MASURIAN ATRAKCJE

TOURIST TURYSTYCZNE ATTRACTIONS MAZUR

Mazury to popularny cel podróży wszystkich miłośników przyrody nie tylko z Polski, ale również z całego świata. Od lat tysiące turystów przyjeżdżają tu nie tylko latem! To region idealny dla obserwatorów ptaków, miłośników botaniki, wędkarzy, myśliwych, wędrowców, rowerzystów, a przede wszystkim tych, którzy szukają spokoju i relaksu.

Masuria is a popular destination for all nature lovers not only from , but from around the world. Thousands of tourists have been coming here not only for summer! It is an ideal region for bird watchers, botany lovers, fishermen, hunters, wanderers, cyclists, and above all those who seek peace and relaxation.

Na Mazurach jest wiele znanych miejscowości, które w niedługim czasie stały się popularnymi kurortami i miasteczkami wypoczynkowymi. Są to na przykład: Mikołajki, Ruciane Nida, Mrągowo, Giżycko, Szczytno, Węgorzewo, Biskupiec, Ryn czy Lidzbark Warmiński. Innymi popularnymi miastami i miasteczkami tego regionu, które posiadają ciekawe atrakcje oraz bogatą historię są: , , Ostróda, Elbląg, Iława, Kętrzyn, Giżycko, Gołdap, Olecko oraz Ełk.

There are many popular towns in , which became popular resorts and holiday towns. These are, for example: Mikołajki, Ruciane Nida, Mrągowo, Giżycko, Szczytno, Węgorzewo, Biskupiec, Ryn and Lidzbark Warmiński. Other popular cities and towns of this region that are interesting and rich in history are: Pisz, Olsztyn, Ostróda, Elbląg, Iława, Kętrzyn, Giżycko, Gołdap, Olecko and Ełk.

Dwór Kaliszki, Kaliszki 17, 12-230 Biała Piska; tel. + 48 423 93 21, e-mail: [email protected], www.dworkaliszki.pl

SPŁYWY KAJAKOWE/CANOEING

Jednodniowe/Oneday

RZEKA / THE PISA RIVER

Szlaki kajakowe rzeki Pisa to 81 kilometrów niekończących się meandrów i zakoli. Rzeka swój początek bierze w wodach jeziora Roś, a bieg kończy w Nowogrodzie, gdzie wpada do Narwi. W swoim górnym, bardzo urokliwym odcinku, rzeka przepływa przez Puszczę Piską, by dalej rozlać się na połaciach Równiny Kurpiowskiej. Canoe routes - The Pisa River is 81 kilometers of endless meanders and bends. It starts in the waters of Lake Roś, and ends in Nowogród, where it flows into the river. In its upper, very charming section, the river flows through the Pisz National Forest to spread further on the stretches of the Kurpiowska Plain.

Wypożyczalnia kajaków/Canoe rental: Polecany szlak kajakowy/

Camp Pisz Recommended canoe trail Al. Turystów 11, Pisz Trasa/Road: Pisz – Dziadowo (18 km) Tel.: +48 87 423 04 59

www.camp.com.pl Czas przepłynięcia/Sailing time: 4,5 h

RZEKA KRUTYŃ / THE KRUTYŃ RIVER

Szlak kajakowy Krutyni to jeden z markowych produktów regionu. Uznawany jest za jeden z najpiękniejszych nizinnych szlaków kajakowych w Europie. nazywana jest także „Królową mazurskich rzek”. Kontakt z żywą, dziką przyrodą sprawia, że uczestnikom wyprawy pozostają niezapomniane wrażenia.

The Krutynia Canoe Trail is one of the region's brand products. It is considered one of the most beautiful lowland kayak routes in Europe. Krutynia is also called the "Queen of Masurian rivers". Contact with live, wild nature means that participants of the trip will remain with unforgettable impressions.

Wypożyczalnia kajaków/ Canoe rental: Polecany szlak kajakowy/ Turystyka Aktywna „WODNIAK” Recommended canoe trail Roman Prusiński Trasa/Road: Krutyń – (15 km), Krutyń 18, 11-710 Piecki Alternatywnie/Other road : Krutyń – (14,5 km)

Tel.: +48 502 534 565 Czas przepłynięcia/Sailing time: 4 - 5 h

Dwór Kaliszki, Kaliszki 17, 12-230 Biała Piska; tel. + 48 423 93 21, e-mail: [email protected], www.dworkaliszki.pl

REJSY STATKIEM/CRUISES Po Mazurskich Jeziorach/On the Masurian Lakes

REJS STATKIEM „SMĘTEK” PISZ / CRUISES „SMĘTEK” IN PISZ

Statek „Smętek” pływa po wielu mazurskich jeziorach oraz rzekach. Wakacyjny port znajduje się w centrum miasta Pisza. To tu rozpoczynamy rejs po rzece Pisie, podążając w górę rzeki przekraczamy jej źródło, z którego statek wypływa na przepiękne jezioro Roś.

Rejsy godzinne w sezonie: codziennie w godz. 11:00, 13:00, 15:00, 17:00, 19:00

The ship "Smętek" sails on many Masurian lakes and rivers. Summer port is located in the center of the city of Pisz. This is where we start our cruise on the Pisa River, following Dane kontaktowe/Contacts : up the river we cross its source, from which it flows, then beautiful Lake Roś. Tel.: 87 42 34 543 Hourly cruises in the season: daily from 11:00, 13:00, 15:00, 17:00, 19:00 Tel. kom.: 603 525 047

mail: REJS STATKIEM „U FARYJA” RUCIANE NIDA / CRUISE "U FARYJA" IN [email protected] NIDA

Regularne rejsy odbywają się w okresie od 1 maja do 30 września w zależności od pogody i minimalnej liczby chętnych osób. Regular cruises take place from 1st May to 30th September depending on the weather conditions and the number of people willing to cruise.

Oferowane są rejsy po jeziorach: Cruises available on lakes: Nidzkie, Guzianka Wielka, Śniardwy, Mikołajki, Bełdany

Port u Faryja / Port at Faryj: Eugeniusz Faryj ul. Dworcowa 6G, 12-220 Ruciane-Nida Tel. 87 423 10 06

Dwór Kaliszki, Kaliszki 17, 12-230 Biała Piska; tel. + 48 423 93 21, e-mail: [email protected], www.dworkaliszki.pl

REJSY STATKIEM/CRUISES Po Mazurskich Jeziorach/On the Masurian Lakes

Rejs godzinny/ One hour cruise (min. 10 osób/people)

Ruciane-Nida » Guzianka Wielka (z widokiem na panoramę śluzy) lub/or Ruciane-Nida » Jezioro Nidzkie (z widokiem na wyspy na jeziorze Nidzkim)

Czas rejsu/Time : 1 h, Cena/Price : 12 PLN Statek wypływa co godzinę, od 9:00 do 18:00 The ship leaves every hour, from 9:00 to 18:00

Rejs do Mikołajek/Cruise to Mikołajki (min. 20 osób/people)

Ruciane-Nida » Jezioro Śniardwy » Mikołajki (J. Guzianka Wielka, Śluza Guzianka, J. Bełdany, J. Mikołajskie, Przeczka, J. Śniardwy z widokiem na wyspy Pajęcza i Czarcia)

Czas rejsu/Time: około 5 h Statek wypływa codziennie o godz. 10:25, powrót około godz. 15:35. Postój w Mikołajkach od 12:15 do 14:00. Cruise from 10:25 to 15:35, 1,45 h in Mikołajki. Cena w obie strony/Both ways: 50 PLN Cena w jedną stronę/One way: 35 PLN ▪ dzieci do 4 lat: bezpłatnie ▪ dzieci 4-12 lat: 45 PLN (35 PLN w jedną stronę) ▪ wózek dziecięcy: 10 PLN ▪ rower: 10 PLN ▪ pies: 10 PLN

Rejs w Mikołajkach/Cruise in Mikołajki: Mikołajki » Jezioro Śniardwy/Lake » Mikołajki

Czas rejsu/Time: 1 h, Cena/Price: 25 zł Statek wypływa o godz. 12:50; powrót ok. 13:50 The ship leaves at 12:50; return is around 13:50 Dwór Kaliszki, Kaliszki 17, 12-230 Biała Piska; tel. + 48 423 93 21, e-mail: [email protected], www.dworkaliszki.pl

TRASA ROWEROWA/BICYCLE ROUTE Ku brzegom Jeziora Roś/To the Roś Lake

Trasa rowerowa/ Bicycle route: Dwór Kaliszki/Kaliszki Manor ( 0 km ) – Orłowo ( 3km ) – Giętkie ( 1,4 km ) –

Ruda ( 3,2 km ) - Plaża nad brzegiem jeziora Roś/ Beach ( 1 km ) - Kaliszki ( 8km )

Łączna długość trasy/Route lenght: 16 km

*sugerujemy zabrać ze sobą stroje kąpielowe oraz suchy prowiant na piknik, który może przygotować Państwu dworska kuchnia / we suggest you bring a swimsuit and a packed lunch for picnic with you, which can be prepared by our kitchen.

Państwa wyprawa rozpoczyna się wyjazdem Your trip begins with the exit from the Kaliszki z posesji Dworu Kaliszki, tuż za bramą wjazdowo- Manor, just after the entrance and main gate turn

wyjazdową należy skręcić w prawo, kierując się w right, heading towards the villages of Orłowo and stronę wsi Orłowo i Ruda. Po drodze mijają Ruda. Along the way, you pass a railway crossing Państwo przejazd kolejowy i jadąc cały czas and go straight all the time the surrounding prosto mijają okoliczne wsie, pola oraz połacie villages, fields and forest, which is the part of Pisz lasu wchodzące w skład Puszczy Piskiej. National Forest.

W Orłowie mijają Państwo wiejski sklepik, In Orłowo you pass a village shop where you can

w którym można zakupić napoje i lody. Następnie buy drinks and ice cream. Then, staying on the pozostając na głównej drodze, mijają Państwo main road, you pass a road sign to the village of kierunkowskaz do wsi Giętkie, gdzie ewentualnie Giętkie, where you can eventually diverge from the

można zboczyć z trasy i zwiedzić wioskę. Dalej main route and visit the village. Next, you are jadą Państwo główną drogą i po przejechaniu ok. staying on the main road and after about 3 km turn left (according to the road sign - Biała Piska City 3 km skręcają Państwo w lewo (wg kierunkowskazu- Plaża Miejska Biała Piska), Beach), driving about 500 m along a sandy road jadąc ok. 500 m piaszczystą drogą dojeżdżają you will reach the shore of Lake Roś, where you can Państwo do brzegu jeziora Roś, gdzie można relax, have a picnic, and swim in the Roś lake odpocząć, zrobić piknik, a także w okresie letnim during the summer. wykąpać się w jeziorze Roś.

Jezioro Roś, składa się z trzech prawie Lake Roś consists of three almost parallel gutters

równoległych rynien, połączonych łagodnymi linked by gentle bends, the total length of which is zakolami, których łączna długość wynosi ok. 25 about 25 km. It is characterized by gentle and shallow edges, but there are very steep faults in km. Charakteryzuje się łagodnymi i płytkimi brzegami, jednak w wielu miejscach są bardzo many places, so you should keep safe when strome uskoki, należy więc zachować swimming. The Pisa River flows out of the lake and bezpieczeństwo przy korzystaniu z kąpieli. joins the Śniardwy Lake in the north, which is the Z jeziora wypływa rzeka Pisa, a na północy łączy beginning of the Great Mazurian Lakes trail. się z jeziorem Śniardwy, przez co jest początkiem szlaku Wielkich Jezior Mazurskich.

Do Dworu Kaliszki powracają Państwo tą samą trasą. / You return to Dwór Kaliszki on the same route. Dwór Kaliszki, Kaliszki 17, 12-230 Biała Piska; tel. + 48 423 93 21, e-mail: [email protected], www.dworkaliszki.pl

CO WARTO ZOBACZYĆ WORTH SEEING

Leśniczówka ok. 45 km - Leśniczówka Pranie around 45

powstała około 1880 r. Położona km from Manor - it was w Puszczy Piskiej tuż nad jeziorem established around 1880, located Nidzkim, a przeszła do historii in the Pisz Forest, right by the Nidzkie Lake. Place has become a dzięki pobytom w niej wybitnego historic place thanks to the stays polskiego poety Konstantego of the famous Polish poet Ildefonsa Gałczyńskiego. Muzeum Konstantego Ildefonsa Konstanty Ildefons Gałczyński. W 1980r. w Praniu utworzono Gałczyńskiego / Museum In 1980 the K. I. Gałczyński Muzeum K. I. Gałczyńskiego. Pranie 1 Museum was created in Pranie. 12-220 Ruciane-Nida Tel. 87 425 62 48 Wojnowo - Cerkiew Wojnowo - Orthodox Church Prawosławna i klasztor starowierców ok. 40 km - zespół and Old Believers monastery about 40 km - a monastery klasztorny, zbudowany w połowie complex, built in the mid of 19th XIX wieku. Założycielem tutejszej century. parafii był ks. Aleksander Awajew. The founder of the local parish Cerkiew została zbudowana w was Fr. Alexander Awajew. The latach 1921-1923. W latach Klasztor Prawosławny Zaśnięcia NMP church was built in 1921-1923. In trzydziestych XX w. powstała tu 12-220 Ruciane-Nida the 1930s, a female monastic Wojnowo 24 community was established here. żeńska wspólnota monastyczna. Telefon/Fax: 87 425 70 81

Rezerwat Dzikich Zwierząt Wild Animal Park in Kadzidłów w Kadzidłowie ok. 42 km - położony między approx. 42 km - located between Ruciane Nida, Rucianem Nidą, a Mikołajkami. and Mikołajki. You can see here Można tu zobaczyć wiele dzikich, many wild, Masurian animals, mazurskich zwierząt, rzadko nowadays rarely found in the spotykanych na wolności: bizony, wild: bison, beaver, wolf, lynx, żubry, bobry, wilki, rysie, jelenie, Park Dzikich Zwierząt deer, deer, fallow deer, tarpans sarny, daniele, tarpany oraz wiele Kadzidłowo and many kinds of wild birds. 12-220 Ruciane Nida gatunków ptaków. Tel. (0 87) 425 73 65

Święta Lipka ok. 90 km - zespół Saint Lipka about 90 km - an

architektoniczny złożony z architectural complex consisting bazyliki mniejszej i klasztoru, of a minor basilica and a nazywany "perłą baroku". Bogate monastery, called the "baroque zdobienia i różnorodność pearl". Rich decorations and a dekoracji zachowały się w variety of decorations have been

idealnym stanie. preserved in perfect condition. W kościele w świętej Lipce Święta Lipka Church Organ concerts regularly take odbywają się koncerty organowe. Sanktuarium Matki Bożej place in the church in Święta Św. Lipka 29 Lipka.

Dwór Kaliszki, Kaliszki 17, 12-230 Biała Piska; tel. + 48 423 93 21, e-mail: [email protected], www.dworkaliszki.pl

CO WARTO ZOBACZYĆ WORTH SEEING

Twierdza Boyen –ok 65 km- Boyen Fortress – 65km from twierdza w kształcie gwiazdy, Manor - a star-shaped fortress, an stanowiąca ważny obiekt important strategic military strategiczny. Położona w object. Located in the western zachodniej części Giżycka, na part of Giżycko, on a narrow wąskim przesmyku pomiędzy isthmus between two large dwoma dużymi jeziorami Masurian lakes - Kisajno mazurskimi – Kisajno (southern part of the Mamr (południowa część kompleksu complex) and Niegocin. Built in

Mamr) i Niegocin. Zbudowana w 1844–1856 by order of King

latach 1844–1856 z rozkazu króla Frederick William IV, it was Fryderyka Wilhelma IV, została prepared to station around 3,000 przygotowana dla załogi liczącej soldiers. It was built in the area of około 3000 żołnierzy. Wzniesiona East Prussia (about 100ha została na obszarze Prus Twierdza Boyen territory) and was the main point ul. Turystyczna 1, 11-500 Giżycko Wschodnich i stanowiła główne Tel. : 87 428 83 93 in the chain of fortifications ogniwo w łańcuchu umocnień defending access to the territory zamykających od wschodu dostęp of the Prussia from the east. na teren państwa pruskiego.

Mamerki - about 22 km from Mamerki - ok 22 km od Giżycka, Giżycko, there is one of the best znajduje się jeden z najlepiej preserved in Poland complex of zachowanych w Polsce kompleks undamaged German bunkers niezniszczonych bunkrów from World War II. It was the niemieckich z okresu II wojny Headquarters of the German Land światowej – Kwatera Główna Forces (OKH). The complex Niemieckich Wojsk Lądowych includes a "giant" bunker, which (OKH). W skład kompleksu walls and ceilings are 7 meters wchodzi bunkier „gigant”, którego thick. Corridors and shelter ściany i stropy mają grubość interiors are undamaged and 7 metrów. Korytarze i wnętrza accessible to tourists. Descents to schronów są niezniszczone i the canals and the entire 30- dostępne dla turystów. Zachowały meter underground tunnel się zejścia do kanałów oraz cały connecting bunkers number 28 30-metrowy tunel podziemny and 30 in "City of Brigid" have łączący bunkry numer 28 i 30 survived. w "Mieście Brygidy". Niemcy nie The Germans did not manage to zdążyli wysadzić schronów, blow up the shelters, they were zostały one opuszczone bez walki abandoned without a fight by the przez wojska Wehrmachtu w Wehrmacht army in January styczniu 1945. Obecnie na terenie 1945. Currently, the Museum of Kompleks Bunkrów w Mamerkach kompleksu Mamerki w "Mieście the Second World War is located Mamerki Museum Brygidy" znajduje się Muzeum II in the Mamerki complex in "City Wojny Światowej. Schrony Tel. 698 793 104 http://www.mamerki.com/ of Brigid". The shelters of the Centrum Łączności i Dowodzenia Communication and Command zostały oświetlone i odtworzono Center were illuminated and the wnętrza (ponad 600 m kw. interiors is restored (600 sq m). powierzchni).

Dwór Kaliszki, Kaliszki 17, 12-230 Biała Piska; tel. + 48 423 93 21, e-mail: [email protected], www.dworkaliszki.pl

CO WARTO ZOBACZYĆ WORTH SEEING

Gierłoż - Wilczy Szaniec Gierłoż - Wolf's Lair (Wolfschanze) ok. 90 km - (Wolfschanze)

kwatera Hitlera. Położony about 90 km - Hitler's w pobliżu Kętrzyna, doskonale headquarters. Located near zamaskowany kompleks bunkrów Kętrzyn, the well-masked bunker do końca II wojny światowej nie complex was not detected by the został wykryty, ani przez wywiad Allied or Soviet intelligence until

aliancki, ani radziecki. W 1944 r. Wilczy Szaniec the end of World War II. In 1944, dokonano tu nieudanego zamachu Była Kwatera Wojenna Adolfa Hitlera a failed assassination attempt on na życie Hitlera. Gierłoż 5, 11-400 Kętrzyn Hitler's life was carried out here. Tel.: 89 741 00 31

Ścieżka historyczna „Piska Historical path "Piska Ryglowa Pozycja Ryglowa” – ok 14 km- Position" – 14km from Manor- Piska Pozycja Ryglowa Piska Ryglowa Position (Johannisburg-Riegel) zaczęła (Johannisburg-Riegel) began to be powstawać w 1939 roku created in 1939 in the isthmus between lakes Brzozolasek and w przesmyku między jeziorami Roś. Its further expansion lasted Brzozolasek i Roś. Jej dalsza until the end of 1944. rozbudowa trwała do końca 1944 r. Most likely, by September 1939, 2 Najprawdopodobniej do września shelters were built for Heinrich- 1939 r. wybudowano 2 schrony dla type machine guns. After the start broni maszynowej typu Heinrich. of World War II, the expansion by Po wybuchu II wojny światowej 9 objects - shelters for the infantry team was continued. kontynuowano rozbudowę pozycji After the implementation of the o 9 obiektów - schronów dla "Ribbentrop - Molotov" pact and drużyny piechoty. Po zrealizowaniu the change of the border, further paktu "Ribbentrop – Mołotow" expansion took place. The city i zmianie granicy nastąpiła dalsza was destroyed, but shelters not, rozbudowa. Miasto zostało so we can see it in full glory.

zniszczone w przeciwieństwie do Facilities as well as the schronów, które w pełnej fortification path are located at okazałości możemy podziwiać. Nidzka street in Pisz, entry to the car park from Olsztynska street. Obiekty, jak również ścieżka fortyfikacyjna znajdują się przy Visiting shelters is free of ul. Nidzkiej w Piszu, wjazd na charge.

parking od ul. Olsztyńskiej. More information at www.rygielpisz.eu Zwiedzanie schronów jest bezpłatne. Więcej informacji na stronie www.rygielpisz.eu

Dwór Kaliszki, Kaliszki 17, 12-230 Biała Piska; tel. + 48 423 93 21, e-mail: [email protected], www.dworkaliszki.pl

CO WARTO ZOBACZYĆ WORTH SEEING

Muzeum Ziemi Piskiej w Piszu ok. Godziny otwarcia/ Open: The Pisz Land Museum in Pisz is 13 km - Muzeum znajduje się located in a beautifully revitalized Wrzesień – Czerwiec (Sep-Jun) w przepięknie zrewitalizowanym town hall located in the city center. pon-piąt / Mon-Fri 08.00 – 16.00 ratuszu, który z wielowiekową sob-nie / Sat-Sun nieczynne/closed tradycją usytuowany został w centralnym punkcie miasta. Lipiec – Sierpień (Jul-Aug) pon-piąt / Mon-Fri 09.00 – 17.00 Muzeum Ziemi Piskiej posiada sob-nie / Sat-Sun 10.00 – 14.00 bogate zbiory przyrodnicze, etnograficzne oraz historyczne. Adres: Pisz, Pl. Daszyńskiego 7 tel./fax: 87 423 22 64 www.muzeumziemipiskiej.pl Stacja Badawcza PAN w Popielnie The Research Station of the Polish Academy of Sciences in ok. 38 km –W latach 50 utworzono tam stację badawczą PAN, gdzie Popielno about 38 km form Manor - In the 1950s a research hoduje się koniki polskie. Zwierzęta station of the Polish Academy of te są potomkami tarpanów, które Sciences was established there, kiedyś żyły na terenie dzisiejszej where Polish horses are bred. Polski. Kilka stad koników żyje na These animals are descendants of wolności w Puszczy Piskiej, na tarpans that once lived in Poland. terenie Ostoi Konika Polskiego w Several herds of horses live in the

Popielnie. Można je spotkać w wild in the Piska Forest, in the area of the Polish Horse Tailing in czasie spaceru jedną z dwóch Popielno. They can be found Adres: wytyczonych tu ścieżek during the walk on one of two przyrodniczych o długości 6 i 10km. Popielno 25, 12-220 Ruciane-Nida; tel.: (087) 423-15-19; nature paths with a length of 6 Placówka prowadzi też fermę bydła tel./fax: (087) 423-16-17 and 10km. The facility also runs a czerwonego i jeleni, a także jedyną farm of red cattle and deer, as w Polsce hodowlę bobrów. well as the only beaver farm in Poland. Galindia – Mazurski Eden – Galindia - Mazurian Eden - ok. 45 km - Kolebka pradawnych approx. 45 km - The cradle of the mieszkańców Krainy Tysiąca Jezior, ancient inhabitants of the Land of a Thousand Lakes, located on a położona na półwyspie u ujścia peninsula at the entrance of the rzeki Krutyni do Jeziora Bełdany. Krutynia River to the Bełdany Obejmuje obszar około 20 ha Lake. It covers an area of about 20 leżących na terenie Mazurskiego hectares lying within the Parku Krajobrazowego. . Its Jego nazwa wywodzi się od name comes from the tribe of plemienia Galindów, niegdyś Galinds, once inhabiting settlements located in the zamieszkujących osady położone backwoods of the Piska Forest. wśród ostępów Puszczy Piskiej. Address: Adres: Iznota near Mikołajek (Bartlewo) Iznota koło Mikołajek (Bartlewo) 12-220 Rue Nida 12-220 Ruciane Nida tel. (87) 423 16 69 tel. (87) 423 16 69

Dwór Kaliszki, Kaliszki 17, 12-230 Biała Piska; tel. + 48 423 93 21, e-mail: [email protected], www.dworkaliszki.pl