Yukari Kalamiş Köyünde Sosyo-Kültürel Ve Ekonomik Yünüyle
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ ANTROPOLOJİ BÖLÜMÜ YUKARI KALAMIŞ KÖYÜNDE SOSYO-KÜLTÜREL VE EKONOMİK YÜNÜYLE KADIN GÖKNİL LEVENDOĞLU HAZİRAN 2005 ÖNSÖZ İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü tarafından 1995 yılında Türkiye köylerinin sosyo- kültürel ve ekonomik yapılarını belirlemek amacıyla, Türkiye Kültür Haritası Projesi oluşturulmuştur. Türkiye Kültür Haritası Projesi kapsamında ilk gidilen köyler Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ köyleridir. 2004-2005 yıllarında ilk araştırmanın yapıldığı bu köylere tekrar gidilmesine karar verilmiş , geçen zaman içinde olan değişimi gözlemek amaçlanmıştır. Bu araştırma Lisans Bitirme Tezi olarak hazırlanmış olup içeriği Tekirdağ ili Şarköy ilçesine bağlı Yukarı Kalamış köyünün kadınlarının yaşamı ve köyün sosyo- kültürel özellikleridir. Yukarı Kalamış köyü ve bu köyün kadınlarına ilişkin bilgiler 2004 yılı Ağustos ayında köyde yapılan saha çalışması sonucu elde edilmiştir. Saha çalışmasını arkadaşım Öznur BAL ile birlikte yürüttük. Öznur BAL köydeki Hane başkanlarının özelliklerini incelemiştir. Eğitim gördüğüm dört yıl boyunca Antropolojinin saha çalışması demek olduğunu, bu araştırma ile bazı şeylerin kitaplardan öğrenilmediğini, gidip görmenin, araştırmanın, o toplumdaki kişilerle birlikte yaşamanın ne kadar farklı ve önemli bir şey olduğunu öğrendim. Bu fırsatı bize yaratan, bilgilerini ve tecrübelerini bize aktaran Sayın Prof. Dr Taylan AKKAYAN’ a ve Doç. Dr Yüksel KIRIMLI’ ya, araştırmayı birlikte yürüttüğüm bana katlanmak zorunda kalan arkadaşım Öznur BAL’ a, her zaman yanımda olup beni destekleyen aileme ve eşim Süleyman YILMAZ’a ve YUKARI KALAMIŞ köy halkına teşekkürlerimi sunarım… Göknil LEVENDOĞLU HAZİRAN 2005 III IV İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III İÇİNDEKİLER IV TABLOLAR LİSTESİ XI ÖZEL AMAÇLI TABLOLAR LİSTESİ XX GRAFİK LİSTESİ XXI YAZI İÇİNDE GEÇEN TABLOLAR LİSTESİ XXII HARİTA LİSTESİ XXIII FOTOĞRAF LİSTESİ XXIV GÖRSEL BELGELEME FOTOĞRAF LİSTESİ XXVII 1.BÖLÜM GİRİŞ 2 1.1 ANTROPOLOJİ: İNSANI EN İYİ ANLAYAN VE ANLATAN BİLİM DALI 2 1.1.1 Sosyal-Kültürel Antropoloji 5 1.2 KÖY TOPLUMLARI VE ANTROPOLOJİK BAKIŞ AÇISI 7 2.BÖLÜM METODOLOJİ 11 2.1 KONU SEÇİMİ 11 2.2 SAHADA ÖN ARAŞTIRMA 12 2.3 KONU VE PROBLEMİN SINIRLANDIRILMASI 13 2.3.1 Coğrafi Olarak Sınırlandırma 13 2.3.2 Zaman Olarak Sınırlandırma 14 2.3.3 Konu Olarak Sınırlama 14 2.3.4 Araştırmada Kullanılan Bilgi Kaynağı 14 2.4 ÖRNEK SEÇİMİ 15 2.5 MÜLAKAT FORMLARININ HAZIRLANMASI VE DENENMESİ 15 IV 2.5.1 Mülakatlara Son Şeklinin Verilmesi 16 2.6 MÜLAKAT UYGULAMASI 16 2.7 TOPLANAN VERİLERİN İŞLENMESİ 19 2.7.1 Mülakat Kontrolü Ve Hata Dökümü 19 2.7.2 Kontrollerin Tamamlanıp, Yapılan Hataların Dökümü 19 2.8 ARAŞTIRMADA ELDE EDİLEN VERİLERİN GRUPLANDIRILMASI 20 2.8.1 Kod Formu Ve Yönergenin Hazırlanması 20 2.8.2 Mülakat Formlarının Kod Formuna Kodlanması 20 2.8.3 Kod Formlarının Kontrolü ve Kod Formlarındaki Bilgilerin Bilgisayara Girilmesi 21 2.8.4 Ana Ayrımın Belirlenmesi 21 2.9. TABLO ŞABLONLARININ HAZIRLANMASI 22 2.10 RAPORUN HAZIRLANMASI 22 3.BÖLÜM TEKİRDAĞ HARİTA 24 TEKİRDAĞ İLİ 25 3.1 İDARİ BÖLÜM 25 3.2 İDARİ TARİHÇE 25 3.3 COĞRAFİ KONUMU 26 3.4 JEOLOJİK YAPISI 27 3.5 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ 27 3.5.1 Kıyı Şekilleri 27 3.6 İKLİM 29 3.6.1 Sıcaklık 29 3.6.2 Bitki Örtüsü 30 3.7 SOSYAL VE DEMOGRAFİK NİTELİKLER 30 3.7.1 Nüfus Büyüklüğü ve Artış Hızı 31 3.7.2 Şehir ve Köy Nüfusu 31 3.7.3 Cinsiyet ve Yaş Yapısı 33 3.8 EKONOMİ 33 3.8.1 Tarım 34 V 3.8.1.1 Tarımsal Üretim 34 3.8.1.2 Önemli Tarım Ürünleri 35 3.8.2 Hayvancılık 37 4.BÖLÜM ŞARKÖY HARİTA 40 ŞARKÖY İLÇESİ 41 4.1 DOĞAL YAPI 41 4.2 İKLİM 42 4.3 TARİHİ 42 4.4 İDARİ YAPI VE NÜFUSU 44 4.4.1 Mahalli İdareler 44 4.5 EĞİTİM VE KÜLTÜR 46 4.6 SAĞLIK HİZMETLERİ 46 4.7 ULAŞIM 47 4.8 EKONOMİK DURUM 47 4.9 TURİZM 49 5.BÖLÜM YUKARI KALAMIŞ KÖYÜ 51 5.1 KONUMU VE COĞRAFİ YAPISI 51 5.2 TARİHÇESİ 51 5.3 ULAŞIM 51 5.4 NÜFUS VE ETNİK KÖKEN 52 5.5 KÖYÜN DİNİ ÖZELLİKLERİ 52 5.6 LİSAN 52 5.7 ALT YAPI 53 5.8 KÖYÜN ORTAK MALLARI 53 5.9 KÖYDEKİ TİCARİ ÜNİTELER 54 5.10 EKONOMİ 54 5.11 MESKEN ÖZELLİKLERİ 54 5.12 GÖÇ 55 VI 6.BÖLÜM DEMOGRAFİK YAPI 57 6.1 DEMOGRAFİK YAPI 57 6.1.1 Hane Kavramı 57 6.2 HANE NÜFUSU 58 6.3 HANE BAŞKANI EŞİ KADINLARIN ÖZELLİKLERİ 58 6.3.1 Statü 58 6.3.2 Yaş 59 6.3.3 Doğum Yeri 59 6.3.4 Eğitim Durumu 60 6.3.5 Medeni Durumu 61 6.3.6 Çalışma Durumu 61 7.BÖLÜM EVLİLİK 63 7.1 EVLİLİK 63 7.1.1 Yukarı Kalamış Köyünde Evlilik 63 7.2 YUKARI KALAMIŞ KÖYÜNDE EVLİLİK RİTÜELLERİ 68 7.3 KÖYDE EVLİLİK AŞAMALARI 68 7.3.1 Kız İsteme-Söz Kesme 68 7.3.2 Nişan 69 7.3.3 Düğün Hazırlıkları 71 7.3.4 Çeyiz Serme- Çeyiz Gösterme 71 7.3.5 Kına 72 7.3.5.1 Kına Dağıtımı 72 7.3.5.2 Kına Gecesi 72 7.3.6 Düğün 74 8.BÖLÜM GÖÇ 77 8.1 KONUŞULAN KADINLARIN DOĞUM YERİ VE MEMLEKETİ 78 VII 9.BÖLÜM DOĞUM 81 9.1 DOĞUM 81 9.1.1 Gebelik Durumu 81 9.1.2 İlk Gebeliğin Sonucu 82 9.1.3 İlk Gebelik Yaşı 82 9.2 KADINLARIN HAMİLE KALMA SAYISI 83 9.3 KÜRTAJ, DÜŞÜK, ÖLÜ DOĞUM YAPMA ORANI 83 9.4 KÖYDE İKİZ, ÜÇÜZ DOĞUM ORANI 84 9.5 CANLI DOĞUM ORANI 84 9.5.1. Doğan Bebeğin Cinsiyeti 84 9.5.2 Doğan Bebek Sayısı ve Cinsiyeti 84 9.6 ÇOCUK ÖLÜMÜ 85 9.7 DOĞUM İLE İLGİLİ ADET VE İNANIŞLAR 85 10.BÖLÜM SÜNNET 89 10.1 SÜNNET 89 10.2 YUKARI KALAMIŞTA SÜNNET 89 11. BÖLÜM BESLENME 93 11.1 BESLENME 93 11.1.1 Günlük Gıdalanma 93 11.1.2 Köyde Yemeklerin Nerede Yenildiği 94 11.3 KÖYDE EKMEK TEMİNİ 94 11.4 KÖYDE ET TÜKETİMİ 95 11.5 KÖYDE YAPILAN GIDA MADDELERİ 95 11.6 KÖYDE YAĞ TÜKETİMİ 95 12.BÖLÜM SAĞLIK 97 VIII 13.BÖLÜM TEMİZLİK 99 14.BÖLÜM EKONOMİ 102 14.1 YUKARI KALAMIŞTA EKONOMİ VE KADININ EKONOMİDEKİ YERİ 102 15.BÖLÜM KANAAT VE TUTUMLAR 107 15.1 KÖYDE KADINLARIN SİGARA KULLANIMI 107 15.2 TELEVİZYON İZLEME 107 15.3 EVLİLİK KANAATLERİ 108 15.4 ÇOCUK KANAATLERİ 108 15.5 MAKYAJ YAPMA DURUMLARI 109 15.6 ÖRTÜNME DURUMLARI 109 15.7 NAZAR, BÜYÜ VE FAL İNANCI 109 16.BÖLÜM GİYİM-KUŞAM 113 17.BÖLÜM YUKARI KALAMIŞTA DİNİ RİTÜELLER 115 17.1 BAYRAMLAR 115 17.1.1 Arife Günü 115 17.1.2 Ramazan Bayramı 116 17.1.3 Kurban Bayramı 116 17.2 CENAZE TÖRENLERİ 117 17.3 HIDRELLEZ GELENEĞİ 117 17.3.1 Hıdrellezi Kutlama Nedenleri 118 17.3.2 Hıdrellez Belirlenmesi Ve Kutlama Tarihi 118 17.3.3 Köyde Hıdrellez Hazırlıkları 118 IX 17.3.4 Köyde Hıdrellez Kutlamaları Ve İnanışlar 120 18. BÖLÜM GÖRSEL BELGELEME 122 18.1 İRMİK YAPIMI 122 19. BÖLÜM SONUÇ VE ÖNERİLER 124 BİYOGRAFİ 127 KAYNAKÇA 128 EKLER FOTOĞRAFLAR GRAFİKLER ÖZEL AMAÇLI TABLOLAR TABLOLAR F2 MÜLAKAT FORMU F2 KOD FORMU X TABLO LİSTESİ A. DEMOGRAFİK YAPI: A.1 Hane Nüfusu A.2 Konuşulanların Statüsü A.3 Konuşulanın Yaşı A.4 Konuşulanın Doğum Yeri A.5 Konuşulanın Yurt İçi Doğumlu İse Bölgelere Göre Dağılımı A.6 Konuşulanın Yurt Dışı Doğumlu İse Ülkelere Göre Dağılımı A.7 Konuşulanın Eğitim Durumu A.8 Konuşulanın Eğitimi Varsa Eğitim Düzeyi A.9 Konuşulanın Medeni Durumu A.10 Konuşulanın Çalışma Durumu A.11 Konuşulanın Yaptığı İş Sayısı A.12 Konuşulanın İşinin Sektörü A.13 Konuşulanın İşi XIV B. EVİLİK TABLOLARI B.1 Konuşulanın Medeni Durumu B.2 Konuşulan ve eşinin kaçıncı evlilikleri olduğu B.3 E1K1 İse; Konuşulan Kadının Eşinin Evlilik Yaşı B.4 E1K1 İse; Konuşulan Kadının Evlilik Yaşı B.5 E1K1 İse; Nikah Şekli B.6 E1K1 İse; Eş Seçimi Nasıl Oldu B.7 E1K1 İse; Evlikte Yapılan Aşamaların Sayısı B.7.1 E1K1 İse; Evlilikte Yapılan Aşamaların Neler Olduğu, B.8 E1K1 Evliliklerinde Nişan Yapıldıysa Davetin Yapılıp Yapılmadığı B.8.1 E1K1 Evliliklerinde Nişan Yapıldıysa Davetin Nasıl Olduğu B.9 E1K1 Evliliklerinde Düğün Yapıldıysa Davetin Yapılıp Yapılmadığı B.9.1 E1K1 Evliliklerinde Düğün Yapıldıysa Davetin Nasıl Olduğu B.10 E1K1 Evliliklerinde Evlilik Aşamalarından Herhangi Birinde Bohça Verilip Verilmediği B.10.1 E1K1 Evliliklerinde Bohça Verildiyse Kaç Aşamada Verildiği B.10.2 E1K1 Evliliklerinde Hangi Aşamada Bohça Verildiği B.11 E1K1 Evliliklerinde Evlilik Aşamalarının Herhangi Birinde Fotoğraf Çekilip Çekilmediği B.11.1 E1K1 Evliliklerinde Fotoğraf Çekildiyse Cevap Sayısı B.11.2 E1K1 Evliliklerinde Evlilik Aşamasında Fotoğraf Çekildiyse Bu Aşamaların Neler Olduğu B.12 E1K1 Evliliklerinde Evlilik Aşamalarının Herhangi Birinde Video Çekimi Yapılıp Yapılmadığı B.12.1 E1K1 Evliliklerinde Video Çekimi Yapıldıysa Cevap Sayısı B.12.2 E1K1 Evliliklerinde Evlilik Aşamasında Video Çekimi Yapıldıysa Bu Aşamaların Neler Olduğu B.13 E1K1 Evliliklerinde Evlilik Aşamalarından Herhangi Birinde Takı Takılıp Takılmadığı B.13.1 E1K1 Evliliklerinde Takı Takıldıysa Kaç Aşamada Takıldığı XV B13.2 E1K1 Evliliklerinde Takı Takıldıysa Takı Takılan Aşamaların Neler Olduğu B.13.3 E1K1 Evliliklerinde Tüm Aşamalarda Neler Takıldığı B.14 E1K1 Evliliklerinde Evlilik Aşamalarının Herhangi Birinde Para Takılıp Takılmadığı B.14.1 E1K1 Evliliklerinde Para Takıldıysa Kaç Aşamada Takıldığı B.14.2 E1K1 Evliliklerinde Para Takılan Aşamaların Neler Olduğu B.14.3 E1K1 Evliliklerinde Takılan Paranın Türü B.15 E1K1 Evliliklerinde Evlendikten Sonra Çiftlerin Nereye Yerleştiği B.16 E1K1 Evliliklerinde Konuşulanın İlk Yerleşme Yerinde Değişme Olup Olmadığı B.16.1 E1K1 Evliliklerinde İlk Yerleşim Yerinde Değişme Olduysa Nasıl Bir Değişme Olduğu B.16.2 E1K1 Evliliklerinde Konuşulanın İlk Yerleşme Yerinde Değişme Olduysa Nedeni XVI C. GÖÇ TABLOLARI C.1 Konuşulanın Doğum Yeri İle Memleketinin Aynı Olup Olmadığı C.2 Konuşulanın Memleketi İle Doğum Yeri Farklı İse Doğum Yerinin Neresi Olduğu C.2.1 Konuşulanın Doğum Yeri Yurt Dışı İse Ülkelere Göre Dağılımı C.3 Konuşulanın Doğum Yeri İle Memleketi Farklı İse Memleket Olarak Nereyi Kabul Ettiği C.3.1 Konuşulan Memleket Olarak Yurt İçini Kabul Ediyorsa Bölgelere Göre Dağılımı C.3.2 Konuşulan Memleket Olarak Yurt Dışını Kabul Ediyorsa Ülkelere Göre Dağılımı C.4 Konuşulanın Çalışma Yapılan Köy Doğumlu Olup Olmadığı C.4.1 Konuşulan Köy Dışı Doğumlu İse Köye İlk Geldiği Yaş C.5 Konuşulan Köy Dışı Doğumlu İse Köye İlk Kez Kiminle Geldiği C.6 Konuşulan Köy Dışı Doğumlu İse Köye Geliş Nedeni XVII D.