Vezir Bu Hamle Kızlarımız Için: Şah!
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
MK SATRANÇ VE SANAT OCAK 2017 Vezir Bu hamle kızlarımız için: Şah! Mavikale'nin bu sayısında, satranca odaklanan bir gerilim filmini tanıtacağım: Vezir Prof. Dr. Ergin Çiftçi mutsuz anları kesip çıkartmış, geriye Sporcu bir peri masalı kalmıştır. Açılış müziği [email protected] bitince yavaşça gerçek dünyaya döneriz; rüya gibi bir hayatın kâbusa dönüşüne tanıklık ederiz. Filmin Künyesi Terörle mücadele timinde görev- Türkçe adı Vezir li bir polis memuru olan Daanish Ali, karısı Ruhana ve kızı Rooni ile Delhi Orijinal adı Wazir sokaklarında arabasıyla seyir halinde- dir. Daanish Ali, bir mağazaya giren İngilizce adı 64 Squares karısını beklerken tesadüfen azılı suçlu Yönetmen Bejoy Nambiar Rameez’i görür. Suçluyu takibe başla- yan Daanish Ali, küçük kızını da teh- Yapım yılı 2016 likeye atmıştır. Çıkan çatışmada küçük kız hayatını kaybeder. Olaydan kendi- Yapımcı Hindistan sini sorumlu tuttuğu yetmezmiş gibi ülke benzer şekilde düşünen karısı Ruhana Orijinal dil Hintçe da kendisini terk eder. Vezir filminin afişi. Süresi 103 dakika Daanish Ali, Rameez dâhil olmak üzere kızını yaşamdan koparan çatış- Satranç Okulu’nun tek satranç us- manın sorumlularından öcünü alın- Eserin yazarı Vidhu Vinod Chopra tası, tekerlekli iskemleye mahkûm olan ca yaşamak için bütün gerekçelerini Pandit Omkarnath Dhar’a Panditji Oyuncular Amitabh Bachchan, John de yitirdiğini anlar. Yalnız, amaçsız ve Abraham, Farhan Akhtar, olarak da hitap edilmektedir. Panditji anlamsız bir hayat kalmıştır elinde. Aditi Rao Hydari, Neil Ni- iki bacağını ve karısını yıllar önce ge- tin Mukesh, Manav Kaul, Kızının mezarı başında yaşamına son Mazel Vyas, Anjum Shar- çirdiği bir trafik kazasında kaybetmiş, vermeye karar verir. Tam da bu sırada ma hayata uzun zaman biricik kızı Nina ile mezarlığa gelen ve duruma tanıklık tutunmuştur. Kızı Nina’nın da geçen yıl Yaş sınırı 12 Yaş ve üzeri eden gizemli bir kişi intiharın gerçek- merdivenden düşme sonucu ölümüyle leşmesini önlemiş olur. Daanish Ali, yapayalnız kalmış, kızının bu cüzdan- IMDB Puanı 7.3 yüzünü görmediği bu gizemli kişinin da kalan fotoğraflarıyla teselli bulmaya olay yerinde düşürdüğü cüzdanı bulur. çalışmıştır. Panditji, kızının fotoğrafla- Cüzdanda genç bir kadının çocukluk- Perde mutluluğun doruklarında rını geri getirdiği için Daanish Ali’ye tan itibaren farklı yaşlarda çekilmiş fo- Hintli bir genç çift ile açılır. Erkek minnettardır. Nina artık yaşamamasına toğrafları dikkat çekicidir. Cüzdandaki yakışıklı, kız alımlıdır, aşkları da bir o karşın bütün hayatını doldurmaktadır. kimlikten elde ettiği ismin izini süren kadar görkemli. Günün birinde bir de İşte, okulun küçük öğrencilerinin bir Daanish Ali, çocuklar tarafından kapısı güzel kızları olur. Mutlulukları ancak taraftan satranç öğrenirken bir taraftan sıkça çalınan bir mekâna gelir: Nina’nın filmlerde olabilecek kadar abartılmıştır; da provasını yaptıkları satranç konulu Satranç Okulu! sanki yönetmen yaşanması kaçınılmaz bu piyes bile Nina’nın anısınadır. Kü- 56 OCAK 2017 SATRANÇ VE SANAT MK şah onu ağlattı. Gözü yaşlı piyon Yaratı- cı’sına gitti: “Tanrım, kötü şahı nasıl alt edebilirim? Yolunu göster bana!” Tanrı dedi ki: “Küçük piyon, sen satrancın teme- lisin. Doğru hamleleri yaparsan bir vezir olursun!” Tanrı’nın öğüdünü dinleyen pi- yon, cesur bir kale ile arkadaş oldu. Kale sakin bir arkadaştı, ama arkadaşı inciti- lirse deliye dönerdi. Piyon, kaleyi serbest bırakmak için, son hamlesinde kendini feda etti. Böylece Kale kötü şahı mat ede- bilecekti… Bu süreçte kızlarının yasını tutan iki adam arasındaki dostluk da ilerler. Daanish Ali, Nina’nın Satranç Okulu’nda çocuklarla satranç oynuyor. Panditji bir gün aniden alınan intika- mın kızının acısını hafifletip hafiflet- mediğini sorar; Kendisinin de intikam çük bir piyonu canlandıran, piyon ka- cağı “Piyon ve Şah” piyesi için Daanish almak istediği bir kişinin var olduğunu dar küçücük bir çocuk bu sırada repli- Ali’nin dansçı olan karısı Ruhana’yı da söyler! Kızı Nina, ülkenin önemli ba- ğini çalışmaktadır: “Güçlü şahı nasıl alt okula getirmeyi başarır. Aynı mekânı kanlarından Yazaad Qureshi’nin küçük edebilirim ki!” kullanmaya başlayan eşler arasındaki kızına satranç öğretmek üzere gittiği buzlar da zamanla eriyecektir. evde merdivenden düşerek hayatını Daanish Ali, kızının satranç öğren- kaybetmiştir. Olayın aslında bir cina- mek için bu okula gelmeye başladığını Giderek “Piyon ve Şah” adlı piyesin yet olduğuna inanan ve bundan bakanı ancak yalnızca iki derse katılabildiğini konusu anlatıcının ağzından öğrenilir: sorumlu tutan Panditji, davanın aydın- öğrenir. Kızının bir zamanlar atmosfe- Evvel zaman içinde, satranç ülkesinde latılması için Daanish Ali’den yardım rini soluduğu bu mekân onun için bir zavallı bir piyon yaşardı. Bütün satranç ister. anda kutsiyet kazanmış gibidir. Pandit- taşları onu severdi. Fakat bir gün, kötü ji, küçük kızın iki derse rağmen oyunu çok kolay bulacak kadar yetenekli oldu- ğunu fark etmiştir. Daanish Ali de bu durumu onaylar: “Evet, satrançta beni hep yenerdi!” Panditji gülümser; “Son gidişinde ‘Babamı göndereyim, ona da satranç öğret, çünkü zavallı adam çok zayıf ’ demişti… Buraya gelip çocuklar- la satranç oyna. Göreceksin, kızınla oy- nuyor gibi, hissedeceksin, tıpkı benim gibi.” Daanish Ali, Panditji’nin yüreklen- dirmesiyle satrancını ilerletmek için okula gitmeye başlar. Gerçekten de çocukların alay etmesine neden olacak kadar zayıf bir oyuncudur (Diyagram 1). Panditji de Daanish Ali’ye destek olur. Zamanla bu çabanın meyveleri görülür; Daanish Ali giderek çocuklara karşı oyun kazanmaya başlar. Panditji, çocukların sahneye koya- Panditji (solda), Daanish Ali’ye satranç çalıştırıyor. 57 MK SATRANÇ VE SANAT OCAK 2017 Daanish Ali, Yazaad Qureshi’nin ilginç yaşam öyküsünü keşfeder: Ücra bir köyde yoksul bir dokumacı olarak yaşarken teröristlerin saldırısına uğ- ramış, köyden bir tek kendisi ve kızı Ruhi sağ kurtulabilmiştir. Ülke çapın- da yankı yaratan bu olaydan sonra barış mesajları veren bir halk kahramanına dönüşen Yazaad Qureshi, politikaya girmiş ve hızla yükselerek önemli bir bakan olmuştur. Yazaad Qureshi, aile- sini kaybettiği saldırıdan sorumlu tut- tuğu Rameez için Daanish Ali’ye min- nettarlığını ifade eder. Ancak Daanish Ali’nin yalnızca Nina olayının peşinde olduğunu öğrenir. Bu olayın üstüne gi- dilmesine öfkelenen Yazaad Qureshi, bu akıl dışı ithamdan vazgeçmeleri için Daanish Ali ve Panditji’yi uyarır. An- Küçük piyon Yaratıcı’sına yakarıyor: “Tanrım, kötü şahı nasıl alt edebilirim?” cak ikilinin tutumlarını değiştirmeme- si bakanın oyuna “vezirini” sürmesine oyuncuların yer aldığı bir Hollywood runda kalan izleyiciyi bir solukta inen neden olur. Vezir çok güçlü bir taştır filmi olarak kendi yönetmenliğinde perdeyle buluşturuyor. ve tahtadaki bütün dengeleri değiştire- gerçekleştirmeyi planladığı ancak çe- Vezir, kahramanlarını satranç taş- cektir. Tehdit ve saldırı dozunu giderek şitli nedenlerle bu fikrinden vazgeçtiği larıyla özdeşleştirerek heyecanlı bir arttıran vezir hamleleriyle Panditji’nin söylentiler arasında. Yıllar sonra aynı satranç partisi izlediğimiz hissine ka- hayatını kaybetmesine neden olur. Da- senaryo için kamera arkasına geçen pılmamızı sağlıyor: Bakan Yazaad Qu- anish Ali bu saldırganlığı cezasız bırak- Hintli yönetmen Bejoy Nambiar, Ve- reshi kötü Şah, onun amaçlarına uygun mayacağına yemin edecek ancak oyna- zir ile satranç teması kullanan gerilim hareket eden gizemli adamı güçlü Ve- nan satranç kombinezonunun ne kadar filmleri zincirine parlak bir halka ek- zir, engelli satranç ustası Panditji zaval- karmaşık olduğunu perde inmeden he- liyor. Birbirinden güzel satranç takım- lı bir Piyon ve zamanla satrancını ge- men önce fark edebilecektir. larının sahnelerini bezediği film izle- liştiren Daanish piyonu kollayan Kale yiciyi hemen içine çekiyor. Bollywood Vezir, Hintli yönetmen, yapımcı ve olarak öne çıkan önemli figürler oluyor. sinemasının güçlü aktörleri Amitabh senaryo yazarı Vidhu Vinod Chopra’nın Yönetmen, ikisi de kötü insanların ey- Bachchan ve Farhan Akhtar sayesinde eserine dayanıyor. Chopra’nın senar- lemleri nedeniyle kızını kaybeden iki filmin tansiyonu hiç düşmüyor. Yönet- yoyu ilk olarak 2001’de gün yüzüne kahramanın farklı yollardan intikam men, kimi zaman nefesini tutmak zo- çıkardığı, Dustin Hoffman gibi ünlü alma çabasını anlatırken adeta satranç bilgisinin getirdiği farkı da vurguluyor. Bütün bu olumlu yönlerine karşın film satrançsever izleyiciye doyurucu satranç konumları sunamıyor. Daanish Ali’nin satranç okulundaki ilk oyunun- da maça yoğunlaşamadığı ve sevimli küçük bir kıza kolayca mat olduğu gö- rülür (Diyagram 1). Bu sahne incelen- diğinde satranç tahtasının ters olduğu, şah ve vezirin yanlış yerleştirildiği fark edilir. Kale piyonunun feda edilmesi ile kalenin açılan hatta daha etkili olma- “Piyon ve Şah” piyesi izleyici önüne çıkıyor. sının anlatıldığı sahnede de uygunsuz 58 OCAK 2017 SATRANÇ VE SANAT MK Diyagram 2 XABCDEFGHY 8rsn-wqkvlntr( 7zplzppzp-zpp' 6-zp-+-zp-+& 5+-+-+-+-% 4-zP-+N+-+$ 3+-zP-zP-+-# 2P+-zPLzP-zP" 1tR-vLQmK-sNR! xabcdefghy wKe1,Qd1,Ne4,g1,Bc1,e2,Ra1,h1,Pa2,b4,c3,d2,e3,f2,h2/bKe8,Qd8,Nb8,g8,Bb7,f Bollywood’un efsanevi aktörü Amitabh Bachchan, satranç ustası Panditji rolünde bir kez daha devleşiyor. 8,Ra8,h8,Pa7,b6,c7,d7,e7,f6,g7,h7 Pandit Omkarnath Dhar - Daanish Ali bir konum kullanılmıştır (Diyagram 2 yordu. O acılı zaman boyunca umutsuz Siyah hamlededir. ve 3). Filmin ana temasının gösterildiği bir kombinezonu sabırla örmüşlerdi. 1...h5?? Kale için açık hat bu konumda bile aşikâr bir hata yapıl- Satranç, her zamanki gibi sabrı ve eme- oluşturmak için yapılan