Genealogysk Jierboek 2014 Ûnder Redaksje Fan Ype Brouwers, Anne Hielke Lemstra, Pieter Nieuwland En Jarich Renema, Heraldysk Meiwurker: Rudolf J
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Genealogysk Jierboek 2014 ûnder redaksje fan ype brouwers, anne hielke lemstra, pieter nieuwland en jarich renema, heraldysk meiwurker: rudolf j. broersma Genealogysk Jierboek 2014 FA nr. 1086 Genealogysk Jierboek 2014 © 2014 Fryske Akademy (Postbus 54, 8900 AB Ljouwert) Basis foarmjouwing: Roelof Koster bno, Mildaam Afûk, Postbus 53, 8900 AB Ljouwert NUR 680 ISSN 0928-0480 ISBN 978-90-6273-548-8 Neat út dizze útjefte mei op hokker wize dan ek fermannichfâldige wurde sûnder dat dêr skriftlike tastimming fan de útjouwer oan foarôf giet. De redaksje kin net oansprutsen wurde op ynhâld of strekking fan ûndertekene stikken. www.afuk.nl www.fryskeakademy.nl … Ynhâld Ron Postma Epke, the f lying Dutchman 7 fan De Lemmer Petronella J.C. Elema Stamreeks Ringersma (Lippenhuizen) 43 Kees P. de Boer Rispens, de neiteam fan Ocke 57 Pieter Nieuwland Tresling 119 Jan de Vries Bencke Abes en Otte Jacobs Hinnema 137 van Koudum Fryske Rie foar Wapenregistraasje 295 Heraldyk … Epke, the flying Dutchman fan De Lemmer ron postma Epke, the flying Dutchman fan De Lemmer Wa ken him net, Epke, the f lying Dutchman fan De Lemmer? Europeesk, wrâld- en Olympysk kampioen turnjen oan de rekstôk, de man dy ’t it oandoarst om op it grutste poadium fan de wrâld as earste trije f lechteleminten efterinoar yn syn oefening te ferwurkjen en dêrnei wer mei beide fuotten ta in stabile stân op ’e grûn del te kommen. Faaks is it hast krekt sa’n grutte prestaasje om nei alle lof en oandacht dy ’t er krigen hat ek yn figuerlike sin mei beide fuotten op ’e grûn stean te bliuwen. Epke is in sieraad foar Fryslân en foar de sport yn it algemien. Dat ek syn kollega-topsporters der sa oer tinke, hat bliken dien omdat er net minder as fjouwer kear ta sportman fan it jier keazen is (2009, 2011, 2012 en 2013). Wa’t mear witte wol oer syn palmares kin better syn webside rieplachtsje (www.epkezonderland.com). Yn dit artikel hawwe wy in hiel oare ynfalshoeke: syn komôf. In stamrige fan tsien generaasjes, te begjinnen mei Minne Anskes, dy ’t om 1700 hinne buorke ûnder Reduzum en einigjend mei Epke (1986). Al syn manlike foarâlden komme wiidweidich op it harspit, net allinnich de nammen en genealogyske data mar ek ha ik besocht harren libbensrin sa goed mooglik yn te kleurjen foar safier’t de boarnen dat talieten. As epke, the flying dutchman fan de lemmer 9 wichtichste skaaimerken fan it Zonderlandlaach kinne neamd wurde dat Aldeboarn lei no net samar neist de doar, mar it wol my oan dat Minne wol gauris in de âldste generaasjes roomsk katolike boeren wienen út de greidhoeke útstapke makke nei oare kontreien. Neist boer wie hy ommers ek hynstekeapman en (benammen Hinnaarderadiel en Wymbritseradiel). Om 1900 hinne is Epke as sadanich stie hy ek bekend yn de omkriten fan Sint Nyk.2 syn oerpake Huite Zonderland (1876-1959) ferhuze fan Skearnegoutum nei Oft hy en Tryntsje Tsjeards ek bern krigen hawwe, is neat oer bekend. Op 3 july Dunegea (Doanjewerstal). In oare karakteristyk is de grutte maatskiplike 1702 troude Minne al wer foar de tredde kear foar it gerjocht fan Idaarderadiel mei belutsenheid, sa’t dy yn de lettere generaasjes nei foaren komt. Grytsje Martens út Wytgaard en ek fan harren is neat bekend oer bern. Yn ’e maityd fan 2015 sil de kertiersteat fan de neamde Huite Zonderland ferskine yn de foarm fan in mânsk boek. Dêrby is keazen foar in ferlykbere Nei Easterlittens opset mei dizze stamrige, mei in soad oandacht foar it wol en wee fan Lykas sein hierde Minne Anskes in pleats mei 57 pûnsmiet lân ûnder Reduzum, mar de ferskate famyljes yn de manlike en de froulike line. Neist de famylje tusken 1702 en 1708 is hy ferhuze nei in gruttere hierpleats mei 96 pûnsmiet lân Zonderland komme ek de famyljes Rijpkema, Huitema, Bouma, Postma, ûnder Easterlittens.3 Hy moat al net sa jong mear west ha – faaks rûn hy al tsjin de Romkes, Slippens, (Terwisscha van) Scheltinga op it aljemint en noch 60 jier – en wat him ta dizze stap brocht hat, is ûndúdlik. Foar syn soan Anske hie folle mear fan foar de tiid dat elkenien in skaainamme hie. Foar neiere hy it net dwaan hoegd, want dy troude yn 1716 en waard boer op de pleats Zonderland ynformaasje kin men terjochte by de skriuwer fan dit artikel: Ron Postma, by Lytsewierrum. Minne hat oant syn dea ta trochbuorke te Easterlittens.4 Op it Klaailân 18, 8742 KX Burchwert ([email protected]). 29 maart 1730 is hy dêr stoarn.5 Wêr en wannear ’t Grytsje Martens stoarn is, witte wy net. De pleats yn Easterlittens is oernomd troch Lolke Keimpes. I. Minne Anskes, berne Reduzum, stoarn Easterlittens 29 maart 1730, boer en hynstekeapman te Reduzum en Easterlittens, tr. 1. gerjocht II. Anske Minnes, berne Reduzum om 1684 hinne, boer op Zonderland Idaarderadiel 10 maaie 1675 Grytsje Pieters, berne Reduzum. Bern: te Lytsewierrum, stoarn Skearnegoutum 11 april 1774, tr. gerjocht Anske (folget II); tr. 2. gerjocht Ljouwerteradiel 7 maaie 1692 Tryntsje Baarderadiel 9 maart 1716 Akke Pieters Wigmana, berne op Zonderland, Tsjeards, fan Aldeboarn, stoarn foar 1702; tr. 3. gerjocht Idaarderadiel stoarn 23 july 1756. Bern: Minne (1783†) en Pieter (folget III). 3 july 1702 Grytsje Martens, stoarn nei 1730. Anske Minnes is om 1684 hinne berne te Reduzum as soan fan Minne Anskes en Minne Anskes en Grietie Pytters beyde tot Roodhuisum doen proclameren Grytsje Pieters. Wy witte dat, omdat de pastoar fan Reahûs in aparte oantekening dat sij malcander in de egte trouw belooft hebben. Den 10e Maij 1675 makke hat by syn ferstjerren op 11 april 1774: ’Anske Minnis nonagenarius’, dat wol hebben dese proclamanten hun trouw voor ons, Grietman en Secretaris sizze dat er 90 jier âld wie. Dat wie yn dy tiden grif it neamen wurdich. Anske moat dan gesolemniseert, actum utsupra út it earste houlik fan syn heit Minne Anskes mei Grytsje Pieters west ha. Doe ’t hy yn Sabinus Wissema en A. van Hobbema 1716 troude mei Akke Pieters, wenne er yn Easterlittens, dêr ’t syn heit doe boer wie. Dizze houliksakte yn it proklamaasjeboek fan Idaarderadiel is it âldste dokumint oer Akke Pieters Wigmana de skiednis fan de famylje dy’t yn 1811 de namme Zonderland oannomd hat. Minne Om it jier 1700 hinne waard de pleats Zonderland ûnder Lytsewierrum bewenne troch en Grytsje kamen beide fan Reduzum. Yn 1692 en yn 1702 soe Minne nochris twa Pieter Jansen en syn frou Peerk Johannes. Sy wienen yn 1676 troud en hienen fjouwer kear syn ja-wurd jaan; doe waarden as wenplakken neamd respektivelik Wurdum bern krigen: in soan Jan en trije dochters Akke, Hiltsje en Sjouk. Omdat Akke neamd en wer Reduzum. Feitlik giet it lykwols alle kearen om it selde wenstee: Minne is nei har beppe Auk Pieters, wie sy mooglik de âldste dochter en sil sa om 1680 hinne Anskes hierde in pleats net al te fier fan Reduzum mar formeel foel it ûnder it doarp Wurdum. Hjir hat Minne fan 1675 ôf sa ’n 30 jier lang buorke op in hierpleats mei 2 Aut.boek DON d.d. 21-03-1698 ‘Minne Ansckes, paerdekoper en huisman tot 57 pûnsmiet lân.1 Yn alle gefallen hawwe sy hjir om 1684 hinne in soan Anske krigen. Wirdum….’; hy waard kurator oer de weesbern fan Hylcke Watzes en Roelifcke yn Grytsje Pieters moat foar 1692 stoarn wêze, want op 7 maaie 1692 troude hy foar it de Skarren by Sint Nyk. Fan in famyljerelaasje docht neat bliken. gerjocht fan Ljouwerteradiel foar de twadde kear mei Tryntsje Tsjeards út Aldeboarn. 3 Floreenkohier 1708 BAA Easterlittens nr. 23, secr. U. Idsardi c.s. eigener. Minne Anskes brûker. 4 Reëelkohieren 1711-1728 BAA Easterlittens nr. 23, meyer Minne Anskes. 1730 meyer 1 Stimkohier 1698 LWL Wurdum nr. 38, Wilhelmus Petreus út namme fan syn frou Minne Anskes widdo. 1731 meyer Lolke Keimpes. eigener, papist. Minne Anskes, brûker. 5 DTB 405 (RK Reahûs). 10 genealogysk jierboek 2014 epke, the flying dutchman fan de lemmer 11 berne wêze. De fjouwer bern brûkten út en troch de skaainamme Wigmana6 (of ek III. Pieter Anskes, berne Lytsewierrum (op Zonderland) 25 jann. 1721, wol Wigmans), omdat der fia harren beppe Auk Pieters konneksjes wienen mei de boer op Osingahûs en Zonderland, stoarn 22 maart 1786, tr. gerjocht Wigmana’s fan Abbegea.7 Foar 1711 wienen Pieter Jansen en Peerk Johannes beide al Hinnaarderadiel 21 jann. en RK Reahûs 22 jann. 1756 Ysbrandsje stoarn en buorken harren bern op Zonderland.8 Simkes, berne Wommels 6 maart 1735, stoarn 8 des. 1779. Bern: Akke Op 9 maart 1716 troude Akke Pieters mei Anske Minnes út Easterlittens. Nei alle (1756-1829), Tryntsje (1758-1830), Anske (1759†), Simke (1760†), Pierkje (1762- gedachten hawwe sy de earste jierren noch earne oars wenne, want de âldste soan 1847), Anske (folget IV), Lolkje (1765-1781), Simke (1767-1837), Jan (1768-1827), Minne is net op Zonderland berne, mar de twadde soan Pieter wol (25 jannewaris 1721). Marijke (1770-1835), Gelke (1771-1818) en Marten (1772-1800). Buorkje op Zonderland ‘In Sonderlant’ Dat Anske en Akke net dalik nei harren trouwen op Zonderland útein setten binne, Op 25 jannewaris 1721 waard Pieter Anskes berne ‘in Sonderlant’ sa ‘t pastoar hat mooglik te krijen mei de earste feepestgoarre, dy ’t fan 1714 oant likernôch 1719 Strijthout fan Reahûs yn syn doopboek apart oantekene hat. In part fan syn neiteam omware yn Fryslân. Om 1720 hinne sil Anske Minnes boer wurden wêze op de pleats hat yn 1811 dêrom de namme Zonderland as skaainamme oannomd. dêr ’t Akke hikke en tein wie.