejszych populacji niżowych), także wydry Lutra lutra i bobra Castor fiber.

27

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Ogółem stwierdzono tu 10 gatunków zwierząt objętych Załącznikiem II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Na terenie ostoi występuje 7 gatunków roślin z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, z czego dla czterech - aldrowandy pęcherzykowatej, skalnicy torfowiskowej, lipiennika Loesela i sasanki otwartej obszar ma zasadnicze znaczenie w skali Polski, a tutejsze populacje stanowią znaczącą część krajowych zasobów, będąc często najobfitszymi w Polsce (populacje lipiennika i skalnicy nad Rospudą, populacje aldrowandy w ciągu jezior Kanału Augustowskiego). Liczne są stanowiska rzadkich i zagrożonych w skali kraju gatunków roślin naczyniowych (35 gatunków z polskiej czerwonej księgi i czerwonej listy). Występują tu 24 gatunki storczykowatych, w tym chociażby, na torfowiskach nad Rospudą - Herminium monorchis na jedynym naturalnym stanowisku w Polsce. Bogata jest lichenoflora (w tym kilka gatunków brodaczek - Usnea) i bryoflora (liczne relikty glacjalne). Najwięcej rzadkich gatunków związanych jest z mszysto-turzycowymi torfowiskami niskimi i przejściowymi, a tutejsze populacje wielu zagrożonych roślin torfowiskowych są największe w Polsce. Do najrzadszych gatunków z tej grupy należą, oprócz lipiennika Loesela oraz skalnicy torfowiskowej: Eriophorum gracile, Baeothryon alpinum, Saxifraga hirculus, Carex chordorrhiza, Hammarbya paludosa, Betula humilis, Salix lapponum (wszystkie one znajdują się w polskiej czerwonej księdze). Na torfowiskach występuje niezwykle obfita w gatunki ginące brioflora, z takimi gatunkami jak np. Meesia triquetra, Pseudocalliergon trifarium i Paludella squarrosa.

Dla przedmiotowego obszaru ustanowiono plan zadań ochronnych (Zarządzenie Nr 27/2013 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 31.12.2013 r. (Dz. Urz. Woj. Podl. z 2014 r. poz. 137)). W ramach planu określone zostały cele działań ochronnych, które są uwzględniane przez Gminę Płaska w związku z planowanymi przez nią projektami.

28

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 12. Położenie terenu NATURA 2000 – Ostoja Augustowska na terenie Gminy Płaska

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

 Puszcza Augustowska PLB200002 (obszar specjalnej ochrony ptaków) - występuje tu co najmniej 40 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej a 18 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej takich gatunków ptaków jak: bąk (PCK), błotniak stawowy, błotniak łąkowy, bocian czarny, cietrzew (PCK), dzięcioł białogrzbiety (PCK), dzięcioł trójpalczasty (PCK), dzięcioł zielonosiwy, gadożer (PCK), głuszec (PCK), kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), kraska (PCK), łabędź krzykliwy, orlik krzykliwy (PCK), żuraw, włochatka (PCK), podgorzałka (PCK), puchacz (PCK), trzmielojad; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje bielik (PCK). Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), występujące na tym terenie to: ortolan – ptak, gąsiorek – ptak, muchołówka mała – ptak, jarzębatka – ptak, podróżniczek – ptak, lerka – ptak, dzięcioł trójpalczasty – ptak, dzięcioł średni – ptak, dzięcioł białogrzbiety – ptak, dzięcioł zielonosiwy – ptak, dzięcioł czarny – ptak, kraska – ptak, zimorodek – ptak, lelek – ptak, włochatka – ptak, puchacz – ptak, rybitwa zwyczajna (rzeczna) – ptak, rybitwa czarna – ptak, mewa mała – ptak, dubelt – ptak, derkacz – ptak, kropiatka – ptak, żuraw – ptak, cietrzew (podgatunek kontynentalny) – ptak, głuszec – ptak, jarząbek – ptak, błotniak łąkowy – ptak, błotniak stawowy – ptak, kania czarna – ptak, kania ruda – ptak, trzmielojad – ptak, bielik – ptak, gadożer – ptak, orlik krzykliwy - ptak , orlik grubodzioby –

29

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany ptak, podgorzałka – ptak, łabędź krzykliwy – ptak, bocian czarny – ptak, bocian biały – ptak, bąk – ptak, perkoz rogaty – ptak. Dla obszaru nie ustanowiono planu zadań ochrony ani planu ochrony. Nie obowiązuje tu ochrona na podstawie prawa międzynarodowego.

Rysunek 13. Położenie terenu NATURA 2000 Puszcza Augustowska na terenie Gminy Płaska

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

1.4.2. WODY POWIERZCHNIOWE

Gmina Płaska położona jest w Obszarze Dorzecza Niemna oraz Obszaru Dorzecza Wisły. Na terenie gminy znajduje się Jezioro Serwy, Mikaszewo, Szlamy, Długie, Głębokie, Gorczyckie, Orle, Ślepe, Kruglak, Krzywe, Mikaszówek, Paniewo, Pobojno, Wiązowiec. Przez jej obszar przepływają rzeki: Czarna Hańcza, Szlamica, Paniówka, Kalna, Serwianka, Piecówka, Wołkuszanka oraz Kanał Augustowski.

Czarna Hańcza Rzeka Czarna Hańcza swe źródła ma na Suwalszczyźnie w pobliżu jeziora Jegliniszki. Swój bieg rozpoczyna w Polsce, by zakończyć go na Białorusi, gdzie uchodzi do rzeki Niemen. Czarna Hańcza ma 142 kilometry długości, z czego 15 kilometrów znajduje się na terenie Wigierskiego Parku Narodowego. Rzeka ta przebiega przez jeden z najpiękniejszych

30

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany szlaków kajakowych w regionie, który rozpoczyna się na Wigrach, następnie wiedzie przez Czarną Hańczę i Kanał Augustowski. Odcinek doliny Czarnej Hańczy powyżej jeziora Wigry objęty jest ochroną ścisłą. Posiada on wyjątkowe walory przyrodnicze. Znajdują się tu torfowiska niskie oraz przejściowe, a na nich unikalne gatunki roślin np. fiołek torfowy czy wełniaczka alpejska. Na tych terenach żyją łosie, bobry, kormorany czarne a nawet wilki.

Rzeka Paniówka, Kalna, Wołkuszanka czy Kanał Augustowski są uznawane za dopływy Czarnej Hańczy.

Szlamica Szlamica to struga w Puszczy Augustowskiej, jest zachodnim dorzeczem jeziora Szlamy. Szlamica przepływa przez jeziora: Głębokie oraz Szlamy i wpada do rzeki Marychy na Białorusi.

Jezioro Serwy Powierzchnia: 460,3 ha; maksymalna głębokość: 41,5 m; średnia głębokość: 14,1 m;

długość: 7 000 m; maksymalna szerokość: 1 200 m. Jest zbiornikiem wytopiskowo-rynnowym o czystych wodach zamieszkanych przez ryby łososiowate - sieję i sielawę.

Jezioro Mikaszewo Jest częścią systemu wodnego Kanału Augustowskiego. Powierzchnia jeziora wynosi 128 ha, długość 3,8 km, a szerokość do 6 km, zaś lustro wody na wysokości 114 m n.p.m. Jezioro ma charakter rynnowy, brzegi północne są niskie, a południowe wysokie i suche. Położone jest między dwoma śluzami: śluzą Perkuć, która łączy je z Jeziorem Krzywe i śluzą Mikaszówka tworzącą połączenie ze „Stawem Sosnówka".

Jezioro Szlamy Jezioro zasila rzeka Szlamica. Przez jezioro przebiega granica z Białorusią. Powierzchnia jeziora to nieco ponad 100 ha. Długość jeziora w zależności od źródła to od 2 140 m do 3 200 m. Szerokość sięga do 500 metrów. Nie jest zbytnio głębokie, średnia głębokość to około 2 m, a najgłębsze miejsce ma około 5 m.

Jezioro Krzywe Jezioro Krzywe to jezioro leżące w systemie Kanału Augustowskiego. Jego powierzchnia wynosi 21,5 ha, długość 200 m, szerokość 100 m. Maksymalna głębokość sięga 6 m. Jego brzegi w północnej części są zabagnione, w południowej - wysokie i suche. Na całej swej

31

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany długości (1 km) otoczone jest lasem. Na wschodzie łączy się z jeziorem Mikaszewo, na zachodzie z jeziorem Paniewo.

Jezioro Gorczyckie Jest to niewielkie jezioro o powierzchni 20,59 ha, długości 2,1 km i maksymalnej szerokości - w części północnej - 400 m. Charakteryzuje się postrzępioną linią brzegową i bardzo małą głębokością - 3,5 m. Brzegi jeziora są niskie i w wielu miejscach zabagnione, od północnej strony porośnięte lasem. Na wschodzie łączy się z jeziorem Orle poprzez krótki sztuczny przekop, na zachodzie z niewielkim jeziorem Swoboda długim sztucznym kanałem. Wody jeziora charakteryzują się drugą klasą czystości. Dla zachowania cennych walorów przyrodniczych jezioro zostało objęte strefą ciszy.

Jezioro Orle (Orlewo) Jego powierzchnia wynosi 27,42 ha, długość — poniżej 900 m, szerokość - do 400 m, a maksymalna głębokość dochodzi do 4,7 m. Jego brzegi są na ogół niskie, zabagnione, a od strony południowej wysokie. Jezioro od zachodu łączy się sztucznym kanałem z Jeziorem Gorczyckim, a od strony wschodniej kanałem z Jeziorem Paniewo. Akwen nadaje się do uprawiania turystyki wodnej, głównie kajakarstwa.

Jezioro Paniewo Jezioro Paniewo to charakterystyczne jezioro o prawie regularnie owalnym kształcie, położone na terenie gminy Płaska. Jego długość wynosi 1 km, największa szerokość - 700 m, co daje powierzchnię 42 ha. Maksymalna głębokość dochodzi do 12,5 m. Od strony zachodniej łączy się poprzez sztuczny kanał z Jeziorem Orlewo, od strony wschodniej z Jeziorem Krzywe. Jego brzegi w dużej części porośnięte są lasami Puszczy Augustowskiej. To małe i płytkie jezioro charakteryzuje się ciepłą wodą, piaszczystymi plażami oraz, ze względu na otoczenie lasem, bezwietrznym klimatem. Jest ono również bezpieczne dla turystów korzystających z kąpielisk, płytka woda utrzymuje się daleko od brzegów.

1.5. WALORY KULTUROWE

Na terenie Gminy Płaska znajdują się takie miejsca pamięci narodowej jak:  pomnik poświęcony bojownikom AK w Suchej Rzeczce,  dwa cmentarze z okresu I wojny światowej - w Macharcach i Rudawce,

32

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  w lasach Nadleśnictwa Płaska znajduje się wiele miejsc upamiętniających poległych mieszkańców puszczańskich wsi w czasie walk z okupantami. Są to między innymi mogiły Powstańców Styczniowych oraz mogiły z II wojny światowej,  bunkry z czasów wojennych.

Na terenie gminy w parafii Mikaszówka położony jest Kościół Parafialny pw. Św. Marii Magdaleny w Mikaszówce. Jest to drewniany kościół z dwiema charakterystycznymi wieżami o wysokości 14 m. Powstał w 1907 roku, a jego wnętrze urządzone jest w tradycyjnym puszczańskim stylu (liczne rogi jelenie). Obok kościoła stoi nawiązująca do stylu całości dzwonnica (wysokość 10 m). Przed świątynią, na skrzyżowaniu ulic, ustawiony został żeliwny pomnik pochodzący z Huty Sztabińskiej.

Ponadto na terenie Gminy Płaska znajduje się również:  kaplica p.w. Świętej Anny wraz z cmentarzem rzymsko - katolickim w Rudawce,  kaplica w Strzelcowiźnie,  kaplica w Płaskiej. Na obszarze gminy znajdują się trzy parafie: Studzieniczna, Mikaszówka oraz Lipsk.

Zabytki archeologiczne, które zostały zarejestrowane na obszarze gminy to tzw. stanowiska płaskie. Ze względu na wartość naukową na największą uwagę zasługują: obozowiska kultury świderskiej z późnego paleolitu w Mikaszówce st. 1 i 5, osady - neolityczna oraz wczesnośredniowieczna w Płaskiej st. 7, stanowisko wielokulturowe i huta żelaza w Gorczycy st. 8. Pozostałe stanowiska to głównie ślady osadnictwa i niewielkie osady z różnych okresów pradziejów i średniowiecza o mniejszej wartości. Na terenie gminy znajdują się następujące stanowiska archeologiczne: 1) Mikaszówka st. 1. - obozowisko kultury świderskiej z późnego paleolitu; 2) Mikaszówka st. 2. - ślad osadnictwa z późnego paleolitu; 3) Mikaszówka st. 3. - obozowisko kultury świderskiej z późnego paleolitu; 4) Mikaszówka st. 4. - obozowisko późno paleolityczne; 5) Mikaszówka st. 5. - obozowisko kultury świderskiej z późnego paleolitu; 6) Mikaszówka st. 6. - ślad osadnictwa z epoki kamienia; 7) Mikaszówka st. 7. - obozowisko z epoki kamienia; 8) Mikaszówka st. 8. - obozowisko z epoki kamienia; 9) Jazy st. 1. - ślad osadnictwa z późnego paleolitu; 10) Jazy st. 2/2 - ślad osadnictwa z późnego paleolitu; 11) Jazy st. 2/4 - ślad osadnictwa z późnego paleolitu; 33

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 12) Rygol st. 3. - ślad osadnictwa kultury świderskiej z późnego paleolitu; 13) Paniewo st. 1. - ślad osadnictwa z epoki kamienia; 14) Paniewo st. 2. - ślad osadnictwa z epoki kamienia; 15) Płaska st. 1. - ślad osadnictwa z epoki kamienia; 16) Płaska st. 2. - obozowisko z epoki kamienia; 17) Płaska st. 3 - obozowisko mezolityczne; 18) Płaska st. 4. - osada z późnego średniowiecza okresu nowożytnego; 19) Płaska st. 5. - obozowisko kultury świderskiej z późnego paleolitu; 20) Płaska st. 6. - ślad osadnictwa średniowiecznego; 21) Płaska st. 7. - osady neolityczna i wczesnośredniowieczna; 22) Płaska st. 8. - obozowisko z epoki kamienia; 23) Płaska st. 9. - ślad osadnictwa średniowiecznego; 24) Płaska st. 10. - obozowisko kultury świderskiej z późnego paleolitu; 25) Płaska st. 11. - ślad osadnictwa pradziejowego; 26) Gorczyca st. 1. - osada późnośredniowieczna; 27) Gorczyca st. 2. - obozowisko mezolityczne; 28) Gorczyca st. 3. - ślad osadnictwa średniowiecznego; 29) Gorczyca st. 7. obozowisko z epoki kamienia; 30) Gorczyca st. 8. - ślad osadnictwa z epoki kamienia i okresu nowożytnego, osada z przełomu wczesnego i późnego średniowiecza oraz huta żelaza o nieokreślonej chronologii; 31) Sucha Rzeczka st. 2. - ślad osadnictwa późnośredniowiecznego.

Ponadto na uwagę zasługują: 1) Kanał Augustowski: w rejestrze zabytków województwa suwalskiego decyzją Nr KL.WKZ 534/5/d/79 z dnia 9 lutego 1979 roku obiekt ten został wpisany jako Kanał Augustowski (nr rej. zabytków 5); zgodnie z tą decyzją zabytkiem jest Kanał Augustowski z zespołem budowli i urządzeń składających się z jazów, mostów, obudowy brzegów, zabudowań służby wodnej, śluz z przyległym do kanału terenem do 200 metrów w terenie zalesionym i zabudowanym i do 1000 metrów w terenie otwartym, na odcinku od śluzy w Dębowie do granicy Państwa; 2) obiekty wchodzące w skład Kanału Augustowskiego (bez wymieniania przekopów - odcinków kanału): a) Swoboda zespół śluzy - śluza - 1826-27; jaz - 1826-27; strażnica, drewniana, - 1947-1950; b) Sucha Rzeczka - stanowisko szczytowe - jaz – 1947; przepust – 1963; strażnica wodna, murowana, - 1947-1950; c) Gorczyca zespół śluzy - śluza – 1828; jaz – 1828; strażnica, drewniana, 1947-1950; 34

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany d) Paniewo zespół śluzy - śluza - 1826-1828, rekonstrukcja 1947-1979; strażnica wodna, murowana, - 1984-1985; e) Perkuć zespół śluzy - śluza - 1827-28; jaz - 1827-28; strażnica, drewniana, - 1947-50; f) Mikaszówka zespół śluzy - śluza - 1833-38; jaz – 1828; strażnica wodna, murowana, 1912; g) Sosnówek zespół śluzy - śluza – 1828; jaz – 1828; strażnica, drewniana, - 1947-50; h) Rygol stopień wodny piętrzący - upust ulgowy - 1947-48; strażnica, murowana, - 1980-82; strażnica wodna - 1987-89; i) Kudrynki zespół śluzy - śluza - 1828-29; jaz - 1828-29; strażnica, drewniana, - 1947-50; j) Kurzyniec - śluza – 1828.

W Gminie Płaska, której znaczna część stanowi obszar projektowanego parku kulturowego Kanału Augustowskiego, znajduje się szereg zabytków architektury, budownictwa i techniki. Najliczniejszą grupę stanowią obiekty budownictwa wiejskiego. Liczne są również obiekty sakralne (kubaturowe oraz mała architektura). W grupie obiektów sakralnych na uwagę zasługują też niewielkie zawieszone na drzewach kapliczki. Tradycyjne budownictwo ludowe na terenie Gminy Płaska należy do form typowych dla Suwalszczyzny i Ziemi Augustowskiej.

Szczegółowy wykaz zabytków zaprezentowano w tabeli 6.

35

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 6. Wykaz obiektów zabytkowych z terenu Gminy Płaska

wpisany do L.p. miejscowość zabytek nr rej l. dz. rejestru

Kanał Augustowski, stopień wodny 1 Gorczyca x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący 2 Gorczyca Kanał Augustowski, śluza x 5 z dn. 09.02.1979 r.

3 Gorczyca Kanał Augustowski , jaz x 5 z dn. 09.02.1979 r.

4 Gorczyca Kanał Augustowski, strażnica wodna x 5 z dn. 09.02.1979 r.

5 Gorczyca śluza na Kanale Augustowskim x 5 z dn. 09.02.1979 r.

6 Hanus mogiła powstańców z 1863 r

7 Hanus zespół leśniczówki

8 Hanus budynek mieszkalny - leśniczówka

budynek gospodarczy z zespole 9 Hanus leśniczówki

10 Kamienny Most mogiły wojenne z okresu I wojny św.

11 Kamienny Most mogiły wojenne z okresu I wojny św.

Kanał Augustowski, strażnica wodna , 12 Kudrynki x 5 z dn. 09.02.1979 r. Kudrynki

13 Kudrynki Kanał Augustowski, śluza, Kudrynki x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski , stopień wodny 14 Kudrynki x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący Kudrynki 15 Kudrynki Kanał Augustowski, jaz Kudrynki x 5 z dn. 09.02.1979 r.

36

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany wpisany do L.p. miejscowość zabytek nr rej l. dz. rejestru

mogiła żołnierska z 1939 r. z okresu II 16 Lipiny wojny św.

17 Lubinowo mogiła wojenna z okresu I wojny św.

18 Lubinowo mogiła wojenna z okresu I wojny św.

19 Lubinowo założenie dworskie

20 Lubinowo budynek mieszkalny- dwór

budynek gospodarczy, stodoła w zespole 21 Lubinowo dworskim

22 Macharce cmentarz parafii rzymskokatolickiej

23 Macharce cmentarz wojenny z I wojny św. x 995 z dn. 17.05.1994 r. WKZ 534/995/d/94

24 Mikaszówka kościół parafialny p.w. Marii Magdaleny x 427 z dn. 30.08.1985 r.

dzwonnica przy kościele p.w. Marii 25 Mikaszówka x 427 z dn. 30.08.1985 r. Magdaleny 26 Mikaszówka cmentarz wojenny z I wojny św.

Kanał Augustowski, Stopień wodny 27 Mikaszówka x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący Mikaszówka”

28 Mikaszówka Kanał Augustowski, śluza Mikaszówka x 5 z dn. 09.02.1979 r.

29 Mikaszówka Kanał Augustowski, jaz, Mikaszówka x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski, strażnica wodna 30 Mikaszówka x 5 z dn. 09.02.1979 r. Mikaszówka

37

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany wpisany do L.p. miejscowość zabytek nr rej l. dz. rejestru

Kanał Augustowski, stopień wodny 31 Perkuć x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący, Perkuć 32 Perkuć Kanał Augustowski, śluza Perkuć x 5 z dn. 09.02.1979 r.

33 Perkuć Kanał Augustowski, jaz, Perkuć x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski, strażnica wodna 34 Perkuć x 5 z dn. 09.02.1979 r. Perkuć 35 Perkuć Kanał Augustowski, śluza Perkuć x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski, stopień wodny 36 Płaska x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący Paniewo

37 Płaska Kanał Augustowski, śluza Paniewo x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski, strażnica wodna 38 Płaska x 5 z dn. 09.02.1979 r. Paniewo zbiorowa mogiła żołnierzy Wojska 39 Płaska x 954 z dn. 30.04.1993 r . KL.WKZ 534/954/d/93 Polskiego z 1939 r.

40 Rudawka kaplica rzymskokatolicka p.w. św. Anny x 470 z dn. 07.10.1986 r. KL.WKZ 534/470/d/86

41 Rudawka budynek mieszkalny- chałupa nr 31

42 Rudawka cmentarz parafialny rzymskokatolicki x 626 z dn. 11.01.1989 r. KL.WKZ 534/626/d/89

43 Rudawka budynek mieszkalny- chałupa nr 35

budynek gospodarczy- spichrz w zagrodzie 44 Rudawka nr 42

38

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany wpisany do L.p. miejscowość zabytek nr rej l. dz. rejestru

Kanał Augustowski, stopień wodny 44 Rudawka x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący Kurzyniec cmentarz wojenny z okresu II wojny św. 45 Rygol x 880 z dn. 22.07.1991 r. KL.WKZ 534/880/d/91 (jeńców radzieckich)

Kanał Augustowski, stopień wodny 46 Rygol piętrzący, upust ulgowy rzeki Szlamicy, x 5 z dn. 09.02.1979 r.

strażnica wodna

Kanał Augustowski, stopień wodny 47 Rygol x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący, upust ulgowy rzeki Szlamicy

48 Serski Las cmentarz wojenny z I wojny św.

49 Serwy mogiła ofiar hitlerowskiego terroru

50 Słoneczna Przyszłość zespół gajówki

51 Słoneczna Przyszłość gajówka

52 Strzelcowizna mogiła ofiary wojny domowej z 1945 r.

53 Strzelcowizna budynek mieszkalny- chałupa

54 Sucha Rzeczka mogiła żołnierzy AK z 1943 r.

55 Sucha Rzeczka schron bojowy

56 Sucha Rzeczka Kanał Augustowski, stanowisko szczytowe x 5 z dn. 09.02.1979 r.

57 Sucha Rzeczka Kanał Augustowski, jaz x 5 z dn. 09.02.1979 r.

58 Sucha Rzeczka Kanał Augustowski, przepust x 5 z dn. 09.02.1979 r.

59 Sucha Rzeczka Kanał Augustowski, strażnica wodna x 5 z dn. 09.02.1979 r.

39

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany wpisany do L.p. miejscowość zabytek nr rej l. dz. rejestru

60 Tartak Kanał Augustowski,, strażnica wodna x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski, stopień wodny 61 Tartak x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący Tartak ” 62 Tartak Kanał Augustowski, śluza Tartak x 5 z dn. 09.02.1979 r.

63 Tartak Kanał Augustowski, jaz, Tartak x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Źródło: Wojewódzka ewidencja zabytków

40

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 1.6. HISTORIA GMINY

Historia obszaru dzisiejszej Gminy Płaska i dzieje osadnictwa na tym terenie sięgają głęboko i (podobnie jak historia pozostałej części pn.- wsch. Polski) - należą do terenu badań archeologicznych. O ludności zamieszkującej te tereny, panujących wśród niej stosunkach społeczno - gospodarczych i formach osadnictwa, możemy dowiedzieć się jedynie z nielicznych wykopalisk. Wiadomym jest jednak, że na formy i strukturę osadnictwa miały wpływ warunki przyrodnicze.

Szlaki wodne: Czarna Hańcza, Kanał Augustowski, płynące w kierunku Niemna, wytyczały najstarsze szlaki komunikacyjne, które prowadziły od Niemna w górę biegu rzek. Różnice w glebach i bogate w ryby - stanowiące źródło pożywienia – jeziora, wpływały na lokalizację osad. Wykopaliska tu prowadzone (min. odkryte ślady grodziska koło wsi Posejnele) świadczą, iż w odległej przeszłości teren ten stanowił skromną cząstkę ziem dawnej Jaćwieży, terytorium rozciągającego się w XII i XIII wieku między Biebrzą a Niemnem i jeziorem Mamry, a rzeką Łęk.

Jaćwingowie - zamieszkujący tę ziemię - lud bałtyjski, zwany wśród Litwinów, Prusów i Krzyżaków (wg zachowanych tekstów łacińskich) Sudowite, mieszkańcy kraju Sudovia, tworzył luźne związki rodowo - plemienne, na czele których stała starszyzna. Poszczególne plemiona zamieszkiwały rozlokowane blisko siebie osady rodowe. Lud ten zajmował się głównie łowiectwem, hodowlą oraz rolnictwem, a zapewne i bartnictwem. Dokonane wykopaliska świadczą o tym, że Jaćwingowie uprawiali zboża chlebowe, hodowali owce i świnie, a nawet leśne konie zwane tarpanami. Odkryte narzędzia, broń i ozdoby świadczą o dużych umiejętnościach rzemieślniczych tego ludu. Część odkopanych narzędzi i ozdób, pochodzących z „obcych kultur", świadczyć może o dokonywaniu wypraw łupieskich na tereny sąsiadów lub istnieniu handlu wymiennego.

Wiadomo również, że już na przełomie X - XI wieku istniała ekspansja polska i ruska na tereny Jaćwieży, choć stosunki między tymi krajami były jeszcze pokojowe. Dopiero w XIII wieku rozpoczęła się rywalizacja polsko - rusko - krzyżacka o opanowanie tych obszarów, a najazdy krzyżackie doprowadziły w 1283 roku do upadku tych ziem. Jaćwież przestała istnieć, resztki ludności schroniły się na Litwie, Rusi i Mazowszu, a częściowo zostały przesiedlone przez Krzyżaków do Sambii. Teren pokrył się gęstą puszczą, która nadal stanowiła przyczynę waśni między Wielkim Księstwem Litewskim a Krzyżakami, będąc jednocześnie terenem ich licznych wypraw. Opisy wypraw krzyżackich w głąb Puszczy, sporządzone dla celów orientacyjnych, pochodzące z tego okresu, zawierają pierwsze 41

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany pisemne wzmianki w języku łacińskim, dotyczące nazw własnych rzek i jezior. Wśród nich odnaleźć można opis drogi, przebiegającej przez obecny teren Gminy Płaska, prowadzącej z zamku w Lecu - dzisiejsze Giżycko - do Merecza. Opis pochodzi z 1385 roku i mówi o drodze „przekraczającej" w bliżej nieznanym miejscu rzekę Sejnę — Seynyn i biegnącą dalej przez rzekę Hańczę — Ansee, Marychę - Maro i Białą Hańczę - Cleyne Ansee.

Spór o ziemie pojaćwieskie trwał ponad wiek. Rozstrzygnięto go dopiero po klęsce Krzyżaków pod Grunwaldem, 27.11.1422 roku nad jeziorem Melno, ustalając granicę między Wielkim Księstwem Litewskim a Krzyżakami. Granica ta w niezmienionym kształcie przetrwała do roku 1939 jako wschodnia granica Prus. Po ustaleniu przebiegu granicy - po stronie litewskiej dla łatwiejszego dotarcia do granicy krzyżackiej, ale również w głąb Puszczy – przeprowadzono pierwsze drogi. (W opisie tych dróg pochodzącym z 1594 roku mamy już pierwszą wzmiankę o jeziorze Heret). Punktem głównym, do którego zbiegały się owe drogi były Wigry, gdzie najprawdopodobniej w XV wieku w miejscu dawnej osady usytuowano dwór myśliwski wielkich książąt litewskich. Jedna z tych dróg tzw. przełomska prowadziła od dworu książęcego w Przełomie nad Niemnem przez most Kortowicze na Hańczy, przez puszczę obok Błota Mszanego koło jeziora Heret i dalej przez Most Postaw (Wysoki Most) do Wigier. Wraz z przejęciem ziem pojaćwieskich po stronie litewskiej, w celu lepszego wykorzystania bogactw puszczańskich, dokonano również podziału dóbr, tworząc leśnictwa, wytyczono w Puszczy pasy biegnące od Niemna w kierunku granicy krzyżackiej. Pasem wysuniętym najdalej na południe była Puszcza Perstuńska, na północ od niej, od dworu Przełom nad Niemnem po granicę krzyżacką, rozciągała się Puszcza Przełomska (której pd. - wsch. część pokrywa się z obecnym obszarem Puszczy Augustowskiej), wysuniętą najdalej na północ część stanowiła Puszcza Merecka.

Wraz z podziałem Puszcz miedzy dwory rozpoczyna się okres wzmiankowanego w dokumentach historycznych osadnictwa na tych terenach. Ośrodkiem leśnictwa przełomskiego staje się dwór, który już w 1645 roku obejmował zabudowania dworskie i folwarczne, a otoczony był palisadą o charakterze obronnym. Wraz z rokiem 1645 w okolicy dworu założono wsie zamieszkałe przez chłopów pańszczyźnianych, pracujących na polach folwarku.

Na terenie Puszczy zakładane są też tzw. osady osoczników, specjalnej kategorii służby dworskiej, odpowiedzialnej za pilnowanie puszczy, jezior i jazów na rzekach puszczańskich oraz branie udziału w różnych zajęciach leśnych. Służba ta zwana była osoką a jej członkowie osocznikami i jak sama nazwa wskazuje, jej pierwotnym zadaniem była pomoc 42

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany przy polowaniu. W XVI wieku przy pomiarze włócznej wytyczono osobne wsie, w całości lub części zamieszkałe przez osoczników. Wtedy też każdy z nich otrzymał duży przydział ziemi w zamian za pełnienie służby osoczniczej.

Oprócz wspomnianych wsi osoczników na terenie Puszczy istniały niewielkie zamieszkiwane okresowo osady strażników leśnych, w miejsce których (dopiero ok. 1781 roku) powstawały wsie. Osobną grupę miejscowości, rozwijających się w Puszczy, stanowiły osady przemysłowe tj.: rudy i smolarnie. Wraz z upadkiem przemysłu rudniczego i smolarni osady te zmieniły się w ubogie wsie rolnicze. W szybkim czasie rozrosły się jednak wraz z procesem osiedlania się w nich robotników leśnych oraz zamianą budynków rudni na młyny.

Do końca XVIII wieku, przez cały okres istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Suwalszczyzna, a co za tym idzie, obszar obecnej Gminy Płaska, należała do Wielkiego Księstwa Litewskiego, a administracyjnie do województwa trockiego. W 1795 roku Rzeczpospolita zniknęła z mapy Europy, a Suwalszczyznę zagarnęły Prusy, włączając ją do nowo utworzonej prowincji Prusy Nowowschodnie. Stan taki istniał do roku 1807, kiedy to w wyniku zwycięstwa Napoleona nad Prusami, na mocy traktatu tylżyckiego powstało Księstwo Warszawskie, w granicach którego znalazła się Suwalszczyzna. Po upadku Napoleona, w 1815 roku na kongresie wiedeńskim dokonano nowego podziału ziem dawnej Polski. Suwalszczyzna weszła w skład Królestwa Polskiego zwanego też Królestwem Kongresowym, którego władcą był car rosyjski. Po klęsce powstania styczniowego i tak ograniczona już niezależność Królestwa została całkowicie zniesiona, a państwo nazwano Krajem Przywiślańskim.

Od tego momentu dalszy rozwój osadnictwa na terenie obecnej gminy związany jest już ściśle z działalnością zaborców. Po roku 1918, wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, ludność pochodzenia rosyjskiego w niektórych wsiach stanowi nadal większość. Zmienia się to w roku 1941, kiedy to ludność ta przenosi się do Związku Radzieckiego. Wsie przez nią wysiedlone zajmowane są przez Polaków masowo przesiedlanych przez Niemców.

Podsumowując dzieje osadnictwa na tym terenie, należy stwierdzić, iż ich kolonizacja trwała od początku XVI wieku, kiedy dokonano podziału Puszczy między możnych litewsko - ruskich, po wiek XIX i przebiegała w dwóch etapach, przerywanych potopem szwedzkim i zarazą w latach 1709 - 1711, które przyczyniły się do znacznych strat i zniszczeń. Pierwszy z tych etapów obejmował lata od rozdawnictwa dóbr po wiek XVII (w okresie tym powstawały 43

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany jedynie dwory i luźne zagrody chłopskie, które dopiero w czasie pomiary włócznej przekształciły się w duże zwarte wsie). Drugi zaś trwał od ok. 1740 roku po rok 1860. Między pierwszym a drugim etapem na terenie Puszczy rozwijało się osadnictwo związane z eksploatacją bogactw puszczańskich, rozwijały się osady: rudników, smolarzy, budy drwali i dziegciarzy. Ziemie zamieszkałe niegdyś przez Jaćwingów, leżące na pograniczu trzech narodów, kolonizowali osadnicy różnego pochodzenia. Od strony pn. - wsch. przybyli Litwini i Rusini. W czasie pomiary włócznej, w XVII wieku, pojawili się Polacy. Późniejsza przewaga ludności polskiej wiąże się z przybyciem osadników z Mazowsza i Mazur po najeździe szwedzkim i zarazie morowej, które przyczyniły się do znacznego spadku zaludnienia. Ludność pochodzenia rosyjskiego zaludniająca te tereny w czasach zaborów opuściła je lub uległa polonizacji.

Na terenie obecnej Gminy Płaska, na przestrzeni wieków wykształcił się specyficzny skład etniczny ludności, który wywarł szczególny wpływ na tradycyjną kulturę ludową tego obszaru. Na skład etniczny ludności złożyły się elementy: polski, litewski, wielkoruski i białoruski. Najlepszym przykładem specyfiki kultury tych terenów mogą być formy architektoniczne budownictwa wiejskiego, nielicznie zachowane do czasów obecnych, świadczące jednak o różnorodności i bogactwie twórczym. Należy tu dodać, że na kształtowanie się formy budownictwa wiejskiego tych terenów, obok czynników historycznych i społeczno - gospodarczych, duży wpływ miały istniejące tu warunki fizjograficzne. Bogato zalesione tereny Puszczy Augustowskiej dostarczały drewna iglastego, które stało się podstawowym materiałem budowlanym.

W latach 1825-1839 wybudowano Kanał Augustowski, co przyczyniło się do dalszego rozwoju osadnictwa. Przyjmuje się, iż w końcu XVIII w. i XIX w. na obszarze tym powstały liczne drobne osady służby leśnej, a następnie obsługi Kanału Augustowskiego. Miejscowości te zasiedliła w przewadze ludność polska. Region ten poza częścią prywatnych jezior i łąk należał z przerwą (druga połowa XVII w. i początek XVIII. - rządy kamedułów) do dóbr królewskich.

Gmina Płaska jako odrębna jednostka administracyjna istnieje od 1973 roku. W latach 1975- 1998 gmina położona była w województwie suwalskim. Siedziba gminy to Płaska. Wieś Płaska wywodzi się z osady drwali, a nazwę zapożyczyła od rzeki włączonej do systemu kanału (Sucha Rzeczka vel Serwianka vel Paniówka) i rozwinęła się ze „smolnicy” istniejącej w połowie XVIII w. Inna legenda głosi, iż nazwa gminy wywodzi się od jej pierwszego osadnika, który nazywał się Płaska. Źródło: www.plaska.pl 44

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 2. KAPITAŁ LUDZKI

2.1. DEMOGRAFIA

Istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój Gminy Płaska jest sytuacja demograficzna oraz perspektywy jej zmian. Na terenie gminy zauważalne są wahania liczby ludności (brak stałej tendencji wzrostowej bądź malejącej w analizowanych latach), co zostało zaprezentowane szczegółowo w tabeli 7.

Tabela 7. Liczba ludności na terenie Gminy Płaska w latach 2011-2016

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary STAN LUDNOŚCI - Ludność wg miejsca zameldowania/zamieszkania i płci ogółem, faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 31 XII ogółem osoba 2602 2589 2634 2650 2641 2616 mężczyźni osoba 1323 1319 1340 1360 1350 1341 kobiety osoba 1279 1270 1294 1290 1291 1275 URODZENIA I ZGONY - Ruch naturalny wg płci Urodzenia żywe ogółem - 22 18 26 27 17 23 mężczyźni - 8 11 18 17 7 14 kobiety - 14 7 8 10 10 9 Zgony ogółem ogółem - 19 27 25 36 34 39 mężczyźni - 11 15 18 17 14 20 kobiety - 8 12 7 19 20 19 Zgony niemowląt ogółem - 0 1 0 0 0 0 mężczyźni - 0 1 0 0 0 0 Przyrost naturalny ogółem - 3 -9 1 -9 -17 -16 mężczyźni - -3 -4 0 0 -7 -6 kobiety - 6 -5 1 -9 -10 -10 Źródło: Dane GUS

Analizując liczbę ludności z uwzględnieniem płci należy zauważyć przewagę mężczyzn nad kobietami w kolejnych latach analizy.

45

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 1. Liczba ludności na terenie Gminy Płaska z uwzględnieniem płci

Źródło: Dane GUS

W latach 2011-2016 Gmina Płaska notowała zarówno dodatnie jak i ujemne wartości wskaźnika przyrostu naturalnego. Najniższy poziom przyrostu naturalnego wyniósł -17 i było to w 2015 roku. Najwyższy dodatni przyrost naturalny wyniósł 3 i było to w 2011 roku.

Analizując dane dotyczące liczby ludności na terenie Gminy Płaska należy stwierdzić, że dynamika zmian liczby mieszkańców nie jest korzystna, a zatem istotne jest podejmowanie działań mających na celu przyciągnięcie na ten teren nowych mieszkańców, dla których istotne znaczenie ma także stan środowiska przyrodniczego oraz dostępność do podstawowej infrastruktury społecznej i technicznej.

Tabela 8. Migracje ludności z terenu Gminy Płaska w latach 2011-2016

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary Migracje na pobyt stały gminne wg płci migrantów, w ruchu wewnętrznym i zagranicznym zameldowania w ruchu wewnętrznym ogółem osoba 42 37 38 32 32 31 mężczyźni osoba 23 19 12 16 7 16 kobiety osoba 19 18 26 16 25 15 zameldowania z zagranicy ogółem osoba 0 1 0 0 0 0 mężczyźni osoba 0 1 0 0 0 0 kobiety osoba 0 0 0 0 0 0 wymeldowania w ruchu wewnętrznym ogółem osoba 21 26 20 35 14 34 46

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary mężczyźni osoba 10 11 7 7 4 16 kobiety osoba 11 15 13 28 10 18 ogółem osoba 0 0 0 0 0 0 mężczyźni osoba 0 0 0 0 0 0 kobiety osoba 0 0 0 0 0 0 saldo migracji wewnętrznych ogółem osoba 21 11 18 -3 18 -3 mężczyźni osoba 13 8 5 9 3 0 kobiety osoba 8 3 13 -12 15 -3 saldo migracji zagranicznych ogółem osoba 0 1 0 0 0 0 mężczyźni osoba 0 1 0 0 0 0 kobiety osoba 0 0 0 0 0 0 saldo migracji wewnętrznych na 1000 ludności ogółem osoba 8,1 4,2 6,9 -1,1 6,8 -1,1 Migracje na pobyt stały gminne wg płci migrantów i kierunku (miasto, wieś) zameldowania ogółem ogółem osoba 42 38 38 32 0 31 mężczyźni osoba 23 20 12 16 0 16 kobiety osoba 19 18 26 16 0 15 zameldowania z miast ogółem osoba 23 25 19 23 22 19 mężczyźni osoba 14 11 6 13 5 11 kobiety osoba 9 14 13 10 17 8 zameldowania ze wsi ogółem osoba 19 12 19 9 10 12 mężczyźni osoba 9 8 6 3 2 5 kobiety osoba 10 4 13 6 8 7 zameldowania z zagranicy ogółem osoba 0 1 0 0 0 0 mężczyźni osoba 0 1 0 0 0 0 kobiety osoba 0 0 0 0 0 0 wymeldowania ogółem ogółem osoba 21 26 20 35 0 34 mężczyźni osoba 10 11 7 7 0 16 kobiety osoba 11 15 13 28 0 18 wymeldowania do miast ogółem osoba 12 20 14 23 9 27 mężczyźni osoba 6 10 5 4 4 14 kobiety osoba 6 10 9 19 5 13 wymeldowania na wieś 47

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary ogółem osoba 9 6 6 12 5 7 mężczyźni osoba 4 1 2 3 0 2 kobiety osoba 5 5 4 9 5 5 saldo migracji ogółem osoba 21 12 18 -3 0 -3 saldo migracji na 1000 osób ogółem osoba 8,1 4,6 6,9 -1,1 0 -1,1 saldo migracji zagranicznych na 1000 osób ogółem osoba 0 0,38 0 0 0 0 Źródło: Dane GUS

Biorąc pod uwagę saldo migracji należy zauważyć, że na terenie Gminy Płaska migracja zagraniczna nie stanowi większego znaczenia. Bardziej istotna jest migracja wewnętrzna. W 2016 roku saldo tej migracji wyniosło -3.

2.2. WIEK MIESZKAŃCÓW

Na terenie Gminy Płaska od 2013 roku zanotowano spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym. W latach 2011 – 2015 nastąpił zaś wzrost liczby osób w wieku produkcyjnym. Świadczy to między innymi o wzrastaniu zasobów pracy (osoby w wieku produkcyjnym), może jednak spowodować, że w dłuższym okresie czasu na obszarze gminy zacznie przybywać osób starszych (osoby w wieku poprodukcyjnym), dla których ważne staną się przede wszystkim usługi społeczne. Wtedy także gmina będzie musiała większą ilość środków przeznaczyć na zaspokojenie potrzeb tej grupy mieszkańców, włączając w to wydatki na pomoc społeczną. W celu dalszego przyrostu liczby osób w wieku produkcyjnym równoważących wzrastającą ilość osób w wieku poprodukcyjnym ważne jest przeprowadzanie inwestycji mających na celu poprawę stanu środowiska naturalnego, infrastruktury oraz zaplecza usługowego w celu dalszego przyciągania na teren gminy młodych, dobrze wykształconych mieszkańców, którzy zapewnią dodatkowe przychody dla budżetu gminy.

48

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 9. Grupy wiekowe ludności w latach 2011-2016

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary Ludność w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej), produkcyjnym i poprodukcyjnym wg płci w wieku przedprodukcyjnym ogółem osoba 483 457 469 458 446 445 mężczyźni osoba 248 237 248 248 237 242 kobiety osoba 235 220 221 210 209 203 w wieku produkcyjnym ogółem osoba 1577 1588 1624 1641 1644 1608 mężczyźni osoba 895 904 917 929 927 905 kobiety osoba 682 684 707 712 717 703 w wieku produkcyjnym mobilnym ogółem osoba 998 1001 1030 1054 1055 1030 mężczyźni osoba 550 550 560 573 563 548 kobiety osoba 448 451 470 481 492 482 w wieku produkcyjnym niemobilnym ogółem osoba 579 587 594 587 589 578 mężczyźni osoba 345 354 357 356 364 357 kobiety osoba 234 233 237 231 225 221 w wieku poprodukcyjnym ogółem osoba 542 544 541 551 551 563 mężczyźni osoba 180 178 175 183 186 194 kobiety osoba 362 366 366 368 365 369 Wskaźnik obciążenia demograficznego ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób osoba 65 63 62,2 61,5 60,6 62,7 w wieku produkcyjnym

ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób osoba 112,2 119 115,4 120,3 123,5 126,5 w wieku przedprodukcyjnym

ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób osoba 34,4 34,3 33,3 33,6 33,5 35 w wieku produkcyjnym Źródło: Dane GUS

49

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 2. Grupy wiekowe ludności

Źródło: Dane GUS

Porównanie struktury wiekowej Gminy Płaska z analogiczną strukturą na poziomie powiatu i województwa wskazuje na porównywalny rozkład osób w poszczególnych grupach wiekowych w powiecie augustowskim czy województwie podlaskim.

Wykres 3. Struktura ludności w podziale na główne grupy wiekowe w Gminie Płaska, powiecie augustowskim i województwie podlaskim

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, dane za 2016 r.

50

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 2.3. MIESZKALNICTWO

Na terenie Gminy Płaska – według danych GUS - liczba budynków na koniec 2016 r. wynosiła 1 173 i wzrosła od 2011 r. o 7,42%.

Tabela 10. Stan infrastruktury mieszkaniowej na terenie gminy

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary Zasoby mieszkaniowe - ogółem budynki - 1092 1107 1121 1142 1157 1173 izby - 4741 4828 4909 5029 5106 5192

powierzchnia 2 m 90533 92616 94455 97722 99490 101334 użytkowa mieszkań Źródło: Dane GUS

Wykres 4. Liczba budynków na terenie Gminy Płaska w latach 2011-2016

Źródło: Dane GUS

W latach 2011-2016 poprawie uległo wyposażenie techniczne i sanitarne budynków na terenie Gminy Płaska. W analizowanym okresie liczba budynków wyposażonych w wodociąg wzrosła o 8,55%, w łazienkę – o 9,5%, a w centralne ogrzewanie – o 15,28%. Świadczy to o systematycznej poprawie stanu infrastruktury mieszkaniowej na terenie gminy oraz dążeniu do zminimalizowania różnic w dostępie do podstawowej infrastruktury występujących pomiędzy terenami miejskimi i wiejskimi.

51

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 11. Wyposażenie budynków w instalacje techniczno – sanitarne na terenie Gminy Płaska w latach 2011-2016

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary Budynki wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne, ogółem wodociąg - 947 962 976 997 1012 1028 ustęp spłukiwany - 890 905 919 940 955 971 łazienka - 853 868 882 903 918 934 centralne ogrzewanie - 530 545 559 580 595 611 gaz sieciowy - 3 3 3 3 3 3 Budynki wyposażone w instalacje - w % ogółu mieszkań, na wsi wodociąg % 86,7 86,9 87,1 87,3 b.d. 87,6 łazienka % 78,1 78,4 78,7 79,1 b.d. 79,6 centralne ogrzewanie % 48,5 49,2 49,9 50,8 b.d. 52,1 Źródło: Dane GUS

Porównując stan wyposażenia budynków w instalacje sanitarne na terenie Gminy Płaska, powiatu augustowskiego oraz województwa podlaskiego można zauważyć, że stopień wyposażenia domów w gminie jest niższy niż na terenie powiatu czy województwa podlaskiego (biorąc pod uwagę zarówno tereny wiejskie i miejskie w powiecie augustowskim i w województwie).

Wykres 5. Wyposażenie sanitarne budynków na terenie Gminy Płaska, powiatu augustowskiego oraz województwa podlaskiego

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

52

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Na terenach wiejskich w województwie podlaskim budynki wyposażone w wodociąg stanowią 83,4% ogółu mieszkań, 70,0% - w łazienkę, 54,9% - w centralne ogrzewanie. Wyposażenie w łazienkę i wodociąg jest więc w województwie mniejsze niż na terenie gminy, ogólna sytuacja w województwie jest bardziej korzystna biorąc pod uwagę jedynie % ogółu budynków wyposażonych w centralne ogrzewanie. Na terenie powiatu augustowskiego (obszary wiejskie) procent ogółu budynków

wyposażonych w wodociąg stanowi 82,8%, w łazienkę - 75,3% a w centralne ogrzewanie - 53,4%.

Wykres 6. Wyposażenie sanitarne budynków na terenach wiejskich w Gminie Płaska, powiecie augustowskim i województwie podlaskim

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

2.4. STRUKTURA ZATRUDNIENIA I RYNEK PRACY, ŹRÓDŁA UTRZYMANIA MIESZKAŃCÓW

Na terenie Gminy Płaska w 2016 roku, według danych GUS, było 239 podmiotów gospodarki narodowej. Analizując grupy rodzajów działalności według PKD 2007, 116 z nich zajmowało się pozostałą działalnością, na drugim miejscu były podmioty należące do grupy: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (84). Najmniej zaś należało do grupy: przemysł i budownictwo – 39. Analizując realną aktywność zawodową mieszkańców wzięto pod uwagę liczbę osób pracujących przypadających na 1000 mieszkańców. Na terenie Gminy Płaska wskaźnik ten jest niższy niż dane z województwa (186 osób w 2016 r.) czy dane krajowe (240 osoby) i kształtuje się na poziomie 81 osób.

53

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 12. Liczba osób pracujących na terenie Gminy Płaska

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary Pracujący wg płci ogółem osoba 195 204 215 221 221 211 mężczyźni osoba 99 105 113 111 112 107 kobiety osoba 96 99 102 110 109 104 Pracujący na 1000 ludności ogółem osoba 75 79 82 83 84 81 Źródło: Dane GUS

Wykres 7. Liczba osób pracujących z uwzględnieniem płci

Źródło: Dane GUS

2.5. BEZROBOCIE

Na terenie Gminy Płaska największą ilość zarejestrowanych bezrobotnych odnotowano w 2013 roku, ich liczba osiągnęła wówczas poziom 238 osób. Najmniejszy poziom bezrobocia zanotowano zaś w 2016 roku (174 osoby). Biorąc pod uwagę udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci można zauważyć, że jest on porównywalny zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.

Analizując dane dotyczące bezrobocia na terenie gminy nie można zapomnieć, że badania statystyczne prowadzone przez PUP nie pokazują pełnego obrazu rynku pracy, nie rejestrując przede wszystkim problemu ukrytego bezrobocia w rolnictwie. Nie można także

54

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany pomijać faktu, że w przeciągu ostatnich lat zmieniały się przepisy dotyczące sposobu określania statusu osoby bezrobotnej, które eliminowały z tej statystyki niejednokrotnie całe grupy społeczne. Pomimo tych faktów zarówno dane statystyczne, jak i wynikające z obserwacji własnych wskazują, że w odniesieniu do rynku pracy na tym terenie w dalszym ciągu będzie odnotowywana sytuacja związana ze zwiększaniem liczby osób pracujących powodując zmniejszenie stopy bezrobocia.

Tabela 13. Liczba osób bezrobotnych na terenie Gminy Płaska w latach 2011-2016

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary Bezrobotni zarejestrowani wg płci w gminach ogółem osoba 227 234 238 212 218 174 mężczyźni osoba 131 132 135 117 122 100 kobiety osoba 96 102 103 95 96 74 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci ogółem % 14,4 14,7 14,7 12,9 13,3 10,8 mężczyźni % 14,6 14,6 14,7 12,6 13,2 11 kobiety % 14,1 14,9 14,6 13,3 13,4 10,5 Źródło: Dane GUS

Wykres 8. Liczba osób bezrobotnych na terenie Gminy Płaska w latach 2011-2016

Źródło: Dane GUS

55

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 3. GOSPODARKA

3.1. ROLNICTWO

Zgodnie z danymi GUS pochodzącymi z Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 r. na terenie Gminy Płaska istnieje 740 gospodarstw rolnych (zaprezentowano dane z 2010 r. ze względu na brak dostępności bardziej aktualnych informacji).

Tabela 14. Liczba gospodarstw rolnych na terenie Gminy Płaska

Jedn. Wyszczególnienie 2010 miary ogółem - 740 do 1 ha włącznie - 272 1 - 5 ha - 283 5 - 10 ha - 130 10 -15 ha - 38 15 ha i więcej - 17 Źródło: Dane GUS

Na terenie gminy najwięcej jest gospodarstw mających obszar użytków rolnych o powierzchni 1 – 5 ha (38,24%), najmniej w przedziale 15 ha i więcej (2,3%).

Wykres 9. Struktura gospodarstw rolnych ogółem

Źródło: Dane GUS, PSR 2010

56

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Produkcja rolnicza na obszarze Gminy Płaska ma charakter wielokierunkowy. W produkcji roślinnej przeważa uprawa zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi oraz mieszanek zbożowych jarych. Przeważają gospodarstwa zajmujące się hodowlą drobiu oraz bydła.

Zgodnie z danymi GUS, gospodarstwa rolne w Gminie Płaska charakteryzują się mało korzystną strukturą agrarną, gdzie największy odsetek stanowią gospodarstwa małe (1-5 ha oraz do 1 ha). W przypadku województwa podlaskiego występuje podobny procent gospodarstw w każdym z prezentowanych podziałów, najwięcej jest jednak gospodarstw o powierzchni 1 – 5 ha. W powiecie augustowskim sytuacja jest podobna, udział procentowy poszczególnych wymienionych powierzchni jest porównywalny (ich procentowy udział mieści się w przedziale od 16,29% do 24,6%). Najwięcej jest jednak gospodarstw o wielkości 15 ha i więcej (24,6%).

Wykres 10. Struktura gospodarstw w Gminie Płaska, powiecie augustowskim i województwie podlaskim

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

3.2. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

Na terenie Gminy Płaska – zgodnie z danymi GUS – działało w 2016 r. 239 podmiotów gospodarki narodowej. W analizowanym okresie liczba przedsiębiorców działających na terenie gminy wzrosła o 5,75%. Największa liczba jednostek działała w sektorze prywatnym – 95,40% ogółu podmiotów gospodarczych. W przypadku podmiotów działających w sektorze publicznym należy stwierdzić, że w latach 2011-2016 nie odnotowano zmian ich liczby. W sektorze prywatnym przyrost ten wyniósł 6,05%. 57

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Zwiększenie liczby podmiotów gospodarczych na terenie Gminy Płaska świadczy o rosnącej przedsiębiorczości wśród mieszkańców gminy oraz o tym, że podmioty te są w stanie utrzymać się na lokalnych rynkach, bez konieczności zamykania działalności gospodarczej.

Tabela 15. Podmioty gospodarki narodowej działające na terenie Gminy Płaska w latach 2011-2016 Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Podmioty wg sektorów własnościowych podmioty gospodarki narodowej 226 228 240 244 242 239 ogółem sektor publiczny - ogółem 11 11 11 11 11 11

sektor publiczny - państwowe i samorządowe jednostki prawa 7 7 7 7 7 7 budżetowego

sektor prywatny - ogółem 215 217 229 233 231 228 sektor prywatny - osoby fizyczne 195 196 209 212 211 206 prowadzące działalność gospodarczą

sektor prywatny - spółki handlowe 1 2 1 1 1 2

sektor prywatny – stowarzyszenia 10 10 10 10 10 11 i organizacje społeczne

Źródło: Dane GUS

Wykres 11. Liczba podmiotów gospodarczych na terenie Gminy Płaska w latach 2011-2016

Źródło: Dane GUS

58

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Biorąc pod uwagę liczbę podmiotów gospodarczych według sekcji PKD stwierdzić należy, że największa liczba podmiotów wykonuje pozostałą działalność, najmniej jest zaś firm zajmujących się przemysłem i budownictwem.

Tabela 16. Wykaz podmiotów gospodarczych działających na terenie Gminy Płaska według grup rodzajów działalności Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Podmioty wg grup rodzajów działalności PKD 2007 ogółem - 226 228 240 244 242 239 rolnictwo, leśnictwo, - 95 90 90 90 90 84 łowiectwo i rybactwo przemysł i budownictwo - 27 33 40 40 37 39 pozostała działalność - 104 105 110 114 115 116 Źródło: Dane GUS

Aktywność gospodarczą oraz przedsiębiorczość mieszkańców dobrze charakteryzuje wskaźnik podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. W przypadku Gminy Płaska wskaźnik ten jest wyższy od wartości dla powiatu augustowskiego oraz województwa podlaskiego, co wskazuje na wyższą przedsiębiorczość mieszkańców gminy. Wartości wskaźników dla poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego zaprezentowano na wykresie 12.

Wykres 12. Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności na terenie Gminy Płaska, powiatu augustowskiego i województwa podlaskiego

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

59

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 4. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

4.1. INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA I KOMUNIKACYJNA

Przez teren gminy przebiegają drogi o znaczeniu krajowym, wojewódzkim i powiatowym, takie jak: droga krajowa nr 16, droga wojewódzka 672 Przewięź - Sucha Rzeczka – Gorczyca - Płaska – Mikaszówka – Gruszki – Rudawka, droga wojewódzka 664, droga powiatowa 1242B Płaska-Żyliny - Sucha Rzeczka, droga powiatowa 1206B Głęboko Bród – Strzelcowizna – Gorczyca i droga powiatowa 1205B Frącki – Dworczysko – Łośki – Mikaszówka, 1207B Macharce – Mołowiste – Gorczyca, 1208B Serski Las – Serwy - Sucha Rzeczka, 1233B Mikaszówka – Rygol – Muły, 1234B Gruszki – Rubcowo – Skieblewo - do drogi Nr 664. Tabela 17 i 18 prezentują informacje na temat dróg gminnych na terenie Gminy Płaska.

Tabela 17. Zestawienie zbiorcze powierzchni dróg Gminy Płaska Powierzchnia Powierzchnia L.p. Miejscowość 2 [ha] [m ] 1. Muły 1,75 17500 2. Rygol 4,623 46230 3. Mikaszówka 17,3845 173845 4. Gruszki 32,31 323100 5. Rubcowo 11,03 110300 6. Rudawka 3,66 36600 7. Płaska 5,9221 59221 8. Gorczyca 0,82 8200 Sucha 9. 1,7655 17655 Rzeczka 10. Serwy 23,3748 233748 11. Dalny Las 9,42 94200 12. Serski Las 6,22 62200 13. Macharce 8,17 81700 14. Mołowiste 1,54 15400 15. Strzelcowizna 6,7565 67565 Źródło: dane Urzędu Gminy Płaska

60

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 18. Wykaz dróg zaliczonych do kategorii dróg gminnych

Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

Mołowiste- 102681B Lokalna 28 Mołowiste 2,025 2,353 Naturalna/bitum 1. Macharce 164, 65, 67,62 Macharce Dalny Las- 102682B Lokalna 154 Dalny las 0,677 0,707 Bitumiczna 2. Serski Las 94, 95 Serski Las

Bryzgiel- Monkinie- Serski Las zmiana 102683B nazewnictwa Lokalna 3 2,9 Naturalna/bitum 3. przebiegu drogi na Tobołowo - Serski Las

89, 88 Serski Las 1,489 234/1 gm. Giby 1,411 Podserwy- 4. 102684B Lokalna 151/1, 155/1 Dalny Las 1,14 0,924 Naturalna Dalny Las Nowinka- Sucha 5. 102685B Lokalna 450, 449, Serwy 7,12 7,25 Naturalna Rzeczka (militarna) Płaska- 6. 102686B Lokalna 36/1 Płaska 1,728 1,724 Naturalna Pobojne

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

Rygol-Muły zmiana 265, 267, nazewnictwa 165/1, 116/1, 7. 102687B Lokalna Rygol 1,383 1,312 Naturalna/bitum przebiegu na 161/1, 198/4, droga we wsi 155/5, 154/1 Rygol

Rygol- 102688B Lokalna 3,75 3,787 Naturalna Gruszki odcinek ALP 37/2 Gruszki 0,636 Lokalna 268 Rygol 0,53 8. odcinek ALP 87/2 Gruszki 0,392 Lokalna 279, 280, 281 Rygol 0,407 88/3, 89, 90, odcinek ALP Gruszki 1,822 91/1 136, 125/1, 127/1, 129/1, Czarny Bród- 130/1, 131/1, Sucha 9. 102689B Sucha Lokalna 133/1, 93/2, 1,665 1,679 Naturalna/bitum Rzeczka Rzeczka 120/9, 138, 120/7, 120/5, 158/15, 89/3

Suche Doły- 102690B Lokalna 24, 87, Serski Las 2,75 2,78 Naturalna 10. Serski Las 60 Macharce 0,447

62

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

Mołowiste- 245/2, 249/1, 102691B Lokalna Serwy 1,85 3,306 Naturalna 11. Podmacharce 250/1 37 Mołowiste 0,538

Macharce- 102692B Lokalna 66, 163 Macharce 7,42 7,191 Naturalna/bitum. Strzelcowizna

12. 1003/1, 1003/2, Serwy 1003/3, 27, 97 Strzelcowizna

Płociczno- Macharce- Serski Las zmiana 102693B nazewnictwa 3,5 4,185 Naturalna/bitum przebiegu drogi na 13. Kopanica - Serski Las

Lokalna 98, Serski Las 0,149 96/3, 96/1, odcinek ALP 469, 465, 460, Serwy 2,937 3/4, 3/2 381, 58 gm. Nowinka 1,099

63

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

Gorczyca- Płaska Kąty zmiana nazewnictwa 102694B Lokalna 208 Gorczyca 0,715 0,729 Bitumiczna 14. przebiegu drogi na Gorczyca - Płaska

355/1, 399 Płaska 146, 147, 148, Czarny Bród- 102695B odcinek ALP 149, 150, 129, Serwy 4,487 1,008 Naturalna Swoboda 15. 114, 115, 101/1, 89, gm. Augustów

64

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

608/1, 618/2, 287/3, 288/3, 250/1, 602/1, 261/5, 298/6, 619, 264/3, 603/1, 604/1, 266/1, 305/3, droga we wsi 306/3, 307/3, 16 102696B Dojazdowa Gruszki 2,79 2,398 Naturalna/bitum Gruszki 268/1, 269/1, 308/1, 309/3, 270/1, 271/1, 310/1, 275/1, 312/1, 278/1, 313/3, 281/1, 285/1, 315/3, 322/10, 322/8,

Rudawka-do 17. 102697B granicy Lokalna 121, 350, 343, Rudawka 5,994 3,008 Naturalna/bitum państwa 1021/2, Gruszki- 102698B Lokalna 1021/1, 1022, Gruszki 1,85 2,579 Naturalna Skieblewo 18. 782, 1023/1 4,35 4,575 Naturalna/bitum Rygol- 243/3, 8, 653, 102699B Kudrynki- Lokalna Rudawka 1,553 652, 651, 649, Rudawka 19. 1020/2, Gruszki 3,022 1020/1 6,86 8,706 Naturalna/bitum 65

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

1007/3, Mikaszówka- 102700B Lokalna 1007/2, Serwy 7,07 Płaska Kąty 20. 1007/1 352, 394, Płaska 1,37 209 Gorczyca 0,266 325, 79/8, Rubcowo-kol. 323, 329, 21. 102701B Lokalna Rubcowo 2,825 2,135 Naturalna/bitum Rubcowo 160/1, 169/1, 170/1, 330

droga we wsi 22. 102702B Dojazdowa 327, Rubcowo 1,045 1,085 Naturalna Rubcowo

droga we wsi 23. 102703B Dojazdowa 322, 324, Rubcowo 1,055 2,242 Naturalna Rubcowo

droga we wsi Strzelcowizna zmiana 452/2, 455/6, nazewnictwa 529/3, 529/5, 24. 102704B Lokalna Strzelcowizna 1,4 2,388 Naturalna przebiegu 453/3, 529/6, drogi na 529/7, 534, Strzelcowizna - Okółek

66

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

droga we wsi 25. 102705B Dojazdowa 354 Płaska 0,755 0,546 Naturalna Płaska Kąty

Nowinka- 26. 102706B Strękowizna- Lokalna 451, Serwy 2,57 2,986 Naturalna/bitum Przewięź 1013/1, Mikaszówka- 1013/2, 27. 102707B Hanus- Dojazdowa Gruszki 11,865 8,216 Naturalna 1013/3, Skieblewo 1013/4 Sajenek- Jastrzębna Własność Sucha 28. 102708B pozbawienie 514, 515, 516 6,4 6,4 Naturalna ALP Rzeczka nr drogi publicznej Mikaszówka- 102709B 6,77 6,742 Naturalna Rudawka 29. 1/4, 12/1, Lokalna Gruszki 6,742 116/1, 149/3, odcinek ALP 88/1, 282 Gruszki 0,69 Rudawka- 102710B Osienniki- 4,75 4,495 Naturalna Lubinowo 30. 122, 244/1, 246, 1027/1, Lokalna Rudawka 3,405 1027/2, 1027/3,

67

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

243/6, 917/1, odcinek ALP Gruszki 1,09 245/1 Źródło: Dane Urzędu Gminy Płaska

68

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nie wszystkie drogi stanowiące sieć drogową Gminy Płaska odpowiadają wymaganiom określonym w przepisach prawa dla dróg publicznych, charakteryzują się niewystarczającymi parametrami technicznymi w stosunku do określonych w nich wymogów. Duża ich część ma nawierzchnię naturalną. W związku z tym niezbędne jest podjęcie działań mających na celu poprawę standardu technicznego dróg publicznych, zapewniającą poprawę jakości dróg i bezpieczeństwa ruchu drogowego. W tym celu niezbędne jest dokonanie budowy, przebudowy, rozbudowy i modernizacji istniejących dróg publicznych stanowiących sieć komunikacyjną gminy. Utwardzenie dróg gminnych, powiatowych oraz wojewódzkich, a także utrzymanie ich w dobrym stanie technicznym stanowi istotne zadanie na wszystkie lata objęte przedmiotową Strategią.

4.2. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA

Odpowiednia gospodarka wodna jest jednym z podstawowych działań mających na celu zachowanie odpowiednich stosunków ekologicznych na danym terenie. Jednocześnie niezbędne jest dostarczenie mieszkańcom podstawowych usług komunalnych. Zgodnie z danymi GUS stopień zwodociągowania Gminy Płaska w 2016 r. wynosił 87,60%. Łączna długość czynnej sieci wodociągowej wynosiła w tym roku 73,9 km, zaś liczba budynków podłączonych do sieci wodociągowej osiągnęła poziom 1 028.

Źródłami zaopatrzenia w wodę mieszkańców gminy są studnie głębinowe zlokalizowane w miejscowościach: Płaska, Gruszki, Serski Las, Rudawka i Strzelcowizna. Ponadto mieszkańcy mogą korzystać z gminnego ujęcia wody (studnia głębinowa) w Rubcowie i studni zakładowych.

Tabela 19. Stan zaopatrzenia w wodę na terenie Gminy Płaska

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary

długość czynnej sieci rozdzielczej km 73,9 73,9 73,9 73,9 73,9 73,9

długość czynnej sieci rozdzielczej będącej w zarządzie bądź km 73,9 73,9 73,9 73,9 73,9 73,9 administracji gminy

przyłącza prowadzące do budynków mieszkalnych szt. 875 897 897 911 956 979 i zbiorowego zamieszkania awarie sieci wodociągowej szt. - - - - 2 2 69

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary woda dostarczona gospodarstwom dam3 70,5 55,7 57,1 56,9 63,2 61,7 domowym ludność korzystająca z sieci osoba 2312 2306 2346 2364 2367 - wodociągowej

zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 m3 27,3 21,4 22 21,6 23,8 23,4 mieszkańca Źródło: Dane GUS

Na terenie Gminy Płaska brak jest sieci kanalizacji sanitarnej oraz oczyszczalni ścieków. Ze względu na rozproszoną zabudowę (poniżej 7 osób/km2), taki system nie jest ekonomicznie opłacalny do wykonania. W związku z czym Gmina Płaska w ramach projektu nr LT-PL/107 „Rozwój ekoturystyki na pograniczu polsko-litewskim” w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Litwa – Polska, realizowanego w partnerstwie z Samorządem Rejonu Lazdijai wybudowała 466 szt. przydomowych oczyszczalni ścieków. Budżet całego projektu wynosił 3 919 892,00 EUR, z czego 85% wyniosło dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej (3 331 908,20 EUR). Kolejne 237 szt. pozostaje planowane do budowy i gmina w miarę pojawiających się możliwości uzyskania dofinansowania na to przedsięwzięcie będzie składała wnioski o uzyskanie wsparcia w budowie przydomowych oczyszczalni ścieków. Ścieki komunalne z terenu gminy oczyszczane są zatem w instalacjach przydomowych, a u pozostałych mieszkańców przechowywane w zbiornikach bezodpływowych.

Tabela 20. Liczba zbiorników bezodpływowych oraz oczyszczalni przydomowych na terenie Gminy Płaska

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary zbiorniki bezodpływowe - stan szt. 728 336 339 342 345 349 w dniu 31 XII

oczyszczalnie przydomowe - szt. 69 469 469 471 497 501 stan w dniu 31 XII Źródło: Dane GUS

Porównując odsetek osób korzystających z sieci wodociągowej na terenie Gminy Płaska, powiatu augustowskiego oraz na terenach wiejskich województwa podlaskiego można zauważyć, że na obszarze Gminy Płaska odsetek ten był najmniejszy do roku 2010 (biorąc pod uwagę analizowane lata). W powiecie augustowskim nie ma już takiej jednoznacznej tendencji wzrostowej jak na terenie gminy. Na przykład w latach 2012 – 2013 odsetek osób

70

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany korzystających z sieci wodociągowej (biorąc pod uwagę ogół ludności terenu) był mniejszy niż w roku 2011. Według danych dotyczących województwa podlaskiego mamy sytuację podobną to tej z terenu Gminy Płaska - istnieje tendencja wzrostowa w analizowanym okresie.

Wykres 13. Odsetek osób korzystających z sieci wodociągowej na terenie Gminy Płaska, powiatu augustowskiego i województwa podlaskiego (podział według lat)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wykres 14. Odsetek osób korzystających z sieci wodociągowej na terenie Gminy Płaska, powiatu augustowskiego i województwa podlaskiego (podział według terenu)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

71

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 4.3. GOSPODARKA ODPADAMI

Na terenie Gminy Płaska źródłami wytwarzanych odpadów są:  przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą,  gospodarstwa domowe, w których powstają także odpady wielkogabarytowe czy niebezpieczne,  obiekty infrastruktury społecznej i komunalnej,  obszary cmentarzy,  infrastruktura drogowa i przydrogowa. Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych, wskaźnik ich nagromadzenia, jak również ich struktura oraz skład są uzależnione od różnych uwarunkowań lokalnych. Należy do nich: poziom rozwoju gospodarczego obszaru, zamożność społeczeństwa, rodzaj zabudowy mieszkalnej, sposób gospodarowania zasobami, przyzwyczajenia w konsumpcji dóbr materialnych, a także cechy charakterologiczne mieszkańców i ich podatność na edukację ekologiczną. Zgodnie z nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (obowiązującą od początku 2012 r. z późniejszymi zmianami) na gminach spoczywa zadanie zapewnienia odpowiedniego i właściwego zagospodarowania wszystkich odpadów komunalnych z możliwością selektywnego zbierania. Zmieszane odpady komunalne, czy pozostałości po sortowaniu tych odpadów przeznaczone do składowania, powinny być kierowane do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych – RIPOK, tak by były zagospodarowane w regionie swego powstania. W przypadku braku RIPOK lub podczas awarii odpady mogą być kierowane do instalacji zastępczych, wyznaczonych w Wojewódzkim Programie Gospodarki Odpadami. Odpady powinny odbierać od mieszkańców firmy, wyłonione w drodze przetargu, a za odbiór odpadów mieszkańcy uiszczą opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, z możliwością obniżki dzięki stosowaniu segregowania odpadów u źródła ich powstawania. W województwie podlaskim wydzielono cztery regiony gospodarki odpadami (RGO): Centralny, Południowy, Północny i Zachodni. Gmina Płaska znalazła się w Regionie Północnym. Zgodnie z zapisami „Planu Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2016-2022” w regionie znajdują się wydzielone Obszary: Koszarówka oraz ZUOK w Suwałkach, objęte projektem finansowanym w ramach POIiŚ. Gminy znajdujące się w wymienionych Obszarach, ze względu na konieczność zachowania trwałości projektu oraz dla potwierdzenia uzyskania efektu ekologicznego kierują odpady (zgodnie z umowami lub porozumieniami wynikającymi z dofinansowania z POIiŚ) do ZZO Koszarówka i ZUOK

72

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany w Suwałkach, przez wyznaczony okres trwałości projektu. Gmina Płaska związana jest z terenem wydzielonym Koszarówka. Odpady zielone na terenie tego regionu kierowane są do dwóch zakładów, a mianowicie w Koszarówce i Suwałkach. Podobnie sytuacja wygląda przy odpadach zmieszanych czy odpadach ulegających biodegradacji.

Władze Gminy Płaska nie widzą potrzeby budowy (ponad 600 tys. zł) i następnie kosztownego utrzymania (ponad 100 tys. zł rocznie) PSZOK-u na terenie gminy. Aktualnie wszystkie zadania związane z prowadzeniem PSZOK-u wykonuje przedsiębiorstwo MPO na terenie Gminy Płaska. W oparciu o konkurs i zawartą w jego wyniku umowę MPO nie tylko odbiera śmieci z terenu Gminy Płaska, ale również je zagospodarowuje. Odbiór odpadów segregowanych oraz zmieszanych następuje bezpośrednio od gospodarstw domowych. W roku 2019 planowane jest oddanie do użytku międzygminnego PSZOK-u w Augustowie, stąd inwestycja w tą instalację jest aktualnie niecelowa. Analiza stanu gospodarki komunalnej prowadzona jest na bieżąco. Na dzień 15 października 2017 r. gminnym system gospodarki odpadami komunalnymi zostało objętych 1352 nieruchomości. Na tę liczbę składa się 757 posesji zamieszkanych oraz 595 nieruchomości „sezonowych”. Segregowanie odpadów zadeklarowało 116 mieszkańców gminy (ok. 15%) oraz 298 właścicieli nieruchomości wykorzystywanych przez część roku (ok. 50%). W 2016 r. Gmina Płaska osiągnęła poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła na poziomie 27,10%. Gmina Płaska może pochwalić się jednymi z najniższych kosztami odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych w regionie.

4.4. INFRASTRUKTURA ELEKTROENERGETYCZNA, GAZOWA I TELEKOMUNIKACYJNA

Według danych „Programu Ochrony Środowiska Gminy Płaska” mieszkańcy gminy korzystają z energii elektrycznej dostarczanej poprzez trzy stacje transformatorowe (110/20 kV) zlokalizowane w Sejnach, Augustowie i Dąbrowie Białostockiej. Większość gospodarstw rolnych posiada dostęp do sieci o mocy 380 V. Stan techniczny sieci elektrycznej jest zadowalający. Od ok. 8 lat PGE prowadzi intensywną modernizację sieci zlokalizowanych na terenie Gminy Płaska. To w Gminie Płaska zostały zlokalizowane pierwsze nowoczesne linie napowietrzne tzw. fińska. Linie te charakteryzują się tym, że są bardzo wytrzymałe i nawet po zerwaniu ze słupa dalej płynie przez nie prąd w sposób bezpieczny dla użytkowników.

73

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Na obszarze Gminy Płaska nie jest dostępny gaz sieciowy.

Gmina Płaska dysponuje swoją własną siecią światłowodową o długości ok. 125 km oraz punktami dostępowymi w ilości 45 sztuk (acess point) - jest to sieć hybrydowa z przewagą światłowodowej. Aktualnie odbiorcami sygnału z sieci jest 200 rodzin z terenu gminy. Od listopada 2018 roku sieć zostanie udostępniona wszystkim mieszkańcom oraz turystom przebywającym i mieszkającym w Gminie Płaska. Sieć powstała w latach 2010-2013 i została zaprojektowana w tzw. systemie pasywnym (podobny system w Polsce został zlokalizowany w gminach zagłębia miedziowego) w ramach programu POIG 8.3. Aktualnie sieć będzie poddawana dalszej rozbudowie, aby już w 2019 roku móc dostarczyć sygnał do każdego odbiorcy o szybkości 100 Mb/s. Ilość odbiorców od listopada 2018 r. nie będzie limitowana. W gminie istnieje równolegle mocna infrastruktura sieci radiowych GSM, prywatnych operatorów telekomunikacyjnych oraz infrastruktura sieci doziemnej „dawna Telekomunikacja S.A.” Jednak ta ostatnia sieć nie była modernizowana od kilkunastu lat i jest mocno przestarzała oraz nierozwojowa.

5. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA

5.1. INFRASTRUKTURA EDUKACYJNA

Według danych GUS w latach 2011 – 2015 na terenie gminy funkcjonowały 2 szkoły podstawowe, sytuacja ta zmieniła się w 2016 roku (1 szkoła podstawowa). W analizowanym okresie funkcjonowało 1 gimnazjum.

Według danych udostępnionych na stronie internetowej, na terenie Gminy Płaska działa Zespół Szkół Ogólnokształcących w Płaskiej, Płaska 56, 16-326 Płaska.

Tabela 21. Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne oraz współczynnik skolaryzacji na terenie gminy

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary Szkoły podstawowe ogółem ob. 2 2 2 2 2 1 Gimnazja ogółem ob. 1 1 1 1 1 1 Współczynniki skolaryzacji (szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne) współczynnik skolaryzacji brutto szkoły podstawowe % 90,7 91,25 85,81 88,47 76,6 93,15 gimnazja % 96,47 94,87 96,2 88,89 90,12 94,05 74

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany współczynnik skolaryzacji netto szkoły podstawowe % 87,21 89,38 82,58 87,85 76,6 82,88 gimnazja % 95,29 92,31 94,94 88,89 86,42 79,76 Źródło: Dane GUS

Na wykresie 15 można zauważyć w miarę stałą ilości dzieci uczęszczających do szkół na terenie Gminy Płaska, co jest zjawiskiem pozytywnym, ponieważ nie powoduje konieczności poszukiwania przez władze gminy oszczędności związanych z utrzymaniem placówek.

Wykres 15. Liczba uczniów uczęszczających do placówek edukacyjnych na terenie Gminy Płaska

Źródło: Dane GUS

W gminie nie funkcjonują szkoły ponadgimnazjalne, a młodzież kontynuuje naukę w placówkach zlokalizowanych przede wszystkim na terenie Augustowa. Współczynnik skolaryzacji netto, liczony jako relacja liczby osób (w danej grupie wieku) uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia do liczby ludności (stan w dniu 31 XII) w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania, wynosi w gminie: w przypadku szkoły podstawowej – 82,88%, zaś w przypadku gimnazjum – 79,76%. Mimo wszystko dość wysoki wskaźnik skolaryzacji na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum wskazuje na to, że znaczna część uczniów kształci się w placówkach zlokalizowanych na terenie gminy. Największy poziom skolaryzacji netto w przypadku szkół podstawowych na terenie gminy wystąpił w 2012 roku, w przypadku gimnazjów było to w 2011 roku.

75

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Porównując współczynniki skolaryzacji w stosunku do szkół podstawowych na terenie Gminy Płaska, powiatu augustowskiego oraz województwa podlaskiego można zauważyć, że poziomy te są porównywalne, minimalnie mniejsze są jednak na terenie gminy, na co wskazuje wykres 16. Szczegółowe określenie współczynnika na wspomnianych terenach obrazuje wykres 17.

Wykres 16. Porównanie współczynnika skolaryzacji netto w Gminie Płaska, powiecie augustowskim oraz w województwie podlaskim (szkoły podstawowe)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wykres 17. Współczynnik skolaryzacji netto w Gminie Płaska, powiecie augustowskim oraz w województwie podlaskim (szkoły podstawowe)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

76

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Współczynnik skolaryzacji w odniesieniu do szkół gimnazjalnych jest bardziej zróżnicowany porównujący sytuację na terenie gminy, powiatu i województwa niż w przypadku szkół podstawowych, na co wskazuje wykres 20. Nadal jednak sytuacja na terenie powiatu augustowskiego i województwa podlaskiego jest porównywalna. Na terenie gminy widać większe różnice od tych danych niż w przypadku szkół podstawowych. Dane dotyczące skolaryzacji netto na terenie gminy, powiatu i województwa z podaniem ich wielkości przedstawia wykres 19.

Wykres 18. Porównanie współczynnika skolaryzacji netto w Gminie Płaska, powiecie augustowskim oraz w województwie podlaskim (gimnazja)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

77

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 19. Współczynnik skolaryzacji netto w Gminie Płaska, powiecie augustowskim oraz w województwie podlaskim (gimnazja)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

W zakresie edukacji przedszkolnej w Gminie Płaska, według danych GUS, w 2016 roku działał 1 obiekt wychowania przedszkolnego. Zgodnie z danymi zaprezentowanymi na wykresie 20, liczba dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym jest zmienna, również ilość dzieci w wieku przedszkolnym jest zmienna, na co wskazuje wykres 21. Trzeba pamiętać, że poprawa dostępności do edukacji przedszkolnej jest jednym z wyzwań czekających każdą gminę, szczególnie w przyszłości w kontekście przyciągania do gminy i zachęcania do zamieszkania w niej młodych małżeństw (dotyczy to także Gminy Płaska). Konieczne jest zatem podejmowanie działań prowadzących do tworzenia kolejnych miejsc wychowania przedszkolnego w celu objęcia edukacją wszystkich najmłodszych mieszkańców gminy.

78

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 20. Ilość dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym

Źródło: Dane GUS

Wykres 21. Dzieci w wieku przedszkolnym na terenie gminy

Źródło: Dane GUS

Porównując wskaźnik ilości dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego na 1 tys. dzieci w wieku 3-5 lat w Gminie Płaska, powiecie augustowskim oraz województwie podlaskim można wskazać na niski poziom objęcia wychowaniem przedszkolnym najmłodszych mieszkańców Gminy Płaska. Wskaźnik ten znacząco odbiega od danych zaprezentowanych dla całego województwa a nawet od danych z powiatu augustowskiego, które są jedynie niewiele niższe od tych dla województwa.

79

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 22. Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego na 1 tys. dzieci w wieku 3-5 lat w Gminie Płaska, powiecie augustowskim oraz województwie podlaskim

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

5.2. INFRASTRUKTURA SPORTOWA I REKREACYJNA

Na terenie Gminy Płaska istnieje rozbudowana, jak na gminę wiejską, infrastruktura sportowo-turystyczna. W latach 2011-2014 Gmina Płaska zrealizowała projekt „Rozbudowa infrastruktury turystycznej w obszarze Kanału Augustowskiego”. Powstały wówczas 3 plaże gminne nad jeziorem Orle, jeziorem Paniewo oraz jeziorem Mikaszewo. Obiekty zagospodarowały 2 piękne bindugi leśne oraz jeden teren gminny. Dziś turyści mają do swojej dyspozycji 4 plaże gminne zlokalizowane w najpiękniejszych miejscach gminy. Ponadto została zbudowana ścieżka rowerowo-narciarska, biegnąca od Centrum Turystyczno-Sportowego w Płaskiej wzdłuż jeziora Orle, Kanału Augustowskiego i jeziora Paniewo. W ramach tego projektu zostało wybudowane w Płaskiej Centrum Informacji Turystycznej oraz nowoczesny stadion sportowy wraz z trybunami i zapleczem treningowym. Szczegółowy zakres zrealizowanego projektu przedstawia się następująco: ZADANIE I. Budowa Gminnego Centrum Turystyczno-Sportowego w Płaskiej. Zadanie zakładało budowę i oddanie do eksploatacji wyjątkowo ciekawie położonego Centrum Informacji Turystycznej w Płaskiej, które przyczynia się do poprawy promocji regionu w obszarze turystycznym. Budynek CIT-u położony jest w centrum miejscowości, w bezpośredniej bliskości drogi powiatowej prowadzącej do przejścia granicznego w Kurzyńcu. Wokół budynku parkingi na ponad 40 samochodów ułatwiają i zachęcają turystów do zatrzymania się i skorzystania z oferty CIT oraz ścieżki rowerowo-narciarskiej. W ramach zadania wybudowano kompleks stadionowy z boiskami (do piłki nożnej, tenisa 80

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany ziemnego, siatkówki plażowej), bieżniami lekkoatletycznymi, budynku trybun oraz sauną, siłownią, wypożyczalnią nart biegowych i kawiarnią.

ZADANIE II. Budowa ścieżki rowerowo-narciarskiej wzdłuż szlaku Kanału Augustowskiego w Gminie Płaska (od Gminnego Centrum Turystyczno - Sportowego w Płaskiej do Rezerwatu Perkuć) o długości 3 540 mb. Nawierzchnia ścieżki biegnącej wzdłuż Kanału Augustowskiego wykonana została z kruszywa łamanego, zaś odcinek wzdłuż drogi powiatowej nr 1209B z kostki polbruk bezfazowej. Na dwóch pętlach ścieżki wykonane zostały wiaty grillowe oraz wiaty z siedziskami. Zadanie to wpływa na wydłużenie sezonu turystycznego w regionie. Większość turystów odwiedzających Gminę Płaska zainteresowanych jest głównie pobytem w okresie letnim. Walory przyrodniczo-krajobrazowe są również atrakcyjne poza okresem wakacji letnich. Funkcja ścieżki rowerowej wydłuży sezon o miesiące wiosenne i jesienne, a funkcja ścieżki narciarskiej wydłuży sezon na miesiące zimowe. Przygotowana i ładnie zagospodarowana ścieżka, biegnąca wzdłuż Kanału Augustowskiego to olbrzymia zachęta do jej przemierzenia. Niemal każdy turysta przyjeżdżający nad Kanał Augustowski zechce odwiedzić to miejsce. Ścieżka jest tym pierwszym ułatwieniem wejścia w Puszczę Augustowską. Kolejne wybory turystów poruszania się po szlakach turystycznych w Gminie Płaska będą samodzielną decyzją każdego turysty.

ZADANIE III. Zagospodarowanie 3 plaż na terenie Gminy Płaska. Zadanie to dotyczy zagospodarowania turystycznego: 1. plaży w Jazach nad jeziorem Mikaszewo, 2. plaży w Mołowistym nad jeziorem Serwy, 3. plaży w Płaskiej nad jeziorem Paniewo. Gmina Płaska dysponuje nowoczesnymi, zagospodarowanymi plażami, położonymi na najpiękniejszych bindugach przy Kanale Augustowskim. Plaże wyposażone zostały w pomosty, wiaty grillowe, przebieralnie plażowe, stojaki na rowery, place zabaw dla dzieci, drewniane ogrodzenia, śmietniki z obudową, instalacje nn z oświetleniem na słupach, miejsca postojowe, budynki sanitariatu, przyłącza wodociągowe. Zadanie to przyczyni się do powstania w regionie nowoczesnej bazy turystycznej i rekreacyjnej. Wartość całkowita projektu „Rozbudowa infrastruktury turystycznej w strefie Kanału Augustowskiego na terenie Gminy Płaska” wyniosła 7 438 995,59 zł, w tym wydatki kwalifikowane 6 845 592,95 zł. Projekt został finansowany z następujących źródeł: a) Środki Gminy Płaska: 2 304 800,88 zł, b) Środki EFRR: 5 134 194,71 zł, co stanowi 75% wydatków kwalifikowanych. 81

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Ponadto w latach 2012-2014 zostały odnowione wszystkie szlaki turystyczne na obszarze gminy i na nowo oznakowane. Wszystkie szlaki do wędrówek pieszych lub rowerowych są oznakowane w sposób widoczny, w głównych miejscach turystycznych zostało umieszczonych 15 dużych map szlaków turystycznych w Gminie Płaska.

5.3. INFRASTRUKTURA KULTURY

Na terenie Gminy Płaska funkcjonują dwie placówki wpisane do rejestru instytucji kultury:  Gminna Biblioteka Publiczna w Płaskiej, Płaska 81M, 16-326 Płaska;  Gminny Ośrodek Kultury w Płaskiej, 16-326 Płaska.

Tabela 22. Biblioteki publiczne na terenie gminy

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary biblioteki i filie ob. 1 1 1 1 1 1 pracownicy bibliotek osoba 4 4 4 4 3 3 księgozbiór wol. 17060 17410 17562 17898 18184 18148 zbiory elektroniczne szt. 7 7 7 7 7 7 zinwentaryzowane czytelnicy w ciągu roku osoba 428 372 348 224 186 153 wypożyczenia wol. 6194 5648 4566 4238 3938 3329 księgozbioru na zewnątrz Źródło: Dane GUS

W 2016 roku, według danych GUS, księgozbiór na terenie Gminy Płaska wyniósł 18 148 woluminów. Należy zauważyć spadający trend czytelnictwa. Aby temu zapobiec Gminna Biblioteka Publiczna od 1 stycznia 2018 r. zostanie umiejscowiona w centralnym punkcie gminy, w budynku Gminnego Ośrodka Kultury w Płaskiej.

82

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 23. Liczba czytelników korzystających z biblioteki publicznej w Gminie Płaska

Źródło: Dane GUS

Porównując liczbę osób przypadających na 1 placówkę biblioteczną można zauważyć, że w przypadku Gminy Płaska sytuacja ta jest najgorsza w porównaniu do sytuacji w powiecie i województwie we wszystkich analizowanych latach.

Wykres 24. Ludność na 1 placówkę biblioteczną w Gminie Płaska, powiecie augustowskim oraz województwie podlaskim

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

83

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 5.4. INFRASTRUKTURA OCHRONY ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ

W zakresie podstawowej opieki medycznej na terenie Gminy Płaska usługi wykonuje Ośrodek Zdrowia (ul. Płaska 54, 16-326 Płaska).

Tabela 23. Podmioty ambulatoryjne (stan w dniu 31 XII)

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary przychodnie ogółem ob. 0 1 1 1 1 1 praktyki lekarskie na wsi -- 2 1 1 1 1 1 przychodnie na 10 tys. ob. 0 4 4 4 4 4 ludności Źródło: Dane GUS

Na obszarze gminy funkcjonuje ponadto jeden punkt apteczny. Apteka znajduje się pod adresem ul. Płaska, 53D, 16-326 Płaska.

Tabela 24. Apteki ogólnodostępne na terenie gminy

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary apteki ob. 1 1 1 1 1 1 mgr farmacji osoba 2 1 2 2 2 2 Źródło: Dane GUS

W zakresie opieki szpitalnej oraz specjalistycznej mieszkańcy korzystają z usług placówek zlokalizowanych na terenie miasta Augustów.

Jednym z głównych aspektów w kwestii infrastruktury społecznej i jakości opieki zdrowotnej, który uwzględniono w analizie, jest dostęp pacjentów do świadczeń. Jest on bardzo istotny, zwłaszcza w kontekście najstarszych mieszkańców gminy. Zgodnie z informacjami zaprezentowanymi na wykresie 25 liczba udzielonych porad w ostatnim okresie maleje, najwyższy poziom osiągnęła w 2013 roku.

84

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 25. Liczba porad zdrowotnych udzielonych na terenie Gminy Płaska

Źródło: Dane GUS

Zadania z zakresu pomocy społecznej są realizowane przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej (GOPS), który jest jednostką organizacyjną gminy. Analizując dane na temat liczby osób oraz gospodarstw domowych korzystających z pomocy społecznej, zaprezentowane w tabeli 25, można zauważyć tendencję malejącą od 2013 roku, co jest zjawiskiem korzystnym.

Tabela 25. Środowiskowa pomoc społeczna na terenie Gminy Płaska

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary Gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej wg kryterium dochodowego ogółem gosp. 151 156 179 165 152 145 poniżej kryterium gosp. 110 127 142 138 132 126 dochodowego powyżej kryterium gosp. 41 29 37 27 20 19 dochodowego

Osoby korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej wg kryterium dochodowego i ekonomicznych grup wieku ogółem osoba 564 537 569 503 469 430 poniżej kryterium osoba 400 430 440 412 392 359 dochodowego powyżej kryterium osoba 164 107 130 91 77 71 dochodowego Źródło: Dane GUS

85

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Porównując udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem w Gminie Płaska z adekwatnymi wskaźnikami na poziomie powiatu augustowskiego i województwa podlaskiego w latach 2011-2016 zauważalna jest mniej korzystna sytuacja w odniesieniu do województwa podlaskiego i powiatu augustowskiego (które są na porównywalnym poziomie).

Wykres 26. Zasięg korzystania ze środowiskowej pomocy społecznej w Gminie Płaska, powiecie augustowskim oraz województwie podlaskim

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

5.5. INFRASTRUKTURA BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO

Bezpieczeństwo w szerokim rozumieniu zapewniają przede wszystkim władze Gminy Płaska oraz władze Powiatu Augustowskiego, a także różnego rodzaju służby.

Nad bezpieczeństwem mieszkańców gminy czuwają funkcjonariusze policji. Punkt Przyjęć Interesantów znajduje się pod adresem: Płaska 80 C. Jest to Rejon służbowy pozamiejski Nr 7 (KPP Augustów).

O sprawnie działający system ratowniczo-gaśniczy dba Ochotnicza Straż Pożarna w Płaskiej, Płaska 16 - 326 Płaska, jednostka ta liczy 39 członków. Pozostałe jednostki na terenie gminy: Ochotnicza Straż Pożarna w Dalnym Lesie, Ochotnicza Straż Pożarna w Gruszkach, Ochotnicza Straż Pożarna w Mołowistym, Ochotnicza Straż Pożarna w Rudawce, Ochotnicza Straż Pożarna w Strzelcowiźnie. Jednostki OSP są finansowane

86

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany z budżetu Gminy Płaska. Jednostki włączone do systemu KSRG dodatkowo otrzymują dofinansowanie ze strony rządowej (system KSRG).

6. REWITALIZACJA GMINY

Na terenie Gminy Płaska znajdują się obszary zdegradowane wymagające poddania zabiegom rewitalizacyjnym. W tym celu konieczne jest opracowanie programu rewitalizacji z uwzględnieniem kryteriów wskazanych w dokumencie pn. „Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020”, zgodnie z którymi w celu wyznaczenia obszaru rewitalizacji należy przeanalizować problem bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujące z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer:  gospodarczej (w szczególności w zakresie niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw),  środowiskowej (w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska),  przestrzenno-funkcjonalnej (w szczególności w zakresie niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych),  technicznej (w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska).

Szczegółowe określenie granic obszaru rewitalizacji zostanie przeprowadzone w ramach przygotowanego programu rewitalizacji. Planuje się inwestycje z zakresu rewitalizacji obejmujące m.in. przebudowę obiektów i zagospodarowanie terenu:  budynek po byłej szkole w Strzelcowiźnie,  budynek szkoły w Gruszkach,  budynek OSP w Gruszkach,  świetlica w Rudawce,  budynek po byłym Komisariacie Policji w Płaskiej.

87

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Obiekty te zostaną przeznaczone na cele społeczne, socjalne lub edukacyjne. Jednym z celów rewitalizacji będzie zwiększenie aktywności społecznej mieszkańców. Zakłada się, że w wyniku realizacji projektów mieszkańcy chętniej będą brali udział w spotkaniach, wydarzeniach kulturalnych, a to w dłuższej perspektywie przełoży się na wzrost ich zaangażowania w życie miejscowości i gminy oraz zmniejszenie występujących na obszarze zdegradowanym problemów społecznych. Nie można bowiem zapomnieć, że kluczowe znaczenie przy wychodzeniu z sytuacji kryzysowej ma nastawienie samego klienta pomocy społecznej, jego chęć do zmian i zaangażowanie w podejmowane działania.

7. PODSUMOWANIE ANALIZY I DIAGNOZY

7.1. PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADANIA ANKIETOWEGO

W ramach prac nad przygotowaniem Strategii Rozwoju Gminy Płaska wśród mieszkańców analizowanej jednostki samorządu terytorialnego zostało przeprowadzone badanie ankietowe. Ankieta była dostępna za pośrednictwem strony internetowej gminy. W badaniu wzięły udział 42 osoby zamieszkujące Gminę Płaska. Struktura ankietowanych z uwzględnieniem ich płci, wieku i statusu zawodowego została zaprezentowana na wykresach 27 – 29. Wynika z nich, że wśród osób biorących udział w badaniu przeważały kobiety, które stanowiły 69% ankietowanych. Biorąc pod uwagę wiek - przeważały osoby w przedziale 26-45 lat. Analizując dane dotyczące statusu zawodowego należy stwierdzić, że największa ilość ankietowanych posiadała status osoby pracującej.

Wykres 27. Płeć ankietowanych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego 88

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 28. Wiek ankietowanych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego

Wykres 29. Status zawodowy respondentów

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego

Pytania sformułowane w ramach ankiety zostały podzielone na następujące obszary:  społeczeństwo;  gospodarka;  środowisko i przestrzeń;  infrastruktura techniczna;  turystyka i rekreacja;  kultura;

89

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  edukacja. W ramach poszczególnych obszarów respondentów poproszono o dokonanie oceny według 5-ciostopniowej skali, gdzie 1 oznacza ocenę najniższą, a 5 - najwyższą. Na podstawie zebranych odpowiedzi obliczoną średnią ocenę dla każdego obszaru. Ankietowanych poproszono także o wskazanie mocnych i słabych stron Gminy Płaska, szans i zagrożeń dla jej rozwoju oraz najpilniejszych aspektów, które wymagają poprawy.

SPOŁECZEŃSTWO Jako najbardziej istotny problem w obszarze: Społeczeństwo ankietowani wskazali alkoholizm (ocena średnia: 3,24 pkt), przemoc w rodzinie (2,33 pkt) oraz narkomanię (1,85 pkt).

Wykres 30. Skala występowania problemów społecznych w Gminie Płaska

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego

Ankietowani stosunkowo nisko ocenili poziom zaangażowania mieszkańców w sprawy społeczności lokalnej (średnia ocena 2,6 pkt). Średnia ocen pomiędzy kobietami i mężczyznami biorącymi udział w ankiecie nie różniła się znacząco (kobiety: średnia ocen – 2,59; mężczyźni: średnia ocen – 2,62). Jednocześnie najbardziej krytycznie w tej sprawie wypowiedzieli się ankietowani w przedziale wiekowym 61 lat i więcej, ich średnia ocen wyniosła 2,20.

Poziom ochrony zdrowia na terenie gminy został średnio oceniony na 3,19 pkt. Najlepiej ten aspekt funkcjonowania analizowanej jednostki samorządu terytorialnego został oceniony przez najmłodszych mieszkańców (poniżej 25 lat), ich średnia ocena wyniosła 3,5. 90

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Poziom pomocy społecznej w Gminie Płaska został oceniony na 3,55 pkt, co wskazuje na bardziej pozytywne postrzeganie tej sfery działalności przez mieszkańców niż w przypadku dwóch wcześniejszych analizowanych zagadnień. Ten aspekt funkcjonowania gminy został najlepiej oceniony przez osoby w grupie wiekowej 46 – 60 lat – ich średnia ocen wyniosła 3,93.

Wykres 31. Ocena poziomu zaangażowania mieszkańców oraz podstawowych usług w Gminie Płaska

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego

GOSPODARKA W sferze gospodarczej ankietowani najlepiej ocenili atrakcyjność inwestycyjną obszaru gminy - cechy, dzięki którym jest atrakcyjna dla inwestorów z zewnątrz (średnia ocena 3,17 pkt), co może przełożyć się na możliwości rozwoju gminy w przyszłości, gdy potencjał ten zostanie właściwie wykorzystany. Respondenci najniżej ocenili natomiast możliwość uzyskania zatrudnienia na terenie gminy (1,90 pkt). Najgorzej ocenili ten aspekt ankietowani w przedziale wiekowym 26 – 45 lat, średnia oceny – 1,81.

Ankietowani dobrze ocenili za to dostępność usług na terenie gminy (średnia ocen – 2,79 pkt). Trochę gorzej oceniono działania promocyjne (średnia ocena 2,70 pkt), rola działalności rolniczej w dalszej perspektywie rozwoju całości gminy została oceniona średnio na 2,57 pkt, warunki prowadzenia działalności gospodarczej (średnia ocena 2,43 pkt).

91

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 32. Ocena warunków funkcjonowania Gminy Płaska - gospodarka

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego

ŚRODOWISKO I PRZESTRZEŃ Ankietowani bardzo wysoko ocenili czystość środowiska naturalnego na terenie Gminy Płaska i estetykę obiektów użyteczności publicznej (odpowiednio średnia ocen 4,24 i 4,10 pkt). Stosunkowo dobrze została także oceniona funkcjonalność obiektów użyteczności publicznej (średnia ocen 3,88 pkt). Trochę słabiej mieszkańcy gminy ocenili estetykę zamieszkałej miejscowości (3,76 pkt). Przy czystości środowiska naturalnego na terenie gminy wśród różnych grup wiekowych wystąpiła pewna różnorodność, najlepsza średnia ocen została uzyskana wśród mieszkańców poniżej 25 lat (4,50), najmniej wśród ankietowanych w wieku 61 lat i więcej (3,8).

Jako najmniej korzystną w analizowanym obszarze respondenci ocenili efektywność zagospodarowania przestrzeni w gminie (czyli optymalne wykorzystanie terenów). Średnia ocena w ramach tego pytania wyniosła 3,00 pkt, co wskazuje, mimo nie najgorszej oceny, na pewne niedobory w tym zakresie zauważalne przez osoby zamieszkujące Gminę Płaska.

92

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 33. Ocena warunków funkcjonowania Gminy Płaska – środowisko i przestrzeń

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego

INFRASTRUKTURA TECHNICZNA W obszarze: Infrastruktura techniczna ankietowani najlepiej ocenili system odbioru odpadów (średnia 3,71 pkt), infrastrukturę sportowo – rekreacyjną w miejscu zamieszkania (średnia 3,36 pkt), co wskazuje, że mieszkańcy zauważają poprawę w jakości i dostępności tej infrastruktury i pozytywnie oceniają działania władz gminy mające na celu zapewnienie jak najszerszego dostępu do boisk, placów zabaw, sal gimnastycznych itp. W sposób dość pozytywny odbierany jest także dostęp do Internetu w miejscowości zamieszkiwanej przez ankietowanego (3,09 pkt).

Z kolei jako największe problemy gminy w obszarze infrastruktury technicznej mieszkańcy Gminy Płaska wskazali poziom rozwoju sieci gazowej (średnia ocen 1,41 pkt) oraz komunikację zbiorową w gminie (linie autobusowe itp.) (średnia ocen 1,57). W mniejszym stopniu za problematyczne uznano stan dróg oraz poziom rozwoju sieci kanalizacyjnej (średnia ocen 2,61 pkt).

93

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 34. Ocena warunków funkcjonowania Gminy Płaska – infrastruktura techniczna

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego

TURYSTYKA I REKREACJA Mieszkańcy Gminy Płaska wskazują przede wszystkim na ważność inwestowania w rozwój turystyki (średnia ocen 4,57 pkt), co może przyczynić się także do wzrostu dochodów mieszkańców, którzy dzięki rozwojowi tej gałęzi gospodarki będą mogli znaleźć zatrudnienie na terenie gminy. Wysoko została oceniona atrakcyjność turystyczna gminy (średnia ocen – 4,38).

Najmniej korzystnie respondenci ocenili ofertę spędzania wolnego czasu na terenie gminy dla młodzieży (średnia ocen – 2,67) oraz ofertę spędzania wolnego czasu na terenie gminy dla seniorów (średnia ocen – 2,76).

94

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 35. Ocena warunków funkcjonowania Gminy Płaska – turystyka i rekreacja

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego

KULTURA Mieszkańcy Gminy Płaska niezbyt dobrze oceniają jakość i różnorodność wydarzeń kulturalno – rozrywkowych organizowanych przez obiekty kulturalne na terenie gminy (średnia ocen 2,60). Najlepiej ten aspekt funkcjonowania gminy postrzegają osoby poniżej 25 roku życia (ich średnia oceny tego zagadnienia wynosi 4,0), najgorzej zaś osoby w przedziale wiekowym 61 lat i więcej (średnia ocen 2,20). Liczba obiektów kulturalnych na terenie gminy została średnio oceniona na poziomie 3,26, czyli lepiej niż poprzednie zagadnienie. Trochę gorzej (w porównaniu z liczbą obiektów) oceniono jakość usług świadczonych przez obiekty kulturalne, średnia ocena ankietowanych wyniosła 3,12. Liczba obiektów kulturalnych została najlepiej oceniona przez grupę wiekową poniżej 25 lat, średnia 4,00, najgorzej przez grupę wiekową 46-60 lat – średnia 3,14.

95

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wykres 36. Ocena warunków funkcjonowania Gminy Płaska – kultura

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego

EDUKACJA W zakresie działań edukacyjnych na terenie Gminy Płaska ankietowani najlepiej ocenili jakość edukacji w szkołach podstawowych (średnia ocen 3,76 pkt), zaś najmniej są zadowoleni z jakości edukacji przedszkolnej (3,69 pkt), różnica ta jednak nie jest zbyt wielka. Według respondentów liczba obiektów oświatowych funkcjonujących na terenie gminy jest wystarczająca (dla pytania przyjęto skalę: 1 - zbyt mało, 2 - mało, 3 - wystarczająco, 4 - dużo, 5 - zbyt dużo) – średnia ocen 3,21.

Wykres 37. Ocena warunków funkcjonowania Gminy Płaska – edukacja

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego

96

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany ASPEKTY WYMAGAJĄCE POPRAWY W ramach ankiety mieszkańcy gminy wskazali także sfery, które wymagają najpilniejszej poprawy. Jako najbardziej istotne wskazano:  poprawę infrastruktury drogowej (chodników, dróg) – 37 wskazania;  budowę i modernizację sieci wodociągowej – 21 wskazań;  rozwój turystyki – 17 wskazań;  zmniejszenie bezrobocia – 13 wskazań.

MOCNE I SŁABE STRONY GMINY, SZANSE I ZAGROŻENIA DLA JEJ ROZWOJU Według respondentów mocne strony gminy to przede wszystkim:  czyste środowisko naturalne;  wysokie walory środowiska naturalnego;  korzystne położenie.

Z kolei słabymi stronami Gminy Płaska są:  zły stan dróg;  niska inicjatywa społeczna;  brak dogodnych międzymiastowych połączeń komunikacyjnych (linie autobusowe);  wysoki poziom bezrobocia i brak podmiotów gospodarczych o silnej pozycji w regionie.

Jako największe zagrożenia dla rozwoju gminy respondenci wskazali:  ucieczka ludzi młodych z obszarów wiejskich do większych miast;  malejąca inicjatywa społeczna;  ograniczony dostęp do środków finansowych z Unii Europejskiej;  brak rozwoju małej przedsiębiorczości (handel, usługi).

Szanse dla zwiększenia potencjału Gminy Płaska to – według mieszkańców:  dostęp do środków finansowych z Unii Europejskiej;  wysokie walory środowiska naturalnego;  agroturystyka i ekoturystyka;  wzrastające dochody budżetu gminy i osiedlanie się na terenie gminy nowych mieszkańców.

PODSUMOWANIE Przedstawiony materiał badawczy zawiera informacje odnośnie opinii mieszkańców Gminy Płaska w wielu ważnych dla niej kwestiach. Głównym celem badania było zweryfikowanie

97

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany poglądów mieszkańców na temat funkcjonowania kluczowych obszarów gminy oraz poznanie oczekiwań co do jej przyszłości. Badanie dostarcza materiałów diagnostycznych, jak również inspiracji w kontekście definiowania kierunków rozwoju gminy, które zostaną wykorzystane w ramach dalszych prac nad konstruowaniem Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017 – 2027.

7.2. ANALIZA SWOT

Analiza SWOT stanowi jedną z najpopularniejszych metod diagnozy sytuacji, w jakiej znajduje się wspólnota samorządowa. Służy porządkowaniu i segregacji informacji, dzięki czemu stanowi użyteczną pomoc przy dokonywaniu oceny zasobów i otoczenia danej jednostki samorządu terytorialnego, ułatwia też identyfikację problemów i określenie priorytetów rozwoju. Jej nazwa to skrót od pierwszych liter angielskich słów, stanowiących jednocześnie pola przyporządkowania czynników, mogących mieć wpływ na powodzenie planu strategicznego – silne strony (strenghts), słabe strony (weaknesses), szanse (opportunities) i zagrożenia (threats). S -> STRENGHTS, czyli silne strony W -> WEAKNESSES, czyli słabe strony O -> OPPORTUNITIES, czyli okazje T -> THREATS, czyli zagrożenia

Zgodnie z powyższym, czynniki rozwoju podzielić można na wewnętrzne, na które społeczność lokalna ma wpływ (silne i słabe strony), oraz na czynniki zewnętrzne – umiejscowione w bliższym i dalszym otoczeniu jednostki (szanse i zagrożenia). Podział ten można przeprowadzić również w inny sposób, mianowicie: czynniki pozytywne, czyli atuty i szanse, oraz czynniki negatywne, czyli wady i zagrożenia.

Analiza SWOT została przeprowadzona w oparciu o przedstawioną diagnozę sytuacji gminy oraz z uwzględnieniem wyników przeprowadzonych na terenie gminy badań ankietowych. Zgodnie z zakresem przeprowadzonej diagnozy oraz w oparciu o sfery najbardziej istotne dla rozwoju gminy, analizę SWOT przeprowadzono w czterech obszarach:  infrastruktura;  kapitał ludzki;  gospodarka;  środowisko.

98

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Infrastruktura Silne strony Słabe strony  niewystarczający stan techniczny dróg (większość dróg posiada nawierzchnię naturalną);  niesatysfakcjonujący stan techniczny urządzeń wodociągowych;  niewystarczająca ilość przydomowych oczyszczalni ścieków;  korzystne położenie;  niewystarczający poziom izolacyjności  funkcjonowanie tras turystycznych; budynków użyteczności publicznej;  funkcjonowanie placówek wychowania  niewystarczający poziom wykorzystania przedszkolnego; odnawialnych źródeł energii w budynkach  funkcjonowanie szkoły podstawowej użyteczności publicznej oraz w budynkach i gimnazjum z dobrą bazą dydaktyczną; indywidualnych i stanowiących własność  funkcjonowanie jednostek kulturalnych przedsiębiorstw; zapewniającego zagospodarowanie czasu  niewystarczający poziom efektywności wolnego; energetycznej części budynków  satysfakcjonująca liczba obiektów indywidualnych, kulturalnych;  nieefektywne oświetlenie uliczne,  funkcjonowanie Ochotniczych Straży  niewystarczająca ilość miejsc Pożarnych zapewniających bezpieczeństwo przeznaczonych do rekreacji; mieszkańców  słaby dostęp do usług medycznych, w tym brak dostępu do specjalistycznych usług medycznych na terenie gminy;  niedostateczne wyposażenie jednostek OSP;  występowanie obszarów zdegradowanych wymagających interwencji;  niewystarczająca ilość miejsc w przedszkolach i punktach przedszkolnych Szanse Zagrożenia  przewlekłość procedur lokalizacyjnych  racjonalna polityka przestrzenna, tworzenie inwestycji oraz ograniczenia realizacji planów miejscowych na terenach inwestycji ze względu na istniejące programy rozwojowych, ochrony środowiska (np. Natura 2000),  poprawa dostępności terenów i poprawa  duże koszty opracowania planów systemów komunikacji, zagospodarowania przestrzennego,  możliwość pozyskania funduszy unijnych,  małe wykorzystywanie alternatywnych (dla stworzenie spójnej oferty turystycznej gminy  tradycyjnie stosowanych) źródeł energii, oraz rozwój i rozbudowa zaplecza  niewystarczające zainteresowanie ofertą rekreacyjnego i okołoturystycznego, inwestycyjną gminy,  tworzenie i rozbudowa istniejących tras  niestabilność warunków ekonomiczno- turystycznych prawnych dla działalności gospodarczej

99

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Kapitał ludzki Silne strony Słabe strony

 niekorzystne zmiany demograficzne;  wzrastający poziom życia mieszkańców  niski poziom wykształcenia części (coraz lepszy dostęp mieszkańców do mieszkańców; infrastruktury);  niski poziom aktywności społecznej;  podnoszenie poziomu wykształcenia przez  trudności ze znalezieniem pracy na terenie mieszkańców gminy; gminy;  duża świadomość społeczna lokalnego  stosunkowo jeszcze niski poziom wiedzy dziedzictwa kulturowego; mieszkańców w zakresie edukacji  funkcjonowanie ośrodka kultury ekologicznej; zapewniającego zagospodarowanie czasu  brak systemu aktywizacji osób starszych; wolnego  niewystarczająca oferta zajęć pozaszkolnych dla dzieci i młodzieży

Szanse Zagrożenia  lokalizacja gminy na terenach atrakcyjnych  niekorzystne ogólnopolskie zmiany turystycznie, demograficzne,  rozwój rolnictwa ekologicznego,  brak skutecznego programu przeciwdziałania  wzrastające zapotrzebowanie na i zwalczania bezrobocia, wypoczynek w gospodarstwach rolnych,  zbyt mała różnica między najniższym  stworzenie spójnej oferty turystycznej gminy wynagrodzeniem, a wysokością świadczeń oraz rozwój i rozbudowa zaplecza socjalnych, rekreacyjnego i okołoturystycznego  rosnące koszty pracy; zapewniających dodatkowe dochody dla  ucieczka ludzi młodych z obszarów wiejskich mieszkańców gminy oraz nowe miejsca do większych miast pracy

Gospodarka Silne strony Słabe strony

 występowanie trudnych warunków dla  czyste środowisko naturalne; rozwoju rolnictwa;  wysokie walory środowiska naturalnego  niewystarczający stan infrastruktury oraz bazy turystycznej

Szanse Zagrożenia  możliwość pozyskania funduszy unijnych,  lokalizacja gminy na terenach atrakcyjnych  niewystarczające zainteresowanie ofertą turystycznie, inwestycyjną gminy,  wzrastające zapotrzebowanie na  niestabilność warunków ekonomiczno- wypoczynek w atrakcyjnym środowisku, prawnych dla działalności gospodarczej,  stworzenie spójnej oferty turystycznej gminy  zbyt mała różnica między najniższym oraz rozwój i rozbudowa zaplecza wynagrodzeniem, a wysokością świadczeń rekreacyjnego i okołoturystycznego, socjalnych,  tworzenie i rozbudowa istniejących tras  rosnące koszty pracy turystycznych

100

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Środowisko Silne strony Słabe strony  niski poziom wiedzy mieszkańców w zakresie edukacji ekologicznej;  niewystarczająca ilość przydomowych oczyszczalni ścieków;  korzystne położenie geograficzne;  niewystarczający poziom izolacyjności  czyste środowisko naturalne; budynków użyteczności publicznej;  wysokie walory środowiska naturalnego niewystarczający poziom wykorzystania (jeziora, rzeki);  odnawialnych źródeł energii w budynkach  cenne zabytki architektoniczne; użyteczności publicznej oraz w budynkach duża świadomość społeczna lokalnego  indywidualnych i stanowiących własność dziedzictwa kulturowego; przedsiębiorstw;  zwracanie uwagi na walory środowiska przez  niewystarczający poziom efektywności mieszkańców energetycznej części budynków indywidualnych;  niedostateczny stan techniczny zabytków gminnych Szanse Zagrożenia  racjonalna polityka przestrzenna, tworzenie planów miejscowych na terenach  przewlekłość procedur lokalizacyjnych rozwojowych, inwestycji oraz ograniczenia realizacji  poprawa dostępności terenów i poprawa inwestycji ze względu na istniejące programy systemów komunikacji, ochrony środowiska (np. Natura 2000),  możliwość pozyskania funduszy w nowej  duże koszty opracowania planów perspektywie finansowej, zagospodarowania przestrzennego,  lokalizacja gminy na terenach atrakcyjnych  małe wykorzystywanie alternatywnych (dla turystycznie, tradycyjnie stosowanych) źródeł energii  rozwój rolnictwa ekologicznego

101

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany II. ROZWÓJ STRATEGICZNY W LATACH 2017-2027

1. WIZJA ROZWOJU

Wizja rozwoju Gminy Płaska jest stanem docelowym, który zostanie osiągnięty z wykorzystaniem możliwości i zasobów gminy w perspektywie do roku 2027. Zdefiniowana wizja stawia do realizacji cele i wyznacza kierunki działania, które wygenerują wzrost poziomu jakości życia obecnych mieszkańców, a także zachęci do osiedlania się nowych. Spowoduje tym samym wzrost atrakcyjności turystycznej, inwestycyjnej, a także społecznej gminy.

Wizja rozwoju gminy została zdefiniowana następująco: Gmina Płaska jako ośrodek tworzący wysokiej jakości przestrzeń do życia i działania. Miejsce nowoczesne, przy tym przyjazne dla środowiska oraz wychodzące naprzeciw dążeniom lokalnej społeczności. Do roku 2027 Gmina Płaska będzie nowoczesnym i przyjaznym dla środowiska ośrodkiem, dzięki czemu stworzy wysokiej jakości przestrzeń do życia dla obecnych i przyszłych, nowych mieszkańców. Będzie to obszar ze sprawną i efektywną wielosektorową gospodarką, spójny społecznie i terytorialnie, bazujący na kapitale intelektualnym oraz potencjale turystycznym.

2. MISJA ORAZ CELE STRATEGII

2.1. MISJA ROZWOJU

Misja rozwoju Gminy Płaska została zdefiniowana następująco: Bezpieczna gmina, rozwijająca się w sposób dynamiczny w oparciu o lokalne zasoby wykorzystywane w celu zapewnienia wielofunkcyjnego rozwoju obszaru, zapewniająca wysoki standard życia mieszkańców oraz warunki dla ich rozwoju także w zakresie przedsiębiorczości.

Misja strategii warunkuje sformułowanie kierunków bezpośrednich i pośrednich działań – celów strategicznych i operacyjnych. Gmina Płaska za pomocą wyznaczonych celów będzie dążyć do podwyższenia jakości życia mieszkańców w taki sposób, aby poszczególne dziedziny życia i gospodarki wzajemnie się uzupełniały i przenikały tak, aby stworzyć kompleksową poprawę warunków. Zarówno położenie geograficzne jak i bogate walory

102

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany przyrodniczo – kulturowe powodują, iż gmina jest atrakcyjnym miejscem, zarówno pod względem turystycznym, jak i gospodarczym. Świadomość ekologiczna mieszkańców oraz czyste i zadbane środowisko będą sprzyjać naturalnej produkcji rolnej, a bogate walory krajobrazu zdeterminują możliwości rozwoju w kierunku turystyki, ekoturystyki i agroturystyki stanowiącej jeden ze składników rozwoju ekonomicznego, które przekładać się będą również na wzrost liczb miejsc pracy na tym terenie. Gmina Płaska pragnie efektywnie wykorzystać walory przyrodnicze terenu, zachowując i rozbudowując ład ekologiczny biorąc pod uwagę potrzebę rozbudowy oferty turystycznej i agroturystycznej. Ponadto, gmina będzie dążyć do stworzenia warunków rozwoju dla handlu i gastronomii, a także do wykorzystania potencjału obszaru terytorialnego. Gmina dążyć będzie do rozwiązywania problemów społecznych, stymulowania aktywności zawodowej sprzyjającej włączeniu społecznemu oraz podniesienia jakości życia mieszkańców. Gmina przystąpi także do kompleksowej rewitalizacji obszarów zdegradowanych, co pozwoli na równomierny rozwój poszczególnych miejscowości.

Dotychczas przeprowadzone inwestycje w sposób znaczący podnoszą atrakcyjność inwestycyjną gminy. Przeprowadzona analiza SWOT wskazuje jednak obszary wymagające dalszej pracy i interwencji, koniecznych do utrzymania właściwej polityki prorozwojowej. Diagnoza społeczno – gospodarcza przeprowadzona w pierwszej części dokumentu w wielu sferach pokazuje bardzo pozytywne zjawiska zachodzące na terenie gminy (np. intensywnie prowadzone inwestycje). Analiza wewnętrznych czynników warunkujących zrównoważony rozwój gminy w wielu przypadkach pokazuje dynamiczne i prorozwojowe trendy. Jednak analiza czynników zewnętrznych wskazuje na pojawiające się zagrożenia zahamowania procesów przyczyniających się do dalszej, zrównoważonej polityki prorozwojowej gminy. Pogłębiający się od 2012 r. kryzys strefy euro, trwająca konsolidacja finansów publicznych oraz proces oddłużania sektora prywatnego, które były głównymi przyczynami spowolnienia gospodarczego w całej Europie, negatywnie wpływa na jednostki zarządzania administracją publiczną na wszystkich szczeblach. Wpływ ten odczuwają również mieszkańcy gminy, czyli konsumenci oraz przedsiębiorcy, którzy napotykają liczne problemy, w szczególności z uwagi na znaczny spadek dynamiki udzielanych kredytów przez banki, wzrost cen oraz problemy na rynku pracy. Czynnikami zewnętrznymi, które mogą utrzymać spowolnienie gospodarcze na rynkach Europy są pogarszające się perspektywy wzrostu dla krajów strefy euro, jak również ogólna niekorzystna sytuacja polityczna w niektórych krajach na świecie, która w sposób znaczący wpływa na wszystkie rynki finansowe. Wskazuje to na konieczność podjęcia działań prewencyjnych oraz rozważnego planowania przyszłości gminy.

103

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy Płaska, wyniki przeprowadzonych badań ankietowych oraz przeprowadzona analiza SWOT pozwoliły na wyznaczenie czterech filarów - obszarów strategicznych (infrastruktura, gospodarka, kapitał ludzki i środowisko), które w znaczący sposób wpływają na jej przyszły rozwój gospodarczy, społeczny, ekologiczny i przestrzenny. Wokół wskazanych obszarów strategicznych skoncentruje się działalność Gminy Płaska przy współpracy z partnerami sektora publicznego, prywatnego, trzeciego sektora oraz społeczeństwem.

2.2. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE, KIERUNKI DZIAŁAŃ

W ramach Strategii Rozwoju Gminy Płaska zostały wyznaczone następujące cele strategiczne, cele operacyjne oraz kierunki działań:

 Obszar strategiczny: Infrastruktura  Cel strategiczny I. Zapewnienie nowoczesnej i funkcjonalnej infrastruktury technicznej  Cel operacyjny I.1 Rozwój infrastruktury drogowej:  Kierunki działań: o współpraca z zarządami dróg powiatowych, wojewódzkich i drogi krajowej przy ich przebudowie, rozbudowie i modernizacji, o modernizacja i poprawa stanu technicznego istniejącej gminnej infrastruktury drogowej – budowa, przebudowa, rozbudowa, zmiana nawierzchni i modernizacja dróg, o budowa i modernizacja infrastruktury towarzyszącej: chodników, oświetlenia ulicznego, o budowa ścieżek rowerowych, o poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego.

 Cel operacyjny I.2 Rozbudowa systemów wodno-kanalizacyjnych:  Kierunki działań: o budowa i modernizacja gminnych urządzeń wodociągowych, o rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej, o budowa przydomowych oczyszczalni ścieków.

104

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  Cel operacyjny I.3 Rozwój gospodarki przestrzennej:  Kierunki działań: o inwentaryzacja gruntów, bazy lokalowej, infrastruktury towarzyszącej mającej potencjał do wykorzystania i inwestycji w działalności gospodarczej w celu uwzględnienia jej w ofercie inwestycyjnej, o tworzenie i aktualizacja miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie nowych terenów pod działalność gospodarczą, o uzbrajanie terenów stref potencjalnej aktywności gospodarczej, o systematyczne wyznaczanie terenów pod budownictwo jednorodzinne, o rozwój terenów pod budownictwo mieszkaniowe oraz poprawa standardu istniejących zasobów mieszkaniowych, o tworzenie planów zagospodarowania przestrzennego pod kątem infrastruktury turystycznej, wskazujących funkcje kluczowych dla gminy obszarów, o wysokich walorach przyrodniczych w celu odpowiedniego zorganizowania ruchu turystycznego i okołoturystycznego, o rewitalizacja obszarów zdegradowanych.

 Cel operacyjny I.4 Rozwój infrastruktury i technologii informacyjno – komunikacyjnych:  Kierunki działań: o wdrożenie działań mających na celu zapewnienie dostępu do szerokopasmowego Internetu na terenie Gminy Płaska, o zapewnienie powszechnego dostępu do e-usług i e-administracji, o nawiązanie współpracy z partnerami świadczącymi nowoczesne usługi telekomunikacyjne.

 Obszar strategiczny: Kapitał ludzki  Cel strategiczny II. Zwiększenie kreatywności i konkurencyjności mieszkańców  Cel operacyjny II.1 Rozwiązywanie problemów społecznych i stymulowanie aktywności zawodowej sprzyjającej włączeniu społecznemu:  Kierunki działania: o tworzenie, udoskonalanie i realizacja programów pomocy rodzinie i pomocy społecznej przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu, o współpraca przy wdrażaniu programów przeciwdziałania bezrobociu, o wprowadzenie działań mających na celu ograniczenie patologii społecznych poprzez profilaktykę, np. grupy wsparcia, profesjonalne doradztwo prawne, zawodowe, pomoc psychologiczną, poradnictwo, mediacje i inne,

105

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany o wsparcie opieki nad dziećmi (poprawa dostępu do usług przedszkolnych i opieki nad małym dzieckiem) oraz nad osobami starszymi (formy instytucjonalne, rodzinne, pomoc sąsiedzka i inne), o wspieranie działań związanych z aktywizacją zawodową osób w wieku 25 – 34 lat oraz działań mających na celu zwiększenie adaptacji do nowych zawodów i mobilności mieszkańców, o podnoszenie kwalifikacji mieszkańców, w szczególności w zakresie obsługi ruchu turystycznego, handlu i rzemiosła oraz zawodów nierolniczych, kształtowanie postaw rynkowych i innowacyjnych, o budowanie przyjaznej polityki dla przedsiębiorców inwestujących w zawodowy rozwój zasobów ludzkich i system szkoleń, o zwiększenie absorpcji środków z Unii Europejskiej na programy służące podnoszeniu kwalifikacji osób pozostających bez pracy; o wsparcie dla inicjatyw zakładania i rozwijania domów opieki, domów emeryta, domów starości itp.

 Cel operacyjny II.2. Podniesienie poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych społeczności:  Kierunki działania: o organizacja zajęć pozalekcyjnych, szkoleniowych w obiektach placówek oświatowych i kulturalnych, o wspieranie i promocja innowacyjnych form kształcenia (np. e-edukacja).

 Cel operacyjny II.3. Zwiększenie dostępu do usług medycznych:  Kierunki działania: o poprawa dostępu do usług podstawowej opieki medycznej; o poprawa dostępu do poradni specjalistycznych m.in. poprzez działania zmierzające do usuwania barier architektonicznych przy placówkach ochrony zdrowia; o poprawa jakości i dostępu do usług pielęgniarskich i stomatologicznych w szkołach, o poprawa jakości usług podstawowej opieki medycznej.

 Cel operacyjny II.4. Podniesienie jakości usług oraz poprawa dostępności opieki żłobkowej i edukacji przedszkolnej:  Kierunki działania:

106

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany o wspieranie powstania rodzinnych dziennych punktów opieki nad dzieckiem na terenie gminy, o rozwój różnych form wychowania przedszkolnego, o dostosowanie ilości placówek przedszkolnych oraz godzin ich funkcjonowania do potrzeb mieszkańców oraz poprawa dostępności tych miejsc, o racjonalizacja struktury placówek oświatowych w zależności od zmian struktury demograficznej, o podniesienie jakości oferty edukacji przedszkolnej oraz dostosowanie jej do zmieniających się potrzeb lokalnej społeczności (uzupełnienie o zajęcia korekcyjne, językowe, prozdrowotne, proekologiczne, sportowe, radzenia sobie z emocjami i inne), o stymulowanie aktywności organizacji pozarządowych w pozyskiwaniu środków zewnętrznych na projekty skierowane do dzieci w wieku przedszkolnym.

 Cel operacyjny II.5 Rozwój i poszerzenie funkcji obiektów dydaktycznych, kulturalnych, oraz sportowo-rekreacyjnych, stworzenie profesjonalnej oferty:  Kierunki działania: o modernizacja i rozbudowa infrastruktury bazy oświatowej oraz doposażenie w sprzęt komputerowy, audiowizualny i pomoce dydaktyczne (w miarę potrzeb i rozwoju techniczno - informatycznego); o utrzymanie wysokiego poziomu usług edukacyjnych oraz stworzenie ciekawej oferty edukacji pozaszkolnej (zajęcia pozalekcyjne, sportowe, kursy, zajęcia taneczne, aktorskie i inne) na bazie gminnych placówek oświatowych i kulturalnych skierowane do mieszkańców w różnym wieku: dzieci, dorosłych, osób starszych a także niepełnosprawnych, o wspieranie młodzieży najzdolniejszej (system nagród i stypendiów), o wsparcie młodzieży mniej uzdolnionej (dodatkowe zajęcia wyrównawcze), o wspieranie młodzieży „średnio uzdolnionej” (zajęcia dodatkowe z wybranych przedmiotów), o budowa nowej i modernizacja istniejącej infrastruktury sportowo – rekreacyjnej (boisk szkolnych, placów zabaw, siłowni plenerowych), o wyznaczenie terenu pod utworzenie infrastruktury dla różnych form aktywności ruchowej, o wspieranie form aktywności ruchowej dla dzieci i młodzieży, o wzmocnienie współpracy i przedsięwzięć społecznych lokalnie działających podmiotów sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego,

107

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany o poszukiwanie nowych, atrakcyjnych form spędzania czasu wolnego dla dzieci, młodzieży i dorosłych, osób starszych i niepełnosprawnych, o likwidacja barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych ruchowo, o likwidacja barier w porozumiewaniu się osób głucho – niemych (znajomość języka migowego, przygotowanie na wystąpienie takiej potrzeby), o poszerzenie istniejącej oferty dla mieszkańców gminy (organizacja wystaw, koncertów, promocja czytelnictwa) z uwzględnieniem włączenia w przedsięwzięcia kulturalne osób niepełnosprawnych oraz starszych, o zadbanie o uaktualnienie ofert bibliotek i przystosowanie ich do potrzeb mieszkańców, o promocja sportu i aktywnego wypoczynku, wspieranie działalności klubów sportowych, zwiększenie ilości animatorów sportowych, trenerów, o zwiększenie aktywności organizacji pozarządowych w pozyskiwaniu zewnętrznych źródeł finansowania przedsięwzięć edukacyjnych, kulturalnych i sportowych, o zagospodarowanie terenów rekreacyjnych.

 Cel operacyjny II.6 Budowanie i upowszechnianie społeczeństwa informacyjnego:  Kierunki działania: o zapewnienie dostępu do szerokopasmowego Internetu na terenie gminy, o współdziałanie w zakresie umożliwienia rozwoju e-administracji, e-edukacji, e-zdrowia, e-bezpieczeństwa.

 Cel operacyjny II.7 Rozwijanie tożsamości i integracji społeczności:  Kierunki działania: o współpraca w zakresie ochrony zabytków oraz miejsc pamięci, o integracja mieszkańców wokół działalności organizacji trzeciego sektora, o wspieranie inicjatyw oddolnych, organizacji wydarzeń kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych, o wdrożenie systemu działań aktywizujących osoby starsze oraz kultywowanie tradycji i tożsamości lokalnej społeczności, o promocja postaw prospołecznych i obywatelskich, o wdrożenie działań przeciwko dyskryminacji społeczeństwa, w tym kobiet, osób niepełnosprawnych, osób mających inne poglądy czy orientację, likwidowanie barier społecznych, o wdrożenie działań mających na celu integrację mieszkańców gminy z nowo osiedlonymi, 108

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany o poprawa estetyki przestrzeni, tworzenie „serc miejscowości”, placów zabaw, skwerów i innych jako miejsc spędzania wolnego czasu dzieci, młodzieży i dorosłych, o rewitalizacja obszarów zdegradowanych, podniesienie poziomu kapitału społecznego na tym terenie.

 Obszar strategiczny: Gospodarka  Cel strategiczny III. Zapewnienie warunków do powstania innowacyjnej i efektywnej gospodarki  Cel operacyjny III.1 Rozwój i wzrost konkurencyjności mikro, małych i średnich przedsiębiorstw:  Kierunki działania: o wsparcie wykorzystania potencjału obszaru terytorialnego Gminy Płaska, o wsparcie różnorodności wśród działalności gospodarczej, o zapewnienie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom wsparcia instytucjonalnego, pomoc i ułatwienie dostępu do informacji o możliwościach pozyskania środków na utworzenie lub rozwój firmy, w tym środków z Powiatowego Urzędu Pracy, środków przeznaczonych na rozwój obszarów wiejskich i innych funduszy Unii Europejskiej, o wsparcie i promocja postaw przedsiębiorczości, tworzenie miejsc pracy w szczególności dla kobiet oraz osób młodych (obu płci) w wieku 25 – 34 lat.

 Cel operacyjny III.2 Wsparcie rozwoju sektora usług rolno – spożywczych, handlu i rzemiosła:  Kierunki działania: o rezerwacja terenów pod działalność usługowo – handlową, o pomoc w zakresie pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania dla przedsiębiorców, stworzenie profesjonalnego doradztwa, o wsparcie rozwoju usług rolno – spożywczych, handlu i rzemiosła wysokiej jakości poprzez promocję nowoczesnych technologii.

109

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  Cel operacyjny III.3 Stworzenie atrakcyjnej oferty turystycznej, agroturystycznej i ekoturystycznej gminy w oparciu o zasoby przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz innowacyjne ich wykorzystanie:  Kierunki działania: o wspieranie rozwoju infrastruktury turystyczno - rekreacyjnej, bazy noclegowej oraz gastronomicznej, o budowa ścieżek rowerowych i pieszo-rowerowych w powiązaniu z istniejącymi, rozbudowa istniejących szlaków turystycznych, o wspieranie rozwoju oferty usługowej wzdłuż szlaków turystycznych, o budowa punktów widokowych, parkingów w pobliżu tras turystycznych w miejscach atrakcyjnych krajobrazowo, o współpraca z partnerami w zakresie zagospodarowania terenu wokół zbiorników wodnych pod kątem turystyki i rekreacji (przystań, wiaty, miejsca integracji i rekreacji, miejsca na ogniska i inne), o wspieranie utworzenia wraz z innymi gminami zintegrowanej informacji turystycznej i promocji gminy, o poprawa oznakowania atrakcji turystycznych gminy oraz dróg dojazdowych, o wykorzystanie potencjału lokalnych kapel, zespołów ludowych, śpiewaczych, a także zdefiniowanych produktów turystycznych do promocji turystycznej gminy, o stworzenie spójnej, kompleksowej oferty turystycznej z uwzględnieniem turystyki kulturowej, aktywnej, rekreacyjnej, specjalistycznej, jak również konferencyjnej, o nawiązanie współpracy z podmiotami branży turystycznej, wojewódzkimi i centralnymi punktami informacji turystycznej w celu efektywnej dystrybucji oferty.

 Obszar strategiczny: Środowisko  Cel strategiczny IV. Ochrona wartości przyrodniczych i historycznych oraz zapewnienie środowiska naturalnego wysokiej jakości  Cel operacyjny IV.1 Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalna gospodarka zasobami:  Kierunki działań: o zachowanie ciągłości terenów otwartych, istniejących na terenie gminy cieków wodnych i użytków zielonych, o uporządkowanie systemu odprowadzania wód opadowych, o usuwanie azbestu i wyrobów azbestowych z terenu gminy, o wspieranie działań mających na celu ochronę środowiska przyrodniczego i krajobrazu, o wspieranie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi, 110

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany o promocja i wspieranie ekologicznych przedsięwzięć inwestycyjnych, o modernizacja systemów wodociągowych, o budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach o rozproszonej zabudowie, o prowadzenie i monitorowanie racjonalnej gospodarki odpadami, o edukacja mieszkańców z zakresu naturalnych zasobów środowiska oraz ich ochrony, o wsparcie rolnictwa ekologicznego oraz wdrażania programów rolno – środowiskowych, o termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej oraz obiektów indywidualnych i budynków wielorodzinnych, w tym także stanowiących własność przedsiębiorców; o zwiększenie racjonalnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii; o monitorowanie oraz przeciwdziałanie tworzeniu dzikich wysypisk śmieci, o zmeliorowanie użytków rolnych, o budowa nowych źródeł oświetlenia oraz jego wymiana na energooszczędne.

 Cel operacyjny IV.2 Renowacja i ochrona dziedzictwa historycznego i obiektów zabytkowych:  Kierunki działań: o odnowa i konserwacja obiektów zabytkowych i historycznych przy współudziale partnerów prywatnych, publicznych oraz trzeciego sektora z wykorzystaniem środków Unii Europejskiej i innych dotacji, o ochrona dziedzictwa kulturowego oraz zwiększenie roli zabytków w ofercie turystycznej gminy.

 Cel operacyjny IV.3 Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii:  Kierunki działań: o zwiększenie udziału innowacyjnych technologii z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, o promocja innowacyjnych technologii grzewczych jako naturalnego źródła energii cieplnej i jej pozytywnego wpływu na środowisko naturalne, o wspieranie przedsięwzięć budowy odnawialnych źródeł energii na terenie gminy, o modernizacja infrastruktury oświetlenia ulicznego oraz budowa nowego, energooszczędnego oświetlenia.

111

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  Cel operacyjny IV.4 Promocja ochrony środowiska, postaw proekologicznych i zdrowego trybu życia:  Kierunki działań: o zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców, w tym edukacji ekologicznej w placówkach oświatowych, o organizacja zajęć terenowych dla uczniów placówek oświatowych w ekologicznych gospodarstwach rolnych, o wdrożenie w placówkach oświatowych zajęć z zasad prawidłowego odżywiania (w tym zapotrzebowania na składniki odżywcze zawarte w warzywach i owocach), wprowadzenie w zasady różnych diet w tym wegetariańskiej oraz wegańskiej i przedstawienie ich zalet oraz wad, o wdrożenie w placówkach oświatowych zajęć z zasad upowszechniania kultury sportu, o promocja ochrony środowiska i zdrowego trybu życia, o organizacja akcji sprzątania świata, o organizacja akcji informacyjnych, o organizacja konkursów o tematyce przyrodniczej, ekologicznej i prozdrowotnej.

Sformułowane powyżej strategiczne kierunki rozwoju gminy wynikają z założenia, że stabilna i długofalowa realizacja opracowanych celów strategicznych i operacyjnych przyniesie wymierne efekty poprawy jakości życia mieszkańców. Kształt merytoryczny strategii rozwoju gminy stanowi i opisuje kierunkowe działania gminy, które docelowo zapewnią jej oczekiwany zrównoważony wieloaspektowy rozwój.

3. PROJEKTY PLANOWANE DO REALIZACJI DO 2027 R.

W ramach prac nad przygotowaniem Strategii Rozwoju Gminy Płaska zostały sformułowane zadania inwestycyjne przewidziane do realizacji do 2027 r., których wykaz zawarto w tabeli 26.

Tabela 26. Planowane projekty i zadania inwestycyjne Nazwa planowanego Planowany koszt Lp. Termin realizacji zadania w PLN Asfaltowanie dróg gminnych wokół Kanału 1. 2017 - 2027 10.000.000 Augustowskiego Budowa ścieżek rowerowych łączących miejscowości, Kanał Augustowski i główne 2. 2017 - 2027 4.200.000 arterie rowerowe oraz przejście graniczne na śluzie w Kurzyńcu

112

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nazwa planowanego Planowany koszt Lp. Termin realizacji zadania w PLN Modernizacja hydroforni w Płaskiej 3. 2017 - 2027 1.000.000 i Serskim Lesie Rozbudowa sieci wodociągowej na terenie 4. 2017 - 2027 1.700.000 Gminy Płaska Kolejny etap budowy przydomowych 5. oczyszczalni ścieków na terenie Gminy 2017 - 2027 3.400.000 Płaska Budowa systemu kolektora sanitarnego 6. 2017 - 2027 1.500.000 i wodociągowego Przewięź – Wysoki Brzeg Remont jednostek OSP Dalny Las, Gruszki 7. 2017 - 2027 300.000 i Płaska Adaptacja budynku w Strzelcowiźnie na 8. 2017 - 2027 600.000 obiekt usług socjalnych Adaptacja obiektów (świetlica Rudawka, szkoła w Gruszkach) na potrzeby usług 9. turystycznych w związku z obsługą 2017 - 2027 1.200.000 przejścia granicznego na Kurzyńcu / z zachowaniem funkcji świetlic wiejskich Budowa instalacji OZE w prywatnych 10. 2017 - 2027 1.500.000 budynkach mieszkalnych Rozbudowa sieci światłowodowej na 11. 2017 - 2027 1.000.000 terenie Gminy Płaska Rozbudowa infrastruktury turystycznej 12. 2017 - 2027 1.000.000 i rekreacyjnej na plażach gminnych Rozbudowa infrastruktury w Gminnym 13. 2017 - 2027 800.000 Ośrodku Kultury w Płaskiej Budowa mariny na szlaku Kanału 14. 2017 - 2027 8.000.000 Augustowskiego Adaptacja budynku po byłym komisariacie 15. 2018 340.000 policji na punkt przedszkolny Idzie szkrab w wielki świat – utworzenie 16. nowych miejsc wychowania 2018-2019 304.500 przedszkolnego w Gminie Płaska Źródło: Dane Urzędu Gminy Płaska

4. SYSTEM WDRAŻANIA I FINANSOWANIA STRATEGII

Gmina Płaska prowadzi aktywną politykę inwestycji i wdrażania nowych rozwiązań i technologii. Przejawia się to w ilości zrealizowanych projektów i zadań inwestycyjnych. Bliskim gminie działaniem są również inwestycje w sferze społecznej – realizacja przedsięwzięć miękkich, skierowanych do lokalnej społeczności, dzieci i młodzieży szkolnej. Mimo dużej samodzielności gminy i zrównoważonej gospodarki finansowej niezbędne jest wsparcie planowanych procesów rozwojowych środkami zewnętrznymi. Środki zabezpieczające realizację zadań zapisanych w poszczególnych celach operacyjnych pochodzić będą z następujących źródeł: a) z programów pomocowych UE, b) z programów rządowych, c) budżetu państwa,

113

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany d) budżetu Gminy Płaska, e) budżetu partnerów projektów, f) ze środków zaangażowanych przez krajowych i zagranicznych inwestorów prywatnych, g) krajowych i zagranicznych organizacji pozarządowych, h) instytucji finansowych i funduszy inwestycyjnych. Gwarancją prawidłowego wdrażania i monitorowania realizacji Strategii Rozwoju Gminy Płaska jest ścisła współpraca wielu instytucji sektora publicznego, prywatnego, pozarządowego, a także mieszkańców gminy. Sformułowana strategia rozwoju gminy w rozdziale na cele strategiczne i podległe im cele operacyjne jest wyzwaniem dla wszystkich podmiotów związanych z gminą, bowiem równie ważne co posiadanie planu rozwoju gminy jest kontrola jego właściwego wdrażania.

Strategia rozwoju gminy jest dokumentem żywym i dynamicznie reagującym na zmiany. W celu zapewnienia sprawnej realizacji i oceny jej postępów, ale również aktualizacji i dostosowania do zmieniających się warunków społeczno – gospodarczych, będzie ona weryfikowana w oparciu o opracowane wskaźniki dostępne w statystyce publicznej i wewnętrznej gminy. Szczegółowa, systematyczna analiza powinna opierać się na sporządzaniu rocznych sprawozdań z oceny stopnia realizacji i oddziaływania (oceny wpływu na poprawę komfortu i jakości życia mieszkańców). W przypadku stwierdzenia zmian warunków i bieżącej sytuacji gminy konieczna jest aktualizacja dokumentu. Ważnym elementem tego sprawozdania powinna być również analiza zagrożeń utrudniających jej realizację oraz opracowanie systemu działań naprawczych. Poniżej przedstawiona lista rekomendowanych mierników realizacji strategii stanowi propozycję oraz może podlegać modyfikacjom.

Rekomendowane mierniki realizacji Strategii Gminy Płaska na lata 2017-2027: Cel strategiczny I. Zapewnienie nowoczesnej i funkcjonalnej infrastruktury technicznej  liczba km wyremontowanych i zmodernizowanych dróg gminnych, wojewódzkich, powiatowych i drogi krajowej,  liczba km nowo wybudowanych ścieżek rowerowych i pieszo-rowerowych,  ludność korzystająca z sieci wodociągowej w % ludności ogółem,  liczba zmodernizowanych urządzeń wodociągowych,  liczba wybudowanych przydomowych oczyszczalni ścieków,  powierzchnia terenów inwestycyjnych,  powierzchnia terenów przeznaczonych na rozwój funkcji turystycznej,  powierzchnia terenów zdegradowanych poddanych zabiegom rewitalizacyjnym.

114

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Cel strategiczny II. Zwiększenie kreatywności i konkurencyjności mieszkańców  liczba zarejestrowanych w PUP osób bezrobotnych,  liczba osób (rodzin) korzystających z pomocy społecznej,  liczba dzieci w przedszkolach,  liczba dzieci w nowoutworzonych punktach żłobkowych/ żłobkach,  wartość inwestycji infrastrukturalnych w zakresie wyposażania placówek edukacyjnych (w tym sprzętu technologii teleinformacyjnych),  ilość organizacji pozarządowych zarejestrowanych w rejestrze REGON.

Cel strategiczny III. Zapewnienie warunków do powstania innowacyjnej i efektywnej gospodarki  liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON,  liczba gospodarstw rolnych zrzeszonych w grupach producenckich i kooperacyjnych,  liczba zakładów przetwórstwa rolno - spożywczego i rzemiosła,  ilość przeprowadzonych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym – szkoleń, warsztatów, konferencji,  ilość obiektów prowadzących obsługę ruchu turystycznego, w tym gospodarstw agroturystycznych,  wartość inwestycji przeznaczonych na budowę i modernizację infrastruktury turystycznej,  liczba instytucji i podmiotów zaangażowanych w tworzenie i funkcjonowanie systemu promocji inwestycyjnej i gospodarczej gminy.

Cel strategiczny IV. Ochrona wartości przyrodniczych i historycznych oraz zapewnienie środowiska naturalnego wysokiej jakości  długość nowowybudowanej lub zmodernizowanej sieci wodociągowej,  liczba nowowybudowanych przydomowych oczyszczalni ścieków,  liczba obiektów użyteczności publicznej, w których przeprowadzono termomodernizację,  liczba obiektów indywidualnych objętych działaniami termomodernizacyjnymi,  liczba odnowionych obiektów zabytkowych i historycznych,  liczba gospodarstw domowych korzystających z innowacyjnych technologii grzewczych,  liczba powstałych na terenie gminy źródeł energii odnawialnych,  powierzchnia zrekultywowanych terenów przyrodniczo zdegradowanych,  długość wybudowanego oraz zmodernizowanego oświetlenia.

115

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany III. POWIĄZANIE ZAPISÓW STRATEGII Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI

WYŻSZEGO RZĘDU

Strategia Rozwoju Gminy Płaska jest dokumentem spójnym z koncepcją rozwoju województwa podlaskiego określoną w Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego. Strategia, będąc dokumentem spójnym z dokumentami regionu, jest jednocześnie zbieżna z polityką i zamierzeniami rozwoju kraju oraz Unii Europejskiej w zakresie rozwoju terytorialnego. Zapisy dokonane w strategii wpisują się w wytyczne dokumentów strategicznych, do których możemy zaliczyć:  Strategię Europa 2020;  Długookresową Strategię Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności;  Strategię zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020;  Strategię Rozwoju Kraju 2020;  Raport „Polska 2030. Wyzwania Rozwojowe”;  Koncepcję Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030;  Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego 2030;  Strategię Rozwoju Województwa Podlaskiego;  Program Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Województwa Podlaskiego do roku 2020;  Strategię Rozwoju Polski Wschodniej 2020;  Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podlaskiego;  Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020;  Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej;  Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024 roku;  Plan Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2016-2022;  Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej;  Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Augustowskiego na lata 2017 – 2020;

116

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany IV. SPIS TABEL, WYKRESÓW I RYSUNKÓW

TABELA 1. PODZIAŁ ZAGOSPODAROWANIA POWIERZCHNI GMINY PŁASKA ...... 7 TABELA 2. WYKAZ MIEJSCOWOŚCI I LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY ...... 7 TABELA 3. ZŁOŻA ZASOBÓW GEOLOGICZNYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 12 TABELA 4. OCHRONA PRZYRODY I RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ NA TERENIE GMINY PŁASKA .14 TABELA 5. POMNIKI PRZYRODY NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 14 TABELA 6. WYKAZ OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH Z TERENU GMINY PŁASKA ...... 36 TABELA 7. LICZBA LUDNOŚCI NA TERENIE GMINY PŁASKA W LATACH 2011-2016 ...... 45 TABELA 8. MIGRACJE LUDNOŚCI Z TERENU GMINY PŁASKA W LATACH 2011-2016 ...... 46 TABELA 9. GRUPY WIEKOWE LUDNOŚCI W LATACH 2011-2016 ...... 49 TABELA 10. STAN INFRASTRUKTURY MIESZKANIOWEJ NA TERENIE GMINY ...... 51 TABELA 11. WYPOSAŻENIE BUDYNKÓW W INSTALACJE TECHNICZNO – SANITARNE NA TERENIE GMINY PŁASKA W LATACH 2011-2016 ...... 52

TABELA 12. LICZBA OSÓB PRACUJĄCYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA...... 54 TABELA 13. LICZBA OSÓB BEZROBOTNYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA W LATACH 2011-2016 ....55 TABELA 14. LICZBA GOSPODARSTW ROLNYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 56 TABELA 15. PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ DZIAŁAJĄCE NA TERENIE GMINY PŁASKA W LATACH 2011-2016 ...... 58 TABELA 16. WYKAZ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH DZIAŁAJĄCYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA WEDŁUG GRUP RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI ...... 59 TABELA 17. ZESTAWIENIE ZBIORCZE POWIERZCHNI DRÓG GMINY PŁASKA ...... 60 TABELA 18. WYKAZ DRÓG ZALICZONYCH DO KATEGORII DRÓG GMINNYCH ...... 61 TABELA 19. STAN ZAOPATRZENIA W WODĘ NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 69 TABELA 20. LICZBA ZBIORNIKÓW BEZODPŁYWOWYCH ORAZ OCZYSZCZALNI PRZYDOMOWYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 70 TABELA 21. SZKOLNICTWO PODSTAWOWE I GIMNAZJALNE ORAZ WSPÓŁCZYNNIK SKOLARYZACJI NA TERENIE GMINY ...... 74 TABELA 22. BIBLIOTEKI PUBLICZNE NA TERENIE GMINY ...... 82 TABELA 23. PODMIOTY AMBULATORYJNE (STAN W DNIU 31 XII) ...... 84 TABELA 24. APTEKI OGÓLNODOSTĘPNE NA TERENIE GMINY...... 84 TABELA 25. ŚRODOWISKOWA POMOC SPOŁECZNA NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 85

TABELA 26. PLANOWANE PROJEKTY I ZADANIA INWESTYCYJNE ...... 112

RYSUNEK 1. POŁOŻENIE GMINY PŁASKA NA TLE POWIATU AUGUSTOWSKIEGO ...... 6 RYSUNEK 2. MAPA GMINY ...... 9

117

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany RYSUNEK 3. POŁOŻENIE GMINY PŁASKA NA TLE REGIONÓW FIZYCZNOGEOGRAFICZNYCH ...... 10 RYSUNEK 4. POŁOŻENIE OBSZARU CHRONIONEGO KRAJOBRAZU „PUSZCZA I JEZIORA AUGUSTOWSKIE” NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 17 RYSUNEK 5. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „KURIAŃSKIE BAGNO” ...... 19 RYSUNEK 6. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „STARA RUDA” ...... 21 RYSUNEK 7. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „JEZIORO KALEJTY” ...... 23

RYSUNEK 8. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „STAROŻYN” ...... 24 RYSUNEK 9. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „PERKUĆ”...... 25 RYSUNEK 10. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „MAŁY BOREK” ...... 27 RYSUNEK 11. REZERWATY PRZYRODY NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 27 RYSUNEK 12. POŁOŻENIE TERENU NATURA 2000 – OSTOJA AUGUSTOWSKA NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 29 RYSUNEK 13. POŁOŻENIE TERENU NATURA 2000 PUSZCZA AUGUSTOWSKA NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 30

WYKRES 1. LICZBA LUDNOŚCI NA TERENIE GMINY PŁASKA Z UWZGLĘDNIENIEM PŁCI ...... 46 WYKRES 2. GRUPY WIEKOWE LUDNOŚCI ...... 50 WYKRES 3. STRUKTURA LUDNOŚCI W PODZIALE NA GŁÓWNE GRUPY WIEKOWE W GMINIE PŁASKA, POWIECIE AUGUSTOWSKIM I WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM ...... 50 WYKRES 4. LICZBA BUDYNKÓW NA TERENIE GMINY PŁASKA W LATACH 2011-2016 ...... 51 WYKRES 5. WYPOSAŻENIE SANITARNE BUDYNKÓW NA TERENIE GMINY PŁASKA, POWIATU AUGUSTOWSKIEGO ORAZ WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO ...... 52 WYKRES 6. WYPOSAŻENIE SANITARNE BUDYNKÓW NA TERENACH WIEJSKICH W GMINIE PŁASKA, POWIECIE AUGUSTOWSKIM I WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM ...... 53

WYKRES 7. LICZBA OSÓB PRACUJĄCYCH Z UWZGLĘDNIENIEM PŁCI ...... 54 WYKRES 8. LICZBA OSÓB BEZROBOTNYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA W LATACH 2011-2016 ....55 WYKRES 9. STRUKTURA GOSPODARSTW ROLNYCH OGÓŁEM ...... 56 WYKRES 10. STRUKTURA GOSPODARSTW W GMINIE PŁASKA, POWIECIE AUGUSTOWSKIM I WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM ...... 57 WYKRES 11. LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA W LATACH 2011- 2016 ...... 58 WYKRES 12. PODMIOTY WPISANE DO REJESTRU REGON NA 10 TYS. LUDNOŚCI NA TERENIE GMINY PŁASKA, POWIATU AUGUSTOWSKIEGO I WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO ...... 59 WYKRES 13. ODSETEK OSÓB KORZYSTAJĄCYCH Z SIECI WODOCIĄGOWEJ NA TERENIE GMINY PŁASKA, POWIATU AUGUSTOWSKIEGO I WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO (PODZIAŁ WEDŁUG LAT) ...... 71

118

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany WYKRES 14. ODSETEK OSÓB KORZYSTAJĄCYCH Z SIECI WODOCIĄGOWEJ NA TERENIE GMINY PŁASKA, POWIATU AUGUSTOWSKIEGO I WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO (PODZIAŁ WEDŁUG TERENU) ...... 71 WYKRES 15. LICZBA UCZNIÓW UCZĘSZCZAJĄCYCH DO PLACÓWEK EDUKACYJNYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 75 WYKRES 16. PORÓWNANIE WSPÓŁCZYNNIKA SKOLARYZACJI NETTO W GMINIE PŁASKA, POWIECIE

AUGUSTOWSKIM ORAZ W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM (SZKOŁY PODSTAWOWE) ...... 76 WYKRES 17. WSPÓŁCZYNNIK SKOLARYZACJI NETTO W GMINIE PŁASKA, POWIECIE AUGUSTOWSKIM ORAZ W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM (SZKOŁY PODSTAWOWE) ...... 76 WYKRES 18. PORÓWNANIE WSPÓŁCZYNNIKA SKOLARYZACJI NETTO W GMINIE PŁASKA, POWIECIE AUGUSTOWSKIM ORAZ W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM (GIMNAZJA) ...... 77 WYKRES 19. WSPÓŁCZYNNIK SKOLARYZACJI NETTO W GMINIE PŁASKA, POWIECIE AUGUSTOWSKIM ORAZ W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM (GIMNAZJA) ...... 78 WYKRES 20. ILOŚĆ DZIECI OBJĘTYCH WYCHOWANIEM PRZEDSZKOLNYM ...... 79 WYKRES 21. DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM NA TERENIE GMINY ...... 79 WYKRES 22. DZIECI W PLACÓWKACH WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO NA 1 TYS. DZIECI W WIEKU 3-5 LAT W GMINIE PŁASKA, POWIECIE AUGUSTOWSKIM ORAZ WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM ..80 WYKRES 23. LICZBA CZYTELNIKÓW KORZYSTAJĄCYCH Z BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ W GMINIE PŁASKA ...... 83 WYKRES 24. LUDNOŚĆ NA 1 PLACÓWKĘ BIBLIOTECZNĄ W GMINIE PŁASKA, POWIECIE AUGUSTOWSKIM ORAZ WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM ...... 83 WYKRES 25. LICZBA PORAD ZDROWOTNYCH UDZIELONYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 85 WYKRES 26. ZASIĘG KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKOWEJ POMOCY SPOŁECZNEJ W GMINIE PŁASKA, POWIECIE AUGUSTOWSKIM ORAZ WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM ...... 86

WYKRES 27. PŁEĆ ANKIETOWANYCH ...... 88 WYKRES 28. WIEK ANKIETOWANYCH ...... 89 WYKRES 29. STATUS ZAWODOWY RESPONDENTÓW ...... 89 WYKRES 30. SKALA WYSTĘPOWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE PŁASKA ...... 90 WYKRES 31. OCENA POZIOMU ZAANGAŻOWANIA MIESZKAŃCÓW ORAZ PODSTAWOWYCH USŁUG W GMINIE PŁASKA ...... 91 WYKRES 32. OCENA WARUNKÓW FUNKCJONOWANIA GMINY PŁASKA - GOSPODARKA ...... 92 WYKRES 33. OCENA WARUNKÓW FUNKCJONOWANIA GMINY PŁASKA – ŚRODOWISKO I PRZESTRZEŃ ...... 93 WYKRES 34. OCENA WARUNKÓW FUNKCJONOWANIA GMINY PŁASKA – INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ...... 94 WYKRES 35. OCENA WARUNKÓW FUNKCJONOWANIA GMINY PŁASKA – TURYSTYKA I REKREACJA 95 WYKRES 36. OCENA WARUNKÓW FUNKCJONOWANIA GMINY PŁASKA – KULTURA ...... 96 119

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany WYKRES 37. OCENA WARUNKÓW FUNKCJONOWANIA GMINY PŁASKA – EDUKACJA...... 96

120

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany

PROGNOZA ODDZIAŁYWANI A

NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU

GMINY PŁASKA NA LATA 2017 -2027

Źródło: www.plaska.pl

POWIAT AUGUSTOWSKI

WOJEWÓDZTWO PODLASKIE

1

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany SPIS TREŚCI

1. WSTĘP ...... 4

1.1. PODSTAWY FORMALNO-PRAWNE OPRACOWANIA DOKUMENTU...... 4 1.2. CEL I ZAKRES PROGNOZY ...... 5 1.3. INFORMACJE O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY ...... 6 2. ANALIZA ZAWARTOŚCI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ...... 7

2.1. PROJEKT STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 – ANALIZA ZAWARTOŚCI ...... 7 2.2. CELE STRATEGII ...... 8 2.3. POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI ...... 9 3. AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA ...... 10

3.1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE ...... 10 3.2. KLIMAT ...... 13

3.3. POWIERZCHNIA ZIEMI, KRAJOBRAZ, ZŁOŻA NATURALNE, GLEBY ...... 16 3.4. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE ...... 22 3.5. POWIETRZE ...... 31 3.6. KLIMAT AKUSTYCZNY ...... 34 3.7. DZIEDZICTWO KULTUROWE, ZABYTKI I DOBRA MATERIALNE ...... 45 3.8. RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA, OBSZARY NATURA 2000 ...... 50 3.9. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ...... 66 4. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO W WYNIKU REALIZACJI ZAPISÓW STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 ...... 67

4.1. STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM ...... 67 4.2. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ...... 68 4.3. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ...... 68 5. ANALIZA I OCENA WPŁYWU USTALEŃ PROJEKTU DOKUMENTU NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA WRAZ Z PROGNOZĄ ZMIAN ŚRODOWISKA ...... 68

5.1. WPŁYW POSZCZEGÓLNYCH PROJEKTÓW NA OBSZARY CHRONIONE ORAZ NA KLIMAT ...... 73

2 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 6. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ....77 7. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE ...... 78 8. PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ...... 80 9. INFORMACJE O TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO ...... 80 10. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ...... 81 11. SPIS TABEL I RYSUNKÓW ...... 83

3 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 1. WSTĘP

1.1. PODSTAWY FORMALNO-PRAWNE OPRACOWANIA DOKUMENTU

Podstawą prawną opracowania Prognozy oddziaływania na środowisko Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 (zwanej też dalej Prognozą) jest Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1405 z późn. zm.), zwana dalej Ustawą. W świetle zapisów artykułu 46 i 47 Ustawy, przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty dokumentów strategicznych (m. in. polityk, strategii, planów, programów) mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub realizacja postanowień tych dokumentów może spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko.

Przepisy Ustawy z dnia 3 października 2008 r. przenoszą do prawodawstwa polskiego postanowienia następujących dyrektyw Unii Europejskiej:  Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne;  Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory;  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko;  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG;  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidującej udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE;  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli;  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej).

4 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 1.2. CEL I ZAKRES PROGNOZY

Celem Prognozy jest wskazanie możliwych negatywnych skutków realizacji Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 i przedstawienie zaleceń dotyczących przeciwdziałania ewentualnym negatywnym skutkom.

Zakres Prognozy jest zgodny z wytycznymi zawartymi w Ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1405 z późn. zm.). Zgodnie z zapisami art. 51 Ustawy, prognoza oddziaływania na środowisko powinna: 1. zawierać: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym, f) oświadczenie autora, a w przypadku gdy wykonawcą prognozy jest zespół autorów – kierującego tym zespołem, o spełnieniu wymagań, o których mowa w art. 74a ust. 2, stanowiące załącznik do prognozy; 2. określać, analizować i oceniać: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot

5 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na:  różnorodność biologiczną,  ludzi,  zwierzęta,  rośliny,  wodę,  powietrze,  powierzchnię ziemi,  krajobraz,  klimat,  zasoby naturalne,  zabytki,  dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; 3. przedstawiać: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

1.3. INFORMACJE O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY

W ramach opracowania Prognozy oddziaływania na środowisko Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 posłużono się następującymi metodami:  oceniono komplementarność Strategii w stosunku do dokumentów strategicznych wyższego szczebla (wspólnotowych, krajowych, wojewódzkich), aby stwierdzić czy

6 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany poddawany prognozie dokument zawiera elementy zapewniające ochronę środowiska z poszanowaniem zasad zrównoważonego rozwoju,  w bezpośrednim badaniu prognozy Strategii oceniono wpływ proponowanych w opracowaniu działań na poszczególne komponenty środowiska naturalnego.

W niniejszym dokumencie dokonano analizy oddziaływań na środowisko w oparciu o dane literaturowe oraz ustalenia własne, które zestawiono z lokalnymi uwarunkowaniami środowiskowymi.

2. ANALIZA ZAWARTOŚCI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU

2.1. PROJEKT STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 –

ANALIZA ZAWARTOŚCI

Strategia Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 składa się z trzech głównych części: I. Raport stanu. Analiza i diagnoza strategiczna oraz II. Rozwój strategiczny w latach 2017- 2027, w ramach których opisano obecną sytuację gminy oraz sformułowano misję rozwoju, cele strategiczne oraz cele operacyjne oraz III. Powiązanie zapisów Strategii z dokumentami strategicznymi wyższego rzędu.

Strategia Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 jest efektem prac zespołu zadaniowego. Dzięki zaangażowaniu przedstawicieli samorządu, organizacji publicznych, przedsiębiorców i lokalnych liderów życia społecznego, Strategia stanowi nie tylko narzędzie prowadzenia polityki rozwoju lokalnego i regionalnego, ale również syntezę świadomych wyborów oraz rekomendacji przedstawicieli różnych społeczności tworzących wspólnotę samorządową. W systemie zarządzania polityką rozwoju, Strategia pełni kluczową rolę, jako generalny plan postępowania władz samorządowych, partnerów gospodarczych i społecznych, którzy mogą się na nią powoływać w procesie pozyskiwania środków zewnętrznych oraz w oparciu o nią budować własne plany strategiczne. Dzięki temu dokument ten jest również narzędziem kierowania i intensyfikowania współpracy z partnerami samorządowymi, prywatnymi i pozarządowymi w układzie zarówno lokalnym, jak i regionalnym.

7 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 2.2. CELE STRATEGII

W ramach Strategii sformułowana została misja: „bezpieczna gmina, rozwijająca się w sposób dynamiczny w oparciu o lokalne zasoby wykorzystywane w celu zapewnienia wielofunkcyjnego rozwoju obszaru, zapewniająca wysoki standard życia mieszkańców oraz warunki dla ich rozwoju także w zakresie przedsiębiorczości”.

Określone zostały także następujące cele:  Cel strategiczny I. Zapewnienie nowoczesnej i funkcjonalnej infrastruktury technicznej: o Cel operacyjny I.1 Rozwój infrastruktury drogowej; o Cel operacyjny I.2 Rozbudowa systemów wodno-kanalizacyjnych; o Cel operacyjny I.3 Rozwój gospodarki przestrzennej; o Cel operacyjny I.4 Rozwój infrastruktury i technologii informacyjno – komunikacyjnych;

 Cel strategiczny II. Zwiększenie kreatywności i konkurencyjności mieszkańców: o Cel operacyjny II.1 Rozwiązywanie problemów społecznych i stymulowanie aktywności zawodowej sprzyjającej włączeniu społecznemu; o Cel operacyjny II.2. Podniesienie poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych społeczności; o Cel operacyjny II.3. Zwiększenie dostępu do usług medycznych; o Cel operacyjny II.4. Podniesienie jakości usług oraz poprawa dostępności opieki żłobkowej i edukacji przedszkolnej; o Cel operacyjny II.5 Rozwój i poszerzenie funkcji obiektów dydaktycznych, kulturalnych, oraz sportowo-rekreacyjnych, stworzenie profesjonalnej oferty; o Cel operacyjny II.6 Budowanie i upowszechnianie społeczeństwa informacyjnego; o Cel operacyjny II.7 Rozwijanie tożsamości i integracji społeczności;

 Cel strategiczny III. Zapewnienie warunków do powstania innowacyjnej i efektywnej gospodarki: o Cel operacyjny III.1 Rozwój i wzrost konkurencyjności mikro, małych i średnich przedsiębiorstw; o Cel operacyjny III.2 Wsparcie rozwoju sektora usług rolno – spożywczych, handlu i rzemiosła;

8 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany o Cel operacyjny III.3 Stworzenie atrakcyjnej oferty turystycznej, agroturystycznej i ekoturystycznej gminy w oparciu o zasoby przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz innowacyjne ich wykorzystanie;

 Cel strategiczny IV. Ochrona wartości przyrodniczych i historycznych oraz zapewnienie środowiska naturalnego wysokiej jakości: o Cel operacyjny IV.1 Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalna gospodarka zasobami; o Cel operacyjny IV.2 Renowacja i ochrona dziedzictwa historycznego i obiektów zabytkowych; o Cel operacyjny IV.3 Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii; o Cel operacyjny IV.4 Promocja ochrony środowiska, postaw proekologicznych i zdrowego trybu życia.

2.3. POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI

Projekt Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 jest ściśle powiązany z innymi dokumentami strategicznymi, jednakże nie stanowi on jedynie powielenia zamieszczonych tam celów i zadań. W toku opracowywania ocenianego dokumentu szczegółowo analizowano poszczególne dokumenty, jak również uwzględniano uwarunkowania lokalne tak, aby wyspecyfikować i wybrać do realizacji odpowiednie zadania, które powinny umożliwić osiągnięcie zakładanego celu w zadanym horyzoncie czasowym, jak również takie, na których realizację mają wpływ władze gminy. Poniżej przedstawiono dokumenty strategiczne, z którymi powiązana jest oceniana Strategia Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027.

Wśród nich kluczową rolę odgrywa:  Strategia Europa 2020;  Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności;  Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020;  Strategia Rozwoju Kraju 2020;  Raport „Polska 2030. Wyzwania Rozwojowe”;  Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030;  Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030;  Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego;

9 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  Program Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Województwa Podlaskiego do roku 2020;  Strategia Rozwoju Polski Wschodniej 2020;  Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podlaskiego;  Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020;  Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej;  Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024 roku;  Plan Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2016-2022;  Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej;  Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Augustowskiego na lata 2017 – 2020.

3. AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA

3.1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE

Gmina Płaska położona jest w północno – wschodniej części województwa podlaskiego, w powiecie augustowskim. Jest jedną z pięciu gmin wiejskich leżących na terenie powiatu (obok gmin: Nowinka, Augustów, Bargłów Kościelny i Sztabin). Na terenie powiatu leżą również gmina wiejsko – miejska Lipsk i gmina miejska Augustów. Gmina Płaska sąsiaduje również z Gminą Giby leżącą na terenie powiatu sejneńskiego oraz z Białorusią.

10 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 1. Położenie Gminy Płaska na tle powiatu augustowskiego

Źródło: https://administracja.mac.gov.pl

Lasy a także duża liczba jezior i rzek stanowią o wielkiej atrakcyjności turystycznej terenu gminy. W tutejszym wielogatunkowym i różnowiekowym drzewostanie dominuje sosna i świerk. Większość obszaru gminy objęta jest różnymi formami ochrony prawnej, gdzie obszary chronionego krajobrazu zajmują przeszło 60% powierzchni gminy, a 1,6% jej terytorium obejmują rezerwaty przyrody: „Mały Borek”, „Starożyn”, „Kuriańskie Bagno”, „Perkuć” oraz na skraju gminy także rezerwaty: „Stara Ruda”, „Jezioro Kalejty”.

Podział zagospodarowania przestrzennego gminy przedstawia tabela 1. Według danych gminy lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię 31 740 ha, użytki rolne zaś 3 532 ha.

11 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 1. Podział zagospodarowania powierzchni Gminy Płaska

Lp. Wyszczególnienie J. m. Wartość użytki rolne, w tym: ha 3532 grunty orne ha 2055 sady ha 4 1 łąki ha 986 pastwiska ha 331 grunty rolne zabudowane ha 128 grunty pod stawami i rowami ha 28 2 lasy i grunty leśne ha 31740 3 nieużytki i tereny różne ha 655 4 grunty zabudowane i zurbanizowane ha 366 5 grunty pod wodami ha 974 Razem ha 37267 Źródło: Dane Urzędu Gminy Płaska

W skład gminy wchodzą 33 miejscowości zgrupowane w 15 sołectw. Do sołectw Gminy Płaska należą: Dalny Las, Gorczyca, Gruszki, Macharce, Mikaszówka, Mołowiste, Płaska, Podmacharce, Rubcowo, Rudawka, Rygol, Serski Las, Serwy, Strzelcowizna, Sucha Rzeczka. Tabela 2 przedstawia wykaz miejscowości leżących na terenie gminy wraz z liczbą ich ludności.

Tabela 2. Wykaz miejscowości i liczba mieszkańców gminy miejscowość/ulica razem % Dalny Las 186 7,06% Gorczyce 227 8,62% Gruszki 258 9,79% Hanus 25 0,95% Jałowy Róg 1 0,04% Jazy 7 0,27% Kielmin 5 0,19% Kudrynki 28 1,06% Lipiny 3 0,11% Lubinowo 15 0,57% Macharce 74 2,81% Małowiste 1 0,04% Mały Borek 1 0,04% Mikaszówka 53 2,01% Mołowiste 155 5,88% Muły 10 0,38% Osienniki 15 0,57%

12 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany miejscowość/ulica razem % Perkuć 7 0,27% Płaska 417 15,83% Podmacharce 73 2,77% Rubcowo 100 3,80% Rudawka 102 3,87% Rygol 113 4,29% Serski Las 143 5,43% Serwy 150 5,69% Strzelcowizna 237 9,00% Sucha Rzeka 218 8,28% Tartak 7 0,27% Trzy Kopce 3 0,11% RAZEM 2634 100% Źródło: Dane Urzędu Gminy Płaska, stan na dzień 04.10.2017 r.

3.2. KLIMAT

Gmina Płaska położona jest w północnej części mazursko-podlaskiego regionu klimatycznego, charakteryzującego się małą zmiennością częstości występowania poszczególnych typów pogody. Roczne sumy opadów wynoszą tutaj 550 – 600 mm. Odnotowuje się tu powyżej 40 dni w roku z wiatrem silnym (powyżej 10 m/s). Długość okresu bezprzymrozkowego wynosi na tym obszarze 150 – 160 dni. Czas trwania pokrywy śnieżnej natomiast wynosi ponad 100 dni, a przeciętne daty zanikania zjawisk lodowych notuje się w miesiącu kwietniu. Odnotowuje się tu średnie temperatury powietrza:  stycznia - - 5,0 - - 6,00 C,  kwietnia - +5,0 - + 6,0 0 C,  lipca - + 17,0 - +18,00 C,  października - poniżej + 7,00 C.

Wpływy kontynentalne przejawiają się częstszym, niż w pozostałych regionach kraju, napływem mas powietrza polarnego i kontynentalnego. Charakterystyczna jest długa i mroźna zima, przy stosunkowo ciepłym lecie. Amplituda średnich miesięcznych temperatur dla okresu 1971-2015 wyniosła 65,8°C (na Stacji w Suwałkach).

Średnia temperatura miesięcy zimowych jest najniższa w województwie oraz w Polsce z wyłączeniem terenów górskich. Średnia roczna temperatura powietrza w 2015 r. wynosiła 8,2°C.

13 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 3. Temperatury powietrza w stacji meteorologicznej w Suwałkach

Temperatury w 0C amplitudy Stacja średnie skrajne temperatur meteorologiczna 1971- 1991- 2001- maksimum minimum skrajnych 2015 2000 2000 2010 1971-2015 Suwałki 6,3 6,8 7,1 8,2 35,2 -30,6 65,8 Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Podlaskiego 2016

Rysunek 2. Średnia temperatura roczna na terenie Polski

Źródło: http://www.imgw.pl/klimat

Średnie roczne zachmurzenie w 2015 r. na stacji meteorologicznej w Suwałkach wyniosło 5,1 oktanta (w 8-stopniowej skali).Statystycznie największe średnie zachmurzenie występuje od listopada do lutego, a najmniejsze od maja do września. Czas, w ciągu którego bezpośrednie promieniowanie słoneczne docierało do powierzchni ziemi w 2015 r. wynosiło średnio 1697 h/rok.

14 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 4. Opady atmosferyczne, prędkość wiatru, usłonecznienie i zachmurzenie w stacji meteorologicznej w Suwałkach

Roczne sumy opadów w mm Średnia Średnie prędkość Usłonecznienie średnie zachmurzenie Stacja wiatru w h meteorologiczna w oktantach 1971- 1991- 2001- w m/s 2015 2000 2000 2010 2015 Suwałki 591 575 619 593 3,5 1697 5,1 Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Podlaskiego 2016

Rysunek 3. Suma opadów

Źródło: http://www.imgw.pl/klimat

15 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 4. Usłonecznienie

Źródło: http://www.imgw.pl/klimat

Dominującą postacią fizyczną zasilania atmosferycznego w regionie są opady deszczu. W 2015 r. roczna suma opadów wyniosła 593 mm. Najwięcej dni z opadem występuje w chłodnej porze roku od listopada do lutego. W skali roku suma opadów letnich przeważa nad opadami zimowymi.

Średnia roczna prędkość wiatru w 2015 r. osiągała wartość do 3,5 m/s w Suwałkach, minimalna średnia miesięczna prędkość przypadała na sierpień, a maksymalna na styczeń.

3.3. POWIERZCHNIA ZIEMI, KRAJOBRAZ, ZŁOŻA NATURALNE, GLEBY

Powierzchnia ziemi, krajobraz Według podziału fizyczno-geograficznego Polski teren gminy położony jest w obrębie dwóch mezoregionów: Równiny Augustowskiej, wchodzącej w skład Pojezierza Litewskiego oraz Kotliny Biebrzańskiej, wchodzącej w skład Niziny Północnopodlaskiej. W obrębie obszaru Gminy Płaska znalazły się także cztery mikroregiony:  Równina Studzieniczna - obszar obejmuje niższy poziom sandrowy położony na wysokości 125 – 135 m n.p.m. Jest to teren równinny, piaszczysto – żwirowy. W granicach sandru występują rozległe obniżenia wypełnione osadami deluwialnymi. Są

16 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany tu bory sosnowe bagienne i olsy, zajmujące prawie 90% powierzchni. Jeziora usytuowane głównie w części zachodniej stanowią 6% całego regionu. Należą do nich: Sajno, Białe Augustowskie, Studzieniczne oraz Kolno. Na procent powierzchni wpływa również jezioro Serwy zaliczane w połowie do równiny Frąckowskiej;  Czerwone Bagno - jest to wschodni fragment większego mikroregionu u zbiegu Biebrzy i Netty, położony na wysokości 110 – 125 m n.p.m. Występują tu rozległe równiny torfowe, a wzdłuż rzek – strefy akumulacji materiału rzecznego. Lasy zajmują 20% regionu i są to zbiorowiska olchowe oraz łęgi olszowo – jesionowe. Jeziora tu nie występują;  Równina Frąckowska - region położony na wysokości 120 – 145 m n.p.m. Charakteryzuje się równinną lub równinno – falistą rzeźbą terenu. Ze względu na ubogie piaszczysto – żwirowe podłoże występują tu prawie wyłącznie lasy. Są to bory mieszane i sosnowe. Teren przecina Czarna Hańcza, przyjmując większy lewy dopływ – Wierśniankę. Południowa granica przechodzi przez jezioro Serwy. W północnej części występuje jezioro Pomorze. Jeziora zajmują 2% powierzchni całego regionu;  Równina Mikaszewska - region wyniesiony na wysokość 120 – 125 m n.p.m. stanowi kontynuację Równiny Studzienicznej. Jest to niższy poziom sandrowy, w granicach którego występują wyspy morenowe. Równina porośnięta jest lasem o przewadze borów sosnowych i mieszanych z silnie rozwiniętą roślinnością przybrzeżną. Jest tu kilka niewielkich jezior, wśród nich największe jest jezioro Mikaszewo. Mikroregion przecina rzeka Czarna Hańcza, w dolinie której występują łąki.

17 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 5. Położenie Gminy Płaska na tle regionów fizycznogeograficznych

Źródło: Kondracki J., „Geografia regionalna Polski”, PWN, 2002 r.

Budowa geologiczna Gminy Płaska wynika z położenia na skraju starej monolitycznej prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskej. Fundament krystaliczny zalega tu bardzo płytko pod powierzchnią terenu i pokryty jest co najwyżej kilkusetmetrową warstwą skał osadowych. Utwory powierzchniowe to w większości osady moreny dennej i czołowej, będące skutkiem zlodowacenia plejstoceńskiego, osady fluwioglacjalne (piaski i żwiry sandrowe, mułki i iły zastoiskowe) i osady eolityczne (piaski wydmowe). Na terenie gminy występują też utwory holoceńskie reprezentowane przez osady aluwialne w dolinach rzek, osady deluwialne u podnóży zboczy oraz osady organiczne tj. torfy, gytie, kreda jeziorna itp. Wszystkie wyżej wymienione utwory są skałami macierzystymi dla różnych typów gleb występujących na terenie gminy.

Okręg geobotaniczny Puszczy Augustowskiej należący do Krainy Suwalsko - Augustowskiej, Działu Północnego Prowincji Środkowoeuropejskiej - obejmujący teren gminy, z charakterystycznym krajobrazem subborealnych borów świeżych, mieszanych świeżych

18 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany i olsów, znajduje się poza naturalnym zasięgiem występowania buka europejskiego, dębu bezszypułkowego, lipy szerokolistnej, jarząbu szwedzkiego oraz jawora.

Gleby Gleby na terenie gminy zostały wytworzone głównie z piasków glacjofluwialnych glacjału bałtyckiego - substadiału pomorskiego. Podłoże stanowią piaski oraz iły oligoceńskie. W obrębie użytków rolnych gminy można wyróżnić następujące typy gleb:  bielicowe i pseudobielicowe (z glin i piasków). Występują na obszarach pojeziernych i w strefie moren czołowych;  brunatne (właściwe, wyługowane i kwaśne; z glin zwałowych). Są typowymi glebami rejonów pojeziernych;  piaskowe różnych typów (z piasków luźnych i żwirów). Zajmują tereny sandrowe i piaszczyste szczyty wzgórz;  czarne ziemie (z różnych skał macierzystych). Zalegają głównie w zagłębieniach terenu i dolinach rzecznych;  glejowe (podobnie jak czarne ziemie). W większości znajdują się pod wilgotnymi zbiorowiskami łąkowymi;  mady (utworzone z osadów aluwialnych). Występują w dolinach większych rzek;  bagienne (utworzone z piasków i mułów);  murszowo – mineralne i murszowate (po zmineralizowaniu warstwy torfu w profilu na skutek przesuszenia).

Na obszarze rolniczym przeważają gleby brunatne właściwe i kwaśne na glinach lekkich i średnich, powstałe z glin zwałowych, tworzące tzw. kompleks zbożowo-pastewny. Oprócz wyżej wymienionych typów gleb, na terenie gminy występują również tzw. czarne ziemie, zajmujące głównie obniżenia terenu i doliny rzeczne, gleby bagienne utworzone z torfów i mułów, stanowiące większość użytków zielonych oraz gleby murszowato – mineralne i murszowate.

Jakość gleb Obowiązek prowadzenia monitoringu, obserwacji zmian i oceny jakości gleby i ziemi w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wynika z zapisów art. 26 ustawy – Prawo ochrony środowiska. Kryteria oceny określone są, na podstawie delegacji w art. 105 cytowanej ustawy, w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. z 2002 r. Nr 165, poz. 1359).

19 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany W 5-letnich odstępach czasowych są pobierane próbki glebowe z 216 stałych punktów pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na gruntach ornych charakterystycznych dla pokrywy glebowej kraju. Kolejna, czwarta tura Monitoringu przypadła na lata 2010-2012. Pobranie próbek w całości zostało przeprowadzone przez pracowników Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach. Pobranie próbek przeprowadzono we wrześniu i październiku 2010 roku. Na terenie województwa podlaskiego zlokalizowano 6 punktów, jednak żaden z nich nie obejmował terenu Gminy Płaska. Badania gleb pod kątem: odczynu pH, potrzeb wapnowania oraz zawartości w makroelementy: fosfor, potas i magnez przeprowadziła natomiast Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Białymstoku. W latach 2011-2014 na terenie powiatu augustowskiego przeprowadzono pomiary jakości gleb pod kątem: odczynu pH, potrzeb wapnowania oraz zawartości w makroelementy: fosfor, potas i magnez. W tabeli 5 zaprezentowano szczegółowe wyniki przeprowadzonych badań.

Tabela 5. Zestawienie zasobności gleb na terenie powiatu augustowskiego w latach 2011- 2014

Liczba gospodarstw (szt.) 364 Liczba prób (szt.) 974 Zbadana powierzchnia (ha) 1606,03 bardzo kwaśny 23 kwaśny 30 pH (%) lekko kwaśny 22 obojętny 19 zasadowy 6 konieczne 19 potrzebne 19 Potrzeby wapnowania (%) wskazane 13 ograniczone 11 zbędne 38 bardzo niska 13 niska 31 Zawartość fosforu (%) średnia 23 wysoka 14 bardzo wysoka 19 bardzo niska 21 Zawartość potasu (%) niska 37 średnia 25

20 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany wysoka 9 bardzo wysoka 8 bardzo niska 9 niska 13 Zawartość magnezu (%) średnia 27 wysoka 21 bardzo wysoka 30 Źródło: Wyniki badań odczynu i zasobności gleb na terenie poszczególnych powiatów woj. podlaskiego w latach 2011 – 2014

Jednym z podstawowych wskaźników oceny jest odczyn gleb. Zależy on od wielu czynników m.in. rodzaju skały macierzystej, składu granulometrycznego gleby, warunków przyrodniczych oraz zabiegów agrotechnicznych. Na terenie powiatu występuje 30% gleb kwaśnych, 22% - lekko kwaśnych i 23% - bardzo kwaśnych. Odczyn środowiska glebowego wpływa w znacznym stopniu na życie roślin, mikroorganizmów, ale również na egzystencje fauny glebowej. Decyduje tym samym o aktywności biologicznej gleby. Częściej spotykane kwaśne odczyny gleb, powodują obniżanie plonowania roślin. Ułatwiają one również przyswajanie przez rośliny metali ciężkich. Z odczynem gleb ściśle związana jest także potrzeba ich wapnowania. Wapnowanie poprawiające właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb, jest zabiegiem agrotechnicznym, który powinien być stosowany na tych terenach, w których procentowy udział gleb wymagających wapnowania w przedziale koniecznym i potrzebnym wyniósł 38%. Na terenie powiatu augustowskiego dla 38% przebadanych gleb nie dostrzeżono potrzeby wapnowania.

Zawartość w glebie przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu jest ważnym wskaźnikiem pozwalającym ustalić poziom racjonalnego nawożenia. Fosfor jest składnikiem niezbędnym dla rozwoju roślin, pełniąc ważne funkcje w procesach życiowych roślin: reguluje podziały komórek, rozwój korzeni, ma wpływ na procesy kwitnienia, zawiązywanie nasion oraz procesy dojrzewania. Potas jest jednym z trzech, obok wspomnianych wcześniej azotu i fosforu, makroskładników o zasadniczym znaczeniu w żywieniu roślin. Pierwiastek ten odgrywa istotną rolę w gospodarce wodnej rośliny, aktywuje enzymy, bierze udział w procesie fotosyntezy i transportu asymilatów oraz warunkuje wrażliwość na stres wodny związany z suszą. Z kolei magnez jest składnikiem o dużym znaczeniu fizjologicznym dla roślin. Podstawowa rola magnezu w roślinie jest związana z jego obecnością w cząsteczce chlorofilu, a zatem wpływem na procesy fotosyntezy. Ponadto magnez aktywuje enzymy i reguluje gospodarkę azotem w roślinie. Pierwiastek ma istotne znaczenie w kształtowaniu jakości produktów roślinnych, z punktu widzenia ich wartości żywieniowej dla zwierząt i człowieka.

21 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Procentowy udział gleb o bardzo niskiej i niskiej zawartości fosforu (P2O6) na terenie powiatu

wynosi 44%. Udział gleb o zawartości potasu (K2O) bardzo niskiej i niskiej wynosi 58%, a magnezu - 22%. Określenie zasobności gleb w makroelementy jest podstawą do ustalenia optymalnych dawek nawozów sztucznych.

Złoża zasobów geologicznych Zgodnie z danymi wynikającymi z „Bilansu zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2016 r.” na terenie Gminy Płaska występują przede wszystkim złoża piasku i żwiru. Teren gminy nie jest zatem zbyt zasobny w surowce mineralne, jednak konieczne jest podejmowanie działań mających na celu ochronę już dostępnych zasobów.

Tabela 6. Złoża zasobów geologicznych na terenie Gminy Płaska Stan Zasoby Zasoby Lp. Nazwa złoża zagospodarowania geologiczne Wydobycie przemysłowe złoża bilansowe Złoża piasku i żwiru – tys. t 1. Macharce* Z 426 - - 2. Rubcowo* R 214 - - Źródło: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2016 r.

Objaśnienia do tabeli: * - złoża zawierające piasek ze żwirem Z - złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane R – złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo

3.4. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE

Jednym z najważniejszych czynników mających wpływ na ogólny stan środowiska przyrodniczego na danym terenie ma jakość i wielkość zasobów wodnych.

Wody powierzchniowe – charakterystyka Gmina Płaska położona jest w Obszarze Dorzecza Niemna oraz Obszaru Dorzecza Wisły. Na terenie gminy znajduje się Jezioro Serwy, Mikaszewo, Szlamy, Długie, Głębokie, Gorczyckie, Orle, Ślepe, Kruglak, Krzywe, Mikaszówek, Paniewo, Pobojno, Wiązowiec. Przez jej obszar przepływają rzeki: Czarna Hańcza, Szlamica, Paniówka, Kalna, Serwianka, Piecówka, Wołkuszanka oraz Kanał Augustowski.

22 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Czarna Hańcza Rzeka Czarna Hańcza swe źródła ma na Suwalszczyźnie w pobliżu jeziora Jegliniszki. Swój bieg rozpoczyna w Polsce, by zakończyć go na Białorusi, gdzie uchodzi do rzeki Niemen. Czarna Hańcza ma 142 kilometry długości, z czego 15 kilometrów znajduje się na terenie Wigierskiego Parku Narodowego. Rzeka ta przebiega przez jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w regionie, który rozpoczyna się na Wigrach, następnie wiedzie przez Czarną Hańczę i Kanał Augustowski. Rzeka Czarna Hańcza wpada do Kanału Augustowskiego w malowniczej miejscowości Rygol, położonej w Gminie Płaska. Odcinek doliny Czarnej Hańczy powyżej jeziora Wigry objęty jest ochroną ścisłą. Posiada on wyjątkowe walory przyrodnicze. Znajdują się tu torfowiska niskie oraz przejściowe, a na nich unikalne gatunki roślin np. fiołek torfowy czy wełniaczka alpejska. Na tych terenach żyją łosie, bobry, kormorany czarne a nawet wilki.

Rzeka Paniówka, Kalna, Wołkuszanka czy Kanał Augustowski są uznawane za dopływy Czarnej Hańczy.

Szlamica Szlamica to struga w Puszczy Augustowskiej, jest zachodnim dorzeczem jeziora Szlamy. Szlamica przepływa przez jeziora: Głębokie oraz Szlamy i wpada do rzeki Marychy na Białorusi.

Jezioro Serwy Powierzchnia: 460,3 ha; maksymalna głębokość: 41,5 m; średnia głębokość: 14,1 m;

długość: 7 000 m; maksymalna szerokość: 1 200 m. Jest zbiornikiem wytopiskowo-rynnowym o czystych wodach zamieszkanych przez ryby łososiowate - sieję i sielawę.

Jezioro Mikaszewo Jest częścią systemu wodnego Kanału Augustowskiego. Powierzchnia jeziora wynosi 128 ha, długość 3,8 km, a szerokość do 6 km, zaś lustro wody na wysokości 114 m n.p.m. Jezioro ma charakter rynnowy, brzegi północne są niskie, a południowe wysokie i suche. Położone jest między dwoma śluzami: śluzą Perkuć, która łączy je z Jeziorem Krzywe i śluzą Mikaszówka tworzącą połączenie ze „Stawem Sosnówka".

Jezioro Szlamy Jezioro zasila rzeka Szlamica. Przez jezioro przebiega granica z Białorusią. Powierzchnia jeziora to nieco ponad 100 ha. Długość jeziora w zależności od źródła to od 2 140 m do 3 200 m. Szerokość sięga do 500 metrów. Nie jest zbytnio głębokie, średnia głębokość to około 2 m, a najgłębsze miejsce ma około 5 m.

23 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Jezioro Krzywe Jezioro Krzywe to jezioro leżące w systemie Kanału Augustowskiego. Jego powierzchnia wynosi 21,5 ha, długość 200 m, szerokość 100 m. Maksymalna głębokość sięga 6 m. Jego brzegi w północnej części są zabagnione, w południowej - wysokie i suche. Na całej swej długości (1 km) otoczone jest lasem. Na wschodzie łączy się z jeziorem Mikaszewo, na zachodzie z jeziorem Paniewo.

Jezioro Gorczyckie Jest to niewielkie jezioro o powierzchni 20,59 ha, długości 2,1 km i maksymalnej szerokości - w części północnej - 400 m. Charakteryzuje się postrzępioną linią brzegową i bardzo małą głębokością - 3,5 m. Brzegi jeziora są niskie i w wielu miejscach zabagnione, od północnej strony porośnięte lasem. Na wschodzie łączy się z jeziorem Orle poprzez krótki sztuczny przekop, na zachodzie z niewielkim jeziorem Swoboda długim sztucznym kanałem. Wody jeziora charakteryzują się drugą klasą czystości. Dla zachowania cennych walorów przyrodniczych jezioro zostało objęte strefą ciszy.

Jezioro Orle (Orlewo) Jego powierzchnia wynosi 27,42 ha, długość — poniżej 900 m, szerokość - do 400 m, a maksymalna głębokość dochodzi do 4,7 m. Jego brzegi są na ogół niskie, zabagnione, a od strony południowej wysokie. Jezioro od zachodu łączy się sztucznym kanałem z Jeziorem Gorczyckim, a od strony wschodniej kanałem z Jeziorem Paniewo. Akwen nadaje się do uprawiania turystyki wodnej, głównie kajakarstwa.

Jezioro Paniewo Jezioro Paniewo to charakterystyczne jezioro o prawie regularnie owalnym kształcie, położone na terenie gminy Płaska. Jego długość wynosi 1 km, największa szerokość - 700 m, co daje powierzchnię 42 ha. Maksymalna głębokość dochodzi do 12,5 m. Od strony zachodniej łączy się poprzez sztuczny kanał z Jeziorem Orlewo, od strony wschodniej z Jeziorem Krzywe. Jego brzegi w dużej części porośnięte są lasami Puszczy Augustowskiej. To małe i płytkie jezioro charakteryzuje się ciepłą wodą, piaszczystymi plażami oraz, ze względu na otoczenie lasem, bezwietrznym klimatem. Jest ono również bezpieczne dla turystów korzystających z kąpielisk, płytka woda utrzymuje się daleko od brzegów.

Jakość wód powierzchniowych Klasyfikacja i badania jakości wód powierzchniowych przeprowadzana jest dla wydzielonych jednolitych części wód powierzchniowych. Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP)

24 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany jest podstawową jednostką gospodarki wodnej (łącznie z ochroną środowiska) w myśl ustawy z dnia 18.07.2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 469), zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną. Jednolita część wód jest pojęciem obejmującym zarówno zbiorniki wód stojących, jak i cieki, a także przybrzeżne fragmenty wód morskich i wody podziemne. Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) - oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak:  jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny,  sztuczny zbiornik wodny,  struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich części,  morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub przybrzeżne.

Stan ekologiczny jednolitych części wód (JCW) powierzchniowych klasyfikuje się na podstawie wyników klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych, chemicznych, w tym grupa substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, i hydromorfologicznych. Elementy te klasyfikuje się na podstawie kryteriów wyrażonych jako wartości graniczne poszczególnych wskaźników jakości wód z uwzględnieniem typów wód powierzchniowych.

Tabela 7. Ocena stanu ekologicznego, chemicznego i stanu wód rzek przypływających przez Gminę Płaska Nazwa punktu Stan/potencjał Stan Nazwa jcw kontrolno- Stan jcw ekologiczny chemiczny pomiarowego Czarna Hańcza od Czarna Hańcza - Gremzdówki do granicy profil graniczny zły dobry zły państwa śluza Kudrynki Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego Kanał Augustowski i Serwianki do połączenia Zły nie badany zły – śluza Sosnówka z Czarną Hańczą z jez. Mikaszewo Szlamica do wypływu z jez. Szlamica - Muły umiarkowany dobry zły Szlamy Źródło: Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu augustowskiego w 2015 r.

Według „Informacji Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu augustowskiego w 2015 r.” stan rzek przepływających przez gminę wygląda następująco:

Czarna Hańcza jest dopływem Niemna o długości 141,7 km (w tym 107,8 km w granicach Polski). Rzeka przepływa przez jeziora: Jegliniszki, Hańczę i Wigry. Malownicze fragmenty

25 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany zlewni rzeki i jej okolic zostały objęte ochroną w ramach Suwalskiego Parku Krajobrazowego i Wigierskiego Parku Narodowego. Główne dopływy Czarnej Hańczy to: Wiatrołuża, Pawłówka, Wierśnianka, Marycha, Kalna, Kanał Augustowski, Maleszówka, Wołkuszanka. Dolny odcinek rzeki jest uregulowany – biegnie nim trasa Kanału Augustowskiego. Rzeka jest odbiornikiem ścieków z Suwałk. W 2011 r. w profilu śluza Kudrynki przeprowadzono badania w ramach monitoringu diagnostycznego. W latach 2010, 2012, 2013, 2014, 2015 prowadzono badania w ramach współpracy polsko-białoruskiej jako monitoring badawczy. Ocena jakości wód rzeki Czarnej Hańczy w profilu śluza Kudrynki:  Ocena stanu ekologicznego (na podstawie wskaźnika biologicznego, makrofitowego indeksu rzecznego) – w 2012 r. wykazały dobry stan biologiczny (II klasa). Stężenia badanych wskaźników fizykochemicznych nie wykazały przekroczeń wartości określonych dla stanu dobrego. Ze względu jednak na konieczność uwzględnienia (według wytycznych GIOŚ z 2015 r.) w ocenie badań ichtiofauny z 2011 r. stan ekologiczny w JCW o kodzie PLRW80002064739 – Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy państwa zakwalifikowano do stanu złego (V klasa).  Ocena stanu chemicznego – w 2011 r. na podstawie wskaźników chemicznych stan chemiczny sklasyfikowano jako stan dobry. W 2015 r. ocenę odziedziczono.  Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, że w profilu śluza Kudrynki na Czarnej Hańczy nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych.  Ocena stanu JCW na podstawie wypadkowej oceny potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wykazała, że stan wód Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW80002064739 (Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy państwa) jest zły.

Kanał Augustowski – droga wodna łącząca dorzecze Wisły (poprzez Biebrzę) z dorzeczem Niemna (poprzez Czarną Hańczę), długości ok. 101 km, w tym 82 km w granicach Polski. W skład drogi wodnej oprócz 18 śluz wchodzą rzeki Netta i Czarna Hańcza oraz szereg jezior augustowskich (Białe, Necko z Rospudą, Studzieniczne, Orle, Paniewo, Mikaszewo). Ocena jakości wód Kanału Augustowskiego w profilu śluza Sosnówka (Sosnówek):  Ocena potencjału ekologicznego (na podstawie klasyfikacji wskaźników biologicznych) wskaźnika fitoplanktonowego IFPL (II klasa) oraz wielometrycznego wskaźnika makrozoobentosowego MMI (III klasa) w 2013 r. uzyskano umiarkowany potencjał biologiczny (III klasa). Stężenia badanych w 2013 r. wskaźników fizykochemicznych mieściły się w granicach maksymalnego potencjału (I klasa). Potencjał ekologiczny

26 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany w punkcie pomiarowo-kontrolnym, jak i w JCW zakwalifikowano do umiarkowanego (III klasa). W 2014 r. tę ocenę odziedziczono.  Przeprowadzone w 2015 r. badania populacji ryb (ichtiofauna) przez Instytut Rybactwa Śródlądowego wykazały zły stan tej JCW, w związku z tym potencjał ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu złego (V klasa).  Ocena stanu chemicznego – do 2015 r. nie wykonywano badań dotyczących wskaźników chemicznych.  Ocena stanu JCW – ogólny stan JCW Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego i Serwianki do połączenia z Czarną Hańczą z jez. Mikaszewo (PLRW800006469) oceniony został jako zły.

Szlamica jest prawostronnym dopływem Marychy o długości w granicach Polski ok. 9,0 km. Rzeka połączona jest z Czarną Hańczą - odprowadza nadmiar wód kanałem wykopanym od jeziora Głębokiego. Przepływa przez jezioro Szlamy, do Marychy uchodzi na terenie Białorusi. Wraz z Dopływem z jez. Brożanego (o długości ok. 9,1 km) tworzy Jednolitą Część Wód o kodzie PLRW80001864883 Szlamica do wypływu z jez. Szlamy, o powierzchni zlewni ok. 66,8 km2 . Zlewnia jest w przeważającej części zalesiona. Na cieku znajduje się prywatna Mała Elektrownia Wodna. W 2014 r. w profilu Muły przeprowadzono badania w ramach monitoringu diagnostycznego. Ocena jakości wód rzeki Szlamicy w profilu Muły:  Ocena stanu ekologicznego, na podstawie wskaźników biologicznych – makrofitowego indeksu rzecznego (MIR), wielometrycznego wskaźnika makrozoobentosowego – MMI (II klasa) oraz wskaźnika monitoringu ichtiologicznego EFI+ (odziedziczony z 2012 roku – III klasa) oceniono stan biologiczny w JCW jako umiarkowany. Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych oraz wspierających je substancji szczególnie szkodliwych wykazano przekroczenia normatywów stanu dobrego stężeń średniorocznych węglowodorów ropopochodnych (indeksu oleju mineralnego). W wyniku powtórnych badań w 2015 r. uzyskano poprawę stężenia średniorocznego węglowodorów ropopochodnych (stan dobry). Ze względu jednak na ocenę wskaźnika ichtiologicznego stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu umiarkowanego (III klasa).  Ocena stanu chemicznego – w 2014 roku wartości wszystkich ocenianych substancji priorytetowych mieściły się w granicach dobrego stanu chemicznego. W 2015 r. tę ocenę odziedziczono.  Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż (w wodach

27 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW80001864883 Szlamica do wypływu z jez. Szlamy) nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych.  Ocena stanu JCW – ze względu na umiarkowany stan ekologiczny, pomimo dobrego stanu chemicznego ocena stanu jednolitej części wód jest zła.

JEZIORA Według „Informacji Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu augustowskiego w 2015 r.” do 2008 r. w ramach monitoringu wód powierzchniowych na terenie powiatu augustowskiego zostało przebadanych 30 zbiorników przez WIOŚ Białystok Delegatura w Suwałkach. Wyniki badań przedstawiają się następująco: Jezioro – lata badań – klasa czystości:  Serwy - 1988, 2006 – 1,  Mikaszewo - 1988, 2006 – 2.

Według „Informacji Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu augustowskiego w 2015 r.” stan ekologiczny jezior przedstawia się następująco:  Mikaszewo – dobry,  Serwy – bardzo dobry,  Szlamy – co najmniej dobry.

Zaprezentowane powyżej dane na temat jakości wód powierzchniowych wynikają z badań przeprowadzonych przez Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, zamieszczonych w „Informacji Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu augustowskiego w 2015 r.” Należy jednak zaznaczyć, że przeprowadzone obserwacje stanu jakości wód, w połączeniu z corocznymi badaniami jakości wód do picia, wód na plażach przed sezonem przeprowadzanymi przez Gminę Płaska w oparciu o laboratoria Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, pozwalają na stwierdzenie, że wody w Gminie Płaska należą do najczystszych w powiecie augustowskim i nie występują problemy związane z ich jakością.

Wody podziemne - charakterystyka Według udokumentowanych geologicznie danych na rok 2015, publikowanych przez Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy, wielkość zasobów eksploatacyjnych zwykłych wód podziemnych na terenie województwa podlaskiego wynosi

28 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 78 508,80 m3/h. Rozmieszczenie zasobów w utworach geologicznych kształtuje się następująco:  w czwartorzędzie – 76 415,70 m3/h;  w utworach neogeńsko-paleogeńskich – 2 047,10 m3/h;  w kredzie – 34,0 m3/h;  w utworach starszych – 12 m3/h.

Gmina Płaska znajduje się w zasięgu następujących jednolitych części wód podziemnych:  PLGW200032;  PLGW800022.

Jakość wód podziemnych Monitoring jakości wód podziemnych prowadzony jest przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Podstawę oceny stanowi rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć następujących klas jakości wód podziemnych:  Klasa I – wody bardzo dobrej jakości, w których: a) wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężeń charakterystycznych dla badanych wód podziemnych (tła hydrogeochemicznego), b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka.  Klasa II – wody dobrej jakości, w których: a) wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych, b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby.  Klasa III – wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka.  Klasa IV – wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka.

29 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  Klasa V – wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka. Powyższa klasyfikacja jest podstawą do oceny stanu chemicznego, gdzie woda klas I-III oznacza dobry stan chemiczny, a woda klas IV-V oznacza zły stan chemiczny.

Według danych zawartych w „Informacji Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu augustowskiego w 2015 r.” w latach 2009-2011 PIG-PIB objął badaniami jedynie Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd), które uznane zostały za zagrożone niespełnieniem określonych dla nich celów środowiskowych (osiągnięcia dobrego stanu i dobrego stanu ilościowego do 2015 r., narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego). Na terenie województwa podlaskiego nie określono takich JCWPd. Na terenie powiatu do 2007 r. (przed modernizacją sieci pomiarowej) zlokalizowane były łącznie 4 studnie sieci monitoringu wód podziemnych (w 1 studni wody wgłębne, a w 3 – wody gruntowe), które były opomiarowane przez Państwowy Instytut Geologiczny. W 2007 r. przeprowadzono badania 2 studni (Kamień, Augustów – poza terenem Gminy Płaska). Jakość wód w obydwu studniach była zadowalająca (III klasa). W 2012 r. w ramach monitoringu diagnostycznego Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy spośród 43 punktów badanych w województwie podlaskim wyznaczył 1 punkt do badań z terenu powiatu augustowskiego w Kamieniu (poza Gminą Płaska). Jakość wód odpowiadała III klasie czystości, mieściła się zatem w granicach dobrego stanu wód podziemnych. W latach 2013 – 2015 nie prowadzono badań wód podziemnych na terenie powiatu augustowskiego, tym samym również i na terenie Gminy Płaska.

Na obszarze Gminy Płaska występują obszarowe, liniowe i punktowe źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych, do których należą przede wszystkim:  ścieki deszczowe spływające z infrastruktury drogowej i przy drogowej oraz stacji paliw, powodujące zanieczyszczenie wód powierzchniowych głównie substancjami ropopochodnymi,  zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawożeniu gruntów rolnych.

30 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 3.5. POWIETRZE

Powietrze atmosferyczne należy do najważniejszych chronionych komponentów środowiska przyrodniczego. Najczęściej stosowaną klasyfikacją źródeł emisji jest następujący podział:  źródła punktowe związane z energetycznym spalaniem paliw i procesami technologicznymi w zakładach przemysłowych;  źródła liniowe związane z komunikacją;  źródła powierzchniowe niskiej emisji rozproszonej komunalno-bytowej i technologicznej.

Podstawową oceną jakości powietrza służącą do stwierdzenia zachowania norm jakości, a w przypadku ich niedotrzymania, wdrożenia działań naprawczych, jest coroczna ocena wykonywana podstawie art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza na terenie województwa podlaskiego dokonywana jest w oparciu o pomiary kontrolne głównych zanieczyszczeń bezpośrednio emitowanych do atmosfery (emisja) oraz badania monitoringowe substancji powstających w atmosferze (imisja). Oceny jakości powietrza wykonywane są w odniesieniu do obszaru strefy. Od stycznia 2011 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach jakości powietrza obowiązuje nowy podział kraju na strefy. W nowym układzie, dla

wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie, tj.: dwutlenku siarki (SO2), tlenków

azotu (NO2, NOx), tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6), ozonu (O3), pyłu zawieszonego PM10, pyłu zawieszonego PM2,5 oraz zawartości w pyle zawieszonym PM10: ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni) i benzo(a)pirenu (B(a)P), strefę stanowią:  aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys.,  miasto (niebędące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.,  pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców.

W województwie podlaskim, występują dwie strefy: aglomeracja białostocka (kod PL2001), stanowiąca obszar powiatu miasta Białystok oraz strefa podlaska (kod PL2002), obejmująca pozostałe tereny województwa (w tym m.in.: Gminę Płaska). Na terenie województwa badania prowadzone są na 6 stacjonarnych stacjach pomiarowych:  w Aglomeracji Białostockiej (2 stacje tła miejskiego i 1 stacja podmiejska);  w Strefie Podlaskiej: na terenie miasta Łomża (1 stacja tła miejskiego), miasta Suwałki (1 stacja tła miejskiego), w Borsukowiźnie na obszarze gminy Krynki

31 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany (1 stacja tła wiejskiego do oceny narażenia ekosystemów; reprezentatywna dla województwa); oraz 1 stacji mobilnej (w 2016 r. prowadzono pomiary w Hajnówce); docelowo planuje się wykonywanie pomiarów we wszystkich miastach powiatowych, a także w wybranych, problematycznych miejscach w województwie. Ocenę jakości powietrza i klasyfikację stref wykonano na podstawie wyników pomiarów ze wspomnianych powyżej stacji uzyskanych w 2016 roku. Analizę danych pomiarowych uzupełniono o obiektywne metody szacowania emisji oraz wyniki modelowania rozkładu zanieczyszczeń wykonane na zlecenie GIOŚ dla całego kraju. Ocena poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za rok poprzedni oraz, odrębnie dla każdej substancji, dokonuje klasyfikacji stref, w których poziom odpowiednio:  przekracza poziom dopuszczalny,  nie przekracza poziomu dopuszczalnego,  przekracza poziom docelowy,  nie przekracza poziomu docelowego,  przekracza poziom celu długoterminowego,  nie przekracza poziomu celu długoterminowego.

W ocenie wyróżniono 2 podstawowe klasy stref:  Klasa A: poziom stężeń zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekracza odpowiednio poziomu dopuszczalnego, poziomu docelowego, poziomu celu długoterminowego;  Klasa C: poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną (z uwzględnieniem dozwolonej częstości przekroczeń dla przypadków, gdy są one określone), poziom docelowy, poziom celu długoterminowego. Klasy stref w zależności od poziomów stężeń ozonu z uwzględnieniem poziomu celu długoterminowego:  D1 - nie przekraczający poziomu celu długoterminowego,  D2 - powyżej poziomu celu długoterminowego. Klasy stref określane w oparciu o poziom dopuszczalny PM 2,5 dla fazy II:  A1 - brak przekroczenia,  C1 – przekroczenie.

Wykonywana corocznie „Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacja stref województwa podlaskiego”, wydana w 2016 roku wykazała przekroczenie:  pyłu zawieszonego 2,5 w sferze podlaskiej. O klasyfikacji strefy podlaskiej zadecydowały stężenia ze stacji w Łomży, gdzie średnioroczne stężenie wyniosło

32 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 26 µg/m3 przekraczając o 1 µg/m3 wartość dopuszczalną dla roku oraz poziom dopuszczalny dla II fazy o 6 µg/m3 . W Hajnówce wartość średnioroczna przekroczyła wartość dopuszczalną dla II fazy o 2 µg/m3. W Suwałkach natomiast nie odnotowano przekroczeń wartości dopuszczalnych dla tego zanieczyszczenia. Strefie podlaskiej nadano klasę C i C1. Aglomeracja białostocka otrzymała klasę A ze względu na brak przekroczeń stężenia dopuszczalnego oraz klasę A1 ze względu na brak przekroczenia wartości dopuszczalnej dla poziomu II.  ozonu w aglomeracji białostockiej. Poziom ozonu mierzony jest na stacjach: podmiejskiej w Białymstoku (ocena aglomeracji) oraz stacji w Hajnówce (ocena strefy podlaskiej). Uwzględniając pomiary, pod względem dotrzymania poziomu docelowego obie strefy zaliczono do klasy A. Poziom celu długoterminowego nie został dotrzymany w aglomeracji białostockiej i w związku z tym nadano strefie klasę D2. W strefie podlaskiej nie odnotowano przekroczenia celu długoterminowego i w związku z tym nadano klasę D1. Na terenie województwa podlaskiego w 2016 r. stwierdzono przekroczenia: poziomów celów długoterminowych dla ozonu w strefie aglomeracja białostocka (kryterium - ochrona zdrowia) oraz w strefie podlaskiej (kryterium - ochrona roślin) klasyfikujące te strefy do klasy D2.

Tym samym ocena jakości powietrza za 2016 rok w strefach województwa podlaskiego wykazała, że przekroczenia norm jakości powietrza stwierdzono w odniesieniu do:  stężenia dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 w strefie podlaskiej;  obszar przekroczeń Łomża (kryterium – ochrona zdrowia);  poziomu dopuszczalnego II fazy pyłu zawieszonego PM2,5 w strefie podlaskiej - obszar przekroczeń Łomża i Hajnówka (kryterium – ochrona zdrowia);  poziomów celów długoterminowych ozonu w strefie aglomeracja białostocka (kryterium ochrona zdrowia) oraz w strefie podlaskiej (kryterium - ochrona roślin). Wyniki pomiarów pyłu PM2,5 w strefie aglomeracja białostocka także wykazały wysokie wartości, chociaż nie przekroczyły one dopuszczalnej normy. Ryzyko przekroczenia oceniane jest jako wysokie. Patrząc na wyniki badania w województwie można poprzez analogię przenieść je na sytuację w Gminie Płaska, która leży na jego terenie. Ogólnie stan powietrza jest dobry i poziom stężenia pyłu zawieszonego PM10 można uznać za dobry, nie zmienia to faktu, że należy dbać o ten komponent środowiska, który ma wpływ zarówno na środowisko naturalne, jak i zdrowie i życie ludzi. Według „Oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacja stref województwa podlaskiego w 2016 roku” do oceny strefy podlaskiej wykorzystano pomiary ze stacji w Łomży i z Hajnówki (pomiary automatyczne) oraz Suwałk (pomiary manualne).

33 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Klasyfikację zawartości pyłu zawieszonego PM 10 oceniono dla dwóch parametrów: stężeń 24-godzinnych oraz wartości średniorocznej. Dla strefy podlaskiej, po zestawieniu wyników z trzech stacji pomiarowych uwzględnionych w ocenie, nie odnotowano przekroczeń obu normowanych parametrów: maksymalna średnia roczna wyniosła 27µg/m3 oraz odnotowano 29 dni z przekraczaniami wartości dobowej (stacja w Hajnówce). Biorąc pod uwagę klasyfikację według parametrów, strefie podlaskiej nadano klasę A. Choć więc obecny stan powietrza uznać można za dobry, widać, że istnieje jeszcze potrzeba zadbania o niego.

W Gminie Płaska głównym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest tzw. emisja antropogeniczna, wynikająca z działalności człowieka oraz emisja niska z gospodarki komunalnej (kotłownie, indywidualne paleniska domowe i jednostki gospodarcze).

Na terenie gminy nie ma zlokalizowanego zakładu, ujętego także w „Ocenie poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref województwa podlaskiego w 2016 roku” ani w „Informacji Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu augustowskiego w 2015 r.”, który powoduje znaczną emisję zanieczyszczeń do atmosfery.

3.6. KLIMAT AKUSTYCZNY

Hałas w środowisku to wszelkiego rodzaju niepożądane, nieprzyjemne i uciążliwe dźwięki w danym miejscu i czasie. Jest zanieczyszczeniem środowiska przyrodniczego charakteryzującym się różnorodnością źródeł i powszechnością występowania. Skutki oddziaływania hałasu i wibracji na człowieka oraz środowisko naturalne są bardzo dotkliwe.

Hałas pochodzenia antropogenicznego, dzieli się w zależności od sposobu powstawania, na hałas komunikacyjny i przemysłowy:  hałas przemysłowy - jest to hałas stworzony przez źródła zlokalizowane wewnątrz i na zewnątrz obiektów budowlanych różnego typu. Bywa on najczęstszą przyczyną skarg ludności. Wynika to między innymi z faktu, że hałasy tego typu mają najczęściej charakter ciągły, często o bardzo dokuczliwym brzmieniu. Największymi źródłami są zakłady przemysłowe, wytwórcze i rzemieślnicze;  hałas komunikacyjny pochodzi od środków transportu lotniczego, kolejowego i drogowego. Szczególnie narażone są tereny znajdujące się w pobliżu większych tras komunikacyjnych. Wynika to z dużej dynamiki wzrostu ilości środków transportu,

34 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany zwłaszcza pojazdów samochodowych notowanego w ostatnich latach oraz wzmożonego ruchu tranzytowego (towarowego i osobowego) w komunikacji międzynarodowej.

Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez:  utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie;  zmniejszanie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.

Hałas przemysłowy Źródłem hałasu przemysłowego na terenie Gminy Płaska są małe przedsiębiorstwa nieposiadające żadnych zabezpieczeń akustycznych. Niejednokrotnie takie działalności są źródłem konfliktów mieszkańców z przedsiębiorcami, gdyż są one uciążliwe dla mieszkańców, co przyczynia się do składania skarg i donosów na niewłaściwe funkcjonowanie przedsiębiorstw. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przeprowadza kontrole i ustala szereg zaleceń dotyczących minimalizacji emisji hałasu, lub też z powodu znikomej i tylko okresowej uciążliwości sprawa nie jest kontynuowana. Skala zagrożeń hałasem przemysłowym nie jest zbyt duża, a zasięg jego oddziaływania ma zwykle charakter lokalny.

Hałas komunikacyjny Hałas komunikacyjny pochodzi z przebiegających przez gminę szlaków komunikacyjnych. Przez teren gminy przebiegają drogi o znaczeniu krajowym, wojewódzkim i powiatowym, takie jak: droga krajowa nr 16, droga wojewódzka 672 Przewięź - Sucha Rzeczka – Gorczyca - Płaska – Mikaszówka – Gruszki – Rudawka, droga wojewódzka 664, droga powiatowa 1242B Płaska-Żyliny - Sucha Rzeczka, droga powiatowa 1206B Głęboko Bród – Strzelcowizna – Gorczyca i droga powiatowa 1205B Frącki – Dworczysko – Łośki – Mikaszówka, 1207B Macharce – Mołowiste – Gorczyca, 1208B Serski Las – Serwy - Sucha Rzeczka, 1233B Mikaszówka – Rygol – Muły, 1234B Gruszki – Rubcowo – Skieblewo - do drogi Nr 664. Tabela 8 i 9 prezentują informacje na temat dróg gminnych na terenie Gminy Płaska.

35 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 8. Zestawienie zbiorcze powierzchni dróg Gminy Płaska Powierzchnia Powierzchnia L.p. Miejscowość 2 [ha] [m ] 1. Muły 1,75 17500 2. Rygol 4,623 46230 3. Mikaszówka 17,3845 173845 4. Gruszki 32,31 323100 5. Rubcowo 11,03 110300 6. Rudawka 3,66 36600 7. Płaska 5,9221 59221 8. Gorczyca 0,82 8200 Sucha 9. 1,7655 17655 Rzeczka 10. Serwy 23,3748 233748 11. Dalny Las 9,42 94200 12. Serski Las 6,22 62200 13. Macharce 8,17 81700 14. Mołowiste 1,54 15400 15. Strzelcowizna 6,7565 67565 Źródło: dane Urzędu Gminy Płaska

36 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 9. Wykaz dróg zaliczonych do kategorii dróg gminnych

Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

Mołowiste- 102681B Lokalna 28 Mołowiste 2,025 2,353 Naturalna/bitum 1. Macharce 164, 65, 67,62 Macharce Dalny Las- 102682B Lokalna 154 Dalny las 0,677 0,707 Bitumiczna 2. Serski Las 94, 95 Serski Las

Bryzgiel- Monkinie- Serski Las zmiana 102683B nazewnictwa Lokalna 3 2,9 Naturalna/bitum 3. przebiegu drogi na Tobołowo - Serski Las

89, 88 Serski Las 1,489 234/1 gm. Giby 1,411 Podserwy- 4. 102684B Lokalna 151/1, 155/1 Dalny Las 1,14 0,924 Naturalna Dalny Las Nowinka- Sucha 5. 102685B Lokalna 450, 449, Serwy 7,12 7,25 Naturalna Rzeczka (militarna) Płaska- 6. 102686B Lokalna 36/1 Płaska 1,728 1,724 Naturalna Pobojne

37

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

Rygol-Muły zmiana 265, 267, nazewnictwa 165/1, 116/1, 7. 102687B Lokalna Rygol 1,383 1,312 Naturalna/bitum przebiegu na 161/1, 198/4, droga we wsi 155/5, 154/1 Rygol

Rygol- 102688B Lokalna 3,75 3,787 Naturalna Gruszki odcinek ALP 37/2 Gruszki 0,636 Lokalna 268 Rygol 0,53 8. odcinek ALP 87/2 Gruszki 0,392 Lokalna 279, 280, 281 Rygol 0,407 88/3, 89, 90, odcinek ALP Gruszki 1,822 91/1 136, 125/1, 127/1, 129/1, Czarny Bród- 130/1, 131/1, Sucha 9. 102689B Sucha Lokalna 133/1, 93/2, 1,665 1,679 Naturalna/bitum Rzeczka Rzeczka 120/9, 138, 120/7, 120/5, 158/15, 89/3

Suche Doły- 102690B Lokalna 24, 87, Serski Las 2,75 2,78 Naturalna 10. Serski Las 60 Macharce 0,447

38 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

Mołowiste- 245/2, 249/1, 102691B Lokalna Serwy 1,85 3,306 Naturalna 11. Podmacharce 250/1 37 Mołowiste 0,538

Macharce- 102692B Lokalna 66, 163 Macharce 7,42 7,191 Naturalna/bitum. Strzelcowizna

12. 1003/1, 1003/2, Serwy 1003/3, 27, 97 Strzelcowizna

Płociczno- Macharce- Serski Las zmiana 102693B nazewnictwa 3,5 4,185 Naturalna/bitum przebiegu drogi na 13. Kopanica - Serski Las

Lokalna 98, Serski Las 0,149 96/3, 96/1, odcinek ALP 469, 465, 460, Serwy 2,937 3/4, 3/2 381, 58 gm. Nowinka 1,099

39 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

Gorczyca- Płaska Kąty zmiana nazewnictwa 102694B Lokalna 208 Gorczyca 0,715 0,729 Bitumiczna 14. przebiegu drogi na Gorczyca - Płaska

355/1, 399 Płaska 146, 147, 148, Czarny Bród- 102695B odcinek ALP 149, 150, 129, Serwy 4,487 1,008 Naturalna Swoboda 15. 114, 115, 101/1, 89, gm. Augustów

40 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

608/1, 618/2, 287/3, 288/3, 250/1, 602/1, 261/5, 298/6, 619, 264/3, 603/1, 604/1, 266/1, 305/3, droga we wsi 306/3, 307/3, 16 102696B Dojazdowa Gruszki 2,79 2,398 Naturalna/bitum Gruszki 268/1, 269/1, 308/1, 309/3, 270/1, 271/1, 310/1, 275/1, 312/1, 278/1, 313/3, 281/1, 285/1, 315/3, 322/10, 322/8,

Rudawka-do 17. 102697B granicy Lokalna 121, 350, 343, Rudawka 5,994 3,008 Naturalna/bitum państwa 1021/2, Gruszki- 102698B Lokalna 1021/1, 1022, Gruszki 1,85 2,579 Naturalna Skieblewo 18. 782, 1023/1 4,35 4,575 Naturalna/bitum Rygol- 243/3, 8, 653, 102699B Kudrynki- Lokalna Rudawka 1,553 652, 651, 649, Rudawka 19. 1020/2, Gruszki 3,022 1020/1 6,86 8,706 Naturalna/bitum

41 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

1007/3, Mikaszówka- 102700B Lokalna 1007/2, Serwy 7,07 Płaska Kąty 20. 1007/1 352, 394, Płaska 1,37 209 Gorczyca 0,266 325, 79/8, Rubcowo-kol. 323, 329, 21. 102701B Lokalna Rubcowo 2,825 2,135 Naturalna/bitum Rubcowo 160/1, 169/1, 170/1, 330

droga we wsi 22. 102702B Dojazdowa 327, Rubcowo 1,045 1,085 Naturalna Rubcowo

droga we wsi 23. 102703B Dojazdowa 322, 324, Rubcowo 1,055 2,242 Naturalna Rubcowo

droga we wsi Strzelcowizna zmiana 452/2, 455/6, nazewnictwa 529/3, 529/5, 24. 102704B Lokalna Strzelcowizna 1,4 2,388 Naturalna przebiegu 453/3, 529/6, drogi na 529/7, 534, Strzelcowizna - Okółek

42 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

droga we wsi 25. 102705B Dojazdowa 354 Płaska 0,755 0,546 Naturalna Płaska Kąty

Nowinka- 26. 102706B Strękowizna- Lokalna 451, Serwy 2,57 2,986 Naturalna/bitum Przewięź 1013/1, Mikaszówka- 1013/2, 27. 102707B Hanus- Dojazdowa Gruszki 11,865 8,216 Naturalna 1013/3, Skieblewo 1013/4 Sajenek- Jastrzębna Własność Sucha 28. 102708B pozbawienie 514, 515, 516 6,4 6,4 Naturalna ALP Rzeczka nr drogi publicznej Mikaszówka- 102709B 6,77 6,742 Naturalna Rudawka 29. 1/4, 12/1, Lokalna Gruszki 6,742 116/1, 149/3, odcinek ALP 88/1, 282 Gruszki 0,69 Rudawka- 102710B Osienniki- 4,75 4,495 Naturalna Lubinowo 30. 122, 244/1, 246, 1027/1, Lokalna Rudawka 3,405 1027/2, 1027/3,

43 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Nr Aktualna Dotychczasowa geodezyjny długość Dotychczasowy Przebieg Obręb długość drogi Nawierzchnia Lp. Klasa Drogi działek drogi w nr drogi drogi ewidencyjny w kilometrach drogi stanowiących kilometrach (km) drogę (km)

243/6, 917/1, odcinek ALP Gruszki 1,09 245/1 Źródło: dane Urzędu Gminy Płaska

44 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Przez teren gminy nie przebiegają linie kolejowe.

Według „Oceny wyników badań hałasu komunikacyjnego wykonanych na terenie województwa podlaskiego w 2016 roku” na terenie Gminy Płaska nie wyznaczono poziomów

długookresowych LDWN i LN mających zastosowanie przy prowadzeniu długookresowej

polityki w zakresie ochrony przed hałasem. Również pomiary krótkookresowe LAeqD i LAeqN mające odniesienie do jednej doby nie odbyły się na terenie gminy.

Przeprowadzone pomiary pokazały prawie we wszystkich wytypowanych do badań punktach przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu (w porze dziennej i nocnej). Jedynie w Szypliszkach (przy ul. Kościuszki 47 oraz 8) w Kolnie (przy ul. Witosa 11) nie odnotowano występowania przekroczeń wartości dopuszczalnych dla pory dnia oraz nocy. Można więc wnioskować, że podobna sytuacja występuje w Gminie Płaska i można zakładać, że również na jej terenie występują przekroczenia norm hałasu komunikacyjnego.

Według „Informacji Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu augustowskiego w 2015 r.” na terenie powiatu augustowskiego w 2013 roku pomiary przeprowadzono w Augustowie przy ul. Chreptowicza 13, a w 2012 r. w Sztabinie przy ul. Augustowskiej 86 i w Bargłowie Kościelnym przy ul. Augustowskiej 35 (przy drogach obsługujących ruch tranzytowy do Suwałk i na Litwę). Nie były one więc przeprowadzone na terenie Gminy Płaska. Wyniki badań wskazywały na przekroczenia wartości dopuszczalnych poziomów hałasu w badanych punktach. Wyliczony średni poziom równoważny (LAeq.) dla okresu dziennego został przekroczony o 8,0 – 15,1 dB oraz dla okresu nocy o 15,6 – 19,7 dB, przy czym największe przekroczenia wystąpiły w Sztabinie (badania z lat 2010-2012). Po zmianie wartości dopuszczalnych w 2012 r. wyniki uzyskane w Augustowie w 2013 r. przekraczają normy dopuszczalne średnio w ciągu dnia o 3,6 dB, w ciągu nocy o 11,1 dB. Można więc poprzez analogię przyjąć, że podobna sytuacja jest na terenie Gminy Płaska.

3.7. DZIEDZICTWO KULTUROWE, ZABYTKI I DOBRA MATERIALNE

Na terenie Gminy Płaska znajdują się takie miejsca pamięci narodowej jak:  pomnik poświęcony bojownikom AK w Suchej Rzeczce,  dwa cmentarze z okresu I wojny światowej - w Macharcach i Rudawce,

45 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  w lasach Nadleśnictwa Płaska znajduje się wiele miejsc upamiętniających poległych mieszkańców puszczańskich wsi w czasie walk z okupantami. Są to między innymi mogiły Powstańców Styczniowych oraz mogiły z II wojny światowej,  bunkry z czasów wojennych.

Na terenie gminy w parafii Mikaszówka położony jest Kościół Parafialny pw. Św. Marii Magdaleny w Mikaszówce. Jest to drewniany kościół z dwiema charakterystycznymi wieżami o wysokości 14 m. Powstał w 1907 roku, a jego wnętrze urządzone jest w tradycyjnym puszczańskim stylu (liczne rogi jelenie). Obok kościoła stoi nawiązująca do stylu całości dzwonnica (wysokość 10 m). Przed świątynią, na skrzyżowaniu ulic, ustawiony został żeliwny pomnik pochodzący z Huty Sztabińskiej.

Ponadto na terenie Gminy Płaska znajduje się również:  kaplica p.w. Świętej Anny wraz z cmentarzem rzymsko - katolickim w Rudawce,  kaplica w Strzelcowiźnie,  kaplica w Płaskiej. Na obszarze gminy znajdują się trzy parafie: Studzieniczna, Mikaszówka oraz Lipsk.

Zabytki archeologiczne, które zostały zarejestrowane na obszarze gminy to tzw. stanowiska płaskie. Ze względu na wartość naukową na największą uwagę zasługują: obozowiska kultury świderskiej z późnego paleolitu w Mikaszówce st. 1 i 5, osady - neolityczna oraz wczesnośredniowieczna w Płaskiej st. 7, stanowisko wielokulturowe i huta żelaza w Gorczycy st. 8. Pozostałe stanowiska to głównie ślady osadnictwa i niewielkie osady z różnych okresów pradziejów i średniowiecza o mniejszej wartości. Na terenie gminy znajdują się następujące stanowiska archeologiczne: 1) Mikaszówka st. 1. - obozowisko kultury świderskiej z późnego paleolitu; 2) Mikaszówka st. 2. - ślad osadnictwa z późnego paleolitu; 3) Mikaszówka st. 3. - obozowisko kultury świderskiej z późnego paleolitu; 4) Mikaszówka st. 4. - obozowisko późno paleolityczne; 5) Mikaszówka st. 5. - obozowisko kultury świderskiej z późnego paleolitu; 6) Mikaszówka st. 6. - ślad osadnictwa z epoki kamienia; 7) Mikaszówka st. 7. - obozowisko z epoki kamienia; 8) Mikaszówka st. 8. - obozowisko z epoki kamienia; 9) Jazy st. 1. - ślad osadnictwa z późnego paleolitu; 10) Jazy st. 2/2 - ślad osadnictwa z późnego paleolitu; 11) Jazy st. 2/4 - ślad osadnictwa z późnego paleolitu;

46 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 12) Rygol st. 3. - ślad osadnictwa kultury świderskiej z późnego paleolitu; 13) Paniewo st. 1. - ślad osadnictwa z epoki kamienia; 14) Paniewo st. 2. - ślad osadnictwa z epoki kamienia; 15) Płaska st. 1. - ślad osadnictwa z epoki kamienia; 16) Płaska st. 2. - obozowisko z epoki kamienia; 17) Płaska st. 3 - obozowisko mezolityczne; 18) Płaska st. 4. - osada z późnego średniowiecza okresu nowożytnego; 19) Płaska st. 5. - obozowisko kultury świderskiej z późnego paleolitu; 20) Płaska st. 6. - ślad osadnictwa średniowiecznego; 21) Płaska st. 7. - osady neolityczna i wczesnośredniowieczna; 22) Płaska st. 8. - obozowisko z epoki kamienia; 23) Płaska st. 9. - ślad osadnictwa średniowiecznego; 24) Płaska st. 10. - obozowisko kultury świderskiej z późnego paleolitu; 25) Płaska st. 11. - ślad osadnictwa pradziejowego; 26) Gorczyca st. 1. - osada późnośredniowieczna; 27) Gorczyca st. 2. - obozowisko mezolityczne; 28) Gorczyca st. 3. - ślad osadnictwa średniowiecznego; 29) Gorczyca st. 7. obozowisko z epoki kamienia; 30) Gorczyca st. 8. - ślad osadnictwa z epoki kamienia i okresu nowożytnego, osada z przełomu wczesnego i późnego średniowiecza oraz huta żelaza o nieokreślonej chronologii; 31) Sucha Rzeczka st. 2. - ślad osadnictwa późnośredniowiecznego.

Ponadto na uwagę zasługują: 1) Kanał Augustowski: w rejestrze zabytków województwa suwalskiego decyzją Nr KL.WKZ 534/5/d/79 z dnia 9 lutego 1979 roku obiekt ten został wpisany jako Kanał Augustowski (nr rej. zabytków 5); zgodnie z tą decyzją zabytkiem jest Kanał Augustowski z zespołem budowli i urządzeń składających się z jazów, mostów, obudowy brzegów, zabudowań służby wodnej, śluz z przyległym do kanału terenem do 200 metrów w terenie zalesionym i zabudowanym i do 1000 metrów w terenie otwartym, na odcinku od śluzy w Dębowie do granicy Państwa; 2) obiekty wchodzące w skład Kanału Augustowskiego (bez wymieniania przekopów - odcinków kanału): a) Swoboda zespół śluzy - śluza - 1826-27; jaz - 1826-27; strażnica, drewniana, - 1947-1950; b) Sucha Rzeczka - stanowisko szczytowe - jaz – 1947; przepust – 1963; strażnica wodna, murowana, - 1947-1950; c) Gorczyca zespół śluzy - śluza – 1828; jaz – 1828; strażnica, drewniana, 1947-1950;

47 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany d) Paniewo zespół śluzy - śluza - 1826-1828, rekonstrukcja 1947-1979; strażnica wodna, murowana, - 1984-1985; e) Perkuć zespół śluzy - śluza - 1827-28; jaz - 1827-28; strażnica, drewniana, - 1947-50; f) Mikaszówka zespół śluzy - śluza - 1833-38; jaz – 1828; strażnica wodna, murowana, 1912; g) Sosnówek zespół śluzy - śluza – 1828; jaz – 1828; strażnica, drewniana, - 1947-50; h) Rygol stopień wodny piętrzący - upust ulgowy - 1947-48; strażnica, murowana, - 1980-82; strażnica wodna - 1987-89; i) Kudrynki zespół śluzy - śluza - 1828-29; jaz - 1828-29; strażnica, drewniana, - 1947-50; j) Kurzyniec - śluza – 1828.

W Gminie Płaska, której znaczna część stanowi obszar projektowanego parku kulturowego Kanału Augustowskiego, znajduje się szereg zabytków architektury, budownictwa i techniki. Najliczniejszą grupę stanowią obiekty budownictwa wiejskiego. Liczne są również obiekty sakralne (kubaturowe oraz mała architektura). W grupie obiektów sakralnych na uwagę zasługują też niewielkie zawieszone na drzewach kapliczki. Tradycyjne budownictwo ludowe na terenie Gminy Płaska należy do form typowych dla Suwalszczyzny i Ziemi Augustowskiej.

Szczegółowy wykaz zabytków zaprezentowano w tabeli 10.

48 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Tabela 10. Wykaz obiektów zabytkowych z terenu Gminy Płaska

wpisany do L.p. miejscowość zabytek nr rej l. dz. rejestru

Kanał Augustowski, stopień wodny 1 Gorczyca x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący 2 Gorczyca Kanał Augustowski, śluza x 5 z dn. 09.02.1979 r.

3 Gorczyca Kanał Augustowski , jaz x 5 z dn. 09.02.1979 r.

4 Gorczyca Kanał Augustowski, strażnica wodna x 5 z dn. 09.02.1979 r.

5 Gorczyca śluza na Kanale Augustowskim x 5 z dn. 09.02.1979 r.

6 Hanus mogiła powstańców z 1863 r

7 Hanus zespół leśniczówki

8 Hanus budynek mieszkalny - leśniczówka

budynek gospodarczy z zespole 9 Hanus leśniczówki

10 Kamienny Most mogiły wojenne z okresu I wojny św.

11 Kamienny Most mogiły wojenne z okresu I wojny św.

Kanał Augustowski, strażnica wodna , 12 Kudrynki x 5 z dn. 09.02.1979 r. Kudrynki

13 Kudrynki Kanał Augustowski, śluza, Kudrynki x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski , stopień wodny 14 Kudrynki x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący Kudrynki 15 Kudrynki Kanał Augustowski, jaz Kudrynki x 5 z dn. 09.02.1979 r.

49

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany wpisany do L.p. miejscowość zabytek nr rej l. dz. rejestru

mogiła żołnierska z 1939 r. z okresu II 16 Lipiny wojny św.

17 Lubinowo mogiła wojenna z okresu I wojny św.

18 Lubinowo mogiła wojenna z okresu I wojny św.

19 Lubinowo założenie dworskie

20 Lubinowo budynek mieszkalny- dwór

budynek gospodarczy, stodoła w zespole 21 Lubinowo dworskim

22 Macharce cmentarz parafii rzymskokatolickiej

23 Macharce cmentarz wojenny z I wojny św. x 995 z dn. 17.05.1994 r. WKZ 534/995/d/94

24 Mikaszówka kościół parafialny p.w. Marii Magdaleny x 427 z dn. 30.08.1985 r.

dzwonnica przy kościele p.w. Marii 25 Mikaszówka x 427 z dn. 30.08.1985 r. Magdaleny 26 Mikaszówka cmentarz wojenny z I wojny św.

Kanał Augustowski, Stopień wodny 27 Mikaszówka x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący Mikaszówka”

28 Mikaszówka Kanał Augustowski, śluza Mikaszówka x 5 z dn. 09.02.1979 r.

29 Mikaszówka Kanał Augustowski, jaz, Mikaszówka x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski, strażnica wodna 30 Mikaszówka x 5 z dn. 09.02.1979 r. Mikaszówka

50 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany wpisany do L.p. miejscowość zabytek nr rej l. dz. rejestru

Kanał Augustowski, stopień wodny 31 Perkuć x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący, Perkuć 32 Perkuć Kanał Augustowski, śluza Perkuć x 5 z dn. 09.02.1979 r.

33 Perkuć Kanał Augustowski, jaz, Perkuć x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski, strażnica wodna 34 Perkuć x 5 z dn. 09.02.1979 r. Perkuć 35 Perkuć Kanał Augustowski, śluza Perkuć x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski, stopień wodny 36 Płaska x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący Paniewo

37 Płaska Kanał Augustowski, śluza Paniewo x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski, strażnica wodna 38 Płaska x 5 z dn. 09.02.1979 r. Paniewo zbiorowa mogiła żołnierzy Wojska 39 Płaska x 954 z dn. 30.04.1993 r . KL.WKZ 534/954/d/93 Polskiego z 1939 r.

40 Rudawka kaplica rzymskokatolicka p.w. św. Anny x 470 z dn. 07.10.1986 r. KL.WKZ 534/470/d/86

41 Rudawka budynek mieszkalny- chałupa nr 31

42 Rudawka cmentarz parafialny rzymskokatolicki x 626 z dn. 11.01.1989 r. KL.WKZ 534/626/d/89

43 Rudawka budynek mieszkalny- chałupa nr 35

budynek gospodarczy- spichrz w zagrodzie 44 Rudawka nr 42

51 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany wpisany do L.p. miejscowość zabytek nr rej l. dz. rejestru

Kanał Augustowski, stopień wodny 44 Rudawka x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący Kurzyniec cmentarz wojenny z okresu II wojny św. 45 Rygol x 880 z dn. 22.07.1991 r. KL.WKZ 534/880/d/91 (jeńców radzieckich)

Kanał Augustowski, stopień wodny 46 Rygol piętrzący, upust ulgowy rzeki Szlamicy, x 5 z dn. 09.02.1979 r.

strażnica wodna

Kanał Augustowski, stopień wodny 47 Rygol x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący, upust ulgowy rzeki Szlamicy

48 Serski Las cmentarz wojenny z I wojny św.

49 Serwy mogiła ofiar hitlerowskiego terroru

50 Słoneczna Przyszłość zespół gajówki

51 Słoneczna Przyszłość gajówka

52 Strzelcowizna mogiła ofiary wojny domowej z 1945 r.

53 Strzelcowizna budynek mieszkalny- chałupa

54 Sucha Rzeczka mogiła żołnierzy AK z 1943 r.

55 Sucha Rzeczka schron bojowy

56 Sucha Rzeczka Kanał Augustowski, stanowisko szczytowe x 5 z dn. 09.02.1979 r.

57 Sucha Rzeczka Kanał Augustowski, jaz x 5 z dn. 09.02.1979 r.

58 Sucha Rzeczka Kanał Augustowski, przepust x 5 z dn. 09.02.1979 r.

59 Sucha Rzeczka Kanał Augustowski, strażnica wodna x 5 z dn. 09.02.1979 r.

52 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany wpisany do L.p. miejscowość zabytek nr rej l. dz. rejestru

60 Tartak Kanał Augustowski,, strażnica wodna x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Kanał Augustowski, stopień wodny 61 Tartak x 5 z dn. 09.02.1979 r. piętrzący Tartak ” 62 Tartak Kanał Augustowski, śluza Tartak x 5 z dn. 09.02.1979 r.

63 Tartak Kanał Augustowski, jaz, Tartak x 5 z dn. 09.02.1979 r.

Źródło: Wojewódzka ewidencja zabytków. Stan na 12 września 2017 roku

53 STRATEGIA ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 3.8. RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA, OBSZARY NATURA 2000

Na terenie Gminy Płaska występują następujące obszary i obiekty chronione:  rezerwaty przyrody: „Kuriańskie Bagno”, „Starożyn”, „Perkuć”, „Mały Borek” oraz na skraju gminy rezerwaty: „Stara Ruda”, „Jezioro Kalejty”,  Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie”,  obszary NATURA 2000: „Ostoja Augustowska”, „Puszcza Augustowska”;  22 pomniki przyrody.

Tabela 11. Ochrona przyrody i różnorodności biologicznej na terenie Gminy Płaska

Jedn. Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 miary Obszary prawnie chronione ogółem ha 23100 23100 23100 23100 23891,23 23891,23 rezerwaty przyrody ha 1434,5 1434,5 1434,5 1419,83 1419,83 1460,79 obszary chronionego ha 23100 23100 23100 23100 23887,7 23887,7 krajobrazu razem

rezerwaty i pozostałe formy ochrony przyrody na ha 1434,5 1434,5 1434,5 1419,83 1416,3 1457,26 obszarach chronionego krajobrazu Źródło: dane GUS

Pomniki przyrody Na terenie Gminy Płaska wyznaczono 22 pomniki przyrody określone w tabeli 12.

Tabela 12. Pomniki przyrody na terenie Gminy Płaska Obwód na Nazwa pomnika Opis Nr rejestru wysokości Wys. [m] Położenie przyrody pomnika 1,3 m [cm] Jazy, ok. 400 m od grupa szosy prowadzącej 261.S Sosna pospolita - - drzew ze wsi Płaska do Mikaszówki Gruszki, na skraju lasu i wsi Gruszki pojedyncze w odległości 150 m 262.S Dąb szypułkowy 572 25 m drzewo od zab. gospodarczych od strony południowej grupa 326.S 2 Świerki pospolite 260; 270 15m - drzew Płaska, przy Lipa drobnolistna; grupa rozwidleniu drogi 366.S 537;375 27;24 Klon pospolity drzew prowadzącej od śluzy Gorczyca w kierunku

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 50 Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Obwód na Nazwa pomnika Opis Nr rejestru wysokości Wys. [m] Położenie przyrody pomnika 1,3 m [cm] wsi Płaska Płaska, przy śluzie pojedyncze 367.S Klon pospolity 430 27 m Gorczyca na drzewo wysokiej skarpie rośnie na uprawie grupa 374.S 2 Sosny pospolite 264;214 29m leśnej, 500 m od drzew drogi do Lipska pojedyncze 4.S Dąb szypułkowy 502 27 m - drzewo Płaska, przy domu Lipa drobnolistna - 8 grupa 436.S 163-318 18-20 m śluzowego Śluzy szt. drzew Gorczyca Płaska, dąb rośnie na stromej skarpie za domem śluzowego, przy łące graniczącej pojedyncze 437.S Dąb szypułkowy 380 22 m z Kanałem drzewo Augustowskim, po lewej stronie ścieżki prowadzącej do kanału Płaska, dąb rośnie na stromej skarpie za domem śluzowego, przy łące graniczącej pojedyncze 438.S Dąb szypułkowy 450 23 m z Kanałem drzewo Augustowskim, po prawej stronie ścieżki prowadzącej do kanału w pobliżu miejscowości pojedyncze Mikaszówka, między 439.S Dąb szypułkowy 397 20 m drzewo Śluzą Sosnówek a Bindugą Lelak, nad Czarną Hańczą dąb rośnie przy pojedyncze 440.S Dąb szypułkowy 356 20 m drodze wjazdowej do drzewo Leśniczówki Lipiny przy Śluzie Kudrynki, pojedyncze 180 i 98 441.S Grusza pospolita 4 m przy Kanale drzewo (podwójna) Augustowskim przy Śluzie Kudrynki, pojedyncze 442.S Jabłoń dzika 1,68 m 5 m przy Kanale drzewo Augustowskim ok. 300 m za śluzą pojedyncze Kudrynki i 500 m 443.S Świerk pospolity 348 38 m drzewo przed leśniczówką Lipiny, przy drodze ok. 300 m za śluzą pojedyncze Kudrynki i 500 m 444.S Świerk pospolity 280 38 m drzewo przed leśniczówką Lipiny, przy drodze Rudawka, na skarpie pojedyncze 445.S Sosna pospolita 310 18 m przy Kanale drzewo Augustowskim,

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 51

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Obwód na Nazwa pomnika Opis Nr rejestru wysokości Wys. [m] Położenie przyrody pomnika 1,3 m [cm] między Śluzą Kudrynki i Kurzyniec, przy granicy pola p. Milewskiego drzewa rosną przy grupa 446.S 2 Lipy drobnolistne 246;232 22 m ogrodzeniu gajówki drzew Żyliny drzewo rośnie na pojedyncze 447.S Lipa drobnolistna 256 23 m łące, przy ogrodzeniu drzewo gajówki Żyliny jałowiec rośnie na środku pola biwakowego pojedyncze 449.S Jałowiec pospolity 53 6 m „Rybacka Buda”, drzewo kilka metrów od Kanału Augustowskiego 1 km od jez. grupa 6.S 2 Dęby szypułkowe 391;334 27;28 Paniewo, przy drodze drzew do Mikaszówki przy drodze Jałowiec pospolity - grupa z Przewięzi do 8.S 25-37 7 m ok. 50 szt. drzew Gorczycy ok. 2 km od Nadleśnictwa Serwy Źródło: http://bip.bialystok.rdos.gov.pl/rejestr-form-ochrony-przyrody

Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” - chroni jeden z największych i najcenniejszych pod względem przyrodniczym kompleksów leśnych Puszczy Augustowskiej, a także wysokie wartości kulturowe i historyczne Kanału Augustowskiego. Obszar funkcjonuje obecnie zgodnie z Uchwałą Nr XII/89/15 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 22.06.2015 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” (Dz. Urz. Woj. Podl. z 2015 r., poz. 2117). Powierzchnia tego Obszaru wynosi 69 574,99 ha, z czego 23 887,7 ha znajduje się na terenie Gminy Płaska. Na Obszarze zakazano: 1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 2) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 52

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 3) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 4) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych; 5) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; 6) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; 7) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.

Rysunek 6. Położenie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” na terenie Gminy Płaska

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwat przyrody „Kuriańskie Bagno” – został wyznaczony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 20 maja 1985 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody (M.P. z 1985 r. Nr 17, poz. 134), jego powierzchnia wynosi 1 713,62 ha. Dla

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 53

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany rezerwatu ustanowiono zadania ochronne na mocy Zarządzenia Nr 7/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 9 lutego 2016 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Kuriańskie Bagno” zmienionego Zarządzeniem Nr 11/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 13 kwietnia 2016 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Kuriańskie Bagno” i Zarządzeniem Nr 14/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 23 maja 2016 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Kuriańskie Bagno”. Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie obszaru unikalnej geomorfologii, naturalnych, rzadko spotykanych zbiorowisk leśnych oraz stanowisk wielu rzadkich, chronionych roślin oraz zwierząt. Obecnie głównym zagrożeniem dla celu ochrony rezerwatu jest spadek liczebności głuszca. Proponowane działania ochronne mają więc na celu wyeliminowanie przedmiotowego zjawiska. Identyfikacja i ocena istniejących oraz potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych – sposoby eliminacji bądź ograniczenia zagrożeń tych skutków:  gradacje korników – monitoring zagrożenia drzewostanów,  zagrożenie pożarowe – monitoring oraz poprawa i utrzymanie właściwego stanu dróg leśnych,  presja turystyczna, zaśmiecanie – wyznaczenie szlaków udostępnionych dla ruchu pieszego i rowerowego, zbieranie śmieci, edukacja społeczeństwa, wzmożone patrolowanie obszaru rezerwatu przez służby leśne, w szczególności w okresie letnim,  spadek liczebności ptaków gniazdujących na ziemi – redukcja liczebności dzika, lisa, jenota, kuny, tchórza, borsuka i norki amerykańskiej poprzez odstrzał i wykładanie pułapek żywołownych, obniżenie zagęszczenia podrostu i podszytu, likwidacja starych grodzeń,  zarastanie powierzchni otwartych stanowiących miejsca lęgowe ptaków – koszenie łąk śródleśnych w okresie pozalęgowym,  spadek liczebności entomofauny zasiedlającej rezerwat – wykaszanie poboczy dróg leśnych w celu stworzenia dogodnych warunków rozwoju roślinom nekraro– i miododajnym istotnym dla rozwoju owadów,  zaburzenie stosunków wodnych – podniesienie poziomu wód poprzez piętrzenie wody na ciekach w sąsiedztwie rezerwatu.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 54

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 7. Położenie rezerwatu przyrody „Kuriańskie Bagno”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwat przyrody „Stara Ruda” – został wyznaczony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 11 sierpnia 1980 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody (M.P. z 1980 r. Nr 19, poz. 94) zmienionym przez Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 17 maja 2016 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Stara Ruda” (Dz. Urz. Woj. Podl. poz. 2259). Dla rezerwatu uchwalono plan ochrony na mocy Rozporządzenia Nr 3/04 Wojewody Podlaskiego z dnia 11 marca 2004 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Stara Ruda” (Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 29 poz. 564). Powierzchnia rezerwatu to 76,12 ha. Znajduje się na terenie gmin: Płaska, Augustów (gmina miejska). Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie źródlisk rzeki Rudawki i fragmentu borów torfowcowych na południowo-wschodniej granicy ich zasięgu. Nadzór nad tym terenem sprawuje: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 55

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie źródlisk rzeki Rudawki i fragmentu borów torfowcowych w Puszczy Augustowskiej, na południowej granicy ich zasięgu. Na terenie rezerwatu nie została wprowadzona ochrona ścisła, jak również krajobrazowa. W obszarze ochrony częściowej zaplanowano następujące działania ochronne:  unaturalnienie drzewostanów i siedlisk,  monitorowanie stanu lasu i zagrożeń drzewostanów,  ograniczenie do minimum stosowania preparatów chemicznych na rzecz biologicznych, ograniczenie lub zakaz stosowania sprzętu ciężkiego,  ochrona roślinności i gleb,  ochrona źródlisk rzeki Rudawki. Ochrona gleb i stosunków wodnych oraz źródlisk rzeki Rudawki polegać będzie na: 1) stosowaniu bioolejów w pilarkach spalinowych; 2) zakazie używania podczas zrywki, wywózki drewna i prac odnowieniowych sprzętu ciężkiego; 3) zakazie niszczenia gleby, pobierania torfu oraz innych kopalin; 4) zakazie zmiany stosunków wodnych, jeżeli taka zmiana mogłaby w sposób istotny naruszyć warunki ekologiczne, 5) zaniechaniu prac leśnych w bezpośrednim sąsiedztwie wysięków wód podziemnych oraz w zbiorowiskach bagiennych.

Ochrona ekosystemów leśnych polegać będzie na: 1) dostosowaniu okresu prac w rezerwacie do terminów najmniejszego zagrożenia lasu od owadów, grzybów, wiatru i śniegu oraz możliwości wykorzystania przez zwierzynę płową cienkiej kory na drzewach, a także do okresów nie kolidujących z porą wyprowadzania lęgów przez ptaki; 2) prowadzeniu zrywki sprzężajem konnym; 3) unikaniu metod wyznaczania i znakowania drzew poprzez ich ranienie; 4) zabezpieczeniu pni drzew przed uszkodzeniami w trakcie zrywki; 5) preferowaniu środków technicznych w zabezpieczaniu upraw i młodników; 6) kontroli stanu sanitarnego; 7) stosowaniu pułapek feromonowych do zwalczania i prognozowania pojawu szkodników wtórnych; 8) ochronie drapieżnej entomofauny, wzbogaceniu nisz ekologicznych poprzez ochronę drzew murszastych i dziuplastych; 9) preferowaniu odnowień naturalnych; 10) ograniczeniu penetracji rezerwatu tylko do określonych obszarów i tras wyznaczonych przez konserwatora przyrody.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 56

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany W zbiorowiskach siedlisk bagiennych należy zaniechać wszelkich zabiegów gospodarczo- ochronnych.

Ochrona gatunków zwierząt dziko występujących i ich siedlisk polegać będzie na: 1) wykonaniu inwentaryzacji gatunków szczególnej troski; 2) stabilizacji stosunków wodnych; 3) wzbogacaniu nisz ekologicznych, w tym zachowaniu i ochronie drzew dziuplastych, martwych i murszastych; 4) ograniczeniu penetracji rezerwatu do określonych tras, zachowaniu ciszy; 5) przestrzeganiu zakazów zawartych w akcie prawnym ustanawiającym rezerwat.

Rysunek 8. Położenie rezerwatu przyrody „Stara Ruda”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwat przyrody „Jezioro Kalejty” – został ustanowiony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 11 sierpnia 1980 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 57

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany (M. P. z 1980, Nr 19, poz. 94), zmienionym przez Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 12 maja 2016 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Jezioro Kalejty” (Dz. Urz. Woj. Podl. poz. 2255, z późn. zm.). Powierzchnia rezerwatu wynosi 763,30 ha, leży on na terenie gmin: Płaska i Nowinka. Dla obszaru ustanowiono zadania ochronne na mocy Zarządzenia Nr 35/2015 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 27 lipca 2015 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Jezioro Kalejty”. Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie wartości przyrodniczych jeziora oraz swoistych cech krajobrazu. Nadzór nad terenem sprawuje: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku. Do zadań ochronnych na tym terenie należą:  wprowadzenie kroczka (suma w ilości 20 kg/rok) i węgorza podchowanego (w ilości 3 kg/rok),  coroczne wprowadzanie szczupaka w formie narybku jesiennego (w ilości 40 kg),  odłów narzędziem ciągnionym w okresie jesiennym w celach sanitarnych (zabieg przeprowadzany raz na 3 lata),  regulacja drzewostanów prowadząca do uzyskania optymalnego zwarcia w drzewostanach (pozostawienie ściętych drzew w rezerwacie w rozmiarze minimum 30% pozyskania),  - wykaszanie i usuwanie pozyskanej biomasy, koszenie prowadzić nie częściej niż raz na dwa lata (zabieg koszenia poprzedzić usunięciem zadrzewień i zakrzaczeń),  - wykaszanie i usuwanie pozyskanej biomasy, zabieg koszenia poprzedzić usunięciem zadrzewień i zakrzaczeń z pozostawieniem karłowatych sosen i jałowców (zabieg prowadzić co 3 lata),  - konserwacja, modernizacja i utrzymanie punktów czerpania wody oraz dojazdów pożarowych,  wykładanie pułapek feromonowych w celu śledzenia dynamiki liczebności populacji kambiofagów i ksylofagów,  bieżące naprawy, wymiana oraz uzupełnianie infrastruktury i oznakowań,  edukacja w zakresie ochrony lokalnej przyrody skierowana głównie do dzieci i młodzieży a także do wybranych grup społecznych dorosłych,  usuwanie śmieci,  wzmożone patrolowanie obszaru rezerwatu przez służby leśne szczególnie w okresie letnim).

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 58

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 9. Położenie rezerwatu przyrody „Jezioro Kalejty”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwat przyrody „Starożyn” – został ustanowiony 01.02.1960 r. Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1 lutego 1960 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. z 1960 Nr 32, poz. 159). Dla rezerwatu uchwalono zadania ochronne na mocy Zarządzenia Nr 26/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 7 września 2016 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Starożyn”. Powierzchnia ochrony czynnej: 298,43 ha. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych grądu niskiego, lasu mieszanego oraz olsu w Puszczy Augustowskiej. Nadzór nad terenem sprawuje: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku. Rodzaj i rozmiar zadań ochronnych:  inwentaryzacja posuszu i drzew zaatakowanych przez korniki,  uzupełnienia ubytków nawierzchni żwirowej dróg, niwelowanie ich nawierzchni, oczyszczanie poboczy i rowów przydrożnych z krzewów i nalotów, konserwacja oznaczeń dojazdów pożarowych, oczyszczanie linii podziału powierzchniowego z podrostów i nalotów drzew i krzewów,  odstrzał zgodnie z prawem łowieckim dzika w liczbie do 20 sztuk rocznie, lisa i jenota w liczbie do 15 sztuk rocznie, kuny do 10 sztuk rocznie oraz tchórza i norki amerykańskiej w liczbie do 2 sztuk rocznie,

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 59

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  zbieranie i wywóz śmieci,  naprawa, wymiana lub ustawianie nowych tablic informacyjnych,  wzmożone patrolowanie obszaru rezerwatu przez służby leśne (szczególnie w okresie letnim),  zbiór nasion dębu, grabu i klony.

Rysunek 10. Położenie rezerwatu przyrody „Starożyn”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rezerwat przyrody „Perkuć” – został utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 lipca 1970 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. z 1970 r. Nr 27, poz. 228), jego powierzchnia to 209,82 ha. Dla rezerwatu uchwalono plan ochrony na mocy Rozporządzenia Nr 6/08 Wojewody Podlaskiego z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Perkuć” (Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 204 poz. 2040). Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie naturalnych zbiorowisk roślinnych związanych z zanikającym zbiornikiem wodnym. Nadzór nad terenem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku. Przyrodniczymi i społecznymi uwarunkowaniami realizacji celu ochrony są: 1) ochrona i zachowanie w stanie niezmienionym naturalnych siedlisk miejscowej fauny i flory; 2) ochrona zbiorowisk bagiennych okalających zarastające jezioro Kruglak;

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 60

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 3) kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody jako dziedzictwa i bogactwa narodowego.

Działania ochronne na obszarze ochrony czynnej to:  monitoring zagrożenia drzewostanów (zakres: inwentaryzacja posuszu, jesienne poszukiwania szkodników, wyznaczanie drzew trocinowych, wykładanie pułapek feromonowych),  ograniczenie tzw. „dzikiego biwakowania” oraz wykonanie i naprawa infrastruktury technicznej (zakres: nadzór nad rezerwatem w celu kontroli porządku i przestrzegania przepisów zwłaszcza w okresie letnim, utrzymanie i konserwacja ławek, toalety, zadaszeń znajdujących się w północno – wschodniej części rezerwatu, naprawa tablic informacyjnych),  ochrona drzew dziuplastych, martwych oraz starodrzewi (zakres: pozostawianie w rezerwacie drzew dziuplastych, martwych, starodrzewi, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości lasu),  oczyszczanie drogi na długości około 2,5 km (zakres: usuwanie przydrożnych drzew uszkodzonych w wyniku okiści oraz utrudniających przejazd samochodów straży pożarnej i służb leśnych),  czyszczenie istniejących ptasich budek lęgowych.

Rysunek 11. Położenie rezerwatu przyrody „Perkuć”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 61

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rezerwat przyrody „Mały Borek” – został powołany Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 12 listopada 1959 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. z 1959 r. Nr 100, poz. 537), jego powierzchnia to 90,49 ha. Dla rezerwatu przyjęto plan ochrony na mocy Rozporządzenia Nr 8/08 Wojewody Podlaskiego z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Mały Borek” (Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 204 poz. 2042). Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych dobrze wykształconych borów czernicowych i borów łochyniowych charakterystycznych dla Puszczy Augustowskiej. Nadzór nad terenem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku. Przyrodniczymi i społecznymi uwarunkowaniami realizacji celu ochrony są: 1) zachowanie w stanie naturalnym zbiorowisk leśnych, a zwłaszcza boru łochyniowego i czernicowego; 2) zachowanie naturalnych siedlisk miejscowej flory i fauny; 3) promowanie wiedzy o wartościach przyrodniczych rezerwatu i kształtowanie akceptacji dla stosowanych metod ochrony czynnej wśród członków społeczności lokalnych.

Rodzaj działań ochronnych:  monitoring zagrożenia drzewostanów (zakres: inwentaryzacja posuszu, jesienne poszukiwania szkodników, wyznaczanie drzew trocinowych, wykładanie pułapek feromonowych),  ochrona drzew dziuplastych, martwych (zakres: pozostawianie w rezerwacie drzew dziuplastych i martwych, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości lasu).

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 62

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 12. Położenie rezerwatu przyrody „Mały Borek”

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Rysunek 13. Rezerwaty przyrody na terenie Gminy Płaska

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Obszary NATURA 2000:  Ostoja Augustowska PLH200005 (projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk zatwierdzony przez Komisję Europejską) – jest to Ostoja wielu zagrożonych gatunków, przede wszystkim rysia Lynx lynx i wilka Canis lupus (w ostoi znajdują się jedne z ich najstabilniejszych populacji niżowych), także wydry Lutra lutra i bobra Castor fiber.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 63

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Ogółem stwierdzono tu 10 gatunków zwierząt objętych Załącznikiem II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Na terenie ostoi występuje 7 gatunków roślin z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, z czego dla czterech - aldrowandy pęcherzykowatej, skalnicy torfowiskowej, lipiennika Loesela i sasanki otwartej obszar ma zasadnicze znaczenie w skali Polski, a tutejsze populacje stanowią znaczącą część krajowych zasobów, będąc często najobfitszymi w Polsce (populacje lipiennika i skalnicy nad Rospudą, populacje aldrowandy w ciągu jezior Kanału Augustowskiego). Liczne są stanowiska rzadkich i zagrożonych w skali kraju gatunków roślin naczyniowych (35 gatunków z polskiej czerwonej księgi i czerwonej listy). Występują tu 24 gatunki storczykowatych, w tym chociażby, na torfowiskach nad Rospudą - Herminium monorchis na jedynym naturalnym stanowisku w Polsce. Bogata jest lichenoflora (w tym kilka gatunków brodaczek - Usnea) i bryoflora (liczne relikty glacjalne). Najwięcej rzadkich gatunków związanych jest z mszysto-turzycowymi torfowiskami niskimi i przejściowymi, a tutejsze populacje wielu zagrożonych roślin torfowiskowych są największe w Polsce. Do najrzadszych gatunków z tej grupy należą, oprócz lipiennika Loesela oraz skalnicy torfowiskowej: Eriophorum gracile, Baeothryon alpinum, Saxifraga hirculus, Carex chordorrhiza, Hammarbya paludosa, Betula humilis, Salix lapponum (wszystkie one znajdują się w polskiej czerwonej księdze). Na torfowiskach występuje niezwykle obfita w gatunki ginące brioflora, z takimi gatunkami jak np. Meesia triquetra, Pseudocalliergon trifarium i Paludella squarrosa.

Dla przedmiotowego obszaru ustanowiono plan zadań ochronnych (Zarządzenie Nr 27/2013 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 31.12.2013 r. (Dz. Urz. Woj. Podl. z 2014 r. poz. 137)). W ramach planu określone zostały cele działań ochronnych, które są uwzględniane przez Gminę Płaska w związku z planowanymi przez nią projektami.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 64

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Rysunek 14. Położenie terenu NATURA 2000 – Ostoja Augustowska na terenie Gminy Płaska

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

 Puszcza Augustowska PLB200002 (obszar specjalnej ochrony ptaków) - występuje tu co najmniej 40 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej a 18 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej takich gatunków ptaków jak: bąk (PCK), błotniak stawowy, błotniak łąkowy, bocian czarny, cietrzew (PCK), dzięcioł białogrzbiety (PCK), dzięcioł trójpalczasty (PCK), dzięcioł zielonosiwy, gadożer (PCK), głuszec (PCK), kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), kraska (PCK), łabędź krzykliwy, orlik krzykliwy (PCK), żuraw, włochatka (PCK), podgorzałka (PCK), puchacz (PCK), trzmielojad; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje bielik (PCK). Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), występujące na tym terenie to: ortolan – ptak, gąsiorek – ptak, muchołówka mała – ptak, jarzębatka – ptak, podróżniczek – ptak, lerka – ptak, dzięcioł trójpalczasty – ptak, dzięcioł średni – ptak, dzięcioł białogrzbiety – ptak, dzięcioł zielonosiwy – ptak, dzięcioł czarny – ptak, kraska – ptak, zimorodek – ptak, lelek – ptak, włochatka – ptak, puchacz – ptak, rybitwa zwyczajna (rzeczna) – ptak, rybitwa czarna – ptak, mewa mała – ptak, dubelt – ptak, derkacz – ptak, kropiatka – ptak, żuraw – ptak, cietrzew (podgatunek kontynentalny) – ptak, głuszec – ptak, jarząbek – ptak, błotniak łąkowy – ptak, błotniak stawowy – ptak, kania czarna – ptak, kania ruda – ptak, trzmielojad – ptak, bielik – ptak, gadożer – ptak, orlik krzykliwy - ptak , orlik grubodzioby –

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 65

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany ptak, podgorzałka – ptak, łabędź krzykliwy – ptak, bocian czarny – ptak, bocian biały – ptak, bąk – ptak, perkoz rogaty – ptak. Dla obszaru nie ustanowiono planu zadań ochrony ani planu ochrony. Nie obowiązuje tu ochrona na podstawie prawa międzynarodowego.

Rysunek 15. Położenie terenu NATURA 2000 Puszcza Augustowska na terenie Gminy Płaska

Źródło: geoserwis.gdos.gov.pl

Przez teren gminy przebiega także korytarz ekologiczny GKPn-4 Puszcza Augustowska.

3.9. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI

PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU

Cele i kierunki działania uwzględnione w Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 mają na celu optymalne wykorzystanie środków dostępnych na szczeblu gminnym, dla osiągnięcia jak najwyższej jakości środowiska. Do najważniejszych znaczących skutków zaniechania realizacji Strategii można zaliczyć:  obniżenie standardu życia mieszkańców poprzez niekontrolowany wzrost emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego oraz wzrost hałasu emitowanego do środowiska, zwłaszcza na skutek zaniechania realizacji inwestycji poprawiających stan techniczny dróg,

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 66

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  postępujące obniżenie jakości powietrza na terenach zabudowanych, wynikające z zaniechania wykorzystania odnawialnych źródeł energii i możliwości oszczędzania energii, przy rozwoju zabudowy mieszkaniowej i wzroście gęstości zaludnienia,  degradacja obszarów o wysokiej bioróżnorodności w wyniku zaniechania lub niewłaściwej ochrony na etapie planowania przestrzennego i realizacji poszczególnych inwestycji,  braku wzrostu poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców i rozwoju negatywnych wzorców konsumpcji,  zagrożenie celów ochrony obszaru Natura 2000 związane z nieuwzględnieniem wymagań ochronnych w planach zagospodarowania przestrzennego,  ograniczenie inicjatyw obywatelskich w zakresie ochrony środowiska i promocji rozwoju zrównoważonego, obniżenie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska mieszkańców i wrażliwości na działania zagrażające jego jakości.

Zmiana stanu środowiska w przypadku braku realizacji Strategii będzie wiązała się głównie z nieosiągnięciem pozytywnych efektów ekologicznych, pogorszeniem jego stanu poprzez niedotrzymywanie dopuszczalnych standardów, co w konsekwencji prowadzić będzie do pogorszenia się komfortu bytowania mieszkańców gminy, będzie także się przekładać na pogorszenie ich stanu zdrowia.

4. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO W WYNIKU REALIZACJI

ZAPISÓW STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027

4.1. STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM

ODDZIAŁYWANIEM

W ramach planowanych działań na terenie Gminy Płaska stan środowiska przyrodniczego będzie ulegał stopniowej poprawie. Działania zmierzające w kierunku poprawy środowiska naturalnego będą prowadzone w poszczególnych obszarach wskazanych w Strategii. Rzeczywiste oddziaływanie będzie znane po ustaleniu lokalizacji i parametrów danego przedsięwzięcia.

Na obszarze realizacji Strategii nie stwierdzono obszarów objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem na środowisko.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 67

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 4.2. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA

REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU

Z punktu widzenia projektu Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027, jako występujące problemy ochrony środowiska, wskazane także jako słabe strony gminy, można wymienić:  niski poziom wiedzy mieszkańców w zakresie edukacji ekologicznej;  niewystarczająca ilość przydomowych oczyszczalni ścieków;  niewystarczający poziom izolacyjności budynków użyteczności publicznej, budynków prywatnych oraz stanowiących własność przedsiębiorców;  niewystarczający poziom wykorzystania odnawialnych źródeł energii w budynkach użyteczności publicznej oraz w budynkach indywidualnych;  niewystarczający poziom efektywności energetycznej części budynków indywidualnych;  niedostateczny stan techniczny zabytków gminnych;  niedostateczny stan infrastruktury drogowej wpływający także na zwiększenie poziomu hałasu;  niewystarczająca jakość urządzeń wodociągowych;  wysokoenergetyczne oświetlenie uliczne.

4.3. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU

MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA

PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU

Projekt Strategii uwzględnia cele ochrony środowiska zawarte w wielu dokumentach strategicznych opracowanych na szczeblu krajowym i regionalnym, a także w dyrektywach UE. Szczegółowe wskazanie dokumentów, istotnych z punktu widzenia przedmiotowego dokumentu, zawarto w rozdziale 2.3.

5. ANALIZA I OCENA WPŁYWU USTALEŃ PROJEKTU DOKUMENTU NA

POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA WRAZ Z PROGNOZĄ ZMIAN

ŚRODOWISKA

Prognoza oddziaływania na środowisko opracowywana dla strategicznych dokumentów z założenia nie jest dokumentacją szczegółową, ponieważ jej głównym celem jest odniesienie zasadniczej treści dokumentu do polityki ekologicznej oraz zasad

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 68

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany zrównoważonego rozwoju, a także określenie trendu całościowej polityki ochrony środowiska z punktu widzenia potrzeby jej realizacji. Prognoza ta w ogólny, strategiczny sposób rozważa korzyści i zagrożenia wynikające z realizacji Strategii rozwoju bądź odstąpienia od tejże realizacji. Zidentyfikowane oddziaływania na środowisko poszczególnych celów i kierunków wynikających ze Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017 – 2027 w odniesieniu do poszczególnych aspektów środowiskowych, znajdują się poniżej.

Zastosowano następujące oznaczenia w matrycy oddziaływań: Rodzaje oddziaływań – definicje: Bezpośrednie (B) - bez interwału czasowego, bez przekształcenia substancji, bez procesów pośrednich np. wycinka drzew – na krajobraz, budowa drogi – zniszczenie powierzchni gruntów Pośrednie (P) - z interwałem czasowym, z przekształceniem substancji, z procesami pośrednimi np. wycinka drzew – na zwierzęta, budowa drogi – na wodę, rośliny

Charakter prawdopodobnych oddziaływań:  Prawdopodobne umiarkowane negatywne oddziaływanie (kolor czerwony)  Prawdopodobny brak oddziaływania (0)  Prawdopodobne pozytywne oddziaływanie (kolor zielony)  Prawdopodobne oddziaływanie o charakterze zarówno pozytywnym jak i negatywnym (kolor żółty)

Cele

ziemi

Woda

Ludzie

i klimat

Zasoby Zasoby

Rośliny

iologiczna

naturalne naturalne

Zwierzęta

Krajobraz

Powietrze Powietrze

b

Natura 2000 Natura

Powierzchnia Powierzchnia

Różnorodność Różnorodność Zabytki i dobra dobra i Zabytki

Rozwój infrastruktury P P P P P P P P P P P drogowej

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 69

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany

Cele

ziemi

Woda

Ludzie

i klimat

Zasoby Zasoby

Rośliny

iologiczna

naturalne naturalne

Zwierzęta

Krajobraz

Powietrze Powietrze

b

Natura 2000 Natura

Powierzchnia Powierzchnia

Różnorodność Różnorodność Zabytki i dobra dobra i Zabytki

Rozbudowa systemów P P P P B P P P B P P wodno-kanalizacyjnych

Rozwój gospodarki P P P P P P P P P P P przestrzennej Rozwój infrastruktury i technologii O P O O O O O O O O O informacyjno – komunikacyjnych Rozwiązywanie problemów społecznych i stymulowanie O P O O O O O O O O O aktywności zawodowej sprzyjającej włączeniu społecznemu Podniesienie poziomu wykształcenia i kwalifikacji O P O O O O O O O O O zawodowych społeczności Zwiększenie dostępu O P O O O O O O O O O do usług medycznych Podniesienie jakości usług oraz poprawa O P dostępności opieki O O O O O O O O O żłobkowej i edukacji przedszkolnej Rozwój i poszerzenie funkcji obiektów dydaktycznych, kulturalnych, oraz P P P P O O P O O O P sportowo- rekreacyjnych, stworzenie profesjonalnej oferty Budowanie i upowszechnianie O P O O O O O O O O O społeczeństwa informacyjnego Rozwijanie tożsamości i integracji O P P P P P P P P P P społeczności Rozwój i wzrost konkurencyjności O P O O O O O O O O O mikro, małych

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 70

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany

Cele

ziemi

Woda

Ludzie

i klimat

Zasoby Zasoby

Rośliny

iologiczna

naturalne naturalne

Zwierzęta

Krajobraz

Powietrze Powietrze

b

Natura 2000 Natura

Powierzchnia Powierzchnia

Różnorodność Różnorodność Zabytki i dobra dobra i Zabytki i średnich przedsiębiorstw Wsparcie rozwoju sektora usług rolno – O P O O O O O O O O O spożywczych, handlu i rzemiosła Stworzenie atrakcyjnej oferty turystycznej, agroturystycznej i ekoturystycznej gminy w oparciu o zasoby P P P P P P P P P O P przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz innowacyjne ich wykorzystanie Ochrona dziedzictwa przyrodniczego P P P P P P P P P P P i racjonalna gospodarka zasobami Renowacja i ochrona dziedzictwa historycznego P P P P P P P P P P P i obiektów zabytkowych Zwiększenie wykorzystania P P P P P P P P P O P odnawialnych źródeł energii Promocja ochrony środowiska, postaw P P P P P P P P P O P proekologicznych i zdrowego trybu życia Źródło: Opracowanie własne

Wskazane cele i kierunki wynikające ze Strategii Rozwoju Gminy Płaska będą realizowane z zachowaniem zasad wynikających z następujących dokumentów:  Zarządzenie Nr 7/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 9 lutego 2016 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Kuriańskie Bagno” (opublikowane 09.02.2016 r.);  Uchwała Nr XII/89/15 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego z 2015 r. poz. 2117);

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 71

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany  Rozporządzenie Nr 3/04 Wojewody Podlaskiego z dnia 11 marca 2004 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Stara Ruda” (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego z 2004 r. Nr 29, poz. 564);  Zarządzenie Nr 35/2015 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 27 lipca 2015 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Jezioro Kalejty” (miejsce publikacji: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku, data publikacji: 27.07.2015 r.);  Zarządzenie Nr 26/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 7 września 2016 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Starożyn” (miejsce publikacji: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku, data publikacji: 07.09.2016 r.);  Rozporządzenie Nr 6/08 Wojewody Podlaskiego z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Perkuć” (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego z 2008 r. Nr 204, poz. 2040);  Rozporządzenie Nr 8/08 Wojewody Podlaskiego z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Mały Borek” (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego z 2008 r. Nr 204, poz. 2042);  Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 05.09.2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. z 2007 r., nr 179, poz. 1275).

Projekty realizowane w oparciu o zapisy Strategii Rozwoju Gminy Płaska nie będą oddziaływały na środowisko w sposób negatywny. Przede wszystkim brak jest oddziaływania negatywnego na obszary objęte ochroną prawną, w szczególności na cele, przedmiot ochrony oraz integralność i spójność obszarów Natura 2000.

Projekt Strategii nie przewiduje realizacji działań mających na celu bezpośrednie zwiększenie różnorodności biologicznej, zawiera jednak cele i kierunki działań mające na celu zachowanie bioróżnorodności, zwłaszcza na terenach chronionych siedlisk i gatunków objętych ochroną na mocy ustawy o ochronie przyrody z dnia 16.04.2004 r. Oddziaływania pozytywne w przypadku realizacji przedmiotowego dokumentu mogą polegać na pośrednim pozytywnym wpływie na stan środowiska oraz walorów przyrodniczych, także w skali regionalnej, m.in. poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń do atmosfery. W efekcie redukcji poziomu emisji zanieczyszczeń powinno nastąpić także zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń w wodach oraz glebie, co wpłynie korzystnie na warunki bytowania zwierząt i roślin. Nie przewiduje się jednak znaczącego wpływu na jakość siedlisk roślinnych

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 72

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany i zwierzęcych oraz bioróżnorodność. Planowane działania nie będą również wpływać na poprawę, funkcjonowanie i integralność obszarów chronionych, w tym obszarów sieci Natura 2000 już ustanowionych lub projektowanych.

Zaplanowane w Strategii zamierzenia inwestycyjne, np. w zakresie przedsięwzięć drogowych, nie wpłyną na zmianę obecnego funkcjonowania korytarzy. Realizacja zamierzeń skupiona jest na remontach i przebudowach już istniejących dróg, a więc nie przyczyni się do podziału istniejących siedlisk przyrodniczych.

Możliwe oddziaływania negatywne będą miały charakter krótkoterminowy i chwilowy. Oddziaływania te będą polegały na emisji hałasu i spalin w związku z realizacją prac budowlanych, zagrożeniu zniszczenia lub zamurowywania siedlisk ptaków podczas budowy instalacji OZE w prywatnych budynkach mieszkalnych, ograniczeniu powierzchni gleb w związku z prowadzeniem prac budowlanych, usuwaniu drzew i krzewów podczas realizacji inwestycji, płoszeniu zwierząt w trakcie wykonywania prac. Do inwestycji, przy realizacji których te negatywne oddziaływania wystąpią, można zaliczyć przede wszystkim przebudowę dróg.

Działania określone w Programie wywierają niewielki wpływ na obszary objęte ochroną prawną zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. (głównie podejmowanie interwencji w miejscach już przekształconych przez człowieka).

5.1. WPŁYW POSZCZEGÓLNYCH PROJEKTÓW NA OBSZARY CHRONIONE ORAZ NA

KLIMAT

W niniejszym rozdziale przeanalizowano wpływ skonkretyzowanych na etapie tworzenia Strategii Rozwoju Gminy Płaska przedsięwzięć na obszary chronione oraz na klimat.

Tabela 13. Wpływ przedsięwzięć na obszary chronione Czy przedsięwzięcie Czy dla obszaru Czy projekt będzie będzie zaplanowano Nazwa zadania realizowany na negatywnie zadania obszarze chronionym? oddziaływać na ochronne? obszar chroniony? TAK (Obszar TAK Chronionego Krajobrazu (Zarządzenie Modernizacja hydroforni w Płaskiej Puszcza i Jeziora nr 27/2013 NIE i Serskim Lesie Augustowskie, obszar Regionalnego NATURA 2000 Puszcza Dyrektora

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 73

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Czy przedsięwzięcie Czy dla obszaru Czy projekt będzie będzie zaplanowano Nazwa zadania realizowany na negatywnie zadania obszarze chronionym? oddziaływać na ochronne? obszar chroniony? Augustowska, obszar Ochrony NATURA 2000 Ostoja Środowiska Augustowska) w Białymstoku z dnia 31 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Augustowska PLH200005) TAK (Zarządzenie nr 27/2013 Regionalnego Dyrektora TAK (Obszar Ochrony Chronionego Krajobrazu Środowiska Puszcza i Jeziora w Białymstoku Remont jednostek OSP Dalny Las, Augustowskie, obszar z dnia 31 grudnia NIE Gruszki i Płaska NATURA 2000 Puszcza 2013 r. Augustowska, obszar w sprawie NATURA 2000 Ostoja ustanowienia Augustowska) planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Augustowska PLH200005) TAK (Zarządzenie nr 27/2013 Regionalnego Dyrektora TAK (Obszar Ochrony Chronionego Krajobrazu Środowiska Puszcza i Jeziora w Białymstoku Adaptacja budynku Augustowskie, obszar z dnia 31 grudnia w Strzelcowiźnie na obiekt usług NIE NATURA 2000 Puszcza 2013 r. socjalnych Augustowska, obszar w sprawie NATURA 2000 Ostoja ustanowienia Augustowska) planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Augustowska PLH200005) Adaptacja obiektów (świetlica TAK (Obszar TAK Rudawka, szkoła w Gruszkach) na Chronionego Krajobrazu (Zarządzenie NIE potrzeby usług turystycznych Puszcza i Jeziora nr 27/2013 w związku z obsługą przejścia Augustowskie, obszar Regionalnego

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 74

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Czy przedsięwzięcie Czy dla obszaru Czy projekt będzie będzie zaplanowano Nazwa zadania realizowany na negatywnie zadania obszarze chronionym? oddziaływać na ochronne? obszar chroniony? granicznego na Kurzyńcu / NATURA 2000 Puszcza Dyrektora z zachowaniem funkcji świetlic Augustowska, obszar Ochrony wiejskich NATURA 2000 Ostoja Środowiska Augustowska) w Białymstoku z dnia 31 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Augustowska PLH200005) TAK (Zarządzenie nr 27/2013 Regionalnego Dyrektora TAK (Obszar Ochrony Chronionego Krajobrazu Środowiska Puszcza i Jeziora w Białymstoku Rozbudowa infrastruktury Augustowskie, obszar z dnia 31 grudnia w Gminnym Ośrodku Kultury NIE NATURA 2000 Puszcza 2013 r. w Płaskiej Augustowska, obszar w sprawie NATURA 2000 Ostoja ustanowienia Augustowska) planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Augustowska PLH200005) TAK (Zarządzenie nr 27/2013 Regionalnego Dyrektora TAK (Obszar Ochrony Chronionego Krajobrazu Środowiska Puszcza i Jeziora w Białymstoku Budowa mariny na szlaku Kanału Augustowskie, obszar z dnia 31 grudnia NIE Augustowskiego NATURA 2000 Puszcza 2013 r. Augustowska, obszar w sprawie NATURA 2000 Ostoja ustanowienia Augustowska) planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Augustowska PLH200005) Adaptacja budynku po byłym TAK (Obszar TAK komisariacie policji na punkt Chronionego Krajobrazu (Zarządzenie NIE przedszkolny Puszcza i Jeziora nr 27/2013

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 75

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Czy przedsięwzięcie Czy dla obszaru Czy projekt będzie będzie zaplanowano Nazwa zadania realizowany na negatywnie zadania obszarze chronionym? oddziaływać na ochronne? obszar chroniony? Augustowskie, obszar Regionalnego NATURA 2000 Puszcza Dyrektora Augustowska, obszar Ochrony NATURA 2000 Ostoja Środowiska Augustowska) w Białymstoku z dnia 31 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Augustowska PLH200005) Źródło: Opracowanie własne

W przypadku wskazanych inwestycji nie przewiduje się negatywnego oddziaływania na obszary chronione, obejmują bowiem obszary przekształcone przez człowieka.

Dla przedsięwzięć:  Asfaltowanie dróg gminnych wokół Kanału Augustowskiego;  Budowa ścieżek rowerowych łączących miejscowości, Kanał Augustowski i główne arterie rowerowe oraz przejście graniczne na śluzie w Kurzyńcu;  Rozbudowa sieci wodociągowej na terenie Gminy Płaska;  Budowa instalacji OZE w prywatnych budynkach mieszkalnych;  Rozbudowa sieci światłowodowej na terenie Gminy Płaska;  Rozbudowa infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej na plażach gminnych;  Kolejny etap budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Płaska;  Budowa systemu kolektora sanitarnego i wodociągowego Przewięź – Wysoki Brzeg; nie określono oddziaływania na obszary chronione ze względu na brak dokładnej lokalizacji planowanych wykonania tych przedsięwzięć, spodziewać się można jednak, że będą leżały na terenach chronionych, jednak nie będą na nie negatywnie oddziaływać.

Pozostałe projekty, które będą realizowane w oparciu o zapisy Strategii Rozwoju Gminy Płaska, jak np. edukacja ekologiczna mieszkańców, czy Idzie szkrab w wielki świat – utworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego w Gminie Płaska nie będą wywierały negatywnego wpływu na obszary chronione.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 76

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Przedsięwzięcia dotyczące rewitalizacji terenu, takie jak: przebudowa obiektów i zagospodarowanie terenu (budynek po byłej szkole w Strzelcowiźnie, budynek szkoły w Gruszkach, budynek OSP w Gruszkach, świetlica w Rudawce, budynek po byłym Komisariacie Policji w Płaskiej) będą oddziaływać negatywnie na otoczenie jedynie podczas przeprowadzania prac. Ogólnie nie będą miały negatywnego wpływu na obszary chronione, szczególnie ze względu na wykonywanie ich na obszarach już zmienionych przez człowieka.

Projekty określone w Strategii będą także powodowały pozytywne oddziaływanie na klimat. Inwestycja: Budowa instalacji OZE w prywatnych budynkach mieszkalnych, wpłynie pozytywnie na środowisko poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na energię, które przyczyni się do spadku ilości paliw wykorzystywanych do ogrzania budynków, podgrzania wody i produkcji energii elektrycznej, co w konsekwencji spowoduje zmniejszenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery.

Pozytywny wpływ na klimat będą miały także projekty związane z poprawą jakości dróg, ponieważ dzięki ich wykonaniu ulegnie poprawie bezpieczeństwo i płynność ruchu drogowego. Ilość zużywanego paliwa zostanie zmniejszona, a więc redukcji ulegnie emisja spalin. Zmniejszy się również hałas wynikający dotychczas z ruchu z bardzo małymi prędkościami przy dużych obrotach silników po trudno przejezdnej drodze, z licznymi uszkodzeniami.

6. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB

KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO,

MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU

Kompensację przyrodniczą należy stosować wówczas, gdy w wyniku realizacji jakiejś inwestycji może nastąpić szkoda w środowisku, w sposób szczególny dotyczy to ewentualnych szkód wyrządzonych na obszarach chronionych Natura 2000. W przypadku działań zaproponowanych w projekcie Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027, nie ma przesłanek do proponowania kompensacji przyrodniczych – wykonywanie działań na terenach już zmienionych przez człowieka.

Strategia Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 spełnia standardy zrównoważonego rozwoju, zatem podstawowe środki łagodzące polegać powinny na przekonaniu społeczeństwa co do konieczności realizacji działań i pokazaniu korzyści, jakie dla społeczeństwa wynikną z realizacji Strategii.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 77

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany W sensie przedmiotowym szczególne znaczenie ma stałe analizowanie możliwości pojawienia się nieplanowanych zagrożeń dla grup społecznych, lokalnych, przyrody i krajobrazu w wyniku uszczegóławiania zadań. Jednak działania realizowane w znacznie zmienionym antropogenicznie obszarze nie spowodują szkód w środowisku.

Rezultatem realizacji działań zaproponowanych w Strategii mogą być ograniczone czasowo i przestrzennie uciążliwości związane z przeprowadzanymi remontami budynków, a także pracami związanymi z modernizacją dróg. W takim wypadku działania mające na celu zapobieganie lub ograniczanie oddziaływań na warunki życia i zdrowie ludzi oraz środowisko będą polegać na:  wcześniejszym informowaniu ludności o zamierzonych pracach,  zakładaniu siatek ochronnych na elewacje remontowanych budynków, przeciwdziałających pyleniu i śmieceniu,  wykonywaniu prac uciążliwych ze względu na hałas tylko w godzinach dziennych,  wycince drzew w okresie zimowym, nie kolidującym z okresem lęgowym ptaków,  kompensacyjnych nasadzeniach zieleni,  inwentaryzacji budynków, które będą poddane remontom, pod względem gniazdowania ptaków chronionych i taki rozkład prac, aby nie przerywać gniazdowania,  odpowiednim oznaczaniu reorganizacji ruchu,  prawidłowej, zgodniej z ustawą o odpadach gospodarce odpadami, polityce zagospodarowania odpadów,  monitorowaniu postępów wdrażania Strategii.

Mitygacje dotyczą również środków łagodzących o charakterze edukacyjnym i wychowawczym. Tu zakres możliwości jest bardzo duży. Fundamentalne znaczenie ma edukacja dotycząca uzgodnień lokalizacyjnych z poszanowaniem wszystkich stron, a przede wszystkim głównych celów społecznych i ekologicznych. Równie ważna jest nieustająca kampania informacyjna promująca oszczędne i racjonalne korzystanie z zasobów środowiska, ze szczególnym naciskiem położonym na korzyści dla zdrowia ludności.

7. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH

W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE

Ustawa nakłada obowiązek przedstawienia w prognozie oddziaływania na środowisko rozwiązań alternatywnych do tych zawartych w projekcie dokumentu. Do zaproponowanych

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 78

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany rozwiązań należy podać uzasadnienie ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru. W związku z ogólnym charakterem Strategii prognoza może zaproponować rozwiązania alternatywne również na poziomie ogólnym.

Prognoza nie wykazała znaczącego negatywnego oddziaływania jakiegokolwiek z zadań określonych w Strategii.

Możliwe negatywne oddziaływania na środowisko zaproponowanych w Strategii inwestycji takich jak remonty budynków, przebudowa (modernizacja) dróg, rozbudowa infrastruktury wodociągowej związane są głównie z etapem prowadzenia prac. W końcowym efekcie ich realizacja ma pozytywnie wpłynąć przede wszystkim na poprawę jakości powietrza i całego środowiska na terenie Gminy Płaska oraz w regionie.

Zawarte w Strategii ustalenia zawierają wiele rozwiązań pozytywnie wpływających na środowisko i sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi. W związku z powyższym stwierdza się, że rozwiązania alternatywne dla przedsięwzięć poprawiających walory środowiskowe nie mają uzasadnienia, zarówno z formalnego, jak i ekologicznego punktu widzenia. Uznano, że zaproponowane ustalenia są najkorzystniejsze dla środowiska w kontekście istniejących uwarunkowań jakości środowiska na terenie Gminy Płaska.

Ustalenia analizowanej Strategii są wynikiem kompromisu pomiędzy wymogami ochrony środowiska i życia człowieka, a koniecznością rozwoju urbanistycznego, gospodarczego i społecznego gminy. Zaprezentowane rozwiązania są zgodne z krajowym ustawodawstwem, dokumentami obowiązującymi na terenie gminy, powiatu i województwa oraz wykorzystują instrumenty służące do jego zrównoważonego rozwoju. Ustalenia Strategii bezpośrednio nie ingerują w tereny o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych oraz zawierają wiele rozwiązań korzystnych dla środowiska na obszarach przekształconych przez człowieka, dlatego prognoza nie prezentuje rozwiązań alternatywnych do proponowanych w ustaleniach Strategii uznając, że zaproponowane ustalenia są najkorzystniejsze dla środowiska w kontekście istniejących uwarunkowań w Gminie Płaska.

Rozwiązania alternatywne mogą dotyczyć:  innej lokalizacji (warianty lokalizacji),  innego sposobu prowadzenia inwestycji (warianty konstrukcyjne i technologiczne),  innego sposobu zarządzania (warianty organizacyjne),  wariantu niezrealizowania inwestycji, tzw. „opcja zerowa”.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 79

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany 8. PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ

PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU

Zaproponowane w Strategii cele i kierunki działania nie będą powodować znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko. Jednak aby móc ocenić wpływ inwestycji, jak również postęp w realizacji założeń określonych w dokumencie i w razie konieczności podejmować na bieżąco działania korygujące, jeśli będą wymagane, należy wdrożyć także system monitoringu.

Wdrażanie rozwiązań przewidzianych w omawianej Strategii wymaga stałego monitorowania oraz szybkiej reakcji w przypadku pojawiania się rozbieżności pomiędzy projektowanymi rezultatami a stanem rzeczywistym. Podstawą właściwej oceny wdrażania założeń Strategii, a także określenia problemów w osiąganiu założonych celów jest prawidłowy system sprawozdawczości, oparty na zestawie określonych wskaźników. Powinien on zapewnić stałą kontrolę jakości zarządzania środowiskiem planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych oraz pozwolić regulować działalność podmiotów, a jednocześnie ułatwiać funkcjonowanie systemu wydawania decyzji, udzielania zezwoleń i egzekucji.

Strategia określa konstrukcję systemu monitorowania umożliwiającego pomiar, kontrolę, interpretację efektów realizowanych działań oraz uaktualnienia dokumentu. W dokumencie tym zaproponowano wskaźniki, które powinny pozwolić określić stopień realizacji poszczególnych działań. Wskaźniki dotyczyć będą rezultatów oraz produktów Strategii. Projekt dokumentu zawiera zestaw wskaźników do monitorowania projektu – część z nich bezpośrednio wskazuje na efekty dotyczące jakości środowiska, np. zużycie energii.

Zamieszczone w dokumencie propozycje wskaźników monitorowania jego realizacji są właściwe i pozwalają wraz z wynikami monitoringów prowadzonych przez inne powołane do tego służby (WIOŚ, RDOŚ) ocenić zmiany, jakie nastąpią w środowisku w wyniku ich realizacji.

9. INFORMACJE O TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO

Zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko opracowywany projekt Strategii nie będzie powodował transgranicznego oddziaływania na środowisko. Ustalenia Strategii obejmują

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 80

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany zadania, które realizowane będą na obszarze Gminy Płaska, a zasięg ich oddziaływania na środowisko będzie miał przede wszystkim charakter lokalny. Wobec tego dokument ten nie musi podlegać procedurze transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko.

10. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM

Wprowadzenie Celem Prognozy jest wskazanie możliwych negatywnych skutków realizacji Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 i przedstawienie zaleceń dotyczących przeciwdziałania ewentualnym negatywnym skutkom.

Podstawy prawne i zakres Podstawą prawną opracowania prognozy oddziaływania na środowisko ustaleń projektu Strategii Rozwoju Gminy Płaska na lata 2017-2027 jest ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz.U. 2017 poz. 1405 z późn. zm.).

Przy opracowywaniu Prognozy przeanalizowano, zgodnie z przepisami i uzgodnieniami, oddziaływania na wszystkie elementy środowiska, w tym m. in. na: różnorodność biologiczną, zwierzęta, rośliny, integralność obszarów chronionych, wodę, powietrze, klimat akustyczny, ludzi, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy identyfikując stopień i rodzaj oddziaływań. W szczególności przeanalizowany został wpływ Strategii na obszary chronione, w tym objęte siecią Natura 2000 i ich integralność. W oparciu o dostępne materiały zidentyfikowano główne problemy i zagrożenia środowiska w obszarze objętym Strategią, jak również określono jego aktualny stan. Z jednej strony służyć to powinno takiemu kształtowaniu Strategii, aby maksymalnie został wykorzystany do poprawy stanu środowiska, a z drugiej do umożliwienia oceny wpływu na środowisko i identyfikacji ewentualnych znaczących oddziaływań negatywnych oraz zaproponowania działań minimalizujących ten wpływ, wskazania działań alternatywnych i ewentualnie kompensujących.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 81

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany Wpływ na poszczególne komponenty środowiska W wyniku analiz stwierdzono, że negatywne oddziaływania na środowisko mogą nastąpić w zakresie realizacji m.in. przebudowy (modernizacji) dróg, rozbudowy infrastruktury światłowodowej czy wodociągowej. Oddziaływania negatywne w większości będą miały charakter krótkotrwały i miejscowy lub lokalny.

Pozytywne oddziaływania (w szczególności na powietrze atmosferyczne) będą miały projekty z zakresu podniesienia efektywności energetycznej i ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza, co służyć będzie przede wszystkim ludziom, ale też mogą wpłynąć na zużycie paliw i tym samym ograniczenie niekorzystnej emisji gazów cieplarnianych, pyłów i innych szkodliwych substancji do powietrza.

Analiza możliwości oddziaływania transgranicznego Zawarte w Strategii zadania będą realizowane na obszarze Gminy Płaska, a zasięg ich oddziaływania na środowisko będzie miał przede wszystkim charakter lokalny. Wobec tego dokument ten nie podlega procedurze transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko.

Ocena skutków w przypadku braku realizacji planu oraz korzyści z jego realizacji Brak finansowania poszczególnych działań zaplanowanych w Strategii przełoży się na nieosiągnięcie efektów ekologicznych na obszarze Gminy Płaska i brak poprawy jakości poszczególnych komponentów środowiska, przede wszystkim stanu jakości powietrza atmosferycznego.

Wnioski Na podstawie przeprowadzonych analiz w trakcie prac nad Prognozą oddziaływania na środowisko można wyciągnąć następujące wnioski ogólne:  Ocenia się, że Strategia jako całość będzie pozytywnie oddziaływać na środowisko i sprzyjać rozwiązaniu niektórych problemów dotyczących poprawy stanu środowiska, niemniej niektóre obszary wsparcia mogą wpływać również negatywnie na poszczególne elementy środowiska. Szczegółowe wnioski w tym zakresie przedstawione są w odpowiednich rozdziałach Prognozy. Największy pozytywny wpływ oddziaływania Strategii będzie dotyczył jakości powietrza atmosferycznego, klimatu oraz zdrowia i jakości życia mieszkańców.  Oddziaływania negatywne określone w prognozie mogą wystąpić, jednak w tym zakresie decydującą rolę odgrywać będzie lokalizacja projektów, zastosowana technologia oraz dokładny zakres inwestycji. Ograniczenie negatywnego wpływu będzie możliwe także

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 82

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany poprzez zastosowanie odpowiednich działań minimalizujących i kompensujących (opisane w treści Prognozy).  Odstąpienie od zamiaru realizacji zadań określonych w Strategii przełoży się na spowolnienie procesów zmierzających do poprawy jakości środowiska na terenie Gminy Płaska.  Na podstawie analizy celów dokumentów strategicznych UE stwierdza się, że Strategia realizuje cele tych dokumentów.  W celu ograniczenia negatywnych oddziaływań Strategii na środowisko zaproponowano zasady monitorowania skutków realizacji dokumentu.

11. SPIS TABEL I RYSUNKÓW

TABELA 1. PODZIAŁ ZAGOSPODAROWANIA POWIERZCHNI GMINY PŁASKA ...... 12 TABELA 2. WYKAZ MIEJSCOWOŚCI I LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY ...... 12 TABELA 3. TEMPERATURY POWIETRZA W STACJI METEOROLOGICZNEJ W SUWAŁKACH ...... 14 TABELA 4. OPADY ATMOSFERYCZNE, PRĘDKOŚĆ WIATRU, USŁONECZNIENIE I ZACHMURZENIE W STACJI METEOROLOGICZNEJ W SUWAŁKACH ...... 15 TABELA 5. ZESTAWIENIE ZASOBNOŚCI GLEB NA TERENIE POWIATU AUGUSTOWSKIEGO W LATACH 2011-2014 ...... 20 TABELA 6. ZŁOŻA ZASOBÓW GEOLOGICZNYCH NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 22 TABELA 7. OCENA STANU EKOLOGICZNEGO, CHEMICZNEGO I STANU WÓD RZEK PRZYPŁYWAJĄCYCH PRZEZ GMINĘ PŁASKA ...... 25 TABELA 8. ZESTAWIENIE ZBIORCZE POWIERZCHNI DRÓG GMINY PŁASKA...... 36

TABELA 9. WYKAZ DRÓG ZALICZONYCH DO KATEGORII DRÓG GMINNYCH ...... 37 TABELA 10. WYKAZ OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH Z TERENU GMINY PŁASKA ...... 49 TABELA 11. OCHRONA PRZYRODY I RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 50 TABELA 12. POMNIKI PRZYRODY NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 50 TABELA 13. WPŁYW PRZEDSIĘWZIĘĆ NA OBSZARY CHRONIONE ...... 73

RYSUNEK 1. POŁOŻENIE GMINY PŁASKA NA TLE POWIATU AUGUSTOWSKIEGO ...... 11 RYSUNEK 2. ŚREDNIA TEMPERATURA ROCZNA NA TERENIE POLSKI ...... 14 RYSUNEK 3. SUMA OPADÓW ...... 15 RYSUNEK 4. USŁONECZNIENIE ...... 16 RYSUNEK 5. POŁOŻENIE GMINY PŁASKA NA TLE REGIONÓW FIZYCZNOGEOGRAFICZNYCH ...... 18

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 83

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany RYSUNEK 6. POŁOŻENIE OBSZARU CHRONIONEGO KRAJOBRAZU „PUSZCZA I JEZIORA AUGUSTOWSKIE” NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 53

RYSUNEK 7. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „KURIAŃSKIE BAGNO” ...... 55 RYSUNEK 8. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „STARA RUDA” ...... 57 RYSUNEK 9. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „JEZIORO KALEJTY” ...... 59 RYSUNEK 10. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „STAROŻYN” ...... 60 RYSUNEK 11. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „PERKUĆ” ...... 61 RYSUNEK 12. POŁOŻENIE REZERWATU PRZYRODY „MAŁY BOREK” ...... 63 RYSUNEK 13. REZERWATY PRZYRODY NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 63 RYSUNEK 14. POŁOŻENIE TERENU NATURA 2000 – OSTOJA AUGUSTOWSKA NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 65 RYSUNEK 15. POŁOŻENIE TERENU NATURA 2000 PUSZCZA AUGUSTOWSKA NA TERENIE GMINY PŁASKA ...... 66

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY PŁASKA NA LATA 2017-2027 84

Id: 60623190-8D12-43A8-A263-F2B9A4650053. Podpisany