DOCSLIB.ORG

De Conjunctuur Van De Macht: Het Christen Democratisch Appèl, 1980-2010

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
De Conjunctuur Van De Macht: Het Christen Democratisch Appèl, 1980-2010 University of Groningen De conjunctuur van de macht Voerman, Gerrit IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2011 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Voerman, G. (editor) (2011). De conjunctuur van de macht: Het Christen Democratisch Appèl, 1980-2010. Boom. Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license. More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne- amendment. Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 01-10-2021 De conjunctuur van De macht CDA_Titelpagina's.indd 1 28-01-11 13:10 Gerrit voerman [re Dactie] De conjunctuur van De macht h et christen Democ ratisch appèl 1980–2010 boom amsterDam CDA_Titelpagina's.indd 2 28-01-11 13:10 Afbeelding omslag, rechtsboven: partijvoorzitter Piet Bukman (links) en erevoorzitter Piet Steenkamp op het oprichtingscongres van het cda, 11 oktober 1980 (anp) Omslagontwerp: René van der Vooren, Amsterdam Zetwerk: Velotekst (B.L. van Popering), Zoetermeer Druk en afwerking: Wilco, Amersfoort © 2011 de auteurs Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher. isbn 978 94 6105 1073 nur 680 www.uitgeverijboom.nl Inhoud Voorwoord 7 Gerrit Voerman Inleiding 9 Gerrit Voerman ‘Een wet mag de zedelijke draagkracht van het volk niet te boven gaan’. De opstelling van het cda-in-wording in het parlement 33 Hans-Martien ten Napel Een machtspartij met idealen. Een geschiedenis van het cda, 1980-2010 59 Marcel ten Hooven ‘Geen buigingen naar rechts?’ Enkele opmerkingen over de programma- tische ontwikkeling van het cda tussen 1980 en 2010 109 James Kennedy en Hans-Martien ten Napel Religieofregio?Overdebloedgroepenvanhetcda 131 Ruud Koole en Joop van Holsteyn Slechts de wereld van gisteren? Over de achtergrond en opvattingen van de kiezersaanhang van het cda, 1977-2010 155 Joop van Holsteyn en Galen Irwin ‘Wanneer macht voor ideologie komt’. Het cda en de Europese Volkspartij 179 Steven van Hecke De christendemocratische feniks en de moderne, niet-seculiere politiek 197 Kees van Kersbergen Noten 217 Bijlage 237 Afkortingen 243 Personenregister 245 Over de auteurs 249 Illustratieverantwoording 251 Voorwoord Gerrit Voerman In oktober 2010 bestond het Christen Democratisch Appèl (cda)dertigjaar. Gemeten vanaf zijn formele oprichting heeft het cda 22 jaar deel uitgemaakt van het landsbestuur. Al die tijd vormden de christendemocraten de grootste rege- ringspartij, waardoor zij ook steeds de minister-president leverden (achtereenvol- gens Dries van Agt, Ruud Lubbers en Jan-Peter Balkenende). De Tweede Kamer- verkiezingen van juni 2010 en het aantreden van het kabinet-Rutte maakten aan het christendemocratische premierschap vooralsnog een einde, maar de rol van het cda is zeker nog niet uitgespeeld. Het is opmerkelijk dat aan deze partij, die in de afgelopen drie decennia zo sterk het aanzien van de Nederlandse politiek heeft bepaald, vanuit wetenschap- pelijke hoek zo weinig aandacht is geschonken. Dit geldt overigens niet voor de totstandkoming van het cda: het moeizame, jarenlange fusieproces dat aan het samengaan van de Anti-Revolutionaire Partij (arp), de Christelijk-Historische Unie (chu)endeKatholiekeVolkspartij(kvp) voorafging, is door enkele historici en politicologen nauwgezet in kaart gebracht. Ook is vanuit deze hoek bij het tienjarig bestaan in 1990 de verrassende comeback van het cda en zijn onverwacht sterke machtspositie in het Nederlandse politieke bestel van de jaren tachtig geanalyseerd. Voor het overige waren het echter vooral journalisten die zich met bepaalde periodes uit de partijgeschiedenis hebben beziggehouden. Zo verschenen er boeken over de crisis in de partij in 1994 (toen Lubbers lijnrecht tegenover zijn beoogde opvolger Elco Brinkman kwam te staan) en de daaropvolgende moeizame oppositieperiode (toen de tot in hun vezels gouvernementele christendemocraten de paarse coalitie moesten bestrijden), en over de tweede leiderschapscrisis in 2001 (die eindigde in de investituur van Balkenende). Deze publicaties getuigen dikwijls van een goed inzicht in de interne ontwikkelingen in het cda, maar zij plaatsen de partij in de regel niet in een breder (historisch of internationaal-comparatief) perspectief. Deze bundel heeft wel nadrukkelijk de bedoeling het cda door de tijd heen te beschrijven en waar mogelijk met andere partijen te vergelijken. Vanuit verschil- lende thematische invalshoeken wordt de evolutie van de partij geschetst wat 7 Voorwoord betrefthaarorganisatie en positie in de Nederlandsepolitiek,haarprogrammatische en ideologische ontwikkeling, de samenstelling van haar leden- en kiezersaanhang, en de relatie met de Europese Volkspartij (evp). Ook komt de voorgeschiedenis van het cda en de gevolgen van het secularisatieproces voor de christendemocratie aan de orde. Daarbij worden in de meeste bijdragen in deze bundel twee lijnen zichtbaar: de electorale ups and downs van het cda en de gevolgen daarvan voor zijn machtspositie in de Nederlandse politiek, én de ontwikkeling van de chris- tendemocratie in meer conservatieve richting. Deze publicatie over het cda verschijnt in een reeks die het Documentatiecen- trum Nederlandse Politieke Partijen (dnpp) van de Rijksuniversiteit Groningen in 2008 is gestart. Een van de doelen van deze serie is meer aandacht te schenken aan (en wellicht zo ook te genereren voor) de politieke partijen, die een cruciale rol vervullen in de representatieve democratie. Een woord van dank gaat uit naar Yvonne Bosma, Berend de Boer, Merel Diemont, Erwin Dijk, Martin van der Linde en Heleen Ridder – allen verbonden (geweest) aan het dnpp –, die assistentie hebben verleend bij de totstandkoming van deze bundel. Gerrit Voerman Groningen, januari 2011 8 Inleiding Gerrit Voerman ‘En het cda, het leefde nog lang en gelukkig.’ Op 10 september 2005 vierde het cda zijn 25-jarig bestaan in de Efteling. Drieduizend cda’ers vierden het zilveren jubileum mee. Nogal triomfantelijk deed het ledenblad verslag van de bijeenkomst: ‘Zelden liet het cda zich zo pregnant zien als een volkspartij.’1 De partijtop toonde zich eveneens zelfverzekerd. Partijvoorzitter Marja van Bijsterveldt schreef ‘dat het cda een vitale volkspartij is die diep is geworteld in onze samenleving’.2 Premier Jan Peter Balkenende noemde zijn partij ‘nog steeds een bepalende factor in de Nederlandse politiek… Het cda is en blijft 1 van de 3 hoofdstromen van dit land’.3 Zo’n tien jaar nadat het cda in 1994 met twintig Kamerzetels verlies de grootste nederlaag ooit had geleden in de moderne parlementaire geschiedenis, waren de christendemocraten uitgesproken optimistisch over de toekomst – en dat terwijl de opiniepeilingen bepaald niet zo gunstig waren.4 Het electorale echec van destijds leek geheel vergeten te zijn, evenals de erop volgende, acht jaar durende tocht door de woestijn van de oppositie. Van Bijsterveldt en Balkenende stonden overigens niet alleen in hun positieve waardering van het cda. Het geestverwante maar vaak ook kritische dagblad Trouw roemde eveneens de vitaliteit van de partij: ‘Het cda levert bij zijn 25-jarig bestaan het bewijs dat politieke partijen nog niet “de oude olifanten zijn, op weg naar hun laatste rustplaats”. De partij is terug in hetcentrumvandemacht,beschiktindechristelijkewaardendiezijverdedigt over een stevig ideologisch fundament en in haar sociaal actieve achterban (73.000 leden) over een netwerk dat in de ontzuilde samenleving van grote waarde is.’5 Erosie van het electorale fundament Ondanks alle lofzang op zijn stevige maatschappelijke basis ging het cda bij de Tweede Kamerverkiezingen van juni 2010 opnieuw onderuit: de partij verloor, net als in 1994, twintig zetels. Het is achteraf gezien wat te gemakkelijk om te stellen dat het zelfvertrouwen van partijleider Balkenende en partijvoorzitter Van Bijsterveldt destijds, bij het 25-jarig bestaan, misplaatst was. Overmoedig waren 9 Gerrit Voerman ze toen echter wel. Met de modernisering en secularisering van de samenleving was het christendom in Nederland immers al decennialang op zijn retour. Dat daarmee tevens de natuurlijke electorale achterban voor de christendemocratie aanzienlijk was geslonken, was eveneens voor iedereen
Load more

Recommended publications
  • University of Groningen Populisten in De Polder Lucardie, Paul; Voerman
    University of Groningen Populisten in de polder Lucardie, Paul; Voerman, Gerrit IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2012 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Lucardie, P., & Voerman, G. (2012). Populisten in de polder. Boom. https://www.uitgeverijboom.nl/boeken/geschiedenis/populisten_in_de_polder_9789461057044/ Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 23-09-2021 Paul lucardie & Gerrit Voerman Omslagontwerp: Studio Jan de Boer, Amsterdam Vormgeving binnenwerk: Velotekst (B.L. van Popering), Zoetermeer Druk:Wilco,Amersfoort © 2012 de auteurs Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
    [Show full text]
  • Sicco Mansholt [1908—1995], Duurzaam-Gemeenzaam SICCO ANSHOLT
    fax. ?W • :•, '•'••• ^5 *4 ffr," Pi Sicco Mansholt [1908—1995], Duurzaam-Gemeenzaam SICCO ANSHOLT, [1908—1995] Duurzaam-Gemeenzaam o Met dank aan Wim Kok, Jozias van Aartsen, Franz Fischler, Louise Fresco, Frans Vera, Riek van der Ploeg, Aart de Zeeuw, Piet Hein Donner, Paul Kalma, Herman Verbeek, Marianne Blom, Cees Van Roessel, Hein Linker, Jan Wiersema, Corrie Vogelaar, Joop de Koeijer, Wim Postema, Jerrie de Hoogh, Gerard Doornbos en Wim Meijer. Redactie Dick de Zeeuw, Jeroen van Dalen en Patrick de Graaf Schilderij omslag Sam Drukker Ontwerp Studio Bau Winkel (Martijn van Overbruggen) Druk Ando bv, 's-Gravenhage Uitgave Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij Directie Voorlichting Bezuidenhoutseweg 73 postbus 20401 2500 EK 's-Gravenhage Fotoverantwoording Foto schilderij omslag, Sylvia Carrilho; Jozias van Aartsen, Directie Voorlichting, LNV; Riek van der Ploeg, Bert Verhoeff; Piet Hein Donner, Hendrikse/Valke; Paul Kalma, Hans van den Boogaard; Herman Verbeek, Voorlichtingsdienst Europees Parlement; Marianne Blom, AXI Press; Gerard Doornbos, Fotobureau Thuring B.V.; Wim Meijer, Sjaak Ramakers s(O o <D o CD i 6 ra ro 3 3 Q CT O O) T 00 o o Inhoud 1 o Herdenken is Vooruitzien u 55 Voorwoord 9 Korte schets van het leven van Sicco Mansholt 13 De visie van Sicco Mansholt Wetenschappelijk inzicht en politieke onmacht 19 Minder is moeilijk in de Europese landbouw 26 Minder blijft moeilijk in de Europese landbouw 54 Een illusie armer, een ervaring rijker 75 Toespraken ter gelegenheid van de Mansholt herdenking Sicco Mansholt,
    [Show full text]
  • Profiel Diederik Boomsma Parool 12 Juli 2011
    Het Parool dinsdag 12 juli 2011 Bekeerd tot de Heer en rechts BAS SOETENHORST Zelfverklaard conservatief Diederik Boomsma is een bezienswaardigheid in de politiek. Het CDA-duoraadslid timmert driftig aan de weg. 'Hertenvlees is puur biologisch.' Marijke Shahsavari worstelde vorig jaar langdurig met een stem vóór of tegen de gedoogconstructie met de PVV. "Ik ben getrouwd met een man wiens ouders zijn gevlucht voor het regime in Iran," zei de fractievoorzitter van het Amsterdamse CDA in deze krant. "Mijn kinderen groeien op met een islamitische achternaam. Wat betekent dat voor ze? Dat zijn heftige vragen." Tegen heug en meug koos ze voor regeringsdeelname. De Amsterdamse CDA'er Diederik Boomsma (Leiderdorp, 1978) had er minder moeite mee, al had het regeer- en gedoogakkoord van hem wel een vleug rechtser gekund. "Het gaat mij in veel opzichten niet ver genoeg, maar dit is wel een stap op weg naar een samenleving waar mensen minder afhankelijk zijn van de overheid," zei hij in De Groene Amsterdammer. De politieke stijl van Geert Wilders is 'onbeschoft', maar dat maakt zijn analyse van de problemen niet minder waar, aldus Boomsma in hetzelfde blad: 'Natuurlijk zijn er veel moslims die niet beantwoorden aan hoe Wilders de islam schetst. Maar: is het de meerderheid die geschiedenis schrijft? Misschien een wat oneerbiedige vergelijking, maar er waren natuurlijk talloze Vikingen die thuisbleven en níet de wereld over reisden voor moord- en roofpartijen. Wie heeft het nu nog over hen?' Diederik Boomsma (33) is duo-raadslid, een functie bedoeld om kleine fracties (het CDA heeft twee zetels) te ontlasten. Hij mag het woord voeren in raadscommissies, waar fractiespecialisten vergaderen met collegeleden.
    [Show full text]
  • De BVD Op Een Bascule Het Openbaarheidsdebat Omtrent De BVD 1950-1990
    De BVD op een bascule Het openbaarheidsdebat omtrent de BVD 1950-1990 Tom Augustin S4126742 Geschiedenis Masterscriptie Politiek en Parlement Radboud Universiteit te Nijmegen Begeleider: Wim de Jong Inhoudsopgave Inleiding 3 Een start in rustig vaarwater 12 Is de Commissie voor de Binnenlandse Veiligheidsdiensten het antwoord? 13 BVD blijft veelal onder de radar 16 Conclusie 18 De storm zet aan: omsingelt door critici 20 Wie luistert mee? 21 Reden van afwijzing onbekend: het antecedentenonderzoek 24 Conclusie 29 Een nieuwe taak voor de BVD: terroristische rukt op 31 Ruis op de lijn tussen BVD en CRI 32 Rudie van Meurs niet beeld 37 Conclusie 39 Openbaringsdebat breek werkelijk los 41 Het vuurt laait op rondom de vredesbeweging 41 Op dezelfde voet verder na nieuwe wetgeving 47 Conclusie hoofdstuk 4 51 Conclusie 52 Bibliografie 56 Primaire bronnen 56 Secundaire bronnen 59 2 Inleiding “Ik ben in de meest duistere krochten van de overheid geweest, en voor licht zijn ze het bangst.”1 Edward Snowden stelt middels dit citaat dat een overheid niet volledig transparant is en dat overheden dit ook niet willen. Volgens Snowden zal dit wel het geval moeten zijn omdat controle uitoefenen op diezelfde overheid anders niet mogelijk is. Ook vanuit academische kant zijn geluiden als deze te horen. Politicoloog Ian Shapiro beschrijft in zijn boek The moral foundations of politics dat transparantie nodig is voor een democratie, omdat het ervoor zorgt dat politici goed werk verrichten. Voornamelijk omdat politici dan beter in de gaten worden gehouden.2 Democratie en transparantie worden aan elkaar gekoppeld alsof het een niet zonder het ander kan.
    [Show full text]
  • Verloren Vertrouwen
    ANNE BOs Verloren vertrouwen Afgetreden ministers en staatssecretarissen 1967-2002 Boom – Amsterdam Verloren vertrouwen Afgetreden ministers en staatssecretarissen 1967-2002 Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. dr. J.H.J.M. van Krieken, volgens het besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op woensdag 28 maart 2018 om 14.30 uur precies door Anne Sarah Bos geboren op 25 februari 1977 te Gouda INHOUD INLEIdINg 13 Vraagstelling en benadering 14 Periodisering en afbakening 20 Bronnen 22 Opbouw 23 dEEL I gEïsOLEERd gERAAkT. AftredEN vanwegE EEN cONfLIcT IN hET kABINET 27 hOOfdsTUk 1 dE val van mINIsTER dE Block, ‘hET mEEsT gEgEsELdE werkpAARd’ VAN hET kABINET-dE JONg (1970) 29 ‘Koop prijsbewust, betaal niet klakkeloos te veel’ 32 ‘Prijzenminister’ De Block op het rooster van de oppositie 34 Ondanks prijsstop een motie van wantrouwen 37 ‘Voelt u zich een zwak minister?’ 41 De kwestie-Verolme: een zinkend scheepsbouwconcern 43 De fusie-motie: De Block ‘zwaar gegriefd’ 45 De Loonwet en de cao-grootmetaal 48 Tot slot. ‘Ik was geen “grote” figuur in de ministerraad’ 53 hOOfdsTUk 2 hET AftredEN van ‘IJzEREN AdRIAAN’ van Es, staatssEcretaris van dEfENsIE (1972) 57 De indeling van de krijgsmacht. Horizontaal of verticaal? 58 Minister De Koster en de commissie-Van Rijckevorsel 59 Van Es stapt op 62 Tot slot. Een rechtlijnige militair tegenover een flexibele zakenman 67 hOOfdsTUk 3 sTAATssEcretaris JAN GlasTRA van LOON EN dE VUILE was Op JUsTITIE (1975) 69 Met Mulder, de ‘ijzeren kanselier’, op Justitie 71 ‘Ik knap de vuile was op van anderen’ 73 Gepolariseerde reacties 79 In vergelijkbare gevallen gelijk behandelen? Vredeling en Glastra van Loon 82 Tot slot.
    [Show full text]
  • Food for the Future
    Food for the Future Rotterdam, September 2018 Innovative capacity of the Rotterdam Food Cluster Activities and innovation in the past, the present and the Next Economy Authors Dr N.P. van der Weerdt Prof. dr. F.G. van Oort J. van Haaren Dr E. Braun Dr W. Hulsink Dr E.F.M. Wubben Prof. O. van Kooten Table of contents 3 Foreword 6 Introduction 9 The unique starting position of the Rotterdam Food Cluster 10 A study of innovative capacity 10 Resilience and the importance of the connection to Rotterdam 12 Part 1 Dynamics in the Rotterdam Food Cluster 17 1 The Rotterdam Food Cluster as the regional entrepreneurial ecosystem 18 1.1 The importance of the agribusiness sector to the Netherlands 18 1.2 Innovation in agribusiness and the regional ecosystem 20 1.3 The agribusiness sector in Rotterdam and the surrounding area: the Rotterdam Food Cluster 21 2 Business dynamics in the Rotterdam Food Cluster 22 2.1 Food production 24 2.2 Food processing 26 2.3 Food retailing 27 2.4 A regional comparison 28 3 Conclusions 35 3.1 Follow-up questions 37 Part 2 Food Cluster icons 41 4 The Westland as a dynamic and resilient horticulture cluster: an evolutionary study of the Glass City (Glazen Stad) 42 4.1 Westland’s spatial and geological development 44 4.2 Activities in Westland 53 4.3 Funding for enterprise 75 4.4 Looking back to look ahead 88 5 From Schiedam Jeneverstad to Schiedam Gin City: historic developments in the market, products and business population 93 5.1 The production of (Dutch) jenever 94 5.2 The origin and development of the Dutch jenever
    [Show full text]
  • Pvda, Groenlinks En
    Lilianne Ploumen / Partijvoorzitter PvdA / Partij GroenLinks en PvdA (vanaf 2003) PvdA en GroenLinks praten over politieke samenwerking. Job Cohen en Femke Halsema hebben in oktober vertrouwelijke gesprekken gevoerd over politieke samenwerking tussen PvdA en Groenlinks. Dat schrijft het NRC Handelsblad zaterdag. In de toekomst zou dat moeten kunnen leiden tot een permanente politieke alliantie, waar mogelijk ook D66 en SP aan deelnemen. In dezelfde krant bevestigt partijvoorzitter Lilianne Ploumen deze gesprekken. Ploumen: „Door samenwerking willen we politieke macht organiseren voor een alternatieve route. Wij willen een vrij land dat trots is op zijn beschaving en vooruit wil in de wereld.‟ Geachte PvdA partijvoorzitter Lilianne Ploumen Ik ben Ad van Rooij en ben lijsttrekker van De Groenen in Sint-Oedenrode (Nederland). Ik ben 58 jaar, getrouwd met Annelies en vader van 2 kinderen Jos en Lisette. Wij wonen in Olland (gemeente Sint-Oedenrode) waar ik geboren en getogen ben. Om door de PvdA veroorzaakte politieke redenen heb ik vanaf 22 april 2010 moeten vluchten vanuit Nederland naar België en daar politiek asiel aangevraagd.Tijdens mijn verblijf in België vanaf 22 april 2010 tot op heden heb ik moeten constateren dat Nederland haar buurland België gebruikt als dekmantel voor het vergiftigen van de wereld (waaronder de Belgen zelf) met miljarden kilogrammen uiterst giftige kankerverwekkende stoffen als arseenzuur en chroomtrioxide en daarbij alle Europese richtlijnen, verordeningen, verdragen en arresten overtreedt. Met het Benelux-verdrag zit België hier zodanig mee ingetrokken dat die samenwerking met Nederland, ook vanwege strijdigheid met het Europees-verdrag, onmiddellijk dient te worden verbroken. Mede om die reden is de roep naar een nieuwe politieke beweging in België groot en is een nieuwe politieke beweging “De Groenen” in België ontstaan.
    [Show full text]
  • De Liberale Opmars
    ANDRÉ VERMEULEN Boom DE LIBERALE OPMARS André Vermeulen DE LIBERALE OPMARS 65 jaar v v d in de Tweede Kamer Boom Amsterdam De uitgever heeft getracht alle rechthebbenden van de illustraties te ach­ terhalen. Mocht u desondanks menen dat uw rechten niet zijn gehonoreerd, dan kunt u contact opnemen met Uitgeverij Boom. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonde­ ringen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part ofthis book may be reproduced in any way whatsoever without the writtetj permission of the publisher. © 2013 André Vermeulen Omslag: Robin Stam Binnenwerk: Zeno isbn 978 90 895 3264 o nur 680 www. uitgeverij boom .nl INHOUD Vooraf 7 Het begin: 1948-1963 9 2 Groei en bloei: 1963-1982 55 3 Trammelant en terugval: 1982-1990 139 4 De gouden jaren: 1990-2002 209 5 Met vallen en opstaan terug naar de top: 2002-2013 De fractievoorzitters 319 Gesproken bronnen 321 Geraadpleegde literatuur 325 Namenregister 327 VOORAF e meeste mensen vinden politiek saai. De geschiedenis van een politieke partij moet dan wel helemaal slaapverwekkend zijn. Wie de politiek een beetje volgt, weet wel beter. Toch zijn veel boeken die politiek als onderwerp hebben inderdaad saai om te lezen. Uitgangspunt bij het boek dat u nu in handen hebt, was om de geschiedenis van de WD-fractie in de Tweede Kamer zodanig op te schrijven, dat het trekjes van een politieke thriller krijgt.
    [Show full text]
  • MEMOIRES 1984-B Willem Oltmans
    MEM38revisie_MEM 11-01-16 10:09 Pagina 1 MEMOIRES 1984-B Willem Oltmans MEM38revisie_MEM 11-01-16 10:09 Pagina 2 Produced on demand by Scan Laser bv, Zaandam ISBN 978 90 6728 314 4 NUR 686 © Tekst: Willem Oltmans Stichting © 2016 Stichting Uitgeverij Papieren Tijger Verspreiding voor België: Uitgeverij EPO, Berchem Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. MEM38revisie_MEM 11-01-16 10:09 Pagina 3 Memoires 1984-B Willem Oltmans PAPIEREN TIJGER MEM38revisie_MEM 11-01-16 10:09 Pagina 4 Eerder verschenen bij Uitgeverij In den Toren, Baarn: 1 Memoires 1925 - 1953 4 Memoires 1959 - 1961 2 Memoires 1953 - 1957 5 Memoires 1961 3 Memoires 1957 - 1959 Verschenen bij Uitgeverij Papieren Tijger, Breda: 6 Memoires 1961 - 1963 41 Memoires 1986-A 7 Memoires 1963 - 1964 42 Memoires 1986-B 8 Memoires 1964 - 1966 43 Memoires 1987-A 9 Memoires 1966 - 1967 44 Memoires 1987-B 10 Memoires 1967 - 1968 45 Memoires 1988-A 11 Memoires 1968 - 1970 46 Memoires 1988-B 12 Memoires 1970 - 1971 47 Memoires 1989-A 13 Memoires 1971 - 1972 48 Memoires 1989-B 14 Memoires 1972 - 1973 49 Memoires 1989-C 15 Memoires 1973 50 Memoires 1990-A 16 Memoires 1973 - 1974 51 Memoires 1990-B 17 Memoires 1974 52 Memoires 1990-C 18 Memoires 1974 - 1975 53 Memoires 1991-A 19 Memoires
    [Show full text]
  • MA Thesis B.W. Dencher
    New players, new entries? The connection and influence of the private military and security industry on political assistants of the ministry of Defense in the Netherlands B.W.Dencher S1743546 Master thesis Crisis and Security Management Faculty Governance and Global Affairs University Leiden Supervisor: Dr. C.F. van den Berg Final version: 23 March 2017 Summary A new functionary made its debut across different parliamentarian systems in in the 1980s and 1990s. Ministers were increasingly faced with a deficiency in both their own capacity and capability to respond adequately to the growing demands placed on them by the civil service, parliament and the then emerging 24-hour media circus. To ensure their own political survival, ministers appointed political advisors to their side. With the first of these appointments in the Netherlands in 1994, political assistants have become a common and accepted sight in the governmental and political elite of the Netherlands. While first being scrutinized as shadowy figures, political assistants are now widely believed to have a positive effect on the workings of government. The first wave of research, domestically and international, found that the political assistants could serve as channels for the unwarranted influence of lobbyists and interests groups due to their function as gatekeepers, and trusted aides, to the minister. However, the first wave of research is seen to be inconclusive on this issue. This thesis has sought to provide an answer to this question by examining the connections between the private military and security industry and political assistants working at the ministry of Defense and if the former uses the latter to exert influence on the Defense policy of the Netherlands.
    [Show full text]
  • 'Politieke Partijen Hebben Kansen'
    Jaargang 8, nummer 83, 26 februari 2018 'Politieke partijen hebben kansen' Gerrit Voerman: Groei moeilijk, maar wel mogelijk Politieke partijen hebben, ondanks de gestage teruggang, toekomstkansen. 'Het is moeilijk om nieuwe leden te winnen', zegt Gerrit Voerman, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. 'Maar het blijkt mogelijk. En het is nodig.' Het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen publiceerde deze maand de jaarlijkse stand: een groei van het ledenaantal met 10 procent, grotendeels dankzij Forum voor Democratie. 'Een verkiezingsjaar laat altijd aanwas zien', zegt Voerman. 'Wat opvalt is de sterke groei voor Baudet’s FvD met name onder jongeren. Het blijkt mogelijk om, met inzet van sociale media, jongeren aan je te binden.' Lees verder › Het karwei Het karwei zit er op. Vorige week heeft Nederland afscheid genomen van Ruud Lubbers, de langstzittende minister-president. Als leider van drie kabinetten tussen 1982 en 1994 loodste 'Ruud Shock' het land door de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Bij zijn overlijden werd hij geprezen als een icoon van een tijdperk. Net als Drees eerder. Premier Mark Rutte herdacht zijn voorganger tijdens de herdenkingsdienst in Rotterdam. Lubbers' biografie staat op www.parlement.com. Lees verder › Grafrede bij het afscheid van de politieke partij Column Geerten Bogaard, universitair docent Leiden '…Wij zijn hier bijeen om de politieke partij in de gemeenten te begraven. U ziet nog geen kist, maar die komt straks wel. Dat maakt voor deze gelegenheid ook niet zo veel uit. Want voor zover u al niet zeker weet dat politieke partijen op sterven na dood zijn, dan hoopt u daar in ieder geval sterk op.
    [Show full text]
  • De Oorlog Tussen De Generaals
    De oorlog tussen de generaals Het conflict in de top van de Koninklijke Landmacht, 1971-1973 drs. H.P.M. Kreemers* Inleiding ciële ondergang. De marine, land- Slechts één zesde van het legerkorps macht en luchtmacht hadden na de bevond zich in het mogelijke opera- et de Prinsjesdagbrief (sep- Tweede Wereldoorlog gretig geprofi- tiegebied. ‘Met geen mogelijkheid tember 2003) zetten minister teerd van de vrijgevigheid van met zouden de resterende vijf zesden tij- Mvan Defensie Henk Kamp name de Amerikaanse en Britse bond- dig ter plaatse zijn’, aldus De Jong. en staatssecretaris Cees van der Knaap genoten die de Nederlandse krijgs- Voorraden zouden niet op tijd kunnen het mes in de Nederlandse krijgs- macht aan een grote verscheidenheid worden aangevoerd en anti-tank - macht. Op weg naar een nieuw even- aan militaire middelen hielpen. De wapens en luchtverdedigingsmidde- wicht tussen operationele taken en de instandhouding van dat omvangrijke len waren in onvoldoende mate be- voor Defensie beschikbare financiële defensieapparaat, ‘de Amerikaanse schikbaar. middelen verdwenen 11.700 functies krijgsmacht door een verkleinglas’, in het defensieapparaat, werden een- legde echter een steeds groter beslag De erbarmelijke staat waarin de Ne- heden opgeheven, legerplaatsen en op de financiële middelen. De krijgs- derlandse krijgsmacht zich bevond vliegbases gesloten. En dat alles zon- macht dreigde zo van binnen uit te weet De Jong aan het ontbreken der veel tromgeroffel uit de eigen worden uitgehold. van voldoende verantwoordelijkheids - organisatie. Opmerkelijk, omdat ver- besef bij grote delen van de Neder- anderingen in de krijgsmacht in het landse bevolking. In dat opzicht trok verleden tegenkrachten opriepen die Uitholling Nederlandse hij een parallel met de jaren dertig, tot ver buiten de defensieorganisatie krijgsmacht toen niemand ‘in ons overheids- en te horen waren.
    [Show full text]