Raport Koncowy
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA im. S. Leszczyckiego 00-818 Warszawa, ul. Twarda 51/55, http://www.igipz.pan.pl/ tel. (22) 6978841, fax (22) 6206221, e-mail: [email protected], http://www.igipz.pan.pl OCENA WPŁYWU INWESTYCJI INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ REALIZOWANYCH W RAMACH POLITYKI SPÓJNOŚCI NA WZROST KONKURENCYJNOŚCI REGIONÓW (w ramach ewaluacji ex post NPR 2004-2006 ) RAPORT KOŃCOWY Zespół badawczy dr hab. Tomasz KOMORNICKI prof. PAN (kierownik zespołu) prof. dr hab. Jerzy BAŃSKI • dr hab. Przemysław ŚLESZYŃSKI prof. PAN dr Piotr ROSIK • dr Dariusz ŚWIĄTEK • dr Konrad Ł. CZAPIEWSKI dr Maria BEDNAREK-SZCZEPAŃSKA • mgr Marcin STĘPNIAK mgr Marcin MAZUR • mgr Rafał WIŚNIEWSKI • mgr Barbara SOLON Warszawa • 18 października 2010 SPIS ZAWARTOŚCI strona Streszczenie............................................................................................................. V Summary ............................................................................................................... XV 1. Wprowadzenie .....................................................................................................1 2. Opis źródeł danych i zastosowanych metod badawczych ......................................3 2.1. Zakres czasowy, przedmiotowy i podmiotowy.....................................................3 2.2. Zakres i szczegółowość przestrzenna...................................................................3 2.3. Metody badań.....................................................................................................6 2.4. Źródła danych ...................................................................................................11 2.5. Organizacja i przebieg badania..........................................................................13 3. Rozmieszczenie i struktura inwestycji podlegających ewaluacji............................14 4. Ocena efektów rozbudowy infrastruktury transportowej w kontekście skuteczności realizacji celu strategicznego i celów cząstkowych NPR 2004- 2006...................................................................................................................28 4.1. Eliminacja wąskich gardeł i kongestii ...............................................................28 4.2. Skrócenie czasu podróży ..................................................................................34 4.3. Obniżenie kosztów eksploatacji środków transportu........................................41 4.4. Poprawa poziomu bezpieczeństwa ruchu.........................................................42 4.5. Poprawa jakości usług transportowych ............................................................47 5. Ocena spójności i komplementarności inwestycji transportowych w kontekście wyzwań budowy zintegrowanego systemu transportowego w postaci spójnej sieci dróg, linii kolejowych i lotnisk..........................................56 5.1. Połączenie aglomeracji z ich strefami ekonomicznymi .....................................56 5.2. Wzajemne połączenia aglomeracji ...................................................................61 5.3. Ocena komplementarności inwestycji ..............................................................66 6. Ocena trwałości inwestycji transportowych, w tym trwałości organizacyjnej i finansowej oraz trwałości efektów ...................................................................70 6.1. Trwałość organizacyjna i finansowa .................................................................70 6.2. Trwałość produktów i rezultatów ....................................................................72 7. Ocena efektów pośrednich rozbudowy infrastruktury transportu, w tym oszacowanie efektów popytowych oraz podażowych .........................................75 7.1. Efekty popytowe, podażowe i stymulacja rozwoju nowych funkcji gospodarczych .................................................................................................75 7.2. Zmniejszenie kosztów dostępu dla inwestorów ...............................................85 7.3. Satysfakcja społeczna ......................................................................................91 8. Ocena efektywności zrealizowanych produktów i rezultatów w obszarze infrastruktury transportowej ..............................................................................97 8.1. Efektywność kosztowa .....................................................................................97 8.2. Spójność i funkcjonalność infrastruktury po inwestycjach ..............................100 8.3. Zaspokojenie potrzeb społeczno-gospodarczych ............................................101 II 9. Wnioski i rekomendacje....................................................................................106 9.1. Wnioski i rekomendacje w odniesieniu do NSRD ............................................106 9.2 Wnioski i rekomendacje w odniesieniu do obecnie realizowanych programów operacyjnych (perspektywy 2007-2013) ......................................110 9.3. Optymalne ukierunkowanie środków krajowej rezerwy wykonania ...............112 9.4. Kształt i system realizacji polityki spójności po roku 2013...............................112 9.5. Krajowe prorozwojowe polityki publiczne prowadzonych w obszarach wsparcia Narodowego Planu Rozwoju oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia....... 115 10. Podsumowanie ogólne i rekomendacje do dalszych badań ..............................117 10.1.Potencjalne dalsze kierunki badań ................................................................120 Literatura .............................................................................................................122 III Aneksy do pobrania na stronie: www.ewaluacja .gov.pl 1. Tabela metodologiczna (11 s.) 2. Wzory ankiet (19 s.) 3. Zestaw opisów studiów przypadku (657 s.) 4. Raport z badania kwestionariuszowego wśród beneficjentów (10 s.) IV Słownik terminów i skrótów używanych w raporcie CATI (ang. Computer Assisted Telephone Interviewing) – badanie ankietowe realizowane z wykorzystaniem telefonu ze wspomaganiem komputerowym DEM (ang. Digital Elevation Model) – cyfrowy model ukształtowania terenu DK droga krajowa DW droga wojewódzka ESDP (ang. European Spatial Development Perspective) – Europejska Perspektywa Rozwoju Przestrzennego ESPON (ang. European Observation Network for Territorial Development and Cohesion ) – Europejska Sieć Obserwacyjna Rozwoju Terytorialnego i Spójności Terytorialnej EUROSTAT (ang. Statistical Office of the European Communities) – Urząd Statystyczny Wspólnoty Europejskiej FS Fundusz Spójności GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GIS (ang. Geographic Information Systems)- Systemy Informacji Geograficznej GUS Główny Urząd Statystyczny IGiPZ PAN Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk ISPA (ang. Instrument for Structural Policies for Pre-Accesion) – Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej JST jednostki samorządu terytorialnego KPZK Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju MPK Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji MRR Ministerstwo Rozwoju Regionalnego MZK Miejski Zakład Komunikacji NIK Najwyższa Izba Kontroli NPR 2004-2006 Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 NTS Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych PKB Produkt Krajowy Brutto PKD Polska Klasyfikacja Działalności PKG Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej PKM Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej PKP PLK Polskie Koleje Państwowe Polskie Linie Kolejowe PO Program Operacyjny SPOT Sektorowy Program Operacyjny Transport SRP Stan Realizacji Projektów baza projektów dofinansowanych w ramach NPR 2004-2006 SRTM (ang. Shuttle Radar Topography Mission) – program skanowania satelitarnego powierzchni Ziemi, realizowany w 2000 r. przez NASA w celu uzyskania danych do cyfrowego modelu ukształtowania terenu w wysokiej rozdzielczości TEN (ang. Trans-European Transport Network) – Transeuropejska Sieć Transportowa WECP wskaźnik efektywności czasowo-popytowej WMDT wskaźnik międzygałęziowej dostępności transportowej WOC Wolny Obszar Celny WSCP wskaźnik skrócenia czasu przejazdu WSWA wskaźnik zmiany struktury wiekowej autobusów WSWT wskaźnik zmiany struktury wiekowej tramwajów WTTM wskaźnik natężenia inwestycji w sieci tramwajowej, trolejbusowej i metra WWGT wskaźnik wąskich gardeł transportowych WWiK wskaźnik wypadkowości i kolizyjności ZPORR Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego V STRESZCZENIE Wstęp W ramach Narodowego Planu Rozwoju w perspektywie finansowej 2004-2006, aż 60% środków unijnych przeznaczono na rozwój infrastruktury podstawowej (w tym głównie transportowej – dane Ministerstwa Rozwoju Regionalnego). Po upływie kilku lat można podjąć próbę oceny efektów wsparcia środkami unijnymi oraz określić wnioski i wyzwania dla przyszłych działań w zakresie inwestycji infrastrukturalnych. Istotnym zagadnieniem jest także wskazanie najbardziej skutecznych instrumentów wsparcia i najbardziej efektywnych inwestycji z punktu widzenia konkurencyjności regionów. Ma to znaczenie w kontekście dalszych działań inwestycyjnych w sektorze transportu oraz dyskusji o reformie polityki spójności, a także o kierunkach wykorzystania pomocy strukturalnej w obecnej (2007-2013) i następnej perspektywie finansowej. Ewaluację zrealizowano na podstawie umowy pomiędzy wykonawcą (Instytutem Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN) a Ministerstwem Rozwoju Regionalnego. Została ona zawarta w wyniku przetargu (BDG-V-281-152-MK/09) i sfinansowana ze środków Europejskiego