Wznowienie Posiedzenia Powołanie Sekretarzy Sekretarz Poseł Wikiński

str. str.

TREŚĆ

108. posiedzenia Sejmu (Obrady w dniu 27 lipca 2005 r.) str. str.

Wznowienie posiedzenia poseł Stanibuła ...... 171 Powołanie sekretarzy poseł Sokołowska ...... 172 sekretarz poseł Wikiński...... 141 poseł Kalemba ...... 172 Zmiana porządku dziennego poseł Sowińska ...... 172 poseł Waldemar Pawlak ...... 141 poseł Figlus...... 173 Zmiana porządku dziennego poseł Janicki ...... 173 Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Ro- poseł Cymański ...... 173 dziny o poselskim i obywatelskim projektach poseł Fedorowicz ...... 174 ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i ren- poseł Kalemba ...... 175 tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podsekretarz stanu oraz o poselskim projekcie ustawy o zmianie Agnieszka Chłoń-Domińczak...... 175 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emery- poseł Kasprzyk ...... 179 turach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Skierowanie projektu ustawy do komisji Społecznych – punkt 64. porządku dziennego (Przerwa w posiedzeniu) poseł sprawozdawca Kasprzyk...... 142 poseł Martyniuk ...... 144 Wznowienie posiedzenia wiceprezes Rady Ministrów Jaruga-Nowacka . . . 145 Informacja o istotnych problemach wynikają- poseł Rokita ...... 146 cych z działalności i orzecznictwa Trybunału poseł Maria Nowak...... 148 Konstytucyjnego w 2004 r. wraz ze stanowi- poseł Waldemar Pawlak ...... 150 skiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Czło- poseł Borowski ...... 151 wieka oraz Komisji Ustawodawczej – punkt 13. porządku dziennego poseł Lepper ...... 153 prezes Trybunału Konstytucyjnego Safjan . . . .181 poseł Wrzodak ...... 155 poseł Magdalena Banaś ...... 187 poseł Pojda ...... 158 poseł Maćkała...... 188 poseł Lisak ...... 158 poseł Ujazdowski ...... 190 poseł Grabicka ...... 159 poseł Kłopotek ...... 192 poseł Gabriel Janowski...... 160 poseł Łyżwińska ...... 194 poseł Dulias ...... 162 poseł Elżbieta Ratajczak...... 195 poseł Chlebowski ...... 162 poseł Lisak ...... 197 poseł Maria Nowak...... 163 poseł Jerzy Czerwiński...... 198 poseł Czechowski ...... 163 poseł Markowski ...... 199 poseł Motowidło...... 164 poseł Ajchler...... 199 poseł Marian Stępień ...... 164 poseł Dulias ...... 200 poseł Kasprzyk ...... 165 poseł Kalemba ...... 200 poseł Kuropatwiński...... 165 poseł Szarama...... 201 poseł Bugaj ...... 166 prezes Trybunału Konstytucyjnego Safjan . . . . 201 poseł Bańkowska ...... 166 poseł Stefaniuk ...... 166 (Przerwa w posiedzeniu) poseł Dulias ...... 167 Wznowienie posiedzenia poseł Ajchler...... 167 Punkt 1. porządku dziennego (cd.) poseł Mioduszewski ...... 168 Głosowanie poseł Władysław Stępień ...... 168 marszałek ...... 206 poseł Suski ...... 169 Uchwalenie ustawy poseł Szarama...... 169 Punkt 63. porządku dziennego (cd.) poseł Gajda ...... 169 Głosowanie poseł Curyło ...... 170 marszałek ...... 206 poseł Antochowski ...... 170 Uchwalenie ustawy poseł Rochnowska ...... 171 Punkt 64. porządku dziennego (cd.) str. str.

poseł sprawozdawca Kasprzyk...... 206 poseł sprawozdawca Bogdan Zdrojewski . . . .257 Głosowanie poseł Bronisław Cieślak ...... 258 marszałek ...... 207 poseł Stuligrosz ...... 259 poseł Rokita ...... 207 poseł Czechowski ...... 259 poseł Papież ...... 260 (Przerwa w posiedzeniu) poseł Danuta Polak...... 262 Wznowienie posiedzenia poseł Bogdan Zdrojewski...... 262 Punkt 64. porządku dziennego (cd.) Sprawozdanie Komisji Gospodarki o stanowi- Głosowanie sku Senatu w sprawie ustawy o partnerstwie marszałek ...... 207 publiczno-prywatnym – punkt 17. porządku Uchwalenie ustawy dziennego Punkt 5. porządku dziennego (cd.) poseł sprawozdawca Szejnfeld...... 262 Głosowanie poseł Szczypiński ...... 263 marszałek ...... 207 poseł Klimek...... 263 Podjęcie uchwały poseł Kozłowski ...... 263 Punkt 6. porządku dziennego (cd.) poseł Tyma ...... 264 Głosowanie poseł Cymański ...... 264 marszałek ...... 208 poseł Szejnfeld ...... 264 Przyjęcie wniosku prawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o stanowi- Punkt 8. porządku dziennego (cd.) sku Senatu w sprawie ustawy o zmianie usta- Głosowanie wy o promocji zatrudnienia i instytucjach marszałek ...... 208 rynku pracy oraz o zmianie niektórych in- Punkt 10. porządku dziennego (cd.) nych ustaw – punkt 18. porządku dziennego Głosowanie poseł sprawozdawca Tuderek...... 264 marszałek ...... 210 poseł Tomaszewski...... 265 Punkt 7. porządku dziennego (cd.) poseł Wycisło ...... 265 Głosowanie poseł Cymański ...... 266 marszałek ...... 211 poseł Kasprzyk ...... 266 poseł Tuderek ...... 266 (Przerwa w posiedzeniu) poseł Owoc ...... 266 Wznowienie posiedzenia Sprawozdanie Komisji Zdrowia o stanowisku Zmiana porządku dziennego Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Informacja o działalności Rzecznika Praw o warunkach zdrowotnych żywności i żywie- Obywatelskich za 2004 r., z uwagami o stanie nia oraz niektórych innych ustaw – punkt przestrzegania wolności i praw człowieka 19. porządku dziennego i obywatela wraz ze stanowiskiem Komisji poseł sprawozdawca Owoc...... 267 Sprawiedliwości i Praw Człowieka – punkt poseł Michalski...... 267 14. porządku dziennego poseł Szczypińska...... 267 rzecznik praw obywatelskich Zoll ...... 232 poseł Stanibuła ...... 267 poseł sprawozdawca Kizińska ...... 240 poseł Kasprzyk ...... 267 poseł Kizińska ...... 243 poseł Budner...... 268 poseł Bogdan Zdrojewski...... 243 poseł Radziszewska ...... 268 poseł Elżbieta Kruk ...... 245 poseł Sowińska ...... 268 poseł Zbigniew Sosnowski...... 247 poseł Owoc ...... 268 poseł Barbara Ciruk ...... 248 poseł Wojtyła ...... 268 poseł Kozłowski ...... 249 Sprawozdanie Komisji Zdrowia o stanowisku poseł Elżbieta Ratajczak...... 250 Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy poseł Figlus...... 252 o produktach biobójczych – punkt 20. po- poseł Danuta Polak...... 253 rządku dziennego poseł Figlus...... 253 poseł sprawozdawca Wojtyła ...... 269 poseł Kalemba ...... 253 poseł Michalski...... 269 poseł Cymański ...... 254 poseł Radziszewska ...... 269 rzecznik praw obywatelskich Zoll ...... 254 poseł Stryjska ...... 269 Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Prze- poseł Stanibuła ...... 270 kazu o poselskim projekcie uchwały Sejmu poseł Kasprzyk ...... 270 Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie ogło- poseł Budner...... 270 szenia roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia poseł Krasicka-Domka ...... 270 – punkt 16. porządku dziennego poseł Owoc ...... 270 str. str.

poseł Wojtyła ...... 271 Sprawozdanie Komisji do Spraw Unii Europej- Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o stano- skiej oraz Komisji Regulaminowej i Spraw wisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie Poselskich o stanowisku Senatu w sprawie ustawy Prawo lotnicze – punkt 21. porządku ustawy o zmianie ustawy o współpracy Rady dziennego Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach poseł sprawozdawca Piłat...... 271 związanych z członkostwem Rzeczypospoli- poseł Piłat ...... 271 tej Polskiej w Unii Europejskiej – punkt 23. poseł Tomaka ...... 271 porządku dziennego poseł Mężydło ...... 272 poseł sprawozdawca Czepułkowski ...... 276 poseł Michał Kaczmarek ...... 272 poseł Czepułkowski ...... 276 poseł Tuderek ...... 273 poseł Tuderek ...... 276 Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o stano- poseł Kotlinowski...... 277 wisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie poseł Czepułkowski ...... 277 ustawy Prawo budowlane oraz o zmianie Oświadczenia niektórych innych ustaw – punkt 22. porząd- poseł Zbigniew Janowski ...... 278 ku dziennego poseł Krajewski ...... 279 poseł sprawozdawca Zbigniew Janowski. . . . .273 poseł Krasicka-Domka ...... 279 poseł Zbigniew Janowski ...... 273 poseł Kalemba ...... 280 poseł Żmijan ...... 273 Załącznik nr 1 – Teksty wystąpień niewygłoszo- poseł Bolesław Bujak ...... 274 nych poseł Młynarczyk ...... 274 poseł Bury...... 1 poseł Tuderek ...... 274 poseł Ujazdowski ...... 1 poseł Gałażewski ...... 2 poseł Zbigniw Janowski ...... 275 podsekretarz stanu Bratkowski...... 275 (Przerwa w posiedzeniu) (Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 01)

(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu — Gospodarki wspólnie z Komisją Samorządu Te- Włodzimierz Cimoszewicz oraz wicemarszałkowie rytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisją Zdro- Józef Zych, Kazimierz Michał Ujazdowski, Donald wia – godz. 13; Tusk i Tomasz Nałęcz) — Kultury i Środków Przekazu – godz. 13; — Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa – godz. 13; Wicemarszałek Józef Zych: — Spraw Zagranicznych – godz.13; — Kultury Fizycznej i Sportu – godz. 14; Wznawiam posiedzenie. — Zdrowia – godz. 15; Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panów — Ustawodawczej – godz. 16. posłów Tomasza Markowskiego, Marka Wikińskiego, Dziękuję za uwagę. Zbigniewa Sosnowskiego i Andrzeja Mańkę. W pierwszej części obrad sekretarzami będą panowie posłowie Tomasz Markowski i Marek Wikiński. Wicemarszałek Józef Zych: Protokół i listę mówców prowadzić będą panowie posłowie Tomasz Markowski i Zbigniew Sosnowski. Dziękuję panu posłowi. Proszę wyznaczonych posłów sekretarzy o zajęcie Komisja Polityki Społecznej i Rodziny przedłożyła miejsc przy stole prezydialnym. sprawozdanie o poselskim i obywatelskim projektach Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komuni- ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Fun- katów. duszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo- Sekretarz Poseł Marek Wikiński: łecznych. Sprawozdanie to zostało paniom i panom posłom doręczone w druku nr 4377. Dziękuję bardzo, panie marszałku. W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Informuję, że w dniu dzisiejszym odbędą się posie- Konwentu Seniorów, marszałek Sejmu podjął decyzję dzenia Komisji: o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmują- — Infrastruktury – godz. 9.30; cy rozpatrzenie tego sprawozdania. — Edukacji, Nauki i Młodzieży wspólnie z Komisją Proponuję, aby w tym przypadku Sejm wyraził zgo- Finansów Publicznych oraz Komisją Gospodarki – dę na zastosowanie art. 51 pkt 3 regulaminu Sejmu, godz. 10; a także wysłuchał w dyskusji nad tym punktem porząd- — do Spraw Unii Europejskiej wspólnie z Komisją ku dziennego 10-minutowych oświadczeń w imieniu Regulaminową i Spraw Poselskich – godz. 10; klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu kół. — Obrony Narodowej – godz. 10; Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm — Polityki Społecznej i Rodziny wspólnie z Komi- propozycję przyjął. (Gwar na sali) sją Sprawiedliwości i Praw Człowieka – godz. 10; Czy jest sprzeciw? — Regulaminowej i Spraw Poselskich – godz. 10.30; Proszę. — Rolnictwa i Rozwoju Wsi – godz. 11; — Edukacji, Nauki i Młodzieży wspólnie z Komisją Finansów Publicznych oraz Komisją Samorządu Tery- Poseł Waldemar Pawlak: torialnego i Polityki Regionalnej – godz. 12; — Sprawiedliwości i Praw Człowieka wspólnie Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Bardzo bym pro- z Komisją Ustawodawczą – godz. 12; sił, aby pan marszałek uwzględnił także wniosek for- — Nadzwyczajnej do spraw zmian w Regulaminie malny dotyczący uzupełnienia porządku obrad o zmia- Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – godz. 12; ny regulaminu Sejmu polegające na tym, aby punkty 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 142 Porządek dzienny

Poseł Waldemar Pawlak Proponuję, aby Sejm w dyskusjach nad tymi punktami porządku dziennego wysłuchał 5-minutowych sporne były rozpatrywane na bieżącym albo na najbliż- oświadczeń w imieniu klubów i kół. szym posiedzeniu Sejmu. Sytuacja, która się wydarzy- Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm ła wczoraj, to w praktyce pogrzebanie demokracji par- propozycję przyjął. lamentarnej, bo oznacza, że zawiodły elementarne me- Sprzeciwu nie słyszę. Dziękuję. chanizmy funkcjonowania Sejmu. Wnioski klubów, wnio- Dodane punkty rozpatrzymy w dniu dzisiejszym ski komisji były blokowane przez jednego człowieka w godzinach wieczornych. i niedopuszczane pod obrady. Dopiero słuszny protest Wysoka Izbo! Informuję, że marszałek Sejmu, po górników domagających się swoich praw doprowadził zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, podjął decyzję do tego, że porządek obrad został zmieniony. Czy taką o skreśleniu z porządku dziennego bieżącego posiedze- samą drogą mają iść pielęgniarki, nauczyciele, rolnicy, nia Sejmu punktu 15.: Informacja Rządu o stanie lasów kolejarze bądź spółdzielcy? w 2003 roku oraz Informacja o realizacji „Krajowego Zwracam się do pana marszałka o to, żeby pan mar- programu zwiększania lesistości” w 2003 roku wraz szałek uwzględnił poprawkę zmierzającą do tego, by z „Raportem o stanie lasów w Polsce 2003”, wraz ze zmienić regulamin Sejmu, aby wszystkie punkty spor- stanowiskiem Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów ne były rozpatrywane przez Wysoką Izbę. Jest to, pro- Naturalnych i Leśnictwa. szę państwa, w interesie wszystkich posłów i całego Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 64. porząd- parlamentu. (Oklaski) ku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecz- nej i Rodziny o poselskim i obywatelskim projektach ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Fun- Wicemarszałek Józef Zych: duszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. Wysoki Sejmie! Oczywiście to nie był sprzeciw o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo- w sprawie wprowadzenia tego punktu do porządku łecznych (druki nr 3719, 3864, 3823 i 4377). dziennego i w sprawie 10-minutowych i 5-minutowych O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana oświadczeń w imieniu klubów i kół. posła Jacka Kasprzyka. Ponieważ nie było sprzeciwu, wobec tego dodany punkt rozpatrzymy za chwilę. Właściwe komisje przedłożyły sprawozdania o sta- Poseł Sprawozdawca Jacek Kasprzyk: nowiskach Senatu w sprawie ustaw: o partnerstwie publiczno-prywatnym; o zmianie ustawy o promocji Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Od zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie dnia wczorajszego opinia publiczna dowiaduje się, niektórych innych ustaw; o zmianie ustawy Prawo bu- jakoby Sejm rozpatrywał sprawy emerytur górniczych dowlane oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Sprawozdania te zostały paniom i panom posłom do- w atmosferze napięcia i przymusu, tak jakby cały pro- ręczone odpowiednio w drukach nr 4348, 4380 i 4315. blem wynikł wczoraj. Chciałbym powiedzieć w imie- W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii niu Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, że nie jest Konwentu Seniorów, marszałek Sejmu podjął decyzję to prawda, problem ten od kilku miesięcy jest tematem o uzupełnieniu porządku dziennego o punkty obejmu- obrad Wysokiej Izby. I to jest pierwsza rzecz, która jące rozpatrzenie tych sprawozdań. należy się w formie informacji paniom i panom po- Proponuję, aby Sejm wyraził zgodę na zastosowanie słom, a także opinii publicznej. Chciałbym przypo- klauzuli z art. 54 ust. 5 regulaminu Sejmu, a także wysłu- mnieć, że reforma emerytalna przyjęta w 1998 r... chał 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół (Gwar na sali) w dyskusjach nad tymi punktami porządku dziennego. Panie marszałku, czy mógłbym poprosić pana mar- Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm szałka o stworzenie warunków do zapoznania Wyso- propozycję przyjął. kiej Izby ze sprawozdaniem? Sprzeciwu nie słyszę. Dziękuję. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Założenia reformy Dodane punkty rozpatrzymy w dniu dzisiejszym emerytalnej w 1998 r. oparte były na przesłance, która w godzinach wieczornych. miała przyczynić się do stworzenia systemu emerytur Właściwe komisje przedłożyły sprawozdania o stano- pomostowych. Wynikało to z zawartej umowy społecz- wiskach Senatu w sprawie ustaw: o zmianie ustawy o wanej pomiędzy rządem i partnerami społecznymi. Nie- runkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz niektó- stety, żaden z dotychczasowych rządów z tejże umowy rych innych ustaw; o zmianie ustawy Prawo lotnicze. społecznej się nie wywiązał. Również nie udało się zre- Sprawozdania te zostały paniom i panom posłom alizować tej umowy obecnemu rządowi. Pomimo licz- doręczone odpowiednio w drukach nr 4368 i 4314. nych prac nie uzyskano konsensusu w tej sprawie i na W związku z tym na podstawie art. 95 lit. f regula- dzień dzisiejszy pozostaliśmy bez propozycji ustawo- minu Sejmu marszałek Sejmu podjął decyzję o uzupeł- wego rozwiązania emerytur tzw. pomostowych. Brak nieniu porządku dziennego o punkty obejmujące roz- tego rozwiązania był powodem licznych działań i ini- patrzenie tych sprawozdań. cjatyw poselskich. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 143

Poseł Sprawozdawca Jacek Kasprzyk nerami, przedstawione w formie projektu ustawy. Wyli- czenia natomiast budziły liczne zastrzeżenia stron, Pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że do Wysokiej a opinia o projektach była dość cząstkowa. W tych wa- Izby wpłynęły dwa projekty poselskie: jeden z druku runkach główny ciężar pracy spoczął na posłach. nr 3719, którego przedstawicielem był pan poseł Zbrzy- Podkomisja podczas swoich posiedzeń, a następnie zny. Zakładał on prawo do wcześniejszej emerytury dla komisja w dniach 19 maja i 14 czerwca przyjęła jedno- osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych lity tekst projektu ustawy, proponując następujące roz- w szczególnych warunkach, jeżeli wymagalny wiek, wiązania. W zakresie uprawnień dla górników propo- okres składkowy i nieskładkowy, osiągną do dnia 31 zycje komisji ujęte w sprawozdaniu przedstawiały się grudnia 2011 r. Drugi projekt poselski, zawarty w dru- następująco: prawo do przejścia na wcześniejszą eme- ku nr 3823, który reprezentował pan poseł Motowidło, ryturę bez względu na wiek otrzymywał pracownik, zakładał przedłużenie prawa przechodzenia na wcze- który stale przepracował pod ziemią 25 lat. Natomiast śniejszą emeryturę do 2020 r. oraz dwie możliwości nali- prawo do przejścia w określonym wieku otrzymywał czania emerytur w zależności od uczestnictwa w otwar- pracownik, który spełniał łącznie następujące warunki: tych funduszach emerytalnych. Oba te projekty zosta- ukończył 55. rok życia, posiada również okres pracy ły skierowane przez marszałka Sejmu do pierwszego górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równo- czytania bezpośrednio do Komisji Polityki Społecznej rzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla męż- i Rodziny w lutym i marcu br. czyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy pod ziemią, Został również zgłoszony obywatelski projekt z dru- czyli w porównaniu do przedłożenia obywatelskiego ku nr 3864, popierany przez NSZZ „Solidarność”. Za- wydłużono o 5 lat okres pracy pod ziemią. Istniała rów- kładał ten projekt wyłącznie rozwiązania emerytalne nież możliwość przejścia w wieku 50 lat, po przepra- dla branży górniczej, czyli po 25 latach pracy pod zie- cowaniu pod ziemią 15 lat, a okres zatrudnienia łącz- mią prawo do emerytury bez względu na wiek, również nego wynosiłby dla mężczyzn 25 lat i kobiet 20 lat. w wieku 55 lat, jeżeli pracownik przepracował 5 lat pod Jednocześnie Komisja Polityki Społecznej i Rodziny ziemią plus odpowiedni okres równoważny, czyli 15 lat w swoim sprawozdaniu, w porównaniu do projektu dla kobiet i 20 lat dla mężczyzn, oraz obniżenie wieku obywatelskiego, ograniczyła wykaz stanowisk uznawa- do 50 lat, jeżeli występował 15-letni okres zatrudnienia nych za pracę górniczą do stanowisk związanych wy- bezpośrednio pod ziemią. Projekt obywatelski zakładał łącznie z pracą wykonywaną pod ziemią lub na szy- dość szeroki wykaz prac uznawanych za pracę górni- bach. Za pracę równorzędną z pracą górniczą Komisja czą, czyli traktowanej na równi z pracą pod ziemią, Polityki Społecznej i Rodziny uznała i zaproponowała m.in. obejmował te stanowiska pracy, które wiążą się wyłącznie zatrudnienie w urzędach górniczych na sta- z urzędami górniczymi, przedsiębiorstwami miernic- nowiskach wymagających kwaliﬁkacji inżyniera lub twa górniczego lub geologicznego oraz stanowiska za- technika górnictwa, jeżeli to zatrudnienie jest zwią- trudnionych w górniczych zespołach opieki zdrowotnej zane z wykonywaniem czynności inspekcyjno-kon- lekarzy i felczerów. Projekt obywatelski zakładał rów- trolnych w kopalniach, po uprzednim przepracowaniu nież bardzo szeroki wykaz stanowisk zaliczanych do 10 lat pod ziemią lub w odkrywce, również zatrudnie- prac równorzędnych, w tym nauczycieli w szkołach nie nie dłuższe niż 5 lat, do którego byli górnicy prze- górniczych, urzędników w urzędach górniczych, admi- szli w związku z likwidacją kopalń czy zakładu górnicze- nistrację górniczą, urzędy administracji państwowej go. Zaproponowano, aby propozycje rozwiązań weszły i samorządowej, będące organami założycielskimi dla w życie z dniem 1 stycznia 2007 r. kopalń. Komisja odniosła się w swoim sprawozdaniu również Pierwsze czytanie projektu obywatelskiego odbyło do innych propozycji poselskich. Mając na uwadze brak się w Sejmie 22 czerwca 2005 r. i przy poparciu wszyst- uzgodnionych rozwiązań dotyczących tzw. emerytur kich klubów poselskich, zaznaczam: przy poparciu pomostowych oraz fakt, że prawie milion 800 osób pra- wszystkich klubów poselskich, został on skierowany do cuje w warunkach szczególnych i tracą one prawo do przej- dalszych prac do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. ścia na wcześniejszą emeryturę po 31 grudnia 2006 r., ko- Jak przebiegały prace nad tą ustawą? Komisja Polityki misja postanowiła przedłużyć prawo przejścia na wcze- Społecznej i Rodziny już w dniu 19 maja 2005 r. prze- śniejszą emeryturę do dnia 31 grudnia 2008 r. To roz- prowadziła pierwsze czytania poselskich projektów wiązanie, zdaniem komisji, daje szansę na spokojne za- ustaw oraz omówiła propozycje zawarte w projekcie kończenie prac nad emeryturami pomostowymi. obywatelskim i jednocześnie powołała nadzwyczajną Wysoka Izbo! Omówione przeze mnie propozycje, podkomisję w celu jednolitego rozpatrzenia przedsta- przyjęte przy jednym głosie sprzeciwu, przez Komisję wionych projektów. Powołana podkomisja rozpoczęła Polityki Społecznej i Rodziny zostały zatwierdzone już pracę 19 maja, a kontynuowała ją 2 czerwca i 8 czerwca. 14 czerwca br. i przekazane w formie sprawozdania Oczekiwano nadal na uzgodnione propozycje rządowe w druku nr 4140 do marszałka, oczekując na dalsze w zakresie emerytur tzw. pomostowych. Oczekiwano rozpatrzenie w drugim czytaniu przez Wysoką Izbę. również na pełne wyliczenie kosztów zawartych propo- Pomimo licznych próśb, w tym również rozmów związ- zycji oraz opinię rządu do przedłożeń poselskich i oby- ków górniczych, do dnia dzisiejszego prace nad ustawą watelskiego. Niestety, propozycje dotyczące emerytur zostały zatrzymane. Co natomiast stało się w okresie pomostowych nie zostały przez rząd uzgodnione z part- oczekiwania na skierowanie do dalszych prac nad usta- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 144 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Sprawozdawca Jacek Kasprzyk wyjść poza ramy posła sprawozdawcy, chciałem powie- dzieć, że zgłaszałem również wniosek, iż w drugim czy- wą? Senat podczas rozpatrywania innego zakresu noweli- taniu złożę stosowną poprawkę w tym zakresie. W cza- zacji ustawy o emeryturach i rentach, dotyczącego nego- sie prac Konwentu Seniorów pan marszałek Marek cjowanego wskaźnika waloryzacji, przyjął z omawianej Borowski był uprzejmy przedstawić do dyskusji tę po- dziś ustawy rozwiązania komisji przedłużające do 31 grud- prawkę, która przedłuża do końca 2007 r. prawo przej- nia 2008 r. prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę ścia na wcześniejszą emeryturę dla innych grup spo- dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warun- łecznych. Z tego, co wiem również w Konwencie Se- kach. I tutaj uwaga. Zgłoszone zostały w tymże zakresie niorów został uzyskany konsensus w tej sprawie, więc uwagi legislatorów co do zgodności z konstytucją przyję- jako poseł w imieniu swojego klubu złożę tę stosowną tego przez Senat procesu legislacyjnego. W dniu 27 lipca, poprawkę w tej chwili panu marszałkowi. czyli wczoraj, Sejm rozpatrzył poprawki Senatu, na Wysoka Izbo! Komisja Polityki Społecznej i Rodzi- tym posiedzeniu będą one poddane pod głosowanie. ny w swoim sprawozdaniu kończy na tym etapie prace Również wczoraj, 26 lipca, marszałek Sejmu postawił nad sprawą emerytur górniczych, jak również jeśli cho- Komisji Polityki Społecznej i Rodziny warunek, że do- dzi o możliwości przedłużenia prawa przejścia na wcze- puści złożone już 14 czerwca sprawozdanie o zmianie śniejszą emeryturę. Mam nadzieję, że zawarte w ramach ustawy o emeryturach i rentach z FUS, sugerując na Konwentu Seniorów porozumienie zaowocuje spraw- podstawie opinii rządu wysokie koszty jej uchwalenia, nym przyjęciem tejże ustawy i skierowaniem jej do jeżeli komisja w trybie niezwłocznym ponownie roz- dalszych prac. Dziękuję bardzo. I przekazuję stosowną patrzy złożone sprawozdanie, pozostawiając w nim poprawkę. (Oklaski) jedynie zmodyﬁkowane rozwiązania dotyczące emerytur górniczych, a jednocześnie odrzuci zapisy przedłu- żające prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę Wicemarszałek Józef Zych: w 2008 r. W tych warunkach Komisja Polityki Społecz- nej i Rodziny w dniu wczorajszym ponownie rozpa- Dziękuję panu posłowi. trzyła swoje sprawozdanie z druku nr 4140, anulując, Przypominam, iż Sejm podjął decyzję o wysłucha- po przyjęciu warunku marszałka, nowe sprawozdanie niu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego zawarte w druku nr 4377. Jakie są zatem różnice po- 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-mi- między dzisiejszym przedłożeniem komisji, a tym, któ- nutowych oświadczeń w imieniu kół. re jeszcze obowiązywało w dniu wczorajszym w zakre- Otwieram zatem dyskusję. sie emerytur górniczych? Komisja przy akceptacji Głos zabierze pan poseł Wacław Martyniuk, Sojusz związków zawodowych wykreśliła zapis umożliwiają- Lewicy Demokratycznej. cy zaliczenie do pracy równorzędnej z pracą górniczą okresu pełnienia przez pracowników funkcji z wyboru w organach związku zawodowego. Ten zapis i tak bu- Poseł Wacław Martyniuk: dził we wcześniejszych pracach komisji kontrowersje i z pewnością, gdyby projekt został skierowany do dal- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obecna debata o tzw. szego czytania, byłby rozstrzygany przez Wysoką Izbę. emeryturach górniczych czy też pomostowych to efekt, to Pozostałe rozwiązania dotyczące emerytur górniczych wynik zaniechań większości z nas siedzących na tej sali: są identyczne, jak wcześniej zaproponowane przez ko- zaniechań rządu pana prof. Jerzego Buzka, posłów po- misję. Po drugie, w zakresie, jakie przyjęto rozwiązania przedniej koalicji dziś siedzących na tej sali z posłem dla pozostałych grup – wykreślono, jak oczekiwał mar- Janem Rokitą na czele; zaniechań mojego rządu, rządu szałek, zapisy przedłużające do 2008 r. prawo przejścia Leszka Millera, a przede wszystkim czołowego dziś na wcześniejszą emeryturę. www.demokraty.pl prof. Jerzego Hausnera, który w tym Wysoka Izbo! W opinii komisji w czasie dyskusji rządzie za te sprawy był odpowiedzialny; to też wynik jasno wynikało, że nie było potrzeby pracy pod jakim- zaniechań rządu Marka Belki, mimo że w tym festiwa- kolwiek naciskiem, demonstracji związkowej, sugestii lu zaniechań ma najkrótszy udział. opinii publicznej, ponieważ od ponad miesiąca spra- Dzisiejsza debata pokazuje, że nam, klasie politycz- wozdanie już było gotowe. Wysoka Izba miała prawo nej brakuje prawidłowego rozeznania społecznych pro- i możliwość dokonać stosownych korekt i w drugim blemów, które są konieczne do rozwiązania. Zajęci czytaniu czy w dalszych pracach uzupełnić istniejące walką z sobą, zajmujący się sobą tracimy z pola widze- różnice. Dlatego też muszę przypomnieć, że w czasie nia te problemy, do których rozwiązania jesteśmy po- dyskusji posłowie zwracali uwagę na niestosowność wołani. Tło dzisiejszej debaty to zbliżające się wybory wyłączenia okresu przedłużenia do 2008 r. zapisów prezydenckie i parlamentarne. Dziś każdy chce ugrać umożliwiających dla innych grup społecznych prawo swoje. Dziś każdy będzie się stroił albo w szaty Katona, przejścia na wcześniejszą emeryturę, uznając, że naru- jak pan poseł Rokita, albo w szaty przyjaciela wszyst- sza to pewną zasadę sprawiedliwości społecznej. Z in- kich, jak pan poseł Lepper. Poseł Rokita twierdzi, że formacji, które uzyskiwała komisja, wynika również górnicy tę debatę i te rozwiązania sobie wywalczyli. zaangażowanie Konwentu Seniorów w rozwiązanie Oświadczam panu, panie pośle, że nie ma takiej moż- tego bieżącego problemu. Pozwolę sobie jeden krok liwości, by górnik pracował pod ziemią do 65. roku 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 145

Poseł Wacław Martyniuk Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub mój będzie głosował tylko za tymi rozwiązaniami, które były wy- życia, pan to wie, ja to wiem i wszyscy siedzący tu, na nikiem uzgodnień między marszałkiem Sejmu i przed- tej sali i nas słuchający doskonale to wiedzą. stawicielami rządu a reprezentacją górników. Problem emerytur pomostowych dotyczy nie tylko Kończąc, raz jeszcze dziękuję marszałkowi Cimo- górników. Mój klub oczekuje na zakończenie prac rzą- szewiczowi za determinację w obronie naszych podat- dowo-związkowego zespołu ekspertów, który, uwzględ- ków, za determinację w obronie przyszłych budżetów niając osiągnięcia medycy pracy, określił grupy zawo- państwa, za próbę zawarcia trudnego, ale racjonalnego dowe i stanowiska pracy podlegające specjalnym regu- kompromisu. Powtarzam, że dla nas jest to wzór dzia- łom emerytalnym. Dlatego będziemy popierać wszyst- łania apolitycznego, ponadpartyjnego, nakierowanego kie te rozwiązania, które nowemu rządowi i Sejmowi na interes państwa. Dziękuję za uwagę. (Oklaski) dadzą czas na przedstawienie i przyjęcie właściwych rozwiązań. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Marszałek Sejmu Wicemarszałek Józef Zych: pan Włodzimierz Cimoszewicz podjął w znanej nam wszystkim sytuacji niebywale trudną, ale jedynie moż- Dziękuję panu posłowi. liwą decyzję – zawarł racjonalny kompromis. Ochronił O głos prosi wiceprezes Rady Ministrów minister nasze podatki, czyli budżet państwa, czyli budżety polityki społecznej pani Izabela Jaruga-Nowacka. przyszłej koalicji, na kwotę 26 mld zł, a jednocześnie Proszę. spróbował tu, w Sejmie, skoro wszystkie poprzednie rządy, poczynając od rządu pana prof. Jerzego Buzka, zawiodły, rozwiązać najbardziej palący problem, pro- Wiceprezes Rady Ministrów blem emerytur górniczych, bowiem, powtarzam z upo- Minister Polityki Społecznej rem raz jeszcze, nie ma możliwości, by górnik pod Izabela Jaruga-Nowacka: ziemią pracował do 65. roku życia. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wielu dziś na tej Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rzeczywiście cie- szę się, że dochodzimy do tego, by poszukiwać jakiegoś sali czuje się członkami przyszłego rządu, wielu czuje rozsądnego kompromisu, jednak chciałabym parę rze- się przyszłymi premierami. Nie wiadomo dziś, czy czy wyjaśnić. premierem będzie pan poseł Rokita, czy pan poseł Po pierwsze, chciałabym wyjaśnić, że emerytury po- Kaczyński, może pan poseł Lepper, a może poseł mostowe w wyniku reformy o systemie emerytalnym Giertych, któremu według spotów reklamowych ufa miały wejść w styczniu 2007 r. Ministerstwo Polityki coraz więcej Polaków. Ci wszyscy powinni panu, pa- Społecznej przygotowało projekt koniecznych rozwiązań nie marszałku, podziękować. Powtarzam raz jeszcze, i rozesłało je do wszystkich zainteresowanych środowisk swoją determinacją ochronił pan nasze podatki, czyli w listopadzie 2004 r., czyli dwa lata przed wejściem tych budżety przyszłych koalicji, przed 26-miliardowym rozwiązań w życie. Chciałabym, żebyśmy nie robili sobie obciążeniem... złudzeń, że to nie brak czasu, tylko trudność materii, (Głos z sali: To już było.) z jaką się zmierzamy, trudność tych rozstrzygnięć do- ...jednocześnie zastępując wszystkie poprzednie rządy, prowadziła do tego, że nie ma zgody w Komisji Trój- zdjął pan z przyszłej koalicji ciężar konieczności nego- stronnej na akceptację przedstawionych rozwiązań. Jeśli cjowania z górnikami. To przykład działania apolitycz- chodzi o Zakład Ubezpieczeń Społecznych, on potrze- nego, ponadpartyjnego, to przykład rozwiązywania buje pół roku na wystosowanie systemu, natomiast pro- problemów. wadzony cały czas w Komisji Trójstronnej dialog prze- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Osobnym tematem biega bardzo wolno i z trudnościami. jest zachowanie części protestujących. Starcia, a nawet Drugie sprostowanie, druga uwaga, którą chciałam bitwy z Policją, alkohol, wyrwane z bruku kamienie, uczynić po wystąpieniu pana posła Martyniuka, jest kije, petardy, ranni policjanci i demonstranci – kładzie następująca: nigdy, proszę państwa, nikt nie propono- się to głębokim cieniem na dzisiejszą debatę. To w opi- wał, żeby górnicy pracowali do 65. roku życia. Rozma- nii społecznej nie przysparza sympatyków mojemu wiajmy ze sobą poważnie. To nie jest kwestia emerytur regionowi. górniczych, dotyczy to w ogóle prac w warunkach Panie i Panowie! Chuligańskie burdy i ekscesy nie szczególnych i o szczególnym charakterze, i to jest są wizytówką Śląska. Śląsk to region ludzi mądrych, trudność tych ustaleń i tej debaty. region głębokich tradycji, ogromnych problemów i jesz- Obecnie funkcjonujący wykaz prac w warunkach cze większych możliwości. W imieniu tego Śląska dzię- szczególnych i o szczególnym charakterze został, Wy- kuję Policji i przepraszam ją za zachowanie zwykłych soka Izbo, ustalony ćwierć wieku temu, w zupełnie związkowych chuliganów. Ta niewłaściwa, a czasami innych warunkach technicznych i technologicznych. wręcz skandaliczna postawa małej grupki protestują- Jest zalecenie Międzynarodowej Organizacji Pracy, cych nie może zamazać istoty problemu, nie może rzu- żeby usuwać przeszkody, które mogą spowodować cać cienia na wielki, piękny Śląsk, na jego wspaniałych uszczerbek na zdrowiu lub życiu pracownika, a nie wy- mieszkańców. syłać go z takim uszczerbkiem zdrowia na emeryturę, 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 146 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Wiceprezes Rady Ministrów Izabela Jaruga-Nowacka praszam pana posła Martyniuka, ale mówię to szczerze – tacy niedobrzy ludzie, jak pan poseł, wmówili górnikom i taką filozofię powinniśmy przyjąć. Trudno się nie zgo- i wielu ludziom w Polsce, że istnieje jakiś spisek, który ma dzić z tym, że po 25 latach… Z pewnością sami odczu- na celu doprowadzić do tego, aby górnik w Polsce pra- wamy w swoim codziennym życiu postęp techniczny cował w kopalni do 65. roku życia. Pan dzisiaj po raz i technologiczny, także powinien on być obecny w miej- kolejny powtórzył tę nieprawdę. Dziękuję pani premier, scach pracy, więc warto po tych 25 latach dokonać pew- że zechciała pani to sprostować. Jest zupełnie oczywiste nego przeglądu. Przegląd został dokonany przez eksper- – potwierdzają to zresztą kompetentne ekspertyzy leka- tów medycyny pracy, ale takich, których wskazał wy- rzy zajmujących się medycyną pracy; to nie jest wiedza łącznie rząd. Obecnie w Komisji Trójstronnej zapropo- polityczna, tylko wiedza medyczna – że górna granica nowaliśmy nowy skład, powołanie jeszcze raz komisji czasu pracy pod ziemią bez narażenia ludzkiego zdrowia ekspertów medycyny pracy, zgłoszonych przez środowi- wynosi 15 lat. I to wiadomo od dobrych kilku lat, to było sko pracodawców, przez środowiska związków zawodo- wielokrotnie w Polsce badane. I nie ma co tej bariery wych i przez stronę rządową, by przyjrzeć się, czy rze- ustawiać na sposób jakiegoś politycznego kompromisu. czywiście te wszystkie zawody – nie mówimy o górni- Bo to nie jest kwestia politycznego kompromisu, kiedy kach, tylko o wielu innych zawodach – powinny mieć górnik traci zdrowie pod ziemią – to jest kwestia zdro- status prac w warunkach szczególnych i o szczególnym wia górnika. 15 lat to jest górna granica pracy pod zie- charakterze. Zatem chciałabym, Wysoka Izbo, żebyśmy, mią. Każdy, kto pracuje jeden dzień ponad 15 lat, pracu- próbując znaleźć rozwiązanie, nie stwarzali pewnej ilu- je tam z fundamentalnym narażeniem własnego zdrowia zji, że ktoś chciał górnikom emerytom przedłużyć czas i nie powinien tam pracować. (Oklaski) Z tego właśnie pracy, podnieść wiek emerytalny do 65. roku życia, bo powodu potrzebny jest taki system emerytalny, który to po prostu nie jest prawda. Dziękuję bardzo. wszystkich ludzi pracujących chociażby jeden dzień ponad 15 lat pod ziemią wyciągnie spod ziemi i da im albo szansę na normalne inne zatrudnienie do wieku emery- Wicemarszałek Józef Zych: talnego, albo w tym okresie przejściowym, w którym się znajdujemy, pomostową emeryturę. Dziękuję pani premier. (Głos z sali: Gdzie? W mleczarni?) O zabranie głosu proszę pana posła Jana Rokitę, Właśnie dlatego jest potrzebna pomostowa emery- Platforma Obywatelska. tura. (Głos z sali: U Rokity?) Poseł Jan Rokita: Panie i Panowie Posłowie! W moim przekonaniu sytuacja, w której dzisiaj debatujemy, jest sytuacją w najwyż- Panie Marszałku! Koleżanki i Koledzy Posłowie! szym stopniu naganną i źle świadczącą niestety o władzach Historia kwestii, która dzisiaj ma się finalizować, jest Izby także, nie tylko o rządach. Mówię to bez żadnej sa- koleżankom i kolegom posłom dobrze znana. Chodzi tysfakcji, ale to pan marszałek Włodzimierz Cimoszewicz o obietnicę stworzenia szczególnego trybu emerytalne- brakiem konsekwencji, słabością charakteru doprowadził go dla 1800 tys. ludzi w Polsce, bynajmniej nie tylko do miejsca, w którym dzisiaj znaleźliśmy się. Te peany ze górników, ludzi, którzy pracując w szczególnych wa- strony pana posła Martyniuka dotyczące działania mar- runkach, z narażeniem własnego zdrowia, nie mają szałka Sejmu niestety nie zasługują w tym wypadku na szans na to, aby nie utracić zdrowia przy normalnym poważne traktowanie. Kto zablokował prace nad tą ustawą trybie emerytalnym. Ta obietnica została sformułowa- na kilka miesięcy? na w ustawie przyjętej przez tę Izbę w grudniu 1998 r. (Głosy z sali: Cimoszewicz.) (Oklaski) Niestety, nie sposób zgodzić się z poglądem, iż od tam- Marszałek Cimoszewicz. Kto doprowadził do tego, tego czasu, czyli przez ponad 6 lat nie można było że dopiero wtedy, kiedy poszły w ruch kije, śruby, po- w Izbie doprowadzić do takiego rozwiązania, które by- lała się krew na ulicach Warszawy, w ostatniej chwili łoby sprawiedliwym i uczciwym dokończeniem refor- ku zaskoczeniu wszystkich ugiął się i nagle wprowadził my systemu emerytalnego. ustawę do porządku dziennego ostatniego Sejmu? Kto Nie można się zgodzić z poglądem, że te ostatnie to zrobił? 4 lata zostały dobrze wykorzystane w tym celu. Nie (Głosy z sali: Cimoszewicz.) zostały wykorzystane dobrze, ponieważ nie można się Czy to jest postępowanie polityka i to jest postępo- zgodzić z tym, co mówi pani premier, iż negocjacje wanie marszałka Sejmu? w takich sprawach mogą trwać bez końca i mogło to być (Głos z sali: Nie.) usprawiedliwieniem dla tego, że mija termin, w którym Czy w takich warunkach należy debatować o refor- te uprawnienia wygasają, a rozwiązania nie ma. Pani mie systemu emerytalnego? premier, rząd, który godzi się z tym, że nie znajduje roz- (Głosy z sali: Nie.) wiązania dla sprawy, dla której mija newralgiczny ter- (Głos z sali: Absolutnie nie.) min, postępuje nieodpowiedzialnie. (Oklaski) Proszę nie chwalić dzisiaj tu postępowania Włodzi- Dlaczego wczoraj pod budynkiem Sejmu doszło do mierza Cimoszewicza. zdarzeń, do jakich doszło? Dlatego, że tacy ludzie – prze- (Głos z sali: Kto w Konwencie blokował?) 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 147

Poseł Jan Rokita cujących w szczególnych warunkach, która pozwoli, ażeby w trudnej sytuacji, w której Sejm znalazł się Włodzimierz Cimoszewicz, postępujący niekonse- z winy kolejnych rządów i marszałka, Sejm zachował kwentnie, chaotycznie, bez charakteru, w tej sprawie się z godnością. doprowadził do tego, że w dniach ostatniego posiedze- Ujmuję się w tym momencie – i to mówię z pełną od- nia Sejmu, w warunkach kampanii przedwyborczej powiedzialnością i premedytacją – za hutnikami z wiel- debatowana jest fundamentalna sprawa państwa i fun- kich pieców, pieców stalowniczych i pieców odlewni- damentalna sprawa ludzi. (Oklaski) czych, którym nie wystarczy przedłużenie ich upraw- Słusznie mi podpowiada pan poseł, nie chciałem nień do 2007 r., bo po 2007 r. też nie będą zdolni do tego mówić tak ostro: tak, to jest prawda, swoim postę- pracy do 65 roku życia przy tych piecach, a nie wyga- powaniem Włodzimierz Cimoszewicz jest odpowie- sili tych pieców i te piece w tej chwili dalej grzeją. dzialny za wczorajsze zamieszki. Ujmuję się za pracownikami koksowni i kuźni, za ra- (Głos z sali: Dokładnie.) townikami morskimi, za nurkami. Ujmuję się za doke- Gdyby nie jego zachowanie, tych zamieszek by nie rami i rybakami. Oni dzisiaj także pracują i także po było. (Oklaski) 2007 r. będą potrzebowali wcześniejszych emerytur. (Poseł Tadeusz Cymański: Do desperacji doprowa- (Głos z sali: To po co zabrane było?) dził!) (Gwar na sali) Ujmuję się za pilotami samolotów. Ujmuję się za Proszę państwa, skupcie się, proszę, bo ja jestem kontrolerami lotów lotniczych. Ujmuję się za maszyni- skupiony. stami kolejowymi. Teraz proponuję, żebyśmy się przez sekundę wspól- (Głos z sali: A wcześniej zabrano.) nie zastanowili nad tym, co w takiej sytuacji, w jakiej Ujmuję się za kierowcami autobusów. znaleźliśmy się, powinna Izba zrobić. Rozumiem, że są (Głos z sali: Kto im to zabrał?) dopuszczalne w tej sprawie różne poglądy. Pozwolą Ujmuję się za motorniczymi tramwajów. Ujmuję się państwo, że przedstawię w tej sprawie pogląd własny za zespołami karetek reanimacyjnych. Wszyscy ci lu- i pogląd Platformy Obywatelskiej. dzie dzisiaj pracują, a wy państwo czy my w sumie, (Głos z sali: Słusznie, własny.) dając coś górnikom, im chcemy zabrać. (Oklaski) Moim zdaniem Izba stoi przed takim oto wyborem: (Głos z sali: Już zabraliście w 1999 r.) Czy z jednej strony wyrobi sobie deﬁnitywnie opinię Wreszcie ujmuję się za strażakami, ujmuję się za Sejmu zastraszonego; Sejmu, który podejmuje decyzje nauczycielami. wyłącznie pod wpływem kijów, śrub, petard i demon- (Głos z sali: Trzeba było nie zabierać.) stracji ulicznych; Sejmu, o którym dzisiaj gazety piszą, (Poseł Grzegorz Tuderek: A za rolnikami?) państwo wiedzą: Sejm ugiął się po bijatyce (jedna ga- Oni także po 2007 r. mają prawo... zeta), Sejm ugiął się i politycy skapitulowali (druga (Poseł Ryszard Zbrzyzny: Kto im to zabrał?) gazeta)? Czy taką reputację Sejm sobie dzisiaj wyrobi? ...do odpowiedniego odszkodowania, do odpowiednie- Czy, innymi słowy, władza publiczna będzie się zago zadośćuczynienia za to wszystko, co stało się w cią- chowywać tak jak popychadło, ale powiedziałbym gu ostatnich lat. więcej: popychadło cwaniackie, popychadło oszukań- (Głos z sali: Kto im to zabrał?) (Gwar na sali) cze, bo takie popychadło, które przez ostatnich kilka W moim przekonaniu Sejm nie ma moralnego prawa miesięcy kręciło, ażeby ludziom nie dać, ale jak przy- do tego, ażeby decydować coś o jednej grupie społecz- szły kije, pałki i demonstracje, to się wystraszyło, bo nej ze względu na to, że poleciały śruby i petardy, kosz- nie ma charakteru, nie ma żadnej moralności, nie ma tem bardzo, bardzo wielu innych grup społecznych. żadnego kręgosłupa i trzeba je mocno kopnąć, żeby zro- Proszę państwa, ten ochłap, który proponuje dzisiaj biło to, co się chce? (Gwar na sali) To jest jedna możli- pan marszałek Borowski w ramach poprawki, że... wość i to jest jeden wariant reputacji Sejmu po dzisiej- (Głos z sali: Cimoszewicz.) szych decyzjach. …pan marszałek Borowski… Jest w moim przekonaniu druga możliwość i tę dru- (Poseł Ewa Kopacz: Cimoszewicz.) gą możliwość chcę państwu zaproponować. Trzeba się …że no tak, to dla świętego spokoju, żeby ci wszyscy zgodzić z tym, że rzeczywiście wpakowano Sejm, mar- ludzie przed wyborami nie byli na nas tak strasznie źli, szałek Sejmu wpakował Sejm w sytuację szalenie nie- to przedłużymy im jeszcze dotychczasowe uprawnienia przyjemną. (Oklaski) W sytuację taką, w której trzeba o jeden rok. wybierać pomiędzy z jednej strony uginaniem się pod (Głos z sali: Kto to zabrał?) presją i dawaniem znacznie więcej jednej grupie spo- To jest ochłap. łecznej, niż się to należy z punktu widzenia sprawie- (Głos z sali: Kto to zabrał?) dliwości, albo z drugiej strony powiedzeniem: no cóż, To nie załatwia problemu. To jest ochłap. nie jesteśmy w stanie nic zrobić i w związku z tym nie (Poseł Michał Turkiewicz: Kto zabrał?) damy w ogóle niczego. Otóż chcę zakwestionować tę Proponuję państwu, ażebyśmy uregulowali tę spra- alternatywę. Chcę zaproponować, ażebyśmy w trybie wę dla wszystkich grup społecznych w sposób uczciwy poprawki do dzisiaj omawianej ustawy przyjęli taki i sprawiedliwy. Jest projekt. Projekt, który od dawna wariant ustawy o emeryturach pomostowych nie tylko w tej materii przygotowywali eksperci, wybitni profeso- dla górników, ale dla wszystkich grup społecznych pra- rowie, znawcy medycyny pracy, znawcy prawa pracy. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 148 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Jan Rokita (Poseł Wiesław Jędrusik: Panie marszałku, Rokita nie jest jeszcze premierem, więc nie może mówić, ile (Głos z sali: 65 lat pracy na dole.) chce.) Jest projekt, który pozwala załatwić problem nie tylko i wyłącznie grupy górniczej, ale całej populacji ludzi, którzy wymagają tego typu rozwiązania. Ten Wicemarszałek Józef Zych: projekt, co do którego byłem przekonany... (Poseł Wiesław Jędrusik: Ale bardzo wcześnie.) Panie i Panowie! Chciałbym wyjaśnić, że jest tu ta- (Wesołość na sali) kie urządzenie, które sygnalizuje… ...że będzie projektem składanym jako pierwszy projekt (Poseł Wiesław Jędrusik: Tak, ale nie wszyscy re- następnego rządu po wyborach (Poruszenie na sali), ze agują.) względu na to, co zrobił dziś pan marszałek Cimosze- Panie pośle, przede wszystkim ustalmy pewne za- wicz, przedkładam dzisiaj. Przedkładam dzisiaj jako sady. A zasady są takie, że prowadzący ma prawo do przedłużenia limitu. I w każdym przypadku będę to poprawkę do niesprawiedliwego, niesłusznego i nie- czynił, jeżeli tylko zajdzie taka konieczność. A każdy uczciwego projektu przygotowanego przez Komisję z klubów ma prawo wypowiadać się. Polityki Społecznej. Proszę bardzo, pani poseł Maria Nowak, Prawo (Poseł Adam Stanisław Szejnfeld: Brawo!) i Sprawiedliwość. To jest uczciwy projekt dla wszystkich. Projekt, któ- ry chciałem przedłożyć za kilka miesięcy, przedkładam Wysokiej Izbie dzisiaj. (Oklaski) Poseł Maria Nowak: (Poseł Michał Turkiewicz: Przed wyborami.) Wysoka Izbo! Koleżanki i Koledzy Posłowie! Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przyszło mi w dniu (Poseł Gabriel Janowski: Panie i panowie posłowie.) dzisiejszym mówić o nowelizacji przepisów dotyczących Naprawdę dzisiaj, gdyby państwo potraﬁli zacho- emerytur górniczych. Niestety nad dzisiejszą debatą ciąży wać spokój, zdrowy rozsądek i poczucie sprawiedliwo- piętno wydarzeń dnia wczorajszego. Wśród protestują- ści, mieliby państwo świadomość tego, że dzisiejsza cych górników, którzy przyjechali do stolicy, by zama- debata i dzisiejsza decyzja umocni jeden z dwóch moż- nifestować swą determinację w obronie prawa do wcze- liwych wizerunków Sejmu. Wizerunek pierwszy: Cy- śniejszej emerytury, znaleźli się ludzie, którzy bądź to niczni goście, bez zasad… (Poruszenie na sali ) nie wytrzymali napięcia związanego z oczekiwaniem na (Poseł Lech Kuropatwiński: Tego się nie da słuchać.) decyzję bądź z innych przyczyn nie zamierzali manifesto- …krętacze... wać pokojowo i doprowadzili do burd ulicznych. W wy- (Poseł Ryszard Zbrzyzny: Jan Maria.) niku tych zajść wiele osób, tak policjantów jak i prote- ...którzy tak długo, jak długo można, nie chcą dać, ale stujących górników, traﬁło do szpitali. jak się ich zastraszy, dadzą zawsze. Muszę jednak zaznaczyć, że wydarzenia te nie mia- (Poseł Ryszard Zbrzyzny: …że zabiorą i nawet nie łyby miejsca, gdyby pan marszałek Włodzimierz Ci- oddadzą.) moszewicz nie zwlekał do ostatniej chwili z wprowa- I wizerunek drugi: Sejm wprowadzony w bardzo dzeniem obecnego punktu do porządku obrad. (Okla- ski) Przecież o determinacji górników w kwestii eme- trudną sytuację przez kunktatorską i niedobrą politykę rytur oraz o zaplanowanej manifestacji wiedziano już własnego marszałka mimo wszystko w ostatniej chwi- od dawna. Komu więc zależało na tym, by doprowadzić li znalazł rozwiązanie... (Poruszenie na sali) do napięć społecznych? Dziś większość ludzi mówi nie (Poseł Olgierd Poniźnik: Czas, czas! Wyłączyć mi- o istocie problemu pracowników zatrudnionych w wa- krofon!) runkach szkodliwych, lecz o wczorajszych zamiesz- ...które służy elementarnej sprawiedliwości. Taki jest kach, zaś społeczeństwo otrzymało sygnał, że burdami dzisiaj wybór. pod Sejmem można wpływać na porządek pracy parlamentu. W dużej mierze, a może przede wszystkim, odpowiada za to pan marszałek Włodzimierz Cimosze- Wicemarszałek Józef Zych: wicz. (Oklaski) Pragnę z tego miejsca podziękować wszystkim tym, Panie pośle, chwileczkę. którzy starali się wczoraj utrzymać, a później przywró- (Poseł Wiesław Jędrusik: Panie marszałku, czas.) cić ład i porządek. Mam tu na myśli tak organizatorów i zdyscyplinowanych uczestników demonstracji, jak i policjantów, którzy podejmowali interwencję w sto- Poseł Jan Rokita: sunku do tych demonstrantów, którzy łamali prawo. (Oklaski) Dziękuję im w imieniu Klubu Parlamentar- Proszę każdą z pań i proszę każdego z panów, ażeby nego Prawo i Sprawiedliwość za zdecydowaną postawę dziś ze spokojem opowiedzieli się za tym, co sprawie- wobec zachowań chuligańskich, zwłaszcza osób pija- dliwe, a nie tym, co umocni naszą reputację jako cwa- nych. Życzę wszystkim tym, którzy ucierpieli w tych niaków. Dziękuję bardzo. (Oklaski) zajściach, szybkiego powrotu do zdrowia. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 149

Poseł Maria Nowak nęły, nie zostało wykonane. Rząd ten i poprzedni przez 4 lata nie przedstawiły Sejmowi projektu ustawy o eme- I jeżeli mi wolno, pozwolę sobie na jedno zdanie ryturach pomostowych, pozostawiając ten trudny pro- osobistej reﬂeksji. Przepraszam w imieniu Ślązaków blem następnemu rządowi, a należy wziąć pod uwagę jako mieszkanka tej ziemi za naganne postępowanie fakt, że na opracowanie projektu, uzgodnienia z partne- grupy demonstrantów chuliganów, którzy przyjechali do rami społecznymi, całą drogę legislacyjną w parlamen- Warszawy wraz z górnikami nie demonstrować w spo- cie i wydanie aktów wykonawczych pozostanie tylko sób pokojowy, ale wszczynać awantury. Przepraszam jeden rok zgodnie z obowiązującym prawem. W tej za to. (Oklaski) konkretnej sytuacji tak rząd, marnując 4 lata, jak i mar- (Poseł Jerzy Czepułkowski: Kto ich wpuścił pija- szałek Sejmu, nie zgadzając się na wprowadzenie pod nych do autobusu?) obrady wcześniejszego sprawozdania komisji, zapomi- Przejdę teraz do przedstawienia stanowiska Klubu nają całkowicie o sytuacji tych wszystkich osób, które Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość w sprawie pracując w szczególnych warunkach, żyją w ciągłej omawianych trzech projektów ustaw. Zawiłą drogę, niepewności, co będzie, jaka będzie ich sytuacja po jaką te projekty przeszły w ostatnich miesiącach do roku 2006, jeżeli nie zostaną uchwalone emerytury po- dnia dzisiejszego, opisał dosyć szczegółowo pan poseł mostowe. A nic nie wskazuje na to, żeby te emerytury sprawozdawca, więc nie będę do tego wracała. W dniu w najbliższym czasie mogły być uchwalone. wczorajszym Komisja Polityki Społecznej i Rodziny Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość mówi, po dyskusji, która dotyczyła głównie zaistniałej sytu- że tak postępować nie wolno. W poczuciu odpowie- acji, sytuacji, w której posłowie zostali postawieni od dzialności, jak i sprawiedliwości społecznej zgłaszamy ścianą, przyjęła nowe sprawozdanie, ponieważ marsza- poprawkę, która dotyczy wszystkich osób pracujących łek Sejmu zapowiedział na spotkaniu z górnikami, że w szczególnych warunkach, a która wydłuża obowią- zgadza się na wprowadzenie pod obrady Sejmu spra- zywanie obecnych przepisów do końca 2007 r., to jest wozdania komisji jedynie wtedy, jeżeli będzie dotyczy- do czasu, kiedy, jak z całą odpowiedzialnością uważa- ło ono tylko rozwiązań prawnych dotyczących emery- my, zostanie przyjęta nowa ustawa o emeryturach po- tur górniczych. W tej przymusowej sytuacji, sytuacji mostowych. Trzeba to zauważyć i oddać sprawiedli- pewnego szantażu ze strony marszałka Sejmu, który wość przedstawicielom klubu SdPl, Socjaldemokracji odpowiedzialność za zaistniałą sytuację próbował Polskiej, jako że to oni pierwsi mówili o zgłoszeniu zrzucić na członków Komisji Polityki Społecznej... takiej poprawki. Jednakże w sytuacji, kiedy marszałek (Poseł Danuta Polak: To nie przystoi, pani poseł ) Sejmu bardzo zdecydowanie sprzeciwiał się jakimkol- ...posłowie Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawie- wiek pracom związanym z rozwiązaniami dotyczącymi dliwość poparli nowe sprawozdanie komisji, które jest pozostałej grupy pracowników pracujących w szcze- przedmiotem dzisiejszych obrad. gólnych warunkach, uważamy, że także nasza popraw- Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość popiera zaproponowane w tym sprawozdaniu rozwiązania, ka będzie wzmacniała to stanowisko. Proponujemy, aby które polegają na wprowadzeniu do systemu ubezpie- przedłużyć ten okres o 1 rok, tzn. do końca 2007 r. czeń społecznych prawa przejścia na wcześniejszą eme- I odnosząc się tutaj do głosów, które już gdzieś tam ryturę górników pracujących pod ziemią. Od początku są słyszalne, że to stanowisko naszego klubu jest tzw. reprezentowaliśmy stanowisko, że praca górnika pod kiełbasą wyborczą czy nadmiernym socjalizmem, czy ziemią w warunkach ekstremalnych – i tu można podać może uginaniem się przed górnikami, pragnę z całą wiele czynników, ale wymienię tylko upał, wilgotność, stanowczością zauważyć, że takie stanowisko zajmo- zapylenie – musi być traktowana w szczególny sposób. waliśmy od samego początku, zaś koszty, na które bar- Doceniając trud pracy górniczej, uważamy, że w wy- dzo często powoływał się rząd, których wysokość cią- padku górników pracujących pod ziemią i ratowników gle była zmieniana w zależności od sytuacji i od tego, górniczych należy wprowadzić rozwiązania systemowe kto i gdzie pytał, tak de facto będą w ciągu tego jedne- do obowiązującej ustawy, a nie do zapowiadanych prze- go roku wynosiły ok. 1 mld zł, a przecież emerytury pisów o emeryturach pomostowych. pomostowe też będą związane z jakimiś kosztami. Otóż Nie będę powtarzała tych wszystkich argumentów Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość zgadza uzasadniających nasze stanowisko już w czasie pierw- się z tym, że trzeba ograniczać wydatki – mówimy szego czytania. Pragnę jednak odnieść się do wcze- o tym także od samego początku – z tą jednak różnicą, śniejszego sprawozdania komisji, w którym znalazła że nie może to być kosztem ludzi pracy, kosztem gór- się propozycja rozwiązań prawnych dotyczących ników pracujących pod ziemią, którzy według danych wszystkich osób pracujących w trudnych warunkach. statystycznych umierają średnio w wieku 64 lat, czyli Propozycja ta polegała na wydłużeniu obowiązywania gdyby kazać im pracować do 65 roku życia, nie dożyliby obecnych przepisów w tym zakresie o dwa lata, do koń- nawet emerytury. Ale nie może to być także kosztem ca 2008 r., po to, by w tym czasie przyszły rząd mógł nauczycieli, hutników, kierowców, rybaków – wszyst- przygotować projekt ustawy o emeryturach pomosto- kich tych, którzy pracują w szczególnie trudnych wa- wych. Niestety, to zadanie, o którym była już przed runkach, a którzy nie protestowali przed Sejmem, dla- chwilą mowa, wyznaczone rządowi przez poprzedni tego że uwierzyli rządowi, że zajmie się ich trudną parlament, w 1998 r., przez 7 lat, które od tej daty mi- sytuacją i przygotuje projekt ustawy. Dzisiaj przez ten 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 150 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Maria Nowak z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Popiera również poprawkę, która będzie tu przedstawiona, zmierzającą rząd, jak i przez marszałka Sejmu zostali po prostu wy- do przedłużenia stanu obecnego do grudnia 2007 r. Jest stawieni do wiatru. to wystarczający czas, aby przygotować kompleksowe Na takie zachowanie Klub Parlamentarny Prawo rozwiązania. Czy to będą rozwiązania dobre społecz- i Sprawiedliwość nie wyraża zgody. nie, pozostaje sprawą otwartą, i to sprawą otwartą dla Panie marszałku, ja naprawdę już podsumowuję. wszystkich, którzy będą głosować za dwa miesiące, bo Muszę odnieść się do niektórych wystąpień w kilku od tego, gdzie postawią swój krzyżyk, będzie zależało, zdaniach. W zdumienie, takie, że brak słów, wprawiło czy będziemy krajem, w którym będzie dialog społecz- mnie wystąpienie pana posła Martyniuka zabierającego ny, szacunek dla tych, którzy ciężko pracują, czy to głos w imieniu Klubu Parlamentarnego SLD, który dzię- będzie kraj, gdzie wszyscy ludzie będą musieli sobie kuje marszałkowi za jego postawę. Czy to znaczy, że wyszarpać i wywalczyć swoje elementarne prawa siłą. SLD dziękuje i popiera stawianie posłów pod ścianą, (Oklaski) a całą winę zrzuca się na Sejm, o którego autorytet i dobrą Polskie Stronnictwo Ludowe szanuje wszystkich tych, opinię powinien dbać właśnie marszałek Cimoszewicz? którzy ciężko pracują, tych, którzy pracują w szczegól- Czy za to należy marszałkowi dziękować? Czy dziękuje nych warunkach – górników, nauczycieli, hutników, marszałkowi za to, że swoją postawą i tymi upartymi de- rybaków, ratowników, rolników. Spośród tych różnych cyzjami o niewprowadzeniu pod obrady Sejmu sprawoz- grup, które mają specyficzne warunki pracy, jedynie dania Komisji Polityki Społecznej i Rodziny doprowadził sytuacja służb mundurowych została prawnie uregulo- do wczorajszych demonstracji, do zajść i burd, które mia- wana. A więc w tym segmencie, który dotyczy pań- ły miejsce? Nasuwa się nieodparte pytanie: Czy o to mar- stwa, te sprawy regulacji zostały zakończone, natomiast szałkowi chodziło? (Oklaski) Bo w czasie wcześniejszych w tym, który dotyczy szerokich rzesz ludzi ciężko pra- rozmów z górnikami było wiadomo, że przyjadą do War- cujących, sprawy dalej są nieuregulowane. szawy, jeżeli nie zostanie to wprowadzone do porządku Dlaczego ludzie są tak zdesperowani i podejmują obrad. I takiemu politykowi jak marszałek Sejmu nie takie działania? Nie dlatego że marszałek Cimoszewicz zabrakło chyba wyobraźni, do czego taka demonstracja jest arogancki, w każdym razie nie tylko dlatego. Te może doprowadzić. A jednak czekał ze zmianą decyzji mechanizmy parlamentarne, szanowni państwo, są cho- do samego końca. re. Jeżeli porządek obrad zależy od jednej osoby, od jej Ja wygłoszę tu tezę inną aniżeli mój przedmówca, pan spojrzenia, od tego, czy coś dopuści czy czegoś nie do- poseł przewodniczący Rokita. Ja uważam, że marszałek puści, to nie dziwmy się, że Sejm traci autorytet, że wiedział o tym i tego chciał, przewidywał ten scenariusz. posłowie nie są szanowani przez wyborców, bo nie Chciał odpowiedzialność za to wszystko zrzucić na Sejm, mogą tutaj skutecznie wyborców reprezentować. (Okla- ale przenieść konflikty już na następny rząd. (Oklaski) ski) Jeżeli mamy też taką sytuację, że rząd do każdej I na to też zgody tego Sejmu być nie może. trudnej sprawy przedkłada wyliczenia kasujące, bo nie Muszę zauważyć ostatnią rzecz: że stanowisko mar- patrząc specjalnie na sprawę, tylko w sufit, wyliczenia szałka może byłoby inne, gdyby nie stanowisko jedne- są zawsze takie, że nie można tego sfinansować, jest go klubu w czasie obrad Konwentu, uparcie wspierają- deficyt, jest problem i dopiero pod presją ludzi zdespe- ce marszałka Sejmu w jego decyzji niewprowadzania rowanych, którzy tutaj przyjechali, okazało się, że moż- tego pod obrady Sejmu. na było to przeliczyć jeszcze raz. Jakiś inny kalkulator (Poseł Marek Kotlinowski: Jakiego?) tym razem zadziałał i okazało się, że to jest możliwe Gdyby pan poseł przewodniczący Rokita, który do wprowadzenia. To też jest odpowiedzialność za pań- przed chwilą się tu wypowiadał, nie wspierał (Porusze- stwo i to też jest przyczyna takiego stanu rzeczy. nie na sali, oklaski) w czasie posiedzeń Konwentu tak Szanowni Państwo! Gdyby pan marszałek Cimo- bardzo marszałka i utwierdzał go w jego decyzji, może szewicz miał wyobraźnię polityka, to powinien de- nie byłoby wczorajszej demonstracji, nie byłoby burd cyzję o uzupełnieniu porządku obrad podjąć w po- (Poruszenie na sali), nie byłoby rannych górników, nie niedziałek, przed wizytą zdesperowanych górników. byłoby rannych policjantów i dzisiaj rozmawialibyśmy Po co było tę sytuację przeciągać, doprowadzać do w innej sytuacji, może nie dzisiaj, a już na poprzednim takich dramatycznych wydarzeń? Po co było poka- posiedzeniu Sejmu. Dziękuję bardzo. (Oklaski) zywać, że jest się stanowczym i silnym wobec słab- szych i wobec kulturalnych, a słabym wobec siły i pro- Wicemarszałek Józef Zych: testu? (Oklaski) Ta sprawa, szanowni państwo, ma swoją długą hi- O zabranie głosu proszę pana posła Waldemara storię, bo zmiany w systemie emerytalnym zostały Pawlaka, Polskie Stronnictwo Ludowe. zrealizowane ustawami w 1999 r. I jeżeli tutaj padło pytanie, kto zabrał, kto nie doprowadził do tego, to można by zadać też pytanie, jak w 1999 r., 6 lat temu, Poseł Waldemar Pawlak: pan poseł Rokita głosował. (Oklaski) O ile dobrze pa- miętam, popierał te rozwiązania – wprowadzanie sys- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Polskie Stronnic- temu bez wprowadzania rozwiązań pomostowych, two Ludowe popiera ustawę o emeryturach i rentach przejściowych, byle szybciej, byle tylko składki z na- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 151

Poseł Waldemar Pawlak Wicemarszałek Józef Zych: szych polskich emerytur przerzucić, jak się okazało, do Dziękuję panu posłowi. zagranicznych funduszy emerytalnych, które zarządza- O zabranie głosu proszę pana marszałka Marka Bo- ją naszymi pieniędzmi. (Oklaski) rowskiego, Socjaldemokracja Polska. W tamtym czasie pani minister Lewicka obiecy- wała, za czasów rządów AWS i Unii Wolności, że w ciągu pół roku po wejściu nowego systemu emery- Poseł Marek Borowski: talnego zostaną przedstawione propozycje emerytur pomostowych, rozwiązania przejściowe. W tamtym Dziękuję. czasie tego nie zrobiono. W obecnej kadencji też, sza- Panie Marszałku! Szanowni Państwo Posłowie! nowni państwo, niestety, rząd nie przedłożył tych roz- Zrekapitulujmy troszeczkę sytuację, którą mamy obec- wiązań. To nie jest rola Sejmu, żeby tak skompliko- nie, choć pojawiała się ta rekapitulacja w różnych for- wane rzeczy przedstawiać w postaci projektów posel- mach jak do tej pory. skich czy projektów obywatelskich. A tak się w tej Otóż w końcu 1998 r. przyjęto założenia reformy sprawie stało, że to nie projekty rządowe, tylko pro- emerytalnej. W sumie określaliśmy ją jako reformę jekty poselskie, projekt obywatelski, uruchomiły dzia- bardzo potrzebną, bardzo dobrze opracowaną i, w prze- łanie Sejmu w tej sprawie. To nie jest właściwa droga. ciwieństwie np. do reformy służby zdrowia, uważali- I tutaj zaniedbania rządu są niewątpliwie faktycznie śmy, że posuwa się ona w dobrym kierunku i powinna dużo większe niż ten błąd, który popełnił pan mar- przynieść dobre rezultaty. Ważnym elementem tej re- szałek Cimoszewicz. formy było ponowne przejrzenie szczególnych upraw- Jeżeli mogę się odwołać do swoich doświadczeń, nień do przechodzenia na emeryturę bądź we wcze- to chcę przypomnieć bardzo trudne rozmowy w 1993, śniejszym wieku niż powszechny wiek emerytalny, 1994, 1995 r. z panem przewodniczącym Marianem bądź też po krótszym stażu pracy niż przewidują to Krzaklewskim, z panią przewodniczącą Ewą Spychal- ogólne przepisy. I jak to powiedziano tutaj już do tej ską, odpowiednio „Solidarności” i OPZZ-u, powoła- pory wielokrotnie, ta sprawa została zaniedbana. Tak nie Komisji Trójstronnej. Chcę przed państwem wspo- to trzeba powiedzieć. Temat jest trudny, temat jest kon- mnieć człowieka wyjątkowego Andrzeja Bączkow- trowersyjny. Wiadomo, że uprawnienia emerytalne to skiego, człowieka dialogu, który potrafił rozmawiać jest coś, na czym wszystkim bardzo zależy. I ograni- ze związkami, który nie pozwolił na to, żeby zrywać czanie tych uprawnień, odbieranie tych uprawnień jest rozmowy, znalazł sposób na to, żeby budować poro- niezwykle trudnym i bolesnym zadaniem dla każdego zumienie. To jest możliwe do zrobienia. Tylko nie rządu. No ale od tego są rządy, żeby takie zadania po- można uciekać od problemów społecznych w abstrak- dejmować. Wiadomo było, jaki jest tego cel. Cel był cyjne dyskusje o deficycie budżetowym i rynkach fi- przecież taki, aby zmniejszyć obciążenie budżetowe, nansowych. zmniejszyć obciążenie składkami ZUS-u, w związku Dlaczego górnicy, proszę państwa, domagają się z tym obniżyć koszty pracy i w efekcie zmniejszyć bez- w tak dramatyczny sposób sprawiedliwości od tego robocie, zwiększyć zachęty do tworzenia nowych Sejmu, bo od rządu nie, ale od tego Sejmu, jeszcze miejsc pracy. To jest cel oczywiście słuszny i powinien w ostatnich dniach naszego działania? Czyżby oba- być realizowany, no ale droga do tego najeżona jest wie- wiali się tego, co będzie potem? (Oklaski) Czyżby loma problemami. I ani rząd Jerzego Buzka, ani później obawiali się rządów np. Platformy Obywatelskiej? rząd Leszka Millera, ani rząd Marka Belki nie zakoń- I obawiają się słusznie. Bo na Konwencie… (Oklaski) czyły tych spraw – niektóre nie podjęły, inne nie za- Bo, Wysoki Sejmie, panie marszałku, szanowni pań- kończyły. Projekt, który został przygotowany przez stwo, która twarz Jana Rokity jest prawdziwa, czy rząd Marka Belki, rzeczywiście jest, ale do Sejmu nie wtedy na Konwencie, gdy wypowiadał słowa: wstydzę wpłynął i można powiedzieć, że po sześciu latach je- się, panie marszałku, że pan ulega, czy Jan Rokita jest steśmy może nie w punkcie wyjścia, ale w każdym prawdziwy tu, na tej sali sejmowej, gdy mówi do nas razie posunęliśmy się do przodu niewiele. i do wyborców, że on szanuje i on całe serce odda za I można powiedzieć tak, iż termin na załatwienie górników, hutników, kolejarzy i wszystkie grupy spo- tej sprawy mija w końcu 2006 r., zatem problem nie jest łeczne? (Oklaski) przecież jeszcze przegrany, można go jeszcze załatwić. Szanowni Państwo! Nie chcemy – jako Polskie Górnicy nie chcieli czekać. Górnicy nie chcieli czekać, Stronnictwo Ludowe, stronnictwo, które 110 lat uczest- czy to z tych względów, o których tu mówiono, że oba- niczy w politycznym działaniu, które daje 110 lat gwa- wiali się przyszłego rządu, czy z innych powodów. rancji – silnego aroganckiego państwa. Nie chcemy Mnie się wydaje po prostu, że zwyczajnie cierpliwość państwa aroganckiego. (Oklaski) Chcemy demokracji zaczęła się wyczerpywać. Mijały lata i żadnych propo- parlamentarnej, gdzie wnoszone są i debatowane spra- zycji w tej sprawie nie było. A trzeba jasno powie- wy najważniejsze dla ludzi, najważniejsze dla naszego dzieć, że akurat jeśli chodzi o zawód górnika, górnika kraju – tu, na tej sali debatowane i rozważane. Chcemy dołowego, to jak żaden chyba kwalifikuje się on do dialogu. Chcemy państwa sprawiedliwego i uczciwego. przyjęcia specjalnych rozwiązań w dziedzinie emery- Dziękuję. (Oklaski) tur. Tu chyba nikt co do tego nie ma żadnych wątpli- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 152 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Marek Borowski czy nie. Czy chcemy doprowadzić do tego, czy też za- słaniamy się określoną kwotą i na tym kończymy dys- wości. I w związku z tym dla górników ta zwłoka była kusję. Otóż w stanowisku rządu, które zostało przed- szczególnie niezrozumiała. Stąd też pojawił się projekt stawione do projektu przewidującego rozwiązania dla obywatelski, który został złożony w Sejmie i na które- górników oraz rok 2008 dla pozostałych grup, stwier- go rozpatrzenie górnicy oczekiwali. Nie trzeba być pod dzano wyraźnie, iż szacunki rządu wskazują, że kosz- ziemią i nie trzeba pracować – zapewniam państwa ty rozwiązań zawartych w projekcie przyjętym przez – pod ziemią, żeby zrozumieć ten problem. komisję wyniosłyby w 2007 r. 1 mld zł, a w 2008 r. Miałem szczególną okazję, jeśli można to nazwać 4 mld zł. Do 26 mld zł bardzo daleko, a tą kwotą cały okazją, ale można to nazwać także pewnym przywi- czas się posługiwano. Naprawdę nie chcę w tej chwili lejem, że zostałem zaproszony przez górników, którzy oceniać – bo trwa kampania wyborcza – przyczyn, dla już nie pracują, górników wałbrzyskich – po zlikwi- których ten projekt był blokowany. Faktem jest, że był dowanych kopalniach – którzy nie mają emerytur gór- blokowany i że nie było woli poszukania kompromiso- niczych, nie korzystają z nich, a którym jednocześnie wego rozwiązania… są odbierane renty. Nie mogą oni dopracować okresu (Głos z sali: Przez kogo?) wymaganego do tego, aby można było uzyskać eme- …a przecież w końcu to kompromisowe rozwiązanie ryturę. Spotkałem się z nimi w Wałbrzychu. To były się znalazło. Może nie w pełni satysfakcjonuje ono 2 godziny bardzo trudnej rozmowy. Rozmowy trudnej wszystkich, ale to, co po zapoznaniu się z danymi i po dlatego, że w gruncie rzeczy była to rozmowa nie tyle pewnych rozmowach pozwoliłem sobie zaproponować o emeryturach, ile o sensie życia. Ci ludzie, którzy wy- wczoraj w trakcie posiedzenia konwentu i następnie glądali na 60 lat, a mieli po czterdzieści kilka lat, byli uzgodnić z rządem, bo rząd stawił się na posiedzeniu pozbawieni środków do życia. Mieli okres 14 lat pracy konwentu i potwierdził, że jest to możliwe rozwiązanie, pod ziemią, przy obowiązku 15 lat pracy, żeby otrzy- to przedłużenie szczególnych uprawnień dla pozosta- mać emeryturę, chcieli przepracować jeszcze ten rok, łych grup do końca 2007 r., co pozwoli spokojnie ure- zgłaszali się do pracy w kopalniach śląskich, ale nieste- gulować te sprawy. Gdyby była wola takiego porozu- ty nie byli do tej pracy dopuszczani ze względu na py- mienia 1,5 miesiąca temu czy 2 miesiące temu – nie licę. Z kolei lekarze orzecznicy uważali, że pylica, acz- pamiętam dokładnie, kiedy ten projekt wpłynął i kiedy kolwiek uniemożliwia pracę w kopalni, jednak nie sprawozdanie zostało przygotowane – to oczywiście uniemożliwia pracy w ogóle, w związku z tym renta mielibyśmy ten problem rozwiązany i nie byłoby tego nie jest zasadna. wszystkiego, czego byliśmy świadkami w dniu wczo- Rzecz jasna, nikt nie chciał zatrudnić tych ludzi, ich rajszym, i nie toczyłaby się tu dzisiaj ta dyskusja oraz kwaliﬁkacje były jednak dość ograniczone. Nikt nie nie stawiano by tego ważnego pytania, czy Sejm się chciał zatrudniać tych ludzi dlatego, że była poważna ugiął, czy nie. obawa co do ich zachorowalności. Proszę państwa, Jak zawsze w takich przypadkach wola porozumienia 2 godziny patrzenia w oczy tym ludziom i rozmowy jest decydująca. Albo się ją ma, albo się jej nie ma. Po- z nimi upewniły mnie, jeśli nawet wcześniej do końca zostawiam ocenie Wysokiej Izby to, dlaczego woli za- tego jeszcze nie rozumiałem, że jest to zawód szczegól- brakło. Faktem jest, że dzisiaj jest taka propozycja, zo- ny, więc i rozwiązania muszą być w tym przypadku stała ona zgłoszona w imieniu Socjaldemokracji przez szczególne. Dlatego też nie było najmniejszej wątpli- posła Jacka Kasprzyka, poparta przez Prawo i Sprawie- wości, że sprawa rozwiązań dla górników w momencie, dliwość i konsensualnie przyjęta przez konwent. Dlatego kiedy został zgłoszony projekt obywatelski, powinna muszę powiedzieć, że jestem dosyć nieprzyjemnie za- być załatwiona. Oczywiście pojawia się problem doty- skoczony tym, że z pewną lekkością, powiedziałbym, czący pozostałych grup zawodowych. Tam sytuacja jest podszedł do tego problemu pan poseł Rokita, który bardziej skomplikowana. W tym przypadku toczy się stwierdził, że jest to ochłap rzucony pozostałym zawo- szersza dyskusja na temat tego, czy rzeczywiście okre- dom. Rozumiem, że lepszym rozwiązaniem byłoby to, ślony zawód, określone stanowisko pracy wymaga gdybyśmy zakończyli całą sprawę na tym, że szczególne szczególnych rozwiązań. Dyskusja na ten temat powin- uprawnienia wygasają w końcu roku 2006. To byłoby na być dłuższa. W związku z tym komisja wypracowa- lepsze rozwiązanie, zdaniem posła Rokity. Proponował- ła projekt, w którym stwierdza się, że ponieważ ta dys- bym posłowi Rokicie, żeby w swoim retorycznym zapa- kusja musi jeszcze potrwać, to do końca 2008 r. należy le przedwyborczym nie posuwał się za daleko, bo jest to przedłużyć obowiązywanie obecnych zasad. I właśnie rozwiązanie, które spełnia oczekiwania tamtych grup to zostało zakwestionowane pod pretekstem czy z po- i jako takie trzeba je przyjąć i uznać, choć może lepiej wodu tego, iż będzie to kosztowało dwadzieścia kilka byłoby, gdybyśmy w tej kadencji Sejmu załatwili sprawę miliardów złotych. wszystkich grup i przyjęli ustawę o tzw. emeryturach Powiem tak: jestem ekonomistą i byłym ministrem pomostowych, innymi słowy o szczególnych uprawnie- ﬁnansów i nie można posądzać mnie o to, że lekce so- niach, ale nie możemy przyjąć w tej kadencji, nic na to bie ważę miliardy złotych. Uważam, że państwa pol- nie poradzimy, zatem szukamy rozwiązań kompromiso- skiego absolutnie nie byłoby stać na ponoszenie tego wych. To po pierwsze. rodzaju wydatków. Z drugiej strony nasuwa się pytanie, Po drugie, pan poseł Rokita… Ja nie jestem czło- czy szukamy jakiegoś rozwiązania kompromisowego, wiekiem, który zaczepia innych, ale nie lubię być za- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 153

Poseł Marek Borowski Wicemarszałek Józef Zych: czepiany. Otóż jeśli pan poseł Rokita był uprzejmy Dziękuję panu marszałkowi. potraktować tę propozycję jako ochłap, a nie jako roz- O zabranie głosu proszę posła Andrzeja Leppera, wiązanie kompromisowe, przeciwko któremu zresztą Samoobrona Rzeczypospolitej. nikt nie protestował na posiedzeniu konwentu, łącznie z Platformą Obywatelską, to wobec tego pozwolę sobie przypomnieć, że jest jeszcze drobny problem: problem Poseł Andrzej Lepper: deputatów węglowych dla górników wałbrzyskich; de- putaty te są niższe niż dla górników śląskich. Problem Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dobrze, że górnicy ten już dawno powinien być rozwiązany i jest blokowa- przyjechali wczoraj pod Sejm. Chwała im za to, że ny w komisji przez pana posła Szejnfelda z Platformy przyjechali. (Oklaski) Niedobrze, że skończyło się to Obywatelskiej. tak, jak się skończyło. Tego pochwalać nie wolno. Na- (Głos z sali: Ooo…) tomiast górnicy upomnieli się o swoje prawa. Otóż chcę powiedzieć: nie koniec na tym. Pan poseł I kto jest winny? Kto powinien ponieść koszty tego wszystkiego, co się wczoraj stało? Oczywiście, że win- Rokita ujął się za wieloma grupami pracowniczymi. Wy- ny jest pan marszałek Cimoszewicz i on powinien być mienił je bardzo precyzyjnie, starając się nikogo nie obciążony za to. (Oklaski) Nie mówię tak dlatego, żeby opuścić. Propozycja kompromisowa została opracowana tu kampanię prowadzić, ale tak jest: On jeszcze wczoraj po to, żeby uwzględnić oczekiwania tych wszystkich rano w „Sygnałach dnia” w Programie I Polskiego Ra- ludzi. Jeżeli już ujmuję się za tymi grupami, jeżeli ujmu- dia podburzył górników właśnie, mówiąc, że nie ustą- ję się za sprawiedliwością społeczną, to dodam jeszcze pi, że jest taki twardy i zdecydowany i nie ustąpi. Na jedno. W komisji kierowanej przez przedstawiciela Plat- Konwencie Seniorów wtórował mu pan Jan Maria Ro- formy Obywatelskiej znajduje się także od miesięcy – od kita, kiedy apelował, żeby nie ustępować. (Oklaski) No miesięcy – projekt wniesiony przez Socjaldemokrację i to doprowadziło do tego, do czego doprowadziło. Do- Polską, który nadaje Państwowej Inspekcji Pracy więk- prowadziło do tej sytuacji niedobrej, bo wszędzie, gdzie sze uprawnienia, dostateczne uprawnienia do tego, żeby są protesty, protesty prowadzone w normalny sposób, skutecznie zwalczać przede wszystkim wyzysk pracow- trzeba je popierać, kiedy ludzie przychodzą upominać ników w wielkich sieciach handlowych. się o swoje prawa. (Głos z sali: Ooo…) Dzisiejsze wystąpienia świadczą natomiast o tym, Ten projekt do dzisiaj nie może ujrzeć światła dzien- że niektórzy – nie wszyscy, ale niektórzy – zapomnie- nego, ponieważ jest blokowany przez przedstawiciela li o tym, co robili w Polsce przez 16 lat. Należałoby Platformy Obywatelskiej. (Poruszenie na sali) przypomnieć niektórym, co się stało z emerytami, ren- (Głos z sali: Ooo…) cistami, również górnikami w 1992 r. za rządów pani (Głos z sali: Skandal.) Hanny Suchockiej, kiedy to szefem jej gabinetu był pan Panie i panowie z Platformy, szanuję wiele waszych Jan Maria Rokita. (Oklaski) pomysłów, waszych dokonań, ale bardzo proszę, żeby- (Głos z sali: Ooo…) ście w swojej polemice, w swojej retoryce przedwybor- Wtedy, proszę państwa, waloryzację ze 100% – tak, czej szanowali także innych i dawali w ten sposób przy- panowie z Platformy – obniżono do 91%. 9% przez kład i przedstawiali perspektywę tego, co będzie po 14 lat emerytom się zabiera. Kolejne rządy, pomimo wyborach. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, nie zmieniły A teraz odnośnie do projektu, który został zgłoszo- tego. Tak że wszyscy po kolei odpowiadają za to. Ci emeryci to również górnicy właśnie, którzy nie dosta- ny przez pana posła Rokitę. Bardzo dobrze, że taki pro- ją tyle pieniędzy. Należałoby obliczyć. Nie jesteśmy jekt został opracowany. Wszyscy doskonale zdają sobie w stanie dzisiaj obliczyć tego, ale ministerstwo pracy sprawę, że wymaga on konsultacji – i to bardzo szerokich ma to obliczone, ile miliardów zabrano przez te 14 lat – i w związku z tym uchwalanie go na łapu-capu, emerytom i rencistom tylko przez tę jedną ustawę. I to w sierpniu, groziłoby kolejnymi demonstracjami. W związ- są rządy, w których, niestety, czy wam się, panowie, to ku z tym, jeśli jest taki projekt, a wszystko wskazuje podoba, czy nie, szefem gabinetu pani Suchockiej, po- na to, że pan poseł Rokita będzie odgrywał znaczącą wtarzam, był pan Jan Maria Rokita. rolę w przyszłym rządzie… Sprawa Wałbrzycha. Sprawa kopalń w ogóle. Dzi- (Głos z sali: Nie.) siaj mówimy o tym, że tam się dramat stał, że tam są …przedłużenie okresu do końca 2007 r. spełnia jego biedaszyby, tam się ludzie karze, tam ludzie giną, ale oczekiwania, daje mu szansę, żeby w ciągu tych 2 lat idą wydobywać węgiel, nie po to, żeby za te pieniądze w sposób pokazowy i przykładowy załatwił tę sprawę, hulać, tylko po to, żeby dzieciom chleb kupić. Czy my czego życzę jemu, temu Sejmowi i polskiemu społe- się tego nie wstydzimy? Czy wy, którzy rządziliście, czeństwu, a zwłaszcza tym grupom, które oczekują nie wstydzicie się tego, że jesteśmy w środku Europy, sprawiedliwego uregulowania tej kwestii. Dziękuję. XXI wiek i biedaszyby są w Polsce? I tym ludziom nie (Oklaski) gwarantuje się minimum socjalnego? Tu, żeby nie być 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 154 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Andrzej Lepper (Głos z sali: Tak jest. Brawo.) (Oklaski) No, wy głosowaliście za ustawą „203”. To był gru- gołosłownym i żeby nie robić kampanii wyborczej, bo dzień roku 2000. Chcieliście pielęgniarek się pozbyć projekt Platformy to typowa kampania wyborcza. z Ministerstwa Zdrowia. Prezent na święta Bożego Na- A projekt o minimum socjalnym Samoobrony, z 13 rodzenia. Święta, kiedy życie się rodzi, a wy mieliście lutego 2002 r.? (Oklaski) Czy to była kampania wybor- gęby pełne frazesów i sloganów. I co zrobiliście z pie- cza w 2002 r.? Po wyborach był projekt złożony. I co? lęgniarkami? (Oklaski) Kto go przyjął? Ano nikt nie przyjął. Nie podobał się, (Poseł Ryszard Zbrzyzny: Ustawę dali.) bo to złożyła Samoobrona. Gdyby Platforma złożyła, I co, daliście im tę ustawę „203”? Daliście pienią- to oczywiście byłby on wspaniały i najlepszy. dze? (Oklaski) Przecież jeszcze prawie rok sprawowa- Dzisiaj wstydu nie macie. Składacie projekty, o któ- liście władzę. I co? Do dzisiaj problem niezałatwiony rych wiecie, że i tak nad nimi debatować się nie będzie, oczywiście. A teraz, no to jest po prostu już bezczel- procedura nie zostanie wszczęta. Poprawki, oczywiście, ność, która sięga zenitu, żeby dzisiaj w taki sposób tu że tak. Natomiast wy oszukujecie dzisiaj ludzi w bez- zabierać głos i następną grupę społeczną – wszystkie czelny sposób. Swoim zachowaniem świadczycie o tym, praktycznie grupy społeczne – oszukiwać. A kto mó- że to jest już populizm, który nawet nie stoi na ziemi, wił, może ja mówiłem to, że za PRL-u to było dobrze, tylko osiągnął zenit gdzieś tam już na Marsie. bo ludzie pracujący w warunkach ciężkich, szkodli- (Poseł Jan Łączny: Megapopulizm.) wych mieli przywileje? No, dzisiaj pan Rokita jest ko- Bo wy chcecie tylko i wyłącznie władzy. (Oklaski) munistą. (Wesołość na sali) Socjalista to za mało, to Wy nie chcecie działać dla ludzi, wy nie chcecie zmie- komunista. (Oklaski) On wszystkim dołoży. Z jednej niać ciężkiego losu ludzi. No przecież wymienianie tego strony mówi, że jest liberałem, że wolny rynek, że nie wszystkiego… Przecież wcześniejsze działania o tym wolno, każdy ma sobie dawać radę sam, a z drugiej świadczą. strony wszystkim daje. Komuniści mówili: według po- Co było za rządów premiera Buzka, kiedy też sie- trzeb człowieka. To komunistów doktryna. dzieliście w tych ławach tutaj? Przypominacie sobie? (Poseł Zbigniew Chlebowski: A to jest według uzna- (Głos z sali: Nie, nie siedziałem.) nia, ci, którzy mają uprawnienia.) Kiedy pod Urząd Rady Ministrów… Pani poseł nie Według potrzeb. I to dzisiaj dokładnie chcecie dać. przypomina sobie? Dobrze, ja wam życzę, panie pośle Chlebowski, żeby- (Poseł Jan Rzymełka: Kto popierał ustawę?) ście to zrobili. Przecież ja was poprę w tym całym ser- …przyszli pracownicy Radomia, co zrobił premier Bu- cem. (Oklaski) zek? Co Tomaszewski zrobił, bandyta z Pabianic, co (Poseł Zbigniew Chlebowski: Daj nam szansę.) zrobił? (Oklaski) Ano, wydał rozkaz strzelania. Już Ja? Wyborcy niech wam dadzą szansę, bo ja wam mnie za te słowa skazano i niech skazują jeszcze raz. na pewno szansy nie dam, ale jeżeli wyborcy wam da- Jeżeli ktoś wydaje rozkaz strzelania do ludzi, to nie jest dzą, to dobrze, to będziemy tylko brawa bić. dla mnie nikim innym, jak bandytą. (Oklaski) Wydał (Głos z sali: Spokój musi być.) rozkaz. Dziennikarz stracił oko. Wcześniej w Nowym Przecież wy tego nie zrobicie. No przecież jak? Wy Dworze Gdańskim rolnik stracił oko. Za waszych rzą- z jednej strony... dów przecież. (Poseł Zbigniew Chlebowski: Damy radę.) (Głos z sali: Co to ma wspólnego?) ...z jednej strony krytykujecie tamten ustrój, tamten sys- I co, dzisiaj wy się upominacie o wszystkie grupy tem, który widział ciężką pracę górnika i szanował gór- społeczne? Wy dzisiaj wszystkim chcecie pomagać? nika. Górnika było stać na to, żeby dwa razy w roku na (Głos z sali: To wy tak mówicie, wy chcecie wszyst- wczasy jeździć. Dzieci ze Śląska dwa razy w roku jeź- kim...) dziły na kolonie, na zimowiska jeździły. (Oklaski) Stać Tak szczerze wam powiem jedno. Niedobrze dla ich było na to. Nie musieli o nic żebrać. A dzisiaj co? Polski, niedobrze dla Polaków. Gdybym myślał tylko Doprowadzeni do tego, dzisiaj upominają się o chleb, bo o sobie, tobym wam życzył: Wygrajcie i weźcie władzę, na chleb dla dzieci nie mają. Już nie ma mowy o kolo- a po pół roku nie macie nawet 5% poparcia, bo wy nic niach, o wczasach, nieliczni tylko jeżdżą. Tak że te spra- nie zrobicie. (Oklaski) Jednak, patrząc na dobro narodu wy trzeba sobie przypomnieć i to wszystko oczywiście polskiego, majątku polskiego, którego resztę chcecie wiedzieć. sprzedać, mówię: Nie daj, Boże, żebyście wzięli wła- Jeśli chodzi o upominanie się również o podwyżki, dzę. (Oklaski) to przecież nie kto inny, jak poprzedni rząd, przyjął te Myślę, że naród, pomimo tych sondaży, jakie są, słynne 4 ustawy, w tym o otwartych funduszach eme- będzie wiedział – górnicy, hutnicy, emeryci, bezrobot- rytalnych. No i co? Ile razy z tej trybuny mówiłem już, ni, pielęgniarki – ludzie będą wiedzieć, gdzie postawić ile razy złożone były nasze projekty w tej sprawie? Co krzyżyk. Nie to, co sondaże mówią, tylko w odpowied- się dzieje z tymi pieniędzmi? Ponad 60 mld zł mają na niej rubryce postawią krzyżyk, żeby was nie dopuścić kontach otwarte fundusze emerytalne. One dzisiaj zado roztrwonienia reszty Polski. To przecież wy głoso- biegają jeszcze o to, żeby mogły inwestować za granicą. waliście za ustawą „203”. No, jeszcze to im dacie. Wy dacie, jak dojdziecie do (Głos z sali: Tak jest.) władzy, dacie to. Przecież one miały inwestować w Pol- No co, ja głosowałem? sce. My nie chcemy tych pieniędzy zabierać, żeby roz- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 155

Poseł Andrzej Lepper Oczywiście zgodnie z prawem Unii trzeba brać 10%. Jesteśmy za tym. To mamy w programie, ale po- dawać, absolutnie nie. Ale te pieniądze muszą służyć datek obrotowy. I niech on się nazywa przemysłowy, nam, oczywiście wydane racjonalnie. A nie można ich od przychodów, obojętnie jak, jeżeli Unia nie chce, żeby racjonalnie wydać? Nie, bo oni nie potrafią w ogóle nazywał się obrotowy, to niech się nazywa inaczej. Jest nimi rządzić. Fundusze powołane, rady nadzorcze, pre- on w Stanach Zjednoczonych, w Niemczech, ma tyl- zesi, kasę biorą niesamowitą, nie chcą nawet ujawnić, ko inną nazwę, ale jest. Podatek od przychodów, pro- ile biorą. Między nimi jest pośrednik i dopiero towa- szę bardzo, 2,5% tylko. Z CIT-u rocznie mamy niecałe rzystwa zarządzające funduszami. Przecież to jest cał- 13 mld zł. 2,5% obrotowego – 45 mld zł. To, panie po- kowity nonsens. To jest ewenement na skalę światową. śle, jest temat, bo tu są pieniądze, co do tego zaś, co Trzech darmozjadów, bo ZUS pobiera, jakieś ma kosz- przedstawiła Platforma w swoim projekcie, to nie po- ty, dobrze. ZUS przekazuje do funduszy, fundusze do kazujecie źródeł pieniędzy. I to jest wada tego waszego pośrednika, a pośrednik do... projektu. (Oklaski) Nie ma źródeł pieniędzy, a tu są (Głos z sali: Towarzystw.) wskazane źródła pieniędzy, skąd je wziąć. To jest pra- …towarzystw, które nimi zarządzają. Trzech darmo- wie 45 mld zł rocznie. I to jest na te emerytury. Jeżeli zjadów bierze nasze pieniądze. Ile przez te lata tych więc nie pójdziemy w takim kierunku, a będziemy się pieniędzy skonsumowali? A jeszcze następna sprawa: prześcigać tylko w tym, kto jakie propozycje dzisiaj przecież kolejne rządy, a zwłaszcza ten rząd i wcześniej składa, to naprawdę, czując się odpowiedzialny za kraj Millera, coraz to ogłaszały emisję obligacji Skarbu Pań- i za słowa, jestem głęboko przekonany o tym, że mądry, stwa. I nie wstydzą się, mówią bezczelnie. Ale dobrze, inteligentny polski naród, w tym górnicy, hutnicy, eme- że w tym momencie Bóg im rozum odbiera i mówią ryci, renciści, bezrobotni, można wymienić jeszcze prawdę, bo inaczej, kiedy panują nad sobą, to kłamią służbę zdrowia, nauczycieli i rolników, nie będzie tych cały czas. (Oklaski) Kłamią cały czas. A tu mówią: krzyżyków stawiał przy tych, którzy już mogli, którzy trzeba ogłosić emisję, żeby otwarte fundusze mogły już byli, którzy rządzili. Dziękuję bardzo. (Oklaski) zakupić obligacje Skarbu Państwa, bo inaczej splajtują. (Głos z sali: Brawo!) Za darmo dostali pieniądze. Nie wiedzą, co z nimi zro- bić, nie potrafią nimi rządzić i teraz trzeba im dać obligacje, żeby mogli je kupić za nasze pieniądze, mając Wicemarszałek Józef Zych: gwarancję, że je odkupimy i jeszcze zapłacimy odsetki. Panie i Panowie! Jeśli ci wszyscy przedstawiciele za- Lepszego interesu zrobić nie można. Przecież z tym wodów, ludzie, którzy pracują w trudnych warunkach, trzeba skończyć. Czy nie wiemy o tym, że na tych za- tego słuchają, to pewnie ze szczęścia płaczą. Zastanawia- sadach działały fundusze w Argentynie, Boliwia, Chi- ją się też pewnie, jak to jest, że począwszy od 1995 r. – to le i Peru? I co się stało? Nie ma ich. Na koniec w umo- nie do pana, panie pośle Lepper – kiedy 26 maja odbył się wie jest zapisane, że przecież gwarantem jest – kiedy podobny protest górników, wtedy na czele tego protestu upadną, kiedy ogłoszą upadłość – Skarb Państwa. stał pan przewodniczący Krzaklewski. A więc kto to jest? Ten górnik, którego dzisiaj chcecie (Głos z sali: Zobaczymy za trzy lata.) bronić? A to wy tę ustawę przyjęliście, będąc wtedy (Głos z sali: Marian.) w AWS. Chcecie bronić, a gwarantem na koniec jest Przyjmowałem tę delegację. Marian. I wtedy, na właśnie Skarb Państwa. Tak nie można. Przecież to, co drugi dzień, na wniosek ówczesnego marszałka Sejmu dzisiaj tutaj słyszymy, to nic innego niż tak krytyko- zebrał się rząd. Był to jedyny przypadek, gdy uczestni- wany program Samoobrony. Populistyczny, demago- czył marszałek Sejmu w posiedzeniu rządu, żeby prze- giczny. A skąd wziąć pieniądze? kazać wnioski protestujących. Od tego czasu zmienia- Nie chcę już przedłużać, ale mam jeszcze jedną kwe- ło się wiele, zmieniały się rządy, zmieniały się stano- stię. Co się dzieje z firmami zachodnimi? Co się dzieje, wiska, a problemy do dzisiaj nie zostały rozwiązane. jeśli chodzi o duże sieci sklepów? Ile podatków płacą Bardzo proszę, obecnie zabierze głos pan poseł Zyg- w Polsce? Ile ich płacą? Co, nie mają zysków? Filantro- munt Wrzodak, Liga Polskich Rodzin. pi. Jacy oni są wspaniali. Patrzcie, supermarket co roku ma straty, ale nie wyprowadza się z Polski. To są dopiero bogacze. Przyjechali, żeby stracić pieniądze. Oni nie Poseł Zygmunt Wrzodak: chcą zysków. Czy wszyscy jesteśmy tacy naiwni? (Poseł Jan Łączny: A mały sklepikarz pada.) Dziękuję, panie marszałku. Czy jesteśmy wszyscy tacy naiwni? Nasz kupiec, Wysoka Izbo! Przypadł mi zaszczyt przedstawić mały sklepik, mały kiosk, bazar, stragan, już podatek, sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny czynsz, ZUS, wszystko, zanim rozpocznie działalność o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu – plajta. A ci wywożą z Polski pieniądze na Zachód Ubezpieczeń Społecznych. i tam się rozliczają, w Polsce zaś wykazują straty. Co Wysoka Izbo! Nie sposób nie odnieść się do wypo- im tam CIT. CIT można w ogóle zlikwidować. Jest nie- wiedzi moich przedmówców, a szczególnie do wypo- potrzebny. wiedzi pana Wacława Martyniuka, który wprowadził (Głos z sali: Od obrotu…) Wysoką Izbę w totalny błąd, wychwalając pana Cimo- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 156 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Zygmunt Wrzodak kadziesiąt osób rannych. To jest wina właśnie tych dwóch panów, żebyście państwo wiedzieli o tym. szewicza za to, iż jakoby to było jego zasługą, że ta (Oklaski) poprawka i nowelizacja ustawy będzie realizowana Tak samo na dzisiejszym posiedzeniu Konwentu za kadencji tego Sejmu. Tak więc twierdzenie, że to Seniorów pan minister Gronicki powiedział w końcu jest zasługa Cimoszewicza, jest po prostu hipokryzją prawdę, dlaczego nie mogą być przedłużone emerytury i oszustwem opinii publicznej, ponieważ każdy dosko- pomostowe dla górników. Bo to jest polityka sprzeczna nale wie – pan Wacław Martyniuk brał zaś udział z polityką Europejskiego Banku Centralnego, niezgod- w posiedzeniach Konwentu Seniorów – jak stanowczo na z traktatem z Maastricht, który zmusza nas do sto- pan Cimoszewicz bronił się przed tym, żeby ta nowe- sowania się pod względem ekonomicznym do wymo- lizacja, czyli chodzi o obywatelski projekt ustawy gów traktatowych po to, by jak najszybciej wprowadzić o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo- euro. To są podstawowe problemy związane z zabra- łecznych, nie była wprowadzona pod obrady 106., 107. niem wszelkich należnych przywilejów górnikom. Pro- i obecnie 108. posiedzenie Sejmu. Potrzeba było dopie- szę państwa, pan Gronicki mówi, że jeśli wejdą eme- ro takich dramatycznych rozwiązań przed Sejmem, rytury pomostowe dla górników, to trzeba mieć świa- żeby zrozumiał, iż sprawa jest poważna i górnikom te domość, że Unia Europejska może zablokować Fundusz emerytury po prostu się należą. I co do tego nie ma Spójności dla Polski. To nasze pieniądze, które wcze- żadnych wątpliwości, poza jednym. Gdy na posiedze- śniej wpłaciliśmy jako państwo polskie, a oni jeszcze niu Konwentu Seniorów w poniedziałek wieczorem straszą, że zablokują dopłaty z Funduszu Spójności. o godz. 19 pan Cimoszewicz oponował przeciw temu, Proszę państwa, jak to w ogóle jest, to po co rząd, po żeby nie wprowadzać sprawozdania, niewprowadzaniu co ten parlament? Może całkowicie należy je zlikwido- sprawozdania, to naciskał na niego pan Jan Maria Wła- wać, jeżeli ktoś za nas będzie decydował o takich kwe- dysław Rokita, żeby tego nie wprowadzać. I taka jest stiach? Przecież to jest niedopuszczalne, ale to są po prawda. Kiedy słuchamy dzisiaj tutaj pana Jana Marii prostu wymogi i decyzje unijne, a zgoda na została wy- Władysława Rokity, to po prostu wpadamy w obłęd. rażona i przez rząd, i przez część tego parlamentu. Jak można wprowadzać opinię publiczną i Wysoką Izbę O tym też trzeba pamiętać. w błąd? Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od początku lat 90. (Głos z sali: Faryzeusz…) trwa tzw. restrukturyzacja górnictwa. Trzeba również Dzisiaj upomina się o wiele grup społecznych, a tam przypomnieć, że właśnie w roku 1993 rząd pani Hanny mówił zupełnie co innego. Nie można tak. Współczuję Suchockiej podpisał kontrakt na import gazu z Rosji do w ogóle Prawu i Sprawiedliwości, że ma takiego koali- Polski na 23 mld m³ rocznie, co w ogóle było kuriozum, cjanta, jeżeli co innego będziecie ustalać, a co innego bo gospodarka potrzebowała w granicach 14 mld, może będziecie robić jako koalicja. Współczuję PiS-owi, że 12, a jeszcze jakby odwierty zrobiono z własnych złóż ma takiego koalicjanta. gazowych, to trzeba byłoby importować około 8, może Proszę Państwa! Myślę, że sytuacja związana z tą 10 mld m³ rocznie. Ale zamysł był taki, że górnictwo całą hipokryzją uprawianą tutaj przez Wacława Marty- trzeba zlikwidować, kopalnie pozamykać, bo będziemy niuka i przez Jana Marię Rokitę przez kilka tygodni importować gaz z Rosji. Nie potrzeba nam jakichś za- w Wysokiej Izbie zasługuje na słowa potępienia. Nie dymionych kominów wiążących się ze spalaniem wę- byłoby wczorajszej awantury, nie byłoby rannych poli- gla. Takie były pomysły tamtego rządu, rządu Hanny cjantów, nie byłoby rannych górników, nie byłoby tego Suchockiej. To jest po prostu zdrada narodowa. Bierz przedstawienia, cała Polska patrzy bowiem na te awan- 23 mld i płać– wziąłeś, czy nie, miałeś zapłacić. To jest tury. To są niegodne awantury tego wieku. Przecież gdy- ten ewenement, już wtedy był zamach na górnictwo. by pan Cimoszewicz się zgodził w poniedziałek wieczo- Druga rzecz to tzw. kreatywna księgowość dokony- rem i nie słuchał pana Rokity, to nie byłoby awantury, wana na rzecz górnictwa, bo przecież nigdy cen węgla nie byłoby rannych górników, nie byłoby rannych poli- nie urynkowiono. Górnicy zawsze byli sztucznie doło- cjantów. Tego po prostu robić nie wolno. I teraz pan Wa- wani przez ekonomię, przez Ministerstwo Finansów, cław Martyniuk mówi – 14 razy, liczyłem, wymienił jakie by nie było. Do dzisiaj te efekty są takie, a nie Włodzimierza Cimoszewicza – jaki to wspaniały mar- inne, w gazetach co dzień albo co drugi dzień – na szałek, że się zgodził na wprowadzenie do porządku przykład teraz, bo była demonstracja górników – uka- obrad sprawozdania Komisji Polityki Społecznej i Ro- zują się teksty jak w dzisiejszej „Rzeczpospolitej”: do dziny o projekcie ustawy o emeryturach i rentach dla górników i kopalń dopłaciliśmy już 4 mld zł. Rok temu górników. Jaki to wspaniały marszałek Cimoszewicz. były wielkie tytuły: 18 mld zł, itd. Pokazuje się, że ci Przecież to jest hipokryzja. Jak tak można robić? Po to górnicy nic nie robią tylko, nie wiem, idą się przespać robi się rozróbę, żeby pan Cimoszewicz uzyskał po- do tej kopalni i praktycznie pieniądze biorą za nic. klask jako kandydat na prezydenta? Przecież w głowie (Głos z sali: Wiesz za co?) po prostu się nie mieści, że można takie rzeczy robić. Taka po prostu jest nagonka na ludzi ciężkiej pracy. Razem z panem Rokitą pan Cimoszewicz odpowiada Przecież tak naprawdę co może powiedzieć pan Rokita za rannych wczoraj górników i policjantów. Gdyby nie czy pan Cimoszewicz o problemie ludzi rzeczywistej oni, sprawa byłaby wprowadzona na obrady posiedze- pracy. Czy pan Rokita i pan Cimoszewicz byli w kopalnia tego Sejmu, nie byłoby problemu, a tak mamy kil- ni, czy zjechali na dół? Czy czuli, jaki jest zapach tej 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 157

Poseł Zygmunt Wrzodak już nie kupują, nie są po prostu kreatywni na rynku, bo mają za dużo pieniędzy. kopalni na dole, czy oni czuli zapach hali fabrycznej, Wy jako Platforma udajecie liberałów, mówicie, że jeden z drugim, czy ściskali rękę rolnika, która jest jesteście za obniżkami podatków. Wielokrotnie w po- popękana od pracy? przednich rządach głosowaliście za podwyższaniem (Głos z sali: Związkowiec dorwał się do władzy.) podatków jak socjaliści. Nie udawajcie, nie nabierajcie Oni w ogóle nie czują ludzi pracy, proszę pani. Pani przedsiębiorców, że jesteście dla nich zbawieniem. Je- poseł, nie czują. Pan Rokita nigdy nie przyłożył się do steście dla nich przeszkodą, czego dowody dawaliście pracy, nigdy. przez 16 lat, zasiadając w tym parlamencie i tyle lat (Głos z sali: Nigdzie nie pracował.) rządząc. (Oklaski) Nigdy nie przyłożył się do pracy, proszę pani, nigdy Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie sposób rów- nie pracował. (Oklaski) On nie potrafiłby, proszę pani, nież powiedzieć o takich rzeczach, że rząd polski za- kiosku z cebulą poprowadzić. (Poruszenie na sali) On ciąga kredyty – na przykład 100 mln euro zaciągnął, chce być premierem? (Oklaski) żeby zlikwidować kopalnię, po to tylko, aby dołożyć (Głos z sali: Brawo!) do niej niewyobrażalne pieniądze. A po pewnym czasie Nie za następnej kadencji naszego Sejmu, bo nie przychodzi Czech czy ktoś inny... będziecie mieli władzy. PiS odłączy się od was prędzej (Głos z sali: Na filmie wczorajszym to było.) czy później, bo już dość narobiliście bałaganu w na- ...i kupuje tę kopalnię za parę groszy i jemu się opła- szym kraju. Dosyć, 16 lat tu siedzicie. Pan Rokita na- ca. Polski rząd ma dołożyć 100 mln euro, żeby wyrzu- zywa posłów, którzy tu są pierwszy raz, którzy walczą cić robotników z kopalni, bo tak się opłaca, a przyjdzie o interes narodowy, oszczercami. Sam przedstawia się drugi, weźmie za grosze i dla niego to jest opłacalne. właśnie. (Oklaski) Tak wygląda wasz przywódca, pan Tylko że 100 mln euro nie trafia do tych górników. Tra- Rokita. Jeszcze dzisiaj demagogię sieje i okłamuje fia do firm pośredniczących, do tak zwanych ekspertów wszystkich ludzi tutaj. i to oni przejadają 50% tych wszystkich pieniądzy, któ- (Głos z sali: A ty, co siejesz w Ursusie?) re idą z Banku Światowego, bo lobbują na to, żeby za- Dosyć tego kłamstwa po prostu. ciągać kredyty na zewnątrz, aby zadłużać nasze pań- (Głos z sali: A pan same mądrości głosi.) stwo. Teraz 80 mln euro, następne idą kwoty przezna- Szanowna pani poseł, proponuję, niech pani spraw- czone na likwidację kopalń. Zadłużać państwo, żeby dzi swoją dotychczasową politykę i to, co pani robi dla zamykać miejsca pracy, to przecież hipokryzja, po pro- ludzi. stu hipokryzja. (Poseł Zbigniew Chlebowski: A kto wykolegował Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że nasz klub robotników w Ursusie?) Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Waszą polityką bezwzględnie popiera i górników, i nowelizację ustaw, obecną i tą polityką za Unii Wolności, Unii Demokra- popieraliśmy obywatelski projekt przygotowany przez tycznej, ROAD niszczyliście gospodarkę. Kto wprowa- górników, który był wprowadzony na pierwszym czy- dzał popiwki? taniu. Sądzę, że ta nowelizacja ustawy zasługuje na to, (Głos z sali: Balcerowicz.) żeby ją poprzeć i głosować zgodnie ze stanowiskiem To nie był podatek? Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. Kto niszczył przez popiwek wszystkie fabryki prze- Na koniec, do tych, którzy tak bronią pieniędzy bu- mysłowe? Nic wam się nie opłacało, rolnik – nieopła- dżetowych. Szanowne posłanki i posłowie z Platformy, calny, przemysł – nieopłacalny, górnictwo –nieopłacal- macie własną przedstawicielkę. Z pierwszego miejsca ne, wszyscy byli nieopłacalni. w Warszawie kandyduje do Sejmu pani Hanna Gron- (Poseł Andrzej Aumiller: Ale na firmy doradcze kiewicz-Waltz. Nie zawahała się 44 mln dopłacić BIG było.) Bankowi Gdańskiemu, czerwony bank, dokapitalizo- Tylko rząd pod szyldem Tadeusza Mazowieckiego, wała go 44 mln zł. Mając dwa wyroki sądowe, że nie Jana Krzysztofa Bieleckiego, pani Hanny Suchockiej wolno takiej operacji robić, pani Gronkiewicz-Waltz był opłacalny. Tylko im się opłacało, bo oni nie byli przekazuje pieniądze. zadłużeni. Przecież to jest hipokryzja. Robiliście poli- (Głos z sali: Co przekazuje, komu?) tykę księżycową, a nie taką, która miała pobudzić go- Szukajcie wśród swoich ludzi, wśród swoich kandy- spodarkę, wprowadzić własność dla Polaków, a nie dla datów do Sejmu, do Parlamentu, sprawdzajcie, jakie globalistów. przestępstwa wcześniej zrobili, po to, żeby eliminować (Głos z sali: Ty zrobisz lepiej.) ich z list po prostu zamiast atakować niewinnych ludzi. Dlaczego tego nie robicie? Właśnie od tego jeste- Dziękuję bardzo. śmy, żeby pilnować interesu narodowego. Jeżeli ma być własność, to dla Polaków. Kapitał nie ma być wypro- wadzany z naszego kraju, tylko ma być dla naszego Wicemarszałek Józef Zych: społeczeństwa. Trzeba stworzyć potężną klasę średnią, która będzie napędzać gospodarkę, która stanie się ko- Dziękuję. łem zamachowym. A co jest – 5% ludzi, którzy mogą Wysoki Sejmie, obecnie głos zabierze pan poseł jakieś pieniądze wnieść. Ale mają domy, kilka domów, Ryszard Pojda, Unia Pracy. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 158 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Ryszard Pojda: (Głos z sali: Nie ma.) Chyba zostanie to jej przekazane. Dziękuję. Kiedy była pani jeszcze przewodniczącą Unii Pracy Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Pani i wicepremierem, późną wiosną 2004 r. proponowałem premier jest nieobecna, trudno. W imieniu Unii Pracy pani, jak rozwiązać problemy emerytur pomostowych, składam oświadczenie w sprawie sprawozdania Komisji aby nie dobić pracodawców i zachować spokój społecz- Polityki Społecznej i Rodziny dotyczącego poselskich ny. Nowelizacja miała mieć dwa artykuły. Pierwszy to projektów ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i ren- wydłużenie obecnie obowiązujących uprawnień do tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zawartych wcześniejszych emerytur do 2010 r., a drugi to stopnio- w drukach nr 3719 i 3823, oraz obywatelskiego projektu we podwyższanie składki obciążającej pracodawców na ustawy, zawartego w druku nr 3864. tworzenie funduszu emerytur pomostowych od 2006 r. Sprawozdanie komisji zawarte w druku nr 4377 od 1,5% do 7,5% – a nie tak jak jest w projekcie rządo- z dnia 26 lipca 2005 r. anuluje sprawozdanie komisji wym: od zaraz 8,5% – rocznej płacy brutto na jednego zawarte w druku nr 4140 i jest pokłosiem porozumienia zatrudnionego w warunkach szczególnych i niebez- marszałka Sejmu z przedstawicielami górników prote- piecznych. Pozwoliłoby to dać czas pracodawcom na stujących wczoraj przed siedzibą parlamentu. Porozu- eliminację części zagrożeń wynikających z zatrudnie- mienie to określiło, pod jakimi warunkami marszałek nia w tych warunkach. Jeżeli pani premier lub jej na- Sejmu wprowadzi do porządku obrad 108. posiedzenia stępca na tym stanowisku myśli, że uzgodni w Komisji Sejmu sprawozdanie komisji z dnia 14 czerwca 2005 r., Trójstronnej ustawę o emeryturach pomostowych dla zawarte w druku nr 4140. Warunki te szczegółowo wszystkich grup pracowniczych naraz, to jest w wielkim omówił pan poseł sprawozdawca, dlatego pominę po- błędzie. (Oklaski) wtarzanie tych kwestii. Warunki te zostały przyjęte (Głos z sali: Brawo!) przez przedstawicieli protestujących górników. Według mojej opinii poszczególne rozdziały ustawy To wszystko, szanowni państwo, dzieje się w okoli- o emeryturach pomostowych należy negocjować w gru- cach godz. 11, a przypomnę, że protestujący przez całą pach pracodawców i przedstawicieli pracowników pra- cujących w warunkach szczególnych i uciążliwych, aby noc dojeżdżali do Warszawy, a od godz. 8 protestowali okres wcześniejszych uprawnień emerytalnych skore- już pod parlamentem. Pytam więc pana marszałka, jak lować z wysokością składki obciążającej pracodawców też przedstawicieli protestujących górników, dlaczego i budżet państwa. Te działania trzeba podjąć już, aby wynegocjowanego porozumienia nie zawarto na piśmie nie doprowadzać do sytuacji, która zaistniała wczoraj. i o godz. 11 nie przedstawiono go protestującym górni- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Unia Pracy w dru- kom, co pozwoliłoby zakończyć protest. Chyba brak gim czytaniu nie zgłasza poprawek do zawartego w dru- doświadczenia ze strony marszałka w rozwiązywaniu ku nr 4377 sprawozdania Komisji Polityki Społecznej takich sytuacji można uznać za usprawiedliwiony, ale i Rodziny i opowie się za jego przyjęciem wraz z po- przedstawicieli protestujących górników już nie. prawką zgłoszoną przez klub SdPl, a przedłużającą obo- Według mojej oceny protest można było zakończyć po wiązywanie obecnej ustawy do 31 grudnia 2007 r., aby pisemnym przedstawieniu tego porozumienia, a twier- przyszły rząd miał czas uzgodnić ze stroną społeczną dzę to na podstawie tego, że z górnikami przepraco- warunki nabywania uprawnień do wcześniejszych eme- wałem 32 lata i rozwiązywałem dziesiątki takich pro- rytur dla pracowników pracujących w warunkach szko- testów, jaki wczoraj odbył się pod Sejmem, tym bardziej dliwych i uciążliwych. Dziękuję. (Oklaski) że pisemne porozumienie pozwoliłoby na sprawniejsze prowadzenie posiedzenia Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, na którym niektórzy posłowie proponowali Wicemarszałek Józef Zych: wnioski daleko rozszerzające uprawnienia do wcześniej- szych emerytur na inne grupy pracujące w warunkach Dziękuję panu posłowi. szczególnych i uciążliwych, mogące złamać zawarte po- Głos zabierze pan poseł Janusz Lisak, Stronnictwo rozumienie. Właśnie ta informacja według nie tylko Gospodarcze. mojej oceny spowodowała to, co stało się o godz. 13. Dlatego Unia Pracy ubolewa nad skalą zdarzeń, do któ- rych doszło pod Sejmem, a w których obrażeń ciała do- Poseł Janusz Lisak: znali policjanci i protestujący górnicy. Mam też uwagę do pana prezydenta m.st. Warsza- Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Od wy. Czy wydając zezwolenie na tak liczną i wielogo- 1998 r. pracownicy czekają na uregulowanie problemu dzinną manifestację, nie należało zakazać sprzedaży emerytur osób pracujących w szczególnych warunkach. napojów alkoholowych w promieniu 3 km od siedziby Od 1998 r. kolejne rządy i z prawej, i z lewej strony nie Sejmu na czas trwania protestu? potraﬁły podjąć tego problemu. Jest bardzo niedobre (Poseł Marek Suski: I w Sejmie.) to, że dziś, debatując nad tym tak ważnym problemem, I w Sejmie też. debatujemy w cieniu wczorajszych starć pod Sejmem. Pani premier, jest pani odpowiedzialna za sprawy Stwarza to wrażenie, że tylko siłą można wymusić na polityki społecznej. sprawujących władzę wprowadzenie trudnych rozwią- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 159

Poseł Janusz Lisak chwili kładzie na stole kota w worku – przecież my nie wiemy, co w tym projekcie jest, przecież Platforma, tak zań. To bardzo niedobre wrażenie, to wrażenie, które jak w wypadku innych przedłożeń, mogła i swój projekt kładzie się cieniem na polskiej demokracji, a – jak po- zgłosić kilka miesięcy temu, a tego nie zrobiła. wiedział w sprawozdaniu komisji pan poseł sprawoz- (Głos z sali: Nawet jeszcze kilka lat temu.) dawca – prace nad nowelizacjami niezbędnymi do tego, Dziś kładzie to na stole – typowy kot w roku. Nie aby ten problem uregulować, trwają w Sejmie od kilku wiadomo, co to jest, jak to jest. Wiadomo, że to nie miesięcy. Można było tę debatę odbyć w normalnej, zostanie przyjęte, bo nie ma czasu na taką debatę, ka- spokojnej, merytorycznej atmosferze. To źle, że tak się dencja Sejmu się kończy. W ten sposób próbuje się ko- nie stało. Stronnictwo Gospodarcze z ubolewaniem pa- lejny raz cynicznie oszukać ludzi. Tak nie wolno. trzy na ten problem. W związku z tym Stronnictwo Gospodarcze poprze W sprawozdaniu komisji, które jest podstawą dzi- poprawkę zgłoszoną w imieniu klubu Socjaldemokracji siejszej debaty, jest zaproponowana kwestia rozstrzy- Polskiej przez pana posła Kasprzyka, poprawkę, która gająca sposób przechodzenia na emeryturę górników okres przejściowy przedłuża do końca 2007 r. Dzięki pracujących pod ziemią. Jest to propozycja, która dla temu rozwiązaniu będzie wystarczający czas, aby pro- ludzi ciężkiej pracy, pracy niebezpiecznej, ale pracy jekty, uregulowania sprawy emerytur innych grup spo- niezwykle potrzebnej dla kraju, jest satysfakcjonująca. łecznych pracujących w trudnych warunkach rozstrzy- To bardzo dobrze, że ta propozycja wreszcie znalazła gnąć w sposób odpowiedzialny. Nie wiem, być może się pod obradami Sejmu. To bardzo dobrze, że na tej sali to, co proponuje Platforma Obywatelska, jest dobre, ale sejmowej jest szerokie poparcie, nikt nie kontestuje już trzeba się w to wczytać, trzeba się nad tym spokojnie dziś tych rozwiązań, choć jak przed chwilą z trybuny zastanowić. Nie wolno tak ważnych spraw rozstrzygać wspominano, jeszcze niedawno niektórzy z tych, któ- w nastroju chwili, w pośpiechu, bo można zrobić więcej rzy dzisiaj mienią się obrońcami, byli zdecydowanymi krzywdy niż się wydaje, bo można doprowadzić do przeciwnikami tej ustawy, ale co do tego rozwiązania rzeczy nieodwracalnych, można zburzyć spokój spo- możemy już chyba mieć dzisiaj pewność, że zostanie łeczny. Dlatego Stronnictwo Gospodarcze będzie gło- przyjęte i że wreszcie górnicy będą mogli w spokoju sować za projektem komisji uzupełnionym o poprawkę pracować niezwykle ciężko, bo będą wiedzieli, że po przedłużającą do końca 2007 r. obecny stan. Mamy na- 25 latach tej pracy będą mogli przejść na emeryturę. dzieję, że w tym czasie zostanie sporządzony projekt A przecież wszyscy wiemy, że w tych niezwykle trud- i uchwalona ustawa rozstrzygająca kwestie emerytur nych warunkach nawet tych 25 lat przepracować, za- pomostowych dla wszystkich grup zawodowych pracu- chowując zdrowie, nie sposób. jących w trudnych warunkach, tak aby hutnicy, nauczy- Brak jest natomiast w tym sprawozdaniu uregulowa- ciele, kierowcy, rybacy i inne grupy zawodowe mogły, nia nie mniej ważnego i nie mniej potrzebnego dla Polski, tak jak dziś górnicy, w spokoju wykonywać swą pracę, dla naszych obywateli, uregulowania dotyczącego eme- będąc przekonanym, że czeka na nich godziwe zabez- rytur wszystkich osób, które pracują w szczególnie trud- pieczenie emerytalne. Dziękuję za uwagę. (Oklaski) nych warunkach. Nie ma tu propozycji dla hutników, nie ma tu propozycji dla rybaków, nie ma tu propozycji dla nauczycieli i innych grup zawodowych. I to bardzo źle, że Wicemarszałek Józef Zych: tego rozwiązania tu nie ma. (Poseł Maria Nowak: Zostało skreślone. ) Dziękuję panu posłowi. To bardzo źle, że to rozwiązanie zostało skreślone. Głos zabierze pani poseł Krystyna Grabicka w imie- Stronnictwo Gospodarcze zdecydowanie opowiada się niu Ruchu Katolicko-Narodowego oraz Ruchu Odbu- za tym, aby ten zapis w tym projekcie przywrócić. Bez dowy Polski. tego zapisu ten projekt jest niezwykle krzywdzący, bo daje rozwiązanie dla jednej grupy społecznej, natomiast pozostawia w kącie grupy pozostałe, a przecież ci lu- Poseł Krystyna Grabicka: dzie też niezwykle ciężko pracują. Kto zna pracę nauczyciela, a znam ją dobrze, moja mama jest emeryto- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawozdanie Ko- waną nauczycielką, to wie, że po kilkunastu latach misji Polityki Społecznej i Rodziny, zawarte w druku pracy po prostu gardło wysiada i pracować się dalej tak nr 4377, dotyczące obywatelskiego projektu oraz dwóch naprawdę nie da. Kto zna pracę hutnika, a będąc uro- poselskich projektów dotyczących zmiany ustawy z 17 dzonym w Nowej Hucie tę pracę znam świetnie, wie, grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu że po kilkunastu latach pracy przy wielkim piecu roz- Ubezpieczeń Społecznych na pewno nie byłoby przed- strój zdrowia jest kompletny. Dla tych ludzi w tym ure- miotem dzisiejszych obrad, gdyby nie dramatyczne gulowaniu, nad którym dzisiaj debatujemy, musi się wydarzenia i determinacja górników w dniu wczoraj- również znaleźć zaproponowane rozwiązanie. Oczywi- szym. Jednocześnie dzisiejsza debata uświadamia nam ście nie może być to tak cyniczne, szydercze wręcz arogancję marszałka Cimoszewicza, kandydata na prezy- rozwiązanie, jakie zaproponował pan poseł Rokita denta Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, kandydata, który w imieniu Platformy Obywatelskiej. Jeżeli ktoś podczas lekceważy pracowników, związkowców, ale przede całego toku pracy blokuje rozwiązania, a w ostatniej wszystkim lekceważy dobro obywateli i zasady demo- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 160 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Krystyna Grabicka ty w sprawozdaniu komisji. Poprzemy też poprawki, w szczególności PiS, które wydłużą termin przecho- kratycznego państwa. Wszyscy bowiem mamy świado- dzenia na wcześniejszą emeryturę również innym gru- mość, że bez nieugiętej postawy górników ten projekt pom społecznym pracującym w warunkach szkodli- na pewno nie byłby dziś przedmiotem debaty. Obywa- wych dla zdrowia. telski projekt został złożony w Sejmie już pół roku Kończąc, chcę powiedzieć, że chociaż pan marszałek temu. Pan marszałek nie wprowadził go pod obrady, Cimoszewicz jest niewątpliwie szkodnikiem, to szkod- mimo że komisja sporządziła sprawozdanie 13 czerw- nikiem jest również pan Jan Maria Rokita, przedstawi- ca. Przyczyną wczorajszych wydarzeń stał się jeden ciel Platformy Obywatelskiej, który, obiecując lepsze człowiek, wyłącznie pan Cimoszewicz. Warto o tym rozwiązania, nie przedstawił ani posłom, ani górnikom, pamiętać. To człowiek o cechach dyktatorskich, który ani opinii publicznej, w jaki sposób chce ten raj osią- stał się przyczyną tego, że 37 policjantów i kilkunastu gnąć. Dziękuję bardzo. (Oklaski) związkowców zostało rannych. Pan marszałek, nie wprowadzając obywatelskiego projektu pod obrady Sejmu, spowodował konﬂikty i niepokoje społeczne, Wicemarszałek Józef Zych: narażając bezpieczeństwo państwa. Gdyby nie to, że marszałka chroni immunitet, powinien on stanąć przed Dziękuję, pani poseł. Trybunałem Stanu i ponieść za to odpowiedzialność. Głos zabierze pan poseł Gabriel Janowski, Ruch Pan marszałek okłamał posłów, górników i opinię pu- Patriotyczny. bliczną, twierdząc, że koszty wprowadzenia w życie tej ustawy wyniosą 26 mld zł, gdy tymczasem okazało się, że koszt jej wprowadzenia w 2007 r. wynosi 1 mld zł, Poseł Gabriel Janowski: a koszty 26 mld dotyczą wszystkich lat do roku 2011. Kłamstwa o wygórowanym koszcie ustawy rozpo- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Bracia Górnicy! wszechniał zarówno pan marszałek, jak i dziś przed- (Gwar na sali) Największym i najgłębszym przeżyciem, stawiciel SLD pan Martyniuk. Są to jednak wyłącznie które zapadło mi w pamięci i w jakiś sposób mnie ukształ- kłamstwa. towało, był mój udział w strajku górników w sierpniu Wracając do pana Cimoszewicza, przypominam też, 1988 r. w kopalni Lenin. Przyjechałem wtedy do gór- że pierwsze kopalnie w Zagłębiu Dąbrowskim zamknię- ników z pomocą żywnościową, zostałem wtedy na noc. to w 1997 r., gdy premierem rządu był pan Cimoszewicz. O północy zostaliśmy otoczeni przez ZOMO i milicję Wszyscy pamiętamy też powódź z roku 1997, gdy pan i rozpoczęło się natarcie. Chwyciliśmy się bardzo silnie Cimoszewicz powiedział ludziom, którzy wszystko stra- za ręce, zaczęliśmy się modlić. Milicja, ZOMO rozry- cili, że powinni się wcześniej ubezpieczyć. wali nas. Mnie i górnika, który się bardzo mocno mnie (Głos z sali: I miał rację.) trzymał, wyciągnięto do sąsiedniego pokoju, tam nas Górnicy słusznie upomnieli się wczoraj o swe prawa. rozerwano, wyłamując ręce. Rozpoczęło się przesłu- Gdyby ta ustawa nie została uchwalona, to po 2006 r. chanie, dwie godziny trwało. Po dwóch godzinach zo- górnicy musieliby pracować do 60 roku życia. To jest stałem załadowany do tak zwanej suki i zawieziony, nieludzkie. Praca górnika ma charakter najbardziej pamiętam, do wysokiego budynku w Katowicach. Tam uciążliwy i wymaga szczególnego traktowania. Często ułożono mnie na kozetce, zagotowano wodę, zaczęto górnik w wieku lat 60 jest wrakiem człowieka, a często polewać ścianę, a później po nogach. Nic nie mówiłem. po prostu tego wieku nie dożywa. Tej grupy społecznej Wzięto mnie pod pachę i ściągnięto do tak zwanego nie można traktować tak, jak urzędników, nauczycieli dołka. Tam leżącego na betonie rozebrano, obnażono. czy lekarzy, którzy też mają trudną pracę, ale nie moż- I jeden, pamiętam, z sierżantów chwycił mnie za brodę na jej porównać z pracą górnika dołowego. Dobrze za- i tak z dołu do góry i głową o ścianę. Drugi wziął nóż tem stało się, że dzisiejsza ustawa bezterminowo wy- i mówi: słuchaj, ty – i takie męskie słowo – obetniemy dłuża możliwość przechodzenia na emeryturę po 25 ci, co trzeba. Po pewnym czasie przyszło dwóch mili- latach pracy w górnictwie oraz wydłuża o 2 lata okres cjantów w cywilu... przechodzenia na wcześniejszą emeryturę dla grup (Głos z sali: Trzeba mieć.) społecznych pracujących w trudnych warunkach. Ty tego nie masz, bracie, i nie zabieraj głosu. Przy tej okazji trzeba przypomnieć, że możliwość Przyszło dwóch i powiedziało: albo więzienie, albo wcześniejszego przechodzenia na emeryturę mają prze- Rybnik. Nie wiedziałem, co to jest Rybnik. Zawieziono cież służby mundurowe. Tych uprawnień nikt w Polsce mnie do Rybnika i tam traktowano zastrzykami. Kilka nie kwestionuje, a przecież dotyczą one również ludzi, dni byłem maltretowany. którzy nie tylko że nie pracowali pod ziemią, ale strze- Przypominam to nie dlatego, żeby użalać się nad lali do Polaków czy byli przyczyną ich mordowania, sobą, ale dlatego, żeby uświadomić, jakimi metodami tak jak na przykład pan Salomon Morel. Jeśli zatem wtedy i dzisiaj rozwiązuje się tak bardzo ważne proble- tacy ludzie mogą pobierać wcześniejsze emerytury, to my. Mówię dzisiaj zachrypniętym głosem, ponieważ tym bardziej należy się ona górnikom. wczoraj od początku byłem wśród górników. Nie wy- Reasumując, koła Ruchu Katolicko-Narodowego szedłem do nich dlatego, że jest kampania wyborcza, i Ruchu Odbudowy Polski poprą projekt ustawy zawar- po prostu wyszedłem do nich, bo są ludźmi, którzy 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 161

Poseł Gabriel Janowski Pan marszałek Cimoszewicz miał dwukrotnie przekazane przez rząd, że to ma kosztować około 26 miliar- przyszli upomnieć się o swoje sprawy, tak jak i rolnicy dów. Ja przepraszam pana, taka informacja była dwu- na początku lat 90., których też tak samo traktowano krotnie przekazywana przez pana marszałka na posie- i chciano zniszczyć, i niszczono, polskie rolnictwo, tak dzeniu Prezydium Sejmu z powołaniem się na rząd. i dzisiaj niszczy się polskie górnictwo. Pamiętam, wczo- I to jestem zobowiązany powiedzieć, raj byliśmy też polewani, gazem traktowani. Drodzy Górnicy! Wysoka Izbo! Problemów nie można tak rozwiązywać. A dzisiaj tutaj słyszymy i wi- Poseł Gabriel Janowski: dzimy tę hipokryzję marszałków, przyszłych niby pre- mierów, którzy użalają się nad narodem, a faktycznie Dziękuję, panie marszałku. Ja słuchałem w telewi- wszystko czyniliście, tak jest, panie Rokita, tak jest. zji, rzeczywiście pan marszałek mówił, że to będzie 26 (Oklaski) Pamiętam ten moment z 1992 r., suszę, pio- miliardów kosztować. Co prawda nie powiedział, do ruńską suszę, kiedy wszystko wysychało. Ja jako mini- którego roku, czy to rocznie, czy do 2008, czy do 2011. ster rolnictwa wtedy zabiegałem, byśmy pomogli rol- Dzisiaj pan marszałek Borowski wykłada, że to będzie nikom, toś pan zakazał nawet spotkania z wojewodami, 1 miliard w 2006 r., w 2007 r. będzie 1 miliard, a 4 mi- którym miałem po prostu przekazać pewne zalecenia. liardy będzie w 2008 r., ale też nie wiadomo rzeczywi- Tak żeście się wtedy z Suchocką, prawda, problemami ście, ile to będzie to kosztować. społecznymi zajmowali! I dzisiaj też użalasz się nad Proszę państwa, ale to tylko świadczy o tym, że ci innymi grupami, mówiąc, że to one będą musiały pra- panowie nie mają kompetencji na te stanowiska! Oni wie że zapłacić za emerytury górników. (Oklaski) rzeczywiście tego przysłowiowego kiosku z pietruszką Wstyd mi za ciebie, wstyd! Jesteśmy na ty, więc ci mó- by też nie umieli prowadzić, a biorą tu za darmo pie- wię: wstyd mi za ciebie! niądze, nasze pieniądze! Drugi tutaj też z lewicy wielce wychwala marszał- ka, który nawet nie umie ocenić rzeczywiście, czy to ma kosztować, tak jak mówi drugi marszałek, już lep- Wicemarszałek Józef Zych: szy, prawda, że ta ma być jeden miliard, cztery miliardy, ten go przebił, bo mówi, że 26 miliardów. Panowie, Dziękuję. to wy nie umiecie policzyć zasadniczych rzeczy? Do (Poseł Maria Nowak: Ale to dotyczy wszystkich Rady Ministrów nie jest tak daleko – 900 metrów! Trze- emerytur, a nie tylko górniczych.) ba było panią Jarugę zapytać, jakie są rzeczywiste koszty tego przedsięwzięcia, a nie są to koszty, które przekraczają, powiedziałbym, stan kasy państwowej, bo codziennie miliony idą na zakup niepłaconych tu Poseł Gabriel Janowski: podatków przez właśnie rozmaite ﬁrmy zagraniczne! Gdzie jest minister skarbu, który powinien tutaj pilno- Ależ oczywiście. Ale to jest, proszę państwa, to, wać ﬁnansów polskich? Jak pilnuje? (Oklaski) A teraz czego jesteśmy świadkami od wielu lat, że właśnie rzą- górnikom żałuje, tym, którzy tam pod ziemią przez tyle dy usiłują skłócić naród. Mówili mi w 1990 r., kiedy lat wydobywają to nasze bogactwo! Jak wy śmiecie domagałem się cen minimalnych dla rolników, że trze- mówić ludziom, którzy pracują pod ziemią, narażając ba będzie odebrać nauczycielom, że trzeba będzie ode- swoje zdrowie i życie! Wy nie znacie tej troski matki brać pielęgniarkom, by dać rolnikom... i żony górnika, która nie wie, czy mąż wróci po szych- cie! Wy nie znacie tych uczuć, bo wy żyjecie w luksu- sie! Wy w ogóle żeście się z narodu polskiego wypisa- Wicemarszałek Józef Zych: li! (Oklaski) Tak jest. Panie marszałku, przepraszam, że mówię o tym tak Panie pośle, niech pan już skończy. emocjonalnie, ale nie można milczeć i nie można być, że tak powiem, tylko takim zimnym draniem, jak nie- który są, bo tutaj trzeba również uczucia, serca i rozu- Poseł Gabriel Janowski: mu. Życzę wam, byście ten rozum mieli przy rozwią- zywaniu tych społecznych polskich problemów, bo nie ...a przecież ceny minimalne, jak się okazało, są nie wiem, czy macie serce, a jeśli macie serce, to na pewno tylko w Unii, ale są i w Stanach Zjednoczonych. I dzinie tam, gdzie ono powinno być. Dziękuję. (Oklaski) siaj je wprowadziliśmy, ale że to przyszło z Brukseli, to jest dobrze, ale jak my w latach 90. domagaliśmy się tego, to to było złe. Dzisiaj to samo, prawda, z emery- Wicemarszałek Józef Zych: turami. Krótko mówiąc, jest to sprawa, która jest i bę- dzie rozwiązana z pożytkiem dla górników i dla innych Dziękuję panu posłowi. grup. To jest nasza powinność jako posłów, ministrów, Jeden momencik. Wysoki Sejmie, panie pośle Ja- premierów i prezydentów! I tej odpowiedzialności nikt nowski, jedną rzecz jestem zobowiązany sprostować. z nas nie zdejmie! Dziękuję. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 162 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Wicemarszałek Józef Zych: że winny być one gwarancją dla przyszłości Polaków. A jakie jest to zabezpieczenie, jeżeli co dzień pogarsza Dziękuję. się sytuacja materialna emerytów i rencistów? Zagro- Jeszcze jedna sprawa. Wysoki Sejmie, dzisiaj w po- żenia są jeszcze większe. Nikt nie zauważa występują- siedzeniu Konwentu Seniorów brała udział wicepremier cego marnotrawstwa ogromnych miliardowych środ- i brał udział minister ﬁnansów, i rzeczywiście przedsta- ków. Dopłaty z budżetu dla ZUS sięgają dzisiaj 30 mld wiali zupełnie inne wyliczenia. Dziękuję bardzo. zł, znaczna część jest niepotrzebna. Pan poseł Stanisław Dulias, niezrzeszony. Nie można przy tym obojętnie przejść wokół me- diów, które niepotrzebnie wyzwalały emocje podczas wczorajszego dnia. Co znaczy wytykanie górnikom Poseł Stanisław Dulias: większych emerytur? Przecież płacili większe składki ubezpieczeniowe. Co to znaczy, że górnicy przyjecha- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Pan li i osiągnęli cel? Co chwila było to powtarzane. A czy premier Pawlak na początku dzisiejszej debaty zwrócił stwierdzenie, że górnicy po 20 latach pracy w kopal- uwagę może na najważniejszą sprawę – regulamin Sej- niach powinni być zatrudniani potem na innych stano- mu ograniczający możliwości normalnego funkcjono- wiskach, jest rozsądne? Mogą tak mówić tylko ludzie wania posłów. I to jest jedna przyczyna zła, przyczyna bez wyobraźni. Jak można mówić o młodym wieku nabrzmiałego dzisiaj problemu. emeryta górnika, który przepracował 25 lat w kopalni, Po drugie, mówienie o ustawie emerytalnej dla gór- jeśli on jako 18-letnie dziecko rozpoczął ciężką pracę ników i przy tej okazji rozliczanie z mównicy sejmowej w górnictwie? Ludzie bez wyobraźni. Trzeba tam po- nieodpowiednich zachowań protestujących górników jechać i zobaczyć. jest co najmniej nie na miejscu. Dzisiaj mamy mówić, W pełni popieram opinię i poprawkę premiera Wal- mimo że jest to już i tak za późno, o problemie warun- demara Pawlaka, a także stanowisko Polskiego Stron- ków emerytalnych dla górników i to jest sedno sprawy, nictwa Ludowego, które wielokrotnie przywoływało do bo nie musiało dojść do protestu, a jeżeli tak, to nie normalności. musiał on nabrać tak ostrej formy. Problem winien być Na zakończenie wnioskuję o rozpatrzenie takiej rozpatrzony dużo wcześniej. Dzisiaj pani minister Ja- możliwości i zwołanie dodatkowego posiedzenia Sejmu ruga nie powinna mówić, że dochodzimy do jakiegoś przed końcem kadencji, w myśl wielu wniosków panów porozumienia, bo reakcja na 150 tys. podpisów powin- posłów, ale i moich projektów uchwał, które oczekują na być dużo wcześniej. Gdzie było ministerstwo i pani od ponad roku, wzywających do zmiany programu re- premier? Premier i marszałek Sejmu nie mogą chować strukturyzacji górnictwa i stanu polskiej gospodarki. głowy w piasek i tu należy szukać przyczyn wczoraj- Panie i Panowie Posłowie! Spełnijmy swoją powin- szego protestu. Górnicy od kilkunastu lat sprowadzani ność wobec Polaków. Bez tego nie podejmiemy ustaw są na margines naszej gospodarki. Moja walka o wstrzy- rozwiązujących do końca te problemy. Dziękuję bardzo. manie likwidacji kopalń i zmianę programu restruktu- (Oklaski) ryzacji górnictwa ma pełne uzasadnienie. Gdzie jest dzisiaj pan minister gospodarki, współwinny zaistnia- łego w górnictwie stanu? Należałoby sięgnąć dalej, do Wicemarszałek Józef Zych: wicepremiera Steinhoffa. Przyczyn tego należy szukać znacznie głębiej, tkwią Dziękuję panu posłowi. one w potrzebie zmiany polityki gospodarczej kraju. Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana. Należy rozwijać, a nie likwidować gospodarkę i nie Do zadania pytania zapisało się 25 posłów. zaciągać miliardowych kredytów na skutki likwidacji Zapytuję, czy jeszcze ktoś z państwa chciał się zgło- naszego przemysłu, w tym m.in. górnictwa. Należy sić. Nie. wstrzymać zafałszowane programy gospodarcze, wy- Zamykam listę. rzucić do kosza plany NPR-u, który zatracił swój sens Ustalam czas na zadanie pytania na 2 minuty. i aktualność, zrewidować inne programy gospodarcze, Proszę bardzo, pytanie zada pan poseł Zbigniew zmienić je tak, aby celem była gospodarka Polski. Na- Chlebowski, Platforma Obywatelska. leży przywrócić godne miejsce górnictwu, hutnictwu i wielu innym działom gospodarki, godne miejsce Ślą- skowi, który żywił i nadal jeszcze może dawać tak po- Poseł Zbigniew Chlebowski: trzebne stanowiska pracy dla Polski. Drugi wątek to sprawa polityki ubezpieczeniowej w Pol- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie mogłem zabrać sce, która wyraźnie skierowana jest przeciwko porząd- głosu w trybie regulaminowym, czynię to więc, zadając kowaniu systemu, a nie przeciwko tworzeniu mechani- pytanie. Otóż chciałbym oświadczyć i zaprzeczyć, zmów, które utrudniają życie polskim przedsiębior- a jednocześnie zapytać, dlaczego posłowie z tej trybu- stwom. ZUS stanowi dzisiaj nie rozwiązania społeczne, ny kłamią; m.in. pani poseł Nowak z PiS-u, pan poseł ale elementy systemu ﬁskalnego. Przestał się w nim Wrzodak, pan poseł Lepper. liczyć człowiek, obywatele polscy, którzy przez dzie- Reprezentowałem klub Platforma Obywatelska na siątki lat płacili składki ubezpieczeniowe. Zapomniano, posiedzeniu Konwentu Seniorów w poniedziałek i we 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 163

Poseł Zbigniew Chlebowski nasz klub nawet występował do marszałka Sejmu na piśmie, inne kluby także. I mówiłam o tamtych kon- wtorek, kiedy rozstrzygała się kwestia dotycząca po- wentach. Nie padło słowo ani o poniedziałku, ani rządku obrad Sejmu. o wtorku. I to chcę tutaj powiedzieć, żeby mi nie za- (Głos z sali: Pytanie.) rzucać kłamstwa, bo z tej mównicy kłamstwo nie pa- Pan marszałek Zych jest świadkiem, że w imieniu dło. Dziękuję bardzo. (Gwar na sali) mojego klubu ani ja, ani Rokita nie zgłaszaliśmy wnio- (Poseł Zbigniew Chlebowski: Też złożyliśmy na pi- sków o to, żeby w obecnym porządku posiedzenia Sej- śmie…) mu nie znalazł się punkt dotyczący m.in. emerytur pomostowych czy emerytur górniczych. Proszę więc nie kłamać z tej mównicy. Pan marszałek jest świad- Wicemarszałek Józef Zych: kiem, że takiego oświadczenia ani na piśmie, ani ustnie nie złożyłem. Panie pośle Chlebowski, proszę, żeby pan chwilecz- Mam jeszcze pytanie do pani minister w sprawie kę został… poprawki, którą zgłosiła Platforma. Czy to prawda, że Wysoki Sejmie! Są dwa zagadnienia, które często jest szansa na przyjęcie całościowej ustawy o emery- są mylone. Po pierwsze, potwierdzam, iż w poniedzia- turach pomostowych, która dotyczy wszystkich grup łek o godz. 19.30 w czasie Konwentu Seniorów wszyst- zawodowych, nie tylko górników, ale i nauczycieli, ko- kie kluby, w tym SLD, ustnie jeszcze wtedy, bo w na- lejarzy, pracowników pogotowia, Straży Pożarnej, stępnym dniu, we wtorek, zgłosiło na piśmie, były za wszystkich zawodów, których przedstawiciele są rze- wprowadzeniem do porządku obrad tego punktu. Wte- czywiście w niezręcznej sytuacji, bo ich uprawnienia dy był pan poseł Chlebowski, istotnie. Natomiast potem niestety kończą się od 1 stycznia 2007 r.? Czy gdyby zaznaczyły się różnice i były różne wypowiedzi co do Sejm zebrał się na jednym lub dwóch posiedzeniach tego, nad którym projektem, jak, jakie rozwiązania itd. jeszcze w sierpniu, we wrześniu, jest możliwe pani zda- Wtedy, już w tej dalszej części, zabierał głos i pan poseł niem zajęcie się tym projektem i rozstrzygnięcie kom- Rokita, i pan marszałek Tusk. A więc co do istoty, w po- pleksowo całej sprawy związanej z emeryturami po- niedziałek nie było sprzeciwu co do wprowadzenia tego mostowymi? Dziękuję. do porządku obrad. I to wszystko. Proszę bardzo, obecnie pytanie zada pan poseł Ta- Wicemarszałek Józef Zych: deusz Motowidło, Sojusz Lewicy… Przepraszam bardzo, panie pośle. Pan poseł Włodzimierz Czechowski, Samoobrona. Dziękuję panu posłowi. Zastanowiło mnie, że pan poseł Czechowski zrobił taką (Głos z sali: Brawo.) dziwną minę. (Poseł Marian Curyło: Lepper nie kłamie, panie pośle. Na złodzieju czapka gore.) Panie pośle… (Poseł Maria Nowak: Panie marszałku, czy w trybie Poseł Włodzimierz Czechowski: sprostowania będę mogła? Bo zostałam wymieniona i źle zrozumiana.) Dziękuję, panie marszałku. Proszę bardzo. (Gwar na sali) Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W okresie trans- (Głos z sali: Ale się dogadujecie.) formacji ustrojowej na skutek gwałtownego załamania się gospodarki ze strachu przed lawinowo narastającym bezrobociem obniżono wiek emerytalny o 5 lat. Spo- Poseł Maria Nowak: wodowało to do dzisiaj, że jest 2,5 mln dodatkowych emerytów i 3,5 mln bezrobotnych, a także 28-miliar- Dziękuję, panie marszałku. dowa coroczna dziura w budżecie. To był strach przed Chcę zabrać głos w trybie sprostowania. Muszę się nieumiejętnym prowadzeniem państwa. Jest to wynik odnieść do wystąpienia pana posła Chlebowskiego, zaniechania rozwiązania tych problemów przez rządy, który zarzucił mi kłamstwo… zarówno prawicy, jak i lewicy. Gorzej, wobec trudności (Poseł Zbigniew Chlebowski: Tak.) ograniczano dalej przywileje emerytalne, narastała nie- …i to nie wiem, czy ze złej woli, czy nie zrozumiał pan sprawiedliwość i dzisiaj nowo przyznawane emerytury poseł. Otóż można to sprawdzić w stenogramie. Nie są wyższe o 42% od emerytur przyznanych przed 1996 r. mówiłam ani o Konwencie, który odbył się w ponie- To musi być bezwzględnie naprawione. Dłużej nie wol- działek, ani o Konwencie we wtorek. Mówiłam o tym, no tolerować krzywdzenia 5,2 mln emerytów. To musi że gdyby pan przewodniczący klubu PO Rokita zgodził być naprawione, a czy będzie? Oczywiście, są próby. się i wsparł pozostałych przewodniczących w trakcie obrad Narodowy Fundusz Zdrowia zaleca szpitalom ograni- Konwentu, które odbywały się wcześniej, to wtedy nie czyć koszty leczenia ludzi po 65. roku jako nieroku- byłoby tego punktu na dzisiejszym posiedzeniu, tylko jących wyzdrowienia. A więc jest metoda, aby 40-mi- na posiedzeniu poprzednim albo nawet byłby on rozpa- lionowe państwo w środku Europy zalecało eutanazję trywany o dwa posiedzenia wcześniej. W tej sprawie w XXI wieku. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 164 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Włodzimierz Czechowski coś chcą od państwa, od budżetu. Nie chcemy nic. Pro- szę państwa, od wczoraj dostajemy potężne baty od Z tej trybuny i w komisji ostrzegałem, jako poseł mediów, od tych wszystkich, którzy na nas się wyży- Samoobrony z Katowic i górnik, że górnicy ze swoich wają, że przyjechaliśmy po pieniądze. Nie, od roku, od przywilejów okraść się nie dadzą, a pan marszałek półtora roku płacimy regularnie wszystkie podatki przez upór doprowadził do wczorajszej tragedii – aresz- i wszystkie podatki spływają do budżetu. Nie chcemy towano 69 górników, 37 jest rannych. Z całego serca jałmużny, chcemy godnie i spokojnie pracować. Gór- przepraszam górników, że zostali sprowokowani przez nik, zjeżdżając na dół, musi mieć spokój, proszę pań- politykierów, przepraszam policjantów, że zostali wy- stwa. Tam czeka na niego żywioł, z którym ani razu stawieni na tak ostrą próbę. Jaką gwarancję ma 9,5 mln jeszcze nie wygrał. I proszę dać górnikom spokój, aby emerytów, że przyszłe rządy przywrócą emerytom to, w spokoju zjeżdżali na dół i tam pracowali. z czego emeryci zostali w III Rzeczypospolitej okra- Kończąc, panie marszałku, muszę powiedzieć, że dzeni? Chodzi o równość emerytów wobec prawa, co- my, jako górnicy, dostaliśmy od kolejnych rządów roczną waloryzację rent i emerytur, likwidację starego straszne sprawy związane z normalnością, między in- portfela, najniższą emeryturę równą minimum – już nymi te sławetne odprawy od rządu AWS w tej chwili kończę – godziwe warunki w domach pomocy społecz- odbijają się nam czkawką, w tej chwili iluś górników nej. Szanowni emeryci, to wszystko jest w programie zostało bez pracy i nie mogą powrócić do pracy w ko- Samoobrony. Jeśli się zjednoczymy wobec tego progra- palni. Musimy to zmienić. mu, to jest szansa, że nareszcie wróci normalność w tym Kończąc, powiem tak, szanowni państwo, górnicy: kraju. Dziękuję za uwagę. (Oklaski) chcę wam szczególnie podziękować za to, że przyje- chaliście wczoraj i za to, że powiedzieliście „nie” tym wszystkim zmianom. Chcę przeprosić tych wszystkich, Wicemarszałek Józef Zych: którzy ucierpieli na tym, chcą przeprosić i powiedzieć – nie my byliśmy prowokatorami, nas sprowokowano Dziękuję. i musieliśmy to zaznaczyć. Wiem, że tak się to odbija Proszę państwa, z daleko posuniętej ostrożności przy- i ta dyskusja w tej chwili się przetacza w kierunku gór- pominam, że to nie jest punkt: oświadczenia poselskie. nictwa. Będziemy to tłumaczyć i będziemy w odpo- Prowadzimy debatę nad zupełnie innym punktem. wiedni sposób to przedstawiać, że mieliśmy rację. Proszę bardzo, pan poseł Tadeusz Motowidło, So- A będąc tu wczoraj, między innymi walczyliśmy jusz Lewicy Demokratycznej. o wszystkie grupy społeczne. Proszę państwa, kończąc, zbliża się 25. rocznica podpisania porozumień jastrzębskich. Nie mówi się Poseł Tadeusz Motowidło: o nich, mówi się o porozumieniach szczecińskich i gdańskich, a gdyby nie porozumienia jastrzębskie, nie Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Jako wiem, jak zakończyłyby się porozumienia gdańskie współorganizator wczorajszego przyjazdu górników i szczecińskie. Pamiętajcie o tym. Między innymi w tych chciałbym powiedzieć tak: od samego początku, kiedy porozumieniach, z których nam niewiele zostało, gór- zakończyła pracę Komisja Polityki Społecznej i Rodzi- nicy to najlepiej wiedzą, mieliśmy zabezpieczone to ny i powstał protokół tej komisji, gdzie ustaliliśmy w ogó- wszystko, co w tej chwili mamy. I będziemy walczyć le cały tryb i sposób procedowania nad tą ustawą, któ- tak długo, jak długo będziecie nam chcieli to zabrać. ra była opracowywana przez wszystkie grupy społecz- Dziękuję bardzo. (Oklaski) ne, pracowaliśmy nad obywatelskim projektem ustawy, dopominałem się i ostrzegałem jednocześnie, że nie damy sobie zabrać tego, co między innymi porozumie- Wicemarszałek Józef Zych: nia jastrzębskie z 1981 r. dały nam, jeśli chodzi o straj- ki. Prosiłem, chodziłem wszędzie, do wszystkich drzwi Dziękuję. w parlamencie, w rządzie. Oczywiście nie było takiej Panie pośle, to niech pan przyjmie jeszcze dla gór- woli. I przyjechaliśmy upomnieć się o to, co mamy i co ników ode mnie, że te 100% przekroczenia czasu to chcemy mieć. I nie jest prawdą, pani minister, że chce- było dla górników. (Oklaski) my coś więcej. Chcemy tylko i wyłącznie to, co mamy Bardzo proszę, pani wiceprezes Rady Ministrów. do tej pory. I nie jest prawdą, pani minister, bo pani Nie? Przepraszam bardzo. okłamała i pani ludzi ludzie okłamali marszałka Sejmu Proszę bardzo, pan poseł Marian Stępień, Sojusz i marszałek Sejmu powinien wyciągnąć konsekwencje Lewicy Demokratycznej. w stosunku do was – okłamaliście go, jeśli chodzi o koszty. (Poseł Zygmunt Wrzodak: Dobrze wiedział.) Poseł Marian Stępień: Wychodzę z założenia, i grupa społeczna, która pra- cowała, komitet obywatelski, że kosztów nie ma, a po- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kolega przedmów- nieważ ustawa obowiązuje, to będą oszczędności. Prze- ca powiedział prawdę, ja jeszcze następną prawdę po- stańcie opowiadać społeczeństwu głupoty, że górnicy wiem, ale ustosunkują się do wypowiedzi naszego ko- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 165

Poseł Marian Stępień Wicemarszałek Józef Zych: legi ze Śląska posła Czechowskiego. Kolego pośle, Dziękuję bardzo. zabrakło nam wczoraj pół godziny, żeby zakończyć Wysoki Sejmie! Panie Pośle! Przecież cały czas zatwierdzenie tej ustawy, a kolega przyczynił się też do o tym mówię, jaki jest temat, żeby nie wygłaszać tego, bo zajął 15 minut. Trzeba to powiedzieć, wyraźnie oświadczeń, że jest punkt dotyczący pytań i to jest dość powiedzieć. istotna informacja, o której pan poseł mówił, ale bardzo (Poseł Włodzimierz Czechowski: Nie gadaj głupstw.) proszę trzymać się regulaminu. Wszyscy członkowie komisji o tym wiedzą. Pan poseł Lech Kuropatwiński, Samoobrona. Proszę państwa, wczoraj na posiedzeniu komisji przyjęliśmy projekt ustawy, zakończyło się to więc wielkim sukcesem tej Izby parlamentarnej. Odniosę się Poseł Lech Kuropatwiński: do słów, które zostały wypowiedziane tutaj, na tej sali dzisiaj przez posła Jana Marię Rokitę. Pytam posła Jana Dziękuję, panie marszałku. Marię Rokitę, który zasiada w tym parlamencie 15 lat Wysoka Izbo! Dziś omawiamy sprawozdanie o eme- czy 12, co zrobił, żeby nie było takiej sytuacji, jaka ryturach pomostowych, które winny być już dawno ure- zaistniała wczoraj? Pytam też posła Waldemara Pawla- gulowane. Ale czekamy, aż dojdzie do tragedii, tu, przed ka, który też w tej Izbie parlamentarnej jest 12 lat, co Sejmem, i ponownie wygra marszałek Cimoszewicz, pod- zrobił dla górnictwa, żeby nie było takiej sytuacji, jaka nosząc sobie sondaże prezydenckie za stanowczość i nie- była wczoraj? wprowadzenie tego punktu do porządku obrad. Dziś po- (Poseł Józef Szczepańczyk: Bardzo dużo. Radzę ponownie widzimy, powinniśmy wiedzieć, kto ponosi winę czytać.) za ten wczorajszy skandal, który miał poniżyć Sejm. Proszę państwa, wiem, że jesteśmy przed wyborami, Pani Minister! Proszę powiedzieć, jaki będzie fak- każdy chce tutaj zaistnieć, ale trzeba też sobie zadać py- tyczny koszt dla budżetu w roku 2006, jeśli wprowa- tanie: Czy tak powinno być? Jest to pytanie zasadnicze. dzimy tę ustawę? Górnicy mają rację i walczą o spra- Pani Minister! Pani Premier! Czy prawdą jest, że ist- wiedliwe rozwiązanie dla siebie i dla swych rodzin. niało duże ryzyko i niebezpieczeństwo, że od 1 stycznia Dziś całą winę za ten krytyczny stan w górnictwie po- 2007 r. pracownicy zatrudnieni pod ziemią będą musie- nosi marszałek Cimoszewicz, który chciał to wszystko li pracować do 65. roku życia? Praca w górnictwie do 65. zwalić na Sejm, na nas, obecnych tu posłów. Zamierze- roku życia jest po prostu niemożliwa, jak już dzisiaj zo- nie marszałka Cimoszewicza potwierdził poseł Marty- stało powiedziane. Zatrudnieni pod ziemią narażeni są niuk, z jednej strony przyznał, że winę ponosi rząd na trudne, ekstremalne warunki pracy, jest to przede SLD, a z drugiej strony zarzucił, że tę winę ponosi rząd wszystkim brak promieni słonecznych, zapylenie i wie- Buzka i ten ciężar można tak z lewej na prawą przerzu- le, wiele innych jeszcze czynników. Pytanie jest nastę- cać, kto ma rację. Dziś zapewne górnikom żyje się go- pujące. Czy górnik pracujący pod ziemią zasłużył sobie rzej niż 20 lat temu, wtedy mogli utrzymać rodziny, na taką emeryturę po 50 latach pracy? Drugie pytanie, dziś im żyje się gorzej, biedniej i brak perspektyw na to, co było dzisiaj powiedziane, czy jest prawdą, że klub przyszłość. Pytam wprost, kto zawinił, że tego punktu Platformy Obywatelskiej przygotował taki projekt ustanie rozpatrzono na poprzednim posiedzeniu Sejmu? wy? Dziękuję bardzo. Następne pytanie. Czy prawdą jest, że za czasów AWS, wcześniej Unii Wolności, dochodziło też do starć policji z górnikami, rolnikami, bito pielęgniarki, czy Wicemarszałek Józef Zych: były takie zajścia, czy może ich nie było w ogóle? Dziś poseł Rokita zajął się wszystkimi grupami społecznymi. Dziękuję. Mówił górnikom: nie 25 lat, obiecuję wam 15 lat i eme- Panie pośle, ma pan jedyną możliwość, ale w ra- rytura. To dlaczego w latach świetnych rządów Suchoc- mach sprostowania. kiej, Buzka nie wprowadzono tej ustawy? Co przeszko- (Poseł Jacek Kasprzyk: W kwestii formalnej, panie dziło? Mieliście większość sejmową. Sprzedaliście 70% marszałku.) majątku narodowego, tylko pytanie, komu ten majątek On się nie powoływał na pana, ale proszę bardzo. wtedy rozdaliście? Dziś słowa rzucane przez posła Ro- kitę to kiełbasa wyborcza Platformy Obywatelskiej. Za- pewne wyborcy ocenią tę wypowiedź. Mamy coraz Poseł Jacek Kasprzyk: mądrzejsze społeczeństwo i nie da się tym społeczeń- stwem manipulować. Kończąc, nasuwa się pytanie. Nie, nie, nie odpowiadam, chciałbym poprosić pana Szanowni Państwo! Jak to jest, że odchodząca ekipa marszałka, aby zechciał dyscyplinować posłów, którzy z lewej strony zarzuca prawej i mówi tak: My rządziliśmy, albo zadają pytania, albo prowadzą dyskusję. Zaplano- teraz będziecie rządzić wy, jakby wmawiano, że teraz wy waliśmy za godzinę posiedzenie komisji. Zostały zgło- będziecie rządzić, żeby coś zmanipulować, żeby nie do- szone tylko dwie poprawki. Jeżeli chcemy poważnie puścić do tego, aby wydała się zmowa Magdalenki, zmo- potraktować tę ustawę, ten problem, to nie przeciągaj- wa „okrągłego stołu”. Wy, my – nie dopuśćmy środka, bo my tej dyskusji i dajmy szansę pracowania posłom, oni mogą wykryć, jak i co wtedy zmanipulowano ze spo- którzy chcą nad tym pracować. łeczeństwem i z narodem. Dziękuję bardzo. (Oklaski) 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 166 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Wicemarszałek Józef Zych: Poseł Anna Bańkowska:

Wysoki Sejmie! Mam jednak prośbę, bo możemy Dziękuję. doprowadzić do tego, że niestety regulaminowo będę Panie Marszałku! Chciałabym się zwrócić do pań uznawał, że nie na temat i przywoływał do rzeczy, ale i panów posłów o to, żebyśmy skoncentrowali się na proszę pamiętać o jednej sprawie podstawowej, że zada- problematyce dotyczącej tej ustawy, bowiem wszyscy, je się pytania i to pytania, na które można odpowiedzieć. prawie wszyscy występują z apelami o to, żeby rozwią- Jeżeli jest pytanie pana posła o to, kto jest winien, to kto zać problem górników i w ogóle emerytur pomosto- ma odpowiedzieć na ten temat – pani premier i ja? Prze- wych. Natomiast chcę powiedzieć, że realnie, jeśli ta cież to jest cały proces, a więc nie można. Jeżeli już py- debata dalej będzie trwała, to Komisja Polityki Spo- tania, to ściśle związane z tą tematyką. łecznej i Rodziny będzie miała wielkie trudności, żeby Proszę bardzo, pan poseł Leszek Bugaj, Polskie te ustawy dzisiaj rozpatrzyć. Proszę zwrócić uwagę, że Stronnictwo Ludowe. projekt Platformy Obywatelskiej to jest całościowy projekt, który wcześniej przygotowywał rząd, i to jest bardzo trudna sprawa, żeby dzisiaj się do tego odnieść. Poseł Leszek Bugaj: W związku z tym apeluję o to, żeby ograniczyć dysku- sję do tematów merytorycznych i żebyście państwo tą Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam pytanie do swoją dyskusją nacechowaną troską o górników i o in- pani premier, dlaczego tak długo to trwało, aż do 13 ne grupy zawodowe nie unicestwili im możliwości za- czerwca, i jakie były powody opóźniające rozstrzy- łatwienia problemu ustawowego, bo jak będziemy dalej gnięcie tego problemu? Jest to też pytanie do posła tutaj dyskutować, to po prostu nie będziemy mieli sprawozdawcy. przedmiotu do głosowania. Równocześnie chcę powie- I pytanie do pana marszałka. Panie marszałku, jakie dzieć, panie marszałku, że posiedzenie komisji, które było stanowisko Prezydium Sejmu, bo pan wie, jakie było zwołane na godz. 12, ponieważ tak miała trwać były powody nieumieszczenia tego w porządku obrad debata, musi być przesunięte i postanowiłam je zwołać Sejmu kończącej się obecnie kadencji. I pytanie do pół godziny po zakończeniu tego punktu obrad. Więc marszałka Sejmu, osobiście, dlaczego nie umieścił, dla- apel do wszystkich członków obecnych i nieobecnych czego nastąpiły takie zmiany? tutaj, żeby zechcieli pół godziny po zakończeniu obrad Pytanie do rządu, czy prawdą jest, o czym mówiła być na sali, ponieważ będziemy podejmować strate- wczoraj w telewizji pani minister Chłoń-Dominiczak, giczne dla górników i dla innych grup zawodowych że każdego – to kosztuje każdego, bo wszyscy Polacy decyzje. Dziękuję bardzo. są jedną rodziną – ma to kosztować 400 zł rocznie, jednostronne rozwiązanie tego problemu, czy to jest prawda? Żebyśmy o tym wiedzieli. I stało się nieszczę- Wicemarszałek Józef Zych: ście. Czy jednostronne ustawienie tego nie doprowadzi do stosowania takich argumentów przez zdesperowane Dziękuję. grupy społeczne? Polakom żyje się źle, wielu grupom. Pytanie zada pan poseł Tadeusz Gajda, Polskie Czy w tej walce, jak panowie tutaj to nazwali – jako Stronnictwo Ludowe. Przepraszam, jest zmiana. Pan oﬁcer wiem, co to jest walka – w wolnym kraju polskim poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk, Polskie Stronnictwo będą obowiązywały takie argumenty, jak ten, który Ludowe, proszę bardzo. wczoraj odbił się od policjanta, któremu te świadczenia emerytalno-rentowe trzeba będzie zabezpieczyć? Mam pytanie do związkowców, kto do tego doprowadził? Poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk: I odwrotnie, w kampanii wyborczej takiej rzeczy się nie mówi, ale jako poseł trzech kadencji uważam, że Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W zasadzie nad nikt nie będzie krzyczał, że tu siedzą złodzieje. Ja tu kwestią ustawodawczą trudno dyskutować, ponieważ nawet nie zarabiam i uważam, że ten, kto tym się po- zasiadające w Sejmie formacje polityczne wypowiedzia- sługuje i ma 1,5% alkoholu jest kryminalistą i powinien ły swoje zdanie i to jeszcze przed dniem wczorajszym. siedzieć w więzieniu. (Oklaski) Tylko nasuwa się pytanie na temat procesu procedowania w Wysokiej Izbie, ponieważ słyszymy tutaj głosy, że górnicy powiedzieli „nie”, ale komu? Wysokiej Izbie? Wicemarszałek Józef Zych: Dlaczego taka opinia idzie w teren? Wysoka Izbo, za swój klub Polskiego Stronnictwa Ludowego odpowia- Dziękuję. dam i mówię, że byliśmy po stronie ustawy, byliśmy za Bardzo proszę, pani przewodnicząca Bańkowska. wprowadzeniem jej pod obrady Sejmu. W 1997 r. uchwa- Poprosiłem panią o wyjaśnienia na temat stanu prac liliśmy konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, która komisji i perspektyw co do dalszego tutaj procedo- daje możliwość demokratycznej procedury. Czy górni- wania. cy musieli wczoraj przyjeżdżać do Warszawy? Bardzo proszę. (Poseł Tadeusz Cymański: Nie.) 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 167

Poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk Inne informacje, również informacje związkowe, wskazują na to, że ustawa pochłonie 1/8 tej kwoty. Czy powiedzieli: nie? Komu? Wysokiej Izbie czy Dzieląc to na 5 lat, otrzymamy kilkaset milionów zło- marszałkowi Sejmu, który się uparł? tych, czyli nie ma problemu. Takie zafałszowane infor- (Poseł Marian Janicki: Tak jest.) macje podawane są również przez innych ministrów. Kto pokryje koszty? (Oklaski) Nie mówię o kosz- Wydaje mi się, że to są zachowania na miarę skan- tach finansowych, pytam o koszty moralne tych pobi- dali, których ofiarami są w tym wypadku górnicy, tych ludzi, i z jednej, i z drugiej strony, gdzie wystąpił a kiedyś byli hutnicy, służba zdrowia, rybacy, rolnicy Polak przeciwko Polakowi. To jest deprawacja Konsty- itd., głównie po to, abyśmy likwidowali naszą gospo- tucji Rzeczypospolitej Polskiej. Panie marszałku, to darkę. Jeśli chodzi o wczorajszy dzień, jakie moralne uczynił kandydat na prezydenta RP i z tego trzeba wy- prawo miało TVN24 wyemitować za polskie pieniądze ciągnąć wnioski. w programie debatę, w której przywoływano Polaków: Chciałbym też zadać pytanie ministrowi finansów: kto chce płacić 400 czy 1200 zł. Każdy Polak tyle musi Dlaczego minister finansów poszukuje oszczędności zapłacić dla górników. To jest totalna bzdura, oszustwo; w poszczególnych grupach społecznych i zawodowych? wydaje mi się, że to jest skandal, którym powinna się Dlaczego nie szuka ich w super- i hipermarketach, w tym zająć prokuratura. Jest to manipulowanie społeczeń- obcym kapitale, który przez 16 lat był ściągany do Pol- stwem. Zresztą pani minister mówiła o podobnych ski i miał przynieść wielkie, wymierne zyski, miał bu- kwotach jeżeli chodzi o koszty. dować budżet państwa, a nie buduje? Dlaczego się nie I trzecie pytanie. Sądzę, że najwyższy czas, żeby wyciąga z tego wniosków? Dlaczego się nie wyciąga sprostować naszą wiedzę o górnictwie. Nigdy – udo- wniosków z takich sytuacji, o jakich wczoraj słyszeli- wadniałem to między innymi z tej mównicy – górnic- śmy, panie marszałku, akurat od pana? Mówię o tym, two nie było deficytowe. Jeżeli były okresowo, sezono- że Domy Towarowe Centrum zostały sprywatyzowane wo momenty zachwiania, to jest to zupełnie inny pro- poniżej wartości działek, na których stoją, że PZU zo- blem. Długi od 1990 r. generowały następne długi, a te stało sprywatyzowane za wartość dwuletniego zysku. były potrzebne do rozliczenia ubezpieczeń społecznych Tam trzeba szukać rezerw. Czy te błędy nam dziś otwo- i do zamknięcia dochodów w budżecie, co wspaniale zapoczątkował Balcerowicz, potem się z tego wycofał, rzą oczy? To jest pytanie, które chyba pozostanie bez a następnie powiedział o tym głośno pan minister Bauc. odpowiedzi. Dziękuję bardzo. (Głos z sali: Kto to zrobił?) Mój czas akurat się kończy. Pytacie, kto to zrobił? (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek To była ustawa o biopaliwach z 2002 r., przyjęliście Sejmu Kazimierz Michał Ujazdowski) weto prezydenta i milion hektarów zostało niezagospo- darowanych, (Oklaski) nie można wyprodukować u nas w Polsce 5% paliw, a za baryłkę ropy jest już cena 60 Wicemarszałek dolarów i niedługo nikogo nie będzie na to stać, na koł- Kazimierz Michał Ujazdowski: kach postawimy pojazdy. Więc, szanowni państwo, jeżeli mamy się bić w piersi, niech każdy się bije we Dziękuję bardzo. własne. Zweryfikujmy swoje postępowanie i głosowa- Pan poseł Romuald Ajchler, Socjaldemokracja Polska. nie w tym Sejmie. Dziękuję. (Oklaski)

Poseł Romuald Ajchler: Wicemarszałek Józef Zych: Dziękuję. Dziękuję. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Jacek Pytanie zada pan poseł Stanisław Dulias, niezrze- Kasprzyk z Socjaldemokracji Polskiej, dzisiejszy spra- szony. wozdawca, przedstawił poprawkę, która zmierza do tego, aby dać szansę nowemu rządowi do 2007 r. roz- wiązania tego problemu, bo nie dotyczy on tylko gór- Poseł Stanisław Dulias: ników, lecz także innych grup zawodowych, nauczycieli, hutników, rolników, użytkowników ciągników Dziękuję. rolniczych w rolnictwie itd. Jest to problem bardziej Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Ja- społeczny niż nam się wydaje. Dlatego chciałem zapy- kie są faktyczne koszty planowanych zmian ustawo- tać, pani minister, jaki jest stosunek rządu do poprawki wych? Według informacji mediów – ale taka jest też zgłoszonej przez Socjaldemokrację. wiedza, którą pani minister przekazywała – koszty Drugie pytanie. Oczywiście rozważamy dzisiaj wprowadzenia ustawy miały wynosić 26 mld zł w okre- sprawę grupy zawodowej rolników, ale są także nieroz- sie 5 lat. Dlaczego akurat miernik 5 lat? Pięciolatki wiązane sprawy ludzi górników, o które pytałem niedawno się skończyły. Co to za miernik? Ten okres prze- dawno na tej sali. W związku z tym, że waga problemu cież minął. jest dosyć duża, powtórzę pytanie. Pani minister, cho- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 168 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Romuald Ajchler Wicemarszałek Kazimierz Michał Ujazdowski: dzi o górnika, który pracował przez 10 lat jako górnik dołowy i któremu z racji tego, iż nie są przechowywa- Dziękuję bardzo, panie pośle. ne dokumenty o zarobkach, nie można zaliczyć tamte- Pan poseł Władysław Stępień, Sojusz Lewicy De- go okresu pracy, tamtych zarobków do wysokości eme- mokratycznej. rytury. Czyli innymi słowy, te 10 lat pracy górnika z powiatu nowotymskiego – bo tak się złożyło, dzisiaj jestem w tym powiecie – nic mu nie dało, dosłownie Poseł Władysław Stępień: nic z tego nie zaliczono. Nie zaliczono, bo kopalnia nie ma informacji o jego zarobkach. On sam ma tylko po- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Będę miał jedno twierdzenie, że był górnikiem dołowym. Ten problem ważne pytanie do pani premier, do pani minister, ale dotyczy także innych grup zawodowych. wcześniej muszę powiedzieć dwa słowa w związku Pani minister, w związku z powyższym, czy jest z wystąpieniem pana Jana Marii Rokity, który w przed- szansa na to, aby rząd zajął się tym problemem? Prze- stawianych przez siebie treściach osiągnął obłudę na cież tutaj nie chodzi o dodatkowe koszty związane poziomie Himalajów. Otóż pan poseł Rokita ujął się z wysokością emerytury tego górnika, gdyż on, pracu- dzisiaj za kilkoma grupami zawodowymi, między in- jąc na dole, wypracował sobie tę emeryturę. Dochód, nymi za strażakami, ale cały klub Platformy głosował jaki uzyskiwał, miał zaliczany, płacono od niego prze- przeciwko przekazaniu pieniędzy dla straży pożarnych cież składki. Tu chodzi o pomoc tym ludziom, o to, aby w budżecie państwa na 2006 r. Pan poseł Rokita ujmu- mogli za swoją pracę uzyskać rekompensatę w formie je się za górnikami, ale Klub Parlamentarny Platforma wyższej emerytury, o nic innego. Dziękuję bardzo. Obywatelska zablokował ustawę o restrukturyzacji ﬁ- nansowej górnictwa siarki, co spowoduje jej nieuchwa- lenie – bo niestety, nie będzie uchwalona – i we wrze- Wicemarszałek śniu zostanie zwolnionych 200 górników w ﬁrmach, Kazimierz Michał Ujazdowski: które likwidują górnictwo siarkowe. (Poseł Marian Janicki: Niemożliwe.) Dziękuję bardzo. Pan poseł Rokita ujmuje się za innymi zawodami, Pan poseł Józef Mioduszewski, Polskie Stronnictwo ale jako człowiek AWS w roku 1998 głosował za usta- Ludowe. wami pomostowymi, które mają pozabierać przywileje. To tak, żeby było sprawiedliwie. Poseł Józef Mioduszewski: Chciałbym również przypomnieć, że pan poseł Ro- kita i cały klub głosowali przeciwko ustawie lichwiar- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Krążą legendy o ba- skiej – żeby jednak ta lichwa w Polsce funkcjonowała jońskich kwotach, jakie ma kosztować ta ustawa. Mówi się i „skubała” biednych. o 26 mld, padła kwota 400 zł od jednego Polaka. Jednocze- Chcę również powiedzieć, że to za rządów AWS śnie pani premier Jaruga-Nowacka powiedziała, że górnik i Unii Wolności w Sejmie podwyższono wynagrodze- nie będzie pracował do 65. roku życia, że nawet jakby nie nia, przygotowano ustawę o trzynastej pensji i wszyst- było tej ustawy, musiałaby być inna, aby uszanować tę pra- kie inne rzeczy, które dzisiaj są kwestionowane przez cę pod ziemią i stworzyć preferencje emerytalne. Wobec tych samych, obłudnie zachowujących się ludzi. tego, gdybyśmy nawet nie uchwalili tej ustawy, byłaby inna Mam zatem pytanie teraz do pani minister. Pani ustawa rządowa, która by dawała te preferencje. Wobec tego minister, ponieważ w pośpiechu pracuje się nad waż- te kwoty są naprawdę wyssane z palca, a ja chciałbym, żeby nym systemowym rozwiązaniem dla górników węgla rząd to potwierdził, bo w projekcie obywatelskim była kwo- kamiennego, górników pracujących pod ziemią, którzy ta określona na 278 mln zł. Odliczając od tego emerytury słusznie muszą mieć ekstraprzywileje, nie ma co dys- pomostowe, byłoby to 175 mln zł. Więc byłaby to kwota, kutować w ogóle nad tym, chciałbym zapytać, czy w cza- powiedzmy, do zniesienia. sie prac nad tą nowelizacją ustawy zagwarantowane Druga sprawa. Są już uregulowane sprawy emery- zostaną przywileje górnicze dla górników siarki, którzy tur mundurowych, ale nie w jednej ustawie, bo ustawa w świetle poprzedniej ustawy te przywileje ze względu o Służbie Więziennej jest inna, o Policji – inna, o woj- na bardzo uciążliwą, niebezpieczną pracę posiadali. sku – inna itd. Mamy tutaj do czynienia z grupą osób Dziękuję bardzo. (Oklaski) zatrudnionych w szczególnych warunkach. Czy zatem rzeczywiście musi być to koniecznie jedna ustawa, czy też, jeśli teraz przyjmiemy to w ustawie w stosunku do Wicemarszałek górników, to później... Myślę, że nawet ze względu na Kazimierz Michał Ujazdowski: wymogi konstytucyjne będą musiały być przyjęte ustawy dotyczące innych grup zawodowych. I nic nie stoi Dziękuję. na przeszkodzie, żeby były to regulacje w innych usta- Głos ma pan poseł Marek Suski, Prawo i Sprawie- wach, niekoniecznie w jednej. Dziękuję bardzo. dliwość. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 169

Poseł Marek Suski: wić tezę, że wczorajsze wydarzenia nie miały charakteru przypadkowego i miały one mieć nieco inny cha- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiaj uchwalamy rakter i nieco inny przebieg, niż to tutaj część mówców ustawę – w zasadzie, można powiedzieć, z prędkością przedstawia. Otóż jestem przekonany, że wczoraj był światła – pod wpływem kamieni, które poleciały w stro- przygotowany taki scenariusz, że pan marszałek Cimo- nę Sejmu. To bardzo zły sposób procedowania. szewicz w drodze swojej dobrej woli, łaskawości zga- Ja mam pytanie dotyczące treści tej ustawy, tej pro- dza się na przeprowadzenie tej debaty. I wszystko szło pozycji. A co z kobietami, które miały również przejść w dobrym kierunku, tylko że nagle części uczestników na wcześniejsze emerytury, które pracują w szkodli- demonstracji puściły nerwy, być może nie zostało to wych warunkach? Czy dzisiaj będziemy uchwalać usta- rozpisane zbyt dokładnie, i doszło do awantury. Doszło wę dla górników tylko dlatego, że oni są silni, a zapo- do strasznych scen, które nie powinny mieć miejsca mnimy o tych, którzy też pracują w trudnych warun- pod polskim parlamentem, które nie powinny mieć kach, a są słabi? miejsca w żadnym polskim mieście. I tutaj ta sytuacja I drugie pytanie. Ile będzie w roku 2007 kosztowa- jest jednoznacznie naganna. Ci, którzy ten scenariusz ło wypłacenie wcześniejszych emerytur dla samych przygotowywali, są godni słów najwyższego potępie- górników, tylko w tej jednej kategorii? Bo tu padały nia. Projekt ustawy był od dawna przygotowany. Pro- takie kwoty, że w zasadzie dzisiaj posłowie sami nie blemem były koszty tej ustawy. wiedzą, jaki ma być koszt tego, co uchwalamy, a po- Mam pytanie do pani premier. Jak to się stało, że winniśmy uchwalać w sposób świadomy. posłom, podobno również marszałkowi Sejmu, bo mar- Trzecie pytanie mam do rządu. Co stało się z pie- szałek Zych to potwierdził, były dostarczane różne in- niędzmi z pożyczki na restrukturyzację górnictwa, formacje na temat kosztów przeprowadzenia tej usta- które zostały wzięte przez ten rząd, i jak zostały wyko- wy? Przecież to nie są dodatkowe przywileje, o których rzystane? tutaj mówili przedstawiciele Samoobrony. To są upraw- Również jest pytanie do sprawozdawcy. Kiedy było nienia górnicze i przedstawicieli innych zawodów, któ- gotowe sprawozdanie? rzy pracują w warunkach ekstremalnych, uprawnienia (Poseł Jacek Kasprzyk: 14 czerwca.) aktualnie istniejące. Skąd wzięły się te wyliczenia, kto Bo tu powiedziano, że to sprawozdanie było dużo jest odpowiedzialny za dostarczenie tych obliczeń? wcześniej gotowe i marszałek Cimoszewicz nie dopusz- Przecież jest różnica między 26 mln zł a 1 mln. Dla- czał pod obrady tego sprawozdania w ważnej kwestii. czego Wysoka Izba była wprowadzana w błąd? Dzię- I można powiedzieć, że pan marszałek Cimoszewicz, kuję. (Oklaski) choćby przypominając sobie wypowiedzi w sprawie powodzi i to zachowanie przed Komisją Śledczą, ma taką skłonność do prowokowania obywateli. Można Wicemarszałek powiedzieć, że jest kandydatem na prezydenta, który Kazimierz Michał Ujazdowski: to prezydent w Polsce powinien być kimś w rodzaju sapera rozładowującego nastroje społeczne, a pan mar- Dziękuję panu posłowi. szałek Cimoszewicz, czego się tknie, to eksploduje. Ja Poseł Tadeusz Gajda, Polskie Stronnictwo Ludowe. myślę, że to powinno być sygnałem dla naszego społe- Proszę o zabranie głosu. czeństwa. Jeżeli chcemy żyć w państwie spokojnym, to pamiętajmy, do czego prowadzą decyzje marszałka Ci- moszewicza już tylko po kilku miesiącach sprawowania Poseł Tadeusz Gajda: urzędu przez pana marszałka. A przecież prezydent będzie przez 5 lat i pan marszałek Cimoszewicz, jeśli Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Nie- nim zostanie, będzie detonatorem społecznym przez 5 jako kontynuując to, co mówił poprzednik w pytaniu, lat. Dziękuję bardzo. (Oklaski) rzeczywiście ten scenariusz był pisany, ale on jest pi- (Poseł Renata Basta: Będzie rewolucję robił.) sany już parę miesięcy. Jeżeli ktoś myśli, że Wysoka Izba nie orientuje się w tych scenariuszach, jak zrobić z upadającej partii nowoczesną, z nowym przywódcą Wicemarszałek partii, z marszałkiem, który nie chce politykiem być, Kazimierz Michał Ujazdowski: a potem go wszyscy proszą, żeby był politykiem, i jest najlepszym kandydatem... Otóż powtarza się scenariusz Pan poseł Wojciech Szarama, Prawo i Sprawiedli- lepiej pisany niż w AWS. Brakło reżysera w AWS, żeby wość. napisać podobny scenariusz, i już narodu nie udało się nabrać. SLD się do tej pory udaje. Idą notowania, jest kandydat super, jest polityczny, apolityczny, jak kto Poseł Wojciech Szarama: chce. Jeden wicemarszałek rezygnuje, przychodzi, przechodzi, popiera. I na to wszystko patrzą biedni gór- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiejsze wypo- nicy. Wstyd mi jest, że my w opozycji, którzy powin- wiedzi, a w szczególności wypowiedź przedstawiciela niśmy stanowić większość, bo ten rząd nie ma już legi- klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej, każą mi posta- tymacji i nie ma większości, nie potraﬁmy porozumieć 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 170 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Tadeusz Gajda Ja wiem, że pani tego nie rozumie, bo pani jest po- chłonięta swoją głupotą. się, żeby nie robić takiej popeliny przed wyborami, Ci ludzie, którzy wymawiają te piękne słowa, niech żeby nie zniechęcać ludzi do pójścia do wyborów. Ten powiedzą, w jaki sposób zdobyli swoje pieniądze, w jaki scenariusz jest napisany twardo: im mniej pójdzie do sposób zdobyli majątki, synowie bezrolnych, bezrobot- wyborów, tym lepiej dla lewicy. Otóż wpisujemy się w to nych, biedaków, w jaki sposób budowali fortuny. Może wszystko. I dzisiaj wpisał się w to wszystko znakomity któryś z nich zechce powiedzieć, jak się to robi. polityk, znakomity aktor o wielu twarzach, można by Panie Marszałku! Ten kraj wymaga reperacji. Dzię- powiedzieć, Jan Maria Władysław Rokita. Ile imion, kuję bardzo. tyle twarzy. Otóż wpisał się w to wszystko w taki spo- sób, że nadal podobnie chce oszukiwać górników. Nie dali się oszukać. Wicemarszałek I do związkowców, bo tak jak ojciec odpowiada za Kazimierz Michał Ujazdowski: małoletnie dzieci w rodzinie, tak szef związku czy sze- fowie związku odpowiadają za tych, których przywożą Dziękuję bardzo. tu, do Warszawy. I w najlepszej beczce miodu, jeśli Ja znam pana grację. Gdyby pan mógł przeprosić znajdzie się jedna kropla dziegciu, to wszystko jest do panią poseł Marię Nowak, bo... wyrzucenia. Nie można w taki sposób działać w związ- (Poseł Marian Curyło: Jest to konieczne?…) ku, co do którego wczoraj przyjmowaliśmy w chwale Gdyby pan mógł – proszę, znając pana kulturę oso- 25 lat jego działania. Po prostu tak nie można. Takimi bistą – przeprosić panią poseł Marię Nowak, bo nie sposobami można wszystko to, co jest mądre, rozwalić, można tak do kobiety mówić. Można polemizować bar- bo pijany nigdy nie ma racji. Dziękuję. (Oklaski) dzo mocno… (Poseł Marian Curyło: Kultura osobista jest pojęciem względnym. To, co pan uważa za kulturę osobistą...) Wicemarszałek Ale ja mam wielką prośbę. Kazimierz Michał Ujazdowski: (Poseł Marian Curyło: Nie muszę chyba...) (Głos z sali: Marian, jesteś kulturalny – przeproś.) Dziękuję bardzo. (Głos z sali: Na kolana.) Pan poseł Jan Antochowski, Sojusz Lewicy Demo- Pan poseł Marian Curyło, Samoobrona Rzeczypo- kratycznej. spolitej Polskiej. (Poseł Marian Curyło: Pani poseł jest politykiem i zdaje sobie sprawę, że politycy się różnią, niekiedy Poseł Marian Curyło: różnymi sposobami. Polityk powinien być gruboskór- ny, aczkolwiek skuteczny. A więc pani na pewno nie czuje się obrażona.) Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Każda danina Pan poseł Jan Antochowski, Sojusz Lewicy Demo- krwi składana przez górników podnosiła Polskę z kolan, kratycznej. ale, jak powiadał Cyceron, można zwyciężać głupców, (Poseł Maria Nowak: Panie pośle, nie jestem gru- ale zdrady we własnym łonie zwyciężyć się nie da. boskórna i...) Szanowni Państwo! Nie ma pieniędzy dla górników, (Poseł Marian Curyło: Ale powinna pani być, nie ma pieniędzy dla ludzi pracy. Ale ludzie, którzy w swej żeby...) podłości wczoraj debatowali o świętościach – AWS, Proszę bardzo. „Solidarność”, święty mąż pokoju; wszystko to prawda – nie powiedzieli, żadnemu nie przeszło przez usta, o wspaniałym kapłanie, o prałacie Jankowskim, który Poseł Jan Antochowski: także pomagał zrodzić „Solidarność”. (Poseł Renata Basta: O Boże, o Boże!) Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Premier! O Boże, o Boże, Boże, czemuś mnie opuścił? – zawo- Wstyd mi za kolegę, przepraszam panią poseł. łaj sobie. Boże, czemuś mnie opuścił? Moje pytania będą dotyczyły następujących spraw. Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! I znów wołał Pan poseł Jan Władysław Maria Rokita w swoim wy- wieszcz, i można te słowa powtórzyć: „trzeba nam teraz stąpieniu stwierdził, że górnicy powinni pracować nie umierać, by Polska umiała znów żyć”. Ale ta Polska nie dłużej niż 15 lat, dokładnie ani jednego dnia dłużej. umie żyć. I znów usłyszymy śpiew: „wyklęty powstań Zgadzam się z tym oczywiście i myślę, że wszyscy po- ludu ziemi, powstańcie, których dręczy głód”. W tym słowie w tym parlamencie, ale i ci, którzy znajdą się w kraju brakowało rąk do pracy. Ten kraj stał się nędza- przyszłym, również się z tym zgadzają. Chciałbym jed- rzem Europy i pośmiewiskiem Europy. Nie ma koncep- nak zwrócić uwagę, że tym samym pan Jan Maria Ro- cji gospodarczej. Ale mamy konkordat, mamy Komisję kita, przyszły premier, złożył deklarację, że tak w rze- Wspólną Rządu i Episkopatu, mamy bohaterów. czywistości będzie, że nie powtórzy się sytuacja „usta- Panie Marszałku! Ci górnicy… wy 203”. Pan poseł Rokita również ujął się za wieloma (Poseł Maria Nowak: O czym on mówi?) grupami społecznymi i zawodowymi, które mają być 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 171

Poseł Jan Antochowski te środki są tak potężne, są tak wysokie, iż rząd nie byłby w stanie tego udźwignąć? Czy nie byłby w stanie uwzględnione w projekcie ustawy emerytalnej pomo- udźwignąć tego budżet naszego państwa? Ostatnie py- stowej. Bardzo dużo jest tych grup. Ja chciałbym jesz- tanie zadaję nie bez kozery, sądzę bowiem, że nie są to cze do tych grup zawodowych dołożyć byłych pracow- aż tak wysokie kwoty, które nie mogłyby być pozyska- ników państwowych gospodarstw rolnych. 450 tys. ne do budżetu. Możliwości takie zaprezentowane są ludzi zostało wyrzuconych na bruk, pozbawionych ja- chociażby w programie społeczno-gospodarczym Sa- kichkolwiek środków do życia. Licząc to, jest to 2 mln moobrony. Dziękuję uprzejmie.(Oklaski) ludzi, którzy do dziś nie mogą, po 1992 r., pozbierać się i godnie żyć w naszej ojczyźnie. Proponowałbym, żeby tego momentu pan poseł Rokita nie przegapił Wicemarszałek i również ujął tę grupę zawodową w tych swoich zamie- Kazimierz Michał Ujazdowski: rzeniach jako przyszły premier. Chciałbym także zapytać pana posła sprawozdawcę, Dziękuję. jak to w rzeczywistości będzie z nauczycielami. O ile Pan poseł Ryszard Stanibuła, Polskie Stronnictwo przedłuża się ten okres, jeśli chodzi o przejście na eme- Ludowe. rytury pomostowe nauczycieli? Dziękuję.

Poseł Ryszard Stanibuła: Wicemarszałek Kazimierz Michał Ujazdowski: Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę skierować Dziękuję. kilka pytań do pani premier, pani minister, pana posła Pani poseł Renata Rochnowska, Samoobrona Rze- sprawozdawcy i pana marszałka. czypospolitej Polskiej. Czy nie byłoby zasadne wprowadzenie do regulaminu Sejmu przepisów, że tylko i wyłącznie realna groźba zamieszek społecznych i ulicznych może wy- Poseł Renata Rochnowska: musić, siłowo nawet wprowadzić do porządku dziennego obrad punktów dotyczących najżywotniejszych Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wczorajszy dzień problemów różnych grup społecznych? Uważam, że pozwolił nam wszystkim przypomnieć sobie protesty należałoby przywrócić w regulaminie Sejmu zapisy, rolników z 1990 r., którzy przybyli pod Sejm, aby bro- aby w kwestiach spornych, istotnych, dramatycznych, nić swych gospodarstw przed niszczycielską polityką jakie często występują w społeczeństwie, przed posie- Balcerowicza. Była to lekcja historii, z której jednak dzeniem Sejmu decydowała Wysoka Izba, cała sala, my, nie wyciągnięto odpowiednich wniosków. tutaj zgromadzeni. Szanowna Pani Minister, Pani Premier! Chciałabym Czy nie byłoby zasadne i logiczne zapraszanie przed- spytać: Czy dopiero przyjazd zdesperowanych górni- stawicieli związków zawodowych na posiedzenia resor- ków do Warszawy skłonił rząd do podjęcia dodatko- towych komisji sejmowych, gdzie procedowane są naj- wych działań i wyliczeń opartych o nowe wskaźniki? żywotniejsze problemy poszczególnych grup społecz- Chciałabym też spytać: Czy obecna trudna sytuacja w zanych? Ja wiem, że są proszeni, ale sporadycznie, nie kresie reformy systemu emerytalnego nie jest w znacz- zawsze. A powinniśmy dążyć do tego, żeby przedstawi- nym stopniu spowodowana działalnością wysoko zbiu- ciele tych grup byli proszeni na posiedzenia komisji i jed- rokratyzowanych zagranicznych funduszy emerytal- nocześnie mogli przedkładać swoje postulaty. nych, w których to gromadzone są składki naszych Jakich form nacisku winny używać najsłabsze, ze- emerytów, które nie pracują na ich korzyść, lecz wy- pchnięte na margines życia grupy obywateli, którzy w mil- prowadzane są poza kraj i tam inwestowane? czeniu częstokroć dokonują kroków desperackich, trak- Chciałabym również zwrócić się do Wysokiej Izby: tując to jako ostateczność i wyraz bezsilności? Czy szybciej i silniej nie powinniśmy wywierać presji na rząd i na marszałka Sejmu w zakresie chociażby Pani Premier! Rolnicy są również w bardzo drama- kompromisowego uregulowania spraw, nad którymi tycznej sytuacji. Dochody rolnicze są dramatycznie ni- toczy się dzisiejsza debata? Co prawda były interwencje skie. Ceny płodów rolnych są bardzo niskie. Rynki rolne klubów, ale okazały się one mało skuteczne. prawie nie funkcjonują – myślę o cenach zbóż. Wczoraj Pani premier, proszę bardziej szczegółowo poinfor- było mnóstwo demonstracji, były demonstracje na dro- mować Wysoką Izbę o skutkach ﬁnansowych podejmo- gach, ok. 5 tys. rolników w kraju też protestowało. Pro- wanych dzisiaj ustaleń dotyczących górników. Publiko- siłbym o zwrócenie uwagi na te kwestie. Jeśli chcemy wane są bowiem różne wyliczenia, które często odbie- być posłami, senatorami, jeśli chcemy rządzić, sprawo- gają od siebie i wprowadzają zarówno Wysoką Izbę, jak wać władzę, to, proszę państwa, więcej pokory, więcej i społeczeństwo w błąd. Jakie byłyby skutki budżeto- skromności, więcej sumienia i uczciwości. A jednocze- we, gdyby reforma objęła również inne grupy społecz- śnie nie róbmy igrzysk i nie bądźmy butni ani pod Sej- ne? Pani premier, chciałabym zapytać: Czy naprawdę mem, ani w Sejmie. To nie licuje, to nie... 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 172 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Wicemarszałek Ministrów, czy nie dał zbyt dużo uprawnień marszałko- Kazimierz Michał Ujazdowski: wi Sejmu i czy marszałek nie liczy się ze stanowiskiem Sejmu. Decyzje w bardzo istotnych sprawach marszałek Dziękuję bardzo. w zasadzie zmienia z godziny na godzinę. To są wnioski na przyszłość. Kiedyś Prezydium Sejmu miało większe kompetencje, ważne decyzje zapadały na obradach ple- Poseł Ryszard Stanibuła: narnych. To jest w dużej części nasza wina. Pytanie do pani minister. Dlaczego rząd na czas nie Dziękuję bardzo. przygotował właściwego projektu ustawy dotyczącej świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla wszystkich zainteresowanych grup zawodowych? Prze- Wicemarszałek cież to jest domena rządu. Rząd powinien tego dokonać. Kazimierz Michał Ujazdowski: Nie powinniśmy w takim trybie pracować jak teraz dla jednej grupy. Pani poseł Mariola Sokołowska, Socjaldemokracja I pytanie. Jakie koszty? Chodzi o to, żeby pani mi- Polska. nister czy pani premier powiedziała, jakie będą tego koszty, bo tu są duże wątpliwości. Kiedyś uchwaliliśmy ustawę „203” dla bardzo wąskiej grupy. Do dzisiaj rząd Poseł Mariola Sokołowska: nie wywiązał się z tego obowiązku wobec pielęgniarek i położnych. I trzeba dzisiaj tutaj powiedzieć, że naj- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W dniu wczoraj- wyższą cenę w ciągu tych kilkunastu lat – są eksper- szym Komisja Polityki Społecznej i Rodziny obrado- tyzy Instytutu Ekonomiki Rolnej, raporty ONZ, Komi- wała w koszmarnych warunkach, pod naciskiem pana sji Europejskiej – zapłacili rolnicy, jedyna grupa, która marszałka Cimoszewicza i protestujących górników. tak straciła na dochodach, już nie mówiąc o byłych pra- W efekcie prac wykreślono z projektu tak długo bloko- cownikach państwowych gospodarstw rolnych, którzy wanej ustawy wszystkie inne grupy zawodowe, między zostali w zasadzie upokorzeni. I też na tej sali zabrakło innymi nauczycieli. Związek Nauczycielstwa Polskiego stosownych rozwiązań. od siedmiu lat zwraca uwagę na specyﬁkę pracy na- Ale, panie marszałku, dlaczego wybiórczo marsza- uczyciela, wytrwale negocjując i zabiegając o zrozu- łek wprowadza poszczególne punkty pod obrady? Dla- mienie u wszystkich rządzących. czego od półtora miesiąca leży prawo spółdzielcze, Pani premier Jaruga-Nowacka w dniu wczorajszym sprawozdanie dotyczące kilku milionów osób, gotowe pouczyła polskich nauczycieli, że mają nauczyć się emi- sprawozdanie, dające szanse wzrostu gospodarczego, sji głosu, wówczas nie będą tak dotkliwie odczuwali tworzenia miejsc pracy, zmniejszania bezrobocia, roz- trudów ciężkiej pracy. Gratuluję niewiedzy o cało- woju, i to przy minimalnej pomocy ze strony budżetu? kształcie problemu. Dlaczego marszałek Cimoszewicz, też w zasadzie jed- Związek Nauczycielstwa Polskiego występuje nie noosobowo, nie dopuścił do rozpatrzenia tego korzyst- tylko w trosce o polskich nauczycieli, ale w szczegól- nego dla Polski i polskiej gospodarki sprawozdania? ności o polskich uczniów, a także o polską szkołę. Cią- Dziękuję. (Oklaski) gle słyszymy, jak to drogo będzie kosztowało. Pytam więc panią minister: Ile kosztuje wdrożenie przepisu o przedłużeniu obowiązywania emerytur pomosto- Wicemarszałek wych nauczycieli od 2006 r. do 2008 r., bo do wczoraj Kazimierz Michał Ujazdowski: pani minister nie umiała na to pytanie odpowiedzieć? W zamian za to szafowała kwotą 26 mln w odniesieniu Dziękuję bardzo. do wszystkich grup zawodowych. Dziękuję. Pani poseł Ewa Sowińska, Liga Polskich Rodzin. Proszę nie kierować do mnie pytań zaadresowanych osobiście do marszałka Cimoszewicza, bo nie jestem Wicemarszałek władny występować w jego imieniu. To jest raczej za- Kazimierz Michał Ujazdowski: danie dla przewodniczącego klubu Polskiego Stronnic- twa Ludowego. Dziękuję bardzo. Pani poseł Ewa Sowińska, Liga Polskich Rodzin. Pan poseł Stanisław Kalemba, Polskie Stronnictwo Ludowe. Poseł Ewa Sowińska:

Poseł Stanisław Kalemba: Dziękuję bardzo. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wszyscy mamy Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sejm powinien za- świadomość, co się wczoraj przed Sejmem wydarzyło, dać sobie pytanie, czy wywiązuje się z jednego z pod- jaki dramat górników spowodował, że przybyli tutaj stawowych zadań – właściwego nadzoru nad pracą Rady wczoraj na protest, jak ten protest się przekształcił. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 173

Poseł Ewa Sowińska wina, wszystkich posłów. I tak jest ze wszystkim. Od- powiedź jest prosta. I wiemy, z czyjej to przyczyny. Chciałabym jednak za- A teraz mam pytanie, sądzę, że merytoryczne. Czy pytać, ponieważ dzisiaj została zgłoszona przez Plat- rząd jest za poprawką mniejszości zgłoszoną przez Socjal- formę Obywatelską nowa poprawka, czy ta poprawka demokrację, a dotyczącą wydłużenia okresu obowiązy- w ogóle spełnia wymogi formalne, bo w Sejmie nic nie wania ustawy o emeryturach pomostowych do 2007 r.? wiemy na ten temat, czy była dyskutowana, procedo- Idę dalej: Czy była rozważana – pytanie kieruję do wana w Komisji Trójstronnej, czy w związku ze zgło- posła sprawozdawcy – propozycja zachowania emery- szonymi wątpliwościami może podlegać ona typowemu tur pomostowych bezterminowo? I tutaj zwracam się sejmowemu procesowi legislacyjnemu. Mam takie wąt- do rządu: Jak rząd na tę propozycję by patrzył? pliwości i prosiłabym – może nie od razu, ale kiedy Trzecie pytanie. Mówimy o środkach finansowych. będzie taka możliwość – by Wysoką Izbę poinformo- Czy zmiana ustawy pozwoli zaoszczędzić środki finan- wać o tym. Dziękuję bardzo. sowe, czy oznacza wydatkowanie większej ilości środ- ków finansowych? Bo, proszę państwa, wiemy, że obecne rozwiązanie obowiązuje do 2006 r. W mojej gminie Wicemarszałek jest 260 nauczycieli. Wiem, że parędziesiąt osób chcia- Kazimierz Michał Ujazdowski: ło odejść w 2006 r., dlatego że przecież nie ma szans pracować do 65 lat jako nauczyciele – parędziesiąt osób Pan poseł Lech Zielonka, Stronnictwo Gospodarcze. w małej gminie, gdzie jest 250 nauczycieli. Jeżeli lo- (Głos z sali: Panie marszałku, zrzekam się pytania gicznie rozumuję, a średnia życia, liczmy, mężczyzn na korzyść kolegi z okręgu śląskiego.) wynosi 67, 68 lat, kobiet zaś 78, to przecież powinniśmy Proszę bardzo. być zainteresowani, żeby każdy odchodził na emerytu- Pan poseł Michał Figlus, proszę bardzo, z tego sa- rę jak najpóźniej. Jeżeli ustawowo ograniczymy to, to mego koła. nauczyciel będzie miał prawo skorzystać albo nie bę- dzie miał. U mnie w gminie wszyscy chcą skorzystać, bo kobiety mówią: Przecież nie będziemy robiły do 60 Poseł Michał Figlus: lat, jak można w następnym roku iść. Tak więc to jest kwestia przywileju, z którego ktoś może skorzystać, ale Dziękuję, panie marszałku. nie musi. I powiem otwarcie, że większość by z tego Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Premier! Na przywileju nie skorzystała, gdyby było zapisane, że terenie Śląska i Zagłębia, z którego jestem posłem, są mogą później też przechodzić na emeryturę. Każdy rok miejscowości zamieszkałe w większości przez wdowy opóźnienia w przyjściu na emeryturę to są oszczędno- po górnikach. Jak wiadomo, górnicy żyją krótko – bar- ści dla budżetu państwa, a nie odwrotnie. Ale kiedy dzo szkodliwe warunki pracy i słynny radon, który mówimy, że obowiązuje to tylko do tego czasu, a nie wpływa tragicznie na organizm. Ile więc mogą praco- do tego, wtedy mamy problemy. Problemy sobie sami wać górnicy, aby mogli pobrać zasłużoną emeryturę, stwarzamy. jeszcze trochę pożyć i pomóc z reguły niepracującym W związku z tym czy rząd obliczał, ile osób ode- dzieciom i wnukom? Dlaczego tak późno rząd się obu- szłoby w 2006 r., gdybyśmy nic nie zmieniali – górni- dził w tym temacie? ków, nauczycieli i innych – i byśmy zawiesili emerytu- Zadam jeszcze drugie pytanie. Korzystając z okazji, ry pomostowe, bo może by się okazało, że to byłaby trzeba pomyśleć też, pani premier, o szkodliwej pracy liczba rzędu 500–600 tys.? Wtedy tym ludziom byśmy kierowców i obniżyć ich wiek emerytalny. To bardzo musieli wypłacać emerytury. Czy taki był robiony ra- stresowa i trudna praca, a wypadkowość i zagrożenie chunek? Uważam, że trzeba tu zrobić rachunek. Dzię- duże. Czy pani premier mogłaby na te dwa pytania od- kuję bardzo za uwagę. (Oklaski) powiedzieć? Dziękuję. (Oklaski) Wicemarszałek Wicemarszałek Kazimierz Michał Ujazdowski: Kazimierz Michał Ujazdowski: Dziękuję bardzo. Pan poseł Marian Janicki, Unia Pracy. Pan poseł Tadeusz Cymański, Prawo i Sprawiedli- Proszę o zabranie głosu. wość, proszę o zabranie głosu.

Poseł Marian Janicki: Poseł Tadeusz Cymański:

Panie Marszałku! Panie Premierze! Panie Pośle Ka- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ja mam pytanie lemba, Drogi Przyjacielu! Wiemy, dlaczego ma takie pierwsze do pana marszałka, a właściwie to jest pytanie kompetencje marszałek. Pan to dobrze wie. Bo my jako i prośba, bo ja myślę, że im dłużej mówimy, to wcale posłowie zmieniamy regulamin, co doprowadza do się nie czyni to bardziej klarowne, tylko jeszcze bar- tego, że się ubezwłasnowolniamy, panie pośle. Nasza dziej mętne. Myślę, że bardzo ważna jest odpowiedź na 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 174 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Tadeusz Cymański Poseł Tadeusz Cymański: pytanie, jakie były rzeczywiste motywy i intencje mar- Myślę, że tutaj trzeba to przedstawić bardzo precy- szałka, że po okresie swojej determinacji i przekonania, zyjnie. Bardzo bym prosił panią Agnieszkę, panią mini- z jakim uniemożliwiał procedowanie parlamentu nad ster, która o tym mówiła, żeby sprawę tych kwot rozja- tą ustawą, zmienił zdanie. Tymczasem wyłaniają się śniła, żebyśmy przynajmniej wiedzieli, o czym mówimy, trzy opcje. Pierwszą jest to, że pan marszałek doznał bo boję się, że wielu z nas nawet ma problemy. olśnienia, wyszedł z błędu, bo cały czas kanonem była (Głos z sali: Ale skąd tu nadmiar kasy?) sprawa pieniędzy. „Nie pozwolę na niszczenie budżetu Nie, chodzi o pieniądze, chodzi o precyzję. państwa. 26 mld. Mówię: nie”. To było jego kredo. (Poseł Marian Janicki: Panie pośle, jeżeli Irakowi mamy Zmienił zdanie. Czy pojawiły się inne informacje, nowe umorzyć 900 mln dolarów, czyli 4 mld polskich zł...) liczby, nowe wyliczenia? To jest pierwsza opcja. Ja nie będę tu mówił o propagandzie, mówmy o pro- Drugie: czy nie była to po prostu zwykła ludzka blemie. Wiece będą tam, ale tutaj rozmawiajmy o tej słabość? Jak to się mówi: no kawał zucha, świsnął sza- sprawie, nie o Iraku, nie o podatku liniowym. Ja bym blą koło ucha, już z żołnierza masz zająca, wszystkich mógł tu mówić długo i nawet do rzeczy, ale, kolego, łaje i potrąca. Znamy to. Czy pan marszałek nie uległ mówmy o tej ustawie, o tym problemie. po prostu presji sytuacji? Petardy, krzyk, tłum, słysze- liśmy to bicie w tarcze policyjne. Czy wreszcie, po trzecie – nie chciałbym tego dopuszczać, ale i taka ewen- Wicemarszałek tualność może mieć miejsce – czy nie jest to przemyśl- Kazimierz Michał Ujazdowski: na, bardzo wytrawna, wyraﬁnowana gra? Ale to pytanie jest i my, jako parlament mamy prawo, żeby pan Dziękuję, dziękuję bardzo. marszałek nam to powiedział. My rozmawiamy przez (Głos z sali: Dziękujemy, panie pośle, jest wspaniale.) pośredników, nie mamy jasnych informacji. Pan poseł Andrzej Fedorowicz, Liga Polskich Rodzin. Tym bardziej to pytanie ma sens, ponieważ na posiedzeniu komisji polityki społecznej powiedziano nam: pan marszałek się zgodzi pod jednym warunkiem: że przedmiotem procedowania będzie tylko – podkre- Poseł Andrzej Fedorowicz: ślam to słowo: tylko – sprawa górników. Tymczasem Dziękuję bardzo. mamy tutaj dzisiaj opcję przedłużenia o jeden rok tej sprawy dla wszystkich pozostałych grup. Czy pan mar- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Cytat z wczorajsze- szałek się zgodzi na to procedowanie, czy znowu ule- go stenogramu: Roman Giertych: Do 10.30 oczekujemy gnie, tym razem nam? To jest pytanie kanon. na pozytywną reakcję (wesołość na sali z lewej strony, I pytanie drugie, jeśli pan marszałek pozwoli, do pani SLD i jej współpracownicy się śmieją). Do 10.30 oczeku- minister. Jednak tutaj jestem bardzo dociekliwy... jemy na pozytywną decyzję, aby pan marszałek zechciał wprowadzić do porządku obrad sprawę emerytur górni- czych (wesołość na sali). Cytat ze stenogramu. Wicemarszałek Roman Giertych przewidywał, że może się to skoń- Kazimierz Michał Ujazdowski: czyć kryterium ulicznym. Pan marszałek zlekceważył. Sala okazuje wesołość. Każdy może sprawdzić. Dzisiaj Bardzo króciutko proszę. co mówi poseł, jest zapisane elektronicznie i to można sprawdzić. Otóż ta wesołość na sali jakoś nie udzieliła się państwu, kiedy kryterium uliczne się rozgrywało. Poseł Tadeusz Cymański: 4 lata minęły, czy nie było czasu, pani premier, koalicjo SLD–UP i te szczury, które pouciekały z SLD, dzisiaj Próbowałem tego dociekać, panie marszałku, bo udające niewinnych – nie było czasu? Jak mówią na tej sprawa pieniędzy, tzw. kosztów, musi być precyzyjnie sali: szczury nie mają prawa przeprowadzać deratyza- przedstawiona. Co to znaczy te 26 mld, 50 w pierw- cji. A wy próbujecie dzisiaj stroić się w piórka obroń- szym roku, 100, miliard, 1600 tys., jest to rozkładane ców interesu narodowego. 4 lata, chcecie zrobić prezent na 15 lat, na 9, na 8? Nie, to trzeba precyzyjnie powie- na 25-lecie „Solidarności” – jakie wy macie prawo do dzieć. W moim – już kończę – przekonaniu nie ma cze- „Solidarności”? To my mamy prawo. Ja nie chcę, żeby goś takiego jak wielkie oszczędności, bo nawet jeżeliby koalicja SLD–UP i SdPl uchwalała święto „Solidarno- tej ustawy nie było, pewne koszty wynikają chociażby ści”, nie macie do tego prawa. Poczekamy na następny z przechodzenia na emeryturę w systemie obecnym, rząd, nie macie prawa. czy nawet po upływie 2006 r. (Poseł Marian Janicki: Ale masz rację...) To wyście z panem marszałkiem Cimoszewiczem na czele po grzbietach nas ćwiczyli, w aresztach żeście Wicemarszałek nas zamykali – a dzisiaj stroicie się w piórka obrońców Kazimierz Michał Ujazdowski: interesu narodowego. O podłości! Pan Cimoszewicz powiedział do rolników, którzy ucierpieli podczas po- Panie pośle, proszę zadać pytanie. wodzi – cytuję: „Trzeba było się ubezpieczyć”. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 175

Poseł Andrzej Fedorowicz Wicemarszałek Kazimierz Michał Ujazdowski: (Głos z sali: Miał rację…) Rolnicy, pamiętajcie to, i górnicy, pamiętajcie, że to, Panie pośle, ja mówiłem wyraźnie, że nie potraﬁę co się dzisiaj dzieje… Pani premier, do pani pytanie: odpowiadać na pytanie o motywy poszczególnych de- Czy pani da gwarancję, że ta ustawa przejdzie cały pro- cyzji pana marszałka Cimoszewicza. Przewodniczący ces legislacyjny? pana klubu może zadać to pytanie i na pewno otrzyma (Poseł Jacek Kasprzyk: Psychiatra w najbliższym informację. Ja nie będę udzielał odpowiedzi na pytanie. ośrodku zdrowia, mogę cię podwieźć.) Dziękuję bardzo. Zostało kilka dni. Czy to nie jest gra polityczna pana Cimoszewicza i wasza, bo to jest wasz pupil, że ten proces utknie w Senacie bądź w trybunale i tylko Poseł Stanisław Kalemba: jest to robione pod zapotrzebowanie na okres wyborów prezydenckich? Dziękuję bardzo. (Oklaski) Ale, panie marszałku, pan powiedział, że przedstawiciel klubu PSL-u nie upominał się. Otóż informuję, że się upominał, tak, marszałek Zych, i było głosowanie Wicemarszałek na posiedzeniu Konwentu Seniorów. Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dziękuję. Wicemarszałek W jakim trybie? Kazimierz Michał Ujazdowski: (Poseł Stanisław Kalemba: Sprostowania…) Ale nikt się nie odnosił do pana posła wypowiedzi. Nie, nie powiedziałem, że się... Ale, panie pośle, pan (Poseł Stanisław Kalemba: Panie marszałku, pan jest nadmiernie przywiązany do własnej wersji wyda- marszałek się odnosił.) rzeń. Nie powiedziałem, że się nie upominał. Powie- W jakim sensie? działem, że nie jestem właściwym adresatem tych py- (Poseł Stanisław Kalemba: No do mojej wypowiedzi.) tań i że powinien je zadawać przewodniczący klubu Proszę bardzo. parlamentarnego i otrzymywać na nie odpowiedzi, i dzielić się tą informacją z członkami własnego klubu. Dziękuję bardzo. Poseł Stanisław Kalemba: Jeśli zadawał, to ma odpowiedź od pana marszałka Cimoszewicza. Dziękuję. W jakim trybie? Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Otóż ja zostałem (Poseł Jacek Kasprzyk: Sprostowanie wypowiedzi źle zrozumiany przez pana marszałka, kiedy porusza- pana posła Fedorowicza.) łem to, dlaczego nie zostało wprowadzone sprawozda- Ale przecież nie odnosiła się do pana wypowiedzi. nie, gotowe od 1,5 miesiąca, jeżeli chodzi o prawo spół- (Poseł Jacek Kasprzyk: No wyraźnie kierował pod dzielcze. Tutaj mogę powiedzieć, że pan marszałek moim adresem...) Cimoszewicz tłumaczył to tym, że tu są jakieś skutki Nie odniosłem takiego wrażenia. dla budżetu, dla kilku milionów spółdzielców, kilka- Głos ma podsekretarz stanu w Ministerstwie Poli- dziesiąt milionów złotych, bo chodzi o banki spółdziel- tyki Społecznej pani Agnieszka Chłoń-Domińczak, cze, inną spółdzielczość, rodzimą produkcję… proszę bardzo.

Wicemarszałek Podsekretarz Stanu Kazimierz Michał Ujazdowski: w Ministerstwie Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak: Panie pośle, ale to… Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja przede wszystkim odniosę się do kwestii wyliczeń, bo padło tutaj Poseł Stanisław Kalemba: dużo słów, że wyliczenia są fałszywe, że ktoś je zmie- niał, że ktoś je przygotowywał, nie przedstawił meto- I teraz, panie marszałku, informuję właśnie w tym dologii. Ja powiem tak: żaden z projektodawców pro- trybie, że na posiedzeniu Konwentu Seniorów przed- jektów ustaw, które były tutaj prezentowane i procedo- stawiciel Polskiego Stronnictwa Ludowego głosował za wane w Komisji Polityki Społecznej, nie przedstawił wprowadzeniem do porządku obrad, te działania podjął analizy skutków ﬁnansowych tych rozwiązań, chociaż też wicemarszałek Józef Zych, przedstawiciele dwóch jest to obowiązek projektodawców, aby taką analizę klubów – z grzeczności nie będę ich wymieniał – które przeprowadzić. Więc taka praca została wykonana na były przeciw, i marszałkowi Cimoszewiczowi zabrakło bazie tego, co mamy w Ministerstwie Polityki Społecz- odwagi, żeby wprowadzić to do porządku obrad. nej, czyli bazie danych osób pracujących w szczegól- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 176 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie kosztów emerytur przyznanych w 2007 r. dodamy ko- Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak lejne koszty. I stąd pojawia się na 2007 r. kwota wydat- ków rzędu około 4 mld zł. Jeżeli przesunięcie wynosi- nych warunków, w szczególnym charakterze, która łoby 2 lata, a w roku kolejnym 2008 – więcej około 6 została przygotowana przez Centralny Instytut Ochro- mld, dlatego że już mamy i efekty waloryzacji, i tego, ny Pracy na podstawie danych gromadzonych przez że o te 2 lata przesuwamy. I tak powstają te skutki. To Zakład Ubezpieczeń Społecznych w 2002 r. Ta baza są koszty przesunięcia, takie skutki były pokazane danych służyła także do oszacowania skutków wpro- i przedstawione w rządowym stanowisku dotyczącym wadzania projektu ustawy o emeryturach pomosto- sprawozdania komisji polityki społecznej. wych, który, jak państwo wiedzą i jak pani premier też Inną sprawą jest obliczanie skutków przechodzenia informowała, w listopadzie zeszłego roku został przed- na emerytury górnicze, dlatego że tutaj mówimy o roz- stawiony do konsultacji społecznych. Te skutki oczy- wiązaniu obowiązującym bezterminowo. I oczywiście wiście zależały od projektu. Ponieważ mieliśmy projekt w pierwszych latach te skutki nie są duże, dlatego że obywatelski, który dotyczył górników, tam były przed- grupa górników, która przechodzi na te emerytury, bę- stawione skutki rozwiązań górniczych. Był projekt dzie mała. W pierwszym roku według szacunku rządu pana posła Motowidło, który dotyczył górników, ale te skutki będą wynosić około 50 mln zł. Ale jest kolej- i innych grup zawodowych, i tam też były przedstawiony, dlatego że ta grupa będzie się zwiększała, a my tu- ne skutki adekwatne do tego, co ten projekt zawierał. taj akurat mamy bazę danych, która odpowiada dokład- Był projekt pana posła Zbrzyznego, który dotyczył nie strukturze wieku górników, tak jak ona była zare- wprowadzenia rozwiązań polegających na tym, że oso- jestrowana w ZUS w 2002 r., to już będzie 400 mln zł, by, które jeszcze przez bodajże 4 lata, jeżeli mnie pa- w 2009 – miliard sześćset. mięć nie myli, nabędą staż pracy uprawniający do (Głos z sali: A jakie skutki będą w tym roku czy w przy- wcześniejszej emerytury, a wiek uzyskają później, będą szłym?) mogły korzystać z rozwiązań art. 184; i tam też te skut- Skutki w tym roku czy w przyszłym roku nie wy- ki były inne, bo inne były prawa, inna była grupa ob- stępują, dlatego że do końca 2006 r. mamy system, któ- jęta tymi rozwiązaniami. Inne też w końcu były sposo- ry obowiązuje. Państwo nie zmieniają prawa obowią- by obliczania świadczeń w tych projektach. Więc stąd zującego w 2005 czy w 2006 r., stąd nie możemy po- te skutki musiały być różne. Gdyby rząd przedstawił wiedzieć, że te rozwiązania niosą jakiekolwiek skutki takie same skutki ﬁnansowe dotyczące trzech różnych budżetowe na te lata. Ale w systemie ubezpieczeń spo- projektów, to wówczas państwo mogliby powiedzieć, łecznych.... że coś tutaj się nie zgadza. (Głos z sali: Ale to kosztuje...) Efektem pracy podkomisji i komisji polityki spo- To, że mamy funkcjonujący system ubezpieczeń spo- łecznej był druk, który odbiegał treścią od tych trzech łecznych, to też kosztuje i o tym powiem za chwilę. projektów, dlatego że zawierał rozwiązania górnicze Oczywiście innym kosztem byłoby wprowadzenie i przesunięcie o dwa lata możliwości przyznawania systemu emerytur pomostowych, który mówi o tym, iż wcześniejszych emerytur w starym systemie dla te grupy osób, które zostały przez ekspertów medycyny wszystkich grup zawodowych. Więc automatycznie też pracy określone jako pracujące w szczególnych warun- ten projekt rodzi inne skutki i analiza tych skutków, ich kach, w szczególnym charakterze, nie mogą wykonywać szacunek został przedstawiony w stanowisku rządu pracy do wieku emerytalnego. Tam oczywiście te kosz- dotyczącym druku zawierającego sprawozdanie komi- ty też były inne. Bo ta grupa nie obejmuje tych wszyst- sji polityki społecznej. I żadnych innych szacunków kich, którzy korzystają z emerytur wcześniejszych. nikt nie przedstawiał. I teraz, pani poseł, przejdę do tego, jak wyglądają Powiem szczerze, że nie przypominam sobie, że- pewne dane obecne – dane obecne. Dlaczego system bym kiedykolwiek używała liczby 26 mld zł. Operowa- ubezpieczeń społecznych jest tak drogi czy tak dużo łam liczbami, które związane są z każdym kolejnym kosztuje? Dlatego że bardzo duża liczba osób otrzymu- rokiem kosztów. Bo w ubezpieczeniach społecznych, je świadczenia z tego systemu. proszę państwa, jest tak, że koszty narastają z roku na Pan poseł Czechowski mówił o 9 mln emerytów rok. Jeżeli mówimy o przesunięciu z roku 2006 na 2007 i rencistów, tylu mamy w sumie emerytów i rencistów albo na 2008, oznacza to, że w 2007 r. będziemy mieli w tym kraju. Z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych te przyznawane wcześniejsze emerytury, które kosztują. świadczenia w 2004 r. pobierało ponad 7 mln osób. I w tym 2007 r. te emerytury będą kosztowały odpo- Koszt wypłaty emerytur i rent i wszystkich innych wiednio, dlatego że nie wszyscy przechodzą na emery- świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w rze- turę w styczniu, tylko stopniowo z miesiąca na miesiąc czonym 2004 r. wyniósł ponad 104 mld zł. Dlatego zwiększa się liczba osób, które będą korzystały z tych każda zmiana w tym systemie automatycznie powodu- rozwiązań. Stąd koszty dla tego roku wynoszą około je takie koszty – 1% waloryzacji emerytur i rent to jest miliarda złotych, może trochę więcej. W 2007 r. mamy koszt rzędu ponad miliarda złotych w danym roku. sytuację, kiedy już wszystkie te osoby przeszły na eme- I stąd biorą się takie liczby. To są największe liczby, ryturę i od stycznia do grudnia emeryturę pobierają. o jakich możemy mówić w systemie ﬁnansów publicz- Stąd te koszty w tym roku będą wynosić ponad 2 mld nych, dlatego że jest to system, który obejmuje prak- zł. Jeżeli przesuniemy o dodatkowy rok 2008, do tych tycznie prawie wszystkich Polaków. Z tych 104 mld zł 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 177

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie środków niemal 30% jest inwestowane poprzez Giełdę Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak Papierów Wartościowych w polskie przedsiębiorstwa po to, żeby one lepiej funkcjonowały. To jest widoczne. z funduszu emerytalnego wydano 58 mld zł. To jest Widoczne jest, że fundusze emerytalne jako duży in- 3900 tys. emerytów, którzy pobierają te świadczenia. westor instytucjonalny wspierają te przedsiębiorstwa Z tej grupy 3900 tys. około miliona osób nie osiągnęło i pozwalają giełdzie dobrze funkcjonować, a dzięki wieku emerytalnego – 60 lat dla kobiet, 65 lat dla męż- temu też zarabiają pieniądze na przyszłe emerytury. czyzn. Czyli jest to mniej więcej jedna czwarta. Więc Otwarte fundusze emerytalne przez cały okres teraz żeby państwu uświadomić, jakie są koszty wy- funkcjonowania wypracowały zysk swoim uczestni- płaty wcześniejszych emerytur obecnie, to jest to kwo- kom rzędu 40%. Jest to bardzo dużo i myślę, że to nie ta rzędu około 14 mld zł. Jeżeli teraz powiemy, że w tym jest tak, że te pieniądze ktoś przejadł, bo otwarty fun- samym systemie ubezpieczeń społecznych mamy ubez- dusz emerytalny jest niczym innym jak sumą pieniędzy pieczonych, płacących składki, 12 800 tys. osób, jeżeli należących do każdego z przyszłych emerytów. Nie są podzielimy te 14 mld przez 12 mln, wyjdzie, że jeden to pieniądze nie wiadomo jakiej zagranicznej firmy, ubezpieczony rocznie płaci ponad tysiąc złotych skład- lecz to są pieniądze, do których każdy po części ma ki, żeby sfinansować wcześniejsze emerytury. I tak prawo własności. możemy pokazać ten rachunek, ile to kosztuje ubezpie- (Poseł Marian Janicki: Dzisiaj na giełdzie można czony. Bo, proszę państwa, budżet państwa nie jest zarobić, ale jutro można stracić. Tak jak w Argentynie.) pewną mityczną wartością. Jeżeli mówimy o systemie Chodzi o rynek pracy w sensie takim, że na rynku ubezpieczeń społecznych i mówimy, że tutaj będziemy pracy czasami mamy większe bezrobocie, panie pośle, wydawać pieniądze, to oznacza, że ubezpieczony, któ- w związku z tym mniej osób może płacić na emerytury płaci składki do tego systemu, będzie te składki mu- ry, ale czasami jest lepsza sytuacja i więcej osób może siał zapłacić, tak aby ten system się zbilansował. Oczy- te składki opłacać, więc to wygląda podobnie. wiście możemy utrzymywać niezbilansowanie syste- Odniosę się teraz do pytań zadanych przez państwa mu, co robimy od bardzo wielu lat. Fundusz Ubezpie- w trakcie dyskusji. czeń Społecznych dostaje dotacje rzędu dwudziestu Pan poseł Chlebowski zadał pytanie: czy jest szan- kilku mld zł rocznie, żeby się spiąć. Dlatego że tych sa na przyjęcie ustawy o emeryturach pomostowych w pieniędzy ze składek nie starcza na sfinansowanie eme- kontekście poprawek, które przedstawiła Platforma rytur i rent. Oczywiście można powiedzieć, że część Obywatelska. Muszę powiedzieć po dokonaniu pobież- tych składek związana jest z tym, że składki są oszczę- nej analizy, jakiej tutaj mogłam dokonać, że poprawka dzane w otwartych funduszach emerytalnych. To jest ta jest bardzo zbieżna z projektem rządowym, który kwota około 11 mld zł. Czyli, gdyby nawet ją odjąć, został przekazany do konsultacji i jest przedmiotem mamy 14 mld deficytu. To wynika z innych przyczyn dyskusji w Komisji Trójstronnej. niż z tego, że składki są odkładane w otwartych fun- (Poseł Tadeusz Cymański: Łudząco podobna.) duszach emerytalnych. Te składki są tam odkładane Łudząco podobna, tak. dlatego, że kiedy w 1999 r. była wprowadzana reforma Moim zdaniem zależy to od państwa woli i od moż- emerytalna – przypomnę, że ustawy np. dotyczące liwości prac Komisji Polityki Społecznej oraz możli- otwartych funduszy emerytalnych były przyjęte w 1997 r. wości prac Sejmu. Niestety, to jest ostatnie posiedzenie – to wówczas panowała powszechna zgoda, iż w przyszło- Sejmu, wobec tego trudno wyobrazić sobie, aby projekt, ści sami pracujący nie będą w stanie sfinansować wypłat który zawiera 50 artykułów, mógł być solidnie przepra- emerytur z tego systemu, który obecnie funkcjonuje. cowany w trakcie jednego posiedzenia. Niestety, muszę Czyli, krótko mówiąc, moje dzieci, państwa dzieci powiedzieć, że to samo dotyczy większości pomysłów, nie będą w stanie utrzymać tych, którzy będą pobierać które są dyskutowane. Praktycznie Komisja Polityki emerytury, dlatego że tych dzieci będzie mniej, dzieci Społecznej nie miała możliwości analizowania tych się rodzi coraz mniej w Polsce, a tych, którzy dostają przepisów i zastanowienia się nad tymi, które są przed- emerytury, będzie coraz więcej, dlatego że mamy po- miotem dzisiejszej dyskusji. W trakcie debaty zwraca- kolenie wyżu demograficznego, które wchodzi w wiek liśmy uwagę na to, że na przykład przesunięcie z roku zbliżający się do emerytalnego. W związku z tym re- 2006 na rok 2007 związane jest z tym, że osoby, które, forma systemu emerytalnego była konieczna. Teraz wiedząc, iż nie skorzystają z wcześniejszej emerytury, zastanawianie się, co zrobić, aby poszczególne grupy wybrały otwarty fundusz emerytalny, obecnie mogą się – górnicy, nauczyciele, kolejarze, kobiety – wracały czuć wprowadzone w błąd. z powrotem do systemu takiego, jaki funkcjonował, (Poseł Mariola Sokołowska: Doskonale wiedzą, że oznacza znowu pytanie to samo: w związku z tym kto mogą skorzystać z innych rozwiązań. I proszę tego nie w przyszłości za to zapłaci? Bo moje dzieci moim zda- rozpowszechniać.) niem po prostu nie będą w stanie tego sfinansować. Ale tak jest. Państwo mówili, że otwarte fundusze emerytalne (Poseł Mariola Sokołowska: Nie, nie jest.) inwestują pieniądze za granicą. Nie jest to prawda. Kolejna sprawa dotyczy na przykład tych rozwiązań Otwarte fundusze emerytalne mogą inwestować tylko górniczych, które nie mówią o tym, co się dzieje, gdy do 5% swoich aktywów za granicą, pozostałe środki ktoś jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, muszą lokować w Polsce. Takie są przepisy. Z tych co zrobić z jego składkami, z których miałaby być fi- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 178 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie prawo do emerytury bez względu na wiek, albo 15 lat Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak pod ziemią i do tego mieć jeszcze 10 lat pracy równo- rzędnej lub zaliczalnej do pracy górniczej. Ustawa wy- nansowana jego emerytura, kiedy z drugiej strony jego raźnie mówi, co to są lata pracy równorzędnej i zali- pełną emeryturę będzie wypłacać Fundusz Ubezpie- czalnej. Wtedy można przejść na emeryturę w wieku czeń Społecznych. To są pytania, na które nie znaleźli- 50 lat, w wieku 55 lat, jeżeli się ma 10 lat pracy pod śmy odpowiedzi, dlatego że zabrakło czasu, żeby te ziemią i pozostałe 15 lat pracy równorzędnej i zaliczal- sprawy przeanalizować. Krótko mówiąc, moim zda- nej. Natomiast zawsze to powinna być praca związana niem złym rozwiązaniem jest takie rozwiązanie, kiedy z górnictwem lub wpisana w ustawie jako ta, która jest o systemie ubezpieczeń społecznych dyskutuje się równorzędna. Prawdopodobnie ta osoba po prostu nie szybko, pod presją, jakakolwiek by to była presja. miała tych lat pracy równorzędnej lub zaliczalnej. Pan poseł Stępień zadał pytanie: czy prawdą jest, że Pojawiło się pytanie, czy każda grupa zawodowa istniało duże ryzyko i niebezpieczeństwo, że górnicy powinna mieć odrębny system. Mamy powszechny sys- pracowaliby do 65 roku życia. Moim zdaniem takiego tem ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym każdy ryzyka i niebezpieczeństwa nie było. Nigdy nie budzi- opłaca taką samą składkę. Moim zdaniem szukanie ło wątpliwości to, o czym mówiłam i ja z tej trybuny, rozwiązań zmierzających w takim kierunku, aby z każ- i pani premier, i wielokrotnie mówiono w wielu innych dą grupą oddzielnie dyskutować, w każdej grupie two- miejscach, iż intencją rządu nigdy nie było to, aby gór- rzyć odrębny system, może doprowadzić do tego, że nicy pracowali do 65 roku życia. Zawsze było oczywi- nikt nie będzie w stanie panować nad całością tego sys- ste, że górników będą dotyczyły rozwiązania pozwala- temu. System powinien być spójny, jednolity, dlatego jące im na wcześniejsze przechodzenie na emeryturę. że osoba, która zaczyna pracę jako górnik, może tej Oczywiście należy zadać pytanie, czy obecny system, pracy jako górnik nie zakończyć. Ktoś, kto zaczyna taki jaki jest, jest systemem, który może być utrzymy- pracę jako hutnik, może po 10 latach wykonywać inny wany w przyszłości także w relacji do innych emery- zawód. Tak się zdarza, i tak się zdarza coraz częściej, tów, którzy nie mogą oczekiwać tego typu rozwiązań, że osoby zmieniają pracę. Tworzenie odrębnych syste- na jakie pozwalał stary system emerytalny, dlatego że mów dla każdej grupy zawodowej utrudnia także pew- ogólna sytuacja w sensie tych osób, które mogą płacić za emerytury w postaci składek, będzie dotyczyła ną mobilność na rynku pracy, która w tych czasach jest mniejszego zakresu, o czym już mówiłam. bardzo potrzebna i będzie potrzebna coraz bardziej. I stąd właśnie propozycja w projekcie ustawy o eme- Czy zagwarantowano przywileje dla górników siar- ryturach pomostowych, przekazana przez rząd, żeby jed- ki? Tak, ta ustawa, jeżeli chodzi o zaliczanie pracy gór- nak dla górników wprowadzić pewien wiek emerytalny, niczej, zawiera rozwiązania równobrzmiące do tych nie tylko wymóg, że po 25 latach pracy mogą przejść na rozwiązań, które obowiązywały do tej pory. emeryturę bez względu na wiek. Obecnie górnik przecho- Co z kobietami pracującymi w trudnych warun- dzi na emeryturę, średnio mając niecałe 48 lat, i otrzymu- kach? Jeżeli zgodnie z decyzją Wysokiej Izby nastąpi je emeryturę przeciętnie dwa razy wyższą niż wszyscy przesunięcie okresu funkcjonowania rozwiązań obo- inni emeryci z tego systemu, co jest odzwierciedleniem wiązujących w roku 2006 także na rok 2007, będzie tego, że wykonuje bardzo ciężką pracę, za co system ubez- dotyczyło to wszystkich osób, które mogą skorzystać pieczeń społecznych w taki sposób płaci. z prawa do wcześniejszej emerytury, w tym także ko- Pan poseł Kuropatwiński zadał pytanie dotyczące biet w wieku 55 lat legitymujących się 30-letnim stażem tego, jaki będzie faktyczny koszt dla budżetu wprowa- pracy. Taka jest rzeczywistość. dzenia ustawy w roku 2006. Odpowiedziałam na to Ile w 2007 r. będzie kosztowało wypłacanie emery- pytanie. Tego kosztu w 2006 r. nie będzie, gdyż do 2006 r. tur dla samych górników, o tym mówiłam: 50 mln zł. obowiązują wszystkie te rozwiązania, które obowiązy- W kolejnych latach te koszty będą wzrastały. wały w starym systemie emerytalnym jako rozpozna- Jak wykorzystano pieniądze z restrukturyzacji? Je- nie praw nabywanych przez osoby do końca 1998 r. żeli państwo pozwolą, to na piśmie minister gospodar- Taki długi okres przejściowy był wprowadzony właśnie ki udzieli odpowiedzi na to pytanie. Nie leży to w gestii po to, aby przede wszystkim uznać prawa, które były resortu polityki społecznej. nabywane przez te osoby, jak również aby faktycznie Dlaczego różnie obliczano koszty, wyjaśniłam. Gdy przygotować system emerytur pomostowych. Prawdą jest inny projekt, inne są jego koszty. Trudno oczekiwać, niestety jest, że przez te wiele lat ten projekt ustawy nie że różne projekty mają takie same koszty rozwiązań. stał się przedmiotem obrad Wysokiej Izby i rozumiem, Może być przypadkowa zbieżność, natomiast nie jest to dlaczego państwo uważają, że w związku z tym jest cecha normalna. Czy jest to 1 mld czy 26 mld, też wyja- jeszcze potrzebny jakiś czas, aby ten projekt przygoto- śniłam. Wedle szacunków rządu przesunięcie z roku 2006 wać, żeby był on przedmiotem prac Wysokiej Izby. na lata kolejne, w pierwszym roku 2007 będzie kosztowa- Pan poseł Ajchler mówił o tym, że ktoś pracował 10 ło 1 mld zł. 26 mld – trudno mi się do tej liczby odnieść. lat jako górnik dołowy i nie zaliczono mu tej pracy. Pani poseł Sokołowska pytała, jakie są koszty dla Obecne rozwiązania dla górników przewidują, iż by nauczycieli. Już odpowiedziałam. Nie prowadziliśmy skorzystać z wcześniejszej emerytury górniczej, należy odrębnego rachunku dla nauczycieli. Jeżeli pani chcia- przepracować albo 25 lat pod ziemią, i wtedy ma się łaby mieć te dane, postaramy się taki szacunek przepro- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 179

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie ny! Panie i Panowie Posłowie! Przyznam, że jestem Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak rozczarowany dyskusją i trochę żałuję, bo o godz. 6.15 rano skończyłem – korzystając również z wcześniejszej wadzić. Już poprosiłam też Zakład Ubezpieczeń Spo- pomocy pani przewodniczącej – robić sprawozdanie, łecznych, żeby spojrzał na możliwości zrobienia tego. które, liczyłem na to, wywoła dyskusję merytoryczną, Pan poseł Kalemba pytał, dlaczego rząd w czasie nie a nie wiece polityczne, jeśli chodzi o część osób tutaj przygotował projektu ustawy. Projekt ustawy został, tak, zabierających głos. jak powiedziała pani premier, skierowany w listopadzie Problem emerytur, problem rozwiązań dotyczących 2004 r. do konsultacji społecznych, ponieważ materia emerytur to nie problem deklaracji politycznej, tylko jest bardzo trudna, dotyczy praw wielu osób, różnych konkretnych zapisów i propozycji. Dlatego też chcę rozwiązań obowiązujących, jeżeli chodzi o możliwości powiedzieć, że dziękuję Konwentowi Seniorów, dzię- skorzystania z emerytur. Projekt też inaczej je proponu- kuję rządowi w imieniu komisji, że podjął równolegle je dla niektórych grup zawodowych. Stąd trudności też pewien dialog w kierunku kompromisu. i problemy w dyskutowaniu na temat tych rozwiązań i stąd prace w Komisji Trójstronnej, które się toczą. Dla- Proszę mi wybaczyć, ale uważam, że postawa, jaką tego też projekt nie trafił do Wysokiej Izby. zaprezentował marszałek Borowski, to jest postawa po- Pani poseł Sowińska pytała, czy poprawka Platfor- lityka z klasą. Nie szukał konfrontacji, poszukał dialogu, my Obywatelskiej była przedmiotem konsultacji spo- bo nam w tej ustawie potrzeba po prostu dialogu. łecznych. Myślę, że to jest pytanie do regulaminu, czy Chcę bardzo wyraźnie obalić pewien mit, który rów- poprawki poselskie muszą być przedmiotem konsulta- nież i w tej Izbie był podnoszony, że przyjęto jakieś roz- cji społecznych. Ja na to pytanie nie odpowiem. wiązanie, ponieważ za murami Wysokiej Izby byli gór- Padło również twierdzenie, że górnicy żyją krótko, nicy. Półtora miesiąca temu komisja zakończyła prace i pytanie, ile mogą pracować. Powiem tak: Tak naprawdę nad projektami poselskimi i projektem obywatelskim. nie ma danych statystycznych, które mówią o tym, jakie Jeżeli Wysoka Izba poważnie traktuje siebie i poważnie jest średnie dalsze trwanie życia górników w określonym wtedy traktowała przedstawicieli komitetu obywatel- wieku, podobnie jak żadnej innej grupy zawodowej. Po skiego, to obowiązkiem Komisji Polityki Społecznej prostu takie statystyki trudno jest osiągnąć. Oznaczałyby i Rodziny było pilne zakończenie prac nad tą ustawą, one konieczność gromadzenia informacji na temat każde- nieprzerzucanie jej na następców, tylko podjęcie tematu, go rocznika urodzonych, na temat tego, jaki jest odsetek i to zrobiła Komisja Polityki Społecznej i Rodziny. osób, które w każdym roczniku umierają i które kiedyś Powiem więcej, Komisja Polityki Społecznej i Ro- były lub są górnikami. To by oznaczało, że statystyki czy dziny swoje sprawozdanie wypracowała w ramach dia- informacje o zgonach, które wypełniają lekarze, musiały- logu społecznego. W pracach nad tą ustawą brali udział by zawierać informacje, jaki był zawód danej osoby. Cza- reprezentanci 13 związków górniczych oraz innych sami bardzo trudno jest taką informację uzyskać. Stąd central związkowych. I daj, Panie Boże, w innych miej- problem wyliczania, chociaż my oczywiście staramy się scach taki dialog, jaki miał miejsce na posiedzeniu tej na podstawie danych, które są w Zakładzie Ubezpieczeń komisji. Tam nie było żadnego nacisku społecznego. Społecznych, jakieś przybliżenia przygotować, ale nie Szukano normalnych, racjonalnych argumentów i ra- będzie to na pewno bardzo precyzyjna statystyczna infor- cjonalnych porozumień. Wiadomo było, że rząd, który macja, jakie jest średnie dalsze trwanie życia górników. ma deficyt budżetowy i konieczność jego ograniczenia, Jednakże ze statystyk ZUS wynika, iż 1/3 osób otrzymu- skupia się już od kilku lat na tym, aby szukać tych jących emerytury górnicze ma więcej niż 65 lat, co oznacza, że jednak ktoś dożywa wieku powyżej wieku eme- oszczędności w sferze społecznej, na co nie uzyskuje rytalnego, co nie zmienia faktu – to powtarzam – że gór- w wielu przypadkach akceptacji Komisji Polityki Spo- nicy nie powinni pracować do 65. roku życia, i nigdy to łecznej i Rodziny, środowisk społecznych, a z drugiej intencją rządu nie było. Myślę, że wyczerpałam odpowie- strony są te środowiska pracownicze, które chcą jak dzi na większość pytań. Bardzo dziękuję. najwięcej ugrać. Jest więc rzeczą normalną, że trzeba znaleźć po prostu środek. A co przyjęliśmy? Nie przyjęliśmy żadnych super- Wicemarszałek rozwiązań dla nikogo. Gdy porównujemy to z oczeki- Kazimierz Michał Ujazdowski: waniami społecznymi wyrażonymi w projektach obywatelskich, widzimy, że Komisja Polityki Społecznej Dziękuję pani minister. i Rodziny, w poczuciu odpowiedzialności za funkcjo- Głos ma sprawozdawca komisji pan poseł Jacek nujący system emerytalny, za możliwości finansowe Kasprzyk. państwa, mając na uwadze sytuację na rynku pracy, Dziękujemy bardzo. postanowiła ograniczyć do minimum oczekiwania. W zasadzie sprowadziło się to do jednego: Dotychczas gór- nicy mają większe uprawnienia aniżeli wynikające Poseł Jacek Kasprzyk: z naszego sprawozdania, szersze grupy po prostu. Dzi- siaj wszyscy państwo to mówicie, że nie wyobrażacie Dziękuję. sobie górnika w wieku lat 60 pracującego pod ziemią. Panie Marszałku! Pani Premier! Pani Minister! Pani Rozwiązania światowe również są osobne dla tej grupy Przewodnicząca Komisji Polityki Społecznej i Rodzi- zawodowej. Uznaliśmy więc, że człowiek, który pracu- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 180 Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Poseł Jacek Kasprzyk susowi, do którego dzisiaj doszło pomiędzy rządem, Prezydium Sejmu i – myślę – parlamentarzystami. Daje je, jak symboliczny koń Siwek, 25 lat w skrajnych, eks- ona szansę uszanowania wszystkich zależności i możli- tremalnych warunkach, bez względu na wiek odchodzi wości, bo będzie 2,5 roku. Od 1 sierpnia do końca 31 na emeryturę. Jest to uzasadnione społecznie w tej gru- grudnia 2007 r. będzie 2,5 roku na wypracowanie na- pie zawodowej. Na pewno trzeba szukać pewnych roz- prawdę przemyślanych zasad. Polityki społecznej nie da wiązań dla innych grup zawodowych, które pracują w eks- się robić bowiem charytatywnie. Polityki społecznej nie tremalnych warunkach. Dodatkowo również dla zatrud- da się też robić wyłącznie w ramach systemu emerytal- nionych stricte pod ziemią oraz przy spełnieniu bardzo nego, bo to musi być proces naprawdę przemyślany. określonego warunku: w wieku 50 lub 55 lat może W ramach Komisji Polityki Społecznej i Rodziny jeste- przejść na emeryturę, jeżeli minimum pracy pod ziemią śmy przyzwyczajeni pracować z fachowcami i w sposób ma 10 i 15 lat, stosownie, ograniczając do dwóch przy- odpowiedzialny. Nie odpowiada nam dyskusja, w której padków tylko pracę równorzędną. A więc: jeżeli awan- wmontowywuje się nas w jakieś zależności, czy ktoś był sował, mając uprawnienia z pracy pod ziemią, do urzędu za naszymi drzwiami, czy go nie było. Nasza odpowie- dozoru i wykonuje również czynności w podziemiu. Od- dzialność nam na to nie pozwala. Jeśli państwo chcecie nosi się to również do tych pracowników górników, któ- wiecować na tej sali, to jest to wasz wybór. rych zwolniono z kopalni i przeniesiono do innych za- Druga poprawka została zgłoszona przez Platformę kładów, ale zaliczając im tylko 5 lat tego przeniesienia. Obywatelską. Ta poprawka – przepraszam, że o tym mó- Proszę państwa, nie wierzcie więc w mity superro- wię – i wystąpienie pana posła Rokity to policzek dla związań dla górników, superrozwiązań, których ktoś posłów jego parlamentarnego klubu Platformy Obywa- oczekiwał. Przyjęto przyzwoite rozwiązania. telskiej pracujących w Komisji Polityki Społecznej i Ro- Komisja Polityki Społecznej i Rodziny pochyliła się dziny. Co stało na przeszkodzie szefowi klubu parlamen- również nad innymi grupami zawodowymi, ponieważ tarnego, który ma tak doskonałe rozwiązania, aby ze- cały mechanizm emerytur pomostowych jest niczym chciał je przekazać w stosownym czasie do Komisji innym, jak tylko mechanizmem obejmującym tych, któ- Polityki Społecznej i Rodziny, abyśmy je mogli wprowa- rzy do 1999 r. pracowali w warunkach szczególnych. dzić? Powiem więcej: kiedy tutaj „zoologicznie” wystę- pował pan poseł Fedorowicz z Ligi Polskich Rodzin – Dzisiaj nie da się naprędce niczego zrobić i powie- przepraszam pozostałych posłów z Ligi Polskich Rodzin działa to pani minister. To wymaga dialogu społeczne- – to również nic nie stało na przeszkodzie, aby chociaż go, długotrwałych badań, klasyﬁkacji stanowisk, wyraz od czasu do czasu niektórzy przedstawiciele tego maga przygotowania instytucji obsługujących ten sys- klubu otworzyli buzię, a nie tylko, słyszę, że wychodzą tem. Jeżeli więc mamy zmianę ekipy rządowej i zmia- z tej komisji. Chodzi o to, żeby wnieśli jakąkolwiek pro- nę parlamentu, to ten rok może nie starczyć. Więc aby pozycję, lepszą, gorszą, cokolwiek w zakresie polityki zapewnić pewną stabilność w przypadku tych prawie społecznej. Miejmy to też na uwadze. 1,8 mln pracowników pracujących w systemie warun- Czym jest poprawka Platformy Obywatelskiej? Nie ków szkodliwych, specjalnych, komisja wypowiedzia- wiem, od kiedy rząd pana Marka Belki – nie wiem, czy ła się i zaproponowała przedłużenie tego o dwa lata. pani premier tutaj to potwierdzi, że dzisiaj zapleczem jego Oczywiście może byliśmy za mało otwarci na te wyli- jest Platforma Obywatelska. Kiedy bowiem czytałem ten czenia skutków ekonomicznych, ale trzeba przyznać projekt, to on mi żywcem przypomina to, co państwo – i po stronie rządu, i po stronie ekspertów, i słusznie wprowadziliście do konsultacji społecznej. Czyli może podnosi to pani poseł Bańkowska – że w wielu przy- Platforma Obywatelska zerżnęła rozwiązania proponowa- padkach nie da się tego tak jednoznacznie i szybko ne przez rząd w konsultacjach społecznych i dzisiaj pro- policzyć. To są skutki ciągnione, łączone, bywa to bar- wadzi konsultacje. Przecież te rozwiązania, jeśli ktoś je dzo różnie. Nie musiało się nic odbywać z górnikami przeczyta, są rozpisaniem obowiązującego dzisiaj prawa. w tle. Błąd pana marszałka był ewidentny, ponieważ I nie wychodzi to w wielu przypadkach naprzeciw istotnie zaufał Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, że nym problemom. Czy to są jakieś żarty? jest w stanie po drugim czytaniu przy poważnej dys- Ale powiem jeszcze coś gorszego. Co powoduje kusji w Sejmie uszanować ﬁnanse i możliwości pań- wprowadzenie dzisiaj 50 artykułów? Po pierwsze, w dru- stwa. Nie powinien kierować się emocjami, tylko po- gim czytaniu możemy narazić się na wyjście poza ma- winien znaleźć właśnie to racjonalne rozwiązanie. terię, ponieważ są to odrębne jak gdyby rozwiązania, Górnicy nie musieli tu przyjeżdżać, nie musiała część czyli może dojść do zakwestionowania w Trybunale z nich się kompromitować i nie jest potrzebne dzisiaj Konstytucyjnym, czyli nagle może się okazać, że to, co walenie jak w bęben w marszałka, bo do niczego do- Sejm uchwali i pięknie o tym krzyczy pan poseł Rokita brego to nie prowadzi ani dalej nas nie posuwa. Trzeba i Platforma Obywatelska, zostanie za chwilę odrzucone takiego właśnie dialogu, jak mówił pan Borowski, jako niekonstytucyjne i nic nie będzie. Czyli praktycznie i szukania pozytywnych rozwiązań. prowadzi się do zablokowania prac nad ustawą mogącą Wysoka Izbo! Zostały zgłoszone dwie poprawki. Po- dać rozwiązania kwestii górników i pozostałych grup prawka zgłoszona przez panią poseł Nowak w imieniu zawodowych. Trochę uczciwości, a nie bokiem wkręca- Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość jest nie kitu Wysokiej Izbie i obywatelom, którzy dziś nas tożsama z poprawką, którą złożyłem w imieniu własne- słuchają. Trzeba mieć naprawdę trochę rozsądku. go klubu. W zasadzie wychodzi ona naprzeciw konsen- (Poseł Eugeniusz Kłopotek: Marzenie.) 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekty ustaw o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 181

Poseł Jacek Kasprzyk wek zgłoszonych do projektu, który omawialiśmy, odbę- dzie się za pół godziny w sali nr 23 w budynku G. Po drugie, proszę państwa, Platforma Obywatelska, Ogłaszam 2-minutową przerwę. Za chwilę wznowi- która krzyczy… bardzo przepraszam pana posła Wyci- my obrady. słę, bo to zacny poseł, nasz kochany współpracownik w ramach Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, cięż- (Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 29 ko pracujący. do godz. 13 min 39) (Poseł Maria Nowak: Pracuje w komisji.) Ale wie jedno, że jeżeli jego klub parlamentarny mówi, że nie wolno obciążać dzisiaj pracodawców Wicemarszałek kosztami dodatkowymi, bo rosną koszty pracy, to – na Kazimierz Michał Ujazdowski: Boga – przecież w tym projekcie, który przedstawiacie, jest zapis obciążający pracodawcę dodatkowo wysoką Wznawiam obrady. składką. O czym wy mówicie? Macie nas na tej sali Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 13. porząd- i tych, którzy tego słuchają, za idiotów? Dajcie spokój, ku dziennego: Informacja o istotnych problemach wy- trochę uczciwości i rzetelności się należy. nikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Wysoka Izbo! Wygląda na to, że jest jedna poważna Konstytucyjnego w 2004 r. (druk nr 3983) wraz ze sta- poprawka poparta przez dwa kluby, która daje możli- nowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka wość zakończenia tego, co zaczęliśmy 14 czerwca, oraz Komisji Ustawodawczej (druk nr 4090). i niezajmowania się już dodatkowymi atrakcjami zwią- Proszę o zabranie głosu prezesa Trybunału Konsty- zanymi z podejmowaniem tych decyzji. Dzisiaj pani tucyjnego pana prof. Marka Safjana w celu przedsta- poseł Anna Bańkowska jest w stanie przeprowadzić wienia informacji. sprawnie posiedzenie komisji. Jeżeli partie polityczne, kluby polityczne zechcą dotrzymać zawartego porozu- Prezes Trybunału Konstytucyjnego mienia w ramach Konwentu Seniorów, to za kilka go- Marek Safjan: dzin jesteśmy w stanie przedłożyć na ręce pana mar- szałka ostateczne sprawozdanie i podjąć ostateczną Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym w swo- decyzję w Sejmie. im wystąpieniu, prezentując, jak każdego roku, spra- Dziękuję wszystkim, którzy pomimo różnych naci- wozdanie z działalności orzeczniczej Trybunału Kon- sków i późnej pory byli uprzejmi popracować nad tymi stytucyjnego, poruszyć kilka istotnych zagadnień, rozwiązaniami. które pojawiają się w polu widzenia Trybunału Konsty- (Poseł Anna Bańkowska: Za pół godziny… po za- tucyjnego i są ważne dla funkcjonowania państwa kończeniu…) prawnego. Jeżeli państwo pozwolicie, to chciałbym – Chcę przekazać informację w imieniu pani poseł zważywszy na to, że jest to ostatnie czy jedno z ostat- przewodniczącej Bańkowskiej, że za pół godziny po nich posiedzeń Sejmu tej kadencji – wyjść nieco poza zakończeniu tego punktu, ponieważ muszą być wydru- okres sprawozdawczy i poruszyć także te zagadnienia, kowane poprawki – mając na względzie oszczędności które pojawiają się na tle nieco szerszej praktyki orzecz- drukowania, szkoda w przypadku niektórych, że w tak niczej Trybunału Konstytucyjnego, a także nawiązać dużej ilości, ale trudno – odbędzie się posiedzenie ko- do nowszych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego misji, na które serdecznie zapraszam. Dziękuję, pani z ostatniego półrocza. premier, dziękuję panu marszałkowi. (Oklaski) Na początek, w pierwszej części chciałbym odnieść się do pewnych generalnych uwag, sformułować spo- strzeżenia, które dotyczą jakości samego procesu usta- Wicemarszałek wodawczego. Otóż jestem przekonany, że powszechną Kazimierz Michał Ujazdowski: świadomością, nie tylko świata prawniczego, ale także i przeciętnego obywatela, jest to, że w tej chwili prze- Bardzo dziękuję panu posłowi. żywamy moment, który można by określić, a tak bywa Zamykam dyskusję. niekiedy określany, swoistym kryzysym prawa czy W związku z tym, że w czasie drugiego czytania kryzysem – może precyzyjniej – państwa prawnego. zgłoszono poprawki do przedłożonego projektu ustawy, Dlaczego tak się dzieje? Te powody można spróbować proponuję, aby Sejm ponownie skierował ten projekt do zidentyﬁkować. One wiążą się w dużym stopniu przede Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w celu przedsta- wszystkim ze spadkiem jakości tworzonego prawa, wienia sprawozdania. z tworzeniem prawa, które nie odpowiada oczekiwa- Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm niom społecznym i które burzy zaufanie obywatela do propozycję przyjął. państwa i ustalanych przez państwo regulacji. Jesteśmy Sprzeciwu nie słyszę. wszyscy świadkami tego, co jest bardzo widoczne nie Przypominam – mówił o tym również pan poseł Ka- tylko z perspektywy instytucji zajmujących się pra- sprzyk przed chwilą – że posiedzenie Komisji Polityki wem, ale właśnie z perspektywy przeciętnego obywa- Społecznej i Rodziny poświęcone rozpatrzeniu popra- tela, mianowicie jesteśmy świadkami zjawiska poraża- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 182 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan stytucyjny tymi sprawami zajmował się w swojej praktyce orzeczniczej wielokrotnie. W ostatnim orzeczeniu jącej w istocie rzeczy inflacji prawa. Przejawia się ona wypowiedział się na ten temat 19 kwietnia 2005 r., kilka w nadmiarze tworzonych regulacji, w tworzeniu prawa, miesięcy temu, w sprawie K 4/05, a także poprzez sy- które bardzo często nie jest oparte na rzetelnych i pre- gnalizację, którą skierował do Wysokiego Sejmu o sy- cyzyjnych analizach potrzeb, a także na efektywności gnaturze S 1/05, która wskazuje właśnie ową porażającą proponowanych rozwiązań. – używam specjalnie tego sformułowania – niekonse- Jest dość charakterystyczne, że na 79 wyroków Try- kwencję działań ustawodawczych w dziedzinie związa- bunału Konstytucyjnego w 2004 r. 44 przypadki to nej z tworzeniem konstrukcji prawnych, służących były orzeczenia, które wskazywały na niekonstytucyj- ochronie praw lokatorów, konstrukcji prawnych, których ność przepisów, które zostały zakwestionowane przed celem jest przecież poszukiwanie punktu równowagi trybunałem. Ta liczba sama w sobie jeszcze nie wyja- pomiędzy z jednej strony ochroną praw lokatorów, śnia skali zjawiska, z którym spotykamy się, zjawiska a z drugiej ochroną praw wynajmujących. Brak jest obniżającej się jakości prawa, ale niewątpliwie jest jed- w tym zakresie jakiejś całościowej i sensownej strategii nym z symptomów występującej w państwie prawa prawnej. Być może właśnie z tych powodów przepisy, choroby. Przy tej okazji warto zauważyć, że to jest nie które są efektem bardzo często przypadkowych rozwią- tylko problem liczby aktów normatywnych, porażającej zań, nieustannie wracają do Trybunału Konstytucyjnego liczby aktów normatywnych, czego dowodem jest 21 i są kwestionowane jako naruszające podstawowe zasa- tys. stron Dziennika Ustaw w 2004 r., ale jest to także dy i wartości konstytucyjne. Trybunał Konstytucyjny problem nieustannej konieczności zmiany prawa, nie- w tej sprawie zdecydował się na podsumowanie swojego ustannej nowelizacji prawa. Warto przypomnieć, że dorobku orzeczniczego we wspomnianej już przeze mnie blisko 60% spośród ustaw, które były uchwalone przez sygnalizacji. Sejm w 2004 r. to były ustawy, które wiązały się z no- Trzecim wreszcie elementem charakteryzującym ja- welizacją poprzednio obowiązujących regulacji. kość tworzonego prawa, bardzo dobrze widocznym Na drugim miejscu, chciałem powiedzieć o kwestii, z perspektywy orzecznictwa Trybunału Konstytucyjne- która jest bardzo wyraźnie widoczna z perspektywy go, jest tworzenie konstrukcji prawa nieczytelnego, nie- Trybunału Konstytucyjnego, mianowicie o tym, że zrozumiałego, które operuje zwrotami niedookreślony- mamy do czynienia z coraz wyraźniejszym zjawiskiem mi, które wywołuje ogromne rozbieżności w orzecznic- braku strategii prawnej, braku strategii legislacyjnej, twie, ogromne wątpliwości w zakresie jego stosowania, która odbija się na tworzeniu prawa. To przejawia się które nie sprzyja budowaniu zaufania obywatela do pań- w przyjmowaniu rozwiązań przypadkowych, nieprze- stwa i do takiej wartości, jakimi są właśnie zasady czy myślanych, często w niewielkich odstępach czasu pre- elementy zawarte w art. 2 Konstytucji RP. zentujących całkowicie odmienne czy przeciwstawne Otóż tutaj znowu kilka egzemplifikacji, które by- stanowiska. Jako pewną egzemplifikację – oczywiście najmniej nie wyczerpują problemu, ale które dobrze proszę nie traktować tego jako dowodu na poparcie tej wskazują, jak bardzo jest to niepokojące zjawisko i do tezy, bo wymagałaby prawdopodobnie znacznie bar- jakich konsekwencji może prowadzić. W jednym z orze- dziej skomplikowanych i pogłębionych analiz –chciał- czeń rozpatrywanych w ubiegłym roku, a dotyczących bym wskazać dwa rozwiązania, które znalazły się przed Ordynacji podatkowej Trybunał Konstytucyjny zajął się Trybunałem Konstytucyjnym, czy może dwie kategorie niejasnością, wadliwością konstrukcji tak zwanego obej- problemów, które znalazły się w polu widzenia Trybu- ścia prawa podatkowego, konstrukcji, która w istocie nału Konstytucyjnego w związku z toczonymi postę- rzeczy wprowadzała założenie, iż czynności, które są powaniami. Jedno z nich dotyczyło reformy służby dokonywane przez obywatela, przez podatnika zgodnie zdrowia i słynnej ustawy o Narodowym Funduszu z prawem, tyle tylko, że nie generują obowiązku zapła- Zdrowia, sprawy, która była rozpatrywana przez Try- cenia wyższego podatku, mogą być uznane za niesku- bunał Konstytucyjny w styczniu 2004 r. (K 14/03), teczne, za nieważne. Tego rodzaju rozwiązanie opierało a która przecież poza dobrze znanymi i opisanymi wa- się na niejasnych, niezrozumiałych i arbitralnych prze- dliwościami samej regulacji stanowiła przejaw przyję- słankach. Z tego właśnie powodu było też zakwestiono- cia przez państwo zupełnie odmiennej strategii refor- wane przez Trybunał Konstytucyjny. mowania tej dziedziny stosunków, która była przyjmo- Innym przykładem są regulacje ustawy o Agencji wana wcześniej w poprzednich rozwiązaniach i która Bezpieczeństwa Wewnętrznego, która była także przed- w istocie rzeczy jest także jednym z założeń polityki miotem analiz Trybunału Konstytucyjnego w sprawie legislacyjnej państwa. Mianowicie była to przecież kon- K 45/02, regulacje, które upoważniały funkcjonariuszy strukcja oparta na założeniu centralizowania działań ABW do stosowania środków ingerujących w prawa i decyzji, a nie decentralizacji. i wolności obywatelskie na podstawie przesłanek, któ- Drugi przykład jest bardzo charakterystyczny i bar- re w istocie rzeczy pozwalały na całkowicie arbitralną dzo niepokojący, związany z brakiem strategii dowodzą- i niepoddającą się kontroli decyzję. cym o braku myślenia w kategoriach pewnej perspekty- Jeśli chodzi o inny bulwersujący opinię publiczną wy poszukiwania całościowych, koniecznych rozwiązań przykład, który znalazł się w polu widzenia Trybunału chroniących grupy obywateli. To są regulacje, które do- Konstytucyjnego w związku z wnioskiem prezydenta tyczą polityki mieszkaniowej i czynszu. Trybunał Kon- w zakresie kontroli prewencyjnej dotyczącej ustawy 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 183

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan marca 2004 r., który dotyczył granic dopuszczalnych poprawek poselskich, tym razem nie senackich, ale po- o zgromadzeniach, Trybunał Konstytucyjny zakwe- selskich. Okazuje się, że w niektórych sprawach – to stionował między innymi regulacje tej ustawy z tego zjawisko wydaje się być zresztą znacznie częstsze, niż powodu, że opierała się ona na całkowicie niejasnych, można by sądzić – w niektórych procedurach ustawo- niezrozumiałych, nieprecyzyjnych kryteriach, które dawczych instytucja poprawki poselskiej jest naduży- pozwalały na możliwość rozwiązania zgromadzenia wana w tym oto sensie, że w istocie poprawka bardzo tylko dlatego, że niektórzy uczestnicy tego zgromadze- często jest używana jako instrument występowania nia nie są możliwi do identyfikacji. Tego rodzaju kon- z inicjatywą ustawodawczą. Poprawka, która stanowi strukcja, operująca kryteriami niejasnymi, została w istocie inicjatywę ustawodawczą, prowadzi do zacie- uznana za niezgodną z art. 58 konstytucji jako narusza- rania tożsamości projektu aktu ustawodawczego, który jąca standardy państwa prawnego, a przede wszystkim przecież zgodnie z przepisami konstytucji, zgodnie podstawową wolność – wolność zgromadzeń. z art. 119 powinien przechodzić przez stadia trzech Wreszcie innym z tego punktu widzenia niepokoją- czytań sejmowych. Przy tego rodzaju niestety często cym przykładem było orzeczenie, które odnosiło się do występującej praktyce rygory sformułowane w samej przepisów prawa karnego. Otóż okazuje się, że również konstytucji co do procedur ustawodawczych nie mogą w ramach prawa karnego ustawodawca nie potrafił za- być respektowane. chować odpowiedniej jakości regulacji, która umożli- Stałym powtarzalnym błędem identyfikowanym wiałaby stworzenie konstrukcji odpowiadających wyma- wyraźnie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjne- ganiom art. 42 konstytucji w związku z zasadą nullum go jest ciągle – jest to prawda banalna, ale muszę ją crimen sine lege. Otóż jeżeli przepisy prawa karnego nie powtórzyć – nieprecyzyjne określanie w ramach dookreślają precyzyjnie znamion przestępstwa, to w ta- udzielanych delegacji ustawowych szczegółowych kich sytuacjach można mówić o łamaniu owej zasady wytycznych w stosunku do aktów podustawowych. wyrażonej bezpośrednio w art. 42 konstytucji. Dotyczy to także wychodzenia w ramach regulacji Ta właśnie sytuacja zaistniała na tle regulacji, które podustawowych poza granice delegacji sformułowanej wprowadzały odpowiedzialność karną dziennikarza za w samej ustawie. komentowanie sprostowań publikowanych w prasie I znowu gwoli przykładu. Na 24 sprawy rozpatry- przy jednoczesnym braku precyzyjnej regulacji w sa- wane w 2004 r., które dotyczyły kwestii związanych mej ustawie, na czym polega istota sprostowania i czym z ogólną problematyką art. 92 konstytucji, w 16 (na 24) ono różni się od innej formuły reakcji na publikację sprawach stwierdzono niezgodność rozporządzenia dziennikarską, którą jest odpowiedź. Była to sprawa z delegacją ustawową właśnie m.in. przez naruszenie P 2/03, również rozstrzygana w 2004 r. wymagań zawartych w art. 92 konstytucji. Gdy mówi- Kolejnym elementem, który chciałbym zidentyfiko- my o technikach legislacyjnych czy pewnych wadach wać, a który dotyczy problemów dobrze widzianych metodologii prawotwórczej, to muszę powiedzieć jesz- z perspektywy Trybunału Konstytucyjnego, jest niepo- cze o jednej sprawie, która została także zauważona kojąca, zadziwiająca wręcz powtarzalność błędów usta- przez Trybunał Konstytucyjny w jego orzecznictwie, wodawczych. Przynajmniej w niektórych dziedzinach mianowicie o sprawie związanej z implementacją prze- tak się dzieje. Dotyczy to błędów, które są powtarzane pisów prawa wspólnotowego. Otóż okazuje się, że ta w regulacjach ustawowych czy mówiąc ogólnie, w ra- implementacja, która przecież towarzyszy bardzo wie- mach regulacji prawnej, które wcześniej były poddawa- lu regulacjom, bardzo wielu ustawom przyjmowanym ne już analizie Trybunału Konstytucyjnego. Dotyczy to przez Wysoką Izbę, jest niezwykle często oparta na między innymi wspomnianych już przepisów o ochronie czysto mechanicznych, automatycznych, technicznych praw lokatorów. Przecież właśnie z tego powodu, że zabiegach. Nie opiera się na przemyślanej i pogłębionej ustawodawca nie był w stanie wyprowadzić wniosków, analizie reguł wspólnotowych, a także na analizie pol- które zostały sformułowane bardzo wyraźnie już w pierw- skiego prawa, prawa wewnętrznego, z punktu widzenia szym orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego dotyczą- tego, jakiego rodzaju środki muszą być użyte dla osią- cym kwestii czynszów regulowanych i ochrony praw gnięcia celu, jakim jest tzw. effet utile, czyli ostateczny lokatorów w sprawie P 11/98, trybunał musiał powracać efekt związany z transpozycją reguł wspólnotowych do do tej samej sprawy, w istocie rzeczy identyfikując te prawa wewnętrznego. Tego rodzaju sytuacja była bar- same problemy i zjawiska ustawodawcze w kolejnych dzo wyraźnie widoczna na tle ustawy, którą Trybunał sprawach, na przykład w sprawie P 8/99, w sprawie Konstytucyjny rozpatrywał w 2000 r. w związku z tzw. K 48/01, w sprawie K 32/03 czy we wspomnianej już zagadnieniem biopaliw czy biokomponentów K.33/03 dzisiaj sprawie z 30 marca 2005 r. Otóż są to zjawiska, – wyrok w sprawie zapadł 21 kwietnia 2004 r. które muszą być dostrzegane i powinny być na tej pod- Wysoki Sejmie! Panie Marszałku! Wskazałem tylko stawie sformułowane odpowiednie wnioski. na kilka najważniejszych ułomności związanych z two- Wreszcie kolejnym niepokojącym elementem jest rzeniem złego prawa. Ułomności, które dostrzegane są systematyczne naruszanie istniejących procedur legi- bardzo wyraźnie w perspektywie Trybunału Konsty- slacyjnych. Otóż jedna z tych kwestii pojawiła się bar- tucyjnego. Nie jest to oczywiście lista pełna i wyczer- dzo wyraźnie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyj- pująca. Sądzę, że całość dorobku orzeczniczego Trybu- nego z 2004 r. w sprawie K 37/03. Chodzi o wyrok z 24 nału Konstytucyjnego, który mógłby być podstawą 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 184 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan go sytuacji prawnej statusu Funduszu Wczasów Pracow- niczych. To jest wyrok, który jest od 7 lat niewykonywa- poprawy istniejącego stanu rzeczy, poprawy m.in. ja- ny przez Wysoką Izbę, przy czym nie są prowadzone kości stosowanych procedur legislacyjnych, została przez Wysoką Izbę żadne działania prawodawcze, które zawarta w opracowaniu Trybunału Konstytucyjnego mogłyby zmierzać do przywrócenia stanu zgodnego z przekazanym Wysokiej Izbie na temat procedur legi- konstytucją. Wymienię tutaj wyrok Trybunału Konsty- slacyjnych, opracowaniu zawierającym syntezę orzecz- tucyjnego dotyczący dostępu do zawodów prawniczych, nictwa Trybunału Konstytucyjnego w tej kwestii. do aplikacji. Wyrok zapadł 18 lutego 2004 r. W dniu Chciałbym teraz przejść do omówienia dalszych dzisiejszym, w którym odbywa się posiedzenie Sejmu, dwóch grup zagadnień, do kwestii, która wydaje się w dalszym ciągu nie ma obowiązującej ustawy o dostę- najpierw szczególnie niepokojąca i której poświęcę kil- pie do zawodów prawniczych. Jest to kolejny rok, w któ- ka minut, mianowicie kwestii związanej z wykonywa- rym zagrożona jest z dużym prawdopodobieństwem niem wyroków Trybunału Konstytucyjnego w prakty- możliwość odbywania egzaminów czy testów wstępnych ce legislacyjnej, a następnie przejdę do drugiej kwestii, dla tysięcy młodych ludzi starających się o dostęp do do problematyki prawa europejskiego w orzecznictwie zawodów prawniczych. Wymienię tu także sprawę roz- Trybunału Konstytucyjnego. strzygniętą wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 15 Zagadnienie pierwsze – problem wykonywania wy- grudnia 2004 r. K.21/04, w której Trybunał Konstytu- roków Trybunału Konstytucyjnego. Otóż trzeba stwier- cyjny wypowiedział na temat mienia zabużańskiego. dzić, że w tym obszarze mamy do czynienia ze zjawi- Otóż trybunał w tej sprawie określił termin odroczenia skiem ogromnie niepokojącym, mianowicie ze zjawi- wejścia w życie wyroku na kilka miesięcy. Ten termin skiem łamania konstytucji przez ustawodawcę, łamania nie został wykorzystany na efektywne działania prawo- konstytucji przez prawodawcę, który nie podejmuje dawcze. W konsekwencji dzisiaj nie ma rozwiązań, któ- działań niezbędnych dla wykonywania wyroków Try- re odpowiadałyby zakreślonym przez Trybunał Konsty- bunału Konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny uzy- tucyjny w jego orzeczeniu wymaganiom. Rzecz jest o skał prawo do wydawania ostatecznych orzeczeń, któ- tyle niepokojąca i niebezpieczna, że mamy do czynienia, re nie podlegają zatwierdzeniu przez Sejm z dniem 17 jak doskonale Wysokiej Izbie wiadomo, z postępowa- października 1999 r., czyli w 2 lata po wejściu w życie niem niezakończonym przed Europejskim Trybunałem nowej konstytucji. Zapomniano jednak o tym, że orze- Praw Człowieka w Strasburgu, postępowaniem, którego czenia Trybunału Konstytucyjnego, które korzystają z konsekwencje odszkodowawcze mogą być dla Rzeczy- waloru ostateczności, powszechności, nie są orzecze- pospolitej bardzo dolegliwe. niami czy rozstrzygnięciami o charakterze pozytyw- Wspomnę także o wyroku w sprawie ustawy lustra- nym, ale negatywnym. Trybunał Konstytucyjny, moż- cyjnej, który był wydany 5 marca 2003 r. – 2,5 roku na się tu posłużyć terminem często występującym w temu, w sprawie K.7/01, także niewykonanym, a prze- literaturze prawniczej, jest tzw. negatywnym ustawo- widującym niekonstytucyjność regulacji tej ustawy w dawcą. Wobec tego konsekwencje rozstrzygnięcia Try- takim zakresie, w jakim nie przewiduje ona możliwości bunału Konstytucyjnego są bardzo zróżnicowane i nie publikacji danych zawartych w oświadczeniach lustra- sprowadzają się wyłącznie do tego, że w wyniku wy- cyjnych co do miejsca i czasu funkcji sprawowanych w roku Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego nie- organach bezpieczeństwa państwa. zgodność z konstytucją takiego a takiego przepisu wy- Wreszcie czas wspomnieć o bardzo niepokojącym pada z systemu prawnego przepis niezgodny z konsty- wyroku z 13 lipca 2004 r. w sprawie P.20/03 dotyczą- tucją i problem w tym momencie może być uznany za cym Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów załatwiony. Tak bardzo często nie jest. Po wyroku Try- i sejmików. Był to wyrok, który dotyczył art. 84d Or- bunału Konstytucyjnego dla doprowadzenia do stanu dynacji wyborczej, przepisu niezwykle ważnego dla zgodności z konstytucją muszą być podejmowane nie- transparentności i przejrzystości ordynacji wyborczej, zbędne działania prawodawcze. Tych działań prawodaw- mianowicie przepisu, który przewiduje, że w wypadku, czych, niestety, brakuje. W bardzo wielu przypadkach, kiedy są naruszone zasady wpłat na konto komitetów o których za chwileczkę powiem, mamy do czynienia z wyborczych, zasady przewidujące, iż wpłaty mogą być absolutną pasywnością prawodawcy dotyczącą niepodej- dokonywane wyłącznie za pośrednictwem przekazów, mowania działań, które w konsekwencji prowadzą do przelewów na konta bankowe, dochodzi do przepadku utrzymywania się nieusuwalnych luk w systemie praw- kwot pieniężnych przekazanych nielegalnie. Trybunał nym, do utrzymywania w systemie prawnym sprzecz- Konstytucyjny stwierdził, że niekonstytucyjność tego nych, niezgodnych wzajemnie rozwiązań, do utrzymy- przepisu polega nie na tym, że niewłaściwe jest uregu- wania formuły przepisów, które nie odpowiadają ich lowanie, które przewiduje nakaz wpłat w tej formie, bo rzeczywistemu znaczeniu. Otóż tego rodzaju przypadki, uregulowanie to, jak stwierdza trybunał, jest niezbędne ja pozwolę sobie na niektóre z nich przynajmniej zwrócić dla zachowania transparentności przebiegu wyborów, uwagę, zostały zidentyﬁkowane szereg razy przez ana- ale jest niezgodne z konstytucją dlatego, że nie określa lizy wykonywane w Trybunale Konstytucyjnym. w sposób dostatecznie precyzyjny, na kim ciąży sank- Do tego rodzaju sytuacji możemy zaliczyć na przy- cja, obowiązek wydania przedmiotu przepadku. Sejm kład niewykonanie wyroku, proszę zwrócić uwagę na miał czas na dokonanie zmian w tym zakresie. Ten czas datę, z 3 czerwca 1998 r. w sprawie K.34/97 dotyczące- na dokonanie zmian w ordynacji wyborczej upłynął z 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 185

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan łu Konstytucyjnego czy konsekwencjom, które wyni- kają z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, prio- dniem 31 marca 2005 r. Mamy lipiec i ordynacja wybor- rytetów w swoich pracach ustawodawczych, na przy- cza w tym punkcie nie została doprowadzona do stanu kład uwzględniać istnienie szybkiej ścieżki ustawo- zgodnego z konstytucją. dawczej dla tych regulacji, które wymagają zmiany w Chciałbym wymienić także wyrok między innymi okresie tzw. odroczenia wejścia w życie mocy wyroku w sprawie ordynacji podatkowej, wyrok z 23 września Trybunału Konstytucyjnego. Sądzę, że potrzebna jest 2003 r., który dotyczył art. 160 Ordynacji podatkowej; całościowa analiza tych zagadnień z punktu widzenia wyrok, który określał granice odpowiedzialności wła- wprowadzenia na przykład koniecznych zmian w sa- dzy publicznej za nieprawidłowe decyzje podatkowe, mym regulaminie Sejmu. wskazując, że ograniczenie tej odpowiedzialności tylko Chciałbym obecnie, kończąc ten wątek, jeszcze raz do tzw. damnum emergens nie znajduje uzasadnienia powtórzyć, że jeśli nie nastąpi zmiana tego stanu rze- konstytucyjnego. Do dzisiaj utrzymuje się brzmienie w czy, to będziemy mieli do czynienia z utrzymywaniem tekście ordynacji podatkowej art. 260, który operuje się stanu permanentnego łamania Konstytucji Rzeczy- pojęciem tzw. szkody rzeczywistej, czyli damnum pospolitej Polskiej. Otóż kończąc ten wątek, chciałem emergens, a więc w dalszym ciągu ograniczającym przejść do następnych uwag, końcowych już, dotyczą- odpowiedzialność odszkodowawczą władzy publicznej. cych problematyki europejskiej z punktu widzenia Wyrok był wydany, przypominam, 23 września 2003 r. orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Jest lipiec 2005 r. Na początek reﬂeksja ogólniejsza. Otóż duża liczba Wspomnę wreszcie o konsekwencjach, które wyni- spraw, która dotyka problematyki europejskiej czy wąt- kały z niewykonania wyroku Trybunału Konstytucyj- ku europejskiego w orzecznictwie Trybunału Konsty- nego z 18 grudnia 2002 r. w sprawie K.43/01 – wyroku tucyjnego, świadczy wyraźnie o randze i zakresie pro- w sprawie słynnej ustawy 203. Te konsekwencje są do blemów europejskich, o tym, że są one coraz intensyw- dzisiaj widoczne. To są konsekwencje polegające na niej obecne w obszarze prawa badanego przez orzecz- licznych procesach, które są wytaczane w tej chwili nictwo. W ostatnim okresie, niewiele dłuższym niż rok, instytucjom władzy publicznej, procesach odszkodo- pojawiło się w Trybunale Konstytucyjnym – wymienię wawczych. Tych procesów by nie było, gdyby wykona- troszkę na zasadzie prostego wyliczenia – kilka spraw, no orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wskazujące które dotykały problematyki europejskiej, na przykład: bardzo wyraźnie, jaki jest kierunek koniecznych roz- sprawa dotycząca biopaliw, implementacji dyrektywy wiązań ustawodawczych, by doprowadzić do stanu europejskiej (K.33/04); sprawa ustawy europejskiej, a zgodnego z konstytucją. Otóż tych procesów i tych za- więc związanej z wyrażaniem opinii w kwestiach regu- grożeń dla budżetu państwa nie byłoby, gdyby ów wy- lacji wspólnotowych przez Izby polskiego parlamentu; rok został w swoim czasie wykonany. sprawa dotycząca wyborów do Parlamentu Europejskie- Ja oczywiście mogę – niestety, jest to przykre – wy- go (K.15/04, wyrok z 31 maja 2004 r.) i wreszcie dwie mieniać jeszcze przez następną godzinę, proszę pań- sprawy niedawno rozstrzygnięte o ogromnej wadze, stwa, orzeczenia, wyroki Trybunału Konstytucyjnego, mianowicie sprawa dotycząca implementacji europej- które nie były wykonane. To było tylko kilka przykła- skiego nakazu aresztowania (P.1/05 z 27 kwietnia 2005 r.) dów. Jest to sytuacja, nie waham się powiedzieć, dra- oraz wyrok w sprawie traktatu akcesyjnego z 12 maja matyczna i z przykrością stwierdzam, że mówiąc o 2005 r. (sprawa K.18/04). Sprawy te, jak łatwo zauwa- tym, mówię, jak zwykle zresztą, po raz siódmy do Wy- żyć, są bardzo zróżnicowane. One dotyczą zarówno sokiej Izby przy obecności zaledwie może 10 posłów kwestii wykładni prawa, problemów związanych z py- na sali, chociaż dotyczy to kwestii fundamentalnej dla taniem, w jaki sposób interpretacja prawa powinna słu- państwa prawnego i dla funkcjonowania standardów żyć wkomponowywaniu acquis communautaire w ob- państwa prawnego. Otóż są potrzebne środki zaradcze, szar prawa krajowego, dotyczą kwestii relacji prawa które mogą być brane pod uwagę, a które są wskazy- wspólnotowego do prawa krajowego, w tym także pro- wane w analizach i rozważaniach doktrynalnych, jak i cedur prawotwórczych w ramach samej Unii Europej- w opracowaniach Trybunału Konstytucyjnego. Jestem skiej, dotyczą wreszcie kwestii sposobu, metody, zakre- przekonany, że oczywiście poza rozwiązaniem zasad- su implementacji prawa europejskiego – to jest orzecze- niczym, które polegałoby na tym, iż sama konstytucja nie między innymi w sprawie europejskiego nakazu wprowadzałaby bardziej szczegółowo precyzyjne re- aresztowania – i wreszcie dotyczą kwestii najważniej- gulacje dotyczące wykonywania wyroków Trybunału szej, mianowicie suwerenności konstytucyjnej – to jest Konstytucyjnego czy określające skutki orzeczeń Try- orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2005 r. bunału Konstytucyjnego, nie czekając na doprecyzo- To jest orzeczenie, które, jak sądzę, należy do najważ- wanie tych kwestii przez samą konstytucję, można by niejszych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego wyda- sobie wyobrazić działania doraźne, które zmienią tę nych w jego historii. Jest to orzeczenie, które odpowia- sytuację. Działania doraźne, które zakładałyby prze- da na bardzo zasadnicze pytania. Ono wydane zostało strzeganie rudymentarnych zasad kultury prawnej w niedawno, nie obejmuje okresu sprawozdawczego, ale państwie demokratycznym, a które polegałyby na tym, ponieważ jest ono tak ważne, a jesteśmy w końcówce że prawodawca i ustawodawca zechciałby na przykład prac Sejmu tej kadencji, uważam, że jestem winien Wy- dostrzegać konieczność nadawania wyrokom Trybuna- sokiej Izbie na ten temat kilka informacji. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 186 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan wiadomo, przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedli- wości Wspólnot Europejskich. Ten stan rzeczy jest uza- Otóż jest orzeczenie, które po raz pierwszy wyraź- sadniony celami integracji europejskiej oraz potrzeba- nie określa, na czym polega zasada zwierzchnictwa mi tworzenia wspólnej europejskiej przestrzeni praw- konstytucji z art. 8 ust. 1 konstytucji nad całym syste- nej. Zasada ta stanowi niewątpliwie wyraz dążeń do mem prawnym. Po raz pierwszy określa konsekwencje zagwarantowania jednolitego stosowania egzekucji wynikające z wieloskładnikowości systemu prawnego, prawa europejskiego. Nie ona jednak na zasadzie wy- wynikające z obowiązywania w systemie prawnym łączności determinuje ostateczne decyzje podejmowa- Rzeczypospolitej prawa wspólnotowego, współistnie- ne przez suwerenne państwa członkowskie w warun- nia różnych typów porządków prawnych, a więc mię- kach hipotetycznej kolizji pomiędzy wspólnotowym dzy innymi konsekwencje, które wynikają z art. 9 kon- porządkiem prawnym a regulacją konstytucyjną. W stytucji. Po raz pierwszy także Trybunał Konstytucyj- polskim systemie prawnym decyzje tego typu powinny ny w tym orzeczeniu określił niezwykle ważne konse- być podejmowane zawsze z uwzględnieniem treści art. kwencje wynikające z interpretacji art. 91 konstytucji 8 ust. 1 konstytucji. Zgodnie z art. 8 ust. 1 konstytucji odnoszące się do przekazania kompetencji suweren- pozostaje ona najwyższym prawem Rzeczypospolitej. nych organów władzy państwowej, niektórych kompe- Trybunał co do przekazania kompetencji stwierdził: tencji organom organizacji międzynarodowej. Wreszcie Zarówno tryb przekazania, jak i przedmiot przekazania określił także Trybunał Konstytucyjny w tym orzecze- zachowuje swoją cechę pozostawania w zgodzie z kon- niu zagadnienia związane z kompetencją orzeczniczą stytucją, traktowaną integralnie wraz z preambułą jako Trybunału Konstytucyjnego na tle nowej sytuacji praw- najwyższe prawo Rzeczypospolitej. Ewentualna zmia- nej wytworzonej przez proces integracji. Chciałbym w na trybu oraz przedmiotu przekazania kompetencji tym momencie krótko zacytować pewne najważniejsze wymaga przestrzegania rygorów zmiany konstytucji tezy z tego orzeczenia, odnoszące się do sprawy naj- określonych w art. 235 tego aktu. Zasadnicze znaczenie ważniejszej, mianowicie do problemu suwerenności z punktu widzenia suwerenności oraz ochrony innych konstytucyjnej. Cytuję: wartości konstytucyjnych ma ograniczenie możliwości Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że nadrzędność przekazania kompetencji do niektórych spraw, a zatem konstytucji w stosunku do całego porządku prawnego bez naruszenia rdzenia uprawnień, umożliwiającego w w obszarze suwerenności RP przejawia się w kilku zgodzie z preambułą suwerenne i demokratyczne sta- płaszczyznach. Po pierwsze, proces integracji europej- nowienie o losie Rzeczypospolitej. skiej związany z przekazywaniem kompetencji w nie- Trybunał zauważył też co do kompetencji Trybuna- których sprawach organom unijnym ma oparcie w sa- łu Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, że ów try- mej konstytucji. Mechanizm przystąpienia Rzeczypo- bunał jest głównym, ale nie jedynym depozytariuszem spolitej do Unii Europejskiej znajduje wyraźną podstawę uprawnień w zakresie stosowania traktatów w systemie w regulacjach konstytucyjnych. Ważność i skuteczność prawnym Wspólnot i Unii Europejskiej. Trybunał Spra- tego mechanizmu uzależniona jest od spełnienia konsty- wiedliwości w Luksemburgu orzeka na zasadzie wy- tucyjnych elementów procedury integracyjnej, w tym łączności, wespół z Sądem Pierwszej Instancji, w spra- również procedury przekazywania kompetencji. wach objętych kognicją tego sądu, o ważności wykład- Po drugie, nadrzędność konstytucji znajduje poni prawa wspólnotowego. Wykładnia prawa wspólno- twierdzenie w konstytucyjnie określonym mechani- towego dokonywana przez ETS winna mieścić się w zmie kontroli konstytucyjności, traktatu akcesyjnego zakresie funkcji i kompetencji przekazanych przez pań- oraz aktów stanowiących jego integralne składniki. stwa członkowskie na rzecz Wspólnot. Powinna też kore- Mechanizm ten został oparty na tych samych zasadach, lować z zasadą subsydiarności, determinującą działania na jakich trybunał orzekać może o zgodności z konsty- instytucji wspólnotowo-unijnych. Wykładnia ta powinna tucją ratyﬁkowanych umów międzynarodowych. W być ponadto oparta na założeniu wzajemnej lojalności takiej sytuacji przedmiotem kontroli stają się także, pomiędzy instytucjami wspólnotowo-unijnymi a pań- jakkolwiek pośrednio, inne akty prawa pierwotnego stwami członkowskimi. Założenie to generuje po stronie Wspólnot i Unii Europejskiej, tworzące załączniki do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości powinność traktatu akcesyjnego. przychylności dla krajowych systemów prawnych, zaś po Po trzecie, przepisy konstytucji jako aktu nadrzęd- stronie państw członkowskich powinność najwyższego nego i stanowiącego wyraz suwerennej woli narodu nie standardu respektowania prawa wspólnotowego. mogą utracić mocy obowiązującej bądź ulec zmianie I wreszcie: Państwa członkowskie zachowują prawo przez sam fakt powstawania nieusuwalnej sprzeczności do oceny, czy prawodawcze organy wspólnotowe, wyda- pomiędzy określonymi przepisami, aktami wspólnoto- jąc określony akt, działały w ramach kompetencji przeka- wymi a konstytucją. W takiej sytuacji suwerenny pol- zanych i czy wykonywały swoje uprawnienia zgodnie z ski ustrojodawca konstytucyjny zachowuje prawo sa- zasadami subsydiarności i proporcjonalności. Przekrocze- modzielnego zdecydowania o sposobie rozwiązania tej nie tych ram powoduje, że wydane poza nimi akty nie są sprzeczności, w tym również o celowości ewentualnej objęte zasadą pierwszeństwa prawa wspólnotowego. zmiany samej konstytucji. Oczywiście jest to kilka najważniejszych tez zawar- Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego w sto- tych w bardzo rozbudowanym, liczącym prawie 100 sunku do prawa krajowego jest silnie eksponowana, jak stron, uzasadnieniu wyroków Trybunału Konstytucyj- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 187

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświad- czeń w imieniu kół. nego w traktacie akcesyjnym. W każdym razie warto Otwieram dyskusję. zauważyć, że wyrok w sprawie oceny konstytucyjności Głos ma pani Magdalena Banaś z Sojuszu Lewicy przepisów implementujących europejski nakaz aresz- Demokratycznej. towania może być traktowany jako swoista egzempli- ﬁkacja tez, które zostały sformułowane w wyroku do- tyczącym traktatu akcesyjnego co do znaczenia zasady Poseł Magdalena Banaś: suwerenności konstytucyjnej. Jest to, przypomnijmy, wyrok, w którym Trybunał Konstytucyjny wyraźnie Panie Marszałku! Panie Prezesie Trybunału Kon- stwierdził niezgodność przepisów implementujących stytucyjnego! Panie i Panowie Posłowie! W imieniu europejski nakaz aresztowania z art. 55 konstytucji, Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycz- która nie przewiduje żadnych wyjątków co do możli- nej mam przyjemność zaprezentować stanowisko klubu wości ekstradycji obywatela polskiego. w sprawie informacji o istotnych problemach wynika- Wysoki Sejmie! Na zakończenie, rekapitulując już jących z działalności orzecznictwa Trybunału Konsty- niektóre wątki swojego wystąpienia, chciałbym stwier- tucyjnego w 2004 r., złożonej przez prezesa Trybunału dzić, że bardzo jest nam potrzebna strategia polityki Konstytucyjnego. legislacyjnej państwa, określenie priorytetów i założeń W 2004 r. Trybunał Konstytucyjny wydał na etapie podstawowych, którymi powinny kierować się konse- rozpoznawania merytorycznego 111 orzeczeń kończą- kwentnie organy państwa tworzące prawo. Potrzebna cych postępowanie. W wyniku wstępnego rozpoznania jest radykalna zmiana podejścia do tworzenia prawa, wniosków i skarg konstytucyjnych wydał zarządzenia które nie może i nie powinno być traktowane w katego- lub postanowienia w 317 sprawach. Ogółem do rozpo- riach instrumentalnych, w kategoriach środka do zała- znania w 2004 r. przyjęto 134 nowe sprawy. twienia bieżących interesów, prawa tworzonego bez Od 1997 r. istnieje instytucja skargi konstytucyjnej wnikliwej, profesjonalnej analizy istniejących potrzeb. i ma pokaźny dorobek orzeczniczy, a z roku na rok Musimy zastanowić się z wielką rozwagą, co uczynić, zmniejsza się liczba skarg, którym trybunał odmawia by w przyszłości mogło być wyeliminowane zdecydo- nadania biegu. Trybunał Konstytucyjny konsekwentnie wanie negatywne i ogromnie niepokojące zjawisko nie- stoi na stanowisku, zgodnie z którym skarga konstytu- wykonywania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. cyjna jako szczególny instrument ochrony wolności i Jest to zjawisko, które osłabia podstawowe standardy praw konstytucyjnych ma charakter akcesoryjny. Ozna- funkcjonowania państwa prawnego. Potrzebne są roz- cza to, że możliwość korzystania z tego środka jest ogra- ważne działania ustawodawcze związane z praktyką niczona do przypadków, w których w normalnym toku integracyjną. Osiąganie skuteczności i trafności rozwią- instancji nie jest już możliwe skorygowanie orzeczeń zań przyjmowanych na tle prawa wspólnotowego jest naruszających konstytucyjne wolności lub prawa skar- nie tylko, o czym trzeba pamiętać, kwestią działań pra- żącego. Przedmiotem skargi konstytucyjnej jest przepis wodawczych, nie jest tylko kwestią czysto technicznej prawa, a warunkiem dopuszczalności jest orzeczenie i automatycznej implementacji, lecz jest to także pro- wydane w indywidualnej sprawie skarżącego na podsta- blem jakości stosowania prawa; jest to problem wy- wie kwestionowanego przepisu. obraźni i umiejętności dostrzegania szerszych perspek- Informacja z rok 2004, którą przedstawił prezes tyw stosowanych instytucji prawnych, także perspek- Trybunału Konstytucyjnego, zawiera obszerne omó- tyw konstytucyjnych. Potrzebna jest również w każdym wienie problematyki, którą w ubiegłym roku zajmował wypadku podejmowanych działań prawotwórczych ana- się trybunał. Wynika z niej, iż organ ten prowadzi róż- liza płaszczyzny konstytucyjnej, która określa nadal norodne formy działalności orzeczniczej. W omawia- ramy dla całego porządku prawnego; konstytucja nadal nym okresie Trybunał Konstytucyjny w swoich wyro- pozostaje najważniejszym aktem normatywnym w sys- kach i postanowieniach w zasadzie kontynuował linię temie Rzeczypospolitej. Ale nade wszystko potrzebna orzeczniczą wypracowaną w latach poprzednich. Po- jest nam determinacja i konsekwencja w realizacji celów nadto utrzymuje kontakty międzynarodowe z sądami państwa prawnego. Celów, którym musi towarzyszyć konstytucyjnymi oraz organizacjami międzynarodo- nieustannie świadomość, że Rzeczpospolita jest dobrem wymi. Służą one prezentacji dorobku orzeczniczego za wspólnym i prawo tworzone w Rzeczypospolitej jest granicą oraz wymianie doświadczeń. bodaj najważniejszym narzędziem osiągania owego do- Mając na uwadze, iż z roku na rok zwiększa się bra. Dziękuję za uwagę. (Oklaski) dostępność orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego dla wielu środowisk i zainteresowanych, Trybunał Kon- stytucyjny urozmaicił formy jego prezentacji. W biurze Wicemarszałek Trybunału Konstytucyjnego powstają liczne opracowa- Kazimierz Michał Ujazdowski: nia o charakterze studyjnym, poświęcone charaktery- styce orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w róż- Dziękuję panu prezesowi. nych przekrojach. Na szczególną uwagę i poparcie za- Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad sługuje działająca pod auspicjami Trybunału Konsty- tym punktem porządku dziennego 10-minutowych tucyjnego od 2003 r. Wszechnica Konstytucyjna. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 188 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Poseł Magdalena Banaś nictwo reguł stanowienia prawa zgodnego z najwyż- szym aktem prawnym, jakim jest konstytucja Rzeczy- Wysoka Izbo! W ostatnich latach zauważa się stałą pospolitej. tendencję wzrostu zaufania społecznego do Trybunału Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej przyjmuje Konstytucyjnego. Świadczy o tym zwiększająca się informację złożoną przez prezesa Trybunału Konsty- liczba listów z prośbami o interpretację przepisów lub tucyjnego. Osobiście z tego miejsca chciałabym podzię- wskazanie trybu postępowania w sprawie albo infor- kować panu prezesowi Trybunału Konstytucyjnego, a macje o orzecznictwie w konkretnych sprawach bądź za pana pośrednictwem składam podziękowania też prośby o interwencje związane z usunięciem luk wszystkim tym osobom, z którymi przyszło mi w tej prawnych przez organy prawodawcze. kadencji współpracować w Trybunale Konstytucyj- Działalność orzecznicza Trybunału Konstytucyjne- nym. Podkreślam, że rola Trybunału Konstytucyjnego go świadczy o wzroście roli sądownictwa konstytucyj- jest nie do przecenienia w naszym porządku prawnym. nego w życiu społeczno-gospodarczym. Dowodzą tego Dziękuję. (Oklaski) dane i ranga rozpatrywanych przez trybunał spraw. Od- notowano wzrost liczby spraw merytorycznie rozstrzy- gniętych przez trybunał w stosunku do lat poprzednich. Wicemarszałek Pozytywnym zjawiskiem jest malejąca liczba skarg Kazimierz Michał Ujazdowski: konstytucyjnych, którym odmówiono nadania biegu z powodu braków formalnych. Dziękuję bardzo, pani poseł. Na szczególną uwagę zasługuje rola składów orze- Głos ma pan poseł Tadeusz Maćkała, Platforma kających sądów w inicjowaniu poprzez pytania prawne Obywatelska. kontroli konstytucyjności norm. Ta forma kontroli po- Proszę bardzo. zwala w sposób optymalny kojarzyć działalność Try- bunału Konstytucyjnego z praktyką stosowania prawa, ale malejąca liczba pytań w porównaniu z latami ubie- Poseł Tadeusz Maćkała: głymi pokazuje, że instytucja pytań prawnych wymaga szerszego upowszechnienia. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dzi- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Informacja preze- siaj informację o istotnych problemach wynikających sa Trybunału Konstytucyjnego składa się z dwóch czę- z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyj- ści. Pierwsza dotyczy kierunków działalności i orzecz- nego w roku 2004 z druku nr 3983, wraz ze stanowi- nictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. i została skiem Komisji: Ustawodawczej oraz Sprawiedliwości i szeroko omówiona przez prezesa Trybunału Konstytu- Praw Człowieka z druku nr 4090. Komisje jednomyśl- cyjnego. Ale po raz pierwszy jest część druga, dotyczą- nie rekomendują Wysokiej Izbie rozpatrzenie wyżej ca wybranych problemów realizacji orzeczeń trybuna- wymienionej informacji. łu w działalności. Jako osoba, która reprezentuje Sejm Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W roku 2004, jak przed Trybunałem Konstytucyjnym, w większym stop- i w poprzednich latach, główny przedmiot działalności niu interesuję się sprawami skierowanymi do trybuna- trybunału stanowiła kontrola norm prawnych. Należy łu. Dlatego też zgadzam się z krytyką dotyczącą prak- wyraźnie stwierdzić, że w ostatnich latach w zakresie tyki utrzymania stanu, w którym brakuje koniecznej kontroli tych norm liczba rozpoznawanych spraw regulacji prawnej, mimo że jej potrzeba wynika z wy- znacznie wzrosła. I tak na przykład w roku 1998 były roku trybunału o niekonstytucyjności regulacji po- to 33 wyroki, a w latach 2003 i 2004 już 70 i 79. W roku przedniej, czy też ignorowania przez ustawodawcę 2004 Trybunał Konstytucyjny wydał 111 orzeczeń koń- sugestii kierowanych pod jego adresem w uzasadnie- czących postępowanie, postanowił lub zarządził w 317 niach wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Uważam, sprawach dotyczących skarg lub wniosków, przyjęto do że każde orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, z któ- rozpoznania merytorycznego 134 nowe sprawy, w tym rego wynika konieczność lub celowość podjęcia działań wnioski prezydenta, rzecznika praw obywatelskich, prawodawczych, powinno zostać rozpatrzone przez grup posłów, senatorów, marszałka Sejmu, prezesa właściwy organ. NSA i innych organów uprawnionych do wniesienia Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mimo zwiększo- takiej instytucji. nego wpływu spraw nie powstają istotne opóźnienia w Ważna i chyba niedoceniana przez polskie sądy jest ich rozpatrywaniu przez Trybunał Konstytucyjny. Ma- instytucja pytań prawnych do Trybunału Konstytucyj- jąc również na uwadze skomplikowany charakter spraw nego, będących świetnym połączeniem praktyki stoso- oraz fakt, że w każdej z nich stanowisko musi przed- wania prawa z rolą Trybunału Konstytucyjnego w pań- stawić kilka konstytucyjnych organów państwa, czas stwie prawa. W roku 2004 trybunał rozpoznawał me- trwania postępowania przed Trybunałem Konstytucyj- rytorycznie 136 spraw, wydał 79 wyroków, w 44 wy- nym nie jest nadmierny. rokach Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności Kończąc, chcę powiedzieć, że przedstawiona infor- zaskarżonych przepisów w całości lub w części z kon- macja z działalności i orzecznictwa Trybunału Konsty- stytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Do 9 wyroków zło- tucyjnego w 2004 r. jest dowodem dbałości o jakość żono zdania odrębne, będące odzwierciedleniem nie- uchwalonego prawa i ustalenie poprzez swoje orzecz- zawisłości sędziowskiej. Średni okres rozpatrywania 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 189

Poseł Tadeusz Maćkała treści prawnego oprzyrządowania do osiągnięcia zało- żonych celów politycznych. spraw przed Trybunałem Konstytucyjnym wynosi oko- Trybunał ocenił ze szczególną uwagą zagadnienia ło 1 roku, co wydaje się terminem zadowalającym. prawa karnego i daninowego, wyraźnie ustalając, że Niebagatelną rolę w pracach trybunału odgrywa ograniczenia konstytucyjnej wolności i praw obywatel- zakres stosowania skargi konstytucyjnej, wynikającej skich mogą być ustanawiane wyłącznie w ustawie. Ba- z art. 79 konstytucji. W sposób utrwalony przyjęto, że daniu poddano także kompetencje poszczególnych skarga jest szczególnym środkiem ochrony praw oby- uczestników procesu legislacyjnego, wyraźnie stwier- watelskich, można z niej skorzystać dopiero po bez- dzając, że nie wolno dowolnie zmieniać projektów skutecznym wyczerpaniu toku instancji, wtedy gdy nie ustaw pomysłami niezwiązanymi z materią regulowaną jest już możliwe naprawienie orzeczeń naruszających danym projektem ustawy. Również negatywnie ocenio- prawa i wolności konstytucyjne skarżącego. Skutkuje no określenie terminu wejścia w życie ustawy czy upo- to tym, że przedmiotem skargi nie jest orzeczenie ani ważnień do wydawania przepisów wykonawczych decyzja, ale przepis prawa, a warunkiem dopuszczal- określających „zasady” lub wytyczne do aktów pod- ności skargi jest wydanie ostatecznego orzeczenia w ustawowych. konkretnej sprawie skarżącego. Ten drugi warunek był W toku swoich prac w 2004 r. Trybunał Konstytu- dobrą blokadą do niedopuszczenia wielu bezpodstaw- cyjny stwierdził nieważność w całości lub w części nych skarg. wielu istotnych ustaw, tak jak np.: ustawa o Narodowym W toku prac w roku 2004 Trybunał Konstytucyjny Funduszu Ochrony Zdrowia czy tzw. ustawa zabużań- rozstrzygał kilka bardzo istotnych kwestii co do swej ska, zaskarżonych do Trybunału Konstytucyjnego przez właściwości. I tak postanowił, iż ustalenia miejscowego posłów Platformy Obywatelskiej, ustawa o Agencji Bez- planu zagospodarowania przestrzennego nie mogą być pieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, ustawa przedmiotem kontroli konstytucyjnej sprawowanej o samorządzie terytorialnym, Kodeks karny, Prawo o przez trybunał, albowiem nie ma on kompetencji do zgromadzeniach czy głośne obecnie ustawy o zawodach rozpatrywania poszczególnych rodzajów aktów prawa prawniczych i wiele innych przepisów. miejscowego, do badania stanów faktycznych wypeł- Wysoka Izbo! Ocena prymatu prawa wspólnotowe- niających treść planów zagospodarowania przestrzen- go nad krajowym i zasady zwierzchnictwa narodu stoi jeszcze przed trybunałem, bo musi on rozstrzygnąć o nego, które sytuują się między aktami normatywnymi zgodności z konstytucją traktatu akcesyjnego wraz z a aktami indywidualnego stosowania prawa. Nie jest aktami towarzyszącymi, o tym, czy w polskiej ustawie dopuszczalne także wniesienie skargi konstytucyjnej zwolnienie podatkowe za usługi internetowe jest zgod- przez gminę. Trybunał Konstytucyjny badał też legity- ne z prawem wspólnotowym i czy europejski nakaz mację do wniesienia skargi konstytucyjnej przez ogól- aresztowania jest zgodny z naszą ustawą zasadniczą. nokrajowe władze organizacji pracodawców i opowie- Trybunał prowadzi także szeroko zakrojoną działal- dział się za zawężającym upoważnieniem do wniesienia ność informującą, propagującą i promującą, uczestni- skargi jedynie do relacji pracodawcy – pracownicy. cząc i organizując konferencje naukowe, także mię- Bardzo ważne rozstrzygnięcie w świetle nakazu odpo- dzynarodowe. wiedniego stosowania przepisów K.p.c. podjął trybu- Od 17 października 1999 r. orzeczenia Trybunału nał, uznając, iż niedopuszczalne jest zabezpieczenie Konstytucyjnego są ostateczne i nie podlegają rozpa- wniosku w trybie skargi konstytucyjnej. trzeniu przez Sejm, co skutkuje tym, że jakiś przepis Bez rozstrzygnięcia pozostaje jeszcze kwestia uchylony przez trybunał traci moc obowiązującą, ale ochrony w trybie skargi konstytucyjnej interesów ma- trybunał nie ma kompetencji pozytywnych do zastą- jątkowych Skarbu Państwa. Wyrok trybunału ma moc pienia uchylonego przepisu nowym, jest to wyłączna powszechnie obowiązującą i jego skutkiem bywa czę- kompetencja parlamentu. Jeśli jakiś przepis został sto luka w prawie lub powinność uzupełnienia regula- uznany za niezgodny z konstytucją, to prawodawca cji przez prawodawcę w pełnej zgodności praktyki z winien taką lukę uzupełnić.Często jest stosowane przez konstytucją. Wyroki trybunału podlegają bezwzględ- trybunał odroczenie terminu utraty mocy obowiązują- nemu wykonaniu, niezależnie od działania legislacyj- cej zaskarżonych przepisów, by ustawodawca zyskał nego lub jego braku ze strony polskiego parlamentu. czas do uchwalenia norm zgodnych z konstytucją. Warto tu także zwrócić uwagę na fakt, iż przyczyną Trybunał Konstytucyjny spełnia także rolę sygna- niezgodności z konstytucją może być nie tylko sam lizacyjną poprzez zawarcie swoich uwag co do niepra- przepis, ale sposób jego interpretacji przez organy sto- widłowości i luk w prawie, których usunięcie jest niezbęd- sowania prawa. Konstytucyjna zasada państwa prawne do zapewnienia spójności systemu prawnego Rzeczy- nego niesie w sobie normę zobowiązującą prawodawcę pospolitej Polskiej, w uzasadnieniach swoich orzeczeń czy do przestrzegania zasad dobrej legislacji. Sama nieja- wręcz wydając postanowienia sygnalizacyjne. sność i nieprecyzyjność przepisu może już być przy- Jak wcześniej wspomniałem, orzeczenia trybunału czyną jego niekonstytucyjności. Niestety w Polsce są ostateczne, ale ich wykonanie często zależy od pra- tworzymy prawo głównie, aby coś komuś umożliwić, wodawcy, bo tylko on ma kompetencje tworzenia pra- do czegoś uprawnić albo coś komuś zakazać lub utrud- wa. Bardzo poważnym i złym zjawiskiem stosowanym nić. Programy partii politycznych nie zawierają w swej przez Wysoką Izbę jest praktyka, często dość długa, 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 190 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Poseł Tadeusz Maćkała Poseł Kazimierz Michał Ujazdowski: bierności i nieuchwalania koniecznej regulacji, choć Panie Marszałku! Panie Prezesie! Wysoka Izbo! konieczność jej uchwalenia wynika z wyroku Trybu- Wielokrotnie wyrażałem w imieniu Klubu Parlamen- nału Konstytucyjnego, jak np. wyroki w sprawach tarnego Prawo i Sprawiedliwość przekonanie o zasad- ustaw o zawodach prawniczych, tzw. ustawy 203 czy niczej roli Trybunału Konstytucyjnego w polskim sys- ustawy o ewidencji ludności, dowodach osobistych i temie ustrojowym i wielkim dorobku tej instytucji po wielu innych. roku 1989 w niepodległej Polsce. Rozmiar tego dorob- Trybunał często odracza, nawet na dość długie ku jest rzeczywiście bardzo duży i pan prezes wybrał okresy, bo np. na rok, termin wejścia w życie tego uchy- pewną metodę, która również mnie zachęca do koncen- lenia swojego orzeczenia, chcąc dać ustawodawcy czas tracji na jednej zasadniczej, w moim przekonaniu, dzie- na podjęcie prac legislacyjnych i uchwalenie stosow- dzinie, na kwestii relacji między prawem konstytucyjnych przepisów. Niestety, częstym zjawiskiem jest bier- nym a europejskim prawem wspólnotowym. Postaram ność Wysokiej Izby i wyznaczony maksymalny czas się także odnieść do tych fragmentów wypowiedzi, wprowadzenia nowej normy upływa bezskutecznie, które dotyczą wad procesu legislacyjnego. Ale zasad- powodując sprzeczność z ustawą zasadniczą, i stanowi niczo chcę poświęcić wypowiedź w imieniu mojego dodatkowo naruszenie konstytucyjnych obowiązków klubu tej fundamentalnej kwestii, jaką jest pozycja kon- prawotwórcy. Jest na to wiele przykładów, których nie stytucji, jej prymat, jej nadrzędność nad wszystkimi będę tu wyliczał. innymi aktami prawnymi. Opisane wyżej sytuacje powodują powstawanie zja- Chcę powiedzieć przede wszystkim, że witamy z wiska niepewności prawa. Jeśli wyrok stwierdza czę- radością i dziękujemy za zasadnicze przesłanie orze- ściowo niekonstytucyjność przepisu, niezbędna jest wła- czenia z 11 maja 2005 r. Mieści się ono poza formalnie ściwa i szybka interwencja ustawodawcy. Zdarza się ujętym okresem sprawozdawczym, ale pan prezes po- także w praktyce parlamentarnej, że przepis uchylony wiedział, że ma ono fundamentalne znaczenie. To jest jest uchwalany ponownie w identycznej lub podobnej to orzeczenie, w którym Trybunał Konstytucyjny po- treści, jak np. w stosunku do przepisów ustawy o bio- twierdził prymat konstytucji nad europejskim prawem komponentach stosowanych w paliwach ciekłych i bio- wspólnotowym. Dla nas szalenie istotne znaczenie paliwach ciekłych. Obowiązuje zakaz takich praktyk i mają zasadnicze fragmenty uzasadnienia tego orzecze- należy bezwzględnie ich unikać. Zakaz ten często jest nia, w którym padają słowa bardzo istotne, szczególnie obchodzony poprzez odpowiednią modyﬁkację uchylo- te, w których trybunał powiada, iż konstytucja z racji nej regulacji, jak mieliśmy w przypadku ustaw zabużań- swej szczególnej mocy jest prawem najwyższym Rze- skich. Niestety, z przykrością należy stwierdzić, że do- czypospolitej Polskiej w stosunku do wszystkich wią- minuje interes polityczny, a nie zasady dobrej legislacji, żących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodo- bieżącej polityki, a nie stabilności prawa. wych. Dotyczy to także ratyﬁkowanych umów między- Reasumując, Wysoki Sejmie, należy stwierdzić, iż narodowych o przekazaniu kompetencji w niektórych realizacja orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego sprawach. Z racji wynikającej z art. 8 ust. 1 konstytucji sprawia parlamentowi spore trudności, które może uda- nadrzędności mocy prawnej korzysta ona na terytorium łoby się zmniejszyć, wprowadzając pewne regulacje do Rzeczypospolitej Polskiej z pierwszeństwa obowiązy- właściwych regulaminów wewnętrznych oraz śledząc wania i stosowania. uważnie orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i Zwracamy także uwagę i też odnosimy się bardzo stosując sprawnie nakazy z niego wynikające. Parla- pozytywnie do innego fragmentu uzasadnienia wyro- ment powinien też korelować potrzeby bieżącej polity- ku, w którym Trybunał Konstytucyjny zważył, że ki z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa unormowania konstytucyjne nie mogą posłużyć do prawnego. przekazania kompetencji w takim zakresie, w którym Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentar- powodowałyby, że Rzeczpospolita nie może funkcjo- ny Platformy Obywatelskiej przyjmuje informację pre- nować jako państwo suwerenne i demokratyczne. Wy- zesa Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzając, iż Wy- raźnie pojawia się doktryna konstytucyjnej oceny soka Izba w wykonywaniu orzeczeń Trybunału Kon- przekazania niektórych kompetencji polskich instytu- stytucyjnego powinna dołożyć większej staranności. cji ustrojowych instytucjom organizacji międzynaro- Dziękuję. (Oklaski) dowej. Dlaczego potwierdzenie prymatu jest tak istotne? (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Wydawałoby się, że jest to spór akademicki, ale nie, jest Sejmu Józef Zych) to spór szalenie ważny, to jest kwestia samego istnienia konstytucji, bo konstytucja nie może istnieć jako akt bez statusu prymatu, nadrzędności. Jeśli jest jednym z Wicemarszałek Józef Zych: ważnych, ale nie nadrzędnym aktem prawnym, prze- staje być konstytucją. Prymat konstytucji jest również Dziękuję panu posłowi. gwarancją stabilności zasad i reguł prawnych. Obecnie głos zabierze pan marszałek Kazimierz Wreszcie kwestia najistotniejsza: prymat konstytu- Michał Ujazdowski, Prawo i Sprawiedliwość. cji jest prawną gwarancją i wyrazem suwerenności 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 191

Poseł Kazimierz Michał Ujazdowski prawniczych gotowe były przyjąć bez poważnej debaty merytorycznej akt prawny, który w gruncie rzeczy po- państwa. Wprawdzie znaczenie pojęcia suwerenności zbawiałby Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej tego składa się z całego szeregu elementów faktycznych, statusu nadrzędności, który przed kilkoma miesiącami realnych, nie jest to pojęcie które można sprowadzić potwierdził Trybunał Konstytucyjny. wyłącznie do wymiaru prawnego, niemniej jednak ten Cieszymy się z tego, że sprawa po orzeczeniu Try- aspekt ma szalenie istotne znaczenie. Stosunek do za- bunału Konstytucyjnego jest jasna, bo w istocie jest to gadnienia prymatu konstytucji stanowi jednocześnie także negatywna konstytucyjna ocena tego przepisu kryterium lojalności wobec samego państwa i wspól- projektu konstytucji dla Europy, a właściwie traktatu noty narodowej. Wydaje się, że mówimy o sprawach – podpisanego, a odrzuconego we Francji i w Holandii oczywistych, tymczasem waga i fundamentalne zna- – który degradował konstytucje państw członkowskich, czenie tego orzeczenia związane jest z tym, iż rozstrzy- w tym Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej. Mówię ga ono spór, w którym, niestety, w ciągu ostatnich lat to bez politycznej podejrzliwości wobec sensu obecno- nie brakowało głosów kwestionujących nadrzędną po- ści Polski w Unii Europejskiej, ale z wielką aprobatą zycję konstytucji. Dało się także dostrzec zjawisko dla ochrony idei i zasady suwerenności państw człon- obojętności wobec kwestii jej pozycji i prymatu, i to kowskich i nadrzędności konstytucji narodowych, kon- często obojętności wyrażanej przez ludzi, którzy nie- stytucji państw członkowskich Unii Europejskiej. Nie jednokrotnie mówią o sobie, iż są twórcami tejże kon- wierzę w rozwój Unii Europejskiej, który odbywałby stytucji. się kosztem suwerenności państw członkowskich. Chcę przypomnieć fakty. W roku 2003 Prawo i Druga kwestia, o której mówię zainspirowany przez Sprawiedliwość proponowało prezydentowi Rzeczypo- pana prezesa prof. Marka Safjana, dotyczy europejskie- spolitej wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego w go aresztu tymczasowego. Za to orzeczenie też dzięku- sprawie konstytucyjnej oceny traktatu akcesyjnego. jemy, bo Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się Prezydent miał taką możliwość, niestety, próby po- jasno. Opozycji prawicowej też wydawało się jasne, iż twierdzenia nadrzędności konstytucji spotkały się z aplikacja odpowiedniej dyrektywy Unii Europejskiej niechęcią prezydenta, który jest odpowiedzialny za jej do Kodeksu postępowania karnego jest sprzeczna z ochronę i przestrzeganie. Postulat wydania orzeczenia przepisami zakazującymi ekstradycji, a zawartymi w przez Trybunał Konstytucyjny przed dwoma laty w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. sprawie zgodności traktatu akcesyjnego z zasadami Chcę powiedzieć, że to jest szalenie reprezentatyw- konstytucji przed referendum został wtedy wygłuszo- ny casus. Byłem wśród posłów, którzy zwracali uwagę ny. Tymczasem orzeczenie to byłoby wyrazem konsty- na antykonstytucyjność tego przepisu. Pojawiły się jed- tucyjnej kontroli procesu integracji i stwarzałoby zna- nak ekspertyzy wskazujące na konstytucyjność tego komitą okazję do zdeﬁniowania naczelnych zasad kon- przepisu, jedną z nich podpisał były członek Trybuna- stytucyjnych w odniesieniu do tej kwestii. To się stało łu Konstytucyjnego, jeden z wybitnych polskich praw- później, za kilkanaście miesięcy, za co bardzo Trybu- ników. Tak że nie można przypisywać wyłącznie po- nałowi Konstytucyjnemu dziękujemy, niemniej jednak słom – w praktyce nadużywania poprawek – praktyki chcemy przypomnieć, że mogło się to stać znacznie nieprzestrzegania konstytucji. To jest zresztą bardzo wcześniej. szeroki problem – sformułował go pan prezes Marek Niejednoznaczna też jest kwestia prymatu konsty- Safjan – dotyczący stanu procedur uchwalania prawa. tucji i relacji między prawem konstytucyjnym a euro- Argumenty pana prezesa Safjana w dużym stopniu pejskim prawem wspólnotowym w polskiej doktrynie przemawiają za korektą regulaminu Sejmu, ale także, prawa konstytucyjnego. Zaowocowało to bardzo nie- w moim przekonaniu, za rewizją konstytucji, dlatego chwalebną opinią Rady Legislacyjnej w tej sprawie, w że w konstytucji brak takich instytucji, które istnieją w której rozstrzygnął trybunał, a w której rada stwierdzi- konstytucjach państw Europy Zachodniej. Brak np. ła, iż przepisy ustawy zasadniczej nie pozwalają na możliwości powiązania głosowania nad projektem rzą- uznanie, że prawo Unii Europejskiej, mając pierwszeń- dowym z kwestią zaufania do rządu, która to możli- stwo wobec ustaw krajowych, ma pierwszeństwo przed wość niweluje ryzyko zgłaszania poprawek niszczących konstytucją. W sformułowaniu tym była pewna nuta projekt rządowy – to jest rozwiązanie istniejące we żalu. Rada Legislacyjna sugerowała nierozstrzyganie Francji. W projekcie konstytucji Prawa i Sprawiedliwo- tej kwestii, bo mogłoby to kolidować ze stanowiskiem ści jest propozycja wydawania rozporządzeń z mocą organów Unii Europejskiej. ustawy na wniosek premiera przez prezydenta, a więc Najistotniejsze było to, co działo się w trakcie deba- w ramach współdziałania dwóch organów władzy wy- ty publicznej nad konstytucją dla Europy. Była tam konawczej. W obecnej konstytucji nie ma żadnej moż- propozycja zmiany relacji między prawem europejskim liwości ochrony spójności projektu przedstawionego a konstytucjami państw członkowskich, dlatego że przez rząd. ustanawiało się tam bezwzględny prymat prawa euro- W moim przekonaniu problem niestosowania kon- pejskiego nad konstytucjami państw członkowskich. stytucji czy wydawania aktów prawnych niezgodnych Niestety bardzo wielu ludzi w tej sprawie bądź nie za- z zasadami konstytucyjnymi jest znacznie szerszy ani- bierało głosu, bądź próbowało pominąć ten problem. żeli kwestia nadużywania formuły czy instytucji po- Całe środowiska polityczne, a także część środowisk prawki do ustawy. Pan prezes Marek Safjan wspomniał 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 192 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Poseł Kazimierz Michał Ujazdowski mieniu zabużańskim. To od prezydenta Rzeczypospo- litej Polskiej zależy, czy zostanie przywrócony stan o orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego, które do- zgodny z konstytucją, a więc powinniśmy razem, pan tyczą rozporządzeń. One obciążają władzę wykonaw- prezes i Sejm, zapytać pana prezydenta, czy zamierza czą, każą postawić pytanie o stan służb eksperckich i przywrócić stan zgodny z konstytucją w obydwu wy- legislacyjnych w administracji rządowej. Kto czyta do- padkach. kładnie raporty Najwyższej Izby Kontroli, ten wie, ma Drugim adresatem pytania jest minister sprawiedli- świadomość zastrzeżeń i krytyki odnoszących się do wości, który w przypadku jednej z tych ustaw domaga procesu prawotwórczego realizowanego przez władzę się zastosowania przez pana prezydenta weta, a więc wykonawczą. blokowania procesu przywrócenia stanu zgodnego z Problem jest znacznie szerszy, ale przyjmujemy konstytucją. Obydwie te ustawy uchwalił Sejm i do uwagi pana prezesa. Myślę, że nowy parlament doko- obydwóch Senat nie wniósł żadnych poprawek. Decy- nana korekty w regulaminie Sejmu, ale przede wszyst- zja jest w ręku pana prezydenta – on może przywrócić kim dokona zmian w ustawie zasadniczej. stan zgodny z konstytucją. Na koniec chcę powtórzyć wątpliwości dotyczące W pozostałych kwestiach przyjmujemy uwagi i być zasady przychylności wobec procesu integracji euro- może staną się one jedną z podstaw reformy ustrojowej pejskiej i chcę być w tym względzie bardzo precyzyjny. po wyborach parlamentarnych. Dziękuję bardzo. Nie chodzi mi o kwestionowanie podstaw konstytucyj- ności obecności Polski w Unii Europejskiej ani nie chodzi mi także o polityczną nieufność wobec Unii Euro- pejskiej. Nasze wątpliwości wobec sformułowania tej Wicemarszałek Józef Zych: zasady, która nie ma wyraźnego oparcia konstytucyj- Dziękuję panu marszałkowi. nego i nie jest znana w orzecznictwie sądów konstytu- Głos zabierze pan poseł Eugeniusz Kłopotek, Pol- cyjnych, można powiedzieć, najbardziej dojrzałych skie Stronnictwo Ludowe. państw Unii Europejskiej, związane są z tym oto zało- żeniem, iż sam Trybunał Konstytucyjny deﬁniuje tę zasadę jako pierwszeństwo takiej wykładni, która pozwala na nadanie przepisowi ustawy znaczenia najbliż- Poseł Eugeniusz Kłopotek: szego rozwiązaniom przyjętym w Unii Europejskiej, a zatem tym rozwiązaniom, które umieszczone są w dy- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mając zaszczyt rektywach i rozporządzeniach – a więc nie prawu pier- wystąpić w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego wotnemu Unii Europejskiej, a rozwiązaniom przyjętym Stronnictwa Ludowego, chciałbym sobie na samym w Unii Europejskiej. Przecież mamy świadomość, że wstępie pozwolić na być może nieparlamentarne sfor- często są to rozwiązania wewnętrznie sprzeczne. Mamy mułowanie, iż nieźle nam się od pana prezesa oberwa- świadomość, że często rząd Rzeczypospolitej Polskiej, ło. Rzeczywiście w tym wystąpieniu była druzgocąca na przykład w sprawie liberalizacji dyrektywy usługo- krytyka stanowienia prawa w Polsce, całego procesu wej, właśnie w imię wartości podstawowych Unii Eu- legislacyjnego. Ale zanim odniosę się do tej krytyki, ropejskiej domaga się zniesienia czy zmiany tych roz- chciałbym powiedzieć, iż z tą informacją, 74-stronico- wiązań idącej w kierunku wolności gospodarczej. Taka wą, powinni się zapoznać jesienią, po wyborach, nowo interpretacja w naszym przekonaniu wprowadza do wybrani posłowie, zanim rozpoczną stanowić prawo. wykładni konstytucyjnej elementy nietrwałe, zmienne, Powinni się z tą informacją zapoznać i byłoby dobrze, spoza norm konstytucyjnych, czasem wewnętrznie gdyby marszałek Sejmu dał przyzwolenie na to, by do sprzeczne i właściwie w żadnym wypadku, bo tutaj skrytek nowo wybranych posłów włożono tę informa- absolutna zgoda, niedecydujące o ostatecznym wymia- cję. Jeżeli każdy by ją rzetelnie, uczciwie przeczytał, rze orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. To miało chociaż częściowo zapamiętał i wziął sobie do serca to, sens w okresie przedakcesyjnym, dzisiaj ta zasada w co tam jest napisane, to może kolejne informacje pre- moim przekonaniu jest wyłącznie znakiem, takim sym- zesa Trybunału Konstytucyjnego w następnych latach bolicznym znakiem aprobaty dla procesu integracji nie będą dla nas tak druzgocące. europejskiej, ale proces ten nie jest zagrożony i takie Pan prezes Safjan, mówiąc o niestety systematycz- znaki pozaprawne nie są nam potrzebne, tym bardziej nym obniżaniu się jakości stanowionego prawa, w mo- że, powtarzam raz jeszcze, jest bardzo wiele rozwiązań jej ocenie wskazał na siedem grzechów głównych w Unii Europejskiej, posługuję się terminem Trybuna- wszystkich ustawodawców, w domyśle najczęściej cho- łu Konstytucyjnego, zmiennych, nietrwałych, często- dziło tutaj o rząd i parlament. kroć wewnętrznie sprzecznych, podlegających ocenie Grzech numer jeden – nieustanne nowelizacje. One w samych organach Unii Europejskiej. wynikają między innymi z pośpiechu, z nie do końca I jeszcze na koniec jedna uwaga. Otóż dwie z ustaw, przemyślanych rozwiązań, które w praktyce w krótkim o których wspomniał pan prezes Marek Safjan, a które czasie okazują się albo nie do wdrożenia, albo nie do leżą w polu wykonania wyroków Trybunału Konstytu- przeprowadzenia, czyli po prostu okazują się zwykłymi cyjnego, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił – bublami legislacyjnymi. Dalej, trzeba sobie również ustawę o dostępie do zawodów prawniczych i ustawę o uczciwie powiedzieć, że na tę wielkość i ilość noweli- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 193

Poseł Eugeniusz Kłopotek konstytucji, od 1999 r., orzeczenia Trybunału Konsty- tucyjnego są ostateczne i powszechne. zacji ma wpływ wadliwy zapis w regulaminie Sejmu. Kolejny grzech główny, bardzo często powtarzający Moim zdaniem wystarczy obecnie 15 posłów, którzy, się, to jest tzw. naruszenie procedur legislacyjnych. Jest jeszcze z zewnątrz lobbowani, mogą przygotować pro- to przy okazji jakiejś ustawy wpuszczanie czegoś do- jekt ustawy, jaki tylko chcą, byle on mieścił się w gra- datkowego albo – na co zwrócił uwagę pan prezes Sa- nicach norm konstytucyjnych. Wydaje mi się, że nale- fjan – zgłaszanie poprawek będących nowymi ustawa- żałoby się zastanowić w przyszłości, czy tej normy nie mi. Niedaleko szukać: przecież to dzisiaj miało tu miej- należałoby podwyższyć, bo tak naprawdę nasz wzrok sce. Co zrobił pan poseł Rokita? Otóż w drugim czyta- powinien być skierowany w stronę rządu. To on przede niu, kiedy mówiliśmy o emeryturach pomostowych dla wszystkim ma obowiązek przygotowywać projekty górników, wrzucił po prostu nowy projekt ustawy jako ustaw. My często jako posłowie próbujemy wyręczać poprawkę. No, jeżeli tak ma to wyglądać i jeżeli takie rząd – raz lepiej, raz bardziej sprawnie, drugi raz nie- przykłady mają mieć później moc powszechną czy być stety mało sprawnie – ale, generalnie rzecz biorąc, uwa- procederem, który będzie na okrągło stosowany, to cóż żam, że ta norma 15 posłów jest normą zbyt niską, ta się dziwić nieraz zwykłym posłom? Cóż się dziwić? norma powinna być podwyższona. Dlatego bardzo dobrze, że na ten element zwracał uwa- Grzech numer dwa – rzeczywiście, brak strategii gę i zwraca nadal Trybunał Konstytucyjny. Jeżeli bo- legislacyjnej. My często nawet w tej samej kadencji – bo wiem chcesz zmienić prawo, przygotuj nowy projekt jak jest nowa kadencja, nowy skład Izby, nowy rząd, ustawy. Jeżeli uzyska on większość, będzie obowiązu- można prawo zmieniać – w ciągu czterech lat do dane- jącym prawem. Ale nie można robić w ten sposób, jak go problemu podchodzimy kilkakrotnie, często poru- to m.in. dzisiaj zostało uczynione. szając się od ściany do ściany, od Annasza do Kajfasza, Wreszcie szósty bardzo poważny grzech główny to i na ten problem w jednym roku patrzymy tak, w na- jest niestety niewykonywanie w czasie albo i wcale wy- stępnym roku inaczej, a później okazuje się, że nawet roków Trybunału Konstytucyjnego przez ustawodawcę. niekiedy po raz trzeci w trakcie kadencji wracamy zno- To jest po prostu niedopuszczalne. Jak mamy wymagać wu do pierwotnego założenia. I tutaj trzeba niestety od obywatela przestrzegania prawa, jeśli my, ustawo- zgodzić się z tym, że w takiej sytuacji obywatel, który dawcy, my, rząd – myślę o Sejmie, o rządzie – nie re- spektujemy wyroków Trybunału Konstytucyjnego? ma realizować to prawo, po prostu nie rozumie tego pra- Mówimy cały czas, podkreślamy – chociaż chyba nie wa, bo jak on ma to rozumieć? Przy tym, jeśli nie widzi do końca wierzymy w to, że tak jest – że jesteśmy pań- myśli w tym prawie, dalej, nie czuje trwałości pewnych stwem prawa. Daleko nam do tego, skoro sami nie re- rozwiązań, to sam nie wie, jakie decyzje ma w swoim spektujemy tego prawa. życiu podejmować. Dotyczy to zwłaszcza tych najbar- I siódmy grzech główny, który chciałbym przyto- dziej ludzkich, przyziemnych spraw związanych czy to czyć, bardzo ważny – nie ma monitorowania orzeczeń z polityką mieszkaniową, czy ze służbą zdrowia, ale Trybunału Konstytucyjnego ani tutaj, w Sejmie, ani w również z prowadzeniem działalności gospodarczej. rządzie. To jest jedno z najważniejszych zadań, żeby Trzeci grzech główny – tworzenie prawa niezrozu- monitorować orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, miałego. Przecież, powiedzmy sobie szczerze, nawet a w ślad za tym żeby rzeczywiście, tak jak proponuje my, zasiadający w tej Izbie, też nieraz mamy problemy pan prezes, uruchamiać szybką ścieżkę legislacyjną po ze zrozumieniem tego, co na końcu nam wychodzi. A wyrokach Trybunału Konstytucyjnego. jeżeli jeszcze za to wezmą się prawnicy, to – tak jak się Jeżeli uda nam się, Wysokiej Izbie, zapamiętać to mówiło o świętej pamięci panu ministrze Falandyszu dzisiejsze wystąpienie, tę informację, to wskazanie – każdy potraﬁ na swój sposób to prawo tak rozregulo- przedstawione przez prezesa Safjana, to wierzę, że in- wać, że naprawdę to nawet Duch Święty pewnie by nie formacja za rok 2005, a już być może za rok 2006 bę- pomógł nam zrozumieć tego prawa. dzie nieco bardziej łaskawa dla Wysokiej Izby. Grzech numer cztery – a to już świadczy niestety o Chciałbym jeszcze na koniec za coś też dodatkowo arogancji ustawodawcy – mianowicie pomimo wyka- pochwalić Trybunał Konstytucyjny. Otóż bardzo do- zywanych błędów, pomimo wskazań Trybunału Kon- brze, panie prezesie, że nie dajecie się zasypać sprawa- stytucyjnego my w swej upartości często – mówię o mi, bo jakbyście je wszystkie mieli przyjmować, to większości sejmowej czy parlamentarnej – powtarzamy praktycznie ugrzęźlibyście i sprawy najistotniejsze dla te same błędy ustawodawcze, bo uważamy, że my tylko funkcjonowania życia publicznego, społecznego w na- mamy rację. Ja wiem, często wielu z nas zżyma się szym kraju na rozstrzygnięcie mogłyby czekać latami. trochę na orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, bo Słusznie wskazuje Trybunał Konstytucyjny, kto ma mówimy: No, jak to, czy kilku sędziów, zwłaszcza kie- prawo złożyć skargę konstytucyjną i w jakim trybie, dy sprawy są rozstrzygane wyrokami w systemie więk- zwłaszcza bardzo dobrze, że jest przypomniana zasada: szościowym, przy zdaniach odrębnych, jest mądrzej- po wyczerpaniu normalnego procesu dochodzenia do szych od 460 czy od 560? Ja wiem. Ale mimo wszyst- ostatecznych wyroków, chociażby w drodze sądowej. ko, z pokorą podchodząc do sprawy, dobrze, że taka W związku z tym jeżeli Trybunał Konstytucyjny instytucja jak Trybunał Konstytucyjny funkcjonuje, i będzie w swoim orzecznictwie dotykał spraw najważ- dobrze również, że już teraz, po 2 latach od uchwalenia niejszych i jeżeli ustawodawca z pokorą będzie przyj- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 194 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Poseł Eugeniusz Kłopotek jest mniejszy niż ten, w jakim on chciałby faktycznie ją posiadać. A tak, gdy spór nie jest rozstrzygnięty, można mował i jednocześnie respektował wyroki Trybunału się kłócić do woli, można podkreślać swoją ważność i Konstytucyjnego bez zbędnej zwłoki, śmiem twierdzić, olbrzymią władzę. Urzędnicy zajmują się więc sobą, za- że jakość stanowionego prawa nie będzie już się dalej miast rozwiązywać rzeczywiste problemy społeczne. obniżać, a zaczniemy stopniowo ją poprawiać. Dzięku- Taka sytuacja jest niezdrowa i szkodzi państwu. ję za uwagę. Warto by przy tej okazji zastanowić się, kto na przy- Oczywiście klub parlamentarny przyjmuje informa- kład powinien mieć prawo do wystąpienia z wnioskiem cję przedstawioną przez prezesa Trybunału Konstytu- o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego, gdy jego cyjnego. (Oklaski) istota polega na tym, że różne organy uważają się za niekompetentne w danej sprawie. A może więc z wnio- (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek skiem takim powinien mieć prawo wystąpić zaintere- Sejmu Donald Tusk) sowany podmiot? Trybunał Konstytucyjny w przedłożonej Wysokiej Izbie informacji stwierdza wzrost liczby spraw wpływa- Wicemarszałek Donald Tusk: jących i załatwianych. Musimy jednak pamiętać, że gdyby w naszym kraju znajomość prawa w społeczeństwie Dziękuję bardzo. była lepsza, gdyby dostęp do fachowej i przede wszyst- Pani poseł Wanda Łyżwińska, Samoobrona. kim taniej pomocy prawnej był łatwiejszy, to do Trybu- nału Konstytucyjnego wpływałoby o wiele więcej spraw niż obecnie. Wystarczy tylko spojrzeć na ilość skarg Poseł Wanda Łyżwińska: wpływających od Polaków do trybunału w Strasburgu i porównać ją z ilością skarg kierowanych do Trybunału Panie Marszałku! Panie Prezesie! Wysoka Izbo! W Konstytucyjnego. Musimy przyznać, że nasi obywatele imieniu Klubu Parlamentarnego Samoobrona Rzeczy- o wiele łatwiej mogą zwrócić się o pomoc do trybunału pospolitej Polskiej mam zaszczyt przedstawić państwu w Strasburgu niż do trybunału w Warszawie. Czy więc stanowisko członków naszego klubu w sprawie przed- nie warto by rozważyć zmianę obowiązujących obecnie łożonej Sejmowi informacji o istotnych problemach rygorów składania skargi konstytucyjnej? wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Jak spojrzymy na wprowadzone w ostatnich latach Konstytucyjnego w 2004 r. nowelizacje procedur sądowych, to trudno nie zauwa- Trzeba przyznać, że informacja Trybunału Konsty- żyć, że wymiar sprawiedliwości coraz wyraźniej jest tucyjnego jest materiałem bardzo interesującym, nasu- nie dla zwykłego obywatela. W pogoni za szybkością wającym bardzo dużo różnych wniosków i szkoda, że załatwiania spraw zapomniano o zwykłej sprawiedli- obecny Sejm nie może już poświęcić jej więcej uwagi. wości. W sądzie głównym celem jest jak najszybsze Dobrze by więc się stało, gdyby materiał ten stał się załatwienie sprawy, a czy wyrok będzie sprawiedliwy, przedmiotem pogłębionej analizy dokonanej już przez to już rzecz drugorzędna. nowy parlament. Trybunał Konstytucyjny w przedłożonej Sejmowi Podstawową funkcją Trybunału Konstytucyjnego informacji sygnalizuje problem częstego zmagania się jest funkcja kontroli norm prawa. Jak zaś wynika z przy orzekaniu w trybie skargi konstytucyjnej nie tyle przedłożonej informacji, trybunał właściwie realizuje z normą prawa, ile z normą opacznie odczytaną z usta- tylko tę jedną funkcję, ponieważ funkcja arbitra roz- wy przez organ stosujący prawo, który nie uwzględnia strzygającego spory kompetencyjne pomiędzy central- nakazu interpretacji ustawy zgodnie z konstytucją. Z nymi konstytucyjnymi organami państwa w praktyce przypadkami swoistego manipulowania normą prawa nie jest wykonywana z prostej przyczyny – z braku pod pozorem raz jednej, a za chwilę innej interpretacji stosownych ku temu wniosków. Wynikałoby więc z spotykamy się w praktyce bardzo często. Niektórzy tego, że nasze przepisy regulujące kompetencje central- sędziowie – ale to tylko niektórzy, dosłownie niektórzy nych organów państwowych są doskonałe, bo nie budzą – uznali, że ich niezawisłość w orzekaniu obejmuje w praktyce żadnych wątpliwości i, co za tym idzie, nie również niezawisłość od obowiązującego prawa. Oni wywołują sporów. Czy jednak jest to wniosek prawdzi- są przekonani, że mogą sprawę rozstrzygnąć, jak im się wy? Z całą pewnością nie. żywnie podoba, a prawo się dostosuje. Oczywiście, że Można na ten temat snuć różne hipotezy, można mamy jeszcze kontrolę w postępowaniu apelacyjnym, przytaczać różne z życia wzięte przykłady, ale wydaje tylko że i na to dziesiątki jest sposobów, by system nie się uzasadnione, by sprawie tej przyjrzeć się jednak funkcjonował. Dlatego coraz częściej słyszy się w pry- bliżej i dokonać pogłębionej analizy. Dotyczy to na watnych rozmowach, że w czasach PRL zwykły oby- przykład kontroli NIK. Nie jest to bowiem wcale taka watel, który nie miał w sądzie sprawy politycznej, mógł błaha sprawa, bo jedną z przyczyn unikania zwracania liczyć na bardziej sprawiedliwy wyrok niż obecnie. się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o roz- Sędziowie na pewno wtedy nie byli niezawiśli, ale jed- strzygnięcie jakiegoś sporu kompetencyjnego może być nak częściej ich wyroki budziły respekt dzięki obiek- na przykład obawa przed przegraną, obawa, że być tywności i były zgodne ze społecznym poczuciem spra- może trybunał orzeknie, że zakres władzy tego organu wiedliwości. Dzisiaj w takich sprawach cywilnych mało 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 195

Poseł Wanda Łyżwińska Poseł Elżbieta Ratajczak: który zwykły obywatel rozumie, co się dzieje podczas Panie Marszałku! Panie Prezesie! Wysoka Izbo! rozprawy i o czym mówi sąd, a jak ma wywodzić swo- Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parla- je racje, tego już zupełnie nie wie. mentarnego Liga Polskich Rodzin w sprawie informa- Tych problemów nie rozwiążą żadne orzecznictwa cji o istotnych problemach wynikających z działalności Trybunału Konstytucyjnego. Musi być jakaś obiektywna i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r., kontrola nad samowolą niektórych sędziów. Przecież przedstawionej w druku nr 3983, a zatwierdzonej przez sądy to władza, a więc również władza sędziów nie może Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału w kwietniu być władzą absolutną. Te krytyczne uwagi dotyczą jesz- bieżącego roku. cze w większym stopniu innych organów stosujących W działalności na pierwszy plan, i to zdecydowanie prawo. Odnosi się często wrażenie, że w Polsce w róż- i niezmiennie, wysuwa się funkcja kontroli norm prawnych gminach, powiatach czy województwach obowią- nych. W ciągu całego roku nie wpłynął ani jeden wnio- zują różne ustawy, rozporządzenia czy uchwały. Czy sek w zakresie pozostałych kompetencji trybunału. więc może dziwić i to, że nawet wyroki Trybunału Kon- Prawo do wystąpienia ze skargą konstytucyjną stytucyjnego w Polsce nie są respektowane? Wcale nie. przysługuje każdemu, kogo konstytucyjne wolności lub Krytyczne uwagi Trybunału Konstytucyjnego do- prawa zostały naruszone. Skargę konstytucyjną może tyczące problemów z realizacją jego orzeczeń w dzia- sporządzić tylko i wyłącznie adwokat lub radca prawny. łalności prawodawczej trybunał kieruje w dużym stop- Skarga jest wolna od opłaty sądowej, przedmiotem zaś niu do parlamentu. Proponujemy, by zastanowić się, skargi może być wyłącznie akt normatywny, czyli w gdzie tkwi przyczyna tych problemów. Mówienie ogól- skardze konstytucyjnej można zakwestionować wyłącz- nie o parlamencie powoduje, że umyka nam osobista nie regulację prawną, która była podstawą orzeczenia. odpowiedzialność, a do obywateli dociera sygnał, że Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje tylko takie winni są wszyscy parlamentarzyści. Ktoś w tym Sej- skargi, które związane są z naruszeniem praw lub wol- mie, szanowni państwo, odpowiada jednak za organi- ności określonych w konstytucji. Trybunał jest tzw. zację pracy. Marszałek ma taką władzę. To on decydu- ostatnią deską ratunku. Może rozpoznać skargę kon- je, kogo zatrudnić, który projekt traﬁ pod obrady Sej- stytucyjną wyłącznie wówczas, gdy skarżący wykorzy- mu. Ponadto nie wszyscy posłowie mają jednakowy stał już wszystkie środki zaskarżenia lub środki odwo- wpływ na prace Sejmu – ktoś ma większość, ktoś rzą- ławcze, i to w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia dzi. I przestańmy wreszcie kryć się za opozycją. Rzą- skarżącemu prawomocnego wyroku. dzicie, macie władzę, to przyznajcie, że uwagi Trybu- W dziedzinie kontroli norm zaznacza się tendencja nału Konstytucyjnego dotyczą właśnie parlamentu i do wyraźnego wzrostu liczby spraw rozpoznawanych Prezydium Sejmu. Jeśli wzięło się władzę w Sejmie, to przez trybunał. Na 79 wyroków wydanych w 2004 r. w proszę dopilnować, by nie było problemów z realizacją 44 przypadkach Trybunał Konstytucyjny orzekł o nie- orzeczeń trybunału. Przecież bycie marszałkiem Sejmu zgodności zaskarżonych przepisów z wzorcem kontro- nie jest przymusowe. lnym. Istotną rolę w orzecznictwie Trybunału Konsty- Na zakończenie chciałabym zwrócić uwagę jeszcze tucyjnego spełnia nadal instytucja zdania odrębnego, na jeden sygnalizowany przez trybunał problem, pro- ściśle związana z zasadą niezawisłości sędziowskiej. blem braku możliwości wzruszenia orzeczenia z powodu W październiku ubiegłego roku trybunał rozstrzy- jego sprzeczności z późniejszym wyrokiem Trybunału gnął kwestię do tej pory otwartą, uznając, że postano- Konstytucyjnego. Można by powiedzieć, że mamy oto wienia miejscowego planu zagospodarowania prze- sytuację, iż w państwie prawa w obrocie prawnym funk- strzennego nie mogą być przedmiotem kontroli konsty- cjonuje orzeczenie faktycznie sprzeczne z prawem. tucyjności sprawowanej przez Trybunał Konstytucyjny. Pomijając uwagi, jakie przedstawiłam, informacja Trybunał uznał za niedopuszczalne wniesienie skargi przedstawiona przez prezesa Trybunału Konstytucyj- konstytucyjnej przez gminę. nego jest dla nas wszystkich cennym materiałem, który Z konstytucyjnej zasady państwa prawnego wynika należy stosować w praktyce. nakaz przestrzegania przez ustawodawcę zasad popraw- Na zakończenie chciałabym podziękować panu pre- ności legislacji, który wiąże się z zasadami pewności i zesowi Safjanowi i jego współpracownikom, który bezpieczeństwa prawnego oraz ochrony zaufania do pań- przyczynili się do opracowania omawianej dzisiaj in- stwa i prawa. Szczególnie starannie muszą być przestrze- formacji o problemach wynikających z działalności i gane na przykład przepisy przewidujące ograniczenia w orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Dziękuję korzystaniu z konstytucyjnie zagwarantowanych wolno- bardzo. (Oklaski) ści i praw. Takim wrażliwym unormowaniem jest przepis upoważniający funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeń- stwa Wewnętrznego do wydawania poleceń określonego Wicemarszałek Donald Tusk: zachowania się oraz do obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń i dźwięków. Nie ma gwarancji, że środ- Dziękuję. ki takie będą stosowane tylko wówczas, gdy jest to ko- Pani poseł Elżbieta Ratajczak, Liga Polskich Ro- nieczne dla realizacji celów określonych w ustawie. Bu- dzin. dzi to pewien nasz niepokój. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 196 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Poseł Elżbieta Ratajczak stały ustawowo uregulowane ani kwestie sukcesji mająt- ku po byłym funduszu, ani kwestie dotyczące udostęp- Trybunał orzekł między innymi o niekonstytucyj- nienia udziałów pracownikom funduszu. ności zasadniczych elementów ustawy ze stycznia 2003 r., Inny drastyczny przykład niewykonywania wyroku na mocy której utworzono narodowy fundusz ochrony trybunału skutkujący uprzykrzaniem życia obywate- zdrowia. Stwierdzono, że popełniono wiele błędów, lom dotyczy wyroku z maja 2002 r. Wtedy to trybunał naruszono zasady poprawnej legislacji, stwierdzono też orzekł o niekonstytucyjności ustawy o ewidencji lud- dysfunkcjonalność w zakresie finansowania oraz ności i dowodach osobistych, której przepis nakazywał sprzeczność, niewykonalność, nierealność, niejasność przedstawienie przy zameldowaniu na pobyt stały lub i nieostrość przepisów prawnych. Głównym manka- czasowy, trwający ponad 2 miesiące, potwierdzenia mentem jednak tej ustawy był fakt, że tak naprawdę uprawnienia do przebywania w lokalu. Przepis stracił ubezpieczony nie mógł ustalić, do jakich świadczeń jest moc w czerwcu 2002 r., ale przez dwa lata, czyli do uprawniony w ramach ubezpieczenia. 2004 r., owo niekonstytucyjne uregulowanie nie zosta- Trybunał stwierdził niezgodność z konstytucją ło zastąpione nowym. zmiany w ustawie polegającej na nadaniu szefom Agen- W sytuacji gdy natychmiastowa utrata mocy obowią- cji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu zującej jakiejś niekonstytucyjnej regulacji prawnej stwa- rangi sekretarzy stanu, co umożliwia sprawowanie tych rzałaby stan jeszcze bardziej niekonstytucyjny, trybunał funkcji przez posłów. korzysta z kompetencji, jaką daje art. 190 ust. 3 konsty- Aby zapewnić przejrzystość dochodów komitetów tucji, i odracza termin utraty mocy obowiązującej. wyborczych, wprowadzono przepis regulujący finan- Zgromadzenie Ogólne Sędziów w podanej informa- sowe aspekty prowadzenia kampanii wyborczej, do- cji wskazuje wiele przykładów pasywności ustawodaw- puszczający dokonywanie wpłat na rzecz komitetu cy. Nie jest to dobry sygnał, wskazuje bowiem, że or- wyborczego wyłącznie w formie czeku, przelewu lub gany prawodawcze, czyli takie, które tworzą prawo, karty płatniczej. Jest to pewnego rodzaju ograniczenie, same go nie przestrzegają, czego przykłady mamy wła- ale realizuje ten przepis równocześnie zasadę jawności ściwie codziennie. Ustawodawca musi eliminować nie- finansowania partii politycznych. konstytucyjną regulację prawną jak najszybciej. Mamy W 2004 r. trybunał wydał 10 wyroków w sprawach przecież przykłady, że można działać szybko, nadając regulacji podatkowych, z czego aż w 6 przypadkach sprawom odpowiedni priorytet. zgodził się z zarzutem niekonstytucyjności zaskarżo- Niestety, utrzymuje się nadal duży dystans między nych przepisów. Poza tym trybunał zajmował się pro- poprawną legislacją, a rzeczywistością istniejącą na blematyką kompensowania tzw. mienia zabużańskiego. poziomie tworzenia prawa. Tworzone prawo często jest Krytycznie odniósł się do przepisu ustalającego górny instrumentem ochrony wąsko pojętych partykularnych pułap prawa zaliczenia na poziomie kwoty 50 tys. zł w interesów jakiegoś środowiska bez widzenia dobra stosunku do każdego uprawnionego. Wydając wyrok o niekonstytucyjności aktu norma- wspólnego. Niepokoi fakt, że mimo iż trybunał sygna- tywnego, Trybunał Konstytucyjny działa na wzór pra- lizuje wątpliwości konstytucyjne wobec projektowa- wodawcy negatywnego, pozbawia bowiem mocy obo- nych przepisów, to nie bierze się tego w ogóle pod uwa- wiązującej niekonstytucyjną regulację. Jeżeli wyrok gę w procesach legislacyjnych. Pogarszająca się jakość trybunału nie zostanie dopełniony odpowiednim dzia- prawa prowadzi do spadku zaufania obywateli do pań- łaniem naprawczym prawodawcy, może stać się źró- stwa i do instytucji prawotwórczych. Tworzy się buble dłem nowej dysfunkcjonalności w systemie prawa. prawne, które jeszcze nie zdążą zaistnieć, a już muszą Również gdy trybunał uznał jakiś przepis za niezgodny być nowelizowane. Taka farsa musi się skończyć. z wzorcem kontroli, co z reguły skutkuje utratą przez Pan prezes Trybunału Konstytucyjnego, ale i posło- ten przepis mocy obowiązującej, prawodawca powinien wie wskazywali na posiedzeniu komisji na rzecz bardzo rozważyć, czy w systemie prawa nie powstała luka wy- istotną i z całą pewnością rzecz nie do odrzucenia – je- magająca uzupełnienia go o regulację nową, wolną od żeli orzekanie trybunału chcemy traktować poważnie. wad stwierdzonych przez trybunał. Otóż, chodzi o stworzenie w Sejmie systemu monito- Oprócz funkcji głównej trybunału, czyli kontroli rowania orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. A konstytucyjności prawa, trybunał pełni również funk- może jeszcze lepiej byłoby stworzyć specjalną proce- cję sygnalizacyjną, polegającą na przedstawianiu wła- durę ustawodawczą, która pozwalałaby zastosować ściwym organom stanowiącym prawo uwag o uchybie- procedury specjalne, gdy parlament przystępuje do pra- niach i lukach w prawie. cy nad ustawą, co do której wcześniej Trybunał Kon- Organy powołane do stanowienia prawa mają obo- stytucyjny wydał orzeczenie wskazujące na jej defekty wiązek wykonywania wyroków Trybunału Konstytucyj- konstytucyjne. Stworzenie takiej ścieżki legislacyjnej nego. Niestety, zastrzeżenia budzi praktyka utrzymywa- spowoduje, że nie będzie się powielało błędów i uczyni nia stanu, w którym brakuje koniecznej regulacji praw- instytucję trybunału instytucją stojącą na straży prawo- nej, mimo że potrzeba jej wydania wynika z wyroku rządności oraz ustrzeże od kolejnych błędów, wydatków trybunału. Przykładów mamy tu wiele. I tak zaniechano i utraty zaufania, a podniesie poziom kultury prawnej w wydania ustawy regulującej sukcesję majątku po byłym społeczeństwie i, co równie istotne, spowoduje szybszą Funduszu Wczasów Pracowniczych. Dotychczas nie zo- i bardziej efektywną procedurę parlamentarną. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 197

Poseł Elżbieta Ratajczak nymi trudnymi zagadnieniami, kwestia zgodności z konstytucją była kryterium pierwszorzędnej wagi. Je- Liga Polskich Rodzin uważa, że należy z większą żeli jakaś propozycja uznana była za niezgodną z kon- starannością, dokładniej pracować przy konstrukcji stytucją bez żadnych wątpliwości, wówczas, praktycz- prawa. Trzeba zmienić, i to jak najszybciej, konstytucję. nie rzecz biorąc, nie miała ona szans na znalezienie się W Polsce mamy za dużo prawa, jest ono niespójne, czę- w akcie prawnym. sto się zmienia, toteż m.in. dlatego Trybunał Konsty- Ale tu jako Stronnictwo Gospodarcze chcielibyśmy tucyjny ma tak dużo pracy. zwrócić uwagę na pewien dyskomfort działania parla- Uważamy, że należy zwiększyć rolę trybunału jako mentu. Otóż często jest tak, że, pracując nad daną ma- organu apolitycznego, w którym zasiadają fachowcy terią ustawową, mamy wątpliwości, czy dane rozstrzy- dobrze wypełniający swoje obowiązki. Dziękujemy gnięcie będzie z konstytucją zgodne, czy też nie. Wów- wszystkim sędziom Trybunału Konstytucyjnego, na czas zasięgamy porad ekspertów. Eksperci, z reguły czele z panem prezesem Markiem Safjanem, za suwe- znamienici profesorowie, sporządzają ekspertyzy i naj- renne orzekanie w sprawach dla wspólnego dobra częściej jest tak, że jedni stwierdzają, że norma z kon- wszystkich Polaków. Dziękuję. stytucją jest zgodna, drudzy stwierdzają wręcz przeciwnie, że nie jest zgodna. I wówczas zaczyna się problem. Ten problem zaczyna się tu, w Sejmie, ale ten problem Wicemarszałek Donald Tusk: wcześniej czy później traﬁa do Trybunału Konstytucyj- nego i wymaga rozstrzygnięcia. Bo zawsze jest tak, że Dziękuję. tego typu wątpliwości dotyczą niezwykle ważnej mate- Pan poseł Janusz Lisak, Stronnictwo Gospodar- rii, kontrowersyjnej dla szerokich grup społecznych. cze. W związku z tym, panie prezesie, w imieniu Stron- nictwa Gospodarczego chciałbym poddać pod rozwagę wprowadzenie w przyszłości nowej procedury. Miano- Poseł Janusz Lisak: wicie naszym zdaniem byłoby niezwykle cenne, gdyby uruchomić instytucję zapytania skierowanego ze strony Panie Marszałku! Panie Prezesie! Wysoki Sejmie! parlamentu do Trybunału Konstytucyjnego o zgodność Posłowie koła Stronnictwa Gospodarczego z uwagą z konstytucją rozwiązań, które parlament w procedurze zapoznali się z informacją o istotnych problemach wy- legislacyjnej ma zamiar przyjmować. Takie zapytanie nikających z działalności i orzecznictwa Trybunału rozstrzygnięte przed uchwaleniem ustawy przez Sejm Konstytucyjnego w 2004 r. To bardzo pouczająca lek- i Senat byłoby wyrocznią, byłoby jednoznacznym tura, lektura bardzo ważna, bo przecież mamy świado- stwierdzeniem, którą drogą parlament powinien podą- mość, że Trybunał Konstytucyjny stoi na straży zgod- żać. Takie zapytanie uchroniłoby nas przed stanowie- ności stanowionych w Sejmie norm prawnych z konsty- niem norm prawnych z konstytucją niezgodnych. tucją, a więc jest instytucją, która dla parlamentu ma Uchroniłoby nas przed tą niedobrą sytuacją, kiedy pra- szczególne znaczenie. wo jest uchwalone, często wchodzi w życie, a następnie Wśród uwag kierowanych pod adresem Sejmu ze okazuje się, że jest niezgodne z konstytucją i w związ- strony Trybunału Konstytucyjnego na pierwszy plan ku z tym należy je zmieniać. A przecież przez jakiś czas wysuwa się niewykonywanie bądź niewykonywanie w to wadliwe prawo mogło funkcjonować. wystarczająco krótkim terminie orzeczeń Trybunału W Stronnictwie Gospodarczym mamy świadomość, Konstytucyjnego. I tę uwagę my jako parlament musi- że nie jest to proste uruchomienie tego rodzaju nowej my przyjąć z pokorą. To rzeczywiście niedobrze, gdy formy współpracy między parlamentem a Trybunałem po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego już wiado- Konstytucyjnym, ale uważamy, że jest to rzecz warta mo, że norma nie jest zgodna z konstytucją, że tak zachodu. I dlatego przyjmując informację pana prezesa naprawdę nie powinna ona mieć miejsca, a jeszcze cza- o problemach wynikających z działalności orzecznic- sami przez bardzo długi czas funkcjonuje. Tu przyszły twa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. i wyrażając parlament powinien uczynić wszystko, aby czas mię- najgłębsze uznanie za prace na rzecz Polski jako pań- dzy orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego a popra- stwa prawa, którą Trybunał Konstytucyjny wykonuje, wą złego stanu prawnego przez parlament maksymal- nie skrócić. prosimy, aby tę naszą propozycję rozważyć. Wydaje się, Jest prawdą, że w stanowieniu norm prawnych na- że jej wdrożenie może pomóc w stanowieniu w Polsce zbyt często spotyka się naruszenie zasad poprawnej dobrego prawa. Dziękuję. (Oklaski) legislacji. Pośpiech przy uchwalaniu wielu norm prawnych jest przyczyną takiej sytuacji. Pośpiech, a nie zła wola, bo pracując przez cztery lata kadencji nad różny- Wicemarszałek Donald Tusk: mi aktami prawnymi, nigdy nie spotkałem się ze świa- domym naruszaniem przez posłów zasady konieczności Dziękuję, panie pośle. zgodności stanowionego prawa z konstytucją. Zawsze Pan poseł Jerzy Czerwiński, Ruch Katolicko-Naro- w komisjach sejmowych, gdy debatowaliśmy nad róż- dowy. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 198 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Poseł Jerzy Czerwiński: bunału Konstytucyjnego posiadają największą wiedzę o tym, jakie są przyczyny pogarszania systemu praw- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Prezesie! nego i co można i należy zrobić, aby ten proces zaha- W imieniu Ruchu Katolicko-Narodowego mam za- mować. Nikt inny w państwie, żadna instytucja swoim szczyt przedstawić stanowisko w sprawie informacji o autorytetem nie jest w stanie podjąć się takiego zada- istotnych problemach wynikających z działalności nia. W innym przypadku będziemy skazani na po- orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. W wierzchowne oceny niedouczonych dziennikarzy, któ- demokratycznym państwie nie powinno być instytucji re nie mają na celu uzdrowienia sytuacji, ale jedynie lub organu, które nie podlegają krytyce. W tych insty- pogorszenie obrazu Sejmu, parlamentu w oczach spo- tucjach pracują, funkcjonują ludzie, a ludzie są omylni. łeczeństwa. Szkoda, że Trybunał Konstytucyjny w W obecnej debacie pojawiały się dotychczas jedynie swojej informacji nie podjął tematu kompleksowej oce- głosy aprobujące zarówno działalność Trybunału Kon- ny tworzonego polskiego prawa. Być może, mam na- stytucyjnego, jak i przedstawioną przez trybunał infor- dzieję, że nie, wynika to z pewnej formy asekuracji, mację. Ale ponieważ, jak mówiłem wcześniej, trybunał obawy przed naruszeniem zasad poprawności – euro- również powinien podlegać krytyce, zatem skoncentru- pejskiej poprawności politycznej. Bo gdyby sięgnąć do ję się na uwagach krytycznych, pochlebstwa pozosta- przyczyn tej tzw. biegunki legislacyjnej, to okazałoby wiając innym posłom i klubom. się, że w znakomitej większości jest ona skutkiem me- Uwaga pierwsza, wręcz oczywista – coraz dłuższy chanicznego i w ekspresowym tempie dostosowywania czas rozpatrywania spraw przed trybunałem. W roku polskiego prawa do wymogów Unii Europejskiej. Trze- ubiegłym, tj. 2004, były rozpatrywane sprawy, które ba by wtedy wskazać, że większość tzw. ustaw dosto- wpłynęły w roku 2002. Od momentu wpłynięcia wnio- sowawczych nie przechodziła normalnym trybem, nie sku, skargi lub pytania mija już nierzadko ponad pół- była przedmiotem prac zainteresowanych i kompetent- tora roku do czasu wydania orzeczenia kończącego nych resortowych komisji sejmowych, ale tzw. Komisji sprawę. Trybunał Konstytucyjny zaczyna chorować na Europejskiej. W tej komisji, pozbawionej odpowiedniej chorobę toczącą cały polski system sprawiedliwości, tj. fachowości, rząd przepychał dowolne rozwiązania, nie przewlekłość postępowań. Ale o ile trwające po kilka zawsze Polsce potrzebne i konieczne, jakoby wymaga- lat postępowania przed sądami powszechnymi dotyka- ne przez Unię, bez zbytniego zastanowienia, ale zawsze ją swoimi negatywnymi skutkami jedynie strony, to szybko i jak najszybciej. Jeszcze raz – szkoda, że try- zbyt długi czas rozpatrywania spraw przed trybunałem bunał nie odważył się naruszyć nieco europejskiego działa negatywnie na wszystkich, których dana norma ołtarzyka, który jest tworzony ostatnio przez osoby, prawna dotyczy. Przewlekłość postępowań przed try- nazwałbym to, euroentuzjastów w Rzeczypospolitej. bunałem to niepewność prawa i jego niestabilność. Do- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jak się wydaje, chodzi wręcz do tego, że umarza się postępowania w a wynika to także z przedstawionej informacji, stosu- danej sprawie, bo od momentu wniesienia wniosku nek polskiego prawa do prawa Unii Europejskiej to upłynęło już tyle czasu, że zmieniła się treść zaskarżo- pięta achillesowa Trybunału Konstytucyjnego. Z tym nego przepisu i sam wniosek, jak i postępowanie staje wiąże się trzecia uwaga krytyczna, powiem więcej, za- się bezprzedmiotowe. Niewielkim usprawiedliwieniem sadniczy zarzut dotyczący działalności orzecznictwa dla tych opóźnień jest wzrost liczby spraw, które wpły- Trybunału Konstytucyjnego w roku 2004. O ile o nęły i były rozpatrywane przez trybunał. Ten wzrost orzecznictwie w zakresie zgodności ustaw i rozporzą- oznacza bowiem, że z jednej strony tworzy się coraz dzeń z konstytucją nie można niczego złego powie- więcej przepisów budzących wątpliwości konstytucyj- dzieć, o tyle z problematyką styku między polskim ne i rola trybunału, jako ich weryfikatora, jest coraz prawem konstytucyjnym a europejskim prawem wspól- większa. Z drugiej strony oznacza to także, że rośnie notowym są problemy. Ścieżka orzecznicza przyjęta zaufanie do trybunału i wydawanych przez niego orze- przez trybunał w tym zakresie, tj. w zakresie zgodności czeń, czasami stanowiących ostatnią zaporę przed z konstytucją Rzeczypospolitej i prawa unijnego, i pol- funkcjonowaniem złego prawa. Tym bardziej więc skiego wewnętrznego tworzonego w wykonaniu dyrek- szkoda, aby ten zasłużony prestiż rozmienić na drobne tyw unijnych wydaje się dość karkołomna i w efekcie przez przewlekłość postępowania. Być może coś trzeba prowadząca donikąd. Przyjęcie bowiem, że na polskim będzie zmienić w sferze organizacyjnej, może także w terytorium mogą egzystować, współobowiązywać bez- sposobie finansowania trybunału, ale takich propozycji konfliktowo dwa systemy prawne, tj. unijny i wewnętrz- w informacji nie znalazłem. ny polski, jest ślepym zaułkiem. Jeśli przepisy tego Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Druga uwaga pierwszego unijnego systemu są sprzeczne z konstytu- krytyczna wiąże się z tym, czego w informacji pisem- cją, nie można, nie trzeba i nie należy próbować uza- nej w ogóle nie ma. Brakuje w niej kompleksowej oce- sadniać, że jest inaczej, bo jest to inny system niepod- ny jakości tworzonego w Polsce prawa i przede wszyst- legający ocenie polskiej konstytucji. Samo formalne kim przyczyn jego złego stanu. Odpowie pan prezes, potwierdzenie wyższości Konstytucji Rzeczypospolitej że to nie należy do kompetencji trybunału, i słusznie, Polskiej nad prawem unijnym, a jednocześnie faktycz- ale w informacji taka ocena polskiego prawa powinna ne niepoddawanie tegoż prawa porównaniu z wzorcami się znaleźć. Bo właśnie trybunał jest do wystawienia konstytucyjności zawartymi w treści tejże konstytucji takiej oceny najbardziej uprawniony. Sędziowie Try- będzie rodziło coraz dalej idące sprzeczności. Zacytuj- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 199

Poseł Jerzy Czerwiński Mam trzy krótkie pytania, które w gruncie rzeczy powinny być zadane przewodniczącemu komisji, ale my z przedstawionej informacji: Sposób legitymizowa- skoro go nie ma, to, jeśli mógłbym, poproszę o opinię nia organów Unii Europejskiej nie należy do materii pana prezesa. Chodzi mianowicie o procedurę, ponie- polskiej konstytucji, lecz do materii prawa Unii, a także waż przygotowanie opinii w Sejmie wygląda następu- prawa polskiego realizującego zasady Unii w sferze ju- jąco. Faktycznie opinię przygotowuje Biuro Legislacyj- rysdykcji państwa polskiego. ne. Zostaje wybrany poseł, który reprezentuje Sejm i Odwróćmy problem i zadajmy podstawowe pytanie, Komisja Ustawodawcza zatwierdza daną opinię na po- czy prawo polskie, realizujące zasady Unii w sferze ju- siedzeniu. Czy nie mogłoby być tak, by przed trybuna- rysdykcji państwa polskiego i określające sposób legity- łem wspólnie z posłem – tak jest na przykład w przy- mizowania organów Unii Europejskiej, należy do mate- padku rozporządzeń, kiedy zasiadają przedstawiciele rii polskiej konstytucji. Oczywiście tak – i od odpowie- ministra – występował legislator, który przygotował dzi na to pytanie nie będzie można uciekać zbyt długo. daną opinię? To po pierwsze. W samej informacji temu tematowi nie poświęcono zbyt Po drugie, czy właściwa jest zasada, że poseł, który wiele uwagi: 4 strony na ponad 70, potraktowano go zbyt w trakcie rozprawy jest całkowicie przekonany, że re- pobieżnie, a problemy styku polskiego prawa z prawem prezentuje stanowisko błędne, nie może tego stanowi- unijnym będą coraz szersze, będzie ich coraz więcej i ska zmienić? Zdarza się bowiem, i to wcale nie tak będą ważkie, coraz bardziej ważne z punktu widzenia rzadko, że przebieg rozprawy wyraźnie wskazuje, że polskiego obywatela. Miejmy nadzieję, że przeważy rze- stanowisko powinno być zmodyﬁkowane i prawo do czywista, a nie pozorna troska o polską konstytucję w takiej modyﬁkacji ma na przykład przedstawiciel pro- jej zetknięciu z prawem wspólnotowym. Taką jaskółkę kuratora generalnego. być może dostrzeżemy w orzeczeniu w sprawie stoso- I ostatnia kwestia – poruszał ją poseł Lisak – która wania europejskiego nakazu aresztowania. dotyczy uruchomienia formuły współpracy z Trybuna- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Prezesie! łem Konstytucyjnym na poziomie procesu legislacyj- Przyjmując pozytywnie orzecznictwo i działalność nego w Sejmie. Prawdą jest, że najczęściej opinie eks- Trybunału Konstytucyjnego wraz z cennymi uwagami pertów sejmowych, oczywiście też wybitnych specja- kierowanymi w stronę ustawodawcy, wyrażamy jedno- listów od prawa konstytucyjnego, są rozbieżne. Zdarza cześnie przekonanie, że Trybunał Konstytucyjny wy- się też niestety, że większość sejmowa – tutaj się z pełni jako jeden z nielicznych doniosłą rolę obrony przedmówcą nie zgadzam – przegłosowuje określone polskiej tożsamości, polskiej racji stanu, polskiego in- rozwiązania, mając pełną świadomość, że są niekon- teresu narodowego, czyli także obrony polskiej konsty- stytucyjne. W związku z powyższym opinia trybunału tucji jako zwornika systemu prawa przed uwikłaniem w trakcie procesu legislacyjnego wydaje się bardzo po- go w system prawa europejskiego i rozmydleniem w trzebna. Dziękuję. tymże systemie prawa. Dziękuję.

Wicemarszałek Donald Tusk: Wicemarszałek Donald Tusk: Dziękuję. Dziękuję, panie pośle. Pan poseł Romuald Ajchler. Pytania. Pan poseł Tomasz Markowski. Poseł Romuald Ajchler:

Poseł Tomasz Markowski: Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Prezesie! W swoim sprawozdaniu powiedział pan, iż ustawodawca, Dziękuję. zdaniem pana prezesa, nie stosuje się do zaleceń trybu- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Prezesie! nału i stanowi prawo, które jest niezgodne z zalecenia- Mam tę przyjemność występować przed Trybunałem mi Trybunału Konstytucyjnego. Uważam, że to jest Konstytucyjnym jako reprezentant Sejmu i nieraz przy- bardzo poważny zarzut kierowany pod adresem Sejmu. chodzi mi się wstydzić za Sejm w trybunale, szczegól- Stąd moje pytanie. Otóż jeżeli tak jest, a przecież spo- nie wtedy, gdy, jak pan prezes mówił, terminy określo- tykamy się z tymi opiniami, ba, zapoznajemy się z wy- ne przez trybunał są przez Sejm naruszane, lub kiedy rokami Trybunału Konstytucyjnego, to chciałbym zakwestionowane przepisy zastępowane są kolejnymi pytać pana prezesa o współpracę pomiędzy trybuna- kwestionowanymi niekonstytucyjnymi przepisami. Pa- łem, panem prezesem osobiście a marszałkiem Sejmu, trzę na problem od strony praktycznej i dobrze wiem gdyż tylko przedstawienie sytuacji w taki sposób, że – musimy się szczerze przyznać – że niewielu jest po- pan prezes organizuje konferencje w tych sprawach i słów, którzy z tak dostojnym gronem są w stanie na omawiane to jest na posiedzeniach różnych gremiów, każdym poziomie merytorycznie dyskutować. Stąd też mnie osobiście się wydaje, nie wystarczy. Należałoby cierpimy w Sejmie na brak chętnych, którzy chcą re- jednak w interesie naszego kraju, w interesie Polski prezentować parlament przed trybunałem. zacieśnić współpracę pomiędzy Prezydium Sejmu a 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 200 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Poseł Romuald Ajchler Wicemarszałek Donald Tusk:

Trybunałem Konstytucyjnym. Nie widzę tutaj jakiejś Dziękuję. możliwości prawnej w tej chwili, ale takowa, sądzę, nie Pan poseł Stanisław Kalemba. powinna być wykluczona. To jest jedna kwestia. Panie prezesie, w ostatnim czasie Sejm, przystoso- wując prawo do prawa unijnego, podjął – nie przesadzę Poseł Stanisław Kalemba: chyba – ponad tysiąc, jeśli nie więcej, ustaw wszelkie- go rodzaju. Podczas pracy w komisjach spotykamy się Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowny Panie oto z takim zarzutem, iż ktoś z ekspertów podnosi kwe- Prezesie! Chciałbym, żeby pan prezes trochę szerzej stię zgodności bądź nie danego przepisu z Konstytucją uzasadnił orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego co Rzeczypospolitej Polskiej. Wtedy mamy dylemat, gdyż do niekonstytucyjności przepisów przewidujących zdarza się, że dwie opinie ekspertów na jeden temat są obowiązek stosowania biokomponentów. Taki obo- rozbieżne. Posłowie muszą podjąć decyzję. Zresztą w wiązek jest przecież w innych państwach, chociażby niektórych sytuacjach wypowiada się w tych sprawach już za Odrą, w Austrii, gdzie kierowca nie ma możli- Prezydium Sejmu. Korzystamy z szeregu opinii. wości wyboru paliwa bez biokomponentów, każdy litr Ustawa, projekt czy przepis trafia do Trybunału paliwa zawiera biokomponent. Ponadto jest to zgodne Konstytucyjnego i okazuje się, że jest niezgodny z kon- z polską normą, z europejską normą, ze Światową stytucją. Są takie przypadki. Prosiłbym, aby odpowie- Kartą Paliw, trendami i praktyką światową. Tam obo- dział pan, jako że w ostatnich latach w polskim Sejmie wiązek stosowania biokomponentów wynosi między uchwalono kilka tysięcy ustaw, jak to się ma w porów- innymi 10% i więcej. Szczególnie jest istotne to, że naniu do innych krajów? Czy są takie porównania? Czy korzysta na tym ochrona środowiska. Biokomponenty ten Sejm rzeczywiście jest tak nieudolny i uchwala tylko są zdecydowanie korzystniejsze dla ochrony środowi- buble legislacyjne? Czy ta specyficzna sytuacja tworze- ska aniżeli ropa naftowa. Trudno się zgodzić z argu- nia prawa polskiego nie jest w pewnym sensie tego przy- mentem, że naruszona została wolność gospodarcza, czyną, chociaż nie może to być usprawiedliwieniem? czyli obywatele, kierowcy nie mają możliwości wybo- Chciałbym, aby pan prezes odpowiedział na te pytania, ru paliwa bez biokomponentów, skoro są one zdecy- jeżeli ma taką wiedzę. To tyle. Dziękuję bardzo. dowanie korzystniejsze dla środowiska, a ponadto korzystanie z nich tworzy dodatkowe miejsca pracy. Wicemarszałek Donald Tusk: To jest udokumentowane. Panie prezesie, śledziłem, jak to wyglądało w mediach. Nie ma wątpliwości co do tego, że pewne grupy Pan poseł Stanisław Dulias. przestępcze, mafijne i rafinerie w tym też wydały dużą kasę, z której korzystały media, znane tygodniki, które Poseł Stanisław Dulias: trąbiły wszem i wobec, robiły ludziom wodę z mózgu, kierowcom też, wmawiając, że miliony silników będą Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Trybunał Konsty- wybuchać itd. Znamy tę sytuację. Nie kryję, że to sta- tucyjny to instytucja najwyższego szczebla, która z nowisko Trybunału Konstytucyjnego w moim przeko- racji problemów, którymi się zajmuje, nie jest ani po- naniu przede wszystkim jest szkodliwe dla miejsc pra- wszechna, ani prosta dla nas do jakiejkolwiek oceny. cy, a ustawa wcale nie narusza swobody prowadzenia Zresztą nie mam osobiście żadnych uwag do sprawoz- działalności gospodarczej ani też swobody wyboru pa- dania, przeciwnie, uważam, że jest doskonale przygo- liwa przez kierowców. Mówiło się wtedy, że mają być towane. A teraz pytanie. Panie prezesie, konstytucja nie podwójne dystrybutory, jeden z oznaczeniem z biokom- uwzględnia rozdzielnictwa sądów powszechnych od ponentami, a inne bez nich. sądów ubezpieczeń społecznych, które znajdują się w Jak to się dzieje, że w Brazylii te same marki samo- strukturze tych sądów, przynajmniej powinny się znaj- chodów jeżdżą przy użyciu bioetanolu na poziomie dować. Występuje jednak rozdzielnictwo. Czy Trybu- 22%, minimum 10%, a u nas zabroniono nawet do 5%, nał Konstytucyjny analizował to i jaka jest ocena pana co było zgodne z wszystkimi normami, o których mó- prezesa tego zagadnienia, ocena Trybunału Konstytu- wiłem? cyjnego? Ponadto przy wprowadzeniu biokomponentów jest Pytanie to jest wynikiem wielu interwencji w biurach zwolnienie z akcyzy, całkowicie dokumentuje się obrót poselskich obywateli niezadowolonych z wyroków i po- paliwami, import, eksport, rafinerie, hurtownie, dys- stanowień sądów ubezpieczeń społecznych. Sądy te naj- trybutory itd. Ponadto jest udokumentowane, że stoso- częściej są wyrocznią wyłonioną z sądów powszechnych. wanie biokomponentów jest jak papierek lakmusowy, W praktyce sądy ubezpieczeń społecznych spełniają bar- następuje rozwarstwianie się paliwa, kiedy są używane dziej funkcję trybunału dla centrali ZUS, będąc w ich nieodpowiednie czy podrabiane komponenty. dyspozycji, co pozwala na manipulowanie decyzjami. Jaki był interes w tym, żeby tego nie uznać? Nie Czy była dokonana taka ocena i jak Trybunał Konstytu- zgadzam się z tym, że naruszana jest swoboda działal- cyjny ocenia ten problem? Dziękuję bardzo. ności gospodarczej czy że następuje ograniczanie praw 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 201

Poseł Stanisław Kalemba ko i zdecydowanie, w sposób jasny i przejrzysty będą poprawiane ustawy, tak, żeby trybunał nie musiał przy obywateli. Mam na myśli między innymi powoływanie jakichś, niestety, wadliwych kolejnych rozwiązaniach się na art. 31 ust. 3 itd. legislacyjnych dotyczących tej samej materii zwracać Prosiłbym, by pan prezes do tego się odniósł, bo Sejmowi uwagi, że postąpił znowu niewłaściwie? Klucz odbiór społeczeństwa jest w tym zakresie bardzo jed- moim zdaniem, jeśli chodzi o wykonywanie tych wy- noznaczny: zdrowy rozsądek, interes, doświadczenia roków Trybunału Konstytucyjnego, jest w rękach rzą- światowe, nawet wspomniana dyrektywa 2003/30 du, w rękach premiera. Pytanie: Czy nie należy powo- Wspólnot Europejskich. Zgodnie z tą dyrektywą w tym łać biura na przykład w ramach Ministerstwa Sprawie- roku jest wymóg stosowania minimum 2% biokompo- dliwości, komórki organizacyjnej złożonej z jakiejś nentów, a u nas według rozporządzenia tylko 0,5%. To grupy prawników, która będzie czuwała nad tym, w jest regres nawet w stosunku do tego, co było10 lat jaki sposób wyroki Trybunału Konstytucyjnego są re- wcześniej. Prosiłbym, by pan prezes do tego się odniósł. alizowane? Dziękuję. Wyczulam na tę sprawę, bo w moim przekonaniu tutaj zdrowy rozsądek po prostu przegrał i tworzenie nowych miejsc pracy. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Wicemarszałek Donald Tusk:

Dziękuję. Wicemarszałek Donald Tusk: Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana. Dziękuję. Głos zabierze prezes Trybunału Konstytucyjnego Pan poseł Wojciech Szarama. pan Marek Safjan. Proszę bardzo, panie prezesie.

Poseł Wojciech Szarama: Prezes Trybunału Konstytucyjnego Panie Marszałku! Panie Prezesie! Wysoka Izbo! Marek Safjan: Zgodnie z obowiązującym prawem wyroki Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne i zmienione być nie Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym przede mogą, nawet jeśli to się komuś bardzo nie podoba. To wszystkim bardzo serdecznie podziękować za wysoką musimy przyjąć do wiadomości i nawet jeśli w odczu- ocenę działalności Trybunału Konstytucyjnego, tę oce- ciu części społeczeństwa wyrok jest niezgodny z jego nę, która przeważała w wypowiedziach większości oczekiwaniami, to polski Sejm, rząd i prezydent są zo- mówców. Chciałbym także bardzo serdecznie podzię- bowiązani do podjęcia takich działań, które wprowadzą kować, zważywszy na moment, w którym jesteśmy, w życie wyrok trybunału. wszystkim państwu, wszystkim państwu posłom, któ- W związku z tym mam pytanie do rządu. Nie ma rzy kooperowali z Trybunałem Konstytucyjnym, repre- nikogo w ławach rządowych. Nie dostanę też odpowie- zentując Wysoką Izbę przed trybunałem, także przed- dzi, bo nie ma posła sprawozdawcy, ale to pytanie musi stawiając niejednokrotnie argumentację, która miała paść, bo prędzej czy później musimy rozwiązać ten istotne znaczenie dla rozważań i analiz prowadzonych węzeł gordyjski. Mianowicie część wyroków Trybuna- przez Trybunał Konstytucyjny. łu Konstytucyjnego jest przez rząd i przez Sejm niezau- Wśród kwestii, które zostały poruszone, chciałbym ważana. Przy obecnym natłoku ustaw padło tu pytanie podnieść kilka tych zagadnień, które wydają się budzić o zdanie pana prezesa na temat pracy Sejmu, o to, z pewne kontrowersje, a także odnieść się do pytań, które czego wynika taka ilość błędów. To już w wystąpieniu państwo wyraźnie sformułowali pod moim adresem. pana prezesa dzisiaj było powiedziane. Jest to niewąt- W wypowiedzi pana posła Kazimierza Michała pliwie spowodowane ogromem prac, których podjął się Ujazdowskiego pojawiła się problematyka związana z Sejm, tymi czasami niejednoznacznymi opiniami eks- wykładnią konstytucji oraz prawa polskiego, general- pertów. Stąd jest tyle błędów. Dotyczy to nie tylko ponie przyjazną czy przychylną dla prawa wspólnotowe- słów, ale przecież również urzędników państwowych, go. W tej sprawie chciałbym zwrócić uwagę na to, że którzy przygotowują projekty ustaw, i legislatorów, trybunał podkreśla, iż zasada przychylności ma cha- którzy przy nawale obowiązków część rzeczy puszcza- rakter wzajemny, że jest to zasada, która powinna być ją. Pomijam to, że czasem ryzyko przyjęcia ustawy respektowana nie tylko w orzecznictwie sądów pol- niezgodnej z konstytucją jest jakby wkalkulowane skich czy sądów krajowych każdego z państw człon- przez projektodawcę, bo takich projektów moim zda- kowskich, ale zarazem powinna być ona odnoszona do niem było niewiele. Natomiast spory wśród ekspertów orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwo- się toczą i od tego jest Trybunał Konstytucyjny, żeby ści, którego przychylność powinna przejawiać się w wydał ostateczny wyrok. respektowaniu zasad i wartości systemów konstytucyj- Pytanie do rządu, bo to pytanie musi zostać rządowi nych. Pamiętajmy, że ta wzajemność przychylnego spo- przekazane: W jaki sposób zamierza reagować na wy- glądania na współistniejące porządki prawne wynika roki Trybunału Konstytucyjnego? W jaki sposób, szyb- bardzo wyraźnie z postanowień traktatu o utworzeniu 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 202 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan pogląd na podstawie dotychczasowych doświadczeń orzeczniczych Trybunału Konstytucyjnego, że ten próg Unii Europejskiej. W jego wersji przyjętej przez traktat dla skargi konstytucyjnej został rzeczywiście być może amsterdamski wyraźnie mówi się o tym, że w orzecz- zbyt wysoko umieszczony. Trzeba się zgodzić ze sta- nictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości nowiskiem, które było prezentowane przez część wy- będą respektowane tradycje konstytucyjne i prawne bitnych przedstawicieli świata prawniczego, m.in. przez każdego z państw członkowskich. Sądzę, że taka wła- pana prof. Andrzeja Zolla, że być może należałoby śnie droga – droga kooperacji, droga współdziałania wprowadzić do modelu polskiej skargi konstytucyjnej systemów – jest jedyną sensowną i racjonalną drogą możliwość jej funkcji kasatoryjnej. A więc w pewnego unikania zderzeń i kolizji, które mogą prowadzić, gdy- typu sytuacjach, w których mamy do czynienia z roz- by pominąć tego rodzaju mechanizmy rozwiązywania strzygnięciem dotyczącym praw i wolności, które są w konfliktów, do zburzenia w istocie przestrzeni prawnej sposób ewidentny naruszone przez naruszające konsty- Unii Europejskiej. Innej drogi nie ma. Nie chodzi o to, tucję rozstrzygnięcie sądowe lub decyzję administra- żeby wynajdywać za wszelką cenę punkty kolizyjne, cyjną, w pewnych sytuacjach Trybunał Konstytucyjny tylko chodzi o to, żeby znajdować punkty styczne, któ- powinien mieć zagwarantowaną możliwość natychmia- re pozwolą na uniknięcie konfliktu i w gruncie rzeczy stowej interwencji poprzez doprowadzenie swoim orze- stworzą stan sprzyjający pewności prawa i dobrego czeniem do bezpośredniego skutku, konsekwencji w funkcjonowania Unii. Ale pamiętajmy też o tym, że postaci zmiany sytuacji prawnej obywatela, przywró- Trybunał Konstytucyjny, formułując zasadę przychyl- cenie stanu konstytucyjności przez uchylenie tego ro- ności, bardzo wyraźnie zarazem określa, że ta zasada dzaju niezgodnej z prawem decyzji czy wyroku sądo- ma też swoje granice. Tą granicą co do przychylności wego. To jest sprawa oczywiście już innego ukształto- są minimalne gwarancje konstytucyjne stworzone w wania nieco modelu na poziomie samej konstytucji. zakresie praw i wolności, w zakresie praw podstawo- Natomiast skoro jesteśmy przy problematyce kom- wych. I jeżeli zdarzy się tak, że nie da się w żaden petencji Trybunału Konstytucyjnego, to doświadczenia sposób pogodzić interpretacji prawa wspólnotowego, dotychczasowe wskazują bardzo wyraźnie na to, że jego transpozycji do prawa polskiego, z zasadami pod- Trybunałowi Konstytucyjnemu zabrakło jednej bardzo stawowymi konstytucji, to w takim przypadku powra- ważnej kompetencji, zabrakło może nawet nie tyle Try- camy w sposób oczywisty do zasady nadrzędności bunałowi Konstytucyjnemu, ile zabrakło państwu pra- konstytucji. Wyrazem takiego właśnie rozumowania i wa, jako instrumentu bardzo skutecznego, którego podejścia było rozstrzygnięcie przyjęte w wyroku Try- przydatność była wielokrotnie weryfikowana na tle po- bunału Konstytucyjnego z kwietnia bieżącego roku w przednich regulacji konstytucyjnych. Myślę mianowi- sprawie przepisów implementujących europejski nakaz cie o powszechnie wiążącej wykładni prawa zgodnej z aresztowania, kiedy nie było, zdaniem trybunału, miej- konstytucją. Kompetencja, która została wyeliminowa- sca na dokonywanie wykładni zgodnej z konstytucją, na z prerogatyw Trybunału Konstytucyjnego i która, ponieważ warunki progowe zostały bardzo wyraźnie jak sądzę, dzisiaj uniemożliwia usunięcie bardzo wielu określone przez samą konstytucję. zasadniczych wątpliwości, które się pojawiają na tle Kolejny problem pojawiający się w wypowiedziach stosowania prawa, prawa – jak wiemy, nie będę powta- państwa to problem kompetencji Trybunału Konstytu- rzał banałów – bardzo często niejasnego, niezrozumia- cyjnego związanych z rozstrzyganiem poszczególnych łego, prowadzącego do rozbieżnych interpretacji i kategorii spraw, między innymi problem skargi kon- praktyki stosowania, tego rodzaju kompetencja mogła- stytucyjnej poruszony przez panią poseł Łyżwińską. by w wielu przypadkach przywracać zaufanie do prawa Czy jest tak – pyta pani poseł – że skarga konstytucyj- i kształtować przyzwoitą jednolitą praktykę w państwie na przy dzisiejszym ukształtowaniu może odgrywać prawa, bardzo ważną, dla obywatela przewidywalną, swoją rolę, czy nie jest ona przypadkiem ujęta zbyt ry- eliminującą dzisiejsze patologie, które się pojawiają na gorystycznie i zbyt wąsko? Czy nie należałoby posze- tle samego procesu stosowania i interpretacji prawa. rzyć tego rodzaju możliwości, które kryją się w skardze Kolejny problem został poruszony m.in. przez pana konstytucyjnej, w zakresie inicjowania postępowania, posła Janusza Lisaka. Została sformułowana przez pana zmieniając model tej skargi? Otóż na to pytanie nie ma posła taka oto myśl, że byłoby celowe wprowadzenie prostych odpowiedzi. W dyskusji dzisiaj podniesiono swoistej kontroli prewencyjnej przez Trybunał Konsty- m.in. problem związany z koniecznością utrzymywania tucyjny jeszcze na poziomie prac parlamentarnych w przez Trybunał Konstytucyjny linii orzeczniczej kon- odniesieniu do tych projektów, na tle których pojawia centrującej się na najważniejszych podstawowych pro- się problem konstytucyjny, na tle których pojawia się blemach związanych z przestrzeganiem standardów – mówiąc precyzyjniej – rozbieżność konstytucyjna, konstytucyjnych. Żaden sąd konstytucyjny we współ- zwłaszcza wtedy, kiedy ta rozbieżność wyraźnie jest czesnej Europie nie może być instytucją, która będzie ujawniana poprzez niejednolite ekspertyzy pisane przez przyjmowała bez żadnych ograniczeń, bez żadnej se- uczonych prawników dla Wysokiego Sejmu. Oczywi- lekcji wszelkie sprawy, które dotyczą w jakimkolwiek ście istnieje, teoretycznie biorąc, możliwość wprowa- stopniu problemów konstytucyjnych. Wobec tego mu- dzenia modelu, który poszerza zakres kontroli konsty- szą być stworzone bariery. Gdzie te bariery umieścić? tucyjnej. Pamiętajmy o tym, że jest jeden sąd konsty- Czy one są umiejscowione poprawnie? Można wyrazić tucyjny w Europie, którego przedmiotem jest wyłącznie 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 203

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan kategoriach dramatu czy w kategoriach, które byłyby w jakimkolwiek stopniu porównywalne ze zjawiskiem kontrola prewencyjna, mianowicie Rada Konstytucyj- przewlekłości postępowania, z którym mamy do czy- na, francuski Conseil constitutionnel, która zajmuje się nienia w sądownictwie powszechnym. Trybunał Kon- wyłącznie kontrolą prewencyjną. Pamiętajmy też o stytucyjny nieco, podkreślam: nieco, wydłużył swoje tym, że tego rodzaju kompetencja Trybunału Konsty- postępowanie, czas oczekiwania na ostateczne roz- tucyjnego, czy mówiąc ogólniej sądu konstytucyjnego, strzygnięcia w niektórych sprawach, ale w dalszym musiałaby prowadzić niejednokrotnie do polityzacji ciągu, gdybyśmy chcieli porównać czas wydawania samego procesu orzekania. Mogłaby być niebezpiecz- orzeczenia przez polski Trybunał Konstytucyjny na na, ponieważ wybór przez Trybunał Konstytucyjny na przykład z niemieckim Federalnym Trybunałem Kon- poziomie prac parlamentarnych pomiędzy alternatyw- stytucyjnym czy z trybunałem włoskim, to należymy nymi rozwiązaniami parlamentarnymi, proponowany- do grona rekordzistów europejskich. Te orzeczenia są mi przez różne ugrupowania polityczne w trakcie de- wydawane niejednokrotnie bardzo szybko. Oczywiście baty parlamentarnej, jednego z możliwych rozwiązań zdarza się, były wskazywane przez pana posła sprawy, wikłałby Trybunał Konstytucyjny w sposób nieuchron- które niestety oczekiwały 2 lata, w 2004 r. były roz- ny – mogłoby tak się w każdym razie zdarzyć – w da- strzygane sprawy z 2002 r., ale są to też bardzo często leko idące spory polityczne. Powstawałby także trudny efekty długo toczących się debat i dyskusji w samym do rozstrzygnięcia problem trwania procedur legisla- trybunale, sprawy o tak dużym stopniu skomplikowa- cyjnych, parlamentarnych, które byłyby zawieszone w nia, że osiągnięcie ostatecznego rozstrzygnięcia z na- istocie rzeczy do czasu rozstrzygnięcia przez trybunał tury rzeczy musi się wydłużać. Tego właśnie dotyczy- problemów przed nim postawionych w tym szczegól- ła na przykład z 2004 r. niezwykle skomplikowana i nym trybie. złożona pod każdym względem prawnym, społecznym Natomiast faktem jest, tutaj chciałbym podzielić się sprawa związana z oceną ustaw spółdzielczych. Zmia- pewną reﬂeksją, że byłoby z pożytkiem dla systemu ny nowelizacyjne w ustawie oczekiwały bardzo długo prawnego Rzeczypospolitej stworzenie możliwości na ostateczne rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyj- szerszej kontroli prewencyjnej, która umożliwiałaby nego. Sądzę – tutaj można się zgodzić ze stwierdzeniem zwłaszcza tam, gdzie mamy do czynienia z przyjmo- pana posła – że sam wzrost liczby spraw przed sądem waniem aktów o ogromnym, decydującym wpływie na konstytucyjnym niekoniecznie jest per se dowodem na cały system prawny, dokonanie wcześniejszej kontroli to, że mamy do czynienia z pogarszającą się jakością przez Trybunał Konstytucyjny. Zatem poszerzenie za- prawa. Można natomiast dostrzegać w tym także pe- kresu kontroli prewencyjnej widziałbym w stosunku do wien pozytywny symptom wzrostu kultury, świadomo- aktów, istotnych aktów prawa międzynarodowego, pra- ści prawnej społeczeństwa, które odwołuje się do sądu wa wspólnotowego, które mogą decydować o przyjmo- konstytucyjnego, dostrzegając jakby ową płaszczyznę wanych rozwiązaniach na wielu szczeblach porządku konstytucyjną i potrzebę weryﬁkacji decyzji prawo- wewnętrznego. Takim aktem mogłaby być na przykład dawczych na tym poziomie ocen prawnych, które za- konstytucja europejska. Jak jest w niektórych krajach, pewnia orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. doskonałym przykładem jest Francja, której sąd kon- Nie zgodziłbym się natomiast z wypowiedzią pana stytucyjny wypowiedział się z odpowiednim wyprze- posła w odniesieniu do tego, że w prezentacji informacji dzeniem, zanim doszło do referendum we Francji. Sąd Trybunału Konstytucyjnego zabrakło oceny implementa- konstytucyjny, Conseil constitutionnel wypowiedział cji prawa wspólnotowego, że Trybunał Konstytucyjny w się bardzo jednoznacznie na temat potrzeby odpowied- tej sprawie, jeżeli się wypowiada, to wyłącznie głosem nich zmian konstytucyjnych w systemie. Tego rodzaju entuzjastycznym. Otóż jest to stwierdzenie rozmijające możliwość wymagałaby jednak wyraźnego rozwiąza- się wyraźnie z tym, o czym dzisiaj już była mowa w moim nia, jeśli chodzi o system polskiego prawa, ponieważ wstępnym wystąpieniu. Podkreślałem bardzo mocno po- moment referendum jest być może właśnie zbyt późny. trzebę rezygnacji z mechanicznej, automatycznej, często We Francji ten moment był wcześniejszy, poprzedzał zbyt technicznej implementacji przepisów prawa wspól- referendum. W Polsce moment kontroli prewencyjnej notowego. Podkreślałem konieczność dostrzegania przy jest dopiero wtedy, kiedy prezydent otrzymuje traktat zagadnieniach implementacji owej płaszczyzny konstytu- do podpisu. To jest moment, w którym może zwrócić cyjnej, która wyznacza ramy dla koniecznych przedsię- się z pytaniem o kontrolę konstytucyjności podpisywa- wzięć legislacyjnych w tym zakresie. nego traktatu międzynarodowego. Ale to jest być może Nie zgodzę się także z tym, że w naszych materia- nieco za późno w stosunku do realnej potrzeby zmian łach brak jest kompleksowej oceny jakości prawa. Są- konstytucyjnych, kontrola ex post, teoretycznie zawsze dzę, że w jakimś stopniu ten element pojawił się choć- możliwa, jest daleko bardziej w tego typu sytuacjach by dzisiaj w moim wystąpieniu, kiedy próbowałem destabilizująca dla systemu prawnego. sformułować bardziej generalne wnioski płynące z Jeśli chodzi o uwagi sformułowane przez pana posła orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego odnoszące Czerwińskiego, to głównie były to uwagi krytyczne, się do oceny jakości prawa jako takiego. dotyczyły problemu wydłużającego się czasu rozpatry- Jeśli chodzi o konkretne pytania postawione przez pań- wania spraw w trybunale. Rzeczywiście jest to problem stwa posłów, pan poseł Markowski zapytuje o problemy wyraźnie dostrzegany, choć nie traktowałbym go w związane z procedurą postępowania przed Trybunałem 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 204 Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r.

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan Pan poseł Ajchler w związku z tą oceną jakości prawa zapytuje, czy nie należałoby zmienić współpracy Konstytucyjnym, mianowicie o to, czy obok posła, re- pomiędzy prezesem trybunału a Prezydium Sejmu, po- prezentanta marszałka Sejmu, może w postępowaniu między prezesem a marszałkiem Sejmu. Chciałbym wziąć udział inna osoba, na przykład legislator, który bardzo wyraźnie podkreślić, że Trybunał Konstytucyj- wykreował tę propozycję prawną, był jej autorem de fac- ny w tej chwili czyni wszystko, co jest możliwe, wyko- to, czy może także brać udział w postępowaniu. Na to rzystuje wszystkie możliwe instrumenty, które leżą pytanie oczywiście trzeba odpowiedzieć pozytywnie w jego gestii, by w każdym przypadku, w którym po- – jest to możliwe. Reprezentantem oficjalnym, formal- jawia się po orzeczeniu trybunału potrzeba interwencji nym pozostaje poseł, natomiast poseł, czyli przedstawi- ustawodawczej, sygnał w tej sprawie został wyraźnie ciel Sejmu, może pojawić się przed Trybunałem Konsty- i jednoznacznie przekazany marszałkowi Sejmu. W każ- tucyjnym także w asyście innych osób, które będą zdol- dym piśmie informującym o wydanym orzeczeniu, któ- ne do odpowiedzi na bardzo konkretne, czasami nawet re marszałek Sejmu otrzymuje od prezesa trybunału, techniczne pytania związane z przebiegiem prac legisla- jest zarazem wypowiedź trybunału co do potrzeby roz- cyjnych czy z takim, a nie innym kształtem przepisu. ważenia podjęcia interwencji legislacyjnej, jeżeli wy- Ale oczywiście pamiętajmy o tym, że udział tej osoby rok rzeczywiście zawiera tego rodzaju elementy wska- będzie udziałem wyłącznie pomocniczym, ponieważ zujące na konieczność podjęcia takiej interwencji. Nic decyzja co do stanowiska zawsze będzie należała do po- więcej uczynić nie możemy, nie możemy wyręczyć sła, a nie do asystenta czy jakiejkolwiek innej osoby, parlamentu w wypełnianiu luk prawnych czy wykony- z którą pojawia się przed trybunałem. waniu orzeczeń. Czy może zmienić stanowisko w trakcie trwania Rzeczywiście problemem jest niska jakość prawa. postępowania? Otóż cała idea postępowania, które łą- Pytanie pana posła zmierza do tego, czy jest to jakość czy się z rozprawą przed Trybunałem Konstytucyjnym, specyficznie zła, wyjątkowo zła na tle innych systemów rozprawą publiczną, rozprawą, która ma wnosić z na- prawnych we współczesnej Europie, jak ocenić tę ja- tury rzeczy nowe elementy i która być może pokazuje kość, biorąc pod uwagę ogromną liczbę ustaw, którymi nowe, wcześniej nieujawnione wątki rozumowania czy musiał zajmować się parlament. Problem polega wła- argumentacji, prowadzi do tego, że uczestnik postępo- śnie na tej ogromnej liczbie ustaw, którymi musiał zaj- wania powinien móc zmienić swoje stanowisko. Doty- mować się parlament. Ja jestem przekonany, i jest to czy to także przedstawiciela Sejmu. Jeżeli nie jest on przekonanie wyrażane wielokrotnie przez przedstawi- przekonany co do tego, na ile ta zmiana byłaby w kon- cieli świata prawniczego, że gdyby nie groźne, narasta- kretnej sprawie usprawiedliwiona, może zawsze wystę- jące zjawisko inflacji prawa, wykorzystywania instru- pować o odroczenie postępowania i konsultację z mar- mentów regulacji prawnej w tych wszystkich obsza- szałkiem Sejmu. rach, w których nie jest to niezbędne, psucie prawa Chciałbym też podkreślić, że Trybunał Konstytu- cyjny nie ma pretensji o to, że w ogóle pojawiają się przez kolejne nowelizacje, to sytuacja byłaby zupełnie przed trybunałem sprawy związane z oceną konstytu- inna. Prawo nie jest jedynym panaceum na problemy cyjności ustaw i że samo istnienie sporu konstytucyj- społeczne, a taka myśl może się pojawić, gdy spoglą- nego przed trybunałem nie jest zjawiskiem jako takim damy na prace polskiego parlamentu. Bardzo często nie negatywnym. Wręcz przeciwnie, ono świadczy o tym, ma innego pomysłu poza zmianą prawa, tymczasem że podnosi się poziom świadomości konstytucyjnej. niejednokrotnie rzecz w większym stopniu wiąże się Jeżeli mamy rzeczywiście do czynienia z wieloma z dobrym, efektywnym wykonywaniem istniejących przypadkami, w których – kilka osób z państwa o tym rozwiązań, z zadbaniem o to, by one rzeczywiście re- wspominało – opinie konstytucyjne, oceny wybitnych alnie funkcjonowały w życiu społecznym, gospodar- ekspertów i uczonych są absolutnie rozbieżne, to są to na czym, publicznym państwa, a nie z tworzeniem kolej- pewno sprawy, którymi ostatecznie musi się zająć Try- nych, nowych nieskutecznych przepisów prawa. bunał Konstytucyjny i nikt go nie wyręczy w tej roli. Co do pytania pana posła Duliasa, to jeżeli dobrze To, co niepokoi Trybunał Konstytucyjny, to nie jest zrozumiałem, jest to pytanie, które w ogóle dotyczy samo pojawianie się w ogóle sporów o konstytucyjność usytuowania sądów pracy i ubezpieczeń społecznych. prawa, bo to jest oczywiste i nawet zdrowe, jest to ob- Otóż czy jest jakieś stanowisko Trybunału Konstytu- jaw funkcjonowania standardów konstytucyjnych, ale cyjnego? Nie ma w tej sprawie żadnego stanowiska to, że mamy do czynienia z pewnego rodzaju banaliza- Trybunału Konstytucyjnego. Ja mogę wypowiedzieć cją popełnianych błędów, z oczywistością i powtarzal- się ogólnie, powiedzieć jedynie tak, że Trybunał Kon- nością tych błędów. To jest problem: że pomimo tego, stytucyjny nie wypowiada się generalnie co do różnych iż są jednoznacznie i bardzo wyraźnie, coraz wyraźniej rozwiązań organizacyjnych wewnątrz samego wymia- formułowane zalecenia czy sugestie pod adresem pra- ru sprawiedliwości, ponieważ trybunał, oceniając dro- wodawcy, to niewiele z tego wynika. I to jest rzeczy- gę sądową, wypowiada się na temat tego, jakiego ro- wiście sygnał negatywny, by nie powiedzieć frustrują- dzaju instytucje mogą być uznane za sądy, jakie są cy dla tych, którzy zajmują się oceną zarówno funkcjo- przesłanki uznania, że mamy do czynienia z respektem nowania prawodawczego, jak i konsekwencji orzecz- art. 45 konstytucji, to znaczy z niezależnym i bezstron- nictwa Trybunału Konstytucyjnego. nym sądem. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. 205

Prezes Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan je dopiero na etapie prac parlamentarnych i to przy wiedzy – pomijam rozbieżności ekspertów, o których Z kolei rozwiązania organizacyjne mogą być bardzo była mowa – parlamentu o tym, że sprawa była wcze- różnorodne, byleby zapewniały owo minimum konsty- śniej rozstrzygnięta przez Trybunał Konstytucyjny tucyjne. Gdy chodzi o sądy czy rozstrzygnięcia w spra- w ściśle określonym kierunku. Nie chcę wracać i roz- wach z zakresu pracy i ubezpieczeń społecznych, pa- wijać wątku, który był wcześniej poruszany, ochrony miętajmy, że nad całością orzecznictwa również i tych praw lokatorów, w którym trudno byłoby uznać, iż sądów nadzór judykacyjny sprawuje Sąd Najwyższy. ci, którzy pracowali nad projektami opierającymi się To jest ten środek, który wydaje się najbardziej efek- w dużym stopniu na inicjatywach poselskich w tym tywny dla zapewnienia jednolitości, przewidywalności zakresie, nie wiedzieli, nie znali wcześniejszego orzecz- i poprawności orzecznictwa w tym obszarze. nictwa Trybunału Konstytucyjnego. Tutaj trudno też Gdy chodzi o pytanie pana posła Kalemby dotyczą- uznawać, iż w tych sprawach pojawiły się zasadniczo ce biokomponentów, to ja nie chciałbym powtarzać rozbieżne opinie ekspertów konstytucyjnych, które nie- argumentacji, która była przytoczona w naszym orze- jako zmuszały Sejm do wyboru jednej z możliwych czeniu K 33/03 na temat biopaliw. Chciałbym podkre- konstytucyjnie alternatyw, skoro wypowiedź trybuna- ślić, że problem tej implementacji dyrektywy europej- łu w tej sprawie była bardzo wyraźna, jednoznaczna skiej, która dotyka kwestii stosowania biokomponen- i do tego zawarta nie w jednym, ale co najmniej w kil- tów, to nie problem związany z negatywnym stanowi- ku istotnych orzeczeniach. skiem Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do To byłyby wszystkie uwagi merytoryczne, które różnych rozwiązań, które przewidują tego rodzaju moż- chciałem przedstawić Wysokiej Izbie. Jeszcze raz bar- liwość jak stosowanie biokomponentów w paliwach dzo serdecznie dziękuję za wszystkie wypowiedzi, płynnych, to nie jest problem stosowania biokomponen- które dzisiaj usłyszałem i które z całą pewnością bę- tów, tylko to jest problem metodologii przyjętej imple- dziemy brali pod uwagę w naszej działalności. Dzięku- mentacji. ję także Wysokiej Izbie za ten okres kilku lat współ- Nie jest niekonstytucyjnym rozwiązanie, które za- pracy związanej z funkcjonowaniem Trybunału Kon- kłada rozmaite rozwiązania prawne skłaniające do sto- stytucyjnego, z tym, co jest istotne dla respektowania sowania biokomponentów, tylko ta droga, która została standardu państwa prawnego. Wyrażam tylko żal, że przyjęta w tej konkretnej regulacji prawnej, była nie- niestety, tak jak zwykle, wystąpienie prezesa Trybuna- zgodna z konstytucją i z konstytucyjną zasadą swobody działalności gospodarczej. Trybunał nie sprzeciwia łu Konstytucyjnego odbywa się przy obecności zaled- się stosowaniu biokomponentów, tylko powiada, że wie kilkunastu posłów. Dziękuję bardzo za uwagę. musi to być czynione w sposób respektujący zasady (Oklaski) i wartości konstytucyjne, na przykład w odniesieniu do ochrony praw konsumenta, które zostały w tej sprawie pogwałcone, czy respektujący między innymi zasadę Wicemarszałek Donald Tusk: równego traktowania podmiotów gospodarczych, po- nieważ problem, na który trybunał zwrócił uwagę Dziękuję bardzo, panie prezesie. w swoim orzeczeniu, to był problem dyskryminacji Zamykam dyskusję. a rebour, ja przypominam, dyskryminacji polskiego Stwierdzam, że Sejm wysłuchał informacji o istot- producenta w stosunku do producentów z innych kra- nych problemach wynikających z działalności i orzecz- jów Wspólnoty czy Unii Europejskiej. nictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 r. Co do uwagi pana posła Wojciecha Szaramy, chciał- Moglibyśmy przystąpić zgodnie z planem do rozpa- bym rzeczywiście skonstatować i potwierdzić ze smut- trzenia punktu 14. porządku dziennego, którego począt- kiem i niepokojem, że wyroki Trybunału Konstytucyj- kiem byłoby wystąpienie pana rzecznika, ale o godz. 17 nego niestety nie są co najmniej dostatecznie zauważa- musimy rozpocząć głosowania. ne zarówno przez parlament, jak i oczywiście przez Czy pół godziny wystarczy panu rzecznikowi na rząd. Ja zgodzę się z tezą, że problem związany z reali- wygłoszenie wystąpienia? zacją wyroków Trybunału Konstytucyjnego to w du- (Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll: Panie żym stopniu, a może nawet przede wszystkim, problem marszałku, nie wystarczy. Bardzo bym prosił w takim odpowiedzialności rządu, który powinien przygotowy- razie o przeniesienie tego punktu na czas po głosowa- wać odpowiednie projekty zmian legislacyjnych idą- niach.) cych po linii rozumowania, po linii wytyczonej przez Rozumiem. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Ale to nie jest W tej sytuacji nie mam wyboru. tylko problem rządu, nie sprowadzajmy całej kwestii Zarządzam przerwę do godz. 17. wyłącznie na tor przygotowania projektów rządowych. O godz. 17 – głosowania, a po głosowaniach przy- Sądzę, że trzeba pamiętać o tym wymiarze konstytu- stąpimy do rozpatrzenia punktu 14. Dziękuję bardzo. cyjnym, o tym, co się dzieje na poziomie prac ustawo- Przerwa do godziny 17. dawczych w związku z wcześniejszymi rozstrzygnię- ciami Trybunału Konstytucyjnego, o tym, że niestety, (Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min 34 bardzo wiele wadliwości natury konstytucyjnej powsta- do godz. 17 min 04) 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 206 Punkty 1., 63. i 64. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek: Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- łości projektu ustawy o ustanowieniu 31 sierpnia Dniem Wznawiam obrady. Solidarności i Wolności, w brzmieniu proponowanym Proszę o zajęcie miejsc. (Gwar na sali) przez Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych, Za chwilę przystąpimy do głosowań. zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Proszę o uwagę. (Gwar na sali) Kto jest przeciw? Panie i panowie posłowie, proszę o uwagę. Kto się wstrzymał? Powracamy do rozpatrzenia punktu 1. porządku Oddano 374 głosy. 364 – za ustawą, 8 – przeciw, dziennego: Pierwsze czytanie senackiego projektu 2 wstrzymujące. ustawy o ustanowieniu 16 października Dniem Papie- Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ustanowie- ża Jana Pawła II. niu 31 sierpnia Dniem Solidarności i Wolności. Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu ustawy przed- Powracamy do rozpatrzenia punktu 64. porządku stawionego przez pana senatora Zbigniewa Romaszewskie- dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej go, przeprowadził dyskusję oraz podjął decyzję o nie- i Rodziny o poselskim i obywatelskim projektach ustaw zwłocznym przystąpieniu do drugiego czytania. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu W drugim czytaniu nie zgłoszono poprawek. Ubezpieczeń Społecznych oraz o poselskim projekcie Przechodzimy zatem do trzeciego czytania. ustawy o zmianie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emerytu- Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy. rach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w ca- Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawio- łości projektu ustawy o ustanowieniu 16 października nego przez pana posła Jacka Kasprzyka i przeprowadził Dniem Papieża Jana Pawła II, w brzmieniu przedłoże- dyskusję. nia zawartego w druku nr 4261, zechce podnieść rękę W związku ze zgłoszonymi w dyskusji poprawkami i nacisnąć przycisk. Sejm skierował ponownie projekt ustawy do komisji Kto jest przeciw? w celu rozpatrzenia tych poprawek. Kto się wstrzymał? Dodatkowe sprawozdanie otrzymaliście państwo Oddano 343 głosy. 338 – za, 3 – przeciw, 2 wstrzy- w druku nr 4377-A. mujące. Przystępujemy do trzeciego czytania. Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ustanowie- Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana niu 16 października Dniem Papieża Jana Pawła II. posła Jacka Kasprzyka. Powracamy do rozpatrzenia punktu 63. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o poselskich projektach ustaw: Poseł Sprawozdawca Jacek Kasprzyk: 1) o ustanowieniu 31 sierpnia Dniem Solidarności i Wolności, Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W czasie dzisiej- 2) o ustanowieniu 31 sierpnia – rocznicy podpisania szych obrad zgłoszono 7 poprawek. Pierwsza poprawka porozumień sierpniowych Dniem Solidarności i Wol- dotyczy nowej treści ustawy. Komisja uznała, że ta po- ności. prawka wykracza poza zakres ustawy, która jest rozpa- Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawio- trywana, ponieważ Sejm nie rozpatrywał ustawy o eme- nego przez pana posła Wojciecha Szaramę, przeprowa- ryturach pomostowych, natomiast nowelizował wyłącz- dził dyskusję, w której nie zgłoszono poprawek. nie ustawę o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez- Przystępujemy zatem do trzeciego czytania. pieczeń Społecznych. Ta poprawka zgłoszona przez Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy za- klub Platformy Obywatelskiej jest poprawką zbliżoną wartego w sprawozdaniu w druku nr 4376. do przedłożenia rządowego, które zostało poddane kon- Komisja przedstawia jednocześnie wniosek mniej- sultacjom społecznym. W czasie tych konsultacji spo- szości, nad którym głosować będziemy w pierwszej łecznych nie uzyskano porozumienia w Komisji Trój- kolejności. stronnej. Komisja proponuje odrzucenie z tego powodu W jedynym wniosku mniejszości wnioskodawca proponuje, aby zmienić brzmienie preambuły do ustawy. tejże poprawki. Przystępujemy do głosowania. Poprawki od numeru 2 do 7 są zgłoszone przez Klub Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem jedy- Parlamentarny Socjaldemokracji, poparł je Klub Parla- nego wniosku mniejszości, zechce podnieść rękę i na- mentarny PiS. Dotyczą one propozycji przedłużenia cisnąć przycisk. okresu obowiązywania uprawnienia do przejścia na Kto jest przeciw? wcześniejszą emeryturę dla pracowników zatrudnio- Kto się wstrzymał? nych w szczególnych warunkach z okresu od 31 grud- Oddano 370 głosów. 166 – za wnioskiem, 200 – nia 2006 r. do 31 grudnia 2007 r., a więc o rok przedłu- przeciw, 4 wstrzymujące. żony byłby okres obowiązywania dotychczasowych Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek mniejszości. rozwiązań prawnych. Przystępujemy do głosowania nad całością projektu Komisja proponuje, aby łącznie głosować poprawki ustawy. od 2. do 7. i jest za ich przyjęciem. Dziękuję bardzo. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 64. porządku dziennego – głosowanie 207

Marszałek: Marszałek:

Dziękuję panu posłowi. Proszę bardzo. Przechodzimy do głosowania. Ogłaszam przerwę do godz. 17.30. Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 4377, przedstawia (Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 12 też poprawki, od rozpatrzenia których zaczniemy. do godz. 17 min 30) W pierwszej poprawce wnioskodawcy proponują projekt ustawy o emeryturach pomostowych i rekompensatach. Marszałek: Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Jej przyjęcie spowoduje bezprzedmiotowość pozo- Wznawiam obrady. stałych propozycji. Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 64. porządku Przystępujemy do głosowania. dziennego. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem 1. po- Proszę zająć miejsca. prawki, a zatem za przyjęciem w całości projektu usta- Przystępujemy do głosowania nad całością projektu wy o emeryturach pomostowych i rekompensatach, ustawy. w brzmieniu proponowanym przez wnioskodawców, Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i ren- Kto jest przeciw? tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu Kto się wstrzymał? proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej i Rodziny, Oddano 387 głosów. 63 – za poprawką, 322 – prze- wraz z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i naci- ciw, 2 wstrzymujące. snąć przycisk. Stwierdzam, że Sejm odrzucił 1. poprawkę. Kto jest przeciw? W poprawkach 3. i 4. do art. 1. projektu ustawy nowe- Kto się wstrzymał? lizującej zawierającego zmiany do ustawy o emeryturach Oddano 339 głosów. 295 – za ustawą, 43 – przeciw, i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz w po- 1 – wstrzymujący. prawce 6. do art. 2 ustawy nowelizującej, a także w popraw- Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ce 5., polegającej na dodaniu nowego artykułu zawierają- ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie- cego zmianę do ustawy Karta nauczyciela, wnioskodaw- czeń Społecznych oraz ustawy Karta nauczyciela. cy proponują, aby określone grupy pracowników po Powracamy do rozpatrzenia punktu 5. porządku spełnieniu warunków, o których mowa w tych ustawach, dziennego: Sprawozdanie Komisji Odpowiedzialności mogły skorzystać z prawa do emerytury na dotychczaso- Konstytucyjnej z przeprowadzonego postępowania wych zasadach do 31 grudnia 2007 r. w sprawie wniosku wstępnego z dnia 05.04.2002 r. Z poprawkami tymi łączy się poprawka 2. do tytu- o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej łu ustawy oraz poprawka 7. przed Trybunałem Stanu byłego Ministra Skarbu Rozpatrzymy je łącznie. Państwa Emila Wąsacza. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawio- Przystępujemy do głosowania. nego przez pana posła Józefa Zycha i przeprowadził Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawek dyskusję. od 2. do 7., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Wysoka Izbo! Komisja w sprawozdaniu przedstawia Kto jest przeciw? wniosek o podjęcie uchwały o pociągnięcie do odpo- Kto się wstrzymał? wiedzialności konstytucyjnej pana Emila Wąsacza, Oddano 388 głosów. 384 – za, 1 – przeciw, 3 wstrzy- byłego ministra skarbu państwa. mujące. Przypominam, że uchwałę o pociągnięciu do odpo- Stwierdzam, że Sejm przyjął wymienione poprawki. wiedzialności konstytucyjnej członka Rady Ministrów (Oklaski) Sejm na podstawie art. 156 ust. 2 Konstytucji RP po- Pan poseł w sprawie poprawek? dejmuje większością 3/5 ustawowej liczby posłów. (Głos z sali: Pytanie.) Zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy o Trybunale Stanu, Proszę? jeżeli Sejm nie podejmie uchwały o pociągnięcie do od- (Głos z sali: Formalnie.) powiedzialności konstytucyjnej, wtedy marszałek Sejmu Proszę bardzo, wniosek formalny. stwierdza umorzenie postępowania w tej sprawie. Zgodnie z art. 13 ust. 3a ustawy o Trybunale Stanu Poseł Jan Rokita: głosować będziemy nad wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej pana Emila Wąsacza. W sprawie formalnej, panie marszałku. Zgodnie ze W przypadku podjęcia przez Sejm uchwały pod zwyczajem, w związku z odrzuceniem naszego projek- głosowanie poddam projekt uchwały przedstawiony przez tu ustawy, chciałbym poprosić o 15 minut przerwy dla Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie ustalenia stanowiska klubu Platformy Obywatelskiej. powołania dwóch oskarżycieli w postępowaniu przed Dziękuję bardzo. (Gwar na sali) Trybunałem Stanu. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 208 Punkty 5., 6. i 8. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Oddano 398 głosów. Za wnioskiem o odrzucenie tego sprawozdania – 226, 148 – przeciwnych, 24 – Przystępujemy do głosowania nad pociągnięciem wstrzymujące. do odpowiedzialności konstytucyjnej pana Emila Wą- Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął, a tym samym sacza. odrzucił omawiane sprawozdanie. Kto z pań i panów posłów jest za pociągnięciem do Powracamy do rozpatrzenia punktu 8. porządku odpowiedzialności konstytucyjnej pana Emila Wąsacza, dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o sta- byłego ministra skarbu państwa, zechce podnieść rękę nowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Ko- i nacisnąć przycisk. deks karny, ustawy Kodeks postępowania karnego Kto jest przeciw? i ustawy Kodeks karny wykonawczy. Kto się wstrzymał? Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawio- Oddano 386 głosów. Ustawowa większość 3/5 wy- nego przez pana posła Cezarego Grabarczyka i prze- nosi 276. Głosów za było 363, głosów przeciw – 8, prowadził dyskusję. wstrzymujących – 15. Przechodzimy do głosowania. Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie po- Przypominam, że Sejm odrzuca poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów w obecności co naj- ciągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej pana mniej połowy ustawowej liczby posłów. Emila Wąsacza, byłego ministra skarbu państwa. Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki bezwzględną Przystępujemy zatem do głosowania nad projektem większością głosów, uważa się ją za przyjętą. uchwały o powołaniu oskarżycieli w postępowaniu przed Głosować będziemy nad wnioskami o odrzucenie Trybunałem Stanu. poprawek. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem pro- Poprawki od 1. do 12. Senat zgłosił do art. 1 ustawy jektu uchwały o powołaniu oskarżycieli w postępowa- nowelizującej, zawierającego zmiany do ustawy Ko- niu przed Trybunałem Stanu w osobach posłów deks karny. Andrzeja Otręby i Marka Kotlinowskiego, zechce pod- W 1. poprawce do art. 39 pkt 2b, art. 41a oraz art. nieść rękę i nacisnąć przycisk. 84a Senat proponuje wyłączyć z katalogu środków kar- Kto jest przeciw? nych zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu Kto się wstrzymał? bez zgody sądu. Oddano 386 głosów. 367 – za, nie było głosów prze- Z tą poprawką łączy się poprawka 11. ciwnych, 19 – wstrzymujących. Rozpatrzymy je łącznie. Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę o powołaniu Komisja wnosi o ich przyjęcie. oskarżycieli w postępowaniu przed Trybunałem Stanu Przystępujemy do głosowania. w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytu- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- cyjnej byłego ministra skarbu państwa Emila Wąsacza. prawek Senatu 1. i 11., zechce podnieść rękę i nacisnąć Powracamy do rozpatrzenia punktu 6. porządku przycisk. dziennego: Sprawozdania ze „Stanu bezpieczeństwa Kto jest przeciw? ruchu drogowego oraz działań realizowanych w tym Kto się wstrzymał? zakresie w 2003 i 2004 roku”, wraz ze stanowiskami Oddano 395 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisji Infrastruktury. nosi 198. Za odrzuceniem były 202 głosy, przeciw – Sejm wysłuchał informacji o przedłożonych doku- 193, nie było wstrzymujących. mentach przedstawionych przez podsekretarza stanu Stwierdzam, że Sejm odrzucił 1. i 11. poprawki Se- w Ministerstwie Infrastruktury pana Witolda Edwarda natu bezwzględną większością głosów. Górskiego oraz stanowiska komisji przedstawionego W 2. poprawce do art. 39 pkt 2b, art. 41a oraz art. 84a Senat proponuje, aby wyrazy „kontaktowania się” zastą- przez pana posła Janusza Piechocińskiego, a także pić wyrazami „świadomego kontaktowania się”. przeprowadził dyskusję. Łączy się z nią poprawka 12. Przypominam, że Komisja Infrastruktury wnosi Rozpatrzymy je łącznie. o odrzucenie dokumentu zawartego w druku nr 3998, Komisja wnosi o ich odrzucenie. a dotyczącego roku 2004. Przystępujemy do głosowania. Wniosek ten poddam pod głosowanie. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem popra- Odrzucenie tego wniosku będzie oznaczało, że Sejm wek 2. i 12., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. dokument przyjął. Kto jest przeciw? Przystępujemy do głosowania nad tym wnioskiem. Kto się wstrzymał? Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wnio- Oddano 395 głosów. Większość bezwzględna to sku komisji o odrzucenie dokumentu: sprawozdanie ze 198. Głosów za było 394, 1 – przeciw. „Stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działań Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawki Senatu realizowanych w tym zakresie w 2004 roku”, zechce bezwzględną większością głosów. podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 3. poprawce do art. 84a § 2 Senat proponuje, aby Kto jest przeciw? w przedmiocie postępowania co do dalszego stosowania Kto się wstrzymał? środka karnego orzeczonego na zawsze sąd miał obowią- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 8. porządku dziennego – głosowanie 209

Marszałek W 8. poprawce lit. a i b do art. 197 § 3 Senat proponuje, aby kwaliﬁkowane typy przestępstwa zgwałcenia zek zasięgać opinii biegłych określonych specjalności, zagrożone były taką samą karą pozbawienia wolności tj. psychiatry oraz psychologa lub seksuologa. na czas nie krótszy od lat trzech. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 3. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 8. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. poprawki Senatu lit. a i b, zechce podnieść rękę i naci- Kto jest przeciw? snąć przycisk. Kto się wstrzymał? Kto jest przeciw? Oddano 397 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto się wstrzymał? nosi 199. Głosów za było 396, 1 – przeciw. Oddano 400 głosów. Większość bezwzględna wy- Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu nosi 201. Głosów za było 395, pozostałe 5 – przeciw. bezwzględną większością głosów. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu W 4. poprawce Senat proponuje skreślić zmianę 12. bezwzględną większością głosów. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. W 9. poprawce lit. a i b Senat proponuje obniżenie Przystępujemy do głosowania. dolnej i górnej granicy kary pozbawienia wolności za Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 4. po- czyn polegający na dokonywaniu czynności seksualnej prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. w obecności małoletniego do lat 15. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 399. Wszystkie za odrzuceniem poprawki Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 9. Senatu. poprawki Senatu lit. a i b, zechce podnieść rękę i naci- Tak więc Sejm odrzucił poprawkę Senatu bez- snąć przycisk. względną większością głosów. Kto jest przeciw? W 5. poprawce Senat proponuje skreślić zmianę 14. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Oddano 396 głosów. Wszystkie – za odrzuceniem Przystępujemy do głosowania. poprawki Senatu. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 5. po- Stwierdzam więc, że Sejm ją odrzucił. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 10. poprawce do art. 202 § 3 Senat proponuje Kto jest przeciw? skreślić wyrazy „w celu rozpowszechniania”. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Oddano 392 głosy. Większość bezwzględna wyno- Przystępujemy do głosowania. si 197. Głosów za było 390, 2 – przeciwne. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 10. po- bezwzględną większością głosów. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 6. poprawce Senat proponuje skreślić zmianę 15. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 400 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 6. ponosi 201. Głosów za było 359, 1 – przeciw, 40 – wstrzy- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. mujących. Kto jest przeciw? Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Kto się wstrzymał? bezwzględną większością głosów. Oddano 395 głosów. Większość bezwzględna wy- Poprawki 11. i 12. już rozpatrzyliśmy. nosi 198. Głosów za było 241, przeciw – 153, 1 – wstrzy- Poprawki 13. i 14. zostały zgłoszone do art. 3 zawiera- mujący. jącego zmiany do ustawy Kodeks karny wykonawczy. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu W 13. poprawce lit. a, b i c Senat proponuje m.in. bezwzględną większością głosów. zawężenie stosowania przepisów ustawy do przestęp- W 7. poprawce Senat proponuje skreślić zmianę 16. ców z zaburzeniami preferencji seksualnych, skazanych Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. z art. 197–203 Kodeksu karnego. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 7. po- Przystępujemy do głosowania. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 13. Kto jest przeciw? poprawki Senatu lit. a, b i c, zechce podnieść rękę Kto się wstrzymał? i nacisnąć przycisk. Oddano 397 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto jest przeciw? nosi 199. Za odrzuceniem poprawki było 188 głosów, Kto się wstrzymał? przeciw – 209. Oddano 401 głosów. Większość bezwzględna wy- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej nosi 201. Głosów za było 112, przeciw – 284, 5 – wstrzy- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. mujących. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 210 Punkty 8. i 10. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek W 2. poprawce do art. 3 Senat w dodawanych ust. od 2a do 2c proponuje m.in., aby informacje o kandy- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej datach, którzy zgłosili się do konkursu, stanowiły in- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. formację publiczną w zakresie objętym wymaganiami W 14. poprawce do art. 3 ustawy nowelizującej Se- określonymi w ogłoszeniu o konkursie oraz aby lista nat proponuje w zmianie 5. skreślić lit. a i b. kandydatów, którzy spełniają wymagania formalne, Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. była publikowana w Biuletynie Informacji Publicznej. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 14. po- Przystępujemy do głosowania. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 2. po- Kto jest przeciw? prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto się wstrzymał? Kto jest przeciw? Oddano 402 głosy. Większość bezwzględna wyno- Kto się wstrzymał? si 202. Głosów za było 188, pozostałe 214 – przeciw. Oddano 400 głosów. Większość bezwzględna wy- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej nosi 201. Głosów za było 11, pozostałe 389 – przeciw. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej W 15. poprawce do art. 4 ustawy nowelizującej Se- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. nat proponuje, aby przepisy art. 3 pkt. 3 i 4 weszły W poprawkach 3. i 6. Senat proponuje zmiany o cha- w życie z dniem 1 stycznia 2006 r. rakterze redakcyjno-legislacyjnym. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Rozpatrzymy je łącznie. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 15. po- Przystępujemy do głosowania. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem popra- Kto jest przeciw? wek 3. i 6., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto się wstrzymał? Kto jest przeciw? Oddano 402 głosy. Większość bezwzględna wyno- Kto się wstrzymał? si 202. Głosów za było 82, pozostałe 320 – przeciw. Oddano 396 głosów. Większość bezwzględna wy- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej nosi 199. Głosów za było 10, 385 – przeciw, 1 – wstrzy- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. mujący. Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Senatu do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy Kodeks W poprawkach 4. do art. 25 zmiana 2., 5. do art. 26 karny wykonawczy. zmiana 1., 7. do art. 31, polegającej na dodaniu zmiany, Powracamy do rozpatrzenia punktu 10. porządku 8. do art. 34 zmiana 1., 9. do art. 40 zmiana 1., polega- dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw jącej na dodaniu lit. b, oraz 11. do art. 43 Senat propo- Wewnętrznych o stanowisku Senatu w sprawie ustawy nuje m.in., aby wymienionych w tych przepisach kie- o przeprowadzaniu konkursów na stanowiska kierowni- rowników odwoływał prezes Rady Ministrów. ków centralnych urzędów administracji rządowej, pre- Rozpatrzymy te poprawki łącznie. zesów agencji państwowych oraz prezesów zarządów Komisja wnosi o ich przyjęcie. państwowych funduszy celowych. Przystępujemy do głosowania. Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawio- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- nego przez pana posła Wiesława Wodę i przeprowadził prawek Senatu 4., 5., od 7. do 9. i 11., zechce podnieść dyskusję. rękę i nacisnąć przycisk. Przechodzimy do głosowania prowadzonego zgodnie Kto jest przeciw? z zasadami obowiązującymi w poprzednim punkcie. Kto się wstrzymał? W 1. poprawce do art. 1 Senat proponuje enumeratyw- Oddano 399 głosów. Większość bezwzględna wy- nie określić stanowiska kierownicze obsadzane w drodze nosi 200. Głosów za było 31, przeciw – 368. konkursu, do których przepisy ustawy mają zastoso- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej wanie. większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. W 10. poprawce do art. 40 polegającej na dodaniu Przystępujemy do głosowania. zmian 3. i 4., dotyczących art. 19 ust. 6 oraz art. 25 ust. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 1. po- 5 ustawy o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. oraz rzeczniku ubezpieczonych, Senat proponuje, aby Kto jest przeciw? utrzymać dotychczasowe przesłanki odwołania przed Kto się wstrzymał? upływem kadencji rzecznika ubezpieczonych oraz Oddano 399 głosów. Większość bezwzględna wy- członka Rady Ubezpieczonych. nosi 200. Głosów za było 42, przeciw – 338, 19 – wstrzy- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. mujących. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 10. po- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkty 10. i 7. porządku dziennego – głosowanie 211

Marszałek Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o przeprowadzaniu Kto jest przeciw? konkursów na stanowiska kierowników centralnych Kto się wstrzymał? urzędów administracji rządowej, prezesów agencji pań- Oddano 399 głosów. Większość bezwzględna wy- stwowych oraz prezesów zarządów państwowych fun- nosi 200. Głosów za było 2, pozostałe 397 – przeciw. duszy celowych. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Powracamy do rozpatrzenia punktu 7. porządku większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki Poprawkę 11. rozpatrzyliśmy. i Młodzieży o stanowisku Senatu w sprawie ustawy W 12. poprawce do art. 43 polegającej na dodaniu Prawo o szkolnictwie wyższym. nowej zmiany dotyczącej art. 155 ustawy Prawo zamó- Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawio- wień publicznych Senat proponuje, aby utrzymać do- nego przez pana posła Ryszarda Hayna i przeprowadził tychczasowe warunki, które musi spełniać wiceprezes dyskusję. Urzędu Zamówień Publicznych. Przechodzimy do głosowania prowadzonego zgod- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. nie z wcześniej obowiązującymi zasadami. Przystępujemy do głosowania. W poprawkach 1., 11., 12., 20., 26., 34., od 61. do 63., Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 12. po- 67., 68., 71., 73., 80., 87., 92., od 96. do 98., 102., 106., prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. od 108. do 110., 111. lit. a, 123., 131., 134., 135., 137., Kto jest przeciw? 144., 146., od 151. do 155., 157., 161., 164, 168., 174., Kto się wstrzymał? 179., 181., 182., od 186. do 189., 191., 193., 194., 196., Oddano 395 głosów. Większość bezwzględna wy- 197., 200., od 208. do 212., od 215. do 219., 224., 231., nosi 198. Głosów za było 32, przeciw – 327, 36 – wstrzy- od 236. do 238., od 240. do 242., 247., 257., 259., 265., mujących. 271., 272., od 274. do 276 i 278. Senat proponuje zmia- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej ny o charakterze redakcyjno-legislacyjnym. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Nad poprawkami tymi głosować będziemy łącznie. W 13. poprawce do art. 46 zmiana 2. Senat w nowym Komisja wnosi o ich przyjęcie. brzmieniu art. 190 ust. 6 ustawy Prawo telekomunika- Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem cyjne proponuje, aby prezes Urzędu Regulacji Teleko- wcześniej wymienionych przeze mnie poprawek munikacji i Poczty mógł być odwołany przed upływem Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. kadencji w przypadku orzeczenia o zakazie zajmowania Kto jest przeciw? kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związa- Kto się wstrzymał? nych ze szczególną odpowiedzialnością w organach Oddano 393 głosy. Większość bezwzględna wyno- państwa. si 197. Był 1 głos za, pozostałe 392 – przeciw. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Przystępujemy do głosowania. większości głosów Sejm wymienione poprawki Senatu Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 13. po- przyjął. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 2. poprawce do art. 2 ust. 1 pkt 1 Senat proponuje, Kto jest przeciw? aby pojęcie „uczelnia” oznaczało osobę prawną utwo- Kto się wstrzymał? rzoną lub działającą w oparciu o przepisy niniejszej usta- Oddano 397 głosów. Większość bezwzględna wyno- wy, prowadzącą działalność edukacyjną i posiadającą si 199. Głosów za było 7, pozostałych 390 – przeciw. uprawnienia do prowadzenia kształcenia na poziomie Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej studiów wyższych. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. W 14. poprawce do art. 46 polegającej na dodaniu Przystępujemy do głosowania. nowej zmiany Senat w art. 190 ustawy Prawo teleko- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 2. po- munikacyjne proponuje skreślić ust. 7 stanowiący, że prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. w przypadku odwołania prezesa urzędu przed upły- Kto jest przeciw? wem kadencji prezes Rady Ministrów powołuje jego Kto się wstrzymał? następcę na czas do końca kadencji. Oddano 386 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. nosi 194. Głosów za było 381, 4 – przeciw, 1 – wstrzy- Przystępujemy do głosowania. mujący. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 14. po- Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. bezwzględną większością głosów. Kto jest przeciw? W poprawce 39. lit. a do art. 19 Senat proponuje Kto się wstrzymał? dodać nowy ustęp stanowiący, że z wnioskiem o po- Oddano 394 głosy. Większość bezwzględna wynosi zwolenie na utworzenie uczelni niepublicznej może 198. Był 1 głos za, 392 – przeciw, 1 – wstrzymujący. wystąpić do ministra właściwego do spraw szkolnictwa Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej wyższego osoba ﬁzyczna albo osoba prawna niebędąca większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. państwową ani samorządową osobą prawną. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 212 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek samodzielnej działalności badawczej i twórczej oraz uzyskania stopnia naukowego doktora. Z poprawką tą łączy się poprawka 3. do art. 2 ust. 1 Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. pkt 3. Rozpatrzymy je łącznie. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 7. po- Przystępujemy do głosowania. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Kto jest przeciw? prawek senackich 3. i 39. lit a, zechce podnieść rękę Kto się wstrzymał? i nacisnąć przycisk. Oddano 391 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto jest przeciw? nosi 196. Głosów za było 3, pozostałe 388 – przeciw. Kto się wstrzymał? Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Oddano 391 głosów. Wszystkie przeciw. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Tak więc Sejm poprawkę senacką przyjął. W 8. poprawce do art. 2 ust. 1 pkt 10 Senat propo- W 4. poprawce do art. 2 ust. 1 pkt 4 Senat proponu- nuje, aby pojęcie „studia podyplomowe” oznaczało je, aby sformułowanie „osobę prawną lub osobę fizycz- kształcenie, dokształcanie i doskonalenie zawodowe ną” zastąpić sformułowaniem „osobę, o której mowa przeznaczone dla osób legitymujących się dyplomem w pkt 3”. ukończenia studiów wyższych. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 4. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 8. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 392 głosy. Większość bezwzględna wyno- Oddano 392 głosy. Większość bezwzględna wynosi 197. Za było 38, pozostałe 354 – przeciw. si 197. Głosów za było 381, pozostałe 11 – przeciw. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. bezwzględną większością głosów. W 5. poprawce do art. 2 ust. 1 pkt 5 Senat proponu- W 9. poprawce do art. 2 ust. 1 pkt 14 Senat propo- je, aby pojęcie „studia wyższe” oznaczało kształcenie nuje, aby pojęcie „makrokierunek studiów” oznaczało prowadzone przez uczelnię posiadającą uprawnienia do obszar kształcenia stanowiący połączenie kierunków jego prowadzenia, kończące się uzyskaniem odpowied- studiów. niego tytułu zawodowego. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 5. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 9. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 394 głosy. Większość bezwzględna wyno- Oddano 390 głosów. Większość bezwzględna wysi 198. Głosów za było 384, przeciw – 10. nosi 196. Głosów za było 388, pozostałe 2 – przeciw. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów. bezwzględną większością głosów. W 6. poprawce do art. 2 ust. 1 Senat proponuje do- W 10. poprawce do art. 2 ust. 1 Senat proponuje dać pkt 8a zawierający definicję pojęcia „jednolite stu- dodać pkt 14a zawierający definicję pojęcia „studia dia magisterskie”. międzykierunkowe”. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 6. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 10. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 396 głosów. Wszystkie przeciw. Oddano 392 głosy. Większość bezwzględna wyno- Tak więc Sejm poprawkę senacką przyjął. si 197. Głosów za było 5, pozostałe 387 – przeciw. W 7. poprawce do art. 2 ust. 1 pkt 9 Senat proponuje, Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej aby pojęcie „studia trzeciego stopnia” oznaczało studia większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. doktoranckie, na które przyjmowani są kandydaci posia- Poprawki 11. i 12. rozpatrzyliśmy. dający tytuł magistra albo tytuł równorzędny, umożli- W 13. poprawce do art. 2 Senat proponuje skreślić wiający uzyskanie zaawansowanej wiedzy w określonej ust. 3, stanowiący, że w uczelni, w której nie ma pod- dziedzinie lub dyscyplinie nauki, przygotowujące do stawowych jednostek organizacyjnych, przepisy usta- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie 213

Marszałek Oddano 377 głosów. Większość bezwzględna wynosi 189. Głosów za było 324, przeciw – 51, 2 wstrzy- wy dotyczące takich jednostek stosuje się odpowiednio mujące. do całej uczelni. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Z poprawką tą łączą się poprawki: 104., 114., 213. bezwzględną większością głosów. i 214. W 17. poprawce do art. 4 Senat proponuje dodać ust. Rozpatrzymy je łącznie. 3a, stanowiący m.in., że uczelnie współpracują z oto- Komisja wnosi o ich odrzucenie. czeniem gospodarczym, w szczególności przez sprze- Przystępujemy do głosowania. daż lub nieodpłatne przekazywanie wyników badań Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- i prac rozwojowych przedsiębiorcom oraz szerzenie prawek Senatu: 13., 104., 114., 213. i 214., zechce pod- idei przedsiębiorczości w środowisku akademickim. nieść rękę i nacisnąć przycisk. Z poprawką tą łączą się poprawki 103. oraz 116., Kto jest przeciw? które dotyczą prowadzenia przez uczelnie akademic- Kto się wstrzymał? kiego inkubatora przedsiębiorczości oraz centrum Oddano 389 głosów. Większość bezwzględna wy- transferu technologii. nosi 195. Głosów za było 387, przeciw – 2. Rozpatrzymy je łącznie. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawki Senatu Komisja wnosi o ich odrzucenie. bezwzględną większością głosów. Przystępujemy do głosowania. W 14. poprawce do art. 3 ust. 1 Senat proponuje, aby Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- wyraz „uniwersytet” mógł być używany w nazwie uczel- prawek: 17., 103. i 116., zechce podnieść rękę i nacisnąć ni, której podstawowe jednostki organizacyjne posiada- przycisk. ją uprawnienia do nadawania stopnia naukowego dokto- Kto jest przeciw? ra również w dziedzinach nauk rolniczych. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Oddano 391 głosów. Większość bezwzględna wy- Przystępujemy do głosowania. nosi 196. Głosów za było 157, przeciw – 233, 1 wstrzy- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 14. po- mujący. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. Kto jest przeciw? W 18. poprawce Senat proponuje dodać art. 4a, sta- Kto się wstrzymał? nowiący m.in., że w uczelni publicznej nauczyciele aka- Oddano 392 głosy. Większość bezwzględna wynosi demiccy, studenci, doktoranci i pracownicy uczelni niebę- 197. Głosów za było 348, przeciw – 41, wstrzymujące 3. dący nauczycielami akademickimi tworzą samorządną spo- Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu łeczność akademicką, która uczestniczy w zarządzaniu bezwzględną większością głosów. uczelnią przez wybieralne organy jednoosobowe i ko- W 15. poprawce do art. 3 ust. 1–5 Senat proponuje, legialne, oraz że istotne decyzje organów uczelni doty- aby wymienione w tych przepisach nazwy szkół wyż- czące poszczególnych grup społeczności akademickiej szych mogły być używane przez uczelnie, których jed- są podejmowane po zasięgnięciu opinii tych grup lub nostki organizacyjne posiadają uprawnienia do nada- ich przedstawicieli. wania stopnia naukowego doktora, a nie – jak uchwalił Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Sejm – tylko podstawowe jednostki organizacyjne. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 18. po- Przystępujemy do głosowania. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 15. po- Kto jest przeciw? prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto się wstrzymał? Kto jest przeciw? Oddano 386 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto się wstrzymał? nosi 194. Głosów za było 227, przeciw – 121, wstrzy- Oddano 383 głosy. Większość bezwzględna wyno- mujących 38. si 192. 29 głosów – za, pozostałe 354 – przeciw. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej bezwzględną większością głosów. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. W 19. poprawce do art. 6 ust. 1 pkt 4 Senat propo- W 16. poprawce do art. 4 ust. 3 Senat proponuje, aby nuje zmianę redakcyjną. uczelnie pełniły misję odkrywania prawdy i przekazy- Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. wania wiedzy. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 19. po- Przystępujemy do głosowania. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 16. po- Kto jest przeciw? prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto się wstrzymał? Kto jest przeciw? Oddano 386 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto się wstrzymał? nosi 194. Głosów za było 385, 1 przeciw. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 214 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Rozpatrzymy te poprawki łącznie. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Przystępujemy do głosowania. bezwzględną większością głosów. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- 20. poprawkę rozpatrzyliśmy. prawek: 25., 29., 36., 64., 77., 83., 84., 130., 148., 172., W poprawkach 21. i 22. Senat proponuje, aby zgoda 184., 201., 205., 228. i 235., zechce podnieść rękę i na- ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego cisnąć przycisk. na prowadzenie studiów w ramach makrokierunku lub Kto jest przeciw? studiów międzykierunkowych była wydawana z za- Kto się wstrzymał? strzeżeniem przypadków określonych w art. 10 ust. 5. Oddano 382 głosy. Większość bezwzględna wyno- Rozpatrzymy je łącznie. si 192. Za było 41, pozostałe 341 – przeciw. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Przystępujemy do głosowania. większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 21. Poprawkę 26. rozpatrzyliśmy. i 22. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć W 27. poprawce do art. 9 pkt 2 Senat proponuje, aby przycisk. w drodze rozporządzenia określić również wymagania Kto jest przeciw? dla poszczególnych form studiów, a także typ tworzenia Kto się wstrzymał? i warunki, jakie musi spełniać uczelnia, aby prowadzić Oddano 386 głosów. Większość bezwzględna wy- studia międzykierunkowe oraz makrokierunki, uwzględ- nosi 194. Było 6 głosów za, pozostałe 380 – przeciw. niając zakres treści programowych poszczególnych kie- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej runków studiów wchodzących w skład makrokierunku większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. lub studiów międzykierunkowych oraz dbając o jakość W 23. poprawce do art. 8 ust. 5 Senat proponuje, aby kształcenia. sformułowanie „uczelni kształcącej nauczycieli” zastąpić Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. sformułowaniem „uczelni prowadzącej kształcenie przy- Przystępujemy do głosowania. gotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela”. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 27. po- Łączy się z nią poprawka 28. do art. 9 pkt 3. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Rozpatrzymy je łącznie. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o ich odrzucenie. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 382 głosy. Większość bezwzględna wynosi Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- 192. Były 3 głosy za, 378 – przeciw, 1 – wstrzymujący. prawek Senatu 23. i 28., zechce podnieść rękę i nacisnąć Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej przycisk. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto jest przeciw? Poprawki 28. i 29. rozpatrzyliśmy. Kto się wstrzymał? W 30. poprawce do art. 9 Senat w nowym brzmieniu Oddano 388 głosów. Większość bezwzględna wy- pkt. 4 proponuje, aby w drodze rozporządzenia określić nosi 195. Głosów za było 180, przeciw – 205, 3 wstrzy- warunki, jakie muszą spełniać jednostki organizacyjne, mujące. aby prowadzić studia na określonym kierunku i pozio- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej mie kształcenia. większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. W 24. poprawce do art. 8 ust. 5 Senat proponuje, aby Przystępujemy do głosowania. studia pierwszego stopnia w specjalności nauczyciel- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 30. po- skiej mogły przygotowywać studentów do nauczania prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. jednego przedmiotu tylko w zakresie religii. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 383 głosy. Wszystkie przeciw. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 24. po- Tak więc Sejm przyjął poprawkę Senatu. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 31. poprawce do art. 9 pkt 5 lit. b Senat proponu- Kto jest przeciw? je, aby zamiejscowy ośrodek dydaktyczny spełniał wy- Kto się wstrzymał? magania kadrowe niezbędne do prowadzenia w ramach Oddano 381 głosów. Większość bezwzględna wyno- studiów pierwszego stopnia 2/3 zajęć dydaktycznych. si 191. Za było 94, przeciw – 279, 8 – wstrzymujących. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Przystępujemy do głosowania. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 31. po- W poprawkach: 25., 29., 36., 64., 77., 83., 84., 130., prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. 148., 172., 184., 201., 205., 228. i 235. Senat proponuje, Kto jest przeciw? aby uzupełnić wymienione w nich przepisy upoważ- Kto się wstrzymał? niające do wydania aktów wykonawczych o określone Oddano 371 głosów. Większość bezwzględna wy- wytyczne. nosi 186. Były 3 głosy za, pozostałe 368 – przeciw. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie 215

Marszałek senat uczelni lub zatwierdzenia przez właściwego ministra nowego statutu. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Z poprawką tą łączy się poprawka 50. do art. 22 ust. 2. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Rozpatrzymy je łącznie. W 32. poprawce Senat w dodawanym art. 9a propo- Komisja wnosi o ich przyjęcie. nuje m.in., aby minister właściwy do spraw szkolnictwa Przystępujemy do głosowania. wyższego, na wniosek Rady Głównej Szkolnictwa Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 38. Wyższego, mógł określić, w drodze rozporządzenia, i 50. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć standard kształcenia dla danego kierunku, inny niż przycisk. określony na podstawie art. 9 pkt 2, uwzględniając Kto jest przeciw? kwaliﬁkacje, jakie powinien posiadać absolwent tych Kto się wstrzymał? studiów, ramowe treści kształcenia, czas trwania stu- Oddano 382 głosy. Większość bezwzględna wyno- diów i wymiar praktyk oraz wymagania dla poszcze- si 192. Były 2 głosy za, pozostałe 380 – przeciw. gólnych form studiów. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Łączy się z tą poprawką poprawka 33. do art. 10 większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. polegająca na skreśleniu ust. 3. Poprawkę 39. lit. a rozpatrzyliśmy. Rozpatrzymy obie te poprawki łącznie. W tej poprawce, ale lit. b do art. 19 Senat proponu- Komisja wnosi o ich przyjęcie. je dodać ust. 1a stanowiący, że pozwolenie na utworze- Przystępujemy do głosowania. nie uczelni niepublicznej oraz uzyskanie przez nią Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 32. uprawnień do prowadzenia studiów wyższych są wy- i 33. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć dawane po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji przycisk. Akredytacyjnej. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 381 głosów. Wszystkie przeciw. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Stwierdzam więc, że Sejm poprawki Senatu przyjął. prawki Senatu 39. lit. b, zechce ponieść rękę i nacisnąć Poprawkę 34. rozpatrzyliśmy. przycisk. W poprawkach 35. i 74. Senat proponuje, aby dotych- Kto jest przeciw? czasową treść art. 38 oznaczyć jako ust. 4 i 5 w art. 12. Kto się wstrzymał? Poprawki te rozpatrzymy łącznie. Oddano 379 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisja wnosi o ich odrzucenie. nosi 190. Głosów za było 358, pozostałe 21 – przeciw. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 35. bezwzględną większością głosów. i 74. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć W 40. poprawce do art. 19 ust. 2 Senat proponuje przycisk. m.in., aby w pozwoleniu na utworzenie uczelni niepu- Kto jest przeciw? blicznej nie określać terminu przekazania jej przez za- Kto się wstrzymał? łożyciela środków majątkowych. Oddano 371 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. nosi 186. Głosów za było 349, przeciwnych – 22. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawki Senatu bez- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 40. po- względną większością głosów. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Poprawkę 36. rozpatrzyliśmy. Kto jest przeciw? W 37. poprawce do art. 17 ust. 5 Senat proponuje zmia- Kto się wstrzymał? nę o charakterze legislacyjno-redakcyjnym. Oddano 390 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. nosi 196. Był 1 głos za, pozostałe 389 – przeciw. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 37. po- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 41. poprawce do art. 19 ust. 3 Senat proponuje, Kto jest przeciw? aby odmawiać udzielenia pozwolenia, jeżeli z wniosku Kto się wstrzymał? o jego wydanie wynika, że uczelnia niepubliczna lub Oddano 381 głosów. Większość bezwzględna wy- jej jednostki organizacyjne nie będą spełniały warun- nosi 191. Był 1 głos za, pozostałe 380 – przeciw. ków niezbędnych do prowadzenia studiów określonych Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej w ustawie, a nie, jak uchwalił Sejm, również w aktach większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. wykonawczych wydanych na jej podstawie. W 38. poprawce do art. 18 ust. 2–4 Senat proponuje, Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. aby pierwsza kadencja organów nowo utworzonej Przystępujemy do głosowania. uczelni publicznej trwała do dnia 31 sierpnia roku na- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 41. po- stępującego po roku akademickim, w którym uczelnia prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. została utworzona, oraz aby pierwszy statut uczelni Kto jest przeciw? publicznej obowiązywał do czasu uchwalenia przez Kto się wstrzymał? 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 216 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 45. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto jest przeciw? nosi 194. Głosów za było 332, przeciw – 54, 1 – wstrzy- Kto się wstrzymał? mujący. Oddano 382 głosy. Większość bezwzględna wyno- Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu si 192. Głosów za było 374, 8 – przeciwnych, bezwzględną większością głosów. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu W 42. poprawce do art. 19 ust. 4 pkt 1 Senat propo- bezwzględną większością głosów. nuje, aby odmawiać udzielenia pozwolenia na utworze- W 46. poprawce do art. 19 ust. 11 Senat proponuje, nie uczelni niepublicznej osobie ﬁzycznej, która zosta- aby właściwy minister odmawiał obligatoryjnie prze- ła skazana prawomocnym wyrokiem również za umyśl- dłużenia pozwolenia, jeżeli w stosunku do założyciela ne przestępstwo skarbowe. zaistniała jedna z określonych przesłanek. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 42. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 46. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wyno- Oddano 380 głosów. Większość bezwzględna wysi 194. Oddano 312 głosów za, 73 – przeciw, 2 – wstrzy- nosi 191. Były 3 głosy za, pozostałe 377 – przeciw. mujące. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. bezwzględną większością głosów. W 47. poprawce Senat proponuje dodać art. 19a sta- W 43. poprawce do art. 19 ust. 6 Senat proponuje, nowiący, że w związku z postępowaniem o wydanie aby w przypadku gdy z wniosku o wydanie pozwolenia pozwolenia na utworzenie uczelni niepublicznej pobie- na utworzenie uczelni niepublicznej wynika, że uczel- rana jest opłata związana z kosztami postępowania opinia lub jednostki organizacyjne nie będą spełniały niodawczego, która stanowi dochód budżetu państwa. określonych w ustawie warunków niezbędnych do pro- Z poprawką tą łączy się poprawka 48. do art. 20. wadzenia studiów, właściwy minister przed wydaniem Rozpatrzymy je łącznie. decyzji odmawiającej zasięgał opinii Państwowej Ko- Komisja wnosi o ich przyjęcie. misji Akredytacyjnej. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 47. Przystępujemy do głosowania. i 48. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 43. po- przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 385 głosów. Większość bezwzględna wy- Oddano 390 głosów. Większość bezwzględna to nosi 193. Było 39 głosów za, 344 – przeciw, 2 – wstrzy- 196. Było 5 głosów za, pozostałe 385 – przeciw. mujące. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. W 44. poprawce do art. 19 ust. 8 pkt 1 Senat propo- W 49. poprawce do art. 21 ust. 2 pkt 2 Senat proponuje zmianę o charakterze redakcyjnym. nuje, aby właściwy minister cofał pozwolenie na utwo- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. rzenie uczelni niepublicznej, w przypadku gdy założy- Przystępujemy do głosowania. ciel nie przekazał środków majątkowych przeznaczo- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 44. po- nych na jej utworzenie w terminie 3 miesięcy od dnia prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. wpisania uczelni do rejestru. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 388 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 49. ponosi 195. Było 50 głosów za, pozostałe 338 – przeciw. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto jest przeciw? większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto się wstrzymał? W 45. poprawce do art. 19 ust. 9 Senat proponuje, aby Oddano 388 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu właściwy minister mógł odmówić przedłużenia pozwo- poprawki. lenia, jeżeli uczelnia niepubliczna działa niezgodnie Tak więc Sejm ją przyjął. z przepisami niniejszej ustawy, a nie, jak uchwalił Sejm, 50. rozpatrzyliśmy. z przepisami prawa. W poprawkach 51. i 85., 156. i 160. Senat proponuje Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. skreślić przepisy dotyczące przekształcenia uczelni. Przystępujemy do głosowania. Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie 217

Marszałek Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Komisja wnosi o ich przyjęcie. W 57. poprawce do art. 29 ust. 3 i 4 Senat proponu- Przystępujemy do głosowania. je między innymi, aby porozumienie uczelni z innymi Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- uczelniami w sprawie utworzenia jednostki między- prawek senackich 51., 85., 156. i 160., zechce podnieść uczelnianej lub jednostki wspólnej określało zasady rękę i nacisnąć przycisk. prowadzenia studiów podyplomowych oraz kursów Kto jest przeciw? dokształcających i szkoleń oraz zasady wydawania dy- Kto się wstrzymał? plomów ukończenia studiów i świadectw ukończenia Oddano 384 głosy. Wszystkie przeciw odrzuceniu. studiów podyplomowych oraz kursów dokształcających Tak więc stwierdzam, że Sejm przyjął poprawki i szkoleń. Senatu. Z poprawką tą łączą się 76. i 78. W poprawkach od 52. do 54. do art. 24 Senat propo- Rozpatrzymy je łącznie. nuje między innymi skreślić ust. 3 stanowiący, że uczel- Komisja wnosi o ich odrzucenie. nia niepubliczna może ulec likwidacji także po ogłosze- Przystępujemy do głosowania. niu jej upadłości w przypadkach i na zasadach określo- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- nych w ustawie Prawo upadłościowe i naprawcze. prawek Senatu 57., 76. i 78., zechce podnieść rękę W poprawce 256. Senat proponuje skreślić art. 245 i nacisnąć przycisk. zawierający zmianę do ustawy Prawo upadłościowe Kto jest przeciw? i naprawcze. Kto się wstrzymał? Rozpatrzymy te poprawki łącznie. Oddano 386 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisja wnosi o ich przyjęcie. nosi 194. Głosów za było 379, pozostałe 7 – przeciw. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawki Senatu Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- bezwzględną większością głosów. prawek senackich od 52. do 54. i 256., zechce podnieść W 58. poprawce do art. 29 ust. 5 Senat proponuje, aby rękę i nacisnąć przycisk. wszystkie uczelnie zawodowe mogły współdziałać z uczel- Kto jest przeciw? niami akademickimi, a nie, jak uchwalił Sejm, tylko pu- Kto się wstrzymał? bliczne uczelnie zawodowe. Oddano 383 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. nosi 192. Były 3 głosy za, pozostałe 380 – przeciw. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 58. po- większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 55. poprawce do art. 27 Senat proponuje dodać Kto jest przeciw? ust. 1a stanowiący, że wpis uczelni do rejestru dokony- Kto się wstrzymał? wany jest na wniosek jej założyciela, a w przypadku Oddano 386 głosów. Większość bezwzględna wy- związku uczelni – na zgodny wniosek wszystkich za- nosi 194. Były 2 głosy za, pozostałe 384 – przeciw. łożycieli uczelni tworzących związek. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Przystępujemy do głosowania. W 59. poprawce do art. 30 Senat w dodawanym Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 55. po- ustępie proponuje, aby minister właściwy do spraw prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. szkolnictwa wyższego ogłaszał na stronach interneto- Kto jest przeciw? wych ministerstwa wykaz uczelni i związków uczelni, Kto się wstrzymał? obwieszczenia o utworzeniu i likwidacji uczelni, a tak- Oddano 384 głosy. 193 to większość bezwzględna. że informacje o zawieszeniu i cofnięciu uprawnień 1 głos – za, pozostałe 383 – przeciw. uczelni do prowadzenia studiów. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Przystępujemy do głosowania. W 56. poprawce Senat w nowym brzmieniu art. 28 Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 59. po- proponuje, aby w drodze decyzji administracyjnej na- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. stępowało również cofnięcie pozwolenia na utworzenie Kto jest przeciw? uczelni niepublicznej lub związku uczelni niepublicz- Kto się wstrzymał? nych oraz zarządzenie wpisu w rejestrze. Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. nosi 194. Był 1 głos za, pozostałe 386 – przeciw. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 56. po- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 60. poprawce do art. 31 ust. 3 Senat proponuje, Kto jest przeciw? aby sformułowanie „umowy zawierane między rządem Kto się wstrzymał? a właściwymi władzami kościołów i związków wyzna- Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- niowych” zastąpić sformułowaniem „umowę między- nosi 194. Był 1 głos za, pozostałe 386 – przeciw. narodową zawartą ze Stolicą Apostolską oraz ustawy 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 218 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 69. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. regulujące stosunki między Rzecząpospolitą Polską Kto jest przeciw? a innymi kościołami i związkami wyznaniowymi”. Kto się wstrzymał od głosu? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Oddano 384 głosy. Większość bezwzględna wyno- Przystępujemy do głosowania. si 193. Głosów za było 369, przeciw – 15. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 60. po- Stwierdzam, że wobec uzyskania bezwzględnej prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. większości głosów Sejm odrzucił poprawkę senacką. Kto jest przeciw? W 70. poprawce do art. 35 ust. 4 Senat proponuje Kto się wstrzymał? skreślić pkt 2 stanowiący, że w przypadku stwierdze- Oddano 384 głosy. Większość bezwzględna wyno- nia, że osoba ﬁzyczna lub osoba prawna prowadzi stu- si 193. Było 40 głosów za, 342 – przeciw, 2 – wstrzy- dia wyższe bez pozwolenia, o którym mowa w art. 19 mujące. ust. 1, minister właściwy do spraw szkolnictwa wyż- Stwierdzam, że Sejm przyjął 60. poprawkę Senatu. szego nakazuje tej osobie zaprzestanie prowadzenia Poprawki od 61. do 64. rozpatrzyliśmy. studiów, wyznaczając w tym celu odpowiedni termin. W 65. poprawce do art. 33 ust. 1 Senat proponuje, Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. aby rektor uczelni przedstawiał coroczne sprawozdanie Przystępujemy do głosowania. z działalności dziekanatu uczelni w terminie do 15 paź- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 70. po- dziernika roku następującego po roku sprawozdaw- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. czym. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto się wstrzymał od głosu? Przystępujemy do głosowania. Oddano 384 głosy. Wszystkie za odrzuceniem po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 65. poprawki senackiej. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Stwierdzam więc, że Sejm odrzucił ją bezwzględną Kto jest przeciw? większością głosów. Kto się wstrzymał? Poprawkę 71. rozpatrzyliśmy. Oddano 385 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu W 72. poprawce do art. 36 ust. 5 Senat proponuje, aby w przypadku rażącego naruszenia prawa przez rek- poprawki. tora właściwy minister mógł odwołać rektora po zasię- Tak więc stwierdzam, że Sejm ją przyjął. gnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego W 66. poprawce do art. 33 ust. 3 oraz polegającej na oraz odpowiednio Konferencji Rektorów Akademic- skreśleniu ust. 4 Senat proponuje zmiany o charakterze kich Szkół Polskich albo Konferencji Rektorów Zawo- legislacyjno-redakcyjnym. dowych Szkół Polskich. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 66. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 72. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- Oddano 389 głosów. Większość bezwzględna wynosi 194. Było 6 głosów za, pozostałe 381 – przeciw. nosi 195. Był 1 głos za, pozostałe 388 – przeciw. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Poprawki 67. i 68. rozpatrzyliśmy. Poprawki 73. i 74. rozpatrzyliśmy. W 69. poprawce do art. 35 ust. 4 Senat proponuje W 75. poprawce do art. 39 ust. 2 Senat proponuje skreślić pkt 1 stanowiący m.in., że w przypadku stwier- zmianę o charakterze redakcyjnym. dzenia, że uczelnia niepubliczna działa bez pozwolenia, Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. o którym mowa w art. 51… Przepraszam bardzo, po- Przystępujemy do głosowania. wtórzę. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 75. po- Przepraszam państwa, ale odczuwam jeszcze skutki prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. zmiany czasu po podróży za ocean i w tej chwili dla mnie Kto jest przeciw? jest godzina prawie pierwsza w nocy. Przepraszam. Kto się wstrzymał? W 69. poprawce do art. 35 ust. 4 Senat proponuje Oddano 380 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu skreślić pkt 1 stanowiący m.in., że w przypadku stwier- poprawki. dzenia, że uczelnia niepubliczna działa bez pozwolenia, Stwierdzam więc, że Sejm ją przyjął. o którym mowa w art. 19 ust. 1, minister właściwy do Poprawki od 76. do 78. rozpatrzyliśmy. spraw szkolnictwa wyższego nakazuje jej likwidację W 79. poprawce do art. 41 ust. 2 Senat w dodawa- przez założyciela. nych pkt. 5. i 6. proponuje, aby na zasadach obowiązu- Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. jących obywateli polskich mogli podejmować i odby- Przystępujemy do głosowania. wać kształcenie oraz uczestniczyć w badaniach nauko- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie 219

Marszałek Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 88. po- wych i pracach rozwojowych również cudzoziemcy, prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. którym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzie- Kto jest przeciw? lono zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Kto się wstrzymał? Wspólnot Europejskich lub na zamieszkanie na czas Oddano 383 głosy. Większość bezwzględna wyno- oznaczony w związku z okolicznością, o której mowa si 192. Był 1 głos za, pozostałe 382 – przeciw. w art. 53 ust. 1 pkt 7, 13 i 14 ustawy o cudzoziemcach. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Z poprawką tą łączy się poprawka 81. do art. 41 większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. polegająca na dodaniu ust. 5a. W 89. poprawce do art. 50 polegającej na dodaniu ust. Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. 1a oraz do ust. 2 i 3 Senat proponuje m.in., aby uchwały Komisja wnosi o ich przyjęcie. prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej w spra- Przystępujemy do głosowania. wach dotyczących utworzenia uczelni, przyznania jej Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 79. uprawnienia do prowadzenia studiów na danym kierun- i 81. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć ku oraz przeprowadzenia oceny kształcenia były posta- przycisk. nowieniami, o których mowa w art. 106 § 5 ustawy Ko- Kto jest przeciw? deks postępowania administracyjnego, oraz aby strona Kto się wstrzymał? niezadowolona z uchwały podjętej w określonych spra- Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- wach mogła na to postanowienie złożyć zażalenie. nosi 194. Głosów za było 28, pozostałe 359 – przeciw. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Przystępujemy do głosowania. większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 89. po- Poprawki 80. i 81. rozpatrzyliśmy. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 82. poprawce do art. 41 ust. 8 Senat proponuje, Kto jest przeciw? aby również ministrowie wskazani w art. 31 ust. 2 po- Kto się wstrzymał? dawali odpowiednio do wiadomości w wydawanych Oddano 386 głosów. Większość bezwzględna wy- przez siebie dziennikach urzędowych limity stypen- nosi 194. 369 głosów – za, 17 – przeciw. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu diów dla określonych osób. bezwzględną większością głosów. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. W 90. poprawce do art. 50 ust. 3 Senat proponuje, Przystępujemy do głosowania. aby w posiedzeniu, w trakcie którego rozpatrywany jest Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 82. po- wniosek, o którym mowa w art. 2, brali udział przed- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. stawiciele ocenianej uczelni. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 385 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 90. po- poprawki. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Stwierdzam więc, że Sejm ją przyjął. Kto jest przeciw? Poprawki od 83. do 85. rozpatrzyliśmy. Kto się wstrzymał? W 86. poprawce do art. 45 Senat proponuje dodać ust. Oddano 380 głosów. Większość bezwzględna wy- 7a stanowiący, że mandat członka Rady Głównej Szkol- nosi 191. 310 głosów – za, 70 – przeciw. nictwa Wyższego wygasa w przypadku śmierci, rezy- Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu gnacji z członkostwa, utraty statusu legitymującego do bezwzględną większością głosów. pełnienia funkcji członka rady oraz objęcia funkcji w Pań- W 91. poprawce do art. 51 ust. 2 oraz polegającej na stwowej Komisji Akredytacyjnej oraz Centralnej Komi- skreśleniu ust. 3–5 Senat proponuje, aby obsługę admi- sji do Spraw Stopni i Tytułów. nistracyjną Państwow-ej Komisji Akredytacyjnej wy- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. konywały jednostki organizacyjne urzędu obsługują- Przystępujemy do głosowania. cego ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyż- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 86. po- szego, a nie, jak uchwalił Sejm, utworzone w tym celu prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. biuro komisji. Kto jest przeciw? Z poprawką tą łączy się poprawka 279. polegająca Kto się wstrzymał? na skreśleniu art. 267. Oddano 380 głosów. Większość bezwzględna wy- Rozpatrzymy je łącznie. nosi 191. Za było 2, pozostałe 378 – przeciw. Komisja wnosi o ich odrzucenie. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Przystępujemy do głosowania. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Poprawkę 87. rozpatrzyliśmy. prawek Senatu 91. i 279., zechce podnieść rękę i naci- W 88. poprawce do art. 48 ust. 5 Senat proponuje snąć przycisk. zmianę o charakterze redakcyjnym. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto się wstrzymał? 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 220 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Kto się wstrzymał? Oddano 381 głosów. Większość bezwzględna wy- Oddano 385 głosów. Większość bezwzględna wynosi 191. Głosów za było 237, 143 głosy były przeciw, nosi 193. 377 głosów było za, pozostałe 8 – przeciw. 1 wstrzymujący. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawki Senatu Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów. bezwzględną większością głosów. Poprawkę 92. rozpatrzyliśmy. W 100. poprawce do art. 58 ust. 7 Senat proponuje, W 93. poprawce do art. 53 ust. 2 pkt 2 Senat propo- aby statut uczelni niepublicznej obligatoryjnie przewi- nuje, aby organy władzy publicznej zasięgały opinii kon- dywał również istnienie kierownika podstawowej jed- ferencji rektorów w sprawie projektu budżetu państwa nostki organizacyjnej. w części dotyczącej tylko szkolnictwa wyższego. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 100. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 93. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- Oddano 381 głosów. Większość bezwzględna wynosi 194. Głosów za było 204, 180 – przeciw, 3 wstrzy- nosi 191. Głosów za było 10, 370 – przeciw, 1 wstrzy- mujące. mujący. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej bezwzględną większością głosów. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. W 101. poprawce do art. 59 ust. 7 Senat proponuje, W 94. poprawce do art. 53 ust. 3 Senat proponuje, aby w posiedzeniach senatu uczelni publicznej uczest- aby termin na wyrażenie opinii w określonych spra- niczył, z głosem doradczym, również dyrektor biblio- wach wynosił nie dłużej niż miesiąc. teki głównej. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 94. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 101. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- Oddano 382 głosy. Większość bezwzględna wyno- nosi 194. Głosów za było 324, pozostałe 63 – przeciw. si 192. 4 głosy były za, pozostałe 378 – przeciw. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej W 95. poprawce do art. 54 ust. 3 i 4 Senat proponu- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. je, aby właściwy minister wydawał decyzję w sprawie Poprawki 102.–104. rozpatrzyliśmy. zatwierdzenia statutu uczelni publicznej lub wzywał W 105. do art. 65 Senat proponuje dodać ust. 1a uczelnię do usunięcia niezgodności z prawem w ciągu stanowiący, że przewodniczącym rady podstawowej 6 miesięcy od dnia otrzymania statutu. jednostki organizacyjnej jest jej kierownik. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 95. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 105. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 387 głosów. 194 to była większość bez- Oddano 386 głosów. Większość bezwzględna wy- względna. Głosów za było 34, pozostałe 353 – przeciw. nosi 194. Głosów za było 46, pozostałe 340 – przeciw. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Poprawki 96.–98. już rozpatrzyliśmy. Poprawkę 106. rozpatrzyliśmy. W 99. poprawce do art. 58 Senat proponuje dodać W 107. poprawce do art. 69 ust. 1 zdanie wstępne ust. 6a stanowiący, że jeżeli podstawową jednostką orga- Senat proponuje, aby statut uczelni publicznej określał nizacyjną uczelni jest wydział, jej kierownikiem jest dzie- również tryb wyboru członków kolegium elektorów. kan oraz w konsekwencji skreślić zdanie drugie w ust. 6. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 107. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 99. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie 221

Marszałek uczelnie utworzone przez uczelnie zagraniczne muszą spełniać, aby prowadzić studia na określonym poziomie Oddano 385 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu i kierunku kształcenia, biorąc pod uwagę tytuły nauko- poprawki. we i stopnie naukowe uzyskiwane za granicą oraz wy- Stwierdzam więc, że Sejm ją przyjął. magania kadrowe i poziom nauczania obowiązujące w Poprawki od 108. do 111. lit. a rozpatrzyliśmy. polskich uczelniach. W poprawce 111. lit. b do art. 76 ust. 2 zdanie drugie Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Senat proponuje, aby pisemny wniosek o odwołanie Przystępujemy do głosowania. prorektora właściwego do spraw studenckich mógł być Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 115. po- zgłoszony przez 3/4 przedstawicieli studentów i dokto- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. rantów wchodzących w skład senatu, a nie, jak uchwa- Kto jest przeciw? lił Sejm, wszystkich przedstawicieli. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Oddano 382 głosy. Większość bezwzględna – 192. Przystępujemy do głosowania. Głosów za – 3, 379 – przeciw. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej prawki Senatu nr 111 lit. b, zechce podnieść rękę i na- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. cisnąć przycisk. Poprawkę 116. rozpatrzyliśmy. Kto jest przeciw? W 117. poprawce do art. 85 ust. 2 zdanie pierwsze Kto się wstrzymał? Senat proponuje, aby w określonym przypadku dyrek- Oddano 384 głosy. Wszystkie przeciw odrzuceniu tora biblioteki mógł zatrudniać również inny niż rektor poprawki. organ uczelni wskazany w statucie. Stwierdzam więc, że Sejm ją przyjął. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. W 112. poprawce Senat w nowym brzmieniu art. 80 Przystępujemy do głosowania. proponuje między innymi, aby kwestor uczelni publicz- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 117. po- nej był zastępcą kanclerza oraz na jego wniosek był prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. powoływany i odwoływany przez rektora. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 377 głosów. Większość bezwzględna – 189. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 112. po- Głosów za było 356, przeciw – 21. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Kto jest przeciw? bezwzględną większością głosów. Kto się wstrzymał? W 118. poprawce do art. 87 Senat w nowym brzmie- Oddano 382 głosy. Większość bezwzględna – 192. niu ust. 2 proponuje między innymi, aby na wyposaże- Głosów za było 134, przeciw – 247, 1 poseł wstrzymał się. nie uczelni tworzonej z połączenia kilku uczelni mogły Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej być przeznaczone również nieruchomości jednostek większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. samorządu terytorialnego. W 113. poprawce do art. 83 ust. 1 pkt 3 Senat pro- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. ponuje, aby w zamiejscowym ośrodku dydaktycznym Przystępujemy do głosowania. jednostka organizacyjna uczelni miała między innymi Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 118. po- obowiązek realizacji 2/3 zajęć dydaktycznych w ra- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. mach prowadzonych studiów pierwszego stopnia. Kto jest przeciw? Z poprawką tą łączą się poprawki 230. i 264. Kto się wstrzymał? Rozpatrzymy je łącznie. Oddano 383 głosy. Większość bezwzględna – 192. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Głosów za było 18, pozostałe 365 – przeciw. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. prawek 113., 230. i 264., zechce podnieść rękę i naci- W 119. poprawce do art. 87 ust. 5 Senat proponuje, snąć przycisk. aby przepis ten dotyczył mienia uczelni po zaspokoje- Kto jest przeciw? niu wierzycieli, a nie, jak uchwalił Sejm, po spłaceniu Kto się wstrzymał? zobowiązań. Oddano 383 głosy. Wszystkie przeciw odrzuceniu Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. poprawek. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam więc, że Sejm je przyjął. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 119. po- 114. poprawkę rozpatrzyliśmy. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 115. poprawce do art. 83 ust. 6 oraz polegającej Kto jest przeciw? na dodaniu ust. 7 i 8 Senat proponuje między innymi, Kto się wstrzymał? aby zagraniczne uczelnie mogły tworzyć uczelnie z sie- Oddano 378 głosów. Większość bezwzględna – 190. dzibą na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej oraz aby Głosów za było 368, przeciw – 9, 1 poseł wstrzymał się. właściwy minister do spraw szkolnictwa wyższego Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu określił, w drodze rozporządzenia, warunki, jakie bezwzględną większością głosów. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 222 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek — w ust. 3 pkt 1–5, aby dotacje były udzielane z bu- dżetu państwa z części, których dysponentami są od- W 120. poprawce do art. 90 ust. 2 Senat proponuje, powiednio właściwi ministrowie, oraz określa inny aby wskaźnik, o który waloryzowane są wydatki bu- zakres przedmiotowy tych dotacji dla poszczególnych dżetu państwa planowane na finansowanie działalności typów uczelni, uczelni publicznych w części niedotyczącej wynagro- — w ust. 8, aby przepisy ust. 3, 5 i 6 stosować od- dzeń, był skorygowany o kwotę wydatków innych re- powiednio do związku uczelni, alizowanych zadań. — skreślić ust. 4. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Poprawki te rozpatrzymy łącznie. Przystępujemy do głosowania. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 120. po- Przystępujemy do głosowania. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Kto jest przeciw? prawek: 124., 126. i 127., zechce podnieść rękę i naci- Kto się wstrzymał? snąć przycisk. Oddano 380 głosów. Większość bezwzględna – 191. Kto jest przeciw? Głosów za było 379, 1 – przeciw. Kto się wstrzymał? Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Oddano 379 głosów. Większość bezwzględna wy- bezwzględną większością głosów. nosi 190. 4 głosy były za, pozostałe 375 – przeciw. W 121. poprawce do art. 91 ust. 1 Senat proponuje Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej dodać pkt. 5a stanowiący, że z budżetu państwa uczel- większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. nia publiczna otrzymuje dotacje na zadania uczelni Poprawki od 125. do 127. rozpatrzyliśmy. kształcącej personel lotniczy dla lotnictwa cywilnego, W 128. do art. 92 ust. 1 Senat proponuje, aby w przy- związane z utrzymaniem powietrznych statków szkol- padku dotacji na pomoc materialną uwzględniać liczbę nych i specjalistycznych ośrodków szkoleniowych kadr kształconych w uczelni studentów studiów stacjonar- powietrznych. nych i uczestników stacjonarnych studiów doktoranc- Z poprawką tą łączą się poprawki 125. i 132. kich oraz liczbę studentów i doktorantów będących Rozpatrzymy je łącznie. w trudnej sytuacji materialnej. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 128. poprawek 121., 125. i 132., zechce podnieść rękę i naci- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. snąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 377 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu Oddano 379 głosów. Większość bezwzględna – 190. poprawki. Był 1 głos za, pozostałe 378 – przeciw. Stwierdzam więc, że Sejm ją przyjął. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej W 129. poprawce do art. 92 ust. 3 Senat proponuje, większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. aby określone dodatkowe środki finansowe na kształ- W 122. poprawce do art. 91 ust. 1 Senat w nowym cenie studentów mogły być przyznane tylko uczelni brzmieniu pkt. 9 proponuje, aby z budżetu państwa publicznej prowadzącej studia na szczególnie wysokim uczelnia publiczna otrzymywała dotacje na dofinanso- poziomie. wanie lub finansowanie kosztów realizacji inwestycji, Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. w tym realizowanych z udziałem środków pochodzą- Przystępujemy do głosowania. cych z publicznych środków wspólnotowych w ramach Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 129. po- kontraktów wojewódzkich, o których mowa w ustawie prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. o Narodowym Planie Rozwoju. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 378 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 122. ponosi 190. Głosów za było 91, przeciw – 285, 2 wstrzy- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. mujące się. Kto jest przeciw? Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto się wstrzymał? większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Oddano 372 głosy. Większość bezwzględna wyno- Poprawki od 130. do 132. rozpatrzyliśmy. si 187. Oddano 1 głos za, 371 – przeciw. W 133. poprawce do art. 95 ust. 1 pkt 1 Senat pro- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej ponuje, aby dotacja z budżetu państwa na finansowanie większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji nie 123. rozpatrzyliśmy. stanowiła przychodu uczelni publicznej. W poprawkach 124., a także 126. i 127. do art. 91 Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Senat proponuje: Przystępujemy do głosowania. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie 223

Marszałek Kto się wstrzymał? Oddano 373 głosy. Większość bezwzględna wyno- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 133. po- si 187. Głosów za było 26, pozostałe 347 – przeciw. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto jest przeciw? większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto się wstrzymał? W 140. poprawce do art. 100 Senat proponuje dodać Oddano 373 głosy. Wszystkie przeciw odrzuceniu ust. 5a, stanowiący, że fundusz pomocy materialnej dla poprawki. studentów i doktorantów, w części nieprzekraczającej Stwierdzam więc, że Sejm ją przyjął. w danym roku budżetowym 0,2% dotacji na zadania Poprawki 134. i 135. rozpatrzyliśmy. związane z bezzwrotną pomocą materialną, może być W 136. do art. 96 ust. 2 Senat proponuje, aby wyso- przeznaczony na pokrywanie kosztów realizacji zadań kość opłat m.in. za kształcenie studentów na studiach związanych z przyznawaniem i wypłacaniem stypen- niestacjonarnych oraz za powtarzanie określonych za- diów i zapomóg dla studentów i doktorantów, ponoszo- jęć na studiach stacjonarnych z powodu niezadowala- nych przez uczelnię. jących wyników w nauce nie mogła przekraczać kosz- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. tów planowanych do poniesienia w zakresie niezbęd- Przystępujemy do głosowania. nym do uruchomienia i prowadzenia tych studiów na Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 140. podanej uczelni. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto jest przeciw? Przystępujemy do głosowania. Kto się wstrzymał? Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 136. po- Oddano 372 głosy. Większość bezwzględna to 187. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Był 1 głos za, pozostałe 371 – przeciw. Kto jest przeciw? Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto się wstrzymał? większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Oddano 376 głosów. Większość bezwzględna wy- W 141. poprawce do art. 101 ust. 1 Senat proponuje, nosi 189. Za było 53, pozostałe 323 – przeciw. aby własny fundusz stypendialny na stypendia dla pra- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej cowników i studentów oraz doktorantów mogła utwo- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. rzyć również uczelnia niepubliczna. 137. rozpatrzyliśmy. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. W 138. poprawce do art. 99 ust. 2 oraz polegającej Przystępujemy do głosowania. na dodaniu ust. 3 Senat proponuje: Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 141. po- — aby w uczelni publicznej środki trwałe oraz war- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. tości niematerialne i prawne, z wyjątkiem budynków Kto jest przeciw? i lokali oraz obiektów inżynierii lądowej i wodnej, pod- Kto się wstrzymał? legały amortyzacji na zasadach określonych w odręb- Oddano 367 głosów. Większość bezwzględna wy- nych przepisach, nosi 184 głosy. Nie było głosów za, 366 – przeciw, 1 — aby budynki i lokale oraz obiekty inżynierii lą- wstrzymujący się. dowej i wodnej były umarzane. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Przystępujemy do głosowania. W 142. poprawce Senat, w nowym brzmieniu art. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 138. po- 102, proponuje, aby w drodze rozporządzenia określić prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. szczegółowe warunki prowadzenia gospodarki ﬁnan- Kto jest przeciw? sowej uczelni publicznych, uwzględniając konieczność Kto się wstrzymał? zapewnienia właściwego gospodarowania posiadanymi Oddano 369 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu środkami publicznymi. poprawki. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Stwierdzam więc, że Sejm ją przyjął. Przystępujemy do głosowania. W 139. poprawce do art. 100 ust. 3 Senat proponuje, Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 142. po- aby dotacja przeznaczona na pomoc materialną dla prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. doktorantów nie mogła być większa niż 3% wysokości Kto jest przeciw? dotacji na zadania związane z bezzwrotną pomocą ma- Kto się wstrzymał? terialną dla studentów oraz dla doktorantów. Oddano 375 głosów. Większość bezwzględna wy- Sejm natomiast uchwalił, że część środków przezna- nosi 188. Głosów za było 362, pozostałe 13 – przeciw. czona na pomoc materialną dla studentów nie może być Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu mniejsza niż 85% wysokości powyższej dotacji. bezwzględną większością głosów. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. W 143. poprawce do art. 105 pkt 4 Senat proponuje, Przystępujemy do głosowania. aby nauczycielami akademickimi byli dyplomowani Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 139. po- bibliotekarze, a nie, jak uchwalił Sejm, dyplomowani prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. pracownicy biblioteczni. Kto jest przeciw? Z poprawką tą łączy się poprawka 145. do art. 110. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 224 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek wiedzeniem stosunek pracy z mianowanym nauczycielem akademickim w przypadku podjęcia dodatkowego Rozpatrzymy je łącznie. zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodar- Komisja wnosi o ich przyjęcie. czej bez uzyskania wymaganej zgody rektora. Przystępujemy do głosowania. Z tą poprawką łączą się poprawki 159. i 169. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Rozpatrzymy je łącznie. prawek 143. i 145., zechce podnieść rękę i nacisnąć Komisja wnosi o ich przyjęcie. przycisk. Przystępujemy do głosowania. Kto jest przeciw? Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Kto się wstrzymał? prawek Senatu 158., 159. i 169., zechce podnieść rękę Oddano 377 głosów. Większość bezwzględna wy- i nacisnąć przycisk. nosi 189. Głosów za było 4, 373 – przeciw. Kto jest przeciw? Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto się wstrzymał? większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. Oddano 382 głosy. Większość bezwzględna wyno- Poprawki od 144. do 146. już rozpatrzyliśmy. si 192. Był 1 głos za, pozostałe 381 – przeciw. W 147 poprawce do art. 112 ust. 2 Senat proponuje, aby Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej warunkiem zatrudnienia na stanowisku profesora nadzwy- większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. czajnego w uczelni było uzyskanie pozytywnej opinii Cen- Poprawki od 159. do 161. już rozpatrzyliśmy. tralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów. W 162. poprawce do art. 123 pkt 3 Senat proponuje, Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. aby rektor mógł rozwiązać stosunek pracy z mianowa- Przystępujemy do głosowania. nym nauczycielem akademickim bez wypowiedzenia Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 147. po- w przypadku dopuszczenia się: prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. — czynu określonego w art. 115 ustawy o prawie Kto jest przeciw? autorskim i prawach pokrewnych stwierdzonego pra- Kto się wstrzymał? womocnym wyrokiem sądowym oraz Oddano 369 głosów. Większość bezwzględna wy- — stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem ko- nosi 185. Głosów za było 131, przeciw – 237, 1 wstrzy- misji dyscyplinarnej jednego z określonych czynów. mujący. Z poprawką tą łączą się poprawki 177. i 178. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Rozpatrzymy je łącznie. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Poprawkę 148. już rozpatrzyliśmy. Przystępujemy do głosowania. W 149. poprawce do art. 115 ust. 1 Senat proponuje, Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- aby nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem akade- prawek 162., 177. i 178., zechce podnieść rękę i nacisnąć mickim następowało na podstawie mianowania albo umowy o pracę. przycisk. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto jest przeciw? Przystępujemy do głosowania. Kto się wstrzymał? Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 149. po- Oddano 386 głosów. Większość bezwzględna wy- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. nosi 194. Nie było głosów za, 384 były przeciw, 2 Kto jest przeciw? wstrzymujące. Kto się wstrzymał? Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Oddano 378 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. poprawki. W 163. poprawce do art. 123 Senat w dodawanym Stwierdzam więc, że Sejm ją przyjął. pkt. 4 proponuje, aby rektor mógł rozwiązać stosunek W 150. poprawce do art. 115 ust. 1 Senat proponuje pracy z mianowanym nauczycielem akademickim bez dodać zdanie drugie stanowiące, że na podstawie mia- wypowiedzenia również w przypadku skazania prawo- nowania zatrudnia się nauczyciela akademickiego tylko mocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne. w pełnym wymiarze czasu pracy. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Komisja wnosi przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 163. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 150. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 380 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu Oddano 374 głosy. Wszystkie przeciw odrzuceniu poprawki. poprawki. Stwierdzam, że Sejm ją przyjął. (Gwar na sali) Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. Poprawkę 164… Poprawki od 151. do 157. już rozpatrzyliśmy. Proszę państwa, proszę o zachowanie ciszy. Trudno W 158. poprawce do art. 121 Senat w dodawanym mi jest państwa przekrzyczeć, a tych poprawek są setki. pkt. 3a proponuje, aby rektor mógł rozwiązać za wypo- Poprawkę 164. już rozpatrzyliśmy. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie 225

Marszałek cyjnych oraz sądach wojskowych, a nie, jak uchwalił Sejm, w organach wymiaru sprawiedliwości. W 165. poprawce do art. 124 ust. 1 Senat w dodawa- Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. nym pkt. 3a proponuje, aby stosunek pracy mianowane- Przystępujemy do głosowania. go nauczyciela akademickiego wygasał z mocy prawa Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 170. po- również w przypadku prawomocnego orzeczenia środka prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. karnego w postaci zakazu zajmowania określonego sta- Kto jest przeciw? nowiska, w przypadku gdy orzeczenie to dotyczy wyko- Kto się wstrzymał? nywania obowiązków nauczyciela akademickiego. Oddano 384 głosy. Większość bezwzględna wynosi Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. 193. Głosów za było 336, przeciw – 47, 1 wstrzymujący. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 165. po- bezwzględną większością głosów. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W 171. poprawce do art. 127 ust. 3 pkt 1 Senat pro- Kto jest przeciw? ponuje, aby roczny wymiar zajęć dydaktycznych dla Kto się wstrzymał? pracowników naukowo-dydaktycznych wynosił do 210 Oddano 368 głosów. Większość bezwzględna wy- godzin dydaktycznych, a nie, jak uchwalił Sejm, do 240 nosi 185. Nie było głosów za, 364 były przeciw, 4 godzin dydaktycznych. wstrzymujące. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Przystępujemy do głosowania. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 171. po- W 166. poprawce do art. 124 ust. 1 Senat w doda- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. wanym pkt. 4a proponuje, aby stosunek pracy miano- Kto jest przeciw? wanego nauczyciela akademickiego wygasał z mocy Kto się wstrzymał? prawa również w przypadku odbywania kary pozba- Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- wienia wolności lub ograniczenia wolności. nosiła 194 głosy. Za były 244 głosy, przeciw – 139, 4 Z poprawką tą łączy się poprawka 180. do art. 145 wstrzymujące się. ust. 1, polegająca na skreśleniu zdania trzeciego. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Rozpatrzymy je łącznie. bezwzględną większością głosów. Komisja wnosi o ich przyjęcie. Poprawkę 172. rozpatrzyliśmy. Przystępujemy do głosowania. W 173. poprawce Senat w dodawanym art. 131a pro- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- ponuje m.in., aby nauczyciel akademicki, który po raz prawek Senatu 166. i 180., zechce podnieść rękę i naci- pierwszy podejmuje pracę w uczelni na podstawie mia- snąć przycisk. Kto jest przeciw? nowania na stanowisko asystenta, wykładowcy, lektora Kto się wstrzymał? lub instruktora, otrzymywał jednorazowy zasiłek na Oddano 376 głosów. Większość bezwzględna wy- zagospodarowanie w wysokości dwumiesięcznego na- nosi 189. Były 2 głosy za, pozostałe 374 – przeciw. leżnego wynagrodzenia zasadniczego. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. Przystępujemy do głosowania. W 167. poprawce do art. 126 ust. 3 Senat proponuje Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 173. po- zmianę o charakterze redakcyjnym. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Kto jest przeciw? Przystępujemy do głosowania. Kto się wstrzymał? Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 167. po- Oddano 385 głosów. Większość bezwzględna wy- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. nosiła 193 głosy. Za było 241 głosów, przeciw – 143, 1 Kto jest przeciw? wstrzymujący się. Kto się wstrzymał? Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Oddano 381 głosów. Większość bezwzględna wy- bezwzględną większością głosów. nosi 191. Głosów za było 335, pozostałe 46 – przeciw. Poprawkę 174. rozpatrzyliśmy. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu W poprawce 175. do art. 137 ust. 2 Senat proponuje, bezwzględną większością głosów. aby do akt włączać odpis orzeczenia wymierzającego Poprawki Senatu 168. i 169. już rozpatrzyliśmy. karę dyscyplinarną, a nie, jak uchwalił Sejm, orzecze- W 170. poprawce do art. 126 ust. 8 pkt 3 Senat propo- nia o udzieleniu kary dyscyplinarnej. nuje, aby przepisów dotyczących wypowiedzenia stosun- Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. ku pracy lub wygaśnięcia mandatu, z przyczyn określo- Przystępujemy do głosowania. nych odpowiednio w ust. 1 i 2, nie stosować do nauczy- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 175. po- cieli akademickich podejmujących zatrudnienie w ramach prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. stosunku pracy w Trybunale Konstytucyjnym, Sądzie Kto jest przeciw? Najwyższym, sądach powszechnych, sądach administra- Kto się wstrzymał? 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 226 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Kto się wstrzymał? Oddano 389 głosów. Większość bezwzględna wy- Oddano 383 głosy. Większość bezwzględna wyno- nosiła 195 głosów. 1 głos był za, pozostałych 388 – siła 192 głosy. Głosów za było 370, pozostałych 13 – przeciw. przeciw. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. bezwzględną większością głosów. Poprawki od 186. do 189. rozpatrzyliśmy. W 176. poprawce do art. 139 ust. 3 Senat proponuje, W 190. poprawce do art. 151 ust. 3 Senat proponuje, aby studentem był co najmniej jeden z członków komi- aby dodatek za staż pracy przysługiwał wszystkim pra- sji orzekającej w sprawach dyscyplinarnych również w cownikom uczelni. drugiej instancji. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 190. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 176. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Kto się wstrzymał? Oddano 388 głosów. Większość bezwzględna wy- Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- nosiła 195 głosów. Za było 11 głosów, przeciw – 328, nosiła 194 głosy. Było 7 głosów za, pozostałych 380 – wstrzymujących się – 49. przeciw. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Poprawkę 191. rozpatrzyliśmy. Poprawki od 177. do 182. rozpatrzyliśmy. W 192. poprawce do art. 152 ust. 7 oraz polegającej W 183. do art. 148 ust. 1 pkt 1 Senat proponuje, aby na dodaniu ust. 8 Senat proponuje m.in., aby pracow- wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia nicy niebędący nauczycielami akademickimi mogli w uczelni publicznej w relacji do kwoty bazowej okre- otrzymywać za osiągnięcia w pracy zawodowej nagro- ślonej w ustawie budżetowej: dla kustoszy dyplomowa- dy rektora oraz aby w uczelniach publicznych zasady nych, dokumentalistów dyplomowanych, adiunktów podziału przyznawania nagród określał statut. bibliotecznych oraz adiunktów dokumentacji i infor- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. macji naukowej nie była niższa od 261,2%, a dla asy- Przystępujemy do głosowania. stentów bibliotecznych oraz asystentów dokumentacji Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 192. po- i informacji naukowej nie była niższa od 130,6%. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Z poprawką tą łączy się poprawka 273. do art. 259 Kto jest przeciw? ust. 7. Rozpatrzymy je łącznie. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o ich przyjęcie. Oddano 392 głosy. Większość bezwzględna wyno- Przystępujemy do głosowania. siła 197 głosów. 43 głosy były za, 348 – przeciw, 1 Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- wstrzymujący się. prawek 183. i 273., zechce podnieść rękę i nacisnąć Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej przycisk. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto jest przeciw? Poprawki 193. i 194. rozpatrzyliśmy. Kto się wstrzymał? W 195. poporawce do art. 154 ust. 3 Senat proponu- Oddano 389 głosów. Większość bezwzględna wy- je, aby odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjal- nosiła 195 głosów. 2 głosy były za, pozostałych 387 – nych na jednego byłego pracownika uczelni publicznej przeciw. będącego emerytem lub rencistą wynosił na dany rok Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej kalendarzowy 10% rocznej sumy najniższej emerytury większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. lub renty z roku poprzedniego, ustalonej zgodnie z art. Poprawkę 184. rozpatrzyliśmy. 94 ust. 3 pkt 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach W 185. poprawce do art. 148 ust. 1 Senat w doda- z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. wanych pkt. od 5 do 7 proponuje, aby określając w dro- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. dze rozporządzenia warunki wynagradzania za pracę Przystępujemy do głosowania. i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 195. po- ustalić m.in.: okresy pracy i inne okresy uprawniające prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. do dodatku za staż pracy, sposób obliczania godzinowej Kto jest przeciw? stawki wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatków, Kto się wstrzymał? a także sposób ustalania i zaliczania godzin pracy. Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. nosiła 194 głosy. Głosów za było 11, pozostałych 376 Przystępujemy do głosowania. – przeciw. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 185. po- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto jest przeciw? Poprawki 196. i 197. rozpatrzyliśmy. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie 227

Marszałek Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 203. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. W poprawce 198. do art. 154 pkt 4 Senat proponuje, Kto jest przeciw? aby określając w drodze rozporządzenia warunki, ja- Kto się wstrzymał? kim muszą odpowiadać postanowienia regulaminu stu- Oddano 388 głosów. Większość bezwzględna wyno- diów w uczelniach niespełniających określonych wy- siła 195. Było 14 głosów za, pozostałe 374 – przeciw. magań, uwzględniać tylko tryb skreślania z listy stu- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej dentów. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Z poprawką tą łączy się poprawka 226. do art. 187. W 204. poprawce do art. 164 ust. 4 pkt 1 Senat pro- Rozpatrzymy je łącznie. ponuje, aby w drodze rozporządzenia określić rodzaje Komisja wnosi o ich przyjęcie. tytułów zawodowych nadawanych również absolwen- Przystępujemy do głosowania. tom jednolitych studiów magisterskich. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Łączy się z nią poprawka 206. do art. 164 ust. 4 prawek 198. i 226., zechce podnieść rękę i nacisnąć polegająca na dodaniu pkt. 3. przycisk. Rozpatrzymy je łącznie. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o ich przyjęcie. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 388 głosów, wszystkie przeciw odrzuceniu Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- poprawek. prawek 204. i 206., zechce podnieść rękę i nacisnąć Stwierdzam więc, że Sejm je przyjął. przycisk. W 199. poprawce do art. 161 Senat w nowym Kto jest przeciw? brzmieniu ust. 2 proponuje m.in., aby zajęcia dydak- Kto się wstrzymał? tyczne w uczelni oraz sprawdziany wiedzy lub umie- Oddano 390 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu jętności, a także egzaminy dyplomowe, mogły być poprawek. prowadzone w języku obcym w zakresie i na warun- Stwierdzam, że Sejm je przyjął. kach określonych w regulaminie studiów oraz aby Poprawki 205. i 206. już rozpatrzyliśmy. uczelnia przyjmująca na studia cudzoziemców organi- W poprawce 207. do art. 165 ust. 3 i 4 Senat propo- zowała dla tych osób zajęcia z języka polskiego. nuje, aby w przypadku studiów prowadzonych wspól- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. nie przez różne uczelnie i instytucje naukowe mógł być Przystępujemy do głosowania. wydany tylko dyplom jednej uczelni, a informację Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 199. po- o udziale pozostałych uczelni i instytucji naukowych prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. w realizacji programu studiów zawierał suplement do Kto jest przeciw? tego dyplomu. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Oddano 384 głosy. Większość bezwzględna wyno- Przystępujemy do głosowania. siła 193. Nie było głosów za, przeciw – 382, 2 wstrzy- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 207. po- mujące się. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto jest przeciw? większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto się wstrzymał? Poprawki 200. i 201. już rozpatrzyliśmy. Oddano 391 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu W poprawce 202. do art. 164 ust. 1 Senat proponuje poprawki. dodać przepis stanowiący, że tytuł zawodowy nadawa- Stwierdzam, że Sejm ją przyjął. ny jest w drodze decyzji. Poprawki od 208. do 219. już rozpatrzyliśmy. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. W poprawce 220. Senat w nowym brzmieniu art. Przystępujemy do głosowania. 177 proponuje, aby stypendium specjalne dla osób nie- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 202. po- pełnosprawnych mógł otrzymywać student z tytułu prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. niepełnosprawności potwierdzonej orzeczeniem wła- Kto jest przeciw? ściwego organu. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Oddano 385 głosów. Większość bezwzględna wy- Przystępujemy do głosowania. nosiła 193. Głosów za było 361, pozostałe 24 przeciw, Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 220. po- Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. bezwzględną większością głosów. Kto jest przeciw? W 203. poprawce do art. 164 Senat proponuje mię- Kto się wstrzymał? dzy innymi skreślić ust. 3 stanowiący, że minister wła- Oddano 389 głosów. Większość bezwzględna wynosiła ściwy do spraw szkolnictwa wyższego wydaje upoważ- 195. Był 1 głos za, 387 – przeciw, 1 wstrzymujący się. nienia do drukowania dyplomów i świadectw ukończe- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej nia określonych studiów i kursów. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. W 221. poprawce do art. 178 Senat w nowym Przystępujemy do głosowania. brzmieniu ust. 4 proponuje, aby student, który spełnił 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 228 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek Oddano 378 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu poprawki. na ostatnim roku studiów pierwszego stopnia określone Stwierdzam, że Sejm przyjął tę poprawkę Senatu. kryteria, mógł ubiegać się również o przyznanie sty- Poprawkę 226. rozpatrzyliśmy. pendium za wyniki w sporcie, stypendium ministra za W 227. poprawce do art. 188 Senat proponuje, aby osiągnięcia w nauce oraz stypendium ministra za wy- student odbywający staż przygotowujący do podjęcia bitne osiągnięcia sportowe. obowiązków nauczyciela akademickiego mógł otrzy- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. mywać, ze środków własnych uczelni, stypendium na Przystępujemy do głosowania. zasadach określonych w statucie. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 221. po- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 227. po- Kto jest przeciw? prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto się wstrzymał? Kto jest przeciw? Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna to Kto się wstrzymał? 194. Były 2 głosy za, pozostałe 385 – przeciw. Oddano 390 głosów. Większość bezwzględna wy- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej nosiła 196. Był 1 głos za, pozostałe 389 – przeciw. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej W 222. poprawce do art. 179 Senat w dodawanym większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. ust. 1a proponuje, aby student studiów stacjonarnych Poprawkę 228. rozpatrzyliśmy. znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej mógł W 229. poprawce Senat proponuje dodać art. 189a otrzymywać stypendium mieszkaniowe również z ty- stanowiący, że organ właściwy, w drodze decyzji, tułu zamieszkania z niepracującym małżonkiem lub stwierdza nieważność postępowania w sprawie nadania dzieckiem studenta w domu akademickim lub w obiek- tytułu zawodowego, jeżeli w pracy stanowiącej podsta- cie innym niż dom akademicki. wę nadania tytułu zawodowego osoba ubiegająca się Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. o ten tytuł przypisała sobie autorstwo istotnego frag- Przystępujemy do głosowania. mentu lub innych elementów cudzego utworu lub usta- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 222. po- lenia naukowego. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Z poprawką tą łączy się poprawka 243. do art. 208 polegająca na skreśleniu pkt. 6. Kto jest przeciw? Rozpatrzymy je łącznie. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o ich przyjęcie. Oddano 391 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu Przystępujemy do głosowania. poprawki. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Stwierdzam, że Sejm tę poprawkę przyjął. prawek Senatu nr 229 i 243, zechce podnieść rękę i na- W 223. poprawce do art. 181 ust. 2 Senat proponuje, cisnąć przycisk. aby stypendium za wyniki w nauce lub sporcie mogło Kto jest przeciw? być przyznawane również na semestr. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Oddano 396 głosów. Większość bezwzględna wy- Przystępujemy do głosowania. nosiła 199. Były 4 głosy za, 392 – przeciw. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 223. po- Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bez- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. względnej większości głosów obie poprawki Senatu Kto jest przeciw? przyjął. Kto się wstrzymał? Poprawki 230. i 231. rozpatrzyliśmy. Oddano 383 głosy. Wszystkie przeciw odrzuceniu W poprawce 232. do art. 195 ust. 1 Senat w doda- poprawki. wanych pkt. 4–6 proponuje, aby doktorant mógł otrzy- Stwierdzam, że Sejm tę poprawkę przyjął. mać pomoc materialną również w formie stypendium Poprawkę 224. już rozpatrzyliśmy. na wyżywienie, stypendium mieszkaniowego oraz stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych. W poprawce 225. do art. 181 ust. 5 Senat proponuje, Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. aby studentowi, który po ukończeniu jednego kierunku Przystępujemy do głosowania. studiów kontynuuje naukę na drugim kierunku studiów, Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 232. ponie przysługiwało również stypendium na wyżywienie prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. i stypendium mieszkaniowe, chyba że kontynuuje on Kto jest przeciw? studia po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w celu Kto się wstrzymał? uzyskania tytułu zawodowego magistra. Oddano 392 głosy. Wszystkie przeciw odrzuceniu Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. poprawki. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że Sejm tę poprawkę przyjął. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 225. po- W 233. poprawce do art. 195 ust. 3 oraz polegającej na prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. dodaniu ust. 4 Senat proponuje określić kryteria przyzna- Kto jest przeciw? wania doktorantowi stypendium za wyniki w nauce. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie 229

Marszałek Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawek Senatu od 244. do 246., zechce podnieść rękę Przystępujemy do głosowania. i nacisnąć przycisk. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 233. po- Kto jest przeciw? prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto się wstrzymał? Kto jest przeciw? Oddano 388 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto się wstrzymał? nosi 195. Głosów za – były 2 takie głosy, pozostałe 386 Oddano 389 głosów. Większość bezwzględna wy- było przeciwnych. nosi 195. Był 1 głos za, pozostałe 388 – przeciw. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm przyjął wszystkie trzy po- większości głosów Sejm przyjął poprawkę senacką. prawki Senatu. W 234. poprawce do art. 196 ust. 3 Senat proponuje, 247. poprawkę rozpatrzyliśmy. aby decyzję o przyznaniu stypendium doktoranckiego W poprawkach 248. do art. 231 oraz 253. do art. 238 w okresie jego pobierania oraz jego wysokości podej- Senat proponuje, aby Katolicki Uniwersytet Lubelski mował rektor. oraz Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie otrzy- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. mywały dotacje i inne środki z budżetu państwa z wy- Przystępujemy do głosowania. jątkiem ﬁnansowania kosztów realizacji środków trwa- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 234. po- łych w budowie służących procesowi dydaktycznemu. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o ich przyjęcie. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 388 głosów. Większość bezwzględna wy- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem ponosi 195. Był 1 głos za, pozostałe 387 – przeciw. prawek 248. i 253., zechce podnieść rękę i nacisnąć Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej przycisk. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto jest przeciw? Poprawki od 235. do 238. rozpatrzyliśmy. Kto się wstrzymał? W 239. poprawce do art. 203 ust. 1 Senat proponuje Oddano 390 głosów. Większość bezwzględna wynosi skreślić adres publikacyjny wymienionej w tym prze- 196. Były 3 głosy za, 384 – przeciw i 3 wstrzymujące. pisie ustawy. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. Przystępujemy do głosowania. W 249. poprawce do art. 232 zawierającego zmiany Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 239. po- w ustawie o podatku dochodowym od osób ﬁzycznych prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Senat proponuje zmiany o charakterze redakcyjno-le- Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? gislacyjnym. Oddano 386 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. nosi 194. Głosów za było 33, pozostałe 353 – przeciw. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 249. po- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Poprawki od 240. do 243. rozpatrzyliśmy. Kto jest przeciw? W poprawkach 244. do art. 210 ust. 1, 245. do art. Kto się wstrzymał? 213 ust. 6 oraz 246. do art. 217 Senat proponuje m.in.: Oddano 393 głosy. Większość bezwzględna wynosi 197 aby rektor mógł przekazać określoną sprawę do sądu głosów. Za było 328, przeciw – 64, 1 wstrzymujący. koleżeńskiego, zamiast przekazać ją rzecznikowi dys- Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu cyplinarnemu; aby postępowanie dyscyplinarne zakoń- bezwzględną większością głosów. czone prawomocnym orzeczeniem można było wzno- W 250. poprawce do art. 234 zawierającego zmiany wić również w przypadkach, gdy: skazano obwinione- do ustawy o zakładach opieki zdrowotnej Senat propo- go za popełnienie innego czynu lub komisja bezpod- nuje zmianę o charakterze redakcyjno-legislacyjnym. stawnie umorzyła postępowanie oraz gdy w trakcie Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. postępowania naruszono przepisy, przez co uniemożli- Przystępujemy do głosowania. wiono lub w poważnym stopniu utrudniono obwinio- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 250. po- nemu korzystanie z prawa do obrony, albo skład komi- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. sji nie odpowiadał warunkom określonym w art. 209 Kto jest przeciw? ust. 5, albo zasiadała w niej osoba podlegająca wyłą- Kto się wstrzymał? czeniu oraz aby od prawomocnego orzeczenia odwo- Oddano 392 głosy. Większość bezwzględna wynosi ławczej komisji dyscyplinarnej służyła skarga do sądu 197. Było 5 głosów za, 384 – przeciw, 3 wstrzymujące. administracyjnego. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Komisja wnosi o ich przyjęcie. W 251. poprawce do art. 235 Senat proponuje zmia- Przystępujemy do głosowania. nę o charakterze redakcyjno-legislacyjnym w dodawa- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 230 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek W poprawce 258. do art. 246 zmiana trzecia Senat proponuje skreślić ust. 2 w art. 19 ustawy o stopniach nym art. 15a w ustawie o prawie autorskim i prawach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytu- pokrewnych. le w zakresie sztuki. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Z poprawką tą łączy się poprawka 262. Przystępujemy do głosowania. Rozpatrzymy je łącznie. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 251. po- Komisja wnosi o ich przyjęcie. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Przystępujemy do głosowania. Kto jest przeciw? Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- Kto się wstrzymał? prawek Senatu 258. i 262., zechce podnieść rękę i na- Oddano 393 głosy. Większość bezwzględna wyno- cisnąć przycisk. si 197. 1 głos – za, 392 – przeciw. Kto jest przeciw? Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto się wstrzymał? większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Oddano 391 głosów. Większość bezwzględna wy- W 252. poprawce Senat proponuje skreślić art. 236 nosi 196. Głosów za było 44, 346 – przeciw, 1 wstrzy- zawierający zmianę do ustawy o ujawnieniu pracy lub mujący się. służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współ- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej pracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących większości głosów Sejm poprawki Senatu przyjął. funkcje publiczne. Poprawkę 259. już rozpatrzyliśmy. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. W 260. poprawce do art. 246 zmiana czwarta polega- Przystępujemy do głosowania. jącej na dodaniu lit.a1 Senat w art. 20 ust. 5 ustawy nowe- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 259. po- lizowanej proponuje między innymi, aby w przewodach prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. habilitacyjnych powoływać czterech recenzentów. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Kto się wstrzymał? (Oklaski) Przystępujemy do głosowania. Oddano 394 głosy. Większość bezwzględna wynosi Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 260. po- 198. Głosów za było 213, przeciw – 180, 1 wstrzymujący. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Kto jest przeciw? bezwzględną większością głosów. (Gwar na sali) Kto się wstrzymał? Proszę o spokój. Oddano 390 głosów. Większość bezwzględna wy- Poprawkę 253. Senatu już rozpatrzyliśmy. nosi 196. Głosów za było 4, przeciw – 386. W 254. poprawce Senat proponuje dodać art. 238a Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej zawierający zmianę do ustawy o pożyczkach i kredy- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. tach studenckich. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. W 261. poprawce do art. 246 zmiana piąta Senat propo- Przystępujemy do głosowania. nuje zmianę o charakterze redakcyjno-legislacyjnym. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 254. po- Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Przystępujemy do głosowania. Kto jest przeciw? Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 261. po- Kto się wstrzymał? prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Oddano 374 głosy. Większość bezwzględna wynosi Kto jest przeciw? 188. Był 1 głos za, 373 – przeciw. Kto się wstrzymał? Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. nosi 194. 352 głosy były za, pozostałe 35 – przeciw. W 255. poprawce Senat proponuje dodać art. 240a Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu zawierający zmianę do ustawy o Państwowym Ratow- bezwzględną większością głosów. nictwie Medycznym polegającą na skreśleniu ust. 4 w Poprawkę 262. już rozpatrzyliśmy. art. 30. W 263. poprawce do art. 246 zmiana dwunasta Se- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. nat w art. 37 ust. 1 ustawy nowelizowanej proponuje, Przystępujemy do głosowania. aby sformułowanie „Studia doktoranckie określone w Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 255. po- niniejszej ustawie” zastąpić sformułowaniem „Studia prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. doktoranckie w placówkach naukowych”. Kto jest przeciw? Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Kto się wstrzymał? Przystępujemy do głosowania. Oddano 393 głosy. Większość bezwzględna wyno- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 263. po- si 197. Głosów za było 10, 382 – przeciw, 1 wstrzymu- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. jący się. Kto jest przeciw? Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto się wstrzymał? większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Oddano 389 głosów. Większość bezwzględna wy- Poprawki 256. i 257. już rozpatrzyliśmy. nosi 195. Głosów za było 385, pozostałe 4 – przeciw. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie 231

Marszałek Kto się wstrzymał? Oddano 392 głosy. Większość bezwzględna wyno- Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu si 197. Głosów za było 337, pozostałe 55 – przeciw. bezwzględną większością głosów. Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu Poprawki 264. i 265. już rozpatrzyliśmy. bezwzględną większością głosów. W 266. poprawce do art. 249 Senat proponuje skre- Poprawki od 270. do 276. już rozpatrzyliśmy. ślić odesłanie. W poprawce 277. do art. 265 Senat w dodawanych Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. ust. od 3a do 3d proponuje między innymi, aby jedno- Przystępujemy do głosowania. osobowe i kolegialne organy uczelni państwowej, wy- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 266. po- brane na podstawie przepisów ustaw: o wyższym szkolnic- prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. twie wojskowym, o szkolnictwie wyższym oraz o wyż- Kto jest przeciw? szych szkołach zawodowych, przekształconej w uczelnię Kto się wstrzymał? publiczną, pełniły swoją funkcję do czasu upływu kaden- Oddano 387 głosów. Większość bezwzględna wy- cji, na którą zostały wybrane. nosi 194. Głosów za było 183, przeciw – 204. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Przystępujemy do głosowania. większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 277. po- W 267. poprawce Senat w nowym brzmieniu art. 250 prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. proponuje, aby do wymagań określonych w art. 3 niniej- Kto jest przeciw? szej ustawy, dotyczących nazw uczelni: do dnia 30 Kto się wstrzymał? czerwca 2010 r. zostały dostosowane nazwy uczelni, do Oddano 390 głosów. Większość bezwzględna wyno- dnia 30 czerwca 2009 r. Rada Ministrów przedłożyła si 196. Głosów za było 138, pozostałe 252 – przeciw. projekt ustawy dostosowującej nazwy publicznych Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej uczelni akademickich, aby Rada Ministrów w drodze większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. rozporządzenia dostosowała nazwy uczelni publicznych Poprawki 278. i 279. już rozpatrzyliśmy. utworzonych w drodze rozporządzenia albo uczelni pu- W poprawce 280. Senat w nowym brzmieniu art. blicznych niebędących uczelniami akademickimi, aby 269 proponuje dla określonych uczelni inne terminy na do dnia 31 marca 2009 r. założyciel lub uprawniony or- dostosowanie statutów uczelni do przepisów niniejszej gan uczelni niepublicznej przedłożył ministrowi właści- ustawy. wemu do spraw szkolnictwa wyższego wniosek dotyczą- Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. cy dostosowania nazwy, aby nazwę uczelni niepublicz- Przystępujemy do głosowania. nej, w której uprawniony organ lub założyciel nie dopeł- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 280. po- nił obowiązku, o którym mowa w ust. 4, zmienił minister prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. właściwy do spraw szkolnictwa wyższego. Kto jest przeciw? Z poprawką tą łączą się poprawki 268. i 270. Kto się wstrzymał? Rozpatrzymy je łącznie. Oddano 385 głosów. Większość bezwzględna wy- Komisja wnosi o ich przyjęcie. nosi 193. Były 4 głosy za, pozostałe 381 – przeciw. Przystępujemy do głosowania. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem po- większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. prawek: 267., 268. i 270., zechce podnieść rękę i naci- W 281. poprawce do art. 270 Senat proponuje, aby snąć przycisk. przepisy wymienione w ust. 1 zachowały moc do 31 Kto jest przeciw? grudnia 2006 r. Kto się wstrzymał? Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Oddano 390 głosów. Większość bezwzględna wy- Przystępujemy do głosowania. nosi 196. Głosów za było 25, pozostałe 365 – przeciw. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 281. po- Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. większości głosów Sejm przyjął poprawki Senatu. Kto jest przeciw? W 269. poprawce Senat proponuje skreślić art. 256 Kto się wstrzymał? stanowiący, że minister właściwy do spraw szkolnictwa Oddano 382 głosy. Wszystkie przeciw odrzuceniu wyższego może, w drodze rozporządzenia, na wniosek poprawki. organu prowadzącego, działającą w dniu wejścia w ży- Stwierdzam, że Sejm ją przyjął. cie ustawy publiczną szkołę pomaturalną, realizującą W 282. poprawce do art. 270 ust. 1 i 2 oraz polega- co najmniej 2-letni program nauczania zawodowego, jącej na dodaniu ust. 1a i 3–5 Senat określa m.in., które po spełnieniu warunków wymaganych w ustawie dla z dotychczasowych przepisów wykonawczych zacho- utworzenia uczelni zawodowej, przekształcić w uczel- wują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonaw- nię prowadzącą studia pierwszego stopnia. czych wydanych na podstawie niniejszej ustawy. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Przystępujemy do głosowania. Przystępujemy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 269. po- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 282. poprawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Kto jest przeciw? Kto jest przeciw? 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 232 Punkt 7. porządku dziennego – głosowanie

Marszałek o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypo- Kto się wstrzymał? spolitej Polskiej w Unii Europejskiej. Oddano 385 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu Sprawozdania te zostały paniom i panom posłom poprawki. doręczone odpowiednio w drukach nr 4367 i 4393. Stwierdzam, że Sejm ją przyjął. W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii W 283. poprawce do art. 272 pkt 1 Senat proponuje, Konwentu Seniorów, marszałek Sejmu podjął decyzję aby przepisy art. 91 oraz art. 148 weszły w życie o uzupełnieniu porządku dziennego o punkty obejmu- z dniem 1 stycznia 2007 r. jące rozpatrzenie tych sprawozdań. Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. Proponuję, aby Sejm wyraził zgodę na zastosowanie Przystępujemy do głosowania. klauzuli z art. 54 ust. 5 regulaminu Sejmu, a także wy- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 283. po- słuchał 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. i kół w dyskusjach nad tym punktami porządku dzien- Kto jest przeciw? nego. Kto się wstrzymał? Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będą uważał, że Sejm Oddano 388 głosów. Większość bezwzględna wyno- propozycję przyjął. si 195. Głosów za było 33, pozostałych 355 – przeciw. Sprzeciwu nie słyszę. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej Dodane punkty rozpatrzymy w dniu dzisiejszym w większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. godzinach wieczornych. W 284. poprawce do art. 272 Senat proponuje dodać Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 14. porząd- pkt 1a stanowiący, że art. 104–147 oraz 149–155 wcho- ku dziennego: Informacja o działalności Rzecznika dzą w życie z dniem 1 września 2006 r. Praw Obywatelskich za 2004 r., z uwagami o stanie Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela Przystępujemy do głosowania. (druk nr 4011) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawie- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 284. po- dliwości i Praw Człowieka (druk nr 4191). prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Proszę o zabranie głosu rzecznika praw obywatel- Kto jest przeciw? skich pana prof. Andrzeja Zolla w celu przedstawienia Kto się wstrzymał? informacji. Oddano 390 głosów. Większość bezwzględna wyno- Bardzo proszę, panie profesorze. si 196. Był 1 głos za, 388 – przeciw, 1 wstrzymujący. Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu przyjął. Rzecznik Praw Obywatelskich W 285. poprawce do art. 272 pkt 2 Senat proponuje, Andrzej Zoll: aby z dniem 1 października 2006 r. wszedł w życie również art. 195. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje dzisiejsze Komisja wnosi o przyjęcie tej poprawki. wystąpienie ma charakter szczególny, ponieważ nie Przystępujemy do głosowania. tylko informuję o mojej działalności i stanie przestrze- Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem 285. po- gania wolności i praw człowieka i obywatela w 2004 r., prawki Senatu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. ale również tym wystąpieniem zamykam i podsumo- Kto jest przeciw? wuję 5-letnią kadencję czwartego już z rzędu rzecznika Kto się wstrzymał? praw obywatelskich. Oddano 391 głosów. Wszystkie przeciw odrzuceniu Obejmując tę funkcję, byłem do pewnego stopnia poprawki. naiwny. W swoim pierwszym parlamentarnym wystą- Stwierdzam, że Sejm ją przyjął. pieniu powiedziałem bowiem, że będę mierzył swój suk- Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek ces lub porażkę liczbą wpływających do mnie skarg. Senatu do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Miałem wtedy na myśli to, iż malejąca ich liczba będzie (Oklaski) miernikiem właściwie sprawowanej przeze mnie służby Na tym zakończone zostały głosowania. publicznej. Okazało się jednak, że im intensywniej ba- Ogłaszam 5 minut przerwy. dałem sprawy związane z wolnościami i prawami czło- wieka, tym więcej problemów występowało w tej sferze. (Przerwa w posiedzeniu od godz. 20 min 04 Liczba spraw kierowanych do mnie wzrosła z 50 tys. do godz. 20 min 09) przed 5 laty do blisko 60 tys. w ubiegłym roku. Nie są to jednak same skargi, gdyż wiele kwestii było podejmowanych z urzędu czy na skutek sygnałów mediów. W moim Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: biurze przyjęto w 2004 r. ok. 5 tys. interesantów i przeprowadzono prawie 21 tys. rozmów telefonicznych in- Wysoki Sejmie, wznawiam obrady. formujących obywateli o ich sytuacji prawnej. Wystoso- Właściwe komisje przedłożyły sprawozdania o sta- wałem ponad 270 wystąpień o charakterze generalnym, nowiskach Senatu w sprawie ustaw w zmianie ustawy z czego 92 wystąpienia adresowane do organów państwa o produktach biobójczych oraz o zmianie ustawy wyposażonych w prawo inicjatywy legislacyjnej stano- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 233

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll ny rekord, gdy liczba stron Dziennika Ustaw przekro- czyła 21 tys. Dla przypomnienia wskażę tylko, że przed wiło inspirację prawodawczą. Skierowałem 21 wniosków ćwierćwieczem Dziennik Ustaw liczył zaledwie 328 do Trybunału Konstytucyjnego i przystąpiłem do 10 stron. Oczywiście było to w diametralnie różnych wa- skarg konstytucyjnych. Wniosłem też 47 kasacji do Sądu runkach ustrojowych, ale transformacją i przystąpie- Najwyższego oraz skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu niem do Unii Europejskiej, a w konsekwencji do jej Administracyjnego. niewątpliwie rozbudowanego porządku prawnego, nie W zestawieniu z liczbą ponad 15 mln decyzji admi- da się jednak wszystkiego wytłumaczyć. Zbyt często nistracyjnych oraz ponad 10 mln spraw załatwionych zmiana prawa lub uchwalenie nowego aktu normatyw- przez sądy w 2004 r. liczba problemów, z którymi nego ma być panaceum na powstałe trudności. Nie jest zwracali się do mnie obywatele, może wydawać się takim panaceum. Może być to jedynie przejściowe niewielka. Często jednak poszczególne sprawy, które uspokojenie sumienia parlamentarzysty. By zmienić do mnie trafiały, były sygnałami szerszych zjawisk ła- prawo, trzeba bardzo dobrze znać przyczyny złego mania praw człowieka lub obywatela. Niestety, pań- funkcjonowania prawa dotychczas obowiązującego, stwo polskie, co stwierdzam z wielką przykrością, ale być pewnym, że w drodze wykładni obowiązującego i z poczuciem odpowiedzialności, nie jest przyjazne prawa nie da się uzyskać zamierzonych rezultatów, obywatelowi, i to na płaszczyźnie wszystkich funkcji i mieć pewność, że wprowadzone zmiany nie przynio- przez nie pełnionych. są efektów niepożądanych, bardziej szkodliwych niż Przepis art. 2 konstytucji mówi o demokratycznym wynikające z obowiązującego stanu prawnego. państwie prawa i w sensie normatywnym Polska takim Jestem już doświadczonym prawnikiem i coraz bar- państwem jest. Podstawowe prawa człowieka w naszym dziej sceptycznie patrzę na siłę sprawczą zawartą w państwie są oczywiście zapewnione. Patrząc dziś na przepisie prawa. Prawo nie jest w stanie załatwić Polskę, często zapominamy o tym, jaki to był kraj, jakie wszystkiego, to nie jest omnipotentny instrument. to było państwo 16 lat temu. Poruszamy się w pewnych Przed przyszłym parlamentem stoi podstawowe zada- obszarach, które obecnie uważamy za normalne, ale w tym nie – uproszczenie prawa. Parlament powinien się skon- pierwszym okresie trzeba było o nie walczyć. centrować na uchylaniu przepisów, porządkowaniu, eliminowaniu tych obszarów, które świadczą o przere- Chciałbym zwrócić uwagę na niezmiernie ważny gulowaniu. Należałoby przygotować ustawę o tworze- dla państwa prawa sektor, na prawo wyborcze. Obec- niu prawa, ustalającą procedurę jego stanowienia. nie, a nie muszę na tej sali tego przypominać, że z uwa- Przed dwoma laty zastanawiałem się, zresztą nie ja gi na zbliżającą się jesień wyborczą jest to temat nad- jeden, ale w gronie prawników, nad utworzeniem kra- zwyczaj aktualny, nikt poważny nie kwestionuje rze- jowej rady legislacyjnej. Do niej trafiałyby najważniej- telności wyborów przeprowadzanych w Polsce. Od sze projekty ustaw, a rada oceniałaby ich wartość me- początku przemian mamy pewność, że są to wybory rytoryczną i prawną. Parlament podejmowałby, oczy- uczciwe. Natomiast w wielu państwach uczciwe wybo- wiście, suwerenne decyzje, ale być może po zapoznaniu ry wcale nie stanowią standardu. W Polsce zapomnie- się z opinią rady, że mamy do czynienia z nieudanym liśmy już, oby na zawsze, o fałszowaniu i podrzucaniu projektem, podejmowałby decyzje nieco ostrożniej. głosów. Jeżeli występują jakieś nieuczciwości, to po Być może dzięki temu udałoby się uniknąć wielu po- stronie uczestników wyborów, na przykład przy zbie- myłek legislacyjnych. Opinia takiej rady powinna być raniu podpisów. Nawiasem mówiąc, należy ubolewać, bezwzględnie wymagana w wypadku nowelizacji ak- że tak wolno pracują organa wymiaru sprawiedliwości, tów podstawowych, takich jak kodeksy lub ustawy re- iż przed upływem kadencji nie uda się wydać w tych gulujące zasadnicze problemy w danej dziedzinie życia sprawach prawomocnych orzeczeń, co niezwykle osła- społecznego. Pożądane byłoby także stworzenie urzę- bia prewencyjną funkcję prawa. dowego dziennika promulgacyjnego w formie elektro- Są też inne sfery życia, w których dużo osiągnęliśmy. nicznej, w którym byłyby publikowane powszechnie Podstawowe prawa i wolności człowieka są w Polsce obowiązujące akty prawne. Wymaga także rozważenia w zasadzie respektowane i realizowane. Do ideału do- problem zwiększenia profesjonalizmu tłumaczeń tek- chodzi się jednak z czasem, a w tym czasie rosną rów- stów prawa europejskiego, podlegających bezpośred- nież wymagania. Wielokrotnie, również przed Wysoką niemu stosowaniu w polskim porządku prawnym. Izbą, powtarzałem, że każdy obywatel ma prawo do do- Mamy administrację, która w mniejszym stopniu brze funkcjonującego państwa, czyli poprawnej, przy- jest przewodnikiem spraw obywatela, a bardziej uwa- zwoitej legislacji, skutecznej egzekucji prawa przez wła- ża się za nieomylną władzę. Nie zmienił tej sytuacji dzę wykonawczą i władzę sądowniczą. Ze wszystkimi przetłumaczony w moim biurze i opatrzony komenta- tymi sektorami działalności państwa jest niedobrze. rzem mego zastępcy prof. Świątkiewicza szeroko po- Parlament tworzy nadmierną ilość przepisów, czę- pularyzowany we wszystkich możliwych okoliczno- sto w pośpiechu, niespójnych ze sobą, niezrozumiałych, ściach Europejski Kodeks Dobrej Administracji, przy- nieułatwiających życia obywatelowi oraz nieprzyja- pominający urzędnikom o ich obowiązkach. Normy znych dla niego. Ze względu na stopień skomplikowa- tego kodeksu, których stosowanie zalecone jest w or- nia i inflację przepisów prawo zatraciło funkcję moty- ganach Unii Europejskiej przez Parlament Europejski, wowania obywateli do postępowania zgodnie z przepi- winny być wzorem, a także miernikiem działań pol- sami. Nie może być inaczej, jeżeli w 2004 r. padł kolej- skiego urzędnika. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 234 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll Nie jestem przeciwnikiem lustracji osób kandydu- jących na określone funkcje łączące się z zaufaniem Występuje zjawisko skorumpowania urzędników. publicznym, ale w tej materii niezmiernie ważne jest Korupcję, tę chorobę trawiącą naszą demokrację, mu- zachowanie ustalonych wcześniej procedur. W swoim simy zwalczyć, tym bardziej że korupcja i inne patolo- wystąpieniu do marszałka Sejmu z dnia 15 czerwca giczne zjawiska występują w bardzo dużym nasileniu tego roku złożyłem zastrzeżenia do ostatnich praktyk wśród tych służb państwowych, które powinny cieszyć polegających na ujawnianiu personaliów osób współ- się szczególnym zaufaniem. Na przykład, gdy takie pracujących rzekomo z organami służb specjalnych zjawiska występują w policji, to nie powinny mieć PRL. Pozwolę sobie zacytować w tym miejscu ostatnią miejsca żadne kompromisy i rozmywanie odpowie- frazę tego listu: „Powtórzyć muszę to, co napisałem dzialności. Jeżeli jeszcze wiadomo, że wokół nich toczy w mym oświadczeniu z 1 lutego, że dochodzenie do się jakaś gra polityczna, to wówczas trzeba niepopraw- prawdy o trudnych i bolesnych sprawach naszej prze- nych graczy usunąć i uniemożliwić im psucie państwa. szłości nie może odbywać się w sposób rodzący nowe Sądzę, że do zwalczania korupcji nie wystarczy aparat rzesze pokrzywdzonych, tym razem pokrzywdzonych w postaci prawa karnego, jakim dysponuje państwo. przez III Rzeczpospolitą. Byłby to bowiem triumf to- Dlatego w moim przekonaniu powinniśmy w pełni zre- talitarnego systemu”. alizować tę zasadę konstytucyjną, którą mamy, lecz jej Nie może być uznawane za dopuszczalne w państwie nie wykorzystujemy do końca. Obserwuję niejawność prawa, aby osoba pomówiona o niegodne zachowanie nie procedur, zasłanianie się ochroną danych osobowych mogła podjąć obrony ze względu na zakaz dostępu do wtedy, gdy obywatel powinien mieć pełne prawo do źródeł informacji i żeby sąd lustracyjny odmawiał w ta- informacji publicznej. Przejrzystość działań urzędni- kich wypadkach przeprowadzenia postępowania. czych, eliminacja nepotyzmu powinny stać się w ich Wysoki Sejmie! Narzekamy, i słusznie, na sądow- pracy regułą. Pełna transparentność działania organów nictwo, a zwłaszcza przewlekłość postępowania i orga- władzy musi być zasadą wynikającą z Konstytucji Rze- nizację pracy w sądach. Nastąpiła tu jednak pewna czypospolitej Polskiej i rozwijającej jej postanowienia poprawa, bowiem sądy załatwiają dziś więcej spraw niż ustawy o dostępie do informacji publicznej. Uważam, do nich wpływa. To może wskazywać na to, że najgor- że transparentność działań każdej władzy publicznej sze w sądownictwie mamy już za sobą i teraz należy tę jest najlepszym środkiem w walce z korupcją i innymi tendencję umocnić. Ale jest wiele spraw zaległych, nie- patologicznymi zjawiskami w funkcjonowaniu admi- załatwionych w odpowiednim czasie, w których długo- nistracji. Pamiętajmy, że tajemnica ma być wyjątkiem, trwałość postępowania może prowadzić do ich przedaw- a nie zasadą. nienia albo do kierowania spraw przez zainteresowa- Środkiem służącym temu celowi powinno być tak- nych do Międzynarodowego Trybunału Praw Człowie- że obiektywne funkcjonowanie środków masowego ka w Strasburgu. Na tym tle wskazać należy na wpro- przekazu. Prawo do informacji winno mieć pierwszeń- wadzenie w 2004 r. do polskiego porządku prawnego stwo wszędzie tam, gdzie ingerowanie w prywatność środka odwoławczego w przypadku przewlekłości pro- osób pełniących funkcje publiczne staje się nieodzow- cesu, do czego przyczyniły się wiążące Polskę normy nym elementem skutecznej kontroli sprawowanej przez traktatowe, jak również – co stwierdzam nie bez satys- demokratyczne społeczeństwo. Wolność i niezależność fakcji – moje postulaty. mediów w tym zakresie jest nie do przecenienia. Media Istotne było przywrócenie rzecznikowi praw obywa- jednak, korzystając z przydanej im w demokratycznym telskich prawa do wnoszenia skargi kasacyjnej w spra- społeczeństwie wolności, muszą czuć się odpowie- wach cywilnych w wydłużonym do 6 miesięcy terminie dzialne za słowo. Podawanie do wiadomości publicznej oraz umożliwienie korzystania z nowego nadzwyczajne- przez przedstawicieli czwartej władzy konkretnych go środka zaskarżenia, potocznie nazywanego skargą materiałów nie może nieść zagrożeń dla różnych war- w obronie prawa. Niezbędny staje się legislacyjny moni- tości konstytucyjnych, a zwłaszcza prowadzić do toring wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Była o tym krzywdy ludzkiej na wielką skalę i naruszać godność dzisiaj mowa w czasie informacji składanej przez preze- człowieka, która jest zasadą zasad, źródłem wszelkich sa Trybunału Konstytucyjnego. Wyroki te nie zawsze praw i wolności człowieka i obywatela. zostają wykonane w terminie przez Radę Ministrów, W moim biurze można znaleźć liczne przykłady a także przez parlament, które to organy najczęściej konsekwencji, jakie miało opublikowanie tzw. listy przecież inicjują działalność prawodawczą. Należałoby Wildsteina. W sprawie tej zabrałem publicznie głos 1 postulować w tym zakresie większą aktywność legisla- lutego 2005 r., wskazując na niedopuszczalność wy- cyjną prezydenta Rzeczypospolitej, który powinien zgła- korzystywania bazy danych z komputera Instytutu szać inicjatywę w tych wypadkach, w których parlament Pamięci Narodowej przez polityków, politycznie za- pozostaje w zwłoce z wypełnieniem luki powstałej na angażowanych dziennikarzy dla celów powszechnej skutek zdyskwaliﬁkowania przepisów wyrokiem Trybu- lustracji, bez gwarancji ochrony praw osób dotknię- nału Konstytucyjnego. tych tym procederem. Szczególnie przykrym rezulta- Jednakże większe niż do sądownictwa zastrzeżenia tem takiego nieodpowiedzialnego działania była m.in. mam do pracy prokuratury za oportunizm i często tak- obraza pamięci jednego z bohaterów polskiego pań- że bardzo niedokładne przyjrzenie się sprawie. Wiele stwa podziemnego, autora „Kamieni na szaniec” spraw umorzonych przez prokuratora jest kontynuowa- Aleksandra Kamińskiego, w której to sprawie również nych na skutek mojej interwencji. Mam zastrzeżenia do wypowiadałem się publicznie. pracy prokuratury ze względu na uleganie wpływom 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 235

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll nia się orzeczenia sądowego. Jak wskazują kierowane do mnie skargi, warunek ten jest w licznych wypadkach politycznym. W toku kadencji niejednokrotnie zgłasza- nawet ze względów czysto proceduralnych niemożliwy łem postulaty reformy tej instytucji, a przede wszyst- do spełnienia. kim rozdzielenia stanowisk ministra sprawiedliwości Problemem jest nierespektowanie unormowań doty- i prokuratora generalnego. czących czasu pracy. Odrodziło się naganne postępowa- Panie i Panowie Posłowie! Dla Polski podstawowe nie niektórych sieci handlowych, szeroko nagłośnione znaczenie ma walka z bezrobociem powodującym m.in. w mediach, wobec pracowników zatrudnionych w tych zjawisko wykluczenia społecznego. Problem sanacji ryn- sieciach, wykonujących obowiązki ponad siły, zastrasza- ku pracy wobec utrzymującego się od wielu lat bardzo nych groźbami zwolnienia z pracy. W sprawach narusze- wysokiego poziomu bezrobocia, ocenianego w różnych nia praw pracowniczych konsekwentnie występowałem okresach w przedziale 17–19%, nadal ma wręcz kluczo- do organów Państwowej Inspekcji Pracy i organów pro- we znaczenie, pierwszoplanowy wymiar i wymaga kuratury, wychodząc z założenia, iż skoro zgodnie z dy- spójnych działań ze strony władz publicznych, praco- rektywą art. 24 konstytucji praca znajduje się pod ochro- dawców i związków zawodowych, przedstawicieli me- ną Rzeczypospolitej Polskiej, to organy państwa zobo- diów i całego społeczeństwa. W sytuacji, w jakiej obec- wiązane są reagować na naruszenie tych praw. nie znajduje się Polska wiele krajów europejskich do- Szeroko nagłaśniana w mediach nowelizacja Ko- pracowało się ciekawych rozwiązań instytucjonalnych deksu pracy, mająca za cel przeciwdziałanie zjawisku, i prawno-ﬁnansowych, których celem jest stworzenie które nazywamy mobbingiem, była przedmiotem kon- korzystnych warunków dla rozwoju gospodarki spo- ferencji, jaka odbyła się w moim biurze w październiku łecznej jako nowej formy aktywności obywatelskiej 2004 r. W jej podsumowaniu wyraziłem pogląd, że to zmniejszającej patologiczne zjawisko wykluczenia spo- zjawisko ma chyba odwieczny charakter, zmienił się łecznego. jednak kontekst sytuacyjny, i to bardzo wyraźnie, w cią- Jest też problem, który, jak się obawiam, nie jest gu ostatnich 16 lat. To się wiąże z transformacją ustro- dostrzegany przez władze. Wielu bezrobotnych straci- jową, ale też z tym, że my dzisiaj jesteśmy bardziej ło zdolność do pracy. Jeżeli człowiek przez kilka lat jest świadomi naszej godności i czujemy się ludźmi wolny- bezrobotny, to zanika w nim potrzeba polepszenia swo- mi. Ze względu na to, że z punktu widzenia pracowni- jego bytu. Nawet jeśli otrzyma taką szansę, to nie poka nie jest to wolny rynek, pracownik jest zmuszony, traﬁ z niej skorzystać. Należałoby opracować skutecz- jeżeli ma miejsce pracy, tego miejsca się trzymać. Pra- ną terapię. Wydajemy pieniądze na kursy i szkolenia cownik nie ma więc w stosunkach pracy swobody, i to dla bezrobotnych, lecz często dają one pracę wyłącznie oczywiście wyzwala u niego stres, a u pracodawcy po- organizatorom tych szkoleń zamiast efektywnie poma- czucie przewagi. Wykształcone już bardzo dawno temu gać bezrobotnym. Programy prowadzonych szkoleń mechanizmy chroniące pracownika zaczynają w tej często nie uwzględniają potrzeb na rynku pracy. Dla- sytuacji zawodzić. Nie wszędzie działa ochrona ze stro- tego uważam, że należy bardziej rozsądnie wydawać ny związków zawodowych bądź też ochrona ta jest pieniądze na pomoc społeczną. dalece nieskuteczna. Rola związków się dzisiaj zmie- Poziom przestrzegania przez pracodawców przepi- niła, a mówiąc wprost, znacznie osłabła. Związki za- sów prawa pracy jest wysoce niezadowalający. Niebez- wodowe odegrały bardzo dużą rolę polityczną w prze- pieczną tendencją jest uchylanie się pracodawców od mianach demokratycznych w Polsce, ale straciły obecnie zapłaty za pracę już wykonaną. Zaniechanie pracodaw- funkcję typową dla związku zawodowego. Świadczy cy w tym zakresie oznacza brak elementarnego szacun- o tym podany przeze mnie przykład związany z dzia- ku dla porządku prawnego i rażąco narusza godność łalnością marketów. pracownika. Uważam, że trzeba szybko zmienić prze- Przyjazny odzew odnajdowałem we współpracy z or- pisy ustawy z 1993 r. o ochronie roszczeń pracowni- ganizacjami obywatelskimi, do której zostałem zobowią- czych w razie niewypłacalności zakładu pracy. Przy- zany ustawowo w wyniku nowelizacji ustawy o rzeczniku znane w tej ustawie uprawnienia do otrzymania pienię- praw obywatelskich w 2000 r. poprzez dodanie do jej tre- dzy z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracow- ści art. 17a. Ale to nie ów zabieg legislacyjny spowodo- niczych nie mogą mieć charakteru pozornego czy wał, że współdziałanie z organizacjami obywatelskimi niemożliwego do realizacji ze względów prawnych lub stało się jednym z priorytetów mojej działalności. Za- faktycznych, a tak się często dziś dzieje. Napływają do wsze uważałem, że są one naturalnym sojusznikiem mnie skargi od osób, którym fundusz odmówił przewi- rzecznika praw obywatelskich, a społeczeństwo oby- dzianych w ustawie z 1993 r. świadczeń. W wielu spra- watelskie celem, do którego powinni wszyscy dążyć. wach odmowa następuje z powodu długiego trwania Dlatego byłem inicjatorem lub współinicjatorem wielu sądowego postępowania upadłościowego. Przepisy o za- programów promujących inicjatywy społeczne i samo- spokojeniu roszczeń pracowniczych nie uwzględniają rządowe. Przykładem może być „Ruch przeciw bezrad- bowiem realiów funkcjonowania polskiego wymiaru ności społecznej”. Jestem sygnatariuszem deklaracji, sprawiedliwości. Ustanie stosunku pracy osoby upraw- która powołała ten ruch do życia. Spotykamy się co nionej musi nastąpić według tych przepisów w okresie roku. Ruch nasz, jak myślę, spełnia swoją rolę, aktywi- nie dłuższym niż 6 miesięcy, poprzedzającym datę po- zuje obywateli, a nie są to zadania łatwe. Ten ruch ma stanowienia sądu o upadłości bądź datę uprawomocnie- przeciwdziałać postawie wycofania się i ustawiania na 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 236 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll członków komisji sejmowej. Szkoda, że zmarnowano szansę rozpoczęcia budowy w Polsce sieci biur porad marginesie życia społecznego. Jednym z priorytetów prawnych jako elementu pomocy społecznej. zadań ruchu jest promowanie gospodarki społecznej Z mieszanymi uczuciami przyjmuję uchwalenie jako skutecznej drogi do zapobiegania wykluczeniu przez parlament ustawy o zmianie ustawy Prawo o ad- społecznemu. Temu zagadnieniu będzie poświęcona wokaturze i niektórych innych ustaw, niepodpisanej najbliższa, V konwencja ruchu, która odbędzie się tra- jeszcze przez prezydenta Rzeczypospolitej. Konieczne dycyjnie w dniu 10 listopada w Krakowie. Ruch ma też było otworzenie dostępu do wykonywania zawodów przeciwdziałać postawie bezradności wobec tego, co prawniczych wszystkim posiadającym odpowiednie się dzieje w państwie, ma zachęcać obywateli do więk- kwalifikacje. Szkoda jednak, że wyraźnie zarysowane szej aktywności w życiu państwowym, niezależnie od strony sporu, które wystąpiły przy opracowaniu tej ich sytuacji materialnej. Mam tu na myśli na przykład ustawy, nie szukały kompromisu. Wydaje się bardzo powstrzymywanie się od aktu głosowania w czasie wy- ryzykownym rozwiązaniem zwolnienie z obowiązku borów. To nieprawda, że niewiele od nas zależy. aplikacji adwokackiej i złożenia egzaminu adwokac- Z ruchem tym koresponduje konkurs „Pro publico kiego każdego, kto w obojętnie jakim czasie złożył bono”, corocznie promujący najlepszą inicjatywę oby- egzamin sędziowski, prokuratorski, radcowski lub no- watelską. Nadal przewodniczę kapitule tego konkursu. tarialny (nowy art. 66 tej ustawy). Nie mogę też pominąć „Programu oświęcimskiego”. Po Istotną rolę we wspieraniu świadczenia osobom ubo- latach, w 2002 r. właśnie z Oświęcimia popłynęło moje gim pomocy prawnej obok organizowanych przez pań- przesłanie do uczestników konferencji europejskich stwo biur porad prawnych powinny odegrać organizacje ombudsmanów. Przesłanie to związane było z inicjatywą obywatelskie, w tym studenckie poradnie prawne, tak stworzenia w Oświęcimiu centrum praw człowieka, na zwane kliniki prawa, których działalności od lat patro- które będzie się składać szereg szczegółowych projek- nuję. Wydaje się jednak, że absurdalnym rozwiązaniem tów. Są one wzajemnie komplementarne i obejmują jest forsowana przez Ministerstwo Finansów idea, aby utworzenie w Oświęcimiu uczelni humanistycznej, co – co pragnę wyraźnie podkreślić – świadczone nieod- już się stało, przyznawanie Międzynarodowej Nagrody płatnie na zasadzie non profit społeczne usługi prawne Praw Człowieka imienia Jana Pawła II, również w tym były obłożone podatkiem od towarów i usług VAT. Po roku ta nagroda została przyznana po raz pierwszy, raz kolejny interweniowałem w tej sprawie, dotychczas w końcu założenie parku pojednania narodów – ogrodów jednak nieskutecznie, w resorcie finansów. Europy w Oświęcimiu, nawiązującego swą ideą do tego, Programy te niejako spina kontynuowany od 2001 r. co w okresie wojny działo się po drugiej stronie rzeki program „Edukacja dla rozwoju”, którego celem jest czu- w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Przed- wanie nad realizacją prawa do edukacji, jednego z pod- sięwzięcia te, będące przejawem inicjatywy obywatel- stawowych praw człowieka, warunkującego korzystanie skiej, pozwalają postrzegać Oświęcim nie tylko jako miejsce zagłady, lecz także jako miasto, w którym dzie- z innych, w szczególności z prawa do świadomego i ak- ją się rzeczy pozytywne, o istotnym ogólnoludzkim zna- tywnego uczestniczenia w życiu społecznym. Wątkiem czeniu. Zjawiska te są w pełni czytelne dla ludzi o róż- przewodnim prac w 2004 r. i konsekwencją prac prowa- nych orientacjach politycznych i obyczajach, a także róż- dzonych w latach ubiegłych, w szczególności diagnozy nych religiach. Nie można bowiem zapominać, że Oświę- stanu polskiej polityki edukacyjnej i postulatów zawar- cim jest dzisiaj żywym miastem, z typowymi problema- tych w materiale „Obywatelska odpowiedzialność za mi dla naszej społeczności, z radościami mieszkańców edukację narodową”, była kwestia uspołecznienia syste- i nurtującymi ich smutkami, planami i marzeniami. Na mu oświaty oraz otwarta przez mnie publiczna debata okoliczności te zwróciłem uwagę w kolejnym przesłaniu nad Kartą nauczyciela i jej przystawalnością zarówno do z 27 stycznia 2005 r., tym razem skierowanym do uczest- realiów obecnego systemu edukacji, jak i do wyzwań, ników obchodów 60. rocznicy oswobodzenia obozów jakie stoją przed polską polityką edukacyjną. Dotyczyła Auschwitz-Birkenau. ona w szczególności sytuacji samorządów, które z coraz Kolejnymi prowadzonymi przeze mnie programami większym trudem ponoszą narzucone przez kartę kosz- są „Społeczeństwo obywatelskie na rzecz prawa dostępu ty prowadzenia szkół, nierównego traktowania nauczy- do informacji publicznej” oraz „Poradnictwo obywatel- cieli wykonujących zawód w placówkach publicznych skie i prawne”. W ramach tego ostatniego programu nie- i niepublicznych, przywrócenia prestiżu zawodowi na- zmiernie ważną inicjatywą ustawodawczą są, jak sądzę, uczyciela, wprowadzenia mechanizmów i dobrej prak- działania na rzecz rozpoczęcia budowy sieci biur porad tyki, bliższej współpracy szkoły z rodzicami i większe- prawnych. Projekt tej ustawy powstał w ścisłej współ- go uspołecznienia systemu szkolnego. Reforma edukacji pracy ministra sprawiedliwości z moim biurem i organi- nie jest prowadzona konsekwentnie. Brak wizji eduka- zacjami obywatelskimi. Jest to bardzo ważne doświad- cyjnej, programu na wiele lat. Młodzież zaczyna się czenie, które w moim przekonaniu ma wręcz modelowy uczyć według jednej koncepcji, która potem kilka razy charakter. Może lepiej by było, gdybyśmy w większym się zmienia. Zabiegam o to, by powstała długofalowa stopniu angażowali obywateli w tworzenie prawa. Je- koncepcja edukacyjna ponad politycznymi podziałami. stem jednak zaskoczony, że kilkakrotnie musiano prze- Trzeba też umożliwić szersze kształcenie ludziom doro- suwać pierwsze czytanie projektu z uwagi na absencję słym, by mogli konkurować na europejskim rynku pra- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 237

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll warto przypomnieć, gdyż niektórzy politycy z uporem twierdzą coś innego, nie gwarantuje darmowej opieki cy. Z uwagą śledziłem dzisiaj zakończenie prac legisla- zdrowotnej, lecz daje prawo do równego, niezależnego cyjnych nad ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym. od sytuacji finansowej, dostępu do świadczeń zdrowot- Zawsze szczególnie bliskie mi były i są sprawy nych finansowanych ze środków publicznych. I tu jawi rodziny. Przed dwoma laty proponowałem powołanie się problem tzw. koszyka świadczeń, który ma się nale- odrębnego resortu do tych spraw. Ponawiam ten po- żeć każdemu. Ale ten koszyk musi być ściśle określony, stulat, rodzina jest bowiem podstawową i zarazem skonfrontowany z możliwościami finansowymi państwa. bardzo istotną wartością. Sprawy rodziny należą jed- Potem trzeba się zastanowić, jak zorganizować ochronę nak do kompetencji kilku resortów i w każdym z nich zdrowia opartą już na odpłatności. Oznacza to, że ponad znajdują się na dalszym planie. Dlatego nie ma spójnej ten koszyk mamy partycypować w kosztach. Natomiast polityki w sprawach rodziny. Ten podstawowy dla za tych, których nie stać na dodatkowe ubezpieczenie, społeczeństwa problem powinien być centralnym dla powinien je zapłacić budżet państwa w ramach pomo- ministra o konstytucyjnych uprawnieniach. Wielki cy społecznej. mój niepokój, a nawet protest z mojej strony wywoła- Równość w dostępie do opieki zdrowotnej jest, jak ła likwidacja funduszu alimentacyjnego, przyczynia- powiedziałem przed chwilą, normą konstytucyjną. Róż- jąca się do zaostrzenia tragicznej sytuacji materialnej nicowanie tego dostępu na przykład ze względu na wiek wielu rodzin. Uważam, że było to jedno – nie waham pacjenta nosi więc znamiona niekonstytucyjności. Dla- się użyć tego słowa – z bardziej skandalicznych roz- tego tak bardzo zbulwersowała mnie informacja o dys- wiązań, w ogóle nieprzemyślanych i wprowadzających kryminacji pacjentów powyżej 65 roku życia cierpiących istotne zagrożenie dla bytu rodziny. Jeżeli weźmiemy na schorzenia nowotworowe, którym Narodowy Fun- pod uwagę wzrost liczby rozwodów czy separacji po- dusz Zdrowia odmawia refundowania skutecznego, lecz zorowanych po to, żeby uzyskać prawo do uzyskania niewątpliwie o wysokich kosztach, leczenia. Interwenio- zasiłku, to widać, jakie ta ustawa pociągnęła za sobą wałem w tej sprawie u prezesa Narodowego Funduszu skutki społeczne, groźne dla funkcjonowania polskich Zdrowia, znajdując w moim przekonaniu zrozumienie. rodzin. A przecież skutki tej ustawy można było prze- O dopuszczeniu do leczenia mogą decydować tylko kry- widzieć. Ustawodawcy zabrakło jednak dostatecznej teria lecznicze, a nie sam wiek pacjenta. wyobraźni. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgod- Wysoka Izbo! Proces dostosowujący realizację kon- ności istotnych rozwiązań tej ustawy z konstytucją. stytucyjnych praw socjalnych do sytuacji gospodarczej Niedawno odbyła się w moim biurze konferencja na wymaga zachowania równowagi pomiędzy istniejący- temat egzekucji alimentów. Wzięli w niej udział komi możliwościami a poziomem usprawiedliwionych biety wierzycielki, komornicy, sędziowie, przedstawi- potrzeb obywateli i powinien odbywać się z poszano- ciele Ministerstwa Polityki Społecznej. Wyszło na jaw waniem konstytucyjnych zasad sprawiedliwości spo- wiele absurdów istniejących w naszym porządku prawnym, utrudniających egzekucję alimentów. Sprawą łecznej, ochrony zaufania do państwa i stanowionego konieczną jest kompleksowe rozwiązanie tego proble- przezeń prawa oraz równości. Z tego punktu widzenia mu przy przyjęciu założenia, że obowiązek alimenta- największe kontrowersje budziły: zmiana metody wa- cyjny ciąży na rodzicach, a nie na państwie. Na pań- loryzacji emerytur i rent i związany z tym brak gwa- stwie natomiast spoczywa obowiązek wsparcia upraw- rancji utrzymywania świadczeń na odpowiednim po- nionego do alimentów. ziomie wartości realnej, obniżenie wysokości podstawy W zasadzie nie brałem udziału w pracach legislacyj- zasiłku chorobowego po ustaniu okresu ubezpiecze- nych, jednakże ważne względy społeczne nakazywały nia, wykluczenie możliwości deklarowania faktycz- mi odejście czasami od tej zasady. Miało to miejsce na nego dochodu przy ustalaniu uprawnień do świadczeń przykład w przypadku prac nad projektem obywatel- rodzinnych i z pomocy społecznej wobec osób opodat- skim ustawy o zakazie promowania przemocy w środ- kowanych ryczałtowym podatkiem dochodowym, jak kach masowego przekazu. Mój niepokój budzi w szcze- również ograniczenie możliwości podlegania ubezpie- gólności niedokończenie prac nad tą ustawą, rozpoczę- czeniu społecznemu rolników przez osoby prowadzą- tych jeszcze na samym początku IV kadencji Sejmu. ce równolegle, lecz w niewielkim rozmiarze, działal- W ostatnich latach nastąpiła dalsza dekompozycja ność gospodarczą. Duże niezadowolenie środowiska systemu ochrony zdrowia. Każdy, bez względu na oby- weteranów walk o niepodległość w związku z art. 19 watelstwo, na jego różne właściwości, ma konstytucyj- konstytucji wywołały regulacje prowadzące najpierw ne prawo do ochrony zdrowia. Trzeba jednak uściślić do wyodrębnienia kategorii osób represjonowanych, pewne sprawy. Mamy prawo do świadczeń z funduszy a następnie do ograniczenia dotychczasowego zakre- publicznych, ale w ograniczonym zakresie. Żadnego su przysługujących im uprawnień. Nie zawsze osoby, państwa nie stać na zapewnienie w pełni bezpłatnej którym odmówiono prawa do renty z tytułu niezdolno- opieki zdrowotnej na najwyższym poziomie przy ciągle ści do pracy lub które utraciły prawo do wcześniejszej wzrastających kosztach związanych z postępem wiedzy emerytury z tytułu opieki nad niepełnosprawnym i technologii medycznych. Musimy zrozumieć, że z fun- dzieckiem, uzyskiwały dostęp do uzupełniających pra- duszy publicznych możemy zapewnić tylko pewną wo do zabezpieczenia społecznego świadczeń z pomo- część świadczeń zdrowotnych. Nasza konstytucja, co cy społecznej. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 238 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll Utrzymuje się sygnalizowana również w latach ubie- głych niespójność nadmiernie rozbudowanego i skom- Nie dostrzegam, by sytuacja osób bezdomnych i za- plikowanego prawa daninowego. W szczególności pra- grożonych bezdomnością uległa zauważalnej poprawie. wo to nadal cechuje, oprócz innych wad, niepewność Być może przyjęte w 2004 r. regulacje prawne przyczy- i nieprzewidywalność rozwiązań. Dostrzegam, że zgła- nią się do ożywienia budownictwa socjalnego, odczu- szane przeze mnie liczne wątpliwości w zakresie na- walnego po upływie dłuższego okresu. Spory pomię- kładania podatków, innych danin publicznych i różnych dzy właścicielami lokali a ich najemcami wywołały opłat, określania podmiotów, przedmiotów opodatko- regulacje dotyczące czynszu. Kolejny raz powielono wania i stawek podatkowych, a także zasad i trybu stare błędy. Nie ma spójnej polityki mieszkaniowej. przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów Zawiłe i niespójne są przepisy dotyczące przyznawania zwolnionych od tych świadczeń, korespondują z upo- dodatków mieszkaniowych, podobnie jak przepisy od- wszechnianymi w mediach odczuciami społeczeństwa. noszące się do spółdzielni mieszkaniowych. Ich konkretnym przykładem mogą być poglądy wyra- Ustawicznie modyfikowane unormowania kształtu- żone na konferencji zorganizowanej w maju tego roku jące zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych żołnierzy przeze mnie wspólnie z Konfederacją Pracodawców zawodowych i funkcjonariuszy innych tzw. służb mun- Polskich pt. „Konstytucyjne zasady wolności gospodar- durowych od wielu lat charakteryzuje niska jakość. czej oraz wynikające z niej zasady swobody umów”. W praktyce powstają zasadnicze trudności z ich inter- W wielu wypowiedziach przewijała się krytyka wymy- pretacją i prawidłowym stosowaniem. Ponadto w oma- słów urzędników, które hamują rozwój gospodarczy. wianym zakresie nadal nie są w pełni respektowane Chodzi przede wszystkim o prawo podatkowe, często wnioski płynące z orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego niezrozumiałe dla podatników i wymagające pełnej dotyczących uregulowań zawartych w ustawie o zakwa- rekonstrukcji, ponieważ nie spełnia funkcji zachęcają- terowaniu sił zbrojnych. W nowelizacjach powielane są cej do rozwoju przedsiębiorczości. rozwiązania prawne, które trybunał już wcześniej uznał Panie i Panowie Posłowie! Przepełnienie jednostek za niezgodne z konstytucją. penitencjarnych jest źródłem naruszeń praw osób po- Problemy prywatyzacji i reprywatyzacji pozostawały zbawionych wolności. Bardzo negatywne skutki wy- w moim stałym zainteresowaniu. Odnotowałem w szcze- wołuje również bezczynność skazanych. W tych wa- gólności, że propozycje rekompensat dla osób, które runkach trudno jest zapobiegać ich demoralizacji oraz w latach ostatniej wojny światowej zostały pozbawione prowadzić resocjalizację. Jednocześnie duża liczba kar swoich dóbr na wschodnich obszarach II Rzeczypospo- pozbawienia wolności (obecnie dochodzi ona do 34 tys.) litej, wywołały poważne kontrowersje w toku prac sej- nie podlega wykonaniu. W tym stanie rzeczy absurdal- mowych co do ich zgodności z konstytucyjnymi gwa- ną wydaje się polityka zaostrzania odpowiedzialności rancjami ochrony praw majątkowych. Ich rozstrzygnię- karnej, szczególnie poprzez podwyższanie grożących cie może mieć wręcz precedensowe znaczenie dla kar minimalnych i likwidowanie możliwości stosowa- bardziej ogólnego zagadnienia reprywatyzacji, jest nia kar nieizolacyjnych. Przyszłość polityki karnej na- również niezbędne ze względu na wyrok Europejskiego leży wiązać z rozwojem środków probacyjnych i wpro- Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. wadzania w życie postulatów tzw. sprawiedliwości Nadal niewystarczająca okazuje się ochrona konsu- naprawczej. mencka, pomimo sieci organów (w tym także społeczne- Jednym z najtrudniejszych i ciągle aktualnych pro- go działania) wyspecjalizowanych w tej ochronie. Mimo blemów podnoszonych w moich wystąpieniach w ostat- dokonanych zmian w prawie, w tym zwłaszcza likwidacji nich latach jest brak poprawy stanu zatrudnienia więź- tzw. systemu argentyńskiego, do których przyczyniły się niów. W celu rozwoju tego zatrudnienia proponowałem wcześniejsze sygnalizacje również z mojej strony, działa- między innymi ustalenie w odpowiedniej wysokości ją różni przedsiębiorcy, którzy wypracowanymi meto- składki na ubezpieczenie społeczne od dochodu za pra- dami doprowadzają licznych, często niezamożnych cę skazanych, określenie w ustawie o zatrudnianiu osób obywateli do niekorzystnego rozporządzenia swoim pozbawionych wolności szerszego katalogu instrumen- mieniem. Przeanalizowania wymaga sprawa pośred- tów ekonomicznych w postaci zwolnień i preferencji nictwa różnych podmiotów na rzecz banków w zakresie dla podmiotów zatrudniających czy też powierzanie udzielenia kredytów w systemie ratalnym. Skargi oby- instytucjom lub organizacjom wykonywania określo- wateli dotyczyły też pobierania przez banki różnego nych zadań w zakresie tworzenia miejsc pracy dla ska- rodzaju dodatkowych opłat. Problemem, który wyma- zanych. Dobrym rozwiązaniem byłoby też zorganizo- gał interwencji ustawodawczej, stała się lichwa. Zna- wanie obiegu zamkniętego wewnątrz więziennictwa czący liczbowo wymiar miały sygnalizacje obywateli dla towarów i usług oferowanych przez przywięzienne dotyczące wadliwego prawnie, a ponadto bezwzględ- zakłady pracy. nego działania firm windykacyjnych. Wiele zastrze- Obsada etatowa kuratorów zawodowych dla doro- żeń budzi funkcjonowanie zakładów ubezpieczeń, słych jest niedostosowana do potrzeb. Problemu tego zwłaszcza co do zaniżania wypłacanych przez nie odnie rozwiązało utworzenie w ostatnich 2 latach kilkuset szkodowań. Jako odrębny problem kwalifikowano po- nowych stanowisk kuratorskich. trzebę efektywnej ochrony odbiorców usług telekomu- Wspólną bolączką środowisk mundurowych są wa- nikacyjnych. runki socjalne, spowodowane między innymi skrom- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 239

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll dem, niejako wizytówką, dla przybyszów spoza jej obszaru rozwiązań obowiązujących na terenie Unii Eu- nymi uposażeniami. Ostatnio przeprowadzone regulacje ropejskiej. płacowe zależą od sytuacji finansowej państwa, która Istotne wyzwanie stanowi przestrzeganie tych praw mimo objawów wzrostu gospodarczego nie pozwala na w sytuacjach ekstremalnych, spowodowanych na przy- zdecydowane zwiększenie płac w sferze budżetowej. kład terroryzmem, działaniami wojennymi czy też zbli- Byli żołnierze zawodowi w wielu wypadkach nie mogą żonymi do wojennych, skutkującymi zwiększonym odnaleźć się na cywilnym rynku pracy, a funkcjonowa- napływem uchodźców. Między wolnością a bezpie- nie systemu pomocy w przystosowaniu do dalszego ży- czeństwem przebiega bardzo cienka granica. Z uwagi cia w warunkach cywilnych pozostawia wiele do życze- na zagrożenie terroryzmem jesteśmy dzisiaj zdolni do nia. W niektórych jednostkach wojskowych odrodziło daleko idącego ograniczenia naszej wolności. Godzimy się, jakkolwiek z mniejszym nasileniem i w zmienionych się na zdejmowanie butów na lotniskach, na zabijanie formach, naganne zjawisko „fali”. Nadal krytykowane witryn dyktami w związku z wizytami notabli ze świa- było pobieżne badanie poborowych, przeciążenie żołnie- ta polityki i gospodarki. Trzeba jednak się zastanowić, rzy dodatkowymi obowiązkami, pełnienie służby z dala czy w którymś momencie nie przekraczamy jednak od miejsca zamieszkania oraz stan wyżywienia i higieny granicy, której przekroczyć nam nie wolno, by nie na- osobistej. Analiza skarg policjantów i pozostałych funk- ruszyć godności człowieka. Nawet w imię bezpieczeń- cjonariuszy służb mundurowych świadczy o tym, że stwa nie możemy zrezygnować z naszego człowieczeń- pogłębia się problem nierespektowania przez przełożo- stwa i własnej odpowiedzialności za siebie i innych. nych praw tej grupy zawodowej, zawartych w przepisach Podobnie jak w latach ubiegłych reagowałem na pragmatycznych, w tym roli i uprawnień działaczy związ- stwierdzone naruszenia prawa i nabrzmiałe problemy kowych. Dochodziło do przedmiotowego traktowania społeczne, wykorzystując szeroko przysługujące mi podwładnych, naruszania ich godności osobistej, a nawet środki prawne, w tym poprzez wnioski do Trybunału przypadków znęcania się psychicznego. Okazuje się, że Konstytucyjnego, przystępowanie do skarg konstytu- wojsko i pozostałe formacje mundurowe nie są wolne od cyjnych, kasacje, pytania prawne oraz wnioski do Sądu zjawiska mobbingu, typowego dla sfery stosunków pra- Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego cowniczych. o ujednolicenie praktyki orzeczniczej, zaskarżanie de- Niejako już tradycyjnie korespondencję przysyłaną cyzji i udział w postępowaniach sądowo-administra- do mnie trudno uznać za odzwierciedlającą problemy cyjnych oraz w drodze wystąpień generalnych i wnio- osób należących do grup mniejszości narodowych i et- sków (opinii) legislacyjnych, mających charakter reko- nicznych. Do rzecznika piszą bowiem tylko ci, którzy mendacji dla określonych rozwiązań. o nim wiedzą i oczekują pomocy. Zwraca uwagę wyjąt- Sprawdziła się w praktyce działalność wrocławskie- kowo mała, w stosunku do wszystkich przysyłanych do go pełnomocnika rzecznika praw obywatelskich usta- mnie listów, ilość skarg dotyczących przejawów dyskry- nowionego w połowie 2004 r. W tym roku powołałem, za minacji ze względu na przynależność do innego narodu zgodą Wysokiej Izby, pełnomocnika terenowego z siedzi- niż polski, a także ekscesów świadczących o nietoleran- bą w Gdańsku. cji, ksenofobii i rasizmie. W świetle tych uwarunkowań Brałem i nadal biorę czynny udział w procesie inte- pozytywnie na ogół należy ocenić politykę organów gracji państw Europy, uczestnicząc w wielu przedsię- władz publicznych na rzecz zachowania praw do własnej wzięciach o charakterze międzynarodowym. Ta inte- kultury, tradycji i języka ojczystego mniejszości narodo- gracja musi być oparta o wspólny i czytelny dla nas wych i etnicznych. Uchwalona ostatnio, w grudniu 2004 r., wszystkich system wartości, system, w którym czło- oczekiwana od dawna ustawa o mniejszościach narodo- wiek jest zawsze celem działania władzy publicznej wych i etnicznych oraz o języku regionalnym stanowi i nigdy nie powinien być traktowany przedmiotowo, wzmocnienie gwarancji prawnych dla tej grupy obywa- jako środek do uzyskania określonych rezultatów. teli polskich. Jej uregulowania powinny przyczynić się W 2004 r. byłem gospodarzem konferencji ombud- między innymi do poprawy położenia Romów, a zwłasz- smanów państw Morza Bałtyckiego poświęconej roli cza zaliczanej do tej mniejszości grupy Bergitka Roma ombudsmana wobec zjawiska patologii w rodzinie. (są to najbiedniejsi Cyganie), które to problemy tej grupy Konferencja ta miała wyjątkowo interesujący i mery- od lat sygnalizuję. toryczny przebieg. Brałem czynny udział w pracach Uregulowania ustaw z czerwca 2003 r. o cudzo- Europejskiego Instytutu Ombudsmana, prezentując ziemcach oraz o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na między innymi na kongresie tej organizacji w styczniu terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanowiły kolejny tego roku Kartę Skutecznego Ombudsmana jako zbiór znaczący krok ku pełnemu dostosowaniu do standar- standardów, które powinny być spełniane przez urzędy dów unijnych, szczególnie ważny, bo wyprzedzający ombudsmańskie. przystąpienie Polski do Wspólnoty Europejskiej. Pod- Ostatnie miesiące, a szczególnie początek kwietnia, kreślić należy, że są one znacznie korzystniejsze dla pokazały, że polskie społeczeństwo potrafi być bardzo zainteresowanych, między innymi poprzez wprowa- dobrze zorganizowane, że potrafi być zjednoczone wo- dzenie wielu nowych instytucji, na przykład pobytu kół wspólnych wartości o fundamentalnym znaczeniu. tolerowanego. Z dniem 1 maja 2004 r. kraj nasz stał się Świadczy to o tym, jak bardzo zmieniliśmy się przez jednym z państw granicznych Unii i zarazem przykła- ostatnie lata, dojrzeliśmy, staliśmy się normalni. Tak 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 240 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll cza przedstawicieli mediów i organizacji obywatelskich, którzy w wielu wypadkach, co już pozwoliłem sobie jak uczyniłem to w Senacie, apeluję i tu, w Wysokiej niejednokrotnie podkreślić, byli inspiratorami moich Izbie, do polityków, żeby nie próbowali zatomizować poczynań i rzetelnymi współpracownikami. Dziękuję społeczeństwa, zwłaszcza w czasie zbliżających się bardzo wszystkim moim współpracownikom. Dzięki ich kampanii wyborczych, zniszczyć tego, co w Polsce po- wysiłkowi i wielkiemu zaangażowaniu urząd rzecznika wstało i – mam nadzieję – będzie trwale kontynuowane. praw obywatelskich w Polsce mógł wykonywać swoje Kampania wyborcza powinna służyć debacie nad pro- liczne zadania. blemami ważnymi dla kraju, a nie jedynie walce z prze- Pragnę podziękować panu marszałkowi i państwu ciwnikiem politycznym. posłom za życzliwą i efektywną współpracę z moim Nie kandydowałem na drugą kadencję, co zresztą urzędem i życzyć wiele satysfakcji w służbie dla dobra zapowiedziałem już publicznie podczas składania ubie- Polski. Dziękuję bardzo. głorocznej informacji. Uważam bowiem, że w przypadku takich stanowisk jak rzecznik praw obywatelskich nie powinno być w ogóle drugiej kadencji, tak Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: jak w Trybunale Konstytucyjnym. Kandydowanie ponowne w czasie trwającej jeszcze pierwszej kadencji Bardzo dziękuję panu profesorowi. naraża na niebezpieczeństwo niezależność rzecznika, Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad niezależność, która jest wręcz niezbędna do wykony- tym punktem porządku dziennego 10-minutowych wania tej funkcji publicznej. Opowiadałbym się nato- oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświad- miast za wydłużeniem kadencji na tym urzędzie nawet czeń w imieniu kół. do 7 lat. Wtedy pewne sprawy można by było nie tylko Otwieram dyskusję. zainicjować, ale i dokończyć. (Poseł Bożena Kizińska: Jeszcze ja jako sprawoz- Pewnym anachronizmem jest także art. 22 ustawy dawca…) o rzeczniku praw obywatelskich (przypominam, że po- A jeszcze, przepraszam najmocniej, zanim przej- chodzi ona z 15 lipca 1987 r.), który uzależnia możliwość dziemy do dyskusji i wystąpień w imieniu klubów i kół, ustanowienia przez rzecznika pełnomocnika terenowego poproszę o zabranie głosu reprezentantkę komisji panią poseł Bożenę Kizińską w celu przedstawienia stanowi- od zgody Sejmu. Sprawa ta ma czysto organizacyjny ska komisji. charakter, a ponadto parlament wypowiada się w tym Bardzo proszę, pani poseł. przedmiocie, ustalając corocznie budżet tej instytucji. Angażowanie po raz drugi Sejmu niejako w tej samej kwestii uważam więc za przesadę. Ubiegłoroczne do- Poseł Sprawozdawca Bożena Kizińska: świadczenia z powoływaniem pełnomocnika terenowego we Wrocławiu, kiedy Wysoki Sejm raczył aż trzy- Dziękuję bardzo. krotnie debatować na sesjach planarnych nad tym zagad- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! nieniem, są dowodem, że trzeba to szybko usunąć. Zmian Przedmiotem dzisiejszego posiedzenia jest rozpatrze- wymagałby sposób powoływania rzecznika. W proce- nie informacji złożonej przez rzecznika praw obywa- durę zgłaszania kandydatów na ten urząd należałoby telskich za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2004 r. włączyć marszałka Senatu i senatorów, tak jak przy po- wraz z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw woływaniu rzecznika praw dziecka. człowieka i obywatela. Panie i Panowie Posłowie! Wysoka Izbo! Z ubole- Jest to dość szczególny dzień i szczególna debata waniem muszę stwierdzić, że pomimo upływu mojej w historii tej kadencji Sejmu. Otóż po raz ostatni Wy- kadencji określonej w konstytucji parlament nie doko- soka Izba zapoznaje się z informacją składaną przez nał wyboru rzecznika praw obywatelskich V kadencji. rzecznika praw obywatelskich. Zgodnie z przepisami będę pełnił obowiązki rzecznika W 2004 r. podobnie jak w latach ubiegłych rzecznik do czasu złożenia ślubowania przez mojego następcę. praw obywatelskich rozpatrywał sprawy dotyczące na- Mam nadzieję, że nastąpi to jak najszybciej. ruszeń wolności i praw obywatelskich przez organy Kończąc moją kadencję rzecznika praw obywatel- władzy publicznej, organizacje i instytucje zobowiąza- skich, życzę mojemu następcy większych sukcesów ne do przestrzegania tych wolności i praw. w ochronie praw obywateli. Urząd rzecznika praw oby- Do rzecznika wpłynęło w tym czasie prawie 50 tys. watelskich pozwala widzieć jak żaden inny problemy spraw, o 3962 więcej niż w 2003 r., a w całym okresie obywateli, ich bezradność wobec wynaturzeń władzy. funkcjonowania urzędu w latach 1988–2003 ponad 750 Pozwala jednak dostrzec także aktywność obywatel- tys. Rzecznik podejmował zagadnienia także z własnej ską, zaangażowanie w budowę społeczeństwa obywa- inicjatywy, wykorzystując po temu szeroką gamę przy- telskiego. Jest to urząd, który daje szansę uzyskania sługujących mu środków prawnych, w tym między wielkiej satysfakcji, jaką przynosi skuteczna pomoc innymi wizytacje przeprowadzane w reprezentatywnej drugiemu człowiekowi. liczbie określonych jednostek organizacyjnych. Korzystam z okazji, by z tej wysokiej trybuny słowa W 2004 r. rzecznik praw obywatelskich skierował podziękowania skierować do wszystkich ludzi, a zwłasz- 271 wystąpień problemowych, w tym 92 o podjęcie 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 241

Poseł Sprawozdawca Bożena Kizińska zwyczaj staranne, poprzedzone dogłębną analizą kwa- lifikowanie przepisów do uchylenia. inicjatywy prawodawczej, 21 wniosków do Trybunału Szczególnej troski zdaniem rzecznika na wszyst- Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności przepisów kich poziomach prawodawstwa wymaga dostosowanie z aktami wyższego rzędu oraz 10 zawiadomień o przy- polskiego porządku prawnego do norm obowiązujących stąpieniu do postępowania ze skargi konstytucyjnej, w Unii Europejskiej, której od 1 maja 2004 r. staliśmy 2 pytania prawne oraz 47 kasacji do Sądu Najwyższego, się pełnoprawnym członkiem. 7 skarg kasacyjnych oraz 1 wniosek o wykładnię prze- Ustawicznemu usprawnianiu powinna podlegać pisów do Naczelnego Sądu Administracyjnego, 10 skarg działalność wymiaru sprawiedliwości, przy pełnym do wojewódzkich sądów administracyjnych oraz przy- poszanowaniu niezależności i niezawisłości sędziow- stąpił do postępowania sądowego w 9 sprawach. skiej. Obecnie w wielu wypadkach czas trwania po- W okresie objętym informacją rozpatrzono 39 140 szczególnych spraw narusza zagwarantowane w art. 41 nowych spraw indywidualnych, z których 15 823 pod- ust. 1 Konstytucji RP prawo do rozpatrzenia sprawy jęto do prowadzenia, a w 21 819 wskazano wniosko- bez nieuzasadnionej zwłoki. Za szczególnie niepokoją- dawcy przysługujące mu środki działania, w 141 spra- cy skutek tej przewlekłości uznać należy przedawnie- wach zwrócono się o uzupełnienie wniosku, a 431 nie karalności w niektórych sprawach karnych oraz przekazano według właściwości. Przeprowadzono po- ciągnące się latami sprawy cywilne. nad 21 tys. rozmów telefonicznych, udzielając stosow- Nadal wiele do życzenia pozostawia funkcjonowa- nych wyjaśnień i porad. nie szeroko pojmowanej administracji publicznej. Ja- Szanowna Izbo! Z trafiających do rzecznika spraw 50% kość usług świadczonych przez jej organy wymaga mogłoby być załatwionych od ręki w innych urzędach. zdecydowanej poprawy w kierunku wytyczonym po- Przechodząc do omówienia poszczególnych kwe- stanowieniami europejskiego kodeksu dobrego postę- stii, należy zwrócić uwagę na następujące sygnalizo- powania administracyjnego, o co rzecznik zabiegał już wane przez rzecznika problemy. w latach ubiegłych. Podobnie jak w latach ubiegłych rzecznik praw oby- Konsekwentnego pogłębiania wymaga przejrzy- watelskich reagował na stwierdzone naruszenia prawa stość życia publicznego. Pełna transparentność dzia- i nabrzmiałe problemy społeczne, wykorzystując sze- łania organów władzy musi być zasadą wynikającą roko przysługujące mu środki prawne, w tym poprzez z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i rozwijającej wnioski do Trybunału Konstytucyjnego, przystępowa- jej postanowienia ustawy o dostępie do informacji nie do skarg konstytucyjnych, kasacje, pytania prawne publicznej. Środkiem służącym temu celowi powinno oraz wnioski do Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu być także obiektywne funkcjonowanie środków ma- Administracyjnego o ujednolicenie praktyki orzeczni- sowego przekazu. Wolność i niezależność mediów jest czej, zaskarżanie decyzji i udział w postępowaniach nie do przecenienia, jednak podawanie do wiadomości sądowo-administracyjnych oraz w drodze wystąpień publicznej przez przedstawicieli czwartej władzy kon- generalnych i wniosków legislacyjnych mających cha- kretnych materiałów nie może nieść zagrożeń dla róż- rakter rekomendacji dla określonych rozwiązań. nych wartości konstytucyjnych, a zwłaszcza prowa- Prawo każdego obywatela do dobrze funkcjonują- dzić do krzywdy ludzkiej na wielką skalę i przede cego państwa było corocznie traktowane przez rzecz- wszystkim naruszać godności człowieka, która jest nika jako podstawowy miernik warunków, w których zasadą zasad, źródłem wszelkich praw i wolności przychodzi żyć polskiemu społeczeństwu. Z ubiegło- człowieka i obywatela. rocznych doświadczeń, ale również z wniosków pre- Perturbacje w funkcjonowaniu szeroko rozumiane- zentowanych w toku upływającej kadencji rzecznika go systemu ochrony zdrowia wysunęły problemy bez- wynika, że to wywodzone z art. 2 Konstytucji Rzeczy- pieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa oraz opieki pospolitej Polskiej prawo jest naruszane, i to we wszyst- zdrowotnej na czołowe obok bezrobocia miejsce wśród kich swoich trzech segmentach, dotyczących legislatu- najbardziej dolegliwych bolączek nękających obywate- ry oraz stosowania i egzekucji prawa przez władzę li naszego kraju. Niewystarczający i w wielu wypad- wykonawczą i sądowniczą. kach utrudniony jest dostęp do świadczeń powszech- Tworzone akty prawne są pełne różnych uchybień i nego ubezpieczenia zdrowotnego. powodują trudności w ich stosowaniu. Inflacja przepi- W 2004 r. do rzecznika trafiło również wiele skarg sów jest przyczyną dezorganizacji życia publicznego, pochodzących od obywateli na działalność instytucji ponieważ obywatele i inne podmioty oraz organy nie ubezpieczeń społecznych. Brak stabilności rozwiązań są w stanie przestrzegać norm, z którymi z uwagi na cechuje sferę szeroko pojmowanego prawa do zabezpie- ich wielość, zmienność i niekomunikatywność w prak- czenia społecznego. Społeczny sprzeciw budzą w szcze- tyce nie mają szans nawet się zapoznać, a co dopiero gólności działania zmierzające do weryfikacji już przy- w pełni ich przyswoić. Rzecznik wskazał także na po- znanych świadczeń, ich odbierania, zawieszania lub trzebę poprawy redagowania przepisów przejściowych zmniejszania ich wysokości. Generalnie zabiegi te są i końcowych, w tym skrupulatne, poprzez klauzule de- traktowane przez świadczeniobiorców jako zamach na rogacyjne, porządkowanie stanu prawnego w danej prawa przez nich słusznie nabyte. W ocenie rzecznika dziedzinie. Konieczne jest stosowanie mało uciążli- praw obywatelskich sprzeczne z konstytucyjną zasadą wych i klarownych rozwiązań przejściowych oraz nad- państwa prawnego byłoby przyjęcie zasady dopuszcza- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 242 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Poseł Sprawozdawca Bożena Kizińska może przesłaniać niezależnego od oﬁcjalnych statystyk problemu społecznego poczucia powszechnego zagro- jącej możliwość wznowienia z urzędu postępowania żenia przestępczością. Dotyczy to zarówno popełniania przed organem rentowym po uprawomocnieniu się de- stosunkowo drobnych przestępstw, głównie kradzieży, cyzji w sytuacjach, w których okazało się, że przedło- jak i tych najpoważniejszych: zabójstw, gwałtów, po- żone dowody nie dawały podstaw do ustalenia prawa rwań, wymuszeń, popełnianych z reguły przez zorga- do emerytury. Przerzucanie wyłącznie na świadczenio- nizowane grupy przestępcze. Obywatele w kierowa- biorców skutków uchylenia w wyniku wznowienia po- nych do rzecznika listach domagają się szybkich i sku- stępowania decyzji uprawniających do pobierania tecznych działań organów ścigania. Przyczyn takiego wcześniejszej emerytury bez przewidzenia prawa do stanu rzeczy należy upatrywać nie tylko w niedostat- wynagrodzenia szkody może prowadzić ponadto do kach materialnych i organizacyjnych, z jakimi od lat uznania takich działań za niezgodne z art. 77 ust. 1 borykają się organy prokuratury i policji, ale także konstytucji. w braku upowszechnienia lokalnych inicjatyw społecz- Utrzymują się trudności z ﬁnansowaniem ośrodków nych wspierających działania tych organów. pomocy społecznej, które jest nadal niewystarczające Miniony rok był kolejnym, niezwykle trudnym ro- w stosunku do istniejących potrzeb. kiem dla żołnierzy zawodowych. Likwidacja wielu Szczególnie liczne braki sygnalizowane przez rzecz- garnizonów i jednostek wojskowych powodowała uza- nika występują w prawie oświatowym. Nie została wy- sadnioną frustrację, obawy kadry co do dalszych per- pracowana wizja edukacyjna dotycząca wszystkich spektyw pełnienia służby. Zaistniałą sytuację potęgowa- poziomów kształcenia. Aktualne jest właściwe określe- ła świadomość o praktycznie niedziałającym systemie nie w przepisach prawa demokratycznych procedur wy- pomocy w przystosowaniu do dalszego życia w warun- boru i pełnienia funkcji przez reprezentację rodziców kach cywilnych. Byli żołnierze zawodowi w wielu wy- w szkole oraz wypełnianie martwych zapisów o powo- padkach nie mogą odnaleźć się na cywilnym rynku łaniu rad oświatowych na szczeblach samorządu tery- pracy. Wspólną bolączką środowisk mundurowych są torialnego. Nadal masowo, z przyczyn ekonomicznych, warunki socjalne spowodowane między innymi skrom- likwidowane są małe szkoły, chociaż na obszarach nymi uposażeniami i nierespektowaniem przez decy- wiejskich stanowią one najczęściej jedyny ośrodek ży- dentów zapowiedzi ich podwyżek. cia kulturalnego. W świetle wyników prac związanych z rozpozna- Niewystarczająca jest również, zdaniem rzecznika, waniem spraw indywidualnych oraz prowadzonych ochrona konsumencka pomimo sieci organów (w tym badań pozytywnie na ogół należy ocenić politykę władz także społecznego działania) wyspecjalizowanych w tej centralnych oraz działalność terenowej administracji ochronie. Mimo dokonania zmian w prawie, w tym publicznej wobec mniejszości narodowych i etnicz- zwłaszcza likwidacji „systemu argentyńskiego”, nadal nych. Pozytywnie na ogół należy ocenić politykę orga- działają bezkarnie różni przedsiębiorcy, którzy wypracowanymi metodami doprowadzają licznych, często nów władz publicznych dotyczącą zachowania praw do niezamożnych obywateli do niekorzystnego rozporzą- własnej kultury, tradycji, języka ojczystego mniejszości dzenia swoim mieniem. narodowych i etnicznych. Uchwalona ostatnio w grud- Liczne wątpliwości zgłaszał rzecznik w zakresie niu 2004 r. oczekiwana od dawna ustawa o mniejszo- nakładania podatków, innych danin publicznych i róż- ściach narodowych i etnicznych oraz o języku regional- nych opłat, określania podmiotów, przedmiotów opo- nym stanowi wzmocnienie gwarancji prawnych dla tej datkowania i stawek podatkowych, a także zasad i try- grupy obywateli polskich. Osobnym problemem, pozo- bu przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmio- stającym w zasadzie poza kompetencją rzecznika, są tów zwolnionych od tych świadczeń. Mimo upływu przejawy nietolerancji pozostającej bardziej w sferze ponad 7 lat od wejścia w życie konstytucji nie wszyst- kulturowej niż prawnej. Zauważyć należy, że mała ilość kie przepisy prawa z tych dziedzin zostały przystoso- listów w tych sprawach utrzymuje się od pierwszych wane do wymogów art. 217 i art. 92 ustawy zasadniczej. lat funkcjonowania urzędu rzecznika praw obywatel- W dalszym ciągu część aktów prawnych regulujących skich. Wprawdzie w ostatnich kilku latach ilość spraw należności podatkowe, a także inne należności publicz- dotyczących mniejszości narodowych zwiększyła się noprawne, narusza zasady konstytucyjne stanowione do około 30 rocznie, jednak większość tych spraw to w tych artykułach, usiłując zachować dla rozporządzeń sprawy podejmowane z urzędu przez rzecznika z uwa- ministrów uprawnienia do określenia wysokości podat- gi na większą aktywność Biura Rzecznika Praw Oby- ku lub opłaty. W szczególności prawo daninowe nadal watelskich w docieraniu do środowisk mniejszości cechuje, oprócz innych wad, niepewność i nieprzewi- narodowych w Polsce, jak również uaktywnienie się dywalność rozwiązań. stowarzyszeń reprezentujących poszczególne grupy Podobnie jak w latach poprzednich problematyka mniejszościowe. Ponieważ jednak każdy przejaw dys- bezpieczeństwa obywateli była przedmiotem zaintere- kryminacji na tle narodowościowym czy rasowym sta- sowania ze strony rzecznika praw obywatelskich. Ge- nowi naruszenie praw człowieka, nie ilość spraw, a ich neralnie pozytywna ocena reakcji prokuratury i policji ciężar gatunkowy sprawia, że wszelkie zgłaszane przy- na sygnalizowane przez rzecznika nieprawidłowości padki dyskryminacji na tle narodowym są bardzo wni- i naruszenia prawa w działalności tych organów nie kliwie badane przez rzecznika z uwagi na szczególne 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 243

Poseł Sprawozdawca Bożena Kizińska należy poprawić jakość funkcjonowania szeroko pojmowanej administracji publicznej, że transparentność zagrożenie, jakie tworzyć mogą dla rozwoju demokra- organów władzy musi być zasadą. Ale jak słusznie tycznego państwa prawa. podkreśla pan profesor, środek służący temu celowi, W okresie IV kadencji funkcję rzecznika praw oby- w tym środki masowego przekazu muszą zgodnie z za- watelskich sprawował profesor Andrzej Zoll. Miałam gwarantowaną im wolnością i niezależnością zwrócić przyjemność przedstawiać Wysokiej Izbie sprawozdania uwagę na niebezpieczeństwo przekroczenia pewnej z działalności rzecznika w latach 2001–2004. W tym granicy, która może prowadzić do naruszania godności okresie wpłynęło przeszło 200 tys. spraw, z roku na rok ludzkiej i tragedii. coraz więcej. Pokazuje to, iż instytucja ta jest bardzo Zauważa rzecznik praw obywatelskich niedostatecz- potrzebna w obecnych czasach. Rzecznik stoi na straży ną rolę państwa jako opiekuna swoich najsłabszych oby- wolności i praw człowieka i obywatela, określanych wateli. Mimo postępu w tym zakresie również i naszym w konstytucji oraz innych aktach normatywnych. zdaniem jest jeszcze wiele do zrobienia. Zgodzić należy Rzecznik jest więc specyﬁczną instytucją kontrolną, się, że tworzymy zbyt wiele aktów prawnych. Ich zmien- której zadaniem jest ochrona praw i wolności człowie- ność i liczba powodują, że nikt nie jest w stanie zapoznać ka. Z przedstawionych przeze mnie corocznych infor- się z nimi ani tym bardziej ich stosować. macji o działalności rzecznika wynikało jasno, że profe- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamen- sor Zoll w pełni realizował nałożone na niego obowiąz- tarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej zgadza się ki. Jego działalność w tym zakresie należy w sposób z informacją rzecznika praw obywatelskich i wnio- szczególny docenić. skami w niej zawartymi, mając na uwadze, że kieruje Zatem, panie marszałku, Wysoka Izbo, po wysłu- się on w swojej pracy dobrem obywateli naszego pań- chaniu informacji rzecznika i odbytej dyskusji Komisja stwa. Instytucja rzecznika praw obywatelskich tak Sprawiedliwości i Praw Człowieka dziękuję panu pro- bardzo wrosła w świadomość Polaków i jest im nie- fesorowi Zollowi i jego współpracownikom za pracę na zmiernie potrzebna. rzecz ochrony praw człowieka i wnosi o przyjęcie jego Chcę w tym miejscu w imieniu Klubu Parlamentar- informacji przez Wysoką Izbę. Dziękuję bardzo. nego Sojuszu Lewicy Demokratycznej i swoim podzię- kować panu prof. Zollowi za godne i merytoryczne sprawowanie tego urzędu. W związku z tym, że pan Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: profesor kończy swoją misję, życzymy panu, panie profesorze, powodzenia w dalszej pracy i w realizacji tych Bardzo dziękuję, pani poseł. zadań, które pan podejmie. Już otworzyłem dyskusję. Pragnę podkreślić, że jest pan przykładem człowie- Czy pani poseł – chciałbym zapytać panią poseł ka, który z godnością i ogromną kulturą osobistą spra- Kizińską – też występuje w imieniu klubu czy nie? Bo wował swój urząd. Mamy nadzieję, że pana następca nie mam zgłoszenia klubowego. będzie równie dobry. A będzie to zadanie dość trudne, (Poseł Bożena Kizińska: Tak.) bo, używając języka sportowego, poprzeczka została Tak? To bardzo proszę panią poseł o zabranie głosu ustawiona wysoko. w imieniu klubu. Bardzo proszę. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeszcze raz dzię- kując panu profesorowi, wnoszę w imieniu Klubu Par- lamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej o przy- Poseł Bożena Kizińska: jęcie informacji rzecznika praw obywatelskich. Dzię- kuję bardzo. (Oklaski) Tak się, panie marszałku, złożyło, że również wy- stępuję w imieniu klubu. Będzie to bardzo krótkie wy- stąpienie. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej mam zaszczyt odnieść się do informa- Bardzo dziękuję, pani poseł. cji rzecznika praw obywatelskich za ubiegły rok. Infor- Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Zdro- macja ta została w sposób doskonały przedstawiona jewskiego występującego w imieniu Platformy Obywa- przez pana profesora Zolla. Odniosłam się przed chwi- telskiej. lą do niej w imieniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Mogę powiedzieć, że z satysfakcją mój klub Poseł Bogdan Zdrojewski: stwierdza, że chyba nie ma dziś człowieka w Polsce, który negowałby zasadność istnienia instytucji rzecz- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani poseł spra- nika praw obywatelskich. Coraz więcej obywateli wozdawca na tyle szeroko odniosła się do informacji świadomych swoich praw korzysta z pomocy rzeczni- w swojej wypowiedzi, w której zresztą dokonała oceny ka. Instytucja ta jest też niezmiernie potrzebna ze wzglę- bardzo zbliżonej do tej, która jest dokonywana także du na to, że rzecznik praw obywatelskich z własnej przez Platformę Obywatelską, z tego też powodu w spo- inicjatywy podejmuje działania w zakresie inicjatywy sób skrótowy odniosę się zarówno do samego sprawoz- prawodawczej. Zgadzamy się z panem profesorem, że dania, jak i do działalności rzecznika. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 244 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Poseł Bogdan Zdrojewski zostało zawarte, powinno być o 50% mniej, jeżeli urzę- dy prawidłowo by reagowały na pytania, prośby, suge- Zacznę od rzeczy dla mnie cały czas najistotniejszej stie, wnioski samych obywateli. To oznacza, że z tych – najistotniejszej także dla Platformy Obywatelskiej. ponad 700 tys. spraw w ostatnich latach pracy rzeczni- Otóż zacznę od pewnej oceny bardzo istotnej, która jest ka mogłoby ich ubyć ponad 350 tys. Czyli 350 tys. oby- zawarta w sprawozdaniu, i zabiorę się za tę problema- wateli mogłoby być zadowolonych z samego faktu, iż tykę po raz drugi. W zeszłym roku, gdy dokonywaliśmy w miejscu, gdzie złożyli określony wniosek, otrzymali oceny pracy rzecznika za rok 2003, a właściwie insty- prawidłową decyzję w określonym czasie, w określo- tucji, którą kieruje, zwróciliśmy uwagę na to, że w tym nym trybie. To jest smutne. To, niestety, jest smutne i sprawozdaniu niezwykle krytycznie jest oceniony Sejm, muszę przyznać, że gdy się patrzy na te 15 lat funkcjo- parlament polski. Muszę powiedzieć, że ta smutna kon- nowania administracji samorządu terytorialnego i na tę statacja była dla mnie osobiście niezwykle istotna, nie- ilość komplementów, na jakie samorząd niewątpliwie zwykle ważna. Wydawało się, iż tego typu oceny, które zasłużył, pojawia się, niestety, ta jedna skaza, która jest pojawiają się publicznie, są wyrażane w sposób bardzo skazą poważną i która powinna być szybko, krótko mó- precyzyjny, wyrażane z punktu widzenia troski obywa- wiąc, usunięta. Powiem tak, iż to, co smuci, jeżeli cho- teli o dobrze stanowione prawo, powinny coś w tej rze- dzi o ocenę administracji publicznej, to to, iż doświad- czywistości zmieniać. Niestety tak się nie stało. Mamy czenia ostatnich lat nie są wykorzystywane. Pojawiają kolejny rok, kolejne sprawozdanie i, niestety, jeżeli cho- się te same informacje, te same zarzuty: o brak jawno- dzi o ocenę pracy polskiego parlamentu, ocena ta z tego ści, o brak transparentności, o brak szybkości reagowa- sprawozdania wyłania się oczywiście krytyczna. Ona nia na określone wnioski, o zbywanie obywateli, o jest przedstawiona w różnych miejscach w sposób za- niewydawanie właściwych decyzji itd. I to jest już ten- zwyczaj dość dyskretny, w niektórych wypadkach w dencja, no, niestety, można powiedzieć, że stała. sposób zdecydowany, ale każdy uważny czytelnik zwró- Chcę powiedzieć jeszcze o dwóch rzeczach istot- ci uwagę na to, że mamy hiperinflację, jak to w sprawoz- nych. Drugim ogniwem funkcjonowania państwa, ogni- daniu zostało określone – hiperinflację, jeżeli chodzi o wem ważnym, filarem, jest cały wymiar sprawiedliwo- jakość stanowionego prawa. Mamy za dużo ustaw, za ści. Te oceny, które są zawarte w sprawozdaniu, odno- dużą niestabilność przepisów prawa, stosowanie niewła- szące się przede wszystkim do prokuratury, ale także ściwych instrumentów. Niestety, same procedury legi- do wymiaru sądowniczego, też, niestety, nie są dobre. slacyjne są wadliwe i taka jest ocena w tym sprawozda- Zwłaszcza jeżeli chodzi o ocenę prokuratury, można niu. Bardzo często przy stanowionym prawie nie poja- powiedzieć, że ta ocena zaczyna się pogłębiać, tzn. albo wiają się instrumenty, które pozwalałyby prawidłowo mamy do czynienia z określoną pojawiającą się może egzekwować to prawo, które polski parlament stanowi. jeszcze nie patologią, ale zbliżamy się do sytuacji, w Pomijam już jedną z kwestii, która wymagałaby której działania prokuratury na różnych szczeblach i w właściwie odrębnej oceny i analizy, iż polski parlament odniesieniu do różnych spraw obywateli są nieprawidło- także stosuje niewłaściwe instrumenty do likwidacji we, albo też mamy skutek taki wtórny, iż polskie prawo, zjawisk bardzo często patologicznych, co z naszego tak stanowione, a nie inaczej, z tyloma licznymi wada- punktu widzenia jest nie tylko smutne, ale pokazuje mi po prostu zaczyna nie przystawać do tych realiów, także, iż w tej materii potrzebny jest, krótko mówiąc, które są związane z prawidłowym funkcjonowaniem przełom, jeżeli chodzi o same procedury, sposób my- wymiaru sprawiedliwości szeroko rozumianego. ślenia, sposób reagowania na zjawiska. I to, czego oby- Pojawiają się też stałe inne elementy, które powta- watel by oczekiwał od polskiego parlamentu, to to, aby rzały się w poprzednich sprawozdaniach, one zawsze to prawo było i stabilne, i zrozumiałe. są smutne: nieprzestrzegane prawa dzieci, nieprzestrze- Jeżeli chodzi o te elementy, które są elementami czy- gane prawa więźniów, aresztowanych, nieprzestrzega- sto statystycznymi, które tak często są podnoszone, od- ne prawa obywateli w odniesieniu do funkcjonującej niosę się do nich tylko w niewielkim stopniu, bo, tak jak służby zdrowia. Zwłaszcza ten element – bardzo szero- powiedziałem, pani poseł sprawozdawca dosyć szeroko ki, newralgiczny – musi smucić, dlatego że domyślam się do nich odniosła, ale generalnie rzecz biorąc mamy się, iż poza tym sprawozdaniem jest ogromna rzesza cały czas dynamikę wzrostową, tzn. rośnie ilość spraw, obywateli, którzy zostali potraktowani niewłaściwie rośnie ilość interwencji, rośnie ilość różnego rodzaju ini- przez publiczną służbę zdrowia, którzy się nie skarżyli, cjatyw, które muszą być podejmowane na skutek właśnie bo najczęściej skargi powinny pochodzić od obywateli takiej a nie innej oceny przestrzegania praw obywateli. starszych, a im tak naprawdę trudniej poruszać się i w Muszę powiedzieć, że jest to kolejna smutna konstatacja zakresie przepisów, i w zakresie uprawnień, i w zakresie wynikająca z samego sprawozdania. możliwości składania określonych skarg. Kolejna rzecz, na którą chciałbym zwrócić uwagę, Chciałbym się przyłączyć do komplementów pod to to, iż cały czas mamy do czynienia z sytuacją, w adresem samego rzecznika, jak i instytucji, którą kie- której szeroko rozumiana administracja publiczna nie rował. Mamy świadomość, że w tej chwili skupiamy wypełnia swoich funkcji. W tym sprawozdaniu wiele uwagę na osobie rzecznika, wiemy natomiast, że w ca- jest o administracji samorządowej. Ona pojawia się na łej instytucji pracuje sporo osób, prawników, że stwo- różnych szczeblach, w różnych punktach, ale można by rzona została instytucja, która sprawnie reaguje na powiedzieć, że tych spraw, tak jak to w sprawozdaniu różne mankamenty życia publicznego. Chciałbym się 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 245

Poseł Bogdan Zdrojewski nego, politycznego i gospodarczego w Polsce jest funkcjonowanie państwa. Mówi się dziś wprost o kryzysie dołączyć do gratulacji i podziękowań, bo jest to insty- państwa, które nie tylko w odbiorze społecznym, ale tucja – co się rzadko zdarza w polskich realiach – po- przede wszystkim w obiektywnym oglądzie jawi się zytywnie oceniana. Jest pozytywnie oceniana nie jeden jako słabe, skorumpowane i niesprawiedliwe. Ten kry- raz i nie dwa razy, przez całą kadencję wszystkie spra- zys należy rozpatrywać w szerszym kontekście kryzy- wozdania były oceniane pozytywnie, działania insty- su współczesnych systemów demokratycznych, ale i w tucji były pozytywnie rozliczane. Można powiedzieć, węższym kontekście polskim, podobnie jak i wielu że szukanie mankamentów odbywało się na takich za- państw postkomunistycznych, gdzie mamy do czynie- sadach, iż szukano mankamentów poza instytucją, na nia z jeszcze ostrzejszym kryzysem państwa, na który które instytut rzecznika musiał reagować. Generalnie składają się bagaż 50-letnich zniszczeń komunizmem rzecz biorąc, jest to ocena bardzo pozytywna. Chciał- i błędy 15-letniej transformacji. Ta słabość, skorumpo- bym za to bardzo podziękować rzecznikowi i złożyć na wanie i niesprawiedliwość państwa to punkt wyjścia jego ręce podziękowania także instytucji. do rozważań nad potrzebą istnienia i działania instytu- Powiem jeszcze o jednej rzeczy. Byłem przekonany, cji rzecznika praw obywatelskich. że dokonujemy oceny roku 2004 jako ostatniego roku Kadencja pana prof. Andrzeja Zolla formalnie do- funkcjonowania rzecznika, pana prof. Andrzeja Zolla, biegła końca. Pan profesor mówił, że za sukces swej a tak się stało, że Senat podjął taką decyzję, jaką podjął. kadencji uzna zmniejszenie liczby spraw wpływających Z mojego punktu widzenia i z punktu widzenia mojego do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Stało się od- klubu była to decyzja zła. Rzecznik będzie pracował wrotnie: liczba spraw wzrosła – to słowa pana profeso- jeszcze co najmniej przez kilka miesięcy, a więc, panie ra. W sposób oczywisty jednak nie jest to odpowie- rzeczniku, prawdopodobnie nad następnym sprawoz- dzialność rzecznika, to wynika z dalszego osłabienia daniem ponownie będziemy debatować w przyszłym państwa. Sukces osiągniemy wszyscy dopiero wtedy, roku, oceniając pracę pod pana kierunkiem. gdy uda nam się wzmocnić funkcje państwa i jego in- Ostatnia uwaga, którą chcę przedstawić, dotyczy stytucji. To powinien być nasz priorytet. mankamentu, który muszę przypisać Sejmowi. Otóż Wszyscy zgadzamy się z panem profesorem, że każ- dwukrotnie debatowaliśmy nad sprawą uprawnienia dla dy obywatel ma prawo do dobrze funkcjonującego pań- rzecznika dotyczącego swobodnego, ale zgodnego z stwa, tzn. do przyzwoitej legislacji, skutecznej egzekucji ustawą budżetową, powoływania rzeczników tereno- prawa i właściwie funkcjonującego wymiaru sprawiedli- wych. Koniec końców, mamy półroczny okres funkcjo- wości, tyle że to wszystko nie funkcjonuje, jak należy. nowania rzecznika, w tym wypadku we Wrocławiu – Źródłem wielu poważnych problemów w Polsce jest wła- tak się złożyło, w mieście, z którego pochodzę i które śnie słabe, nierealizujące swych zadań państwo i źle reprezentuję – i muszę powiedzieć, że z jednej strony działające instytucje publiczne, złe prawo. Choć problem wszyscy się cieszymy z tego, iż to biuro funkcjonuje, słabości państwa nie jest nowy, to bądź nie rozumie się że obywatele mają bliżej, a z drugiej strony wydaje nam go, bądź celowo nie chce się zauważać, że istotą pań- się, że w jakimś stopniu powoływanie tych biur będzie stwowości jest siła dająca z jednej strony zdolność pla- generować, poprzez dostępność, większą ilość skarg, nowania jak i realizacji zaplanowanych celów, a z drugiej większą ilość interwencji. Takie jest jednak zadanie tej strony egzekwowania przestrzegania obowiązującego instytucji, takie jest zadanie rzecznika. prawa. To jest prawdziwa siła państwa. Odnosząc się do tego, jeszcze raz, po pierwsze, dzię- Kiedy Prawo i Sprawiedliwość mówi o silnym pań- kuję rzecznikowi, po drugie, potwierdzam, co dwukrotnie stwie, mówi właśnie o takim państwie, jednak jak już było zgłaszane przez Platformę Obywatelską, iż według wspomniałam, z braku zrozumienia lub ze złej woli nas tych biur powinno być kilka. Dostęp obywateli do miesza się dwa wymiary państwowości i zarzuca nam rzecznika praw obywatelskich powinien być większy. Za chęć zbytniego poszerzenia zakresu aktywności pań- inicjatywy, które są związane z tą sprawą, także bardzo stwa bądź wręcz zakusy autorytarne. Kto ma dobrą serdecznie chciałbym podziękować. Dziękuję bardzo. wolę, wie, że nie o to chodzi. Silne państwo nie zagra- ża swym obywatelom, lecz chroni i potraﬁ zabezpie- czyć ich potrzeby. Powtórzę raz jeszcze: słabość, sko- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: rumpowanie i niesprawiedliwość państwa znajdują szczególne odzwierciedlenie na przykład w sposobie Bardzo dziękuję panu posłowi. funkcjonowania spółek i przedsiębiorstw państwowych Proszę o zabranie głosu panią poseł Elżbietę Kruk oraz ich prywatyzacji. Nieudolność państwa zaowoco- występującą w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo wała tu odium społecznej niechęci do wszystkich ele- i Sprawiedliwość. mentów procesu przekształceń własnościowych stano- wiących podstawę transformacji systemu i restrukturyzacji gospodarki. Wiele osób i środowisk uważa Poseł Elżbieta Kruk: wręcz, że skarbu państwa już nie ma, bo wszystkie naj- cenniejsze srebra rodowe zostały za bezcen wyprzeda- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! ne. Dlaczego? Otóż mamy za sobą nie tylko bardzo Jednym z najsłabszych elementów porządku publicz- nieudane, ale wręcz złodziejskie prywatyzacje. Majątek 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 246 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Poseł Elżbieta Kruk łem się jednak. Okazuje się, że rządy prawa są ważniej- sze od prywatyzacji. Skarbu Państwa zamiast dobru wspólnemu posłużył do Szkoda, że my musieliśmy to przerobić na własnym wzbogacenia się poszczególnych osób lub grup bądź do grzbiecie. W Polsce, tak jak i w innych krajach postko- zaspokajania partyjnych układów. Kilka przykładów: munistycznych, w sposób oczywisty celem musiała być prywatyzacja Telekomunikacji Polskiej SA – sprzedano prywatyzacja, tyle że jej właściwe przeprowadzenie TP jako monopolistę, co więcej, gwarantując na wiele wymagało silnego państwa i jego instytucji, ale tego lat zachowanie monopolistycznych przepisów, tym sa- nie chciano. Co dziś mamy w rezultacie? Bezrobocie i mym łamiąc podstawową zasadę wolnego rynku, czyli ubóstwo, które stają się zjawiskami na tyle powszech- zasadę konkurencji, prywatyzacja Stoenu, przedsię- nymi i trwałymi, że należy je uznać za czynniki zagra- biorstwa o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obron- żające spoistości społeczeństwa, rodzinę dotkniętą nym – nabywcy zagraniczni kupili w tym przypadku bezrobociem, ubóstwem, brakiem własnego lokum, w zasadzie rynek energii, a nie przedsiębiorstwo, mo- która, choć potrzebuje pomocy przede wszystkim pań- nopol państwowy w dziedzinie dystrybucji energii na stwa, nie znajduje jej. Priorytety działań lewicowych obszarze Warszawy został zastąpiony prywatnym, a rządów nie pomieściły bowiem polityki prorodzinnej. dodatkowo rząd pozbawił się kontroli nad infrastruk- Zapowiadano politykę socjalną mającą na celu turą stołecznej sieci energetycznej. wsparcie najbiedniejszych. W ramach realizacji tych Takie prywatyzacje mogą poważnie zagrażać bez- obietnic zlikwidowano na przykład zasiłki porodowe, pieczeństwu energetycznemu państwa, a przeprowa- ograniczono zasiłki rodzinne, skrócono urlopy macie- dzone w większej skali zagrożą suwerenności. Wspo- rzyńskie, pozostawiono samotne matki samym sobie, mnieć tu należy o planach bądź próbach rządów SLD likwidując fundusz alimentacyjny. Wprowadzono zmierzających do prywatyzacji Grupy G-8 – znowu oszczędności kosztem najsłabszych grup społecznych. rynek, Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa Taka to właśnie lewicowa wrażliwość. w całości, a więc z przesyłem, fundamentalna sprawa Tu należy podziękować panu profesorowi, że, nie dla bezpieczeństwa państwa; w końcu kwestia Orlenu ulegając presji politycznej poprawności, podnosi to, jak i PZU SA. bardzo dla polskiego społeczeństwa ważne są sprawy Wszyscy wiemy, że musiały powstać – i bardzo do- rodziny, że pomoc dla rodziny powinna być w centrum brze, że powstały – komisje śledcze, by zbadać te nie- zainteresowania władz, że brak zsynchronizowanej po- udolne procesy prywatyzacji. Mówię: nieudolne, ale to lityki prorodzinnej ma groźne konsekwencje. Rzecznik oczywisty eufemizm. Bałagan i niekompetencja w mi- praw obywatelskich zwrócił uwagę, że ustawa, która nisterstwie skarbu, wymiana kolejnych ministrów skar- zlikwidowała fundusz alimentacyjny, była jedną z naj- bu w atmosferze uwłaczającej powadze państwa ujaw- gorszych w bieżącej kadencji; spowodowała rzeczywi- niła rywalizację magnatów finansowych o wpływy i ste tragedie w wielu rodzinach. Pan profesor podjął też ich uwikłanie w procesy prywatyzacyjne. Gołym okiem działania zmierzające do naprawy tej sytuacji. widać podporządkowanie interesów publicznych inte- Informacja o działalności rzecznika praw obywa- resom partyjnym i grupowym. To w sposób oczywisty telskich za 2004 r. stanowi obraz rzeczywistego sposo- wynik błędów popełnionych na początku lat 90. Nie bu funkcjonowania państwa. Mamy więc do czynienia wprowadzono wówczas zasad wykonywania nadzoru w Polsce z daleko idącą redukcją praw i wolności. Pan właścicielskiego państwa nad przedsiębiorstwami. Wy- profesor mówił wiele o polskiej biedzie, o polskim bez- nikało to ze świadomego założenia liberalnych ekono- robociu. Mamy do czynienia z brakiem zrozumienia mistów, dla których najważniejszym celem była szybka przez aparat urzędniczy jego służebnej roli wobec oby- prywatyzacja, przed przystąpieniem do której nie okre- watela. To też pokazuje nam informacja. Nasze usta- ślono nawet, czego sprywatyzować w żadnym razie nie wodawstwo nie spełnia obowiązujących standardów. było nam wolno. Potem wytworzyła się swoista koalicja Uchwalone ustawy, zamiast chronić dobro wspólne, wielu sił politycznych. Po co naprawiać system, skoro często zabezpieczają interesy grup nacisku. Ustawami można bezkarnie z niego korzystać? Wydaje się, że się czasem po prostu kupczy. dzisiejszy klimat społeczny, sprzyjający działaniom Mamy kryzys wymiaru sprawiedliwości, unikanie sanacyjnym w różnych obszarach funkcjonowania pań- odpowiedzialności przez sprawców najpoważniejszych stwa, pozwoli w końcu na przebudowę i w tym zakresie. przestępstw, polityzację prokuratury i służb specjal- Jednak deklaracje woli naprawy państwa nie wystar- nych. Niezwykle bulwersujące przypadki w ostatnich czą. Potrzebne są konkretne decyzje. Takich do tej pory latach nadużywania uprawnień przez organy ścigania to nie było. na przykład znane sprawy spektakularnego aresztowa- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Problem siły nia prezesa Orlenu pana Modrzejewskiego, inspektora państwa od kilku lat zaczął funkcjonować w myśli Najwyższej Izby Kontroli pana Kalasa. Innego rodzaju światowych liberalnych ekonomistów. Miejmy nadzie- przykład to słynna sprawa pana Romana Kluski. ję, że i nasi rodzimi liberałowie potrafią się przyznać Instytucje organów ścigania, wymiaru sprawiedli- do błędów, jak to zrobił Milton Friedman, który w wy- wości, organów finansowych, zamiast służyć narodowi wiadzie w 2001 r. powiedział: 10 lat wcześniej krajom z poszanowaniem zasady równości wszystkich wobec odchodzącym od socjalizmu doradziłbym trzy rzeczy: prawa, zachowują się tak, jakby ich zadaniem była prywatyzować, prywatyzować, prywatyzować. Myli- ochrona określonych interesów. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 247

Poseł Elżbieta Kruk ustrojowego kompetencje rzecznika wobec innych or- ganów władzy publicznej, należy stwierdzić, iż mają Nasze uwagi do informacji, takie tylko mamy, wy- one charakter zewnętrzny i sprowadzają się z natury nikają jedynie z ostrzejszego widzenia źródeł kryzysu rzeczy do zadań o charakterze kontrolnym. egzekucji prawa i postulatu silniejszego monitorowania Panie i Panowie Posłowie! Z przykrością, ale i z nowych obszarów łamania prawa w różnych zakresach. zażenowaniem, co podkreśla pan profesor, stwierdzić Dla przykładu podam kwestię prawa oﬁar. Bardzo do- należy, że polska legislacja wymaga natychmiastowych brze, że te kwestie znajdują się w polu zainteresowania reform. Smutne to, może zbyt dosadne stwierdzenie, bo rzecznika. Jak wiadomo, Prawo i Sprawiedliwość uważa, przecież w dużej mierze uderza w nas siedzących na tej iż jedną z przyczyn – nie jedyną oczywiście – braku sali, ale w pełni prawdziwe. Z uwagi na mnogość i po- poczucia bezpieczeństwa, pewnej słabości państwa, jest śpiech w stanowieniu prawa utraciło ono w dużej mie- przyjęcie swego czasu nadmiernie pobłażliwego, libe- rze cechy spójności, jednoznaczności i stabilności. To ralnego wobec świata przestępczego modelu polityki jest niejako grzechem głównym, albowiem dewaluacja karnej, który zrodził po prostu bezkarność. tych cech czyni go chwiejnym i niejednoznacznym, a Nie da się wszystkich problemów omówić. Informa- każda luka w ustawodawstwie skutkuje niepomiernymi cja je wskazuje i jest swoistym aktem oskarżenia pań- następstwami. Zdaniem rzecznika dla konwalidacji stwa we wszystkich obszarach jego funkcjonowania. tego stanu rzeczy byłoby niezbędne pilne uchwalenie Rzecznik praw obywatelskich podejmował liczne dzia- ustawy o Krajowej Radzie Legislacyjnej, ale przecież łania. Efekty jednakże nie zawsze od niego zależały. ten parlament tego już uczynić nie zdąży. Mamy tu naprawdę bardzo dużo dobrej pracy. Przytoczone argumenty są o tyle istotne, że to wła- Klub Prawa i Sprawiedliwości pozytywnie ocenia śnie w olbrzymiej mierze od jakości prawa stanowio- przedłożoną informację. Życzymy sobie jednak wszy- nego przez parlament oraz wydanych aktów wykonaw- scy, abyśmy zrealizowali marzenie o sprawnym, pra- czych zależy liczba skarg obywateli w części dotyczą- wym i sprawiedliwym państwie, w którym instytucja cej nie tylko spraw indywidualnych, ale także tych o rzecznika praw obywatelskich nie będzie konieczna. charakterze generalnym. Z każdym rokiem z coraz Dziękuję bardzo. (Oklaski) większym niepokojem obserwuje się tendencję wzro- stową liczby spraw kierowanych do rzecznika i jego urzędu. W omawianym roku 2004 wpłynęło takich Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: spraw 59 248, czyli o blisko 4 tys. więcej niż w roku 2003. Ten fakt musi niepokoić. Dziękuję, pani poseł. Pragnę z tej trybuny publicznie zapytać: Czy pań- Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa So- stwo jest słabe, czy jaskrawo lekceważone są podsta- snowskiego występującego w imieniu Polskiego Stron- wowe prawa obywateli, czy po prostu w gąszczu przepi- nictwa Ludowego. sów wzrasta bałaganiarstwo i brak kompetencji urzęd- ników i to na wszystkich szczeblach? Odpowiedź jest banalnie prosta: Wszystkie te czynniki stanowią składo- Poseł Zbigniew Sosnowski: wą tego stanu rzeczy, a wypadkowa świadczy o narasta- jącym biurokratyzmie i po prostu słabym państwie. Ta Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wykonując przepis brutalna prawda to dobitny dowód na lekceważenie jed- art. 212 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz prze- nostki, dawanie przyzwolenia na bylejakość. pis art. 19 ust. 2 ustawy o rzeczniku praw obywatelskich, Z lektury informacji rzecznika dobitnie wynika, że prof. Andrzej Zoll przedstawił Sejmowi informację z praktycznie brak kategorii osób lub grup zawodowych działalności rzecznika za rok 2004. Czas, w którym zupełnie zadowolonych z funkcjonowania państwa. To przyszło w Wysokiej Izbie omawiać rzeczony dokument, musi budzić przerażenie. Różne też rzecznik praw oby- jest szczególny, albowiem przypada on niemal równo- watelskich ma instrumenty reagowania na nieprawidło- cześnie na koniec kadencji Sejmu i koniec kadencji obec- wości, opieszałość czy wprost urzędniczą indolencję. nie urzędującego rzecznika praw obywatelskich. Wzorem lat ubiegłych zwiększają się kategorie spraw i Jako członek sejmowej Komisji Sprawiedliwości i problemów, którym rzecznik musi stawić czoło. Pragnę Praw Człowieka z baczną uwagą śledziłem pracę pana na chwilę zatrzymać się na działaniach rzecznika w profesora, uczestniczyłem także w pracach legislacyjnych kwestiach skarg obywateli, a dotyczących prawa do nad zmianami ustawy o rzeczniku praw obywatelskich, sądu i właściwej procedury prawnej. Jest rzeczą nie tyl- kiedy to podejmowaliśmy społecznie ważną decyzję o ko żenującą, ale i kompromitującą państwo polskie, że ustanowieniu przez rzecznika pełnomocnika terenowego. w sprawach niezbyt skomplikowanych po sprawiedli- Były to o tyle żywotne i nader społecznie uzasadnione wość nasi rodacy w oczekiwaniu na wyrok muszą uda- decyzje, że w całej rozciągłości podyktowane narastają- wać się do Trybunału Sprawiedliwości w Strasburgu. cymi potrzebami i postulatami społecznymi. Polskie sądy poprzez nadmierną przewlekłość doprowa- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej sytuuje dzają do sytuacji, w której strona ma uzasadnione po- rzecznika praw obywatelskich poza klasycznym trój- dejrzenie, że albo sądy poprzez swą opieszałość są tak podziałem władzy, jako organ kontroli państwowej i niekompetentne, albo po prostu bawią się ludzkimi spra- ochrony prawa. Oceniając z perspektywy usytuowania wami, odwlekając ich deﬁnitywne zakończenie na świę- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 248 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Poseł Zbigniew Sosnowski punktów zawartych w pana sprawozdaniu, dlatego że byłoby to powielaniem tego, co panie i panowie posło- ty nigdy. To czyni polskie państwo słabym, a polski wie powiedzieli przede mną. Do kilku kwestii chciała- wymiar sprawiedliwości deprecjonuje i po prostu ośmie- bym się odnieść, ale jak gdyby z osobistego punktu sza. Wiele uzasadnionych skarg wpłynęło w roku spra- widzenia. Otóż w pana sprawozdaniu zwróciłam uwa- wozdawczym na komorników sądowych. Nie napawa to gę na sprawy, o których się rzadko mówi, a którymi się optymizmem. Nie buduje też prestiżu Polski w oczach pan zajmował. Dotyczą one praw obywateli, ale praw przedstawicieli wielu wysoko rozwiniętych państw, do często przez innych niedostrzeganych albo takich, o których Polska pretenduje. których mówi się z niechęcią lub z pewną dozą nieśmia- Wysoki Sejmie! Nieuregulowanie ustawowe kluczo- łości. Na przykład zajmował się pan przypadkami dzia- wych spraw z dziedziny prywatyzacji i reprywatyzacji łań antysemickich. Jest to dzisiaj bardzo cenna inicja- powodowało stanowcze reakcje rzecznika. Przykładem tywa, dlatego że z takimi działaniami spotykam się u może być chociażby fakt zawładnięcia majątkiem Fun- siebie w Białymstoku i niestety takich działań dopusz- duszu Wczasów Pracowniczych. Tutaj działania były czają się także posłowie, posłowie z Ligi Polskich Ro- zdecydowane i stanowcze. dzin. W tej sprawie przedstawiłam oświadczenie po- Szczególnie dużo miejsca poświęcono bezpieczeń- selskie, nie chciałabym już do tego wracać, ale niestety stwu obywateli oraz nieprawidłowościom w funkcjo- jest to także łamanie prawa przez tych, którzy to prawo nowaniu Policji i innych organów porządku publiczne- stanowią. Wiem, że jest bardzo cienka granica, jeśli cho- go. Rzecznik zawsze stawał po stronie praw osób podzi o nazewnictwo, co jest antysemityzmem, a co nim krzywdzonych w toczących się postępowaniach kar- nie jest, niemniej jednak bardzo się cieszę, że pan profe- nych. Wzorem lat ubiegłych nie maleje liczba wniosków sor zwrócił na to uwagę. W charakterze pewnej cieka- o interwencję pochodzących od żołnierzy i funkcjona- wostki chciałabym Wysokiej Izbie powiedzieć o skardze, riuszy służb publicznych. Szczególnie dotyczą one pro- która wpłynęła do pana profesora, a dotyczyła tzw. sa- blemów emerytów i rencistów, opieki zdrowotnej, pro- tanistycznego koncertu zarejestrowanego w studiu tele- blematyki poboru oraz orzecznictwa w przypadku wizji w Krakowie. Było z tym dużo zamieszania. I zno- wojskowych komisji lekarskich. Rzecznik praw oby- wu pojawia się słowo „satanistyczny”, kiedy nie do koń- watelskich osobiście oraz jego pełnomocnicy wielo- ca tak było. Dobrze się stało, że pan tę sprawę zbadał. krotnie składali wizyty w terenie. Nie sposób pominąć Okazuje się, że jest jak gdyby jej drugie oblicze. działalności rzecznika w przedmiocie czynności czysto W charakterze ciekawostki też powiem, nie mogąc judykacyjnych, jak wystąpienia do Trybunału Konsty- sobie tego odmówić, że bardzo mi się podobało zbyt tucyjnego, Sądu Najwyższego czy wojewódzkich są- rygorystyczne określenie wymagań zdrowotnych wo- dów administracyjnych. Najczęściej ze skutkiem pozy- bec osób pragnących uprawiać paralotniarstwo. Na tywnym. lotni wprawdzie latałam, ale jako pasażer, natomiast Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamen- chyba ważne jest, że oprócz spraw wielkiej wagi, które tarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, w imieniu któ- stanowią o naszym być albo nie być, jak np. sprawy rego mam honor przemawiać, z podziwem i najwyż- mieszkaniowe, sprawy ubezpieczeń, rent, emerytur, szym uznaniem przyjmuje do aprobującej wiadomości opieki zdrowotnej, nawet tak błaha sprawa z pozoru jak informację pana prof. Zolla i wyraża mu ogromną paralotniarstwo może być dla kogoś, nie wiem, sposo- wdzięczność za ogrom wkładu pracy. W związku z bem na życie, sposobem na bycie, na spędzanie wolne- końcem jego kadencji dziękuję także za bardzo dobrą go czasu. Chwała panu za to, że takimi sprawami także współpracę z Klubem Parlamentarnym Polskiego się pan zajmował w swojej działalności. Stronnictwa Ludowego. Dziękuję za uwagę. (Oklaski) Obszerną dziedziną pana zainteresowań jest przestrzeganie praw obywateli przez administrację lokalną. Panie profesorze, przez 4 lata zmagaliśmy się wspólnie Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: ze sprawą jednego przystanku w Białymstoku. Nieste- ty ten przystanek nadal nie jest usytuowany właściwie, Dziękuję panu posłowi. nie znajduje się we właściwym miejscu. Odpowiedzi, Proszę o zabranie głosu panią poseł Barbarę Ciruk które przychodziły do pana, były takie same jak te, w imieniu Socjaldemokracji Polskiej. które przychodziły do mojego biura: po prostu miasto nie ma pieniędzy. Zawsze jest to wytłumaczenie. Chciałam Wysokiej Izbie powiedzieć, że instytucja Poseł Barbara Ciruk: rzecznika praw obywatelskich jest chyba jedyną insty- tucją – nie chcę nikogo w tym momencie skrzywdzić, Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! ale to wynika z mojej pracy poselskiej – w której zawsze Wiele osób przede mną wypowiedziało wiele ciepłych szybko i terminowo reagowano na nasze skargi albo słów pod adresem pana i pana urzędu. Oczywiście za skargi obywateli poparte jakimś moim pismem przewod- chwilę też wypowiem kilka słów, z tym że od razu zanim czy dodatkowo tym, że zwracałam się do pana pro- znaczę, iż moje wystąpienie, choć może to zabrzmi fesora. I zawsze to było załatwiane prawidłowo, a jeśli trochę dziwnie, będzie miało charakter mniej formalny, pan profesor nie mógł tej sprawy załatwić osobiście, to ponieważ nie będę się ustosunkowywać do wszystkich wskazywał i podpowiadał, do kogo można się zwrócić, 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 249

Poseł Barbara Ciruk podwyższanie kar w sytuacji, kiedy ponad 30 tys. osób z wyrokami długoterminowymi, czyli nie za przestęp- żeby coś „ugrać”, żeby otrzymać pomoc. Niestety przy- stwa typu kradzież batoników w sklepie, chodzi na stanek nadal jest źle usytuowany, ale może do końca wolności. W związku z tym dlaczego podwyższanie pana kadencji – jest ona przedłużona – jeszcze coś się kar, zaostrzanie, a nie na przykład pójście w tym kie- zmieni, chociaż nie wiem, bo prezydent w Białymstoku runku, jak chociażby pomysł z tymi bransoletkami czy ma jeszcze trochę czasu do końca swoich rządów. inny system probacji, kar probacyjnych – to jest droga, Wiem, że z uporem, tak jak poseł Zdrojewski, wra- która może dzisiaj nam w jakiś sposób sprawę zała- cam do pewnych spraw. Wiem też, że to, co powiem, w twiać, a nie pakowanie do więzień ludzi – jak ich cza- tej chwili jest nie do załatwienia, ale może dobrze bę- sami określamy –alimenciarzy, zajmują tam miejsca, a dzie, kiedy w parlamencie kolejnej kadencji rozpocz- na wolności chodzą groźni przestępcy. niemy dyskusję o nowej instytucji rzecznika praw Na koniec chciałabym już bardzo krótko odnieść się dziecka, niezależnie od dzisiejszej oceny pana Jarosa. do ochrony praw mniejszości narodowych. To wiąże się W przypadku tej instytucji chodziłoby o to, żeby nie z moim regionem, jestem z Białegostoku. Jak już powie- dublować. Często na posiedzeniach komisji mówiliśmy działam, u nas, na tym skrawku Polski, mieszka 7 mniej- o tym, żeby rzecznik praw dziecka był w randze zastęp- szości narodowych. Chciałam zasygnalizować tylko, nie cy rzecznika praw obywatelskich, ponieważ dziecko to komentując tego, że na pewno teraz będą do pana wpły- człowiek, a pan profesor sam często na posiedzeniach wać, panie profesorze, sprawy dotyczące Białorusinów komisji mówił, że do pana wpływają sprawy i są często i to zarówno z jednej, jak i z drugiej strony, bo to już załatwiane dwutorowo bądź nie są załatwiane, ale w każ- zaczyna się pojawiać u nas w prasie. Z rozmów z osoba- dym razie nadaje się im odpowiedni tok i jest to niepo- mi mieszkającymi tam, żyjącymi, urodzonymi wiem, że trzebna strata pieniędzy i czasu. Co zaś do oceny rzecz- to jakby będzie sprawa na przyszłość. nika praw dziecka to przyjdzie jeszcze na to czas. Tak jak powiedziałam – podziękowania. Panie pro- Pani poseł Kruk bardzo dużo mówiła o silnym pań- fesorze, osobiście dziękuję za bardzo dobrą współpra- stwie i życzyła sobie, żeby nadeszły takie czasy, w któ- cę, za to, że nigdy nie zlekceważył pan pism kierowa- rych nie będzie potrzebna instytucja rzecznika praw nych do pana przeze mnie bądź moich interesantów, obywatelskich. Szkoda, że nie ma pani poseł Kruk, bo których do pana skierowałam. wydaje mi się, że instytucja rzecznika praw obywatel- W imieniu klubu Socjaldemokracji Polskiej dzięku- skich jest niepotrzebna tylko w takim kraju, jakim dzi- ję panu za to, że był pan obecny tam, gdzie oczekiwa- siaj jest Białoruś, gdzie rządzi Łukaszenka, bo tam nie liśmy pana obecności. Nadal jest pan rzecznikiem, choć ma się po co zwracać do kogoś takiego i ktoś taki nie miało stać się nieco inaczej, zatem życzę panu cierpli- ma tam racji bytu. Natomiast porządnie zbudowane i wości, tego, żeby tych spraw nie przybywało i żeby były rozwinięte demokracje, jak choćby szwedzka czy duń- możliwości rozwiązania ich. Po prostu dziękuję za ska, mają te instytucje od lat ugruntowane i właśnie po wszystko, a w imieniu klubu mogę powiedzieć, że to jest instytucja rzecznika praw obywatelskich, żeby oczywiście jak najbardziej będziemy głosować za przy- zwracać się do niego. jęciem tej informacji. Zwrócę się do nieobecnej pani poseł Kruk: jeśli Miałam mówić 3 minuty, a mówiłam 10. Dziękuję. państwo będzie silne, jeśli będzie dyktatura państwa Kaczyńskich, to będą skargi do rzecznika praw obywa- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: telskich, właśnie na tę dyktaturę. Po prostu tego nie unikniemy i to jest takie samonakręcające się, błędne Dziękuję, pani poseł. koło, moim zdaniem do niczego nieprowadzące. (Poseł Piotr Kozłowski: Tak bywa z kobietami.) Nie wiem, panie profesorze, czy pan sobie zdaje Proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Kozłow- sprawę z tego, że często jest pan postrzegany – oczy- skiego występującego w imieniu Klubu Parlamentar- wiście przepraszam za to górnolotne sformułowanie – nego Samoobrona RP. jako Bóg, czyli instancja ostateczna. Bo interesanci, którzy do mnie przychodzą, mówią tak: ministerstwo – nie, tutaj do rządu pisaliśmy, też nie, to do rzecznika Poseł Piotr Kozłowski: praw obywatelskich, rzecznik praw obywatelskich za- łatwi to, a już na pewno ustosunkuje się do tego. Cza- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klu- sami jeszcze bywa: ja z tym pojadę do Strasburga, ale bu Parlamentarnego Samoobrona Rzeczypospolitej to nieco rzadziej, bo to wymaga trochę więcej zachodu. Polskiej mam zaszczyt przedstawić stanowisko w spra- Powiedziałam, że to są takie moje luźne dywagacje, wie informacji o działalności rzecznika praw obywa- aczkolwiek myślę, że odnoszę się do meritum. telskich za 2004 r. z uwagami o stanie przestrzegania Była także w wypowiedzi pani poseł Kruk poruszo- wolności i praw człowieka i obywatela. na sprawa kar i więzień. Otóż niejednokrotnie na po- Art. 212 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej na- siedzeniach Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka kłada na rzecznika praw obywatelskich obowiązek co- mówiliśmy o tym, rozmawiając także z gen. Pyrca- rocznego informowania Sejmu i Senatu o swojej dzia- kiem, jak te więzienia są przepełnione. Naprawdę to łalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw jest droga prowadząca w dniu dzisiejszym donikąd, człowieka i obywatela. Rzecznik praw obywatelskich 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 250 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Poseł Piotr Kozłowski za 2005 r. działalności IPN rzecznik poświęci bardzo dużo miejsca w związku z tym, że wydarzenia z udzia- swój konstytucyjny obowiązek wobec Wysokiej Izby łem IPN były bardzo burzliwe. spełnił i jak co roku przedstawił informację. W odróżnieniu od roku poprzedniego w sprawozda- Co roku powtarza się to samo i nie ma żadnej reak- niu za 2004 r. rzecznik bardzo dużo uwagi poświęcił cji ze strony marszałka Sejmu i Prezydium Sejmu, a realizacji konstytucyjnego prawa do pracy i przestrze- przecież informacja o działalności rzecznika praw oby- gania praw pracowniczych. Przyjmujemy z zadowole- watelskich nie jest zwykłą informacją, jakich do Sejmu niem, że w 2004 r. rzecznik nie tylko interesował się, wpływają dziesiątki. Jest to informacja, którą bez prze- ale podejmował także interwencje w innych organach sady można nazwać fotograﬁą państwa, działalności państwa w sprawie łamania praw pracowniczych. jego organów i instytucji. Jest to informacja, na pod- Rzecznik interesował się wypłatami wynagrodzeń za stawie której Sejm powinien dokonać rzetelnej oceny, pracę i w tych sprawach interweniował u ministra spra- jaki jest stan państwa polskiego, czy jest to państwo wiedliwości. Warte odnotowania jest zainteresowanie prawa, czy nie. Na podstawie tej informacji Sejm po- rzecznika Kodeksem pracy. Dokonywał oceny noweli- winien dokonać oceny, jaka jest skala łamania prawa i zacji Kodeksu pracy i w tej sprawie złożył konkretne kto się tego dopuszcza. wnioski do ministra gospodarki, pracy i polityki spo- Tak jak w poprzednich latach, tak i przy tej infor- łecznej, zwracając uwagą m.in. na nieprecyzyjność macji za 2004 r. Samoobrona uważa, że tak ważnemu wprowadzonych, w miejsce dotychczasowego pierwsze- zadaniu Sejm powinien poświęcić co najmniej całe kil- go urlopu, zasad nabywania prawa do ułamkowych urlo- kudniowe posiedzenie, a nie kilka godzin, w ciągu któ- pów w pierwszym roku pracy. Co roku Sejm rozpatruje rych na klubowe wystąpienia przeznacza się zaledwie informacje Państwowej Inspekcji Pracy. Niestety infor- 10 minut, to znaczy tyle czasu, ile ewentualnie mogło- macje te pokazują, jak powszechne jest w naszym kraju by wystarczyć na przeczytanie spisu treści, czyli pro- łamanie podstawowych praw pracowniczych. W niektó- blematyki, którą opisuje w swojej informacji rzecznik rych przypadkach, na przykład niewypłacenia pensji praw obywatelskich. czy zmuszania do pracy we wszystkie niedziele w mie- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z tym siącu, jest to nie tylko łamanie praw pracowniczych, ale co powiedziałem, nie mogę odnieść się do całkowitej również praw człowieka i obywatela. Pomimo poświę- oceny informacji rzecznika, bo jest to oczywiście nie- cenia dość dużej uwagi przez rzecznika w informacji za możliwe. Dlatego pozwolę sobie wypowiedzieć się w 2004 r. wydaje się, że problematyka ta została potrak- niektórych, według mnie, bardzo istotnych sprawach. towana, delikatnie mówiąc, łagodnie. W rozdziale dotyczącym prawa do sądów i właści- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klu- wej procedury prawnej w 2003 r. rzecznik informował, bu Parlamentarnego Samoobrona Rzeczypospolitej że negatywny wpływ na sprawność postępowania są- Polskiej chcę stwierdzić, że jest to bardzo dobry mate- dowego, a co za tym idzie na realizację prawa do sądu, riał, który może być pomocny w codziennej pracy po- mają zdarzające się przypadki zagubienia akt sądo- słów i instytucji państwowych. Materiał przygotowany wych. Niestety w informacji nie było żadnej wzmianki, przez rzecznika pokazuje stan państwa w zakresie jakiego kalibru spraw dotyczyły zagubione akta. W przestrzegania prawa niemal we wszystkich dziedzi- sprawozdaniu za 2004 r. rzecznik wskazuje inne przy- nach życia społecznego. Rzecznik wskazuje także na czyny przewlekłości postępowania sądowego, między to, jakie są niedoskonałości istniejących przepisów pra- innymi wylicza: długi czas oczekiwania na ekspertyzę wa, co powinno być uwzględnione przy uchwalaniu biegłego, długotrwałe sporządzanie przez sędziego przez Sejm kolejnych ustaw. sprawozdawcę pisemnego uzasadnienia wyroku, skom- W imieniu Klubu Parlamentarnego Samoobrona plikowany charakter spraw pod względem przedmio- Rzeczypospolitej Polskiej składam panu profesorowi towym i podmiotowym, przyczyny obiektywne i su- podziękowania, a za pana pośrednictwem wszystkim biektywne, leżące po stronie uczestników postępowa- pańskim współpracownikom. Dziękuję. (Oklaski) nia. W informacji za 2004 r. nie ma żadnej wzmianki o ginących aktach. Czy tego problemu w polskich są- dach rzeczywiście już nie ma? Czy w ciągu jednego roku akta nagle przestały ginąć? Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: W sprawozdaniu za 2004 r. rzecznik praw obywatelskich zwrócił uwagę na niewłaściwe stosowanie Dziękuję panu posłowi. przepisów o Instytucie Pamięci Narodowej. Tę ocenę Proszę o zabranie głosu panią poseł Elżbietę Rataj- w sprawozdaniu za 2004 r. z pewnością wymusiły wy- czak występującą w imieniu Ligi Polskich Rodzin. darzenia, jakie miały miejsce w tym roku, a dotyczyły tzw. dzikiej lustracji. Rzecznik zwraca uwagę, że wy- stępowało wiele nieprawidłowości w 2004 r. w zakresie Poseł Elżbieta Ratajczak: odmowy wydawania zaświadczeń o tym, że osoba jest pokrzywdzona w rozumieniu ustawy, w sytuacji kiedy Panie Marszałku! Panie Profesorze! Wysoka Izbo! w IPN nie było żadnych dokumentów na temat konkret- Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parla- nej osoby. Należy spodziewać się, że w sprawozdaniu mentarnego Liga Polskich Rodzin na temat informacji 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 251

Poseł Elżbieta Ratajczak nej podejrzeniami o popełnienie przestępstwa i bez wszczęcia postępowania przygotowawczego. Należało- o działalności rzecznika praw obywatelskich za 2004 r. by więc zdefiniować pojęcie kontroli skarbowej, bo- z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw wiem jest to, też zdaniem rzecznika, w istocie policja człowieka i obywatela, przedłożonej Wysokiej Izbie skarbowa, która ma większe uprawnienia niż Policja, a przez rzecznika praw obywatelskich pana profesora nawet większe niż Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrz- Andrzeja Zolla. nego czy Agencja Wywiadu. Ten wniosek rzecznika Sprawozdanie z rocznej pracy rzecznika za rok 2004 oczekuje jeszcze na rozpoznanie. Liga Polskich Rodzin obejmuje wszystkie dziedziny życia człowieka, a życie stoi na stanowisku, iż dochodzenie czy kontrola muszą człowieka jest bogate, to i sprawozdanie staje się ob- być skuteczne, ale nie można tego prawa nadużywać szerne. czy stosować go bezpodstawnie. Działania rzecznika praw obywatelskich umocowa- Również bardzo ostrożnie podchodzimy do proble- ne są konstytucyjnie. Ustawa o rzeczniku praw obywa- mu poruszonego przez rzecznika praw obywatelskich, telskich nakazuje badać, czy na skutek działania lub też a dotyczącego kontroli operacyjnej i gromadzenia da- niedziałania organów, organizacji czy instytucji zobo- nych osobowych przez Policję. Uważamy, że w sytuacji, wiązanych do przestrzegania i realizacji tych praw i gdy osoba, w stosunku do której gromadzono materia- wolności nie nastąpiło naruszenie prawa czy zasad ły, zostaje uniewinniona, powinien być ustawowy na- współżycia i sprawiedliwości społecznej. kaz zniszczenia tych materiałów. Ta sprawa również Rok 2004 był dla rzecznika pracowity. Wpłynęło niestety oczekuje ciągle na rozpoznanie. bowiem prawie 60 tys. spraw, o 4 tys. więcej niż w roku Rzecznik otrzymał liczne skargi na funkcjonowanie ubiegłym. Równocześnie w biurze rzecznika przyjęto administracji lokalnej, zwłaszcza samorządowej. Gdy- prawie 5 tysięcy interesantów. Okazuje się, że połowa by urzędnicy samorządowi z należytą starannością i spraw trafiających do rzecznika mogłaby być załatwio- uwagą załatwiali petentów, nie trzeba byłoby angażo- na od ręki w innych urzędach. Tu nasuwa się pytanie, wać rzecznika, co zaoszczędziłoby i czasu, i zdrowia, czym to jest spowodowane, czy brakiem zaufania do i pieniędzy zarówno urzędników, jak i obywateli. urzędów, czy też niekompetencją urzędników, a czasa- Niestety wzrosła również liczba skarg związanych mi być może wiarą w to, że im wyżej się zapuka, tym z prowadzeniem i rozliczaniem inwestycji komunal- większa pewność, że interwencja będzie skuteczna. nych. Ciągle napływały skargi związane z likwidacją Należy stwierdzić, iż rzecznik praw obywatelskich szkół oraz skargi na wysokość subwencji oświatowej wielokrotnie reagował na nieprawidłowości w procesie nieprzystającej do rzeczywistych potrzeb. tworzenia prawa. Polska legislacja wymaga natychmia- Liga Polskich Rodzin pozytywnie ocenia działanie stowych reform. Wręcz niezbędne jest uchwalenie usta- zmierzające do poprawy stanu bezpieczeństwa na ob- wy o tworzeniu prawa. Często wydaje się, że dotych- szarach kolejowych, m.in. uruchomienie w pociągach czasowa nieskuteczność prawa leży w braku jego eg- telefonu interwencyjnego oraz systemu monitoringu na zekucji. Co gorsze, wiele ustaw jest zmienianych jesz- dworcach i przystankach. Niestety zdarzają się, i to co- cze przed ich wejściem w życie, co świadczy o bardzo raz częściej, przypadki rażącego lekceważenia przez złym przygotowaniu ustawy. Spotykamy się z proble- organy administracji publicznej ustawowego obowiąz- mem użycia niewłaściwych instrumentów do realizacji ku udzielania rzecznikowi żądanych przez niego infor- zamierzonego celu. Przykładem może być ustawa o macji i wyjaśnień oraz ustosunkowania się do jego świadczeniach rodzinnych, likwidująca fundusz ali- ocen, uwag i opinii. Klasycznym przykładem takiego mentacyjny. Parlament powinien otrzymać wraz z pro- złego postępowania jest przebieg sprawy o przyznanie jektem ustawy dokładnie przedstawione jej założenia, prawa użytkowania wieczystego następcom prawnym łącznie z zasadami kosztów proponowanych zmian, a nieruchomości. Jest to praktycznie jednostronna kore- także przewidywanych konsekwencji społecznych. spondencja z prezydentem miasta stołecznego, która Liga Polskich Rodzin jest zaniepokojona, dlaczego toczy się od roku 2001. I jak tu wymagać przestrzegania część wyroków Trybunału Konstytucyjnego nie znaj- prawa od innych obywateli? duje odpowiedniego odzwierciedlenia w działaniach Przedmiotem interwencji rzecznika był cały pakiet legislacyjnych. Jednym z najbardziej wielowątkowych spraw związanych z prawem do pracy i wykonywaniem był wniosek z marca 2004 r. w sprawie kontroli skar- zawodu oraz prawem do zabezpieczenia społecznego, bowej, w którym stwierdzono, że środki i metody prze- zawsze bardzo aktualny i niestety coraz bardziej kula- widziane w mającej zastosowanie do niej ustawie na- wy cały pakiet związany z ochroną zdrowia, dalej: z ruszają konstytucyjne prawa i wolności, między innymi ochroną praw rodziny i osób niepełnosprawnych. Bar- prawo do prywatności obywateli i tajemnicy komuni- dzo wiele problemów do rozwiązania pozostaje w spra- kowania się, prawo do ochrony informacji. wach mieszkaniowych, własnościowych, ale również Ustawa po zmianach dopuszcza kontrolę każdej problematyka podatków, ubezpieczeń, bezpieczeństwo osoby fizycznej lub prawnej według oceny dyrektora obywateli i ochrona żołnierzy. urzędu kontroli skarbowej lub na polecenie generalne- Skąd tyle trudnych spraw pojawia się w naszym pol- go inspektora kontroli skarbowej. Wobec kontrolowa- skim życiu? Otóż podstawowym problemem jest potę- nego dopuszczalne są wszelkie stosowane środki ope- gująca się bieda i bezrobocie, a to prowadzi do poczucia racyjne bez wykazania niezbędnej potrzeby uzasadnio- krzywdy i beznadziei. Co trzecia polska rodzina wege- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 252 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Poseł Elżbieta Ratajczak czego mam zaszczyt przedstawić stanowisko naszego koła dotyczące informacji o działalności rzecznika tuje. Pod koniec czerwca zarejestrowanych było 2,8 mln praw obywatelskich w 2004 r., z uwagami o stanie prze- bezrobotnych, a stopa bezrobocia wynosi 18%. Powodu- strzegania wolności i praw człowieka i obywatela wraz je to, że coraz większa liczba Polaków decyduje się na ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Czło- wyjazd za chlebem za granicę, coraz częściej ojczyznę wieka. opuszczają nie tylko osoby szukające pracy sezonowej, Koło Poselskie Stronnictwa Gospodarczego pragnie ale również wykwalifikowana kadra porzucająca nisko- zauważyć, że przedstawiona informacja o działalności płatne posady w Polsce. Firmy budowlane w kraju już rzecznika praw obywatelskich w 2004 r. wraz ze sta- zgłaszają problem braku wykwalifikowanych fachow- nowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka ców. Może się okazać, że będzie to bariera rozwoju bu- odnosi się do działalności bardzo istotnego organu dla downictwa w Polsce. Niestety z zagranicznych wyjaz- całości stosunków społecznych w naszym kraju. dów korzysta coraz więcej lekarzy i pielęgniarek. Niewątpliwie cała upływająca kadencja profesora Ogłaszany wszem i wobec wzrost gospodarczy nie Andrzeja Zolla na stanowisku rzecznika praw obywa- jest odczuwalny, nie powoduje on ani spadku bezrobo- telskich jest potwierdzeniem jego kompetencji, ogrom- cia, ani wzrostu popytu konsumpcyjnego. Ciągle przy- nej wiedzy oraz cech koniecznych do piastowania tak bywa sklepów wielkopowierzchniowych obcego kapi- odpowiedzialnego stanowiska. Należy podkreślić, że tału, który jest zainteresowany zyskami odsyłanymi do przedstawiona informacja stanowi wyczerpującą ana- swego kraju, a u nas wykazuje dochód zerowy. Wyko- lizę działalności rzecznika praw obywatelskich w roku rzystywana siła robocza za najniższe pieniądze pracu- 2004. Na pierwszy rzut oka z niniejszej informacji bije je po kilkanaście godzin na dobę, drżąc, by nie stracić wielkość pracy podjętej przez rzecznika praw obywa- czasami jedynego źródła dochodu rodziny. Trzeba roz- telskich. Ogrom pola działalności, którą zajmował się liczyć nieuczciwych pracodawców. Dzięki inicjatywie pan Zoll, zawarty w przedstawionej informacji, wyni- Ligi Polskich Rodzin pracują dziś dwie komisje sejmo- ka ze specyficznego miejsca tegoż organu w systemie we ukazujące mechanizmy korupcji w państwie. I tak władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej. Jako or- Polacy płacą właśnie podatek korupcyjny. gan kontrolny, zadaniem którego jest ochrona praw i Obserwujemy również działania mające na celu nie- wolności człowieka i obywatela przed naruszaniem ich dopuszczenie do lustracji, a przecież jest ona kwestią przez organy, organizacje i instytucje, w tym także pra- bezpieczeństwa narodowego. Trzeba to czym prędzej codawców, musiał w roku 2004 badać wiele aktów ukrócić. A jakże tragiczna staje się sytuacja polskich prawnych czy też stanów faktycznych z wielu dziedzin rolników. Coraz trudniejszy jest dostęp obywateli do życia społeczno-gospodarczego. Nie należy również lekarzy i szpitali. Szczególnie odczuwają to ludzie ubo- zapominać, iż organ ten uczestniczy aktywnie w pro- dzy. To przecież system państwa powinien gwaranto- cesie legislacyjnym w materii praw i wolności człowie- wać usługi medyczne i odpowiednio prowadzić cały ka i obywatela również poprzez reagowanie na niepra- system ubezpieczeń. Nasza służba zdrowia jest po pro- widłowości w procesie tworzenia prawa. stu chora. Pogarsza się poczucie bezpieczeństwa zdro- W kolejnych rozdziałach przedstawionej informacji wotnego w społeczeństwie, pogarsza się sytuacja finan- zostały zawarte podjęte przez rzecznika działania w sowa zakładów opieki zdrowotnej. określonych materiach, w których zachodziła koniecz- Podsumowując, Liga Polskich Rodzin życzy panu ność jego interwencji. Bardzo istotnym problemem profesorowi i wszystkim zatrudnionym w biurach podniesionym przez pana profesora jest hiperinflacja w rzecznika praw obywatelskich takiej sytuacji, w której tworzeniu norm prawnych, powodująca, że obywatel, trzeba będzie zamknąć biura z powodu braku pracy, a będąc adresatem normy prawnej, nie jest w stanie za- będzie to można osiągnąć, eliminując cały ogrom nie- poznać się z jej treścią. Istotną rolą w działaniach po- prawidłowości w naszym kraju. Jak jednak pokazuje dejmowanych przez rzecznika jest czuwanie nad prze- praktyka, im lepiej pracujesz, tym masz więcej pracy. strzeganiem konstytucyjnego prawa do sądu, dostępem Tak więc najpierw otwieramy kolejne biuro w Gdańsku. do informacji publicznej i zapobieganie występowaniu Dziękuję. (Oklaski) praktyk dyskryminacyjnych oraz ochrona wynagrodzenia za pracę. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Szczególną rolę w działalności w roku 2004 tegoż organu odgrywała kwestia badania działań podejmo- Dziękuję pani poseł. wanych przez Instytut Pamięci Narodowej i generalne- Proszę o zabranie głosu pana posła Michała Figlusa go inspektora danych osobowych. występującego w imieniu Stronnictwa Gospodarczego. Bardzo istotne dane zawarte są we wnioskach rzecznika praw obywatelskich. Przede wszystkim należy podkreślić, że w stosunku do roku 2003 wpłynęło aż Poseł Michał Figlus: prawie 4 tysiące więcej skarg, z tego coraz więcej o charakterze socjalnym. Ponadto proces tworzenia ak- Dziękuję. tów prawnych w przekonaniu rzecznika nie jest na wy- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! sokim poziomie, co powoduje przedstawienie wielu W imieniu Koła Poselskiego Stronnictwa Gospodar- bubli legislacyjnych. Z podobnymi uchybieniami mamy 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 253

Poseł Michał Figlus Poseł Michał Figlus: do czynienia w przypadku działalności administracji Dziękuję. publicznej oraz wymiaru sprawiedliwości. Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Profesorze! Rzecznik praw obywatelskich również podkreśla Mam cztery pytania. Czy pan profesor uważa, że nadzór problem bezrobocia, niedostatecznej ochrony konsu- nad sądami, szczególnie rejonowymi i okręgowymi, jest mentów oraz niedowład istniejący w systemie ochrony dostateczny, bo ja i moi wyborcy tak nie uważamy, a zdrowia. wyborcy wiarygodność i sprawiedliwość tych sądów Koło Poselskie Stronnictwa Gospodarczego uważa, oceniają na około 3%. Co jest tego powodem? Pan pro- iż należy przyjąć niniejszą informację. Dziękuję. fesor na ten temat ma dużo do powiedzenia. Panie profesorze, nie tak dawno studenci Uniwersy- tetu Warszawskiego prowadzili sondaż na temat sądów Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: ławników sądowych. Ławnicy odpowiedzieli, że gdyby się zagłębili w sprawy, to sąd nie poprosiłby ich na roz- Dziękuję panu posłowi. prawę i staliby się niewygodni. Potwierdzają, że sędzio- Wysoki Sejmie! Państwo posłowie: Danuta Polak, wie nie zagłębiają się w sprawy i przygotowują się do Michał Figlus, Stanisław Kalemba i Tadeusz Cymański nich bardzo krótko, kilka minut przed sprawą. Czy jest wyrazili chęć zadania pytania. to prawda? Czy pan profesor ma na ten temat jakieś skar- Czy ktoś z państwa posłów chciałby jeszcze zadać gi i czy wpływają one do rzecznika praw obywatelskich? pytanie? Prokuratura i sądy często używają środka w postaci wy- Nie widzę zgłoszeń, więc zamykam listę posłów sokich kaucji w milionach złotych – sprawa pana Kluzki zapisanych do zadania pytania i określam czas pytania i inne. Dlaczego te pieniądze nie są oprocentowane i nie na 2 minuty. pracują na sądy lub na Skarb Państwa? Czy prezesi są- Proszę o zabranie głosu panią poseł Danutę Polak. dów nie mają i nie mogą mieć powiązań z niektórymi bankami? Jak to wygląda w praktyce? Społeczeństwo ze swoich podatków musi zwracać pieniądze wraz z odset- Poseł Danuta Polak: kami pokrzywdzonym przedsiębiorcom. Panie profesorze, jako poseł zwracałem się do kilku Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! ministerstw z prośbą o pomoc w rozwiązaniu proble- Wysoko sobie cenię urząd rzecznika praw obywatel- mów, w dojściu do prawdy – chodziło o ZUS Sosnowiec skich i autorytet pana profesora. Z podobną opinią spo- i inne. Pana instytucja odpisała mi podobnie jak mini- tykam się w kontaktach z innymi ludźmi, którzy rzecz- sterstwa. Odpowiedzi mijają się z prawdą, wręcz prze- czą jedna drugiej. nika praw obywatelskich traktują niekiedy jako wy- Panie marszałku, jeszcze kilka sekund. rocznię, a niekiedy jako ostatnią deskę ratunku. Nie- Instytucja rzecznika praw obywatelskich odpisuje nie mniej jednak procedury postępowania w urzędzie tak jak powinna, nie ma w odpowiedziach prawdy, mija trwają bardzo długo. Pokrzywdzeni piszą skargi do się to z nią. Odpisują natomiast, można powiedzieć, wszystkich możliwych urzędów i instytucji, skarżąc się urzędnicy w białych kołnierzykach, na samym dole, któ- na przewlekłość postępowania organów sprawiedliwo- rzy piszą do ministerstwa, pan minister odpisuje z regu- ści. Latami ciągną się procesy, a procedury odwoław- ły panu marszałkowi, a pan marszałek mnie powiada- cze są zawieszone z przyczyn obiektywnych. Mam mia, a to się mija z prawdą. Tak samo i instytucję pana przed sobą pismo zastępcy prokuratora generalnego, z profesora wprowadza się w błąd. Odpowiedź z instytucji którego wynika, że postępowanie odwoławcze zostaje pana profesora jest oparta na odpowiedzi z samego dołu. zawieszone, „bo akta pozostają w dyspozycji rzecznika Osoby, które odpisują, wprowadzają w błąd, mijając się praw obywatelskich”. Panie profesorze, czy to znaczy, z prawdą. Pana profesora prosiłbym o odpowiedź, czy że jeden urząd blokuje pracę drugiego urzędu? Czy często się pan profesor spotyka z takimi właśnie odpo- sprawy w sądzie i w urzędzie nie mogą toczyć się rów- wiedziami, w których nie ma prawdy? Dziękuję. nolegle? I ostatnie pytanie: Czy można podważyć wyroki sądowe oparte na błędnych opiniach biegłego sądowe- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: go? Nie będę mówić o szczegółach, bo pismo skiero- wałam do pana profesora i myślę, że po roku oczekiwa- Dziękuję. nia osoby pokrzywdzone otrzymają już jakiś czytelny Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Ka- sygnał w sprawie. Dziękuję bardzo. lembę.

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Poseł Stanisław Kalemba:

Dziękuję pani poseł. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Proszę o zabranie głosu pana posła Michała Figlusa. Profesorze! Już dzisiaj była na ten temat mowa. Fak- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 254 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Poseł Stanisław Kalemba sprawie zawsze udzielał swojego życzliwego zainteresowania i wsparcia. Chciałbym spytać, jak dzisiaj w tycznie, podczas zmian ustrojowych dokonywanych w pana ocenie przedstawia się ten problem. To jest trudne ciągu kilkunastu lat popełniliśmy błąd, kiedy szczegól- może pytanie, ale czy pańskim zdaniem, bo pana opinia nie zwolennicy liberalnego systemu na pierwszym jest ważna, pański głos jest nie tylko słyszany, ale on miejscu stawiali szybką prywatyzację bez względu na ma istotne znaczenie, nie ukrywam, że jest wykorzy- koszty. Jednak na pierwszym miejscu powinno być sta- stywany w dobrym celu –powoływanie się na instytu- wiane przestrzeganie porządku prawnego państwa pra- cję i na autorytety jest jednym z oręży każdego parla- wa i w ten sposób budowanie zaufania obywateli do mentarzysty, dlatego pytam, czy stan ochrony dzieci i tego państwa prawa. Panie profesorze, powszechnie w młodzieży na gruncie normy konstytucyjnej, jeżeli cho- Polsce prywatyzację uważa się, moim zdaniem słusz- dzi o środki masowego przekazu w pańskiej ocenie nie, za wielki przekręt, że nie jest to prywatyzacja, ale uległ jakiemuś postępowi, poprawie, czy w dalszym prywata. Ale ja bym zadał panu profesorowi pytanie w ciągu jest to jeden z wielkich tematów i wyzwań, które nawiązaniu do art. 2 naszej konstytucji, że Rzeczpo- nas i naszych następców tutaj czekają? spolita Polska jest demokratycznym państwem praw- Drugie pytanie, które trochę się z tym łączy. W swo- nym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości ich licznych ostatnio, ciekawych wypowiedziach – jed- społecznej. Panie profesorze, czy pański urząd zajmo- na przykuła moją uwagę – w bardzo może gorzkiej wał się tym, czy jeszcze może nie jest za późno, a kwe- nucie oceniał pan generalnie sytuację polskich rodzin stia dotyczy tego, że przy prywatyzacji przedsiębiorstw i w jednym ze sformułowań, jeśli dobrze pamiętam, państwowych, spółek Skarbu Państwa, szczególnie in- powiedział pan, że sytuacja i rodzinna tematyka jest tratnych firm, podam przykład banków, PZU, teleko- nieobecna, a przynajmniej jest na marginesie zaintere- munikacji, poczty, zakładów tytoniowych, pracownicy sowania państwa i jego polityki, i widzi pan potrzebę otrzymali bezpłatne akcje znacznej wartości nieraz za utworzenia urzędu, który by się zajął tematyką rodzin- kilka lat pracy w tej firmie, a z kolei w niektórych in- ną, na ile wiernie to cytuję. Może to była trochę emo- nych firmach, podam przykład państwowych gospo- cjonalna wypowiedź, ale chciałbym o to spytać, bo darstw rolnych, przepracowali 40 czy nawet 50 lat i rzeczywiście miało miejsce kilka ważnych wydarzeń, zostali w całości wyeliminowani z bezpłatnych akcji, fakt, że czasami bardzo smutnych, które w różny spo- mimo że na tej sali próbowaliśmy pewne sprawy roz- sób dotknęły polską rodzinę, w rodzinę uderzyły, stąd strzygnąć. Czy to nie kłóci się z tym porządkiem pań- bym prosił pana, w tym momencie kończąc. stwa prawa i łamaniem tego drugiego artykułu konsty- Jest też okazja do podziękowań. Chciałbym podzię- tucji? Można jeszcze dodać, że były próby powszech- kować za całą pracę w tej przedłużonej kadencji iżyczyć, nego uwłaszczenia, one się zakończyły, jak się zakoń- żeby ten finisz i ten koniec jeszcze jakieś owoce przy- czyły, ale tutaj jest głębokie poczucie niesprawiedliwo- niósł. To bardzo ważne, bo niewiele jest instytucji, które ści społecznej. Czy pan, pana urząd zajmował się tym? cieszą się zaufaniem społecznym. Dziękuję bardzo. Oczywiście to jest nie tylko sprawa urzędu, bo to jest sprawa prezydenta, Sejmu, rządu itd., ale tutaj gdzieś te sprawy zostały pokpione. Dziękuję bardzo. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Dziękuję panu posłowi. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Proszę o zabranie głosu rzecznika praw obywatelskich pana prof. Andrzeja Zolla. Dziękuję. Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Cy- mańskiego. Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll:

Poseł Tadeusz Cymański: Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem bardzo serdecznie podziękować za te ciepłe słowa, które były Panie Marszałku! Panie Profesorze! Szanowni Go- kierowane przez państwa pod adresem rzecznika i pod ście, Współpracownicy Pana Rzecznika! Panie Posłan- adresem moich współpracowników. W szczególności ki, Panowie Posłowie! Ja mam dwa pytania. chciałem podziękować pani poseł Bożenie Kizińskiej, Pierwsze pytanie jest tradycyjne, bo tak już zwy- która od czterech lat podejmowała się trudu sprawoz- czajowo pytam o kwestię, która jest mi bliska, którą się dawania w sprawach dotyczących informacji składanej zresztą Wysoka Izba w tej kadencji w sposób poważny przeze mnie Wysokiej Izbie. zajęła. Jest w tej chwili już koniec kadencji, nie udało Chciałbym przed przystąpieniem do odpowiedzi na nam się doprowadzić do końca prac nad obywatelskim pytania ustosunkować się do kilku istotnych proble- projektem ustawy o zakazie przemocy w mediach, ale mów, które były podniesione w czasie wystąpień klu- dokonaliśmy pewnej pracy, będzie urobek i myślę, że bowych. W szczególności chcę podjąć problem silnego ta ustawa wejdzie w życie, jako że przechodzi dla na- państwa, który tutaj został sformułowany głównie przez stępnej kadencji. Mam pytanie, bo pan rzecznik tej panią poseł Kruk, ale nie tylko. Ja przyjąłem dzisiaj z 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r. 255

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll ści nie przebywa w zakładach karnych, bo nie ma tam miejsc. A obecnie mówi się o liberalnym prawie kar- dużą uwagą to zastrzeżenie, że silne państwo nie ma nym i chce się zaostrzać prawo karne, likwidując moż- oznaczać państwa omnipotentnego, państwa o pełnym liwość stosowania kar izolacyjnych. Naprawdę tej po- zakresie kompetencji. Chodzi o silne państwo na tych lityki zrozumieć nie jestem w stanie. Dużo bardziej obszarach, w których państwo powinno działać. Ale ja jestem skłonny popierać kierunki, które mówią o ko- chciałbym, żeby ta teza o silnym państwie została uzu- nieczności probacji, postępowania z osobą skazaną pełniona co najmniej dwoma elementami. To znaczy, przebywającą na wolności i z programem dla tej osoby silne państwo jest wtedy, kiedy silne są organizacje oby- – nie w sytuacji kiedy kurator jest na 100 skazanych, watelskie, kiedy jest mocne społeczeństwo obywatelskie bo jest to fikcja, tylko wówczas, kiedy kurator może być i wtedy silne państwo właściwie potrafi wykonywać na 10 czy 15 skazanych. To i tak finansowo się opłaca swoje zadania. My nie możemy dążyć do silnego pań- bardziej niż budowa więzień. Wydaje mi się także, że stwa, ograniczając czy osłabiając społeczeństwo obywa- właśnie cały program sprawiedliwości naprawczej jest telskie i te instytucje społeczeństwa obywatelskiego, tutaj drugą, która również ma na celu ochronę praw które u nas są, tworzą się, ale jeszcze często są bardzo osoby pokrzywdzonej. Dla osoby, która stała się ofiarą słabe. I drugi element, który tutaj jest niezbędny, to jest przestępstwa, ważne jest to, żeby jej krzywda została zasada pomocniczości, która musi być bardzo mocno naprawiona; jest to co najmniej tak samo ważne jak to, wyakcentowana i która zresztą w tym kontekście społe- czy sprawca przestępstwa będzie ukarany. czeństwa obywatelskiego bardzo jasno się rysuje. Jeżeli chodzi o pytania w sprawie, którą podniosła W jakiś sposób z tym się wiąże problem, który tu był pani poseł Polak, oczywiście jest to bardzo trudny pro- tak niejako może półżartem stawiany, ażeby urząd rzecz- blem. Ale jeżeli otrzymuję skargę obywateli np. na pro- nika doczekał się momentu, w którym można powie- wadzenie postępowania karnego w prokuraturze, nie dzieć: nie mamy co robić, zamykamy instytucję. No, mogę nie sprawdzić informacji, które są zawarte w pi- muszę powiedzieć, że w projekcie konstytucji partii, któ- śmie, muszę się zwrócić do prokuratury o przedstawie- rą reprezentuje pani poseł Kruk, urzędu rzecznika praw nie mi chociażby sprawozdania dotyczącego przebiegu obywatelskich nie ma, zostaje likwidowany ten urząd w postępowania. Często otrzymujemy akta i staramy się takiej formie. Ja myślę, że również i wtedy, kiedy pań- je natychmiast odesłać. Jeżeli prokurator tłumaczy, że stwo jest silne i kiedy społeczeństwo obywatelskie jest musiał zawiesić postępowanie, to muszę powiedzieć, silne, urząd ombudsmana, niezależnie jak on się będzie że jest to wytłumaczenie niezgodne z art. 22 Kodeksu nazywał, jest bardzo potrzebny. Proszę zwrócić uwagę postępowania karnego. Przekazanie akt rzecznikowi na to, co tu zresztą padło na tej sali dzisiaj, że w tych praw obywatelskich nie jest żadną podstawą do zawie- państwach, które mają bardzo mocną demokrację, w pań- szenia postępowania. Jest to po prostu tłumaczenie, stwach skandynawskich, ale właściwie we wszystkich które nie ma podstawy prawnej. Ale my nie możemy państwach europejskich, z bardzo małymi wyjątkami, załatwiać tak sprawy, nie mogę wytknąć prokuratorowi działają urzędy ombudsmańskie. Urząd ombudsmański nieprawidłowości w postępowaniu, jeżeli wcześniej ma również Unia Europejska. Tak że wzmocnienie pań- jednak nie zapoznam się dokładnie z materiałami, któ- stwa prawa nie będzie łączyło się, moim zdaniem, z moż- re tego postępowania dotyczą. liwością zlikwidowania w przyszłości tego urzędu, któ- Kwestia, czy można podważyć wyrok oparty na ry zawsze powinien być niezależny. Niezależny urząd, błędnej opinii biegłego – pod warunkiem że mamy wy- powtarzam, bardzo, bardzo to jest istotne, który będzie rok skazujący i będzie podstawa do wznowienia postę- władzy patrzył na ręce. I to jest chyba w każdym syste- powania. Tutaj jest bardzo skomplikowana sprawa. mie niezmiernie ważne. Znam sprawę, w kontekście której padło to pytanie. Bardzo przepraszam, że tu może daje pewien upust Toczy się kilkanaście postępowań karnych, kilka zo- moim zawodowym skłonnościom, ale nie mogę przejść stało zakończonych, toczą się postępowania sądowe. do porządku dziennego nad problemem polityki karnej. Występowaliśmy do prokuratury okręgowej, obecnie To będzie jeden z ważniejszych z całą pewnością pro- przygotowuję wystąpienie do prokuratury apelacyjnej. blemów po wyborach i ja nie mogę zgodzić się z tezą, Ale nie jestem w stanie dzisiaj nic tym obywatelom że mamy dzisiaj liberalne prawo karne prowadzące do powiedzieć, dopóki postępowania te się toczą. Nie mam nieodpowiedzialności, bo proszę zwrócić uwagę na to, tutaj możliwości. Proszę pamiętać, że urząd rzecznika o czym mówiłem. W polskich więzieniach dzisiaj sie- nie jest w stanie podejmować jakichkolwiek decyzji. dzi, przebywa 82 tys. osób, podczas gdy mamy 69 tys. Mogę tylko interweniować i zwracać uwagę na niepra- miejsc. Ostatnia kontrola Rady Europy bardzo mocno widłowości, które są podjęte, ewentualnie prowadzić zarzuciła Polsce nieprzestrzeganie podstawowych praw pewne działania odnoszące się do sądów, chodzi tu minimalnych więźnia, jeśli chodzi o powierzchnię o występowanie do określonych organów sądowych. mieszkalną, która ma być więźniowi zagwarantowana, Pytania, które zadał pan poseł Figlus, charaktery- a która zresztą jest określona na bardzo niskim pozio- zują się dosyć dużą skalą ogólności. Bo jeśli chodzi mie 3 m2 na osobę. Są zakłady karne w Polsce, gdzie o pytanie, czy nadzór nad sądami jest prawidłowy, to jest poniżej 2 m2 na osobę. procedura karna czy procedura cywilna, administra- Ale to jeszcze mało, Wysoki Sejmie. Dzisiaj 34 tys. cyjna określa bardzo dokładnie granice tego nadzoru. osób z prawomocnymi wyrokami pozbawienia wolno- Czy jest on wykonywany? Tak, jest wykonywany na co 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 256 Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za 2004 r.

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll posła. Pracownikom PGR-ów wyrządzono wielką krzywdę. Jest to grupa społeczna, która została uderzo- dzień. W Polsce zapada 10 mln orzeczeń sądowych, na w sposób absolutnie skandaliczny. Akurat w tym bardzo wiele z nich nie kończy się na pierwszej instan- roku i w końcu roku ubiegłego odwiedziłem kilka ta- cji, tylko przechodzi przez co najmniej dwie instancje; kich popegeerowskich wsi. Jeśli chodzi o ten obraz, ten nadzór jest wykonywany. Mamy przecież bardzo sytuacja ludzi, którzy tam mieszkają, rzeczywiście wy- wiele wyroków, które są uchylane, w pierwszej instan- maga interwencji, i to bardzo szybkiej. W sprawie, cji, sprawa przekazywana jest do ponownego rozpozna- o której pan mówił, oczywiście jeśli chodzi o kwestię nia czy druga instancja zmienia orzeczenie. Jeśli chodzi akcji, dzisiaj się nie da tego nadrobić. Ale w sprawach o to, czy merytorycznie zostało to prawidłowo zrobio- PGR-ów występowałem do premiera Belki, występo- ne, są środki, które pozwalają na kontrolę tego nadzoru, wałem, osobiście rozmawiałem z panem ministrem, w postaci nadzwyczajnych środków zaskarżenia, kasa- wówczas jeszcze Olejniczakiem, ministrem rolnictwa, cji do Sądu Najwyższego czy skargi kasacyjnej do Na- proponowałem podjęcie pewnych rozwiązań. Muszę czelnego Sądu Administracyjnego; wtedy sprawa zo- powiedzieć, że mam duże zastrzeżenia do działalności staje przez te sądy rozstrzygnięta. Chciałbym tylko Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa. Tutaj zwrócić uwagę na jedną kwestię. Zawsze po takim roz- nie ma żadnej realnej pomocy, nawet, co uważam też strzygnięciu będziemy mieli 50% obywateli zadowolo- za bardzo niedobre rozwiązanie, została zamknięta nych i 50% niezadowolonych, którzy przegrali. A więc działalność stypendialna agencji. To jest uderzenie w jest to dosyć trudny problem do rozstrzygnięcia. tych najsłabszych, uderzenie w możliwość wyrównania Na pytanie, jak wygląda przygotowanie sędziów do szans tej młodzieży, która znajduje się tam w bardzo rozprawy, nie jestem w stanie odpowiedzieć. Myślę, że złej sytuacji. informacja, którą pan poseł posiada, nie jest jednak wia- Wystąpiliśmy do Trybunału Konstytucyjnego. Cho- domością ścisłą. Muszę powiedzieć, że szczególnie jeże- dzi nam o wypadki, w których dzieci otrzymywały li chodzi o procedurę karną, tutaj mam większe rozezna- stypendia i była podpisywana umowa, że do końca nie. Można postawić nawet pewien zarzut polskiej pro- gimnazjum będą otrzymywały stypendium, a w lipcu cedurze, że sędzia zbyt dobrze zna akta i wyrabia sobie okazuje się, że nie, nie będą już otrzymywały. Uważa- stanowisko przed rozprawą, co jest groźne dla wymiaru my, że tak postępować nie wolno. sprawiedliwości. Weźmy pod uwagę np. amerykański Jeszcze o jednej sprawie powiedziałbym, gdyż po- proces, gdzie jest zupełnie inaczej. Sędzia nie zna akt, jawia się tutaj światełko nadziei, chodzi o prywatyzację nie zna sprawy, przedstawia mu ją prokurator i obrona, mieszkań zakładowych, o to, że przy prywatyzacji sędzia zapoznaje się z materiałem na rozprawie. U nas mieszkań zostali sprzedani lokatorzy. Dzisiaj ten eks- sytuacja jest zupełnie inna. Sędzia, który by się przygo- peryment zabrzański, zresztą byłem w Tarnowskich towywał do sprawy przez 2 minuty, nie potrafiłby pro- Górach na takim spotkaniu ze środowiskiem tych osób, wadzić sprawy, nie potrafiłby zadawać pytań, tak że ta tych lokatorów, jak zresztą pan poseł Dulias, to była informacja chyba nie jest prawdziwa. jego inicjatywa, i był prezydent Zabrza. Ta inicjatywa, Jeżeli chodzi o problem kaucji, jest to sprawa, którą żeby mieszkania te były wykupywane przez gminy, badamy obecnie, dlatego że rzeczywiście te depozyty, a następnie żeby partnerem tych lokatorów była gmina, kaucje, które są wpłacane, są oprocentowane i pienią- uważam, że jest najlepszym możliwym dzisiaj rozwią- dze przechodzą właśnie na rzecz Skarbu Państwa. Moż- zaniem. W wypadku innych z jednej albo z drugiej na mieć pewne wątpliwości, czy jest to prawidłowe strony wpadniemy w kolizję z konstytucją. rozwiązanie. W końcu są to pieniądze nie Skarbu Pań- Jeżeli chodzi o sprawy obywatelskiego projektu. Ja, stwa. Tę sprawę akurat badamy obecnie w biurze. panie pośle, w swoim wystąpieniu dzisiaj wyraziłem Panie pośle, jeśli chodzi o sprawę ZUS w Sosnowcu, żal, że pomimo to, iż projekt wpłynął do Wysokiej Izby jak pan świetnie się orientuje, to sprawa ta była badana zaraz na początku kadencji, do tej pory nie udało się przez sądy. Otrzymywaliśmy informacje z sądu. Nie zamknąć nad nim prac. Zdaję sobie sprawę, że z uwagi jestem w stanie, nie mam takiego aparatu ani takiej na to, że jest to projekt obywatelski, to ta praca, która możliwości, ani nie mogę podejmować – jeszcze raz to została wykonana w czasie tej kadencji, nie idzie na powtarzam – decyzji, abym mógł zweryfikować, czy marne i będzie mogła być kontynuowana w przyszłym informacje, które dostaję od ministerstwa czy od ZUS, Sejmie, ale lepiej byłoby, gdybyśmy mieli ten problem są nierzetelne. Takiej informacji nie mam. Jeżeli się załatwiony. orientuję, że dostaję niewłaściwą informację, czasami Jeżeli chodzi o rodzinę, mówiłem tu dzisiaj, że ko- – nawet zdarza się to dosyć często – występuję do in- nieczne jest, moim zdaniem, utworzenie konstytucyjnych organów nadrzędnych, żądając zbadania sprawy, nego resortu do spraw rodziny i integracji społecznej. bądź sam badam sprawę. Dopóki toczy się postępowa- Nie chodzi mi o to, żeby tworzyć nowe ministerstwo. nie, tak jak w sprawie ZUS w Sosnowcu, które nie zo- Uważam, że ministerstwo spraw społecznych… Mini- stało zakończone, to nie mogę występować np. do sądu sterstwo Polityki Społecznej, przepraszam bardzo, je- z nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, bo sprawa stem trochę zmęczony, to ministerstwo powinno być jeszcze nie jest prawomocnie osądzona. przekształcone w ministerstwo do spraw rodziny Jeżeli chodzi o problem prywatyzacji i sprawy do- i spraw integracji społecznej. Jest bardzo niedobra sy- tyczące PGR-ów, w pełni podzielam stanowisko pana tuacja dzisiaj. Mogę to pokazać na kilku przykładach. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekt uchwały Sejmu w sprawie ogłoszenia roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia 257

Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll roku, co nie pozwalało na wykorzystanie w pełni autorytetu Sejmu, jak i tego typu uchwał, do propagowania Pomijam całą sprawę z alimentami, z likwidacją fun- określonej postaci, określonej rocznicy. Mam wrażenie, duszu alimentacyjnego, o tym dzisiaj mówiłem, ale że w tym wypadku warto, aby takie wyprzedzenie weźmy na przykład, to w Ministerstwie Sprawiedliwo- było, zwłaszcza że do tego projektu uchwały dołączona ści próbowaliśmy w jakiś sposób rozstrzygnąć, sprawy została bardzo obszerna informacja o samej postaci, dotyczące domów wychowawczych, sprawy związane o działalności paryskiej „Kultury”, jak i program pro- z młodzieżą, z tą młodzieżą, która ma pewne problemy, ponowany przez wiele instytucji na rok 2006. z którą są pewne problemy wychowawcze. To jest tak: Chcę podkreślić, że Jerzy Giedroyc to w polskich w niektórych sprawach właściwe jest Ministerstwo dziejach postać szczególna. Potrafił on całe swoje życie Sprawiedliwości, w niektórych sprawach jest właściwe poświęcić budowaniu wolnej, demokratycznej i nieza- właśnie Ministerstwo Polityki Społecznej, w niektó- leżnej Polski. Był twórcą miesięcznika „Kultura”, któ- rych – Ministerstwo Zdrowia, gdzie indziej Minister- ry na przeszło 50 lat stał się uosobieniem wolności, stwo Edukacji Narodowej i Sportu. W każdym z tych niezależności słowa, oraz kwartalnika „Zeszyty Histo- ministerstw ta sprawa jest na piątym planie, bo to nie ryczne”, który jest dziś niewyczerpanym źródłem wie- jest w centrum działania tego resortu. Nie mamy zbor- dzy o najnowszej historii Polski. Potrafił skupić wokół nej, konsekwentnej polityki rodzinnej, nie ma tego. Od tych pism najwybitniejsze umysły powojennej emigra- samego początku transformacji właściwie taka polityka cji. Stworzył krąg ludzi zdolnych kształtować świato- prorodzinna nie została opracowana. Uważam, że jest pogląd Polaków nie tylko na obczyźnie, ale także w niezbędną rzeczą, bo to jest podstawowy problem spo- Polsce lat 70. i 80. XX wieku. Działał na rzecz ułożenia łeczny, jest konieczną rzeczą, żeby był resort odpowie- dobrych stosunków Polski z Litwą, Białorusią i Ukra- dzialny w pełni za przygotowanie i egzekwowanie iną. Dziś, w dobie nowych czasów, mijającej pomarań- polityki prorodzinnej. Tak że dalej to stanowisko pan czowej rewolucji na Ukrainie i niepodległościowych poseł bardzo wiernie przedstawia. dążeń narodu białoruskiego, z całą jaskrawością widać Jeszcze raz chciałem bardzo serdecznie Wysokiej skuteczność działań i poglądów wielkiego redaktora. Izbie i panu marszałkowi podziękować. (Oklaski) W roku 2006 zbiegają się trzy ważne rocznice, stąd też ta uchwała. Przypomnę, jest to 100-lecie urodzin Jerzego Giedroycia, 60-lecie miesięcznika „Kultura” Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: i 100-lecie urodzin najważniejszego publicysty politycznego „Kultury” Juliusza Mieroszewskiego. Bardzo dziękuję panu profesorowi. Chcę podkreślić, że materiały, które zostały przy- Zamykam dyskusję. gotowane, są niezwykle obfite. Wielokrotnie miałem Stwierdzam, że Sejm wysłuchał informacji o dzia- możliwość przedkładać Sejmowi i opiniować, być spra- łalności rzecznika praw obywatelskich w 2004 roku, wozdawcą różnego rodzaju rocznic. W tym wypadku z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw zestawienie wybranych projektów planowanych przez człowieka i obywatela. Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literac- Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 16. porząd- kiego w Paryżu w ramach roku Jerzego Giedroycia ku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kultury i Środ- 2006 wraz z partnerami i innymi uczestnikami, insty- ków Przekazu o poselskim projekcie uchwały Sejmu tucjami, jest niezwykle bogate. Są uroczystości plano- Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie ogłoszenia roku wane w Polsce, są wśród nich wydania i dystrybucja 2006 rokiem Jerzego Giedroycia (druki nr 3996 i 4281). publicznych płyt z pełną zawartością wszystkich nu- Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana merów „Kultury”, są wystawy dorobku edytorskiego posła Bogdana Zdrojewskiego. Instytutu Literackiego z Paryża, są także okoliczno- ściowe wydarzenia proponowane na rok 2006, w tym na przykład nadanie imienia Jerzego Giedroycia jedne- Poseł Sprawozdawca Bogdan Zdrojewski: mu z warszawskich placów, będą także podobne uro- czystości obejmujące szkoły. Będą liczne konferencje, Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem przed- cykle wystaw plenerowych, itd. Będą także wydarzenia stawić projekt uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Pol- o charakterze kolekcjonerskim, między innymi emisja skiej w sprawie ogłoszenia roku 2006 rokiem Jerzego monet poświęcona Jerzemu Giedroyciowi i Instytutowi Giedroycia. Literackiemu. Partnerem w tym wypadku jest Narodo- Projekt uchwały jest w oficjalnych drukach, uzasad- wy Bank Polski. Do tego będą emisje serii znaczków nienie także. Ze względu na późną porę odniosę się do Instytutu Literackiego w Paryżu, jak również znacz- najważniejszych stwierdzeń, jakie powinny paść z tej ków z portretem Jerzego Giedroycia. Będą pakiety edu- trybuny w odniesieniu do tej inicjatywy. kacyjne dla nauczycieli liceów ogólnokształcących, Po pierwsze, chciałem podkreślić, że do tej pory cykl teleturniejów. Chcę podkreślić właśnie ten ele- tego typu uchwały nie miały zbyt wiele szczęścia i tyl- ment, gdyż bardzo często przy okazji promowania ko w przypadku Gombrowicza udało się z odpowied- określonej postaci, określonej rocznicy, zapomina się nim wyprzedzeniem taką uchwałę podjąć. W większo- o elemencie edukacyjnym. Ważne będą także wybrane ści wypadków uchwały podejmowane były w trakcie projekty wydawnicze, zarówno te, które będą związane 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 258 Projekt uchwały Sejmu w sprawie ogłoszenia roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia

Poseł Sprawozdawca Bogdan Zdrojewski Potem były światowe wojny, różne oblicza ustrojowe Rzeczypospolitej, zmiany granic i ciągłe namiętne spo- z samą działalnością instytutu, jak również te, które w ry, żeby najtrafniej, w zgodzie z narodowym interesem jakimś sensie będą opisywać kontekst, w jakim dzia- odpowiedzieć na pytanie wieszcza: Polska, ale jaka? łalność Jerzego Giedroycia się odbywała. Przypomnę Jerzy Giedroyc przez dekady całe człowiek – instytucja tylko, iż w ramach tych zadań wydawniczych będą pro- miał w tym dyskursie narodowym udział niezwykle ponowane edycje albumów fotografii Piotra Wójcika, istotny, niezaprzeczalny. Z francuskiej ziemi, z Ma- jak również biografia Jerzego Giedroycia, leksykon au- isons-Laffite dobiegającego głosu nikt nie lekceważył, torów z kręgu „Kultury”, dokończenie także tych edy- choć starano się sprawiać oficjalnie takie wrażenie. Nie cji, które do tej pory gdzieś zawisły i nie są kończone. jest dziś koniunkturalizmem, a szczerą prawdą, którą Tych pozycji, które są związane z samą działalnością potwierdza także moje własne doświadczenie, jeśli tak- i wybranymi projektami wydawniczymi, jest prawie że niektórzy lewicowi politycy PRL-owskiej epoki 20. przyznają, że „Kultura”, książki Instytutu Literackiego Chcę przypomnieć także, iż w ramach działalności należały w ostatnich dekadach ubiegłego wieku do lek- komisji kultury zwracamy uwagę na te elementy, które tur obowiązkowych i niewątpliwie odciskały swe pięt- zawsze są związane z propagowaniem postaci poza no także w tych sferach, choć przyznanie tej prawdy granicami kraju. W tym wypadku będzie tak, iż dzia- stało się możliwe post factum. „Traktowanie jadem, łalność Instytutu Paryskiego będzie przede wszystkim ogniem, kłamliwymi pomówieniami, wszystkie akcje promowana w Polsce, ale dodam, iż w ramach tych skierowane przeciwko niemu znosił ze zdumiewającą wszystkich działań, także w Paryżu, odbędzie się spo- siłą, spokojem i cierpliwością. Nie ominęły go również, ro różnego rodzaju imprez i uroczystości, które są za- niestety, także obelgi rozgłaszane w wolnej Polsce, po- warte w załączniku. Ze względu na późną porę nie będę nieważ nic w naszym kraju nie ma tak uporczywej i no- przedstawiać ponad 100 pozycji, które są zawarte w do- śnej siły, jak głupota i nienawiść”. Te dwa ostatnie zda- kumentach i w propozycjach, one są dostępne w sekre- nia napisał po śmierci Jerzego Giedroycia Stanisław tariacie komisji kultury, zachęcam do ich przejrzenia. Lem w tekście zatytułowanym „Książę niezłomny” w „Ty- Jeszcze raz w imieniu Komisji Kultury i Środków Prze- godniku Powszechnym”. kazu rekomenduję państwu projekt uchwały w sprawie Jerzy Baczyński w tym samym okresie wydrukował ogłoszenia roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia. Dzię- w „Polityce”, znów cytat: „Mówił Polakom rzeczy nie- kuję bardzo. przyjemne, które chyba nikomu innemu nie przeszłyby przez gardło. Słowa ostre, gorzkie, nieoszczędzające Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: żadnych osób ani opcji, dyktowane jakimś bezkompro- misowym patriotyzmem, żeśmy wszyscy nie dorośli do idealnej Polski, której od nas wymagał”. Bardzo dziękuję panu posłowi. Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad Jest rzeczą ludzką śpiewać w chórze, dostrajać się tym punktem porządku dziennego 5-minutowych do większości, płynąć z prądem. Jerzy Giedroyc nie oświadczeń w imieniu klubów i kół. tylko za Piłsudskim powtarzał, że temu narodowi trze- Otwieram dyskusję. ba iść pod włos, ale w życiowej praktyce stosował się Proszę o zabranie głosu pana posła Bronisława Cie- do tej trudnej tezy nie tylko jako wyklęty wydawca w cza- ślaka występującego w imieniu Sojuszu Lewicy Demo- sach PRL-u, także wtedy, gdy niezwykle odważnie, kratycznej. z pozoru zaprzeczając samemu sobie, krytykował populizm „Solidarności”. Kiedy po wojnie leczył Polaków ze złudzeń i mitów, proponując bezwzględny respekt Poseł Bronisław Cieślak: dla nowych granic, kreśląc nieprawdopodobny wtedy miraż przyszłego politycznego kształtu Europy z nie- Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! 1906– podległymi narodowymi państwami za naszą wschod- –2000 – rama czasowa zawierająca prawie cały XX nią granicą, opowiadając się za dobrosąsiedzkimi sto- wiek. Daty odległe od siebie o długość jednego ludzkie- sunkami na Wschodzie. Dożył spełnienia swych ma- go życia. Nie trzeba eksperckiej historycznej wiedzy, rzeń, historia dogoniła jego wizje, widział wyraźnie żeby orientować się, jak ogromna to zarazem odległość także nowe zagrożenia i nowe cele. w cywilizacyjnej i politycznej perspektywie, w skali Niesłychany życiorys, niezwykle inspirująca po- świata w ogóle, a Polski w szczególe. Każdy człowiek stać. Wyrazić wypada nadzieję, że przyszły 2006 rok, jest historii świadkiem. Niektórzy bywają jej ofiarami. po ogłoszeniu go uchwałą Sejmu rokiem Jerzego Gie- Inni gubią się na jej krętych ścieżkach. Najwięksi ją two- droycia, przyniesie ważną, ogólnonarodową debatę rzą, oceniając rzeczywistość zdolni są trafnie przewidy- o sprawach nieprzebrzmiałych, niehistorycznych, tylko wać przyszłość i kształtować ją, mozolnie dążąc do ure- przeciwnie, żywych, aktualnych, istotnych nadal i bar- alnienia swej wizji, często poświęcając tej sprawie bardziej jeszcze. Mój klub, Klub Parlamentarny Sojuszu dzo wiele, bywa, że życie całe, bez przesady. Lewicy Demokratycznej opowie się za tym projektem, Kiedy rodził się Jerzy Giedroyc, Polski nie było, za taką w jego wyniku najważniejszą dla Polaków dys- a raczej była w sercach, pamięci i marzeniach jedynie. kusją. Dziękuję bardzo. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekt uchwały Sejmu w sprawie ogłoszenia roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia 259

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: isons-Lafﬁtte wraz z jego głównym dziełem, paryską „Kulturą”, już nie ma. Po śmierci redaktora pisano, że Dziękuję panu posłowi. gdyby nie paryska „Kultura”, gdyby nie „Zeszyty Histo- Proszę o zabranie głosu pana posła Michała Stuligro- ryczne”, mielibyśmy pół wieku naszej historii wyrwane sza występującego w imieniu Platformy Obywatelskiej. z pamięci narodowej. Że tak się nie stało, zawdzięczamy właśnie Giedroyciowi. Największą jednak spuścizną Je- rzego Giedroycia jest samo jego wspomnienie, wspo- Poseł Michał Stuligrosz: mnienie sposobu, w jaki żył i w jaki postępował. Kiedy w 1947 r. wraz z kilkoma przyjaciółmi Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt i współpracownikami Jerzy Giedroyc wydawał pierw- przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Plat- szy numer „Kultury”, niepodległa Polska była złudnym formy Obywatelskiej wobec projektu uchwały Sejmu marzeniem, a on zdawał sobie sprawę z tego, że idąc Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie ogłoszenia roku śladami Wielkiej Emigracji, dojdzie tak daleko. Dziś 2006 rokiem Jerzego Giedroycia. Jerzy Giedroyc za- niepodległa Polska jest rzeczywistością. Nie jest to wsze wierzył w powstanie niepodległej, wolnej Polski. może w pełni taka Polska, jakiej Giedroyc by sobie ży- Był jednak świadom długiego i trudnego procesu, jaki czył, nie jest to Polska, jakiej życzyłoby sobie wielu jej do jej powstania będzie prowadził. Plany odzyskania obywateli. Autorytet instytucji państwowych w ciągu niepodległości musiały zakładać współpracę emigracji ostatnich kilku lat uległ niezwykłej erozji. Tlącej się i kraju, różnych środowisk i poglądów połączonych wciąż nadziei, której płomień pobudziło wejście Polski świadomością wspólnego, lecz jakże odległego celu. do Unii Europejskiej, może nie wystarczyć na długo. Założona przez Jerzego Giedroycia „Kultura” stanowi- Jednak dobrze się składa, że podejmujemy decyzję ła zatem platformę otwartą dla wielu. To on wziął pod o ustanowieniu roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia swoje skrzydła wyklinanego przez całą emigrację Mi- właśnie teraz, podczas ostatniego posiedzenia Sejmu IV łosza. Pomógł również Gombrowiczowi w czasach, kadencji. Zbliżające się wybory parlamentarne i prezy- kiedy ten na emigracji nie był w ogóle znany. „Kultura” denckie, a w przyszłym roku wybory samorządowe wy- stała się fundamentem wiary w niepodległą Polskę, łonią nowych reprezentantów polskiego społeczeństwa. Giedroyc zaś opiekunem poetów i prozaików. Mimo Jestem głęboko przekonany, że nadchodzi czas na zmia- istnienia wielu pism zakładanych na Zachodzie przez nę w polskiej polityce. Polacy pragną, żeby ich nowi emigrację z ogarniętych komunizmem krajów Europy przedstawiciele z szacunkiem i godnością pełnili powie- Środkowej i Wschodniej, żadne nie mogło równać się rzoną im służbę publiczną. Decydując o losach małej znaczeniem i zakresem oddziaływania z paryską „Kul- społeczności lub całego państwa, reprezentując Polaków turą”. Z Maisons-Lafﬁte Giedroyc patrzył na Polskę, na arenie międzynarodowej politycy winni sięgać po widząc pewne rzeczy wyraźniej niż my w kraju zarów- najlepsze wzory i największe autorytety. Niech w tym no w czasach komunizmu, jak i po odzyskaniu niepod- ważnym 2006 r. dla wszystkich, którzy darzą ten kraj ległości. Redaktor był surowym krytykiem i zawsze uczuciem, a przede wszystkim dla tych, którzy zamie- pozostawał niezależny w swoich poglądach. Rzadko się rzają ubiegać się o funkcje publiczne, wzorem będzie mylił, jednakże często miał rację. Kiedy Giedroyc wzy- Jerzy Giedroyc, wielki Polak i patriota. wał do pogodzenia się z utratą Wilna i Lwowa, odeszło W imieniu Klubu Poselskiego Platformy Obywatel- od niego wielu czytelników. On jednak do końca pozo- skiej po raz kolejny chciałbym wyrazić gorące poparcie stał wierny przekonaniu, że dla istnienia wolnej i nie- dla ustanowienia roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia. podległej Polski istotne są dobre relacje z Ukrainą, (Oklaski) Litwą i Białorusią. „Kultura” miała istotny wpływ na powstanie demokratycznej opozycji. Z wypiekami na twarzy czytano Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: ją, starannie ukrywając owiniętą w gazetę. Przynosiła nadzieję, pocieszała, wskazywała inną drogę. Jerzy Dziękuję bardzo panu posłowi. Giedroyc towarzyszył wysiłkom Komitetu Obrony Ro- Proszę o zabranie głosu pana posła Włodzimierza botników i walce „Solidarności”, wspierając ją wszel- Czechowskiego, występującego w imieniu Klubu Par- kimi możliwymi sposobami. Niezwykle ważny był też lamentarnego Samoobrona. wkład redaktora w czasie stanu wojennego. Jeszcze przed 13 grudnia 1981 r. Jerzy Giedroyc zdążył prze- kazać Wydawnictwu Nowa prawa wydawnicze i autor- Poseł Włodzimierz Czechowski: skie Instytutu Literackiego, dzięki czemu umożliwił edycję w krajowym drugim obiegu wielu bardzo waż- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jerzy Giedroyc, nych utworów i publikacji. W 1982 r. zainicjował dzia- publicysta, polityk, twórca i redaktor paryskiej „Kul- łalność Funduszu Pomocy Niezależnej Literaturze i Na- tury” jest tak wybitną postacią w naszym życiu spo- uce Polskiej. łecznym, politycznym i kulturalnym, że idea ogłosze- Wraz ze śmiercią Jerzego Giedroycia skończyła się nia roku 2006 jego rokiem jest godna poparcia. pewna epoka. Pozostała ogromna biblioteka, bezcenne Urodzony w 1906 r. w Mińsku Litewskim Giedroyc zbiory listów i rękopisów, ale wielkiego księcia z Ma- całe swoje życie pracował na rzecz Polski i umocnienia 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 260 Projekt uchwały Sejmu w sprawie ogłoszenia roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia

Poseł Włodzimierz Czechowski Ważnym przesłaniem z testamentu Giedroycia, obecnie szczególnie istotnym, jest jego wizja polityki jej pozycji międzynarodowej. Studiował prawo i histo- zagranicznej, zwłaszcza wschodniej. Giedroyć bardzo rię na Uniwersytecie Warszawskim. Już podczas stu- wcześnie dostrzegł – i wiedział o tym – że na Wscho- diów działał aktywnie na niwie społecznej jako prezes dzie istnieją zagrożenia, ale był daleki od konfrontacji. korporacji Patria i Koła Międzykorporacyjnego w War- Pragnął kompromisu i szukał dialogu. szawie oraz w organizacji akademickiej Myśl Mocar- Ogłaszając rok 2006 rokiem Giedroycia powinniśmy stwowa. się kierować jego postrzeganiem stosunków ze wschod- Nieobce mu były również problemy wsi. W latach nimi sąsiadami. Najważniejsza dla niego była Polska, 1929–1935 pracował jako referent prasowy i parlamen- a po niej Rosja. Właśnie dlatego, że dla Polski żył, że tarny w ministerstwie rolnictwa. Po wybuchu II wojny walczył całe życie o jej niepodległość, że chciał ją wi- światowej przedostał się do Rumunii, był sekretarzem dzieć najlepszą, światłą, dobrze rządzoną i żyjącą w osobistym ambasadora polskiego w Rumunii Raczyń- zgodzie z sąsiadami, był bezwzględny w wytykaniu jej skiego oraz współpracownikiem poselstwa angielskie- wad. Połączenie delikatności, skromności i tolerancji ze go. Wywieziony do Stambułu, wyjechał do Palestyny. stanowczością czyniło go autorytetem. W czasach gdy Żołnierz brygady strzelców karpackich, uczestnik tak bardzo brakuje autorytetów, Sejm jest zobowiązany, kampanii libijskiej i walk o Tobruk. Wojnę zakończył by rok 2006 uczynić rokiem Giedroycia. I za tym klub jako dyrektor departamentu europejskiego minister- Samoobrony będzie głosował. Dziękuję za uwagę. stwa informacji rządu Rzeczpospolitej w Londynie. Po wojnie założył Instytut Literacki w Rzymie, został wydawcą i redaktorem naczelnym czasopisma „Kultu- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: ra”, które wywarło ogromny wpływ na kilka pokoleń i elit intelektualnych Polski. W październiku 1947 r. Dziękuję panu posłowi. przeniósł wydawnictwo do Maisons-Laffite pod Pary- Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Pa- żem. Współpracował z wybitnymi polskimi publicysta- pieża występującego w imieniu Ligi Polskich Rodzin. mi i pisarzami emigracyjnymi: z Józefem Czapskim, Stempowskim, Jeleńskim, Mieroszewskim, z Czesła- wem Miłoszem, Witoldem Gombrowiczem i innymi. Poseł Stanisław Papież: Był inicjatorem wydania serii „Biblioteki Kultury” o charakterze politycznym i pamiętnikarskim oraz Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przywołujemy dziś „Zeszytów Historycznych”, dotyczących najnowszej imię człowieka, który stał się jedną z najbardziej wpły- historii Polski i krajów środkowoeuropejskich. Do wowych postaci życia kulturalnego i politycznego XX września 2000 r. ukazało się 511 tomów „Biblioteki wieku. Jerzy Giedroyc nieodłącznie kojarzony jest z emi- Kultury”, 132 numery „Zeszytów Historycznych” i 636 gracyjnym Instytutem Literackim i paryską „Kulturą”, numerów „Kultury”. Dążył do ułożenia przez Polskę „Zeszytami Literackimi” i „Zeszytami Historycznymi”. dobrosąsiedzkich stosunków ze wschodnimi sąsiadami: Postać Jerzego Giedroycia w świadomości zniewolonego Litwą, Białorusią, Ukrainą. Był inicjatorem i człon- komunizmem narodu polskiego jawiła się jako oaza wol- kiem utworzonego na początku 1982 r. Funduszu Po- nego słowa – depozyt kultury polskiej chronionej przez mocy Niezależnej Literaturze i Nauce Polskiej. zaplanowaną sowietyzację naszego kraju. Istotnie, twór- Jego osobę doceniło wielu uczelni wyższych, przy- cy Instytutu Literackiego w Paryżu trudno odmówić znano mu tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu ofiarności, talentu organizacyjnego, rozumu polityczne- Jagiellońskiego, Uniwersytetu we Fryburgu (Szwajca- go i zasług w promocji kultury polskiej. Był postacią, ria), Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu w która kształtowała według wzorów przez siebie przyję- Białymstoku, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwer- tych inteligencję polską okresu powojennego. Nie ozna- sytetu Szczecińskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skło- cza to jednak, że wpływ, który wywierał poprzez reda- dowskiej. Był laureatem nagrody Polskiego PEN Clubu, gowaną przez siebie paryską „Kulturę”, jest ostateczny nagrody im. św. Brata Alberta w 1993 r. i nagrody „Po- i nie podlega żadnej dyskusji. Taki bowiem wizerunek lityki” w 1995 r. oraz nagrody „Złotego Berła” Funda- twórcy Instytutu Literackiego kreśliły elity rządzące cji Kultury Polskiej w 1999 r. Polską po „okrągłym stole”, które notabene w znako- Za swoje zasługi otrzymał prestiżowe odznaczenia: mitej większości ukształtowane zostały w ośrodku Legię Honorową, Krzyż Oficerski Korony Rumuńskiej, Maisons-Laffite pod Paryżem. Krzyż Kawalerski Korony Belgijskiej, estoński Order Istnieje tak naprawdę pewna trudność w rekon- Białej Gwiazdy, Krzyż Oficerski Legii Honorowej. strukcji poglądów i idei, które głosił redaktor Jerzy Giedroyc rozczarował się nową Polską. Nie był za- Giedroyc. Redagując paryską „Kulturę”, pozostawał chwycony tym, co przyniosła transformacja ustrojowa, bowiem redaktorem niepiszącym. Dlatego jego rzeczy- i krytycznie patrzył na stosunki panujące w kraju po wiste poglądy należałoby odczytywać częściowo z linii 1989 r. Odmówił przyjęcia najwyższego polskiego od- politycznej „Kultury” paryskiej, doboru piszących do znaczenia – Orderu Orła Białego. W 1997 r. otrzymał niej autorów, wymowy pisanych przez nich tekstów honorowe obywatelstwo Litwy, a w 1998 r. – Order i innych pośrednich źródeł, jak „Autobiografia na czte- Giedymina. Mieszkał do końca życia we Francji. ry ręce” samego Księcia i bogatego archiwum listów 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Projekt uchwały Sejmu w sprawie ogłoszenia roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia 261

Poseł Stanisław Papież Na początku lat 90. „Kultura” paryska ujawniła swoje, zawsze zresztą istniejące, afiliacje z lewicą laic- pisanych do swoich przyjaciół, które były notabene ulu- ką. Na jej łamach, podobnie jak w „Gazecie Wybor- bionym kwiatkiem „Kultury” paryskiej. Pisał do swo- czej”, pojawiały się frazesy laicko-masońskie o roz- ich literackich przyjaciół, do mistrza polskiego repor- dziale Kościoła od państwa, zaniepokojenie rzekomą tażu Melchiora Wańkowicza, do nielubiącego polskiej zależnością III Rzeczypospolitej od Watykanu, przyj- tradycji patriotycznej i zwalczającego ją Witolda Gom- mowanie żydowskiej wykładni w sporze o klasztor browicza, do socjalisty Juliusza Mieroszewskiego, do sióstr karmelitanek w Oświęcimiu, propagowanie usta- wolnomularza Jerzego Stempowskiego lub pisarzy mu wy zezwalającej na zabijanie dziecka poczętego, narzu- bliskich, jak Konstanty Jeleński czy Andrzej Bobkow- canie społeczeństwu antykoncepcji czy główny oręż ski, żeby ograniczyć się tylko do źródeł opublikowa- demoliberalnej propagandy – jakoby po roku 1990 roz- nych w formie książkowej. poczęto budowanie państwa wyznaniowego, co świad- Gdyby przyjąć, że z listów do przyjaciół wyłania się czy o nierozumieniu cywilizacji łacińskiej i chrześci- oblicze ideowe Jerzego Giedroycia, to jest to obraz czło- jańskiej, która z zasady nie tworzy państwa wyznanio- wieka, który – wzorem wolnomularza – usiłuje tworzyć wego, jak np. cywilizacja islamska. syntezę sprzecznych ze sobą nurtów ideowych, swoistą Sam Jerzy Giedroyc w liście do Konstantego Jeleń- piramidę idei, a każdej z nich odmawia prawa do osta- skiego wyłożył swój stosunek do wiary katolickiej w sło- tecznej prawdziwości. Jednak byłby to obraz dalece wach: „Nie jestem działaczem katolickim, ale uważam, że uproszczony. Jerzy Giedroyc miał bowiem swoją bio- masom tym trzeba dać trochę metafizyki w formie dla niej grafię. W Polsce międzywojennej był przekonanym dostępnej, by utrzymać ich człowieczeństwo”. Sam okre- piłsudczykiem, choć jako urzędnik sanacyjny był kry- ślał się jako człowiek indyferentny, który posiada niekiedy tyczny wobec ujemnych zjawisk sanacji, jak korupcja potrzebę przeżyć mistycznych, a te zaspokajał przy lek- czy nepotyzm. Był państwowcem, uznającym nadrzęd- turze „Króla-Ducha” Juliusza Słowackiego i ezoteryczne- ność państwa nad narodem. Reprezentował główne go pisarza Raymonda Abellio. nurty piłsudczykowskiego obozu, jak niepodległość „Kultura” paryska poszła też o wiele dalej, propa- i niezawisłość państwa od jakichkolwiek czynników gując na swych łamach stały dział zatytułowany zna- zewnętrznych, silna władza państwowa, antypartyj- cząco „O religii bez namaszczenia” autorstwa redakto- niactwo, był zwolennikiem państwa mocarstwowego ra Antoniego Pospieszalskiego, gdzie propagowano już i wielonarodowościowego. W swej biografii napisze: wtedy, w latach 80., najbardziej destrukcyjne teologicz- „Chciałem tego, co dziś nazywa się państwem dobro- nie koncepcje progresizmu i neomodernizmu, demo- bytu czy sprawiedliwości społecznej. Byłem raczej na kratyzacji Kościoła, negowanie prymatu papieskiego, pozycjach socjaldemokratycznych”. teologię wyzwolenia, francuskie eksperymenty z księż- Związek z tradycją piłsudczykowską oraz przywią- mi robotnikami, kwestionowanie katolickiej nauki mo- zanie do idei Rzeczypospolitej Obojga Narodów nasta- ralnej w sferze antykoncepcji. wiały twórcę Instytutu Literackiego konfrontacyjnie do obozu narodowego, choć sam w młodości współpraco- wał z Odrodzeniem Narodowym Polski i Falangą. Wy- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: powiedzi Jerzego Giedroycia nacechowane są wyraźną niechęcią do obozu narodowego. Myśl narodowa przed- Panie pośle, czy mogę prosić o konkluzję? stawiana jest w paryskiej „Kulturze” z zastosowaniem pseudoopisowych klisz, będących w istocie nacecho- wanymi emocjonalnie inwektywami. Dlatego właśnie Poseł Stanisław Papież: tutaj należy szukać odpowiedzialności za język pogar- dy i nienawiści, jakim do dziś rozliczna gromada pu- Kończę. Zmierzam do konkluzji. blicystów i komentatorów przyznających się do wycho- wawczej roli Jerzego Giedroycia obdarza środowiska narodowe i katolickie. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Stosunek Jerzego Giedroycia do Kościoła katolickiego nacechowany był po części instrumentalnym Bardzo proszę, panie pośle. traktowaniem wiary. Z jednej strony jako czynnika przydatnego do realizacji konfrontacji z reżimem ko- munistycznym. A z drugiej strony pomniejszał on rze- Poseł Stanisław Papież: czywiste zasługi Kościoła w sferze ocalenia wiary katolickiej przed planowaną ateizacją i walką z cywi- Wszystkie te koncepcje, które ze swej istoty były lizacją chrześcijańską, co wyraźnie ujawniło się w nie- socjalistyczne, znalazły ukoronowanie w akcesji poli- zauważaniu programu wielkiego Prymasa Tysiąclecia, tycznej redaktora „Kultury” do skrajnie lewicowej for- wielkiej nowenny przed 1000-leciem chrztu Polski, macji Unii Pracy. Z pozycji socjalistycznych III Rzecz- która była odpowiedzią katolickiego narodu wobec wy- pospolita otrzymała od Jerzego Giedroycia ostrzeżenie: rywania Chrystusa, Boga z dusz ludzkich przez plano- „Liberalizm dosłownie pojęty jest koncepcją krzyw- wą ateizację. dzącą. Mało humanitarną i mało skuteczną, bo prowa- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 262 Projekt uchwały Sejmu w sprawie ogłoszenia roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia

Poseł Stanisław Papież jednogłośnie. Wszystkie osoby uczestniczące w posiedzeniu komisji pozytywnie odniosły się do tego projektu, bez dzi do dzikiego kapitalizmu. Czyli do wynaturzeń, bo żadnych uwag. Z pewnym zdziwieniem odnotowałem do fortun opartych na mętnych interesach”. Cytat ten wystąpienia przedstawiciela Ligi Polskich Rodzin. Uwa- szczególnie chciałbym poddać pod rozwagę posłom żam, że tego typu uchwały powinny odnosić się wprost wnioskodawcom z Platformy Obywatelskiej. do dorobku, do zasadniczej intencji, do tego wszystkiego, Kończąc, panie marszałku, bo trudno omówić tę co jest niekwestionowaną spuścizną pracy nie tylko Jerze- złożoną postać, z jednej strony bardzo zasłużoną dla go Giedroycia, ale i paryskiej „Kultury”, tego wszystkie- kultury narodowej Polski, a z drugiej strony jakby lek- go, co wiąże się z wybitnym środowiskiem Polaków emi- ceważącą nurt patriotyczny, emigracyjny, co wyraziło grantów, ale nie jedynie. się choćby w odsunięciu od „Kultury” paryskiej zde- Wydaje mi się, że powinienem odnieść się do nie- cydowanie antykomunistycznego pisarza Józefa Mac- których wypowiedzi, do wątków, które się w wystąpie- kiewicza, Liga Polskich Rodzin zgodnie ze swą dobrą niu pana posła Stanisława Papieża pojawiły, ale odnio- tradycją głosowanie nad ogłoszeniem 2006 r. rokiem sę się do nich bardzo skrótowo. Uważam, że w tej Jerzego Giedroycia zostawi wolnemu wyborowi sumie- uchwale, w tej działalności, która jest poddawana ocenia wszystkich posłów Ligi Polskich Rodzin. Dziękuję nie dokonywanej przez Sejm, a ocena ta jest pozytyw- bardzo. (Oklaski) na, nie ma niczego, co powodowałoby konieczność odnoszenia się do wycinkowych nawet poglądów samego Jerzego Giedroycia czy innych osób. Według Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: mnie jest to po prostu niewłaściwe. Zarówno wiążące się z tą postacią poglądy, które dotyczą Polski współ- Dziękuję panu posłowi. czesnej, często bardzo krytyczne, jak i odnoszenie się Proszę o zabranie panią poseł Danutę Polak wystę- do niektórych idei moim zdaniem było dobitnym świa- pującą w imieniu Unii Pracy. dectwem otwarcia się ośrodka na poglądy różnych postaci, na poglądy różnych osób, na poglądy różnych Polaków, wielkich patriotów. I chciałbym, aby Sejm Poseł Danuta Polak: odniósł się do tego dorobku w sposób pozytywny, trak- tując go jako niekwestionowany dorobek wielkiego Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W trakcie IV kaden- Polaka i wielkiego patrioty. Dziękuję bardzo. cji Sejmu wielu wybitnych twórców, i to w różnych dziedzinach, zyskało akceptację Sejmu co do obchodów rocznicowych. Projekt uchwały odnosi się do Polaka Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: o szczególnych cechach osobowościowych i wielkim autorytecie. Jerzy Giedroyc bowiem to wielki Polak i pa- Bardzo dziękuję panu posłowi. ) triota. Całe życie poświęcił sprawie niepodległości Pol- I zamykam dyskusję.* ski. Stworzony przez niego miesięcznik „Kultura” był Do głosowania nad projektem uchwały przystąpimy na ustach i w sercach wielu Polaków, dlatego że był dro- jutro w bloku głosowań. gowskazem do wolności słowa i myśli. „Kultura” była Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 17. porząd- nieocenioną szkołą demokracji o niezachwianych war- ku dziennego: Sprawozdanie Komisji Gospodarki tościach moralnych. U schyłku życia było w nim wiele o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o partnerstwie goryczy, bo ojczyzna, którą nosił w sercu, nie spełniła publiczno-prywatnym (druki nr 4295 i 4348). jego oczekiwań. Jego dorobek zasługuje na najwyższą Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana ocenę. Dlatego Sejm, ogłaszając rok 2006 rokiem Jerze- posła Adama Szejnfelda. go Giedroycia, oddaje hołd wybitnemu Polakowi w set- ną rodzinę urodzin. Posłowie Unii Pracy będą głosować za przyjęciem omawianej uchwały. Dziękuję. Poseł Sprawozdawca Adam Stanisław Szejnfeld:

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Senat w uchwale, która jest zawarta w druku nr 4295, zgłosił 24 popraw- Bardzo dziękuję pani poseł. ki, przy czym wiele z nich wiąże się ze sobą. Komisja Proszę o zabranie głosu pana posła sprawozdawcę, więc po konsultacji z Biurem Legislacyjnym będzie pana posła Bogdana Zdrojewskiego. proponowała łączenie wielu z nich. Większość poprawek Senatu ma charakter redakcyjny, doprecyzowuje zapisy Sejmu. Komisja proponuje połączenie w głoso- Poseł Bogdan Zdrojewski: waniu poprawek nr 2, 3, 10, 19, 20, 22 i 24. Proponuje- my przyjęcie tych poprawek. Proponujemy także połą- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z jednej strony chciałbym podziękować za poparcie projektu tej uchwały. *) Teksty wystąpień niewygłoszonych – w załączni- Dodam, iż została ona przyjęta na posiedzeniu komisji ku nr 1. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym 263

Poseł Sprawozdawca Adam Stanisław Szejnfeld żyła partnerstwu prywatno-publicznemu i rozwojowi, w szczególności gmin, samorządów gminnych i lokal- czenie poprawek: 4. i 5., również z rekomendacją po- nych. Takie stanowisko Platforma będzie zajmowała zytywną, połączenie poprawek: 6., 13., 15., 16. i 17., też podczas głosowania nad poszczególnymi poprawkami z rekomendacją pozytywną. podczas jutrzejszej sesji. Dziękuję. Komisja negatywnie opiniuje poprawki nr 1, 7, 21 i 23. Mają one tak samo charakter redakcyjny czy po- rządkujący, ale komisja nie podzieliła poglądu Senatu Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: wyrażonego w uzasadnieniu pisemnym, a także na posiedzeniu komisji. Poprawki Senatu przewidują dopre- Bardzo dziękuję panu posłowi. cyzowanie przepisów podatkowych, tych które są jakby Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Klimka. clou tej ustawy, wprowadzają bowiem neutralność po- datkową w wypadku przedsięwzięć w ramach partner- stwa publiczno-prywatnego. I w zasadzie, powiem Poseł Jan Klimek: szczerze, jest to być może krótkie, ale oddające rzeczy- wisty charakter poprawek Senatu sprawozdanie. Dzię- Dziękuję, panie marszałku. kuję bardzo. Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klu- bu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawiam stanowisko wobec poprawek Senatu do Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym. Większość poprawek, jak wspomniał pan poseł Bardzo dziękuję panu posłowi. sprawozdawca, ma charakter porządkujący i doprecy- Sejm postanowił o wysłuchaniu w dyskusji nad tym zowujący. Najważniejsze poprawki zmierzają jednak punktem porządku dziennego 5-minutowych oświad- do tego, ażeby choćby w przypadku, gdy wynagrodze- czeń w imieniu klubów i kół. nie partnera prywatnego w całości stanowi zapłata Otwieram dyskusję. sumy pieniężnej ze środków podmiotu publicznego, Sięgam już po listę posłów. ustanowić przepis dotyczący obowiązku uwzględnienia Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Klimka przesłanek dla tych umów. Z tych 24 poprawek, zgod- występującego w imieniu Sojuszu Lewicy Demokra- nie ze stanowiskiem Komisji Gospodarki, Sojusz Le- tycznej. wicy Demokratycznej będzie przeciw tym poprawkom, O, właśnie jest pan poseł. Ale może pan poseł To- których Komisja Gospodarki nie przyjęła. Popieramy masz Szczypiński zabrałby głos, a pan poseł Klimek 20 pozostałych poprawek i tak będziemy głosowali. by trochę ochłonął. Dziękuję bardzo. Bardzo proszę o zabranie głosu pana posła Tomasza Szczypińskiego. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Poseł Tomasz Szczypiński: Dziękuję bardzo panu posłowi. Proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Kozłow- Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa skiego, występującego w imieniu Klubu Parlamentar- o partnerstwie publiczno-prywatnym ma już swoją hi- nego Samoobrona. Bo nie dostrzegam pana posła Za- storię w naszej Izbie. Projekty rządowe dwóch ustaw wiszy i Sawickiego na sali. o partnerstwie publiczno-prywatnym i ustawa wdraża- (Poseł Piotr Kozłowski: Pan marszałek zaskoczył jąca tę ustawę nie były dobrze przygotowane przez mnie.) rząd, ale mimo swoich ułomności dzięki istotnej pracy Bardzo proszę, panie pośle. komisji zyskały na jakości w takim sensie, że powstała z tego jedna zwięzła, bardziej dopracowana ustawa, do której Senat zgłosił 24 poprawki. Jak powiedział pan Poseł Piotr Kozłowski: poseł sprawozdawca, poprawki te zmierzają w kierunku doprecyzowania sformułowań będących wynikiem Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu prac komisji i przyjętych przez Wysoką Izbę. Wszyst- Parlamentarnego Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej kie te poprawki idą, w odczuciu Platformy Obywatel- pragnę jedynie oświadczyć, że będziemy głosować zgod- skiej, we właściwym kierunku w sensie redakcyjnym nie ze sprawozdaniem Komisji Gospodarki. Dziękuję. i podzielać będziemy pogląd, który wyraziła komisja w swej opinii, aby 20 z nich przyjąć, a 4 poprawki, redakcyjne w zasadzie, odrzucić, nie podzielając również Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: poglądu, iż będą one sprzyjały lepszej interpretacji za- pisów ustawy. Dziękuję bardzo panu posłowi. Wydaje się, że tak wypracowana przez Sejm, inna Proszę o zabranie głosu pana posła Zenona Tymę, od rządowego przedłożenia ustawa dobrze będzie słu- występującego w imieniu Ligi Polskich Rodzin. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 264 Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym

Poseł Zenon Tyma: niu Ligi Polskich Rodzin odnośnie do poprawki 23., że Liga Polskich Rodzin chciałaby uznawać za właściwą Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klu- tę poprawkę i chce ją poprzeć, i oczywiście ma do tego bu Parlamentarnego Ligi Polskich Rodzin przedsta- prawo. Ja chciałbym tylko powiedzieć tyle, że komisja wiam stanowisko naszego klubu wobec sprawozdania była jakby zmuszona wyrazić rekomendację negatyw- Komisji Gospodarki o stanowisku Senatu Rzeczypo- ną dla tej poprawki, ponieważ jest to poprawka źle zre- spolitej Polskiej w sprawie ustawy o partnerstwie pu- dagowana. Ona właściwie odnosi się do niczego. Bo jak bliczno-prywatnym (druk nr 4295). ją się czyta, tak jak jest zapisana w uchwale, to czyta- Będziemy głosować zgodnie ze stanowiskiem ko- jący może mieć wrażenie, że wszystko jest okay, ale misji, ale chcielibyśmy nad poprawką 4., poprawką 5. trzeba ją przecież czytać z ustawą, w którą, gdyby zo- głosować inaczej niż komisja, tzn. przeciwko tej po- stała przyjęta, musiałaby być wpisana, a ustawa w ża- prawce, po prostu żeby nie została wykreślona. den sposób, w żadnym miejscu, w żadnej swojej części, Poprawka 23. Tu też będziemy głosować inaczej, od- w żadnym artykule nie mocuje Rady Ministrów. Ona miennie od stanowiska komisji, tzn. chcemy ją przyjąć. mocuje wyłącznie jako organ odpowiedzialny ministra Uważamy, że taka sprawozdawczość powinna istnieć. Tak gospodarki bądź też w pewnej sferze ministra ﬁnansów. że chcielibyśmy właśnie za nią głosować. Mamy jednak Zresztą ustawa przewiduje sprawozdawczość. Przecież nadzieję, że ta ustawa będzie oszczędnie stosowana przez dużo pracy poświęciliśmy temu, by stworzyć mecha- samorządy. My generalnie byliśmy przeciwko tej ustawie, nizm sprawozdawczości z zakresu wykonywania tej bo uważamy, że ta ustawa daje możliwość skoku na ma- ustawy. Ba, jest to absolutnie konieczne, ponieważ in- jątek samorządów. Jesteśmy w ogóle przeciwko tej usta- aczej budżetu państwa nie można byłoby tworzyć. I to wie, ale będziemy głosować, oprócz tych trzech poprawek, wszystko jest. Ten przepis jest, po pierwsze, niepotrzeb- tak jak komisja. Dziękuję bardzo. (Oklaski) ny, bo ustawa przewiduje to, po drugie, odnosi się jakby do próżni. Tylko dlatego. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Ale jak już jestem przy głosie, panie marszałku, wy- jaśniając te nieporozumienia, jak sądzę, chciałbym jed- Dziękuję panu posłowi. nym zdaniem chociażby podziękować bardzo serdecznie Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Cy- wszystkim paniom posłankom, panom posłom, także mańskiego. pani minister Herbst i wszystkim pracownikom i przedstawicielom rządu, a również organizacjom samorządu terytorialnego i organizacjom pracodawców i przedsię- Poseł Tadeusz Cymański: biorców za bardzo konstruktywną i bardzo dobrą pracę i współpracę na rzecz stworzenia tego bardzo ważnego, Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabierając głos jak sądzę, prawa. Prawa, które, nieskromnie to nazy- w sprawie sprawozdania Senatu odnośnie do ustawy wam, będzie podstawą nowej ery rozwoju w Polsce. o partnerstwie publiczno-prawnym, chciałbym krótko Mnie się wydaje, że praca nad tą ustawą mogłaby być – odnieść się do przesłanych propozycji. mówię to z pełnym przekonaniem – przykładem, jak Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość, za- można w Sejmie współpracować z ludźmi o różnych chowując krytyczne stanowisko co do niektórych roz- poglądach politycznych, po prostu ponad podziałami, dla wiązań tej ustawy, w przedmiocie tych poprawek zgło- dobra kraju. Dziękuję bardzo. (Oklaski) szonych przez Izbę Wyższą jest skłonny takie stanowisko zająć w głosowaniach jak propozycje senackie. Dziękuję bardzo. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Bardzo dziękuję panu posłowi. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Zamykam dyskusję. Do głosowania nad uchwałą Senatu przystąpimy w Bardzo dziękuję panu posłowi. jutrzejszym bloku głosowań. Zamykam dyskusję. Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 18. porząd- Do głosowania nad uchwałą Senatu przystąpimy ku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej jutro w bloku głosowań. o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie usta- Ach, pan poseł Szejnfeld jeszcze. Tak? Bardzo proszę. wy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pra- Bardzo proszę przed zamknięciem dyskusji jeszcze cy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druki nr pan poseł sprawozdawca Adam Szejnfeld. 4296 i 4380). Bardzo proszę, panie pośle. Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Grzegorza Tuderka.

Poseł Adam Stanisław Szejnfeld: Poseł Sprawozdawca Grzegorz Tuderek: Dziękuję, panie marszałku. Jeżeli pan marszałek pozwoli, to tylko jedno zdanie Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imie- tytułem wyjaśnienia, bo była mowa tutaj w wystąpie- niu Komisji Nadzwyczajnej kierowanej przez pana po- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy 265

Poseł Sprawozdawca Grzegorz Tuderek pierał. Podobnie jest, jeśli chodzi o kwestie dotyczące osób, które pracowały u rolników. Wcześniej, kiedy sła Wiesława Kaczmarka złożyć sprawozdanie doty- ustawa nowelizowała tę kwestię, wyeliminowano moż- czące stanowiska Senatu w sprawie ustawy o zmianie liwość pobierania zasiłków dla bezrobotnych przez ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku osoby zatrudniane w rolnictwie. W tej chwili ustawa pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Ogółem przywraca taką możliwość, jeśli zarówno rolnik, jak Senat zgłosił 27 poprawek. Komisja na nadzwyczajnym i osoba u niego pracująca będą opłacali składkę na Fun- posiedzeniu w dniu 26 lipca bardzo starannie je rozpa- dusz Pracy. trzyła i proponujemy, aby Wysoki Sejm raczył te po- Pozostałe zmiany, zwłaszcza dotyczące ustaw towa- prawki przyjąć. Mają one charakter generalnie porząd- rzyszących: o pomocy społecznej oraz o zaliczce ali- kowy, redakcyjny i doprecyzowują niektóre problemy. mentacyjnej, są zasadne i wynikają z praktyki funkcjo- Proponujemy również, aby poprawki: 1., 4., 6., 7., nowania tychże ustaw. Zwłaszcza zmiany dotyczące 10., 12., 13., 14. i 18. poddać pod głosować łącznie, jak zaliczki alimentacyjnej stwarzają możliwość lepszego również 15. i 5., a także 25. i 27. Dziękuję bardzo. przygotowania się do wdrożenia tej ustawy, a z drugiej strony dają możliwość prowadzenia prac związanych z zaliczką alimentacyjną ośrodkom pomocy społecznej. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Do tej pory nie było to w sposób jasny uregulowane. Konkludując, Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy De- Dziękuję panu posłowi. mokratycznej będzie głosował za przyjęciem wszyst- Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad kich poprawek zgłoszonych przez Senat do ustawy tym punktem porządku dziennego 5-minutowych o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytu- oświadczeń w imieniu klubów i kół. cjach rynku pracy. Dziękuję uprzejmie. (Oklaski) Otwieram dyskusję. Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Toma- szewskiego występującego w imieniu Sojuszu Lewicy Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Demokratycznej. Dziękuję panu posłowi. Poseł Tadeusz Tomaszewski: Proszę o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Wyci- słę występującego w imieniu Platformy Obywatelskiej. Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jak wspomniał pan poseł sprawozdawca, Senat zgłosił 27 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i in- Poseł Eugeniusz Wycisło: stytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych in- Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! nych ustaw. Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demo- Projekt ustawy, do której poprawki Senatu dziś omawia- kratycznej będzie głosował tak, jak rekomenduje Wyso- kiemu Sejmowi komisja w sprawozdaniu w druku nr my, wprowadza zmiany do 9 ustaw. Oprócz ustawy 4380. Chciałbym jednak zwrócić uwagę na dwie istotne o promocji zatrudnienia – najistotniejszej – i instytu- poprawki z punktu widzenia merytorycznego, co do któ- cjach rynku pracy w katalogu tym znajdują się takie rych rząd miał odmienne stanowisko, zwłaszcza na po- ustawy, jak: o podatku dochodowym od osób ﬁzycznych, prawkę 19. mającą na celu przyznanie prawa ubiegania o rehabilitacji zawodowej, o systemie ubezpieczeń spo- się o zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przed- łecznych, o zatrudnieniu socjalnym, o pomocy społecz- emerytalne na zasadach obowiązujących w 2001 r. oso- nej. Senat poszerzył ten katalog o przedłożenie dotyczą- bom, w odniesieniu do których w wyniku zmiany prze- ce postępowania wobec dłużników alimentacyjnych. pisów okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie Zasadniczym celem tego przedłożenia rządowego został zaliczony do okresów, od których zależy przyzna- jest wprowadzenie korekt wynikających z praktycznych nie zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego. doświadczeń urzędów pracy, ośrodków pomocy społecz- Mimo że to rozwiązanie dotyczy okresu od 17 grud- nej, uwag i propozycji instytucji państwowych i samo- nia 2001 r. do stycznia 2002 r., uważamy je za zasadne. rządowych funkcjonujących w sferze promocji pracy To rozwiązanie będzie z mocą wsteczną, ale od dnia i zabezpieczenia socjalnego. Projekt ustawy jest szeroko złożenia wniosku. Uważamy, że przyjęte wówczas roz- i dobrze znany i oczekiwany w środowiskach służb sa- wiązanie miało bardzo krótkie vacatio legis. Osoby, morządowych. Poprawki Senatu mają zasadniczo cha- które przygotowywały się do przejścia na zasiłek lub rakter doprecyzowujący, uzupełniający, korygujący. świadczenie przedemerytalne, z chwilą wprowadzenia Część poprawek merytorycznych była sygnalizowana zmiany tych przepisów nie mogły zaliczyć tego okresu i omawiana w trakcie prac w podkomisji i komisji, ale pobierania zasiłku do okresów niezbędnych do uzyska- tempo prac nie pozwalało na uwzględnienie wszystkich nia tych uprawnień. Wobec tego jest to bardzo istotna uwag napływających do komisji w trakcie procedowania. poprawka, mimo że, podkreślam, wzbudzała stosowne Istota poprawek merytorycznych została już tutaj czę- zastrzeżenia rządu. Klub parlamentarny będzie ją po- ściowo właściwie omówiona. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 266 Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

Poseł Eugeniusz Wycisło też przyczynkiem do tej dyskusji i życie i przyszłość po- każą, jak to będzie. Tym akcentem swoje krótkie wystą- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamen- pienie kończę. Dziękuję bardzo. (Oklaski) tarny Platformy Obywatelskiej akceptuje wszystkie poprawki Senatu i będziemy głosowali przeciwko ich odrzuceniu. Dziękuję bardzo. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Dziękuję bardzo panu posłowi. Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Kasprzyka Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: występującego w imieniu Socjaldemokracji Polskiej. Dziękuję panu posłowi. Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Cy- Poseł Jacek Kasprzyk: mańskiego występującego w imieniu Prawa i Sprawie- dliwości. Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Socjaldemokracji Polskiej popiera Poseł Tadeusz Cymański: wszystkie poprawki. Szczególnie cenimy sobie popraw- kę 19., dotyczącą przywrócenia prawa ubiegania się o za- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt siłek bądź świadczenie przedemerytalne. Wszyscy już zabrać głos w sprawie sprawozdania Senatu dotyczą- to szeroko uzasadniali, nie będę więc do tego wracał. cego druku nr 4296 w sprawie ustawy o zmianie usta- Chciałbym również przypomnieć, że to senatorowie wy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pra- SdPl w Senacie zgłosili szereg poprawek dotyczących cy oraz zmianie niektórych innych ustaw. Cała tema- postępowania wobec dłużników alimentacyjnych i dotyka i treść tego projektu ustawy została starannie tyczących zaliczki alimentacyjnej. omówiona. Pora jest późna. Bardziej można jedynie Ustawa jest nowa, wychodzą problemy. Są liczne na jakichś akcentach się zatrzymać. Moment refleksji. kolejki w MOPS-ie, trzeba było szybko zareagować. No cóż, z Senatem różnie bywa. Bywają chwile, kiedy Jeżeli to sprawnie przyczyni się do rozładowania emo- nas zarzuca dziesiątkami różnych poprawek, nie zacji i pomoże matkom, które tego wsparcia oczekują, to wsze mających większy sens i przepadających przy jest to dobre rozwiązanie. Dlatego popieramy wszystkie jednym głosie sprzeciwu na sali, ale bywa też tak, że poprawki. Dziękuję za uwagę. (Oklaski) Senat podtrzymuje wiarę w niego, proponując rozwią- zania dobre, naprawiając błędy, które zostały popeł- nione, czasami w wyniku niedbałości, ale często w wy- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: niku zwykłego zapracowania i tempa prac. Takoż i w tej sytuacji jest wiele poprawek legislacyjnych różnej Dziękuję bardzo panu posłowi. wagi, ale dwie są bardzo cenne i należy podziękować Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Tu- Senatowi za to, że przy okazji swojej pracy zauważył derka występującego w imieniu Klubu Parlamentarne- je. One tu zostały już dotknięte niejako przez posła, go Samoobrona. który to omawiał. Jedna z nich to jest naprawienie błędu, który towa- Poseł Grzegorz Tuderek: rzyszył wejściu w życie ustawy, która zmieniała zasady przyznawania zasiłków i świadczeń przedemerytalnych. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Żeby nie być w kon- To zostało naprawione. Druga, bardziej na czasie, mia- flikcie z posłem sprawozdawcą, klub Samoobrony gło- nowicie naprawiono również pewną niedoróbkę – takie- suje tak, jak proponuje komisja. go słowa użyję – pewien brak i błąd, przy okazji ustawy o zaliczce alimentacyjnej. Nie wiem, czy ta poprawka w pełni pozwoli uniknąć tego, co nam grozi. Mamy mia- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: nowicie już niedługo sierpień, wrzesień tuż i grozi sytuacja spiętrzenia i takiego piekiełka, które już niegdyś Dziękuję bardzo, panie pośle. bywało. Ten zapis, zacytuję, który umożliwia komorni- Proszę o zabranie głosu pana posła Alfreda Owoca kowi przyjęcie wniosku o ustalenie prawa do zaliczki występującego w imieniu Unii Pracy. alimentacyjnej oraz wydanie zaświadczenia o bezsku- teczności prowadzonego postępowania oraz wysokości wyegzekwowanego świadczenia alimentacyjnego przed Poseł Alfred Owoc: wejściem w życie przepisów o zaliczce alimentacyjnej, jest wyjściem naprzeciw obawom licznych środowisk Dziękuję, panie marszałku. kobiet, głównie kobiet samotnie wychowujących dzieci. Wysoka Izbo! W imieniu posłów Unii Pracy chcę To są przykłady na to, że Senat jest rzeczywiście Izbą powiedzieć, że, co prawda, nie żeby nie być w konflik- refleksji, że może. Dlatego, jeśli chodzi o dyskusję nad cie z posłem sprawozdawcą, ale z racji merytorycz- tym, czy ma sens istnienie Senatu, to na pewno ta sytu- nych, popieramy wszystkie poprawki zaproponowane acja, ta historia, aczkolwiek może nie aż tak wielka, jest przez Senat. Dziękuję. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia 267

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Dziękuję panu posłowi. Dziękuję panu posłowi. Zamykam dyskusję. Bardzo proszę o zabranie głosu panią poseł Jolantę Do głosowania nad uchwałą Senatu przystąpimy Szczypińską w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo jutro w bloku głosowań. i Sprawiedliwość. Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 19. porząd- ku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdrowia o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Poseł Jolanta Szczypińska: o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw (druki nr 4297 i 4366). Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt w Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedli- posła Alfreda Owoca. wość przedstawić stanowisko wobec uchwały Senatu dotyczącej ustawy o zmianie ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (druk nr 4297). Klub Poseł Sprawozdawca Alfred Owoc: Prawa i Sprawiedliwości poprze poprawki zgodnie ze sprawozdaniem Komisji Zdrowia. Dziękuję. (Oklaski) Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Co prawda może byłoby sprawniej, gdybym został, tak się złożyło. Naj- krócej mówiąc, bo pora usprawiedliwi mnie chyba, Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: jeśli powiem w trzech zdaniach czy w kilku słowach, ale sumarycznie w trzech zdaniach. Bardzo dziękuję, pani poseł. Senat zgłosił w przedmiotowej sprawie pięć poprawek, Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Stani- w tym cztery poprawki są zdaniem Komisji Zdrowia ab- bułę w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego. solutnie uzasadnione. Wnoszą one pozytywne rozwiąza- nia czy też poprawiają przepisy ustawy. Poprawka 5. jest naszym zdaniem, tzn. zdaniem Komisji Zdrowia, zdecy- Poseł Ryszard Stanibuła: dowanie nie do przyjęcia, operuje sformułowaniami nie- konkretnymi, wręcz, powiedziałbym, tajemniczymi i ra- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentar- czej zawiera w sobie zachowanie interesów gospodarczych ny Polskiego Stronnictwa Ludowego, w imieniu które- niż to, co niesie ustawa, czyli zachowanie warunków zdro- go mam zaszczyt przemawiać, będzie głosował zgodnie wotnych żywności i żywienia. ze stanowiskiem Komisji Zdrowia, czyli poprzemy po- W związku z tym reasumując, cztery pierwsze poprawki od 1. do 4., natomiast ostatnią poprawkę odrzu- prawki komisja rekomenduje pozytywnie Wysokiej cimy. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Izbie, 5. poprawkę zdecydowanie negatywnie. Dzięku- ję uprzejmie. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Dziękuję panu posłowi. Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Kasprzy- Dziękuję panu posłowi. ka w imieniu Socjaldemokracji Polskiej, a potem pana Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad posła Alfreda Budnera. tym punktem porządku dziennego 5-minutowych Bardzo proszę. oświadczeń w imieniu klubów i kół. Otwieram dyskusję. Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Michal- Poseł Jacek Kasprzyk: skiego w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Socjaldemokracji Polskiej popiera Poseł Jerzy Michalski: przedłożenie komisji odnośnie do poprawek Senatu. (Oklaski) Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej mam zaszczyt przed- stawić stanowisko wobec poprawek, które wprowadził Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Senat do ustawy o zmianie ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz niektórych innych Dziękuję bardzo panu posłowi. ustaw. Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie Proszę o zabranie głosu pana posła Alfreda Budne- głosował zgodnie z rekomendacją Komisji Zdrowia. ra, a potem panią poseł Elżbietę Radziszewską. Dziękuję za uwagę. (Oklaski) Bardzo proszę, panie pośle. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 268 Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia

Poseł Alfred Budner: Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nasze stanowisko Bardzo dziękuję, pani poseł. jest tożsame ze sprawozdaniem komisji, dlatego poprze- Proszę o zabranie głosu pana posła Alfreda Owoca. my stanowisko komisji. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Poseł Alfred Owoc: Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu posłów Dziękuję bardzo. Unii Pracy chciałem powiedzieć, że będziemy głoso- Proszę o zabranie głosu panią poseł Elżbietę Radzi- wać zgodnie z rekomendacjami komisji w pełnym prze- szewską. konaniu o zasadności tych propozycji. Dziękuję.

Poseł Elżbieta Radziszewska: Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Dziękuję bardzo, panie marszałku. Dziękuję bardzo panu posłowi. Kończymy dzisiaj proces legislacyjny, obradujemy Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Wojtyłę. nad poprawkami zaproponowanymi przez Senat. Senat nie zaproponował nam wielu poprawek, jest ich pięć, z czego większość to poprawki doprecyzowujące, re- Poseł Andrzej Wojtyła: dakcyjne, niebudzące żadnych kontrowersji. W trakcie uważnej dyskusji nad tymi poprawkami na posiedzeniu Dziękuję bardzo. Komisji Zdrowia okazało się, że poprawka 5. zapropo- Panie Marszałku! Koło Konserwatywno-Ludowe, nowana przez Senat jest niezgodna z dyrektywą Unii posłowie Koła Konserwatywno-Ludowego będą głoso- Europejskiej, w związku z tym ta poprawka jako jedy- wali zgodnie z rekomendacją komisji, to znaczy poprą na z pięciu nie uzyskała akceptacji Komisji Zdrowia. poprawki od 1. do 4. i zdecydowanie, tak jak cała komisja i większość klubów moich kolegów i koleżanek, Klub Platformy Obywatelskiej poprze cztery pierw- którzy tutaj występowali, będziemy głosować za od- sze poprawki senackie, w przypadku poprawki 5. bę- rzuceniem poprawki 5. Dziękuję bardzo. (Oklaski) dzie głosować za jej odrzuceniem, tak jak to jest w stanowisku Komisji Zdrowia. Dziękuję bardzo. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Dziękuję panu posłowi. Zamykam dyskusję. Bardzo dziękuję, pani poseł. Do głosowania nad uchwałą Senatu... Proszę o zabranie głosu panią poseł Ewę Sowińską Pan poseł Owoc jeszcze, przepraszam, wobec tego w imieniu Ligi Polskich Rodzin. niczego nie zamykam. Bardzo proszę, panie pośle. Poseł Ewa Sowińska: Poseł Alfred Owoc: Dziękuję. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa, którą wła- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Trudno to podsu- śnie zakończyliśmy, jest niezmiernie ważna dla społe- mować, ale jako poseł sprawozdawca pozwolę sobie na czeństwa, będzie stanowiła o warunkach zdrowotnych takie krzepiące chyba stwierdzenie, że ustawa jest na- żywności i żywienia, tzn. zostało zakończone procedo- prawdę istotna dla zdrowia. Przyjęcie tej ustawy i skut- wanie, jutro odbędzie się głosowanie. ki są istotne dla zdrowia publicznego. Taka stuprocen- (Poseł Alfred Owoc: Już północ.) towa zgodność jest niezwykle budująca. Obyśmy wszy- Aha, dziękuję. Jest ona niezmiernie ważna, dotyczy scy dalej w zdrowiu działali. Dziękuję. (Oklaski) bowiem warunków zdrowotnych żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw. Stanowisko Ligi Polskich Rodzin jest tożsame ze Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: stanowiskiem Komisji Zdrowia. Przyjmujemy cztery pierwsze poprawki senackie, nie mamy do nich żad- Poza tym to było bardzo budujące podsumowanie, nych zastrzeżeń. Zastrzeżenia budziła ostatnia 5. po- pierwsze w tym dniu. Dziękuję bardzo. prawka. W tym przypadku zgodnie z zaleceniem ko- Zamykam dyskusję. misji będziemy głosowali za jej odrzuceniem. Dzięku- Do głosowania nad uchwałą Senatu przystąpimy ję bardzo. (Oklaski) jutro w bloku głosowań. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o produktach biobójczych 269

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 20. porząd- Dziękuję panu posłowi. ku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdrowia o sta- Proszę o zabranie głosu panią poseł Elżbietę Radzi- nowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy szewską występującą w imieniu Platformy Obywatelskiej. o produktach biobójczych (druki nr 4298 i 4367). Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Andrzeja Wojtyłę. Poseł Elżbieta Radziszewska: Dziękuję bardzo. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Senat do ustawy Poseł Sprawozdawca Andrzej Wojtyła: o zmianie ustawy o preparatach biobójczych zapropono- wał nam aż 43 poprawki. Komisja Zdrowia zajmowała Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji się bardzo szczegółowo każdą poprawką. Trzeba przy- Zdrowia mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie znać, że część poprawek było słusznych. Tutaj komisja sprawozdanie w sprawie ustawy o zmianie ustawy w pełni poparła stanowisko panów i pań senatorów i re- o produktach biobójczych. komendowała, żeby tych poprawek senackich nie odrzu- Senat zaproponował 43 poprawki do ustawy prze- cać. Ale okazało się, że część poprawek jest zupełnie głosowanej w Sejmie. Komisja Zdrowia na swoim po- niezrozumiałych i budzą kontrowersje, tak jak powiedział siedzeniu w dniu 26 lipca ustosunkowała się do propo- pan poseł sprawozdawca, przedstawiając opinię Biura Legislacyjnego i prawników sejmowych. I okazało się, że zycji Senatu. Większość poprawek miała charakter le- w wielu wypadkach przy zapisach ustawy prawnicy Se- gislacyjny, z częścią tego rodzaju poprawek nie zgodzi- natu różnili się co do oceny czasem pojedynczych słów ło się Biuro Legislacyjne Sejmu i głównie dlatego ko- zawartych w prawie z prawnikami drugiej Izby. Na przy- misja je odrzuciła. kład dotyczyło to zmiany w kilku artykułach słowa Komisja proponuje Wysokiej Izbie przyjąć popraw- „uchylenie” i zastąpienia go słowem „cofnięcie”. My za- ki zawarte w pkt.: 1, 2, 3, 4, 6, 8, 10, 13, 17, 19, 21, 25, stanawialiśmy się, które sformułowanie prawne będzie 26, 27, 28, 30, 31, 32, 33, 34, 36, 37, 39, 40, zaś popraw- w tym wypadku lepsze, i po konsultacjach z prawnikami ki zawarte w pkt.: 5, 7, 9, 11, 12, 14, 15, 16, 18, 20, 22, okazało się, że jednak to, które było zawarte w przedło- 23, 24, 29, 35, 38, 41, 42 i 43 odrzucić. Ponadto propo- żeniu sejmowym, jest dużo lepsze niż to, które było zawarte w przedłożeniu senackim. nujemy łącznie rozpatrywać poprawki: 1. z 21., 9. i 22. W wielu wypadkach poprawki senackie były czysto z 29., 33. z 37. oraz 39. z 40. redakcyjne i nie budziły absolutnie żadnych wątpliwo- Proszę Wysoką Izbę o ustosunkowanie się do niniej- ści, ale tam, gdzie okazało się, że merytorycznie na szej nowelizacji zgodnie z rekomendacją Komisji Zdro- przykład usunięcie dwóch słów „w szczególności” za- wia, która zawarta jest w druku nr 4367. Dziękuję. węża katalog i rzeczywiście daje ministrowi zdrowia mniejsze możliwości, w sposób świadomy, pracując na posiedzeniu Komisji Zdrowia, zdecydowaliśmy się od- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: rzucić poprawki senackie. Platforma Obywatelska przy tych 43 poprawkach Bardzo dziękuję panu posłowi. zaproponowanych przez Senat będzie głosować tak, jak Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad przedkłada to sejmowa Komisja Zdrowia. Dziękuję bardzo. tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół. Otwieram dyskusję. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Michal- skiego występującego w imieniu Sojuszu Lewicy De- Dziękuję bardzo pani poseł. mokratycznej. Proszę o zabranie głosu panią poseł Małgorzatę Stryj- ską występującą w imieniu Prawa i Sprawiedliwości.

Poseł Jerzy Michalski: Poseł Małgorzata Stryjska: Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawiam stano- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! wisko wobec poprawek Senatu w sprawie ustawy 17 czerwca 2005 r. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o produktach biobójczych, ustawy z 13 września 2002 r. o zmianie ustawy o produktach biobójczych. Celem tej ustawy było zapobieżenie zagrożeniom zdro- Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie gło- wia i życia ludzi oraz zwierząt, a także skażeniom śro- sował zgodnie z rekomendacją Komisji Zdrowia, która dowiska związanym ze stosowaniem produktów bio- rozpatrzyła wszystkie poprawki w dniu 26 lipca 2005 bójczych. Nowelizacja miała dostosować nasze prawo- r. Dziękuję za uwagę. dawstwo do prawodawstwa Unii Europejskiej oraz 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 270 Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o produktach biobójczych

Poseł Małgorzata Stryjska Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: zapewnić to, żeby na polskim rynku produkty biobójcze, Dziękuję panu posłowi. które są w obrocie, były jak najbardziej skuteczne wobec Proszę o zabranie głosu pana posła Alfreda Budnera. zwalczanych organizmów, a jak najmniej toksyczne dla ludzi, zwierząt i środowiska. 15 lipca 2005 r. Senat podjął uchwałę, poprzez któ- Poseł Alfred Budner: rą włączył do ustawy o produktach biobójczych 63 poprawki. Są one zawarte w druku nr 4298. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentar- Praca w komisji nie była pracą polityczną, komisja ny Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej poprze sta- była jednogłośna, zgodna. Rekomendację komisji omó- nowisko Komisji Zdrowia w tym zakresie. Dziękuję wił pan poseł sprawozdawca, nie będę zajmowała się bardzo. (Oklaski) poszczególnymi poprawkami. Powiem tylko tyle, że klub Prawo i Sprawiedliwość będzie głosował nad wszystkimi poprawkami zgodnie z rekomendacją Ko- misji Zdrowia. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Muszę powiedzieć, że bardzo dobrze stało się, iż w trakcie prac nad ustawą udało się określić metody, jakimi ma Dziękuję panu posłowi. być badana skuteczność produktów biobójczych, ponieważ Proszę o zabranie głosu panią poseł Zoﬁę Krasicką- w okresie przejściowym, do 14 maja 2005 r., zapewni to -Domkę. produktom biobójczym największą skuteczność przy najmniejszej toksyczności. Dziękuję bardzo. (Oklaski) Poseł Zoﬁa Krasicka-Domka:

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt zaprezentować stanowisko Klubu Parlamentarnego Bardzo dziękuję pani poseł. Liga Polskich Rodzin do 43 poprawek wniesionych Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Sta- przez Senat do uchwały o zmianie ustawy o produktach nibułę. biobójczych uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 17 czerwca 2005 r. Klub Parlamentarny Liga Polskich Rodzin będzie Poseł Ryszard Stanibuła: głosować zgodnie z przedłożeniem przyjętym na posiedzeniu Komisji Zdrowia. (Oklaski) Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Senat po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 17 czerwca 2005 r. ustawy o zmianie ustawy o produktach biobój- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: czych proponuje wprowadzenie do jej tekstu 43 poprawek. Zostały one gruntowne rozpatrzone na posiedzeniu sej- Bardzo dziękuję pani poseł. mowej Komisji Zdrowia w dniu 26 lipca 2005 r. Proszę o zabranie głosu pana posła Alfreda Owoca. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentar- Tak, bardzo proszę, panie pośle. ny Polskiego Stronnictwa Ludowego po zapoznaniu się (Poseł Alfred Owoc: Przepraszam, zgubiłem się.) ze wszystkimi poprawkami podziela również opinię i stanowisko w tej sprawie sejmowej Komisji Zdrowia. Nie, nie, proszę. Dlatego też stwierdzam, że będziemy głosować za (Poseł Alfred Owoc: Pora uzasadnia już wszystko.) przyjęciem lub też odrzuceniem niektórych wniesio- Proszę uprzejmie. nych przez Senat poprawek zgodnie ze stanowiskiem sejmowej Komisji Zdrowia. Dziękuję bardzo. Poseł Alfred Owoc:

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Dziękuję, panie marszałku. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu posłów Dziękuję bardzo panu posłowi. Unii Pracy chciałbym powiedzieć, że w pełni podzie- Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Kasprzyka. lamy zdanie Komisji Zdrowia w przedmiotowej kwestii. Będziemy głosować tak, jak rekomenduje to Ko- misji Zdrowia. Dziękuję uprzejmie. Poseł Jacek Kasprzyk:

Panie Marszałku! Szanując czas Wysokiej Izby, Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: chcę oświadczyć, że Klub Parlamentarny Socjaldemo- kracji Polskiej w pełni popiera przedłożenie komisji Dziękuję bardzo panu posłowi. odnośnie do poprawek Senatu. Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Wojtyłę. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo lotnicze 271

Poseł Andrzej Wojtyła: Infrastruktury, zgodne są i ze stanem prawnym, i ze stanowiskiem, jakie wcześniej mieliśmy na posiedzeniu Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Koło Konserwa- Komisji Infrastruktury. To tyle. Dziękuję bardzo. tywno-Ludowe będzie głosowało zgodnie z rekomen- dacją komisji zawartą w druku nr 4367. Dziękuję. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Bardzo dziękuję panu posłowi. Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad Bardzo dziękuję panu posłowi. tym punktem porządku dziennego 5-minutowych Zamykam dyskusję. oświadczeń w imieniu klubów i kół. Do głosowania nad uchwałą Senatu przystąpimy Otwieram dyskusję. jutro w bloku głosowań. Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Piłata Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 21. porząd- tym razem jako występującego w imieniu Sojuszu Le- ku dziennego: Sprawozdanie Komisji Infrastruktury wicy Demokratycznej. o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo lotnicze (druki nr 4300 i 4314). Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana Poseł Andrzej Piłat: posła Andrzeja Piłata. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja mogę w tej sprawie tylko powiedzieć króciutko, iż na posiedzeniu klu- Poseł Sprawozdawca Andrzej Piłat: bu, kiedy dyskutowaliśmy te zmiany do Prawa lotniczego, które zaproponował Senat, ustaliliśmy, iż klub Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wczoraj odbyło się będzie głosował w zasadzie zgodnie z propozycjami, posiedzenie Komisji Infrastruktury, która dyskutowała jakie przyjęła Komisja Infrastruktury. Powiem szcze- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy rze, poza zmianą przede wszystkim 13., gdzie komisja Prawo lotnicze – druk nr 4314. Chcę poinformować, iż zaproponowała odrzucić, że tak powiem, ten punkt. My Senat przyjął zmiany dotyczące 14 punktów, zapropo- ustaliliśmy na posiedzeniu jako klub Sojuszu Lewicy nował 14 zmian. Przy czym zmiana 10. została przez Demokratycznej, iż będziemy głosowali jednak za Komisję Infrastruktury odrzucona z powodu opinii przyjęciem tego tutaj punktu. Różnice zdań mieliśmy naszego Biura Legislacyjnego. Poprawka Senatu nr 10 i mamy, jeżeli chodzi o klub, w punkcie 4., dotyczącym dotyczyła zmiany, nad którą wcześniej nasza komisja punktu 3. Chodzi o zmiany interpretacyjne, które zanie debatowała; uznana została za niekonstytucyjną. proponował Senat, związane z ustaleniami płatności na Natomiast, jeśli chodzi o pozostałe zmiany, to pierw- funkcje koordynatora, zwłaszcza ze strony linii lotni- szą poprawkę komisja w głosowaniu postanowiła odrzu- czych, polskich i zagranicznych linii lotniczych. Komi- cić, mimo że dotyczy ona bardzo wielu punktów zwią- sja zaproponowała przyjęcie tutaj pewnych zmian w brzmie- zanych z art. 17. Właściwie dyskusja głównie dotyczyła niu, które poprzednio przyjął Sejm. Jeżeli chodzi o nasz nazewnictwa, a także tego, jak należałoby podejść do klub, uznaliśmy, iż każdy z posłów naszego klubu przyjmowania i zwalniania osób, które zostają powoły- zgodnie z własnym sumieniem będzie w tej sprawie wane do komisji albo z niej odwoływane. Uznaliśmy w głosował, a więc nie będzie tutaj z naszej strony ogła- komisji, że te zapisy, jakie zostały przyjęte przez Sejm, szanej dyscypliny. Jednak jako prowadzącemu w na- są wystarczające, dobrze zapisane i uznaliśmy, że po- szym klubie tę ustawę mnie się też wydaje, iż te zapro- prawki Senatu powinniśmy odrzucić. ponowane wcześniej przez Sejm ustalenia równie do- Pkt 2 dotyczący art. 1 w pkt. 7 komisja w głosowa- brze mogą pozostać i one tutaj naprawdę, moim zda- niu postanowiła przyjąć. Pkt 3 także komisja postano- wiła w głosowaniu przyjąć. Chcę powiedzieć, iż komi- niem, nie będą w niczym gorsze od tych, które zapro- sja zaproponowała przyjęcie kilku punktów, dlatego że ponował Senat. Dziękuję bardzo. były to właściwie punkty porządkowe, drobne, zmie- niające wcześniejsze zapisy, jakie przyjął Sejm. O pkt. 10 już mówiłem. Wysoki Sejmie, chcę po- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: wiedzieć, iż naszym zdaniem poprawki, które zapro- ponował Senat, poza, jak powiedziałem, pkt. 1 i zwłasz- Bardzo dziękuję panu posłowi. cza pkt. 10, gdzie uznaliśmy, że jest to poprawka Sena- Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Tomakę tu, która wcześniej nie była rozpatrywana przez Sejm występującego w imieniu Platformy Obywatelskiej. i przez Komisję Infrastruktury, należałoby przyjąć, jako że nie zmieniają one specjalnie merytorycznych kwestii zawartych w zmianie ustawy Prawo lotnicze. Poseł Jan Tomaka: Dopowiem tylko, iż jest to opinia pozytywna Komitetu Integracji Europejskiej dotycząca tych zmian, więc wy- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wpisując się tro- daje się, że te propozycje, jakie zaproponowała Komisja szeczkę w konwencję tych ostatnich kilku punktów, 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 272 Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo lotnicze

Poseł Jan Tomaka zaproponowany przez Sejm jest znacznie lepszy i odpowiada zasadzie, o której przed chwilą mówiłem. bardzo króciutko chciałem przedstawić stanowisko Nie możemy również się zgodzić z przyjęciem po- Platformy Obywatelskiej w sprawie ustawy o zmianie prawki 13. zgodnie z rekomendacją. Właściwie nie wia- ustawy Prawo lotnicze. I tak jak tu mój przedmówca domo, dlaczego komisja taką propozycję przyjęła. powiedział, mamy bardzo podobne wątpliwości i zda- Oczywiście będziemy głosowali za propozycją Senatu, nie. W związku z tym powiem tylko, że różnimy się gdyż uważamy, że jest ona poprawna legislacyjnie. We- wobec opinii komisji w zasadzie w dwóch sprawach. dług nas niedopuszczalne jest to, żeby utrzymane w Co do poprawki 13, po wnikliwej analizie prawnej, tak- mocy przepisy przejściowe można było zmieniać na że i po uzyskaniu nowego, powiedzmy, zdania naszych zasadzie ogólnego stwierdzenia, że mogą być zmienio- legislatorów sejmowych, wprawdzie komisja odrzuciła ne; muszą być one odesłane do konkretnych przepisów tę poprawkę, ale my jako Platforma Obywatelska bę- ustawy, o której tutaj mówimy. dziemy głosować za jej przyjęciem. Będziemy więc głosowali zgodnie z rekomendacją, Największe rzeczywiście jakieś takie kontrowersje z wyjątkiem poprawek nr 3 i 13, co do których będzie- wzbudziła poprawka nr 3. Wprawdzie komisja ją posta- my głosować odwrotnie, niż zaproponowała komisja. nowiła przyjąć, ale my, Platforma Obywatelska, będzie- Dziękuję bardzo. my głosować za jej odrzuceniem, uzasadniając to, naj- krócej jak można, trzema sprawami. Po pierwsze, w tej sprawie naprawdę bardzo długo i poważnie były pro- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: wadzone dyskusje tak na posiedzeniach podkomisji, jak i komisji sejmowych i wypracowane wtedy stanowisko Dziękuję bardzo panu posłowi. wydaje się, że było takim stanowiskiem kompromiso- Proszę o zabranie głosu pana posła Michała Kacz- wym, godzącym, powiedzmy, wiele opcji i wiele też i marka występującego w imieniu Socjaldemokracji Pol- rozwiązań, jakie w tej sprawie rzeczywiście w świecie, skiej. w Unii Europejskiej funkcjonują. Nie ma jednolitych jakichś odniesień co do tych kwestii. Uważamy, że tam- to przyjęte wtedy przez Sejm rozwiązanie było bardzo Poseł Michał Kaczmarek: przejrzyste, uniemożliwiało w zasadzie obchodzenie przepisów no i cedowało te opłaty na wszystkich w Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w sposób dość taki proporcjonalny i w zależności od ilo- imieniu klubu SdPl zarekomendować stanowisko w ści tych przewoźników, a nie wyłącznie na przewoźni- sprawie poprawek Senatu. Wpisując się w konwencję ku polskim. tej dyskusji, chciałbym powiedzieć, że moi koledzy W tej sytuacji powtórzę: Platforma Obywatelska niejako przedstawili wszystkie wątpliwości, które mój przyjmie wszystkie wnioski Komisji Infrastruktury, klub też ma w zakresie poprawek, co do których jest zmieni swoje zdanie w stosunku do poprawek nr 3 i 13. inna rekomendacja, a inne będzie głosowanie na posie- Dziękuję za uwagę. dzeniu plenarnym. Jeśli chodzi o poprawkę nr 3, w dalszym ciągu są wątpliwości z uwagi na to, że trzeba to dokładnie dopre- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: cyzować, żebyśmy się nie narazili na jakiekolwiek retor- sje, ponieważ dzisiaj koszty funkcjonowania naszych Bardzo dziękuję panu posłowi. portów lotniczych są wysokie. Obecnie jeśli mówimy o Proszę o zabranie głosu pana posła Antoniego Męży- pewnych kosztach, musimy mieć to dokładnie policzone, dłę występującego w imieniu Prawa i Sprawiedliwości. żebyśmy wiedzieli, czy wpisujemy się w ceny europejskie w tej sprawie, czy tą ustawą nie chcemy wyjść bardziej do przodu, niż na ten moment potrzeba. Poseł Antoni Mężydło: Jeśli chodzi o poprawkę nr 13, podzielam te poglą- dy. Chcę powiedzieć, że w tej kadencji Komisja Infra- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny struktury dokonała najważniejszego w Prawie lotni- Prawo i Sprawiedliwość będzie głosował zgodnie z reko- czym i chyba na bieżąco nadążyła ze wszystkimi no- mendacją komisji, z wyjątkiem dwóch poprawek. Pierw- welizacjami. Myślę, że była dobra atmosfera i wielu z sza z nich to poprawka 3. Uważamy, że koszty koordyna- nas się nauczyło Prawa lotniczego. Zostało to dostoso- cji w portach lotniczych powinni pokrywać wszyscy wane do zwiększonego ruchu lotniczego, który prze- przewoźnicy, jest to zgodne z zasadą sprawiedliwości. szedł wyobrażenia wszystkich. Dziękuję. Natomiast to, co zaproponował Senat, jest dla nas, jako partii, która ma w swojej nazwie: sprawiedliwość, nie do przyjęcia. Uzasadnienie Senatu, w którym mówi się o Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: tym, że w pewnym sensie nasi przewoźnicy spotkają się z rewanżyzmem ze strony przewoźników innych krajów Dziękuję panu posłowi. Unii Europejskiej, jest dla nas nie do przyjęcia, jest nie- Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Tu- zgodne z zasadą sprawiedliwości. Uważamy, że przepis derka. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane 273

Poseł Grzegorz Tuderek: Otwieram dyskusję. Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Janow- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czynnik czasu jest skiego, tym razem jako reprezentanta SLD. tu decydujący, zresztą koledzy powiedzieli to, co ja miałbym do powiedzenia. Stanowisko Samoobrony jest tożsame ze stanowiskiem komisji, z wyjątkiem Poseł Zbigniew Janowski: poprawki nr 3, co do której głosować będziemy za. Dziękuję bardzo. Panie Marszałku! W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawiam stanowisko do sprawozdania w sprawie poprawek Senatu do ustawy Prawo Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: budowlane. Zmiany Prawa budowlanego mają swoją historię, to już chyba, panie ministrze, 30 nowelizacja Dziękuję panu posłowi. Prawa budowlanego, która, tak jak poprzednie, ma na Zamykam dyskusję. celu usprawnienie procesu inwestycyjnego, ułatwienie Do głosowania nad uchwałą Senatu przystąpimy tego procesu. jutro w bloku głosowań. Sojusz Lewicy Demokratycznej będzie głosował Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 22. porząd- zgodnie z rekomendacją komisji za większością popra- ku dziennego: Sprawozdanie Komisji Infrastruktury wek. Mamy jednak wątpliwość, czy poprzeć poprawkę o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie usta- nr 8, która, jak powiedziałem wcześniej, pozwala na wy Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych in- budowę dwóch obiektów na działce 500-metrowej. Za- nych ustaw (druki nr 4301 i 4315). stanawiamy się, nasze wątpliwości budzi to, czy zaak- Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana ceptowanie tej poprawki nie spowoduje, że będą nie- posła Zbigniewa Janowskiego. kontrolowane budowy, bez uzyskania pozwolenia na budowę czy bez projektu. Z drugiej strony, po rozmo- wie z nadzorem budowlanym, wynika, że będzie to na Poseł Sprawozdawca Zbigniew Janowski: zgłoszenie i tutaj nadzór będzie czuwał. Zastanawiamy się, zdecydujemy w głosowaniu, po konsultacji. Dzię- Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! kuję bardzo. Komisja Infrastruktury szczegółowo przeanalizowała poprawki Senatu do projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych innych Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: ustaw. Większość z tych poprawek ma charakter legislacyjny, doprecyzowujący proponowane przepisy. Dziękuję panu posłowi. W poprawce nr 8 Senat proponuje, aby na działce Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Żmi- 500-metrowej można było pobudować dwa obiekty o jana występującego w imieniu Platformy Obywatel- 2 powierzchni zabudowy do 25 m . Mogą to być takie skiej. obiekty, jak budynki gospodarcze, wiaty, altany, oran- żerie. Ta poprawka, chociaż została przyjęta, pozytywnie zarekomendowana, zaopiniowana przez komisję, to Poseł Stanisław Żmijan: po posiedzeniu komisji wzbudziła wiele kontrowersji i dyskusji, dlatego o tym wspominam. Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Do 14 poprawek, Pozostałe merytoryczne poprawki rozszerzają deﬁ- które Senat wprowadził do ustawy o zmianie ustawy nicję budowli o elektrownie wiatrowe, określają jasno Prawo budowlane, szczegółowo omówionych przez po- kryteria oraz wymagania niezbędne dla uzyskania sła sprawozdawcę, mam zaszczyt przedstawić stanowi- uprawnień budowlanych, nakładają obowiązek uzyska- sko Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej. nia pozwolenia na montaż reklam na obiektach wpisa- Zważywszy na porę, a także na bardzo bogaty porzą- nych do rejestru zabytków. dek bieżącego posiedzenia Sejmu, ograniczę się do wy- Komisja proponuje, aby przyjąć wszystkie popraw- dania opinii w imieniu mojego klubu. Otóż w ocenie ki, to znaczy 14, zaproponowane przez Senat. Proponu- mojego klubu wprowadzone przez Wysoki Senat po- jemy również, w konsultacji z Biurem Legislacyjnym, prawki nie budzą kontrowersji, wręcz przeciwnie czynią aby poprawki 2., 7., 9., 10., 12. i 13. przegłosować łącz- uchwaloną ustawę pod względem legislacyjnym lepszą, nie, a także poprawki 3., 4., 5. i 6. Dziękuję bardzo. a przepisy prawa zawarte w nowelizacji i poprawione przez Senat wychodzą naprzeciw oczekiwaniom obywateli. I właśnie w przeciwieństwie do Klubu Parlamentar- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: nego SLD mój klub nie ma wątpliwości, jeżeli chodzi o poprawkę nr 8. Jest ona szczególnie cenna, ponieważ Bardzo dziękuję panu posłowi. daje możliwość budowy bez decyzji o pozwoleniu na Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad budowę wolno stojących parterowych budynków gospo- tym punktem porządku dziennego 5-minutowych darczych, wiat, altan, ganków, przydomowych oranżerii oświadczeń w imieniu klubów i kół. i ogrodów zimowych o powierzchni do 25 m2, jeśli łącz- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 274 Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane

Poseł Stanisław Żmijan bez pozwolenia na budowę, ale co do ograniczenia na powierzchni 5 arów nie więcej niż dwóch takich buna liczba tych obiektów nie przekracza dwóch na każde dowli. Uważamy, że w wielu nieruchomościach jest tak, 500 m powierzchni działki. Poprawka szczególnie waż- iż powstają obiekty o powierzchni 10 czy 15 m2, a nawet na, dlatego że w ostatnich latach obserwuje się tendencję mniejsze i mogą zaistnieć takie sytuacje, że z planu do ciekawych rozwiązań architektonicznych w budow- zagospodarowania przestrzennego takiej nieruchomo- nictwie mieszkaniowym jednorodzinnym, realizowa- ści, takiej działki przydomowej wypada gospodarzowi nym bardzo często w tzw. systemie gospodarczym, czy- wybudować trzy obiekty i niestety nie będzie mógł. A li we własnym zakresie. Jeżeli intencją jest budowanie więc co do sposobu głosowania nad tą poprawką osta- coraz ciekawszych domków jednorodzinnych, czyli tecznie zdecydujmy jutro. upiększanie naszych miast, osiedli i wsi, to powinniśmy Jeżeli chodzi o poprawkę 11., to nie mamy wątpli- wychodzić temu naprzeciw. wości jako klub co do instalowania obiektów reklamo- Nie przedłużając mojego wystąpienia, biorąc pod wych na budynkach, które znajdują się w spisie obiek- uwagę zasadność tej i pozostałych poprawek, Klub Par- tów zabytkowych. Mamy jednak wątpliwości, czy re- lamentarny Platformy Obywatelskiej będzie głosował mont tych urządzeń reklamowych usytuowanych na za ich przyjęciem zgodnie ze stanowiskiem Komisji obiektach zabytkowych musi być realizowany za po- Infrastruktury. Dziękuję bardzo. zwoleniem. Dziękuję bardzo.

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Wicemarszałek Tomasz Nałęcz:

Dziękuję panu posłowi. Dziękuję panu posłowi. Nie widzę pana posła Polaczka. Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Młynar- Proszę o zabranie głosu pana posła Bolesława Bu- czyka występującego w imieniu Socjaldemokracji Pol- jaka występującego w imieniu Polskiego Stronnictwa skiej. Ludowego.

Poseł Jerzy Młynarczyk: Poseł Bolesław Bujak: Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Socjaldemo- Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie kracji Polskiej będzie głosował zgodnie z wnioskiem Ministrze! Mam przyjemność w imieniu Klubu Parla- Komisji Infrastruktury, to znaczy poprze wszystkie 14 mentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wyrazić poprawek. Dziękuję bardzo. (Oklaski) opinię do sprawozdania komisji o poprawkach Senatu do zmiany ustawy Prawo budowlane oraz ustawy o zmianie innych ustaw. Nasz klub parlamentarny popie- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: rał poprawki w toku procedury nad zmianą ustawy Prawo budowlane, gdyż uważaliśmy, że zmiany te idą Dziękuję bardzo panu posłowi. w dobrym kierunku, w takim, w którym upraszcza się I proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Tu- procedury związane z uzyskiwaniem pozwolenia na derka. budowę obiektów budowlanych, tym bardziej że chcemy tworzyć jak najlepszy klimat dla budownictwa, szczególnie dla budownictwa mieszkaniowego, bo Poseł Grzegorz Tuderek: wszyscy zdają sobie sprawę, że w ostatnich kilku latach to budownictwo jest w olbrzymim regresie. Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Jeżeli chodzi o przedłożone przez Senat Komisji Panie marszałku, zaiste, narzucił pan bardzo dobre Infrastruktury poprawki do zmiany ustawy Prawo bu- tempo, idzie nam to bardzo sprawnie. Ale wracając do dowlane, to spośród tych 14 poprawek większość ma Prawa budowlanego, chcę powiedzieć, że stanowisko charakter redakcyjny i doprecyzowujący i my oczywi- klubu Samoobrona jest tożsame ze stanowiskiem ko- ście jako klub będziemy je popierać. Trzy poprawki misji. I nie mamy wątpliwości co do poprawki 8. Myślę, uważamy za merytoryczne, do jednej nie mamy żad- że warto jeszcze raz powtórzyć to, co tak ładnie powie- nych wątpliwości, tj. do poprawki 1., gdzie deﬁnicję dział poseł Żmijan, że upiększanie naszych miast po- budowli rozszerza się o elektrownie wiatrowe. Uważa- winno temu właśnie służyć i w ten sposób wychodzimy my, że tym bardziej, kiedy są określone przepisy Unii temu naprzeciw. Absolutnie się zgadzam z tą tezą. Europejskiej odnoszące się do uzyskiwania energii od- Oczywiście, część poprawek zmierza do zapewnienia nawialnej do wysokości 5% produkcji, trzeba tworzyć precyzji i spójności zapisom, o czym mówił pan poseł jak najlepsze warunki dla właśnie tego typu budowli, sprawozdawca. Pozostałe poprawki mają głębokie uza- które dawałyby energię odnawialną. sadnienie merytoryczne, ale podzielam pogląd, że ich Mamy pewne wątpliwości do poprawki Senatu nr sens zmierza do usprawnienia i ułatwienia procesów 8, raczej nie co do wielkości powierzchni zabudowy inwestycyjnych, które ciągle wymagają doskonalenia. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane 275

Poseł Grzegorz Tuderek Janowski je tutaj przytoczył. Wyjaśniliśmy tę kwestię i wyjaśniamy w ten sposób: otóż obciążenie podatkowe Bo to – chyba pan minister ze mną się zgodzi – ma podatkiem od nieruchomości dotyczy wyłącznie części ogromny wpływ na obniżanie kosztów i na potanienie budowlanych. tego budownictwa. Dziękuję bardzo. (Poseł Stanisław Żmijan: Tylko nie zakwaliﬁkowane.) Tak traktujemy fundament z masztem, powiedział- bym. Natomiast cała reszta: śmigło, urządzenia, to są Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: maszyny, które… Tak jak w normalnej elektrowni, fundament jest nieruchomością, a turbina… Dziękuję bardzo panu posłowi. (Poseł Stanisław Żmijan: To są urządzenia.) I proszę o zabranie głosu pana ministra Andrzeja …generator to są urządzenia. To się wyjaśniło i for- Bratkowskiego. malnie, na piśmie również tego rodzaju w tej chwili dajemy… Że tak powiem, rozpowszechniamy te infor- Poseł Zbigniew Janowski: macje. Chociaż oczywiście trudno powiedzieć, czy urzędy skarbowe będą chciały to odczytać... Czy mogę przedtem zadać pytanie, panie marszałku? (Głos z sali: Nie będą mogły.) No właśnie, więc także to się wyjaśniło. Czyli jeśli chodzi o zapisy w Prawie budowlanym mamy sprawę Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: jasną. Może tylko powiem dwa słowa na temat poprawki Poseł sprawozdawca ma pytanie? 8. Muszę powiedzieć, że ta poprawka w Senacie w któ- rymś momencie wybuchła na takiej zasadzie oranżerii, które są odkryciem naszej rzeczywistości. I zwiększe- Poseł Zbigniew Janowski: nie powierzchni, która tutaj... Muszę uprzedzić szanow- nych panów, że jest to zwiększenie dwukrotne, to zna- Krótkie, z obowiązku sprawozdawcy. czy tego rodzaju obiekt 25 m stanowi już 5% powierzchni zabudowy przy 500-metrowej działce. Czyli to nie jest taka sobie sprawa mikro. Dotychczas mieliśmy 10 m Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: i zastrzeżeń w tym względzie nie było. Ale to praktyka pokaże, jak ten zapis będzie odczytywany. Dobrze, panie pośle. Jedna tylko rzecz tutaj jest autentycznie nowa. To jest to, że dotychczas altany były elementem małej ar- Poseł Zbigniew Janowski: chitektury, a zatem nie wymagały w ogóle zgłoszenia i pozwolenia, a w tej chwili są wprowadzone w tym Panie ministrze, chciałbym tylko przypomnieć, że artykule jako wymagające zgłoszenia, co może budzić na posiedzeniu komisji padło pytanie, czy wprowadze- różne wątpliwości działkowców i nie tylko, ludzi, któ- nie do deﬁnicji budowli elektrowni wiatrowych nie rzy tego rodzaju obiekciki sobie stawiają tu i ówdzie. spowoduje zwiększonych obciążeń podatkowych dla Dziękuję uprzejmie. (Oklaski) inwestorów, co mogłoby spowodować nieopłacalność przedsięwzięcia, a może także zahamować rozwój al- ternatywnych źródeł energii. Takie pytanie padło, rząd Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: wtedy nie odpowiedział. Bardzo proszę, aby taka od- powiedź padła. Dziękuję. Dziękuję bardzo panu ministrowi. Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos? Nie. Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Dziękuję bardzo. Zamykam dyskusję. Dziękuję bardzo panu posłowi. Do głosowania nad uchwałą Senatu przystąpimy w I proszę o zabrane głosu pana ministra Andrzeja dzisiejszym właściwie bloku głosowań. Bratkowskiego. Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 23. porząd- ku dziennego: Sprawozdanie Komisji do Spraw Unii Europejskiej oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Podsekretarz Stanu Poselskich o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o w Ministerstwie Infrastruktury zmianie ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sej- Andrzej Bratkowski: mem i Senatem w sprawach związanych z członko- stwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej Panie Marszałku! Szanowni Panowie! Już tylko pa- (druki nr 4294 i 4393). nowie. Pierwsza sprawa, odpowiedź na pytanie, które Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana padło na posiedzeniu komisji. Rzeczywiście, pan poseł posła Jerzego Czepułkowskiego. 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem 276 w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej

Poseł Sprawozdawca Jerzy Czepułkowski: jednomyślnie została zaopiniowana negatywnie – a jest to poprawka, która zmierza do tego, aby komisje do Dziękuję bardzo. spraw Unii Europejskiej Sejmu i Senatu mogły obrado- Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu dwóch wać na wspólnym posiedzeniu, na posiedzeniu połą- wymienionych przez pana marszałka komisji uprzejmie czonych komisji. Takie rozwiązanie wzbudziło zastrze- informuję, że do uchwalonej 17 czerwca ustawy nowe- żenia ze strony prezydium komisji i podejrzenia o nie- lizującej ustawę o współpracy Rady Ministrów z Sej- konstytucyjność. Zleciliśmy sporządzenie opinii praw- mem i Senatem w sprawach związanych z członko- nej na ten temat. Ta opinia została przygotowana przez stwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej Biuro Studiów i Ekspertyz. Przeczytam tylko jedno Senat w swojej uchwale z 15 lipca wprowadza 5 popra- zdanie, panie marszałku, z konkluzji tej opinii. „Roz- wek. Są to poprawki merytoryczne, w niektórych wy- strzygnięcie to stanowi niedopuszczalną ingerencję padkach głęboko ingerujące w dotychczasową treść. ustawodawcy w zasadę autonomii regulaminowej Sej- Pierwsza z tych poprawek określa termin, w którym mu – analogicznie Senatu – a co za tym idzie, nie jest organ właściwy na podstawie regulaminu Sejmu, czyli zgodne z art. 112 konstytucji”. Dlatego z całą mocą pod- Komisja do Spraw Unii Europejskiej, i podobna senac- kreślam, że obie komisje na wspólnym posiedzeniu ka Komisja Spraw Unii Europejskiej, bo tak to się w jednomyślnie zaopiniowały negatywnie tę poprawkę. I Senacie nazywa, mają możliwość wyrażenia opinii o zwracam na to uwagę pana marszałka, aby o tym po- stanowiskach Rady Ministrów. Ta poprawka nie budzi- słowie w trakcie głosowania mogli się dowiedzieć. ła żadnych wątpliwości. Przez obie komisje została Chodzi o to, że jest ona po prostu niekonstytucyjna. uznana jako bardzo cenne uzupełnienie treści i przepi- Dziękuję bardzo. sów ustawy nowelizującej ustawę matkę. Jeśli chodzi o poprawkę drugą, to zmierza ona w tym kierunku, aby rząd nie miał obowiązku przedsta- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: wiania na piśmie informacji o stanowisku, jakie Rada Ministrów ma zająć w stosunku do określonych aktów Dziękuję panu posłowi. prawa wspólnotowego czy też procedur ich uchwalania. Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad Komisja nie zgadza się z takim postawieniem sprawy. tym punktem porządku dziennego 5-minutowych Ten problem był omawiany wielokrotnie i głosowany oświadczeń w imieniu klubów i kół. w poprawkach na posiedzeniu Sejmu. Komisje podtrzy- Otwieram dyskusję. mują swoje zdanie i jednomyślnie zaopiniowały tę po- Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Czepuł- prawkę negatywnie. kowskiego, tym razem jako mówcę klubowego. Poprawka czwarta i piąta – do trzeciej za chwilę wrócę – są bardzo podobne w swym brzmieniu i ich intencją jest to, aby w określonych sytuacjach na posie- Poseł Jerzy Czepułkowski: dzeniu komisji nie stawał minister konstytucyjny czło- nek Rady Ministrów, lecz, jak to Senat określił, przed- Dziękuję bardzo. stawiciel Rady Ministrów. To są szczególne sytuacje, Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Sojuszu do których odnoszą się przepisy ustawy matki, jak też Lewicy Demokratycznej będzie głosował zgodnie z ustawy nowelizującej tę ustawę, mianowicie sytuacje, rekomendacją połączonych komisji. Dziękuję. w których Rada Ministrów nie zasięga opinii komisji, czy sejmowej, czy senackiej. Uważaliśmy, że wtedy minister konstytucyjny ma obowiązek poinformowa- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: nia, post factum przecież, o przyczynach niezasięgnięcia tej opinii i o zaprezentowanym stanowisku w stosunku Dziękuję panu posłowi. do określonego aktu prawnego. W sytuacji, kiedy komi- Z mówców zapisanych do głosu jest tylko pan poseł sje zaopiniują stanowisko rządu, dokument, a rząd to Grzegorz Tuderek. stanowisko następnie zmieni, uważamy, że w tej sytuacji Bardzo proszę, panie pośle. minister konstytucyjny powinien się wytłumaczyć z takiego faktu, bo rzeczą niezwykle rzadką powinny być sytuacje, w których rząd nie bierze pod uwagę opinii Poseł Grzegorz Tuderek: komisji bądź też sam zmienia swoje własne stanowisko, nie informując o tym własnej komisji. Dziękuję bardzo. I poprawka trzecia… Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z ogromnym zainte- Dlatego poprawki czwartą i piątą również komisje resowaniem wysłuchałem wystąpienia pana posła spra- jednomyślnie zaopiniowały negatywnie. wozdawcy, bardzo merytorycznie uzasadniającego stano- Jeśli chodzi o poprawkę negatywnie opiniowaną, to wisko, zresztą znającego tę problematykę chyba bardzo chciałbym zwrócić uwagę pana marszałka, nie tyle Wy- głęboko. Oczywiście są to poprawki – mowa o tych 5 po- sokiej Izby, że ta poprawka jest poprawką niekonstytu- prawkach – bardzo merytoryczne, wkraczające głęboko cyjną i posłowie głosowaliby nad nią – chociaż nie w treść, jak pan poseł sprawozdawca słusznie zauważył. przewiduję możliwości jej przyjęcia przez Sejm, bo ona Wydaje mi się, że poprawki te w sposób zasadniczy zmie- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej 277

Poseł Grzegorz Tuderek mocną pozycję w Unii Europejskiej. Państwa te potra- ﬁą dochodzić swego w dyskusji publicznej, wsłuchując niają przepisy uchwalonej przez Sejm ustawy. Na przykład się w stanowisko parlamentów narodowych. W Polsce senacka poprawka, którą oczywiście opiniujemy nega- jest inaczej. W Polsce w tych sprawach rząd nie musi tywnie, polega na skreśleniu wymogu składania pisem- kierować się stanowiskiem Sejmu. Rząd wprawdzie nych informacji o stanowisku, jakie Rada Ministrów zaj- później tłumaczy się, dlaczego zrobił tak, a nie inaczej, mie podczas rozpatrywania projektu aktu prawnego w ale jest często już za późno. Liga Polskich Rodzin od Radzie Unii Europejskiej. Trudno zrozumieć, jakimi ar- samego początku na tę sytuację uwagę zwracała. gumentami kierowali się senatorowie, uznając, że wymóg Ta nowela, pierwsza nowela tej ustawy tego problemu składania pisemnej informacji o stanowisku rządu podnie załatwiła. Ta nowela porządkuje ustawę po orzeczeniu czas rozpatrywania aktu prawnego w Radzie Unii Euro- Trybunału Konstytucyjnego. Ta nowela była konieczna, pejskiej nie jest konieczny. popieraliśmy ją, natomiast sprawy fundamentalnej ta no- Kolejne poprawki Senatu, które tu zostały już sze- wela, mimo złożonej poprawki, nie załatwia. roko omówione, też mogą budzić zdziwienie. To po- W związku z tym, panie marszałku, Wysoka Izbo, prawki 4. i 5., które zdejmują z Rady Ministrów obo- Liga Polskich Rodzin po zakończeniu procesu legisla- wiązek wyznaczenia członka Rady Ministrów do re- cyjnego podejmie kroki, aby tę ustawę w aspekcie, o prezentowania rządu przed właściwymi komisjami w którym mówiłem, skierować do Trybunału Konstytu- sprawach europejskich. Senat uważa, że może to być cyjnego i aby mieć jasne rozstrzygnięcie, czy przyjęte np. przedstawiciel Rady Ministrów. Jako argument Se- rozwiązania są zgodne z konstytucją, czy też nie. nat podaje, że zobowiązanie, aby w sprawach europej- Co do poprawek Senatu zgłoszonych do ustawy – skich przed właściwymi komisjami Radę Ministrów Liga Polskich Rodzin poprze poprawkę 1., nie poprze reprezentował członek Rady Ministrów, może unie- poprawek od 2. do 5. Dziękuję uprzejmie za uwagę. możliwić funkcjonowanie organizacyjne Rady Mini- (Oklaski) strów. Wobec takich argumentów po prostu ciśnie się na usta zasadnicze pytanie: Jakież to sprawy dla Rady Ministrów mogą być ważniejsze od dbałości o nasze Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: interesy w Unii Europejskiej? Jakie ważniejsze sprawy do załatwienia może mieć członek Rady Ministrów od- Dziękuję panu posłowi. powiedzialny za integrację z Unią Europejską niż moż- Proszę o zabranie głosu pana posła sprawozdawcę liwie najlepsze wypracowanie stanowisk w sprawach Jerzego Czepułkowskiego. związanych z naszym członkostwem w Unii Europej- skiej i wpływem na tworzenie prawa w Unii Europej- skiej? Zachodzi też pytanie: Dlaczego Senat chce ob- Poseł Jerzy Czepułkowski: niżyć rangę prac i wpływu komisji sejmowej i senackiej na decyzje rządu w sprawach europejskich? Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Do zabrania gło- Te krytyczne uwagi upoważniają mnie do stwier- su na zakończenie debaty zmusza mnie wystąpienie dzenia, że mój klub będzie głosował za odrzuceniem pana posła Kotlinowskiego. Po prostu chcę polemizo- poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o współ- wać z jednym stwierdzeniem: że ta nowela nie spełnia pracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach oczekiwań i nie czyni tej ustawy nowelizowanej aktem związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej bardzo dobrym czy doskonałym. Ja twierdzę, że relacje w Unii Europejskiej. Dziękuję. (Oklaski) między rządem, Sejmem i Senatem w sprawach doty- czących Unii Europejskiej są prawidłowe i prawidłowo realizowane. Natomiast to, że opinia Komisji do Spraw Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Unii Europejskiej Sejmu czy Komisji Spraw Unii Eu- ropejskiej Senatu nie jest wiążąca, to jest oczywiste. I Dziękuję panu posłowi. nie może być inaczej, skoro Sejm i Senat na równych Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Kotli- prawach – a tak Trybunał Konstytucyjny zdecydował, nowskiego. że ma być – wydają opinie i biorą udział w opiniowaniu tych aktów prawnych Unii Europejskiej. I proszę sobie wyobrazić sytuację, kiedy jedna komisja, na przykład Poseł Marek Kotlinowski: senacka, projekt pozytywnie opiniuje, a sejmowa negatywnie. Jeśli obie opinie mają być wiążące dla rządu, Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z tej trybuny co rząd ma uczynić? Musi coś wybrać. Jeśli postąpi wielokrotnie mówiłem, że ustawa, którą procedujemy inaczej, niż na przykład stanowi o tym opinia jednej z w tym momencie, jest jednym z najważniejszych aktów Izb parlamentu, wówczas konstytucyjny minister przy- prawnych. Jest aktem prawnym, który sytuuje rolę Sej- bywa na posiedzenie takiej komisji i wyjaśnia przyczy- mu, pokazuje jego możliwości w relacjach z rządem w ny, dla których rząd zachował się inaczej, niż w tej sprawach dotyczących Unii Europejskiej. Wielokrotnie opinii Izba swe oczekiwania formułowała. mówiłem, że są państwa, gdzie stanowisko parlamentu Jeśli chodzi o wystąpienie pana posła Tuderka – narodowego jest dla rządu wiążące. Państwa te mają twierdzi on, że nie wie, czym Senat kierował się, pro- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 278 Oświadczenia poselskie

Poseł Jerzy Czepułkowski Zamykam listę posłów zapisanych do wygłoszenia oświadczenia. ponując wykreślenie tego obowiązku składania infor- Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Ja- macji na piśmie. Sprawa jest oczywiście bardzo proza- nowskiego. iczna. Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów przyjmuje czy ostatecznie opracowuje stanowiska rządu w poszczególnych kwestiach i tego samego dnia o godzi- Poseł Zbigniew Janowski: nie 12.30 przedkłada komisji do zaopiniowania, bo już w poniedziałek na posiedzeniu odpowiedniej rady do- Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Lato tego roku kument jest omawiany, procedowany i tam rząd musi będzie szczególnie trudne dla rolnictwa. Już dzisiaj formułować swoje stanowisko. Ale my uważamy jako można powiedzieć, że długotrwała susza w bardzo po- komisje, że mimo wszystko ten obowiązek przedkła- ważnym zakresie wpłynie na wysokość zbiorów i po- dania informacji na piśmie winien zostać zachowany. średnio także na warunki pracy w trakcie zbliżających Można czy też nawet trzeba poczynić pewne zmia- się żniw. Od kilku lat wskaźnik wypadków przy pracy ny organizacyjne, czyli ustalić inną datę, wcześniejszą w rolnictwie indywidualnym jest trzykrotnie wyższy np. o jeden dzień, posiedzenia Komitetu Europejskiego od średniej z innych działów gospodarki. Niestety, nie- Rady Ministrów czy też opóźnić godzinę rozpoczęcia wiele wskazuje na to, że w bliskiej perspektywie nastą- prac Komisji do Spraw Unii Europejskiej, tak aby dać pi wyraźna poprawa w tym zakresie. czas rządowi, aby sformułować na piśmie tę opinię. W polskim rolnictwie pracuje ponad 4 mln osób, a Tym bardziej że jesteśmy przekonani o tym, że w trak- wiele innych jest bezpośrednio związanych z tym sek- cie posiedzenia Komitetu Europejskiego Rady Mini- torem. Nie jest dla nikogo tajemnicą, że ochrona zdro- strów przedstawiciele rządu posługują się przecież wia i warunków pracy tej grupy obywateli znajduje się dokumentami w tej sprawie i nadanie jej formy wnio- na znacząco niższym poziomie niż w innych grupach sku do komisji o zasięgnięcie opinii jest bardzo pro- pracowniczych. Wynika to po części z ograniczonych stym zabiegiem technicznym i żadną miarą z tego nie możliwości i trudności w dotarciu do nieubezpieczo- możemy zrezygnować. nych w sektorze rolnictwa, ale też z wieloletnich zanie- Tak że reasumując, twierdzę, że ta nowelizacja usu- dbań i braku koncepcji jakościowej zmiany sytuacji w wa wszystkie niedoskonałości ustawy matki i zmiany, tym środowisku. Nie mamy pełnych danych dotyczą- które zostały wprowadzone tą nowelizacją, wynikają z cych wypadków przy pracy w rolnictwie. Uświadamia- dobrej praktyki funkcjonowania, ale chcemy, żeby była my sobie powagę tego problemu dopiero wtedy, gdy ona jeszcze lepsza. I chcemy, aczkolwiek rząd nie ma przy pracach rolnych giną lub są okaleczeni ludzie. obowiązku przestrzegania postanowień zawartych w Dzieje się to zwykle przy największym natężeniu prac opiniach jednej czy drugiej Izby parlamentu, ale to, że polowych, szczególnie w okresie żniw. Nie mamy też rząd – przy zmianie takiej decyzji rządu – musi w oso- pełnych danych dotyczących pracy dzieci w rolnictwie bie konstytucyjnego ministra z tego się wytłumaczyć, i znów uświadamiamy sobie powagę problemu wtedy, ma spowodować, żeby odstępstwa od tego, co postano- gdy stają się one oﬁarami wypadków. wią komisje, były niezwykle rzadkie i wynikały fak- Wiemy, że wiele maszyn używanych w gospodar- tycznie z rzeczywistych, ewidentnych powodów, kiedy stwach indywidualnych znajduje się w bardzo złym nie było możliwości odbycia spotkania z komisją w celu stanie technicznym. Często nie wynika to z zaniedbań np. powtórnego zajęcia stanowiska w tej samej sprawie. rolników, lecz po prostu z braku środków na nowe in- Dziękuję bardzo. westycje w gospodarstwie, a także z niedostatecznej wiedzy na temat zagrożeń wśród samych rolników, z presji ekonomicznej, pośpiechu wymuszonego przez Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: sytuację na rynku. Bardzo poważnym problemem w rolnictwie są tak- Dziękuję panu posłowi. że choroby zawodowe. W całej populacji rośnie ilość Zamykam dyskusję.*) chorób alergicznych. Jesteśmy na alergie coraz bardziej Do głosowania nad uchwałą Senatu przystąpimy w podatni i, wydaje się, wcale nie coraz lepiej przed nimi dzisiejszym bloku głosowań. chronieni. W rolnictwie alergie są problemem, można Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie punktów po- powiedzieć, systemowym. rządku dziennego zaplanowanych na dzień 27 lipca. Dlaczego to wszystko mówię? Nadchodzi koniec Informuję, że zgłosili się posłowie w celu wygłosze- kadencji parlamentu. W kolejnej kadencji zapewne nia oświadczeń poselskich: Zbigniew Janowski, Miro- sprawą tą również zajmie się nowa Rada Ochrony Pra- sław Krajewski, Zoﬁa Krasicka-Domka i Stanisław cy i, tak jak my, będzie apelować o podjęcie konkret- Kalemba. nych działań do kolejnego rządu i, tak jak my, spotka Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zapisać się do się z nierzadko, niestety, prezentowanym stanowiskiem, wygłoszenia oświadczenia? Nie widzę zgłoszeń. że jak polepszy się sytuacja ekonomiczna rolników, to polepszy się też stan bezpieczeństwa prac rolnych. To *) Teksty wystąpień niewygłoszonych – w załączni- prawda, że jest taka zależność, ale to jest bardzo groź- ku nr 1. na i nierozsądna postawa. Nie możemy czekać na to, że 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Oświadczenia poselskie 279

Poseł Zbigniew Janowski Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: w sferze ochrony pracy wszystko załatwią za nas me- Dziękuję panu posłowi. chanizmy ekonomiczne. Takie myślenie trzeba elimi- Proszę o zabranie głosu pana posła Mirosława Kra- nować wszędzie, szczególnie tam, gdzie podejmuje się jewskiego. decyzje dotyczące dystrybucji środków i działań administracji publicznej oraz samorządów w obszarze doty- czącym warunków pracy. Poseł Mirosław Krajewski: W trakcie tegorocznych letnich prac polowych, w trakcie żniw znowu będziemy mieli do czynienia z wie- Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W loma wypadkami; oby nie najcięższymi, oby nie tra- związku z podjęciem przez Sejm Rzeczypospolitej Pol- gicznymi w skutkach. W pracach polowych i w pracach skiej uchwały o ustanowieniu dnia 16 października w gospodarstwie nadal będą brać udział dzieci, które Dniem Papieża Jana Pawła II pragnę oświadczyć, iż w też będą podlegać bezpośredniemu zagrożeniu. Apeluję więc do wszystkich instytucji działających na trakcie przyjęcia tej uchwały, nad którą głosowanie od- terenie wsi o włączenie się w akcję promocji bezpiecznej było się 27 lipca 2005 r. w pierwszej kolejności w tym pracy w rolnictwie, szczególnie teraz, gdyż pośpiech i dniu, poprzez pospieszne zakodowanie karty do głoso- warunki atmosferyczne nie są sojusznikami rolników. wania nieopatrznie w ostatniej chwili nacisnąłem przy- Apeluję do kościoła, mającego duży wpływ na życie wiej- cisk „przeciw”. skich społeczności, o zwrócenie szczególnej uwagi na Oświadczam, że byłem i jestem zdecydowanie za kwestię ochrony zdrowia i życia w trakcie letnich prac. ustanowieniem tego dnia, który z pewnością będzie Proszę, w imieniu Rady Ochrony Pracy, związki za- hołdem dla największego z Polaków, dla najwybitniej- wodowe i organizacje działające na terenie wsi o zwró- szego autorytetu wszechczasów Ojca Świętego Jana cenie uwagi na ten problem. Szczególną rolę do odegra- Pawła II. Dałem temu wyraz między innymi w ostatnia w tej sferze mają media, radio, telewizja i prasa. nich dwóch swoich książkach, wydanych w tych dniach, Niech to będzie stały element ich publicznej misji. pod tytułem „Tronująca w sercu tej ziemi” oraz „Euro- Apeluję wreszcie, co najważniejsze, do samych rol- pa potrzebuje odkupienia. Jan Paweł II o Europie”. ników, aby szczególną opieką otaczali najmłodszych Z bólem i pokorą podkreślam swoją pomyłkę w gło- członków swoich rodzin. Dzieci w tym okresie są czę- sowaniu i raz jeszcze oświadczam, że całym sercem sto najbardziej narażone na wypadki. To jest kolejny byłem za ustanowieniem i godnym obchodzeniem Dnia apel sezonowy, choć wolałbym, by nie było potrzeby Jana Pawła II w dniu 16 października każdego roku. apelowania o kwestie bezpieczeństwa pracy w rolnic- Oświadczenie to składam przed Wysoką Izbą najszyb- twie, lecz by kwestie te zostały rozwiązane naprawdę ciej, jak to możliwe. Panu marszałkowi dziękuję za systemowo. umożliwienie jego złożenia. Radzie Ochrony Pracy tej kadencji nie udało się przekonać Wysokiej Izby do przeprowadzenia kompleksowej, poważnej debaty nad problematyką bezpie- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: czeństwa pracy w Polsce. Wyrażam z tego powodu swój głęboki żal. Uważam to za bardzo poważny błąd Sejmu Dziękuję bardzo panu posłowi. tej kadencji. Nie można bowiem decydować o struktu- Proszę o zabranie głosu panią poseł Zofię Krasicką- rach gospodarczych, o systemowych rozwiązaniach -Domkę. prawnych, nie uwzględniając relacji dotyczących ochrony pracy. Jeśli się te relacje analizuje tylko przy okazji, tylko w kategoriach mniej ważnego komponentu konkretnych regulacji prawnych, traci się z oczu całą per- Poseł Zofia Krasicka-Domka: spektywę funkcjonowania rynku pracy w Polsce tak w rolnictwie, jak i w innych działach gospodarki. Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dobiega końca Jeśli problematyki ochrony pracy nie traktuje się w IV kadencja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Przycho- kategoriach niezbędnego i niezwykle ważnego frag- dzi czas refleksji. Był to okres mojego ogromnego za- mentu całego systemu gospodarczego, to trudno ocze- angażowania się w problematykę dotyczącą energii i kiwać poważnych, pozytywnych zmian systemowych zasobów odnawialnych. W celu przypomnienia podam, w tym zakresie. Mam nadzieję, że Rada Ochrony Pra- że w XX wieku wystąpiło zjawisko cieplarniane, to jest cy przyszłej kadencji będzie miała w tym zakresie wię- podwyższenie się temperatury atmosfery okołoziem- cej powodów do satysfakcji i większy wpływ na dzia- skiej o około 0,5oC, wywołane nadmiernym emitowa- łania Wysokiej Izby. Mam też nadzieję, że rada tej niem tzw. gazów cieplarnianych, z których największe kadencji pozostawia panie posłanki i panów posłów w znaczenie ma dwutlenek węgla i metan. Efekt cieplar- dużym dyskomforcie sumienia w tym zakresie, co po- niany skutkuje zmianami klimatu, czego wyrazem są winno pomóc przeprowadzić taką debatę w nieodległej anomalie pogodowe, pojawiające się huragany, ulewy przyszłości. Dziękuję bardzo. bądź susze, topnienie lodowców skutkujące podnosze- 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 280 Oświadczenia poselskie

Poseł Zofia Krasicka-Domka nego aktu normatywnego dla zdynamizowania rozwoju odnawialnych źródeł energii w terminie do końca niem się poziomu wód oceanicznych, nietypowe pory roku 2000. roku itp. Strona rządowa nie podjęła tematu i dlatego powstał Ostatnio Hiszpania podniosła alarm, że skutki glo- projekt poselski przy współpracy trzech ekspertów, pro- balnego ocieplenia mogą do końca 100-lecia zniszczyć fesorów: Ryszarda Kozłowskiego, Jacka Zimnego i ś.p. tamtejsze plaże i cały przemysł turystyczny. Prognozu- Juliana Sokołowskiego. Losy projektu pozwolę sobie je się, że średnie temperatury do końca stulecia wzro- przedstawić w dniu jutrzejszym. Dziękuję za uwagę. sną do poziomu 50oC, a w porze zimowej o około 4oC. National Oceanic and Atmospheric Administration udowodnił stały wzrost temperatury wód oceanicz- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: nych. Lekceważenie faktu, że coraz cieplej jest na ziemi, może powodować niewyobrażalne skutki ekolo- Bardzo dziękuję pani poseł. giczne. Raporty naukowców opublikowane po wejściu Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Ka- w życie Protokołu z Kioto, sygnowanego przez 141 lembę. państw, w tym także przez Polskę, ostrzegają przed lekceważeniem sprawy. Jedyną drogą przeciwdziałania zmianom klimatu Poseł Stanisław Kalemba: jest redukcja emisji gazów cieplarnianych, zgodnie z założeniami protokołu z Kioto do roku 2012 o 5,2% w Dziękuję. stosunku do roku 1990. Podczas Światowego Forum Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oświadczenie to Energetycznego w Bonn przed rokiem uczony amery- poświęcam 110. rocznicy powstania politycznej repre- kański Bronecki podkreślał, że źródłem pozyskiwania zentacji chłopów, zorganizowanego ruchu ludowego energii czystej w XXI wieku będzie ciepło ziemi. Po- na ziemiach polskich. 28 lipca 1895 r. w gmachu So- nadto dodał, że, kto tego nie rozumie, po prostu jest koła w Rzeszowie spotkali się przedstawiciele chłop- niedouczony. skich komitetów wyborczych, aby powołać do życia Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął dokumenty pierwszą na ziemiach polskich polityczną reprezenta- polityczne, które winny sprzyjać rozwojowi energii z cję chłopów – zorganizowany ruch ludowy. Powstałe zasobów odnawialnych. Są to: uchwała Sejmu RP z wówczas Stronnictwo Ludowe w Galicji miało popro- 1999 r. o rozwoju odnawialnych źródeł energii, strate- wadzić chłopów do uobywatelnienia, do wolności na- gia rozwoju energii ze źródeł odnawialnych, II Polityka rodowej, niepodległości, równości społecznej. W ten ekologiczna Polski oraz ratyfikowanie Protokołu z Kio- sposób rozpoczął się nowy etap dla chłopów i Polski. to do Ramowej Konwencji NZ w sprawie zmian klima- Polski ruch ludowy to jedna z najstarszych formacji tu, o czym już wspominałam wcześniej. Założone w politycznych w Europie. Ruch ludowy był jednym z dokumentach politycznych cele indykatywne to: osią- trzech wielkich obozów politycznych obok narodowe- gnięcie w 2010 r. poziomu odnawialnych źródeł energii go i socjalistycznego, które wywarły największy 7,5%, a w 2020 r. 14%. Nadmienię, że obecnie poziom wpływ na losy narodu i państwa XX wieku. W czasie odnawialnych źródeł energii oscyluje około 2,5–3%. 110-letniej działalności polski ruch ludowy zawsze Strategia Unii Europejskiej zakłada znacznie wyższe manifestował swój narodowy charakter, odwoływał się wskaźniki. Trzeba sobie uzmysłowić to, że, jeżeli Pol- do tradycji niepodległościowych, demokratycznych, ska nie wyprodukuje energii czystej z własnych zaso- ludowych i chrześcijańskich. Najwyższe wartości to bów na wymagalnym poziomie, to będzie zobowiązana człowiek i sprawiedliwość społeczna, a główne hasła zakupywać czystą energię za granicą państwa. Energia programowe to: „Ziemia, władza, oświata dla ludu”, czysta to pozyskana z zasobów wiatru, słońca, bioma- „Żywią i bronią”, „Żywią, bronią i gospodarują”. Dalej sy, wód gorących czy gorących skał. mamy duże problemy z prawdą historyczną, a motto Polska posiada największe wśród krajów Europy trzykrotnego premiera Rzeczypospolitej Polskiej Win- zasoby wód geotermalnych, udokumentowane przez centego Witosa, niekwestionowanego przywódcy ru- geofizyków, geosynoptyków, porównywalne do objęto- chu ludowego, to: Prawdę mówić, prawdą się kierować, ści dwóch Bałtyków. Szeroko w świecie są one zago- prawdy dochodzić, prawdy żądać. Według Norwida spodarowywane do pozyskiwania ciepła, energii elek- prawdziwą jest historia pisana na polu bitwy przez Ce- trycznej i dla balneologii. Przykład Włoch: Tam są zara z konia, a nie wydumana po latach przez wybuja- wielokrotnie mniejsze złoża wód gorących niż w Pol- łą wyobraźnię wodzowską czy jakąś klikę. sce, ale zostały zagospodarowane, między innymi Zbliża się 85. rocznica bitwy warszawskiej. Według funkcjonuje elektrownia geotermalna, założona przed historyków 18. bitwy, która zadecydowała o losach 100 laty przez księcia Piero Contiego. świata. Przy każdej obchodzonej rocznicy pomija się Trudna do zrozumienia jest negatywna postawa pol- milczeniem zasługi głównego architekta tego zwycię- skiego rządu oraz wielu polityków. Przypomnę, że stwa, trzykrotnego premiera Rzeczypospolitej Polskiej uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w 1999 r. Wincentego Witosa, który w decydujących dniach był zobowiązywała rząd do pilnego przygotowania stosownie tylko prezydentem Rządu Obrony Narodowej, ale 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. Oświadczenia poselskie 281

Poseł Stanisław Kalemba z konieczności do powolnego zniszczenia tej siły mo- ralnej, którą dotąd jeszcze reprezentuję dla walki i kra- także naczelnikiem państwa i naczelnym wodzem. Po- ju. Biorę następnie pod uwagę mój charakter bardzo mija się także głównego stratega wojskowego generała niezależny i przyzwyczajenie do postępowania według Rozwadowskiego, a także generałów Sikorskiego i Hal- własnego zdania, co z warunkami postawionymi przez lera. Dlatego pozwalam sobie przekazać państwu treść ententę nie zgadza się. Wreszcie przeczy to systemowi, dymisji Józefa Piłsudskiego złożonej na ręce Wincen- tego Witosa. Tekst listu Józefa Piłsudskiego do Win- któremu służyłem w Polsce od początku swojej pracy centego Witosa, o którym mówi autor wspomnień, politycznej i społecznej, której podstawą zawsze była zawierający dymisję ze stanowiska naczelnika państwa możliwie samodzielna praca nad odbudowaniem ojczy- i naczelnego wodza, opublikowany został w „Niepod- zny, ta bowiem wydawała mi się jedynie wartościowa ległości”, t. VII, Londyn 1962 r. I treść tej dymisji. Po- i trwała. Obawiam się więc, że przy zostawieniu mnie proszę, panie marszałku, gdyby było możliwe, o dodat- przy funkcjach przodujących oraz przy moim charak- kową minutę. Belwerder, 12 sierpnia 1920 r. Wielce terze i przyzwyczajeniach wynikać mogą ze szkodą dla Szanowny Panie Prezydencie! Przed swym wyjazdem kraju tarcia większe i mniejsze, które nie będąc przy- na front, rozważywszy wszystkie okoliczności nasze jemne dla żadnej ze stron, wszystko jedno skończyć by wewnętrzne i zewnętrzne, przyszedłem do przekona- się musiały moim usunięciem się. nia, że obowiązkiem moim wobec ojczyzny jest zosta- Wreszcie ostatnie... wić w ręku pana, panie prezydencie, moją dymisję ze stanowiska naczelnika państwa i naczelnego wodza wojsk polskich. Powody i przyczyny, które mnie do tego kroku skłoniły, są następując: Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Po pierwsze, już na jednym z posiedzeń Rady Obro- ny Państwa miałem zaszczyt wypowiedzieć jeden z Panie pośle, skończyła się ta minuta, o którą pan najbardziej zasadniczych powodów. Sytuacja, w której prosił. Polska się znalazła, wymaga wzmocnienia poczucia odpowiedzialności, a przeciętna opinia słusznie żądać musi i coraz natarczywiej żądać będzie, aby ta odpo- Poseł Stanisław Kalemba: wiedzialność nie była czczym frazesem tylko, lecz zu- pełnie realną rzeczą. Sądzę, że jestem odpowiedzialny Ale już ostatnie zdanie, bo to będzie ciągłość, panie zarówno za sławę i siłę Polski w dobie poprzedniej, jak marszałku. i za bezsiłę oraz upokorzenie teraźniejsze. Przynajm- niej do tej odpowiedzialności się poczuwam zawsze i dlatego naturalną konsekwencją dla mnie jest podanie Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: się do dymisji. I chociaż Rada Obrony Państwa, gdy tę sprawę podniosłem, wyraziła mi pełne zaufanie i upo- Ale, panie pośle, jaki sens ma o tej porze czytanie ważniła w ten sposób do pozostania przy władzy, nie listu, to znaczy dymisji, która nigdy nie została usku- mogę ukryć, że pozostają we mnie i działają z wielką teczniona? siłą te moralne motywy, które wyłuszczyłem przed Radą Obrony Państwa parę tygodni temu. Po drugie, byłem i jestem stronnikiem wojny à Poseł Stanisław Kalemba: outrance z boleszewikami, dlatego że nie widzę najzu- pełniej gwarancji, aby te czy inne umowy, czy traktaty Wreszcie ostatnie. Rozumiem dobrze, że ta wartość, były przez nich dotrzymane. Staję więc z sobą teraz w którą w Polsce reprezentuję, nie należy do mnie, lecz ciągłej sprzeczności, gdy zmuszony jestem do stałych do ojczyzny całej. Dotąd rozporządzałem nią, jak umia- ustępstw w tej dziedzinie, prowadzących w niniejszej sytuacji zdaniem moim do częstych upokorzeń zarów- łem, samodzielnie. no dla Polski, a specjalnie dla mnie osobiście. Z chwilą napisania tego listu uważam... Po trzecie, po prawdopodobnym zerwaniu rokowań pokojowych w Mińsku pozostaje nam atut w rezerwie – atut Ententy. Warunki postawione przez nią są skie- Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: rowane przeciwko funkcji państwowej, którą prawie od 20 lat wypełniam. Ja, Rada Obrony Państwa, rząd czy Panie pośle, naprawdę proszę o konkluzję. Sejm, wszyscy mieliby do wyboru albo pozostawić mnie przy jednej funkcji, albo usunąć mnie zupełnie. Jest ona bardziej zgodna z godnością osobistą i jest Poseł Stanisław Kalemba: praktyczniejsza. Pozostawienie mnie na jednym z urzędów zmniej- Już kończę. sza mój autorytet i tak silnie poderwany i doprowadza ...że ustać to musi i rozporządzalność... 108. posiedzenie Sejmu w dniu 27 lipca 2005 r. 282 Oświadczenia poselskie

Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Proszę pana prezydenta przyjąć zapewnienie wysokiego szacunku i poważania, z jakim pozostaję. Panie pośle, kilkadziesiąt osób w Sejmie siedzi, Podpis – Józef Piłsudski. żeby słuchać tego wystąpienia. Dziękuję za uwagę.

Poseł Stanisław Kalemba: Wicemarszałek Tomasz Nałęcz: Już, tylko dokończę zdanie, panie marszałku. Z chwilą napisania tego listu uważam, że ustać to musi Dziękuję panu posłowi. i rozporządzalność moją osobą przejść musi do rządu, któ- Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie. ry szczęśliwie skleciłem z reprezentantów całej Polski. Zarządzam przerwę w posiedzeniu do godz. 9.

(Przerwa w posiedzeniu o godz. 1 min 18) Załącznik nr 1

Teksty wystąpień niewygłoszonych

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Prze- Jerzy Giedroyć był inicjatorem wydawania serii kazu o poselskim projekcie uchwały Sejmu Rzeczy- Biblioteki Kultury obejmującej dzieła literackie i pospolitej Polskiej w sprawie ogłoszenia roku 2006 utwory o charakterze politycznym i pamiętnikarskim rokiem Jerzego Giedroycia oraz Zeszytów Historycznych opisujących najnowszą – punkt 16. porządku dziennego historię Polski i krajów środkowoeuropejskich. Do września 2000 r. ukazało się 511 tomów Biblioteki Kultury, w tym 132 numery Zeszytów Historycznych i Poseł Jan Bury (Klub Parlamentarny Polskiego 636 numerów „Kultury”, która stała się najważniej- Stronnictwa Ludowego) szym pismem polskiej emigracji i jedynym z najlep- szych miesięczników intelektualnych na świecie. Wy- Uchwała w sprawie ogłoszenia roku 2006 rokiem dawnictwa te, choć nie mogły ukazać się w Polsce Jerzego Giedroycia przez lata PRL-u, przenikały do kraju przez żelazną Rok 2006 to rok, w którym przypada 100 rocznica kurtynę i stanowiły nieocenioną szkołę demokracji i urodzenia twórcy i redaktora paryskiej „Kultury”, wolności słowa. Były w czasie sowieckiej okupacji od- wielkiego publicysty i polityka Jerzego Giedroycia. dechem wolności i wskazywały na konieczność po- W roku tym będziemy również świętowali sześć- większenia zakresu swobód obywatelskich w kraju. dziesięciolecie utworzenia Instytutu Literackiego, któ- Ścisła więź z Polską, którą zawsze utrzymywał na ry był inspiratorem powstania pisma „Kultura” oraz wielu płaszczyznach, począwszy od zaopatrywania bi- setną rocznicę narodzin Juliusza Mieroszewskiego – bliotek w pisma i książki zagraniczne, pomoc mate- najważniejszego z publicystów tego miesięcznika. rialną dla osób represjonowanych przez reżim komu- Uwzględniając wagę przypadających rocznic, obo- nistyczny, po inspirowanie programu i działania opo- wiązkiem Sejmu RP jest ich uhonorowanie i ogłoszenie zycji demokratycznej były nieocenionym wkładem w roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia. Jest to obowią- proces odzyskania przez nasz kraj niepodległości. zek, jaki przypada nam jako przedstawicielom narodu Giedroyć dążył również do ułożenia przez Polskę polskiego, pochylenia głowy przed Jerzym Giedroy- dobrosąsiedzkich stosunków ze wschodnimi sąsiadami: ciem i wyrażenia wdzięczności za jego ofiarną służbę Litwą, Białorusią i Ukrainą, co zaprocentowało obecnie Polsce, a służył on jej od swoich najmłodszych lat. w postaci europejskiego zjednoczenia narodów. Urodzony 27 lipca 1906 r. w Mińsku Litewskim, Dzięki podejmowanym inicjatywom stał się on ukończył następnie studia prawnicze i historyczne. W symbolem niezachwianej hierarchii wartości, w której czasie studiów zaangażowany w działalność młodzie- na pierwszym miejscu stała wolna Polska w wolnym żowego ruchu akademickiego. Następnie pracownik świecie. ministerstw i redaktor „Dnia Akademickiego” i „Bun- W obliczu wielkich Jego zasług dla Polski i Pola- tu Młodych” przekształconego w tygodnik „Polityka”. ków, dla wszystkich tych, którzy przez lata walczyli o W czasie wojny żołnierz Samodzielnej Brygady Strzel- wolną i demokratyczną ojczyznę w imieniu posłów ców Karpackich i uczestnik kampanii libijskiej i walk Polskiego Stronnictwa Ludowego wnoszę o przyjęcie o Tobruk. Założyciel Instytutu Literackiego w Rzymie zaproponowanej uchwały. (1946 r.) i wydawca oraz redaktor naczelny czasopisma „Kultura” (od 1947 r.). W październiku 1947 r. przeniósł wydawnictwo do Maison Laffitte pod Pary- Poseł Kazimierz Michał Ujazdowski (Klub Par- żem i rozwinął rozległą działalność wydawniczą. lamentarny Prawo i Sprawiedliwość) Ten czas to okres współpracy z wybitnymi polskimi publicystami i pisarzami emigracyjnymi, takimi Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego jak: Józef Czapski, Jerzy Stempowicz, Konstanty Je- Prawo i Sprawiedliwość wyrazić poparcie dla projektu leński, Juliusz Mieroszewski, Czesław Miłosz, Witold uchwały w sprawie ogłoszenia roku 2006 rokiem Jerze- Gombrowicz i Gustaw Herling-Grudziński. go Giedroycia. Chcemy, aby Sejm RP oddał hołd wybit- 2 nemu Polakowi, znakomitemu wydawcy, który położył Polskę niepodległości zainicjował współpracę z nieza- ogromne zasługi dla rozwoju kultury polskiej. leżnymi środowiskami ukraińskimi, białoruskimi i ro- Przypomnijmy, iż Jerzy Giedroyć był jedną z naj- syjskimi. Współpraca ta, szczególnie na odcinku ukra- wybitniejszych postaci pokolenia, które wkroczyło w ińskim, zaowocowała po 1989 r. ukształtowaniem się życie publiczne na przełomie lat dwudziestych i trzy- przyjaznych stosunków między Polską a Ukrainą. Za- dziestych. W II Rzeczypospolitej łączył pracę publicz- sługa Jerzego Giedroycia jest tym większa, że dokona- ną z działalnością wydawniczą. Był redaktorem nana niemalże samotnie, wbrew nastawieniom i poglą- czelnym „Buntu Młodych” i „Polityki” – pism o kon- dom dominującym w oficjalnym i opozycyjnym życiu serwatywnym profilu ideowym, wokół których zgro- politycznym. madził wybitnych publicystów, wśród których wypada Jestem przekonany, że ten niesłychanie ważny ele- wymienić przede wszystkim Adolfa i Aleksandra Bo- ment w dorobku Jerzego Giedroycia powinien być cheńskich, Ksawerego i Mieczysława Prószyńskich, Stefana Kisielewskiego i Stanisława Stommę. uwzględniony w projekcie uchwały. Mam wielką na- W latach II wojny światowej odegrał wspaniałą dzieję, że rok 2006 będzie czasem, w którym instytu- rolę, animując życie kulturalne II Korpusu. Tuż po cje odpowiedzialne za politykę kulturalną i edukacyj- wojnie założył Instytut Literacki i rozpoczął wydawa- ną przypomną dorobek tego wielkiego Polaka, wska- nie miesięcznika „Kultura”. zując także na jego wciąż aktualne międzynarodowe Projekt uchwały trafnie zauważa, iż miesięcznik znaczenie. przez ponad pół wieku był dla Polaków urzeczywist- nieniem wolności słowa i myśli. Wypada podkreślić przede wszystkim ogromną rolę „Kultury” i „Bibliote- Sprawozdanie Komisji do Spraw Unii Europej- ki Kultury” w polskim życiu kulturalnym, w zacho- skiej oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Posel- waniu ciągłości kultury polskiej i jej związków z Za- skich o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmia- chodem. nie ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem Jerzy Giedroyć, pozostając wierny swoim ideałom, i Senatem w sprawach związanych z członkostwem starał się o zachowanie żywego kontaktu z krajem, Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej tym należy tłumaczyć intelektualny wpływ „Kultury” – punkt 23. porządku dziennego na ludzi urodzonych po II wojnie światowej i poszuku- jących własnej drogi wbrew wzorcom narzucanym przez dyktaturę komunistyczną. Poseł Andrzej Gałażewski (Klub Parlamentarny Trzeba jednak wspomnieć o głównej zasłudze inte- lektualnej i politycznej Jerzego Giedroycia, która nie Platforma Obywatelska) została ujęta w projekcie uchwały. Myślę o odnowie- niu i zdefiniowaniu idei polskiej polityki wschodniej, o Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Platformy wyrażanym samotnie przekonaniu, że niepodległość Obywatelskiej popiera stanowisko, jakie zajęła Komi- Ukrainy jest czynnikiem wzmacniającym bezpieczeń- sja do Spraw Unii Europejskiej w sprawie poprawek stwo Rzeczypospolitej. Senatu do rozpatrywanej ustawy i będzie głosował za Nie można zapomnieć o wielkim wysiłku Jerzego przyjęciem 1. poprawki i odrzuceniem poprawek od 2. Giedroycia, który na długo przed odzyskaniem przez do 5. Dziękuję.