WARMIA I MAZURY – NIE TYLKO POD ŻAGLAMI Varmia and Masuria – Not Only Sailing

SUMMER 95/19 LATO

MRĄGOWO – MIASTO LUDZI AKTYWNYCH Mrągowo – city of active people

WYCIECZKI MIEJSKIE Z PRZEWODNIKIEM Urban trips with a Guide

SMAŻALNIA NA WODZIE Fish restaurant on the water

WARMIA I MAZURY – NIE TYLKO POD ŻAGLAMI Varmia and Masuria – not only sailing

OD REDAKCJI FROM THE EDITOR

Od redakcji / from the editor SPIS TREŚCI / contents

Wodnym szlakiem On Varmia and DLA KAŻDEGO / for everybody 04 Misja Kopernik / Mission Copernicus Warmii i Mazur Masuria waterways 06 Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię / Stopped the Sun, moved the Earth Warmia i Mazury są niewątpliwie piękne Varmia and Masuria is undoubtedly WYDARZENIA / events i łatwo to dostrzec, jadąc nawet samo- beautiful and, it is plain to be seen 08 Kalendarz imprez – lato 2019 chodem. Gdy skusimy się na wycieczkę even from your car window. And if you / Events – summer 2019 rowerową czy pieszą, dostrzeżemy jesz- go sightseeing by bike or on foot, you 16 Informacja Turystyczna na Warmii i Mazurach cze więcej uroku, a jeśli zdecydujemy się will see even more of the charm of the / Tourist Information in Varmia na zwiedzanie tych krain szlakami region. If you decide to explore Varmia and Masuria wodnymi, to zyskamy zupełnie inną and Masuria by boat you will gain TEMAT NUMERU / leading topic perspektywę – zobaczymy to, czego nie a new perspective, you will see what is 18 Warmia i Mazury – nie tylko pod żaglami / Varmia and Masuria widać z brzegu i dostaniemy się w miej- unseen from the land and you will find – not only sailing

sca niedostępne suchą stopą. yourself in places that landlubbers rarely POLECAMY / we recommend To magia Warmii i Mazur. Niezmie- visit that is part of the magic of Varmia 28 Wypoczywaj tak, jak lubisz rzone wody jezior, gęsta sieć rzek i strug, and Masuria. While sailing across / Relax the way you like 36 Cittaslow – Tygiel Trzech Religii po których możemy się przemieszczać, wide lakes or the complex networks of / Cittaslow – Three religion crucible unikając tłumów i hałasu, za to łapiąc rivers and canals, you will escape the 40 EkoMuzeum Krainy Kanału Elbląskiego / Eco museum in the land w obiektywie rzadkie gatunki fauny hustle and bustle of modern life and in of the Elbląg Canal i flory. A pływać możemy nie tylko addition have a chance to take photos 45 Wycieczki miejskie z przewodnikiem kajakiem czy żaglówką. Ostatnio róż- of rare species of flora and fauna. Not / Urban trips with a Guide nych form turystyki i rekreacji wod- only can you avail of traditional sailing 50 Rozmaitości regionalne nej przybywa jak grzybów po deszczu but, Currently different forms of water / Regional variety w mazurskich lasach. Nowe aktywności tourism and recreation are developing in ATRAKCJE / attractions są coraz bardziej dostępne – zarówno Masurian forests. These new activities 52 Mrągowo – miasto ludzi aktywnych pod względem finansowym, jak i pod are becoming more and more available / Mrągowo – city of active people kątem wymaganych umiejętności czy to everyone. That’s why we are presenting 57 Lokalny przewodnik o perełkach Mrągowa uprawnień. Dlatego w tym numerze the various possibilities and encourage / Local guide talks about Mrągowo’s prezentujemy Wam przekrój możliwości you to explore Varmia and Masuria curiosities i zachęcamy do zwiedzania Warmii from the water too. KULINARIA / the cuisine i Mazur drogą wodną. As usual, we recommend places where 58 Z edukacyjną wizytą u pszczół / A lesson in beekeeping Jak zwykle, polecamy także miejsca, you can put your head down for the 62 Podróż do krainy kawy gdzie zdrożony wędrowiec będzie mógł night, relax and try the delicious / A journey to the land of coffee odpocząć i zakosztować wybornych spe- regional and other food specialties on 66 Smażalnia na wodzie / Fish restaurant on the water cjałów regionalnej – i nie tylko – kuchni. offer. We invite you to Mragowo – AKTYWNIE / actively Zapraszamy do Mrągowa – miasta a town with a rich history, an interesting 70 Rowerowy zawrót głowy z bogatą historią, ciekawą ofertą imprez calender of events and numerous other w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich – cz II. / A bicycle spin in i licznymi atrakcjami. Rekomendujemy attractions. We also recommend trips the Land of a Thousand Lakes – part II także miejskie wycieczki z przewodni- with a local guide which are becoming 76 Nurkowanie na Warmii kiem, które ostatnio cieszą się rosnącą more and more popular. / Diving in Varmia popularnością. / W NASTĘPNYM NUMERZE / in the next issue Kamila Górecka-Kirwiel 82 Polecamy na zimę redaktor naczelna / editor-in-chief / we recommend for winter

Wydawcy / Publishers: Opracowanie graficzne / Graphic design: Polska Izba Turystyki Oddział Warmińsko-Mazurski Gravite Design ul. Okopowa 25, 10-075 Olsztyn Mateusz Obarek, Radosław Pazdrijowski, Maciej Pokoński Przegląd Turystyczny Warmii i Mazur e-mail: [email protected] www.pit.olsztyn.pl ul. Witosa 1i/38, 10-688 Olsztyn, tel. +48 89 612 51 52 e-mail: [email protected] www.gravite.pl Warmińsko-Mazurska Regionalna Organizacja Turystyczna Rada redakcyjna / The Editorial Boards: ul. Staromiejska 1, 10-017 Olsztyn, tel./fax +48 89 535 35 65 Wojciech Śmieszek (przewodniczący/chairman) e-mail: [email protected] www.wmrot.org Partnerzy wydania / Partners of the issue: Kamila Górecka-Kirwiel (redaktor naczelna/editor-in-chief) Justyna Szostek (sekretarz redakcji/editorial sekretary) Stanisław Harajda, Marian Jurak, Artur Kamiński, Agnieszka Majewska, Michael Gannon

Okładka: © Mirek Kijewski / Shutterstock.com (tłumaczenie/translation) MISJA KOPERNIK, czyli historyczne Pokémon Go

Wyobraźmy sobie, że podchodząc do pomnika Mikołaja Kopernika możemy z nim porozmawiać i zrobić sobie zdjęcie – mowa tu nie o zimnym posągu z metalu czy marmuru, lecz o poruszającej się i mówiącej do nas postaci.

/ 4 FOR EVERYBODY

ra Pokémon Go świetnie jej uruchomieniu, w jednym z miast połączyła cyfrową rozrywkę objętych misją, otrzymamy wiadomość z aktywnością ruchową. od Kopernika i rozpoczniemy poszuki- GW aplikacjach tego typu tkwi gigan- wania. Zabawa nie kończy się jednak tyczny, wciąż niewykorzystany, potencjał po zebraniu wszystkich przedmio- edukacyjny i turystyczny. Dzięki nim tów. Możemy je wykorzystać w dalszej z powodzeniem moglibyśmy promować grze, na przykład podczas poszukiwań kulturę, historię i ciekawe miejsca w całej duchów i mitologicznych stworzeń Polsce. związanych z lokalnymi wierzeniami fot. © cobalt88, © Romolo Tavani / Shutterstock.com Dlaczego by więc, zamiast Pokémona, i kulturą. nie spotkać Kopernika, Kazimierza Wielkiego czy Zawiszy Czarnego? Podobnie jak w grach RPG dosta- walibyśmy od nich zadania i szukali skarbów, odkrywali tajemnice nawie- dzonych pałaców oraz zwiedzali miasta MISSION lub muzea. Za przewodnika służyłby nam sam król, pisarz lub… astronom. COPERNICUS IN Dokładnie to umożliwia Misja Koper- OTHER WORDS nik. Wybitną postać, dzięki rzeczywi- stości rozszerzonej, możemy zobaczyć – A HISTORY w miejscach związanych z jej życiem, POKEMON GO m.in. we Fromborku, Lidzbarku War- mińskim, Olsztynie czy Lubawie – mia- Let’s imagine the situation that and museums. Our guide would be even stach leżących na Szlaku Kopernikow- we are approaching a Nicholas the very king, writer or an astronomer. skim. Podczas rozmowy z astronomem Copernicus monument and we Mission Copernicus is a good example okazuje się, że ma dla nas zadanie, które can talk to him and take a photo of such use. Thanks to augmented reality wymaga odnalezienia zagubionych together. Now we are talking not we can see a prominent figure in places artefaktów (m.in. astrolabium sferyczne, about a cold statue made from connected with his life for instance in Księgę o obrotach ciał niebieskich, metal or marble but a person that Frombork, Lidzbark Warmiński, Olsz- Triquetrum, Kwadrant słoneczny), moves and talks to us. tyn and Lubawa, towns situated on the ukrytych w różnych lokalizacjach. Copernicus route. During conversations Poszukiwania skarbów połączone są Pokemon Go game successfully com- with the astronomer, it turns out that z lekcją historii i astronomii. bined digital entertainment with phys- he has a quest for us which demands Aby wziąć udział w Misji Kopernik, ical activity. There is giant still unused finding lost artifacts such as: a globular należy pobrać ze sklepu Google Play educational and tourist potential in such astrolabe, books ‘On the Revolutions darmową aplikację Slavic Monsters. Po types of applications. Thanks to that of the Heavenly Spheres’ Triquetrum we could promote culture, history and and Solar Quadrant hidden in different many interesting places in Poland. locations. A treasure hunt, history and Why not meet Copernicus, King astronomy lesson in one. Casimir the Great or Zawisza the Black In order to take part in Mission Coper- instead of Pokemon? Like in many other nicus, download the free application RPG games we would get quests and Slavic Monsters from Google Play and look for treasures, discover the secrets of after launching the application in one haunted palaces and visit cities, towns of the towns in the mission, you will get a message from Copernicus and begin the quest. The game does not finish after finding all objects. We can use them later in the game for instance while looking for ghosts and mythological creatures connected with native religion and culture. / Opracowanie / By Marek Maruszczak

/ 5 WSTRZYMAŁ SŁOŃCE, RUSZYŁ ZIEMIĘ, w Olsztynie pozostawił unikat Każde miasto o ambicjach ośrodka turystycznego szczyci się posiadaniem swojego unikatu – czegoś, czego nie posiada nikt inny. W czasach, gdy turystyką rządzi zasada wyróżnij się lub zgiń, jest to warunek sine qua non, by myśleć o sukcesie. Olsztyńską perełką tego rodzaju jest zamkowa tablica astronomiczna Mikołaja Kopernika.

/ 6 FOR EVERYBODY

ablica jest jedynym instrumen- tem astronomicznym, wykona- nym przez wielkiego astronoma, Tktóry zachował się do naszych czasów. Jak przyjmują historycy, powstała na przełomie 1516 i 1517 r., a zatem nie- dawno minęło równo pięćset lat od jej powstania. Wyrysowana przez Mikołaja Kopernika na ścianie krużganku olsz- tyńskiego zamku, umożliwiała okre- ślenie momentu równonocy wiosennej. – Na pamiątkę tego wydarzenia od wielu lat, zawsze 21 marca, w naszym mieście odbywa się impreza pod nazwą „Wio- sna zaczyna się w Olsztynie” – mówi Krzysztof Otoliński, szef promocji olsztyńskiego ratusza. Pośród instrumentów używanych przez between 1516 and 1517 so it recently Kopernika, tablica służąca do obser- celebrated its 500th birthday. The astro- wacji zmian położenia Słońca wyróż- STOPPED THE nomical table was drawn by Copernicus nia się swoją innowacyjnością. Łączy SUN, MOVED on the wall of Olsztyn Castle’s Cloister ona w sobie funkcje swego rodzaju and it helped define the moment of the zegara oraz kalendarza słonecznego. THE EARTH AND spring equinox. Mechanizm działania tablicy to suma LEFT A RARITY IN ‘Spring starts in Olsztyn’ is the event that obliczeń i analizy warunków oświe- has taken place on the 21st of March in tlenia krużganku. Konstruktor tego OLSZTYN Olsztyn for many years to commemorate narzędzia posługiwał się nowatorską this event. says Krzysztof Otoliński – techniką obserwacji. Rzutowanie światła Each city with aspirations to Promotion Director in Olsztyn city hall. słonecznego, odbitego od przedmiotu be a tourist resort boasts about The astronomical table was innovative znajdującego się na parapecie okna having its own unique thing, and used for the observation of changes krużganku, stanowi najstarszy znany something that cannot be found in the Sun’s position. It combines a clock przykład zastosowania tzw. refleksji gno- anywhere else. Today, when the function with a solar calendar. The monicznej. Tablica o długości 7.05 m marketing rule is ‘stand out operating principle of the device is the i szerokości 1.4 m została wykonana or die’ that makes tourism go calculation and analysis of the conditions w technice fresku mokrego. round, it is sine qua non to think of light in the cloister. The constructor – Stojąc przed nią, turyści mają szansę of success. Olsztyn has its own used an innovative technique of obse- poczuć niepowtarzalny powiew historii, pearl, Nicholas Copernicus’s rvation. Light cast reflected from an zaś współczesny wymiar dziedzictwa Astronomical Table in the castle. object on the cloister windowsill is the Kopernika mogą poznać w olsztyń- oldest known example of using the so skim planetarium – dodaje Krzysztof The Astronomical Table is the only astro- called method of Gnomonic Projection. Otoliński. – Polecam zwłaszcza seanse nomical tool devised by the great astro- The table was done using the technique full dome, czyli projekcje na kopule nomer that has survived to present times. of Fresco – mural painting executed planetarium. According to historians, it was done upon freshly laid or wet lime plaster. It is 7,05 m long and 1,4 m wide. While standing in front of the astrono- GDZIE ZOBACZYĆ TABLICĘ / WHERE CAN I SEE THE TABLE? mical table tourists can feel the presence Tablicę Kopernika można oglądać w olsztyńskim zamku / of history and they can learn about The astronomical table can be seen in Olsztyn castle the heritage of Copernicus in Olsztyn Muzeum Warmii i Mazur, ul. Zamkowa 2, www.muzeum.olsztyn.pl planetarium, Krzysztof Otoliński adds. • bilet normalny / normal ticket: 12 pln I especially recommend a full dome • bilet ulgowy / discount ticket: 8 pln screening in other words projections in • bilet rodzinny / family ticket (2+1, 1+2): 26 pln the planetarium dome. • bilet rodzinny / family ticket (2+2, 2+3, 1+3): 34 pln /

Graf. arch. UM Olsztyna fot. Marcin (1), Kierul (1) Opracowanie / By RP

/ 7 Lato 2019 KALENDARZ wydarzeń Events – summer 2019 fot. © Melinda Nagy / Shutterstock.com (1)

/ 8 WYDARZENIA EVENTS

Runmageddon sprinterskim, 19 maja odbędzie się Ele- Extreme steeplechase race, only for the mental Triathlon. Na dystansie super- strongest. Those who want to check their sprinterskim zostaną rozegrane Mistrzo- strength, jumping skills, toughness and stwa Olsztyna w Triathlonie, w których mental resilience can take part in the udział mogą wziąć mieszkańcy miasta. competition. Daredevils who will appear / at the staring line can expect spectacular

fot. T. Karolskifot. T. obstacles and exciting rivalry.

Mazurska Majówka w Giżycku Miejsce / Place: Ełk „Wielkie otwarcie sezonu 2019” Termin / Date: W programie majówki: otwarcie mostu 1–3 Maja/May 2019 obrotowego, parada jednostek pływają- www.runmageddon.pl cych na Kanale Łuczańskim, konkursy, fot. arch. OSiR Olsztyn koncert szanty&folk EKT Gdynia, otwarcie sezonu regatowego, wystawa Triathlon Series malarstwa w Ekomarinie. This year’s edition of the triathlon com- / petitions will start with the prestigious Masurian Long May Weekend European Cup at sprint distance on In Giżycko ‘Great Opening 18th of May, triathlon will take place on of the Season 2019’ 19th of May. Olsztyn Championships The Long May weekend program in- in triathlon will take place at supersprint fot. arch. Urząd Miasta Iławy cludes: the swing bridge opening, the distance and anyone can take part in it. parade of vessels along the Łuczański 3. Lotnicza Majówka Canal, competitions, sea shanties Majówka w Iławie to przede wszystkim Miejsce / Place: Olsztyn &folk EKT Gdynia concert, regatta pokazy lotnicze z udziałem znakomitych Termin / Date: season opening, a painting exhibition in pilotów z Polski i zagranicy. W progra- 18–19 Maja/May 2019 Ekomarina. mie znajdą się także atrakcje na ziemi, www.triathlonseries.pl m.in. wystawa statyczna sprzętu woj- Miejsce / Place: Giżycko skowego, prezentacje grup rekonstruk- Termin / Date: cyjnych, spotkania z pilotami, animacje 1 Maja/May 2019 lotnicze dla dzieci oraz loty widokowe www.gizycko.pl nad Iławą. / 3. Air Long May Weekend The Long May Weekend in Iława includes an air show with participation of fot. arch. Urząd Miejski Lidzbark Warmiński the best pilots from Poland and abroad. The program includes attractions on 9. Ogólnopolski Festiwal Serów the ground such as: military equipment Farmerskich „Czas na ser” static exhibition, reconstruction groups’ Festiwal to jedyna w Polsce impreza presentations, air animations for chil- służąca odbudowie i rozwojowi tradycji fot. Zbigniew Chojęta dren and sightseeing flights over Iława. serowarskiej oraz przywróceniu „zapo- Runmageddon mnianych smaków”. To miejsce spotkań, Ekstremalny bieg z przeszkodami Miejsce / Place: Iława wzajemnej edukacji i integracji środowi- tylko dla najwytrwalszych. W za- Termin / Date: ska małych producentów oraz miłośni- wodach mogą wziąć udział wszyscy 11 Maja/May 2019 ków tradycyjnych serów. Wydarzeniu chętni, którzy chcą sprawdzić swoją www.lotnicza.ilawa.com.pl towarzyszy szereg atrakcji dla dorosłych siłę, skoczność, wytrzymałość oraz i dla dzieci oraz spokojna, nastrojowa odporność psychiczną. Śmiałkowie, festiwalowa muzyka, jak również kier- którzy pojawią się na linii startu mogą Triathlon Series masz i degustacja serów wytwarzanych liczyć na widowiskowe przeszkody Tegoroczną edycję zawodów triathlono- metodami tradycyjnymi, prezentacja i emocjonującą rywalizację. wych w Olsztynie zapoczątkuje 18 maja polskiego wina i miodów pitnych. / prestiżowy Puchar Europy na dystansie /

/ 9 9. National Festival Of Farmers’ was a renowned composer, was born Warmii. Co roku rozpoczyna się mszą Cheese ‘Time For Cheese’ in Barczewo. He was the composer of świętą w kościele w Butrynach i uroczy- This festival is the only event of its kind in ‚Rota’ and ‚Hymn Warmii’ and his stością odsłonięcia głazów na Trakcie Bi- Poland. It is aimed at reintroducing and activity was an important factor in skupim w Bałdach. Później odbywa się developing the cheese-making tradition shaping the Polish consciousness in the inscenizacja powitania biskupa warmiń- and restoring its ‚forgotten tastes’. The lands in the north. The festival has an skiego przez „wszystkie stany” Warmii. festival is a place to meet small traditional international character and amateur Na bałdzkich polach ustawiane są w tym cheese producers and fans of mutual choirs from a lot of countries are invited. czasie stoiska z lokalnymi wyrobami education and intergration. The event i rękodziełem, odbywają się konkursy also plays host to other various attrac- Miejsce / Place: Barczewo festynowe, dawne zabawy podwórkowe. tions both for adults and children, laid Termin / Date: Na scenie występują natomiast zespoły back music, a local fair, sampling cheese 6–8 Czerwca/June 2019 folklorystyczne i folkowe. products made to traditional recipes and www.festiwal-barczewo.pl / a presentation of mead and Polish wine.

Miejsce / Place: Lidzbark Warmiński Termin / Date: 1–2 Czerwca/June 2019 www.czasnaser.pl fot. arch. Gminny Ośrodek Kultury Purda

fot. arch. Urząd Miejski Susz 12. Warmian Fair ‘Kiermas’ of Susz Triathlon 2019 Dialogue, Tradition and Fun in Bałdy W Suszu, nieformalnej „stolica polskiego The Warmian fair ‚Kiermas’ which is triathlonu” po raz kolejny odbędą się about dialogue, tradition and fun is Mistrzostwa Polski w Triathlonie na a great local celebration in Warmia. dystansie sprinterskim. Oprócz zmagań Every year, it starts with holy mass in fot. arch. Urząd Miejski w Barczewie w wodzie, na rowerze i trasie biegowej the church in Butryny and with the 18. Międzynarodowy Festiwal na uczestników i kibiców czekają dwa celebration of unveiling glacial stones Muzyki Chóralnej im. Feliksa wieczorne koncerty plenerowe gwiazd on the former Bishops’ Track. Then the Nowowiejskiego w Barczewie polskiej sceny muzycznej – zespół Kult re-enactment of welcoming the Bishop Festiwal jest imprezą cykliczną, która i Ewelina Lisowska. of Warmia by all counties of Warmia odbywa się w Barczewie od 2002 roku. / takes place. On the fields of Bałdy, there Głównym celem festiwalu jest upa- Susz Triathlon 2019 are stalls with local products and handi- miętnienie postaci i twórczości Feliksa Again Polish Triathlon Championship, crafts. The event fixtures include among Nowowiejskiego, kompozytora uro- sprint distance, will take place in Susz others: music performances, festival dzonego w Barczewie, twórcy „Roty” which is unofficial Polish triathlon competitions and Folk and folklorist i „Hymnu Warmii”, wielkiego patrioty capital. Besides swimming, running and groups appear on stage. i Polaka, którego działalność była istot- cycling, participants as well as onlookers nym czynnikiem kształtowania polskiej can enjoy the evening concerts of well- Miejsce / Place: Bałdy (powiat olsztyński) świadomości na ziemiach północnych. known Polish artists such as: Kult and Termin / Date: Festiwal ma zasięg międzynarodowy Ewelina Lisowska. 6 Lipca/July 2019 i do udziału w nim są zapraszane chóry www.kiermas.pl amatorskie ze wszystkich krajów świata. Miejsce / Place: Susz / Termin / Date: 18. Feliks Niowowiejski’s 21–23 Czerwca/June 2019 12. Mazurski Festiwal Rybny International Festival of Choral Music www.triathlon.susz.pl „Rybkę na zdrowie” in Barczewo Uczestnicy festiwalu będą mieli okazję The Festival is a cyclic event which has zobaczyć i zasmakować różnych gatun- been taking place in Barczewo since 12. Warmiński Kiermas ków ryb żyjących w naszych jeziorach, 2002. The aim of the festival is to com- Tradycji, Dialogu, Zabawy poznać metody ich łowienia i najlepsze memorate Feliks Nowowiejski i and his Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, sposoby przyrządzania. Atrakcjami works. This great Polish patriot, who Zabawy w Bałdach to wielkie święto towarzyszącymi będą również warsztaty

/ 10 WYDARZENIA EVENTS

kulinarne, pokaz kulinarny „Kuchnie 21. Masurian Cabaret Night świata z polskich ryb”, konkurs na The Masurian Cabaret Night provides najlepszego i najszybszego sprawiacza a lot of experience and laughter in the ryb, gotowanie zupy rybnej w kuchniach middle of July every year. The best polowych, stoiska degustacyjne oraz Polish cabaret groups and rock artist are konkurs plastyczny dla dzieci. invited to give a performance there. The / amphitheatre is located at lake Czos and

is packed with amused spectators who fot. Zbigniew Chojęta are a good indicator of its popularity. 12. Mazurskie Zawody Balonowe Miejsce / Place: Mrągowo W programie min. loty konkursowe, Termin / Date: parada baloniarzy ulicami Ełku i nocny 6 Lipca/July 2019 pokaz balonów. Bardzo widowiskowe www.mazurskanoc.paka.pl wydarzenie. / fot. Mateusz Klimek Mateusz fot. 12. Masurian Baloon Competition 12. Masurian Fish Festival A very spectacular event takes place in ‘Rybkę na zdrowie’ Ełk. A Flying competition, balloonists’ Festival goers have a chance to see and parade along the streets of Ełk and night- try different kinds of fish found in Polish time balloon display, all of it you can find lakes, learn different methods of catching in the program and the best ways of preparing fish. There are other attractions like-culinary Miejsce / Place: Ełk fot. arch. Muzeum Bitwy pod Grunwaldem workshops, a culinary show entitled ‘the Termin / Date: World of Polish fish’ (Kuchnie świata Dni Grunwaldu 11–13 Lipca/July 2019 z polskich ryb), a competition for the best Corocznie w połowie lipca w rocznicę www.mosir.elk.pl and fastest preparation of fish, making zwycięstwa króla Jagiełły nad Krzyżaka- fish soup in a field kitchen, tasting stands mi na Polach Grunwaldu odbywają się and an art competition for children. uroczystości rocznicowe – Dni Grun- waldu. Inscenizacja Bitwy Grunwaldz- Miejsce / Place: Mikołajki kiej w wykonaniu około 1200 rycerzy Termin / Date: 6 Lipca/July 2019 wraz z 40 końmi, odbędzie się trady- www.mikolajki24.com cyjnie w sobotę. W obozie rycerskim zamieszka około 5000 rycerzy, a w miasteczku rzemieślniczym będzie około fot. arch. Centrum Kultury w Ostródzie 100 rzemieślników średniowiecznych. / 19. Ostróda Reggae Festiwal Days of Grunwald Ostróda Reggae Festiwal to jedna z naj- The Days of Grunwald is an annual większych imprez kulturalnych w Polsce event that takes place around the 15th of i największy festiwal muzyki reggae July on the anniversary of the victory of w Europie Wschodniej. W festiwalu king Jagiełło over the Teutonic knights bierze udział ponad 100 wykonawców fot. arch. Urząd Miejski w Mrągowie in the fields of Grunwald. The re-enact- z całego świata oraz oczywiście polscy 21. Mazurska Noc Kabaretowa ment of the battle in which 1200 knights wykonawcy, wystąpią takie zagraniczne Co roku w lipcu Mazurska Noc Kabare- on horseback perform is traditionally gwiazdy jak: Gentleman’s Dub Club, Sa- towa dostarcza wielu wrażeń i śmiechu. held on Saturday. The’ knights’ camp is mory I, Jahneration. W ramach festiwalu Kabareton gości cieszące się uznaniem base for 5000 knights and the handcraft odbędzie się także International Reggae polskie kabarety oraz najlepszych wyko- village has a 100 medieval craftsmen. Contest – światowy konkurs zespołów nawców muzyki rozrywkowej. Wypeł- reggae. niony po brzegi rozbawionymi widzami Miejsce / Place: pola pod Grunwaldem / amfiteatr nad jeziorem Czos świadczy Termin / Date: 10–14 Lipca/July 2019 19. Ostróda Reggae Festival o tym, że jest to jedyna i wyjątkowa taka Inscenizacja Bitwy: Ostróda Reggae Festival is one of the noc w regionie. 13 Lipca/July, godz. 15.00 biggest cultural events in Poland and the / www.grunwald1410.pl biggest reggae music festival in Eastern

/ 11 Europe. More than 100 performers from letnich festiwali w Polsce, która gro- marathon and beating the Polish record both Poland and all over the world will madzi tysiące fanów muzyki tanecznej in line dancing. perform at the festival. Foreign stars like i popularnej. W tym roku gwiazdy Gentleman and Dub Inc. are part of the disco polo zawitają do Olsztyna. Na sce- Miejsce / Place: Mrągowo line-up this year. nie zaprezentują się największe gwiazdy, Termin / Date: takie jak: Akcent, Boys, Classic czy 26–28 Lipca/July 2019 Miejsce / Place: Ostróda Miły Pan. www.ckit.mragowo.pl Termin / Date: / 11–14 Lipca/July 2019 National Festival of Dance Music www.ostrodareggae.com National Festival of Dance Music is one of the most popular and the biggest summer festivals in Poland which brings thousands of fans of dance and pop music together. Disco polo stars will visit Olsztyn this year. The biggest stars such as: Akcent, Boys, Classic and Nice Guy fot. arch. Aeroklub Krainy Jezior [Miły Pan] will perform on the stage. Mazury Airshow 2019 Miejsce / Place: Olsztyn Mazury Airshow to impreza wyjątkowa. fot. Łukasz Puła Łukasz fot. Termin / Date: 27 Lipca/July 2019 Pokazy akrobatyczne i przeloty odby- 18. Mazury Hip Hop Festiwal www.visit.olsztyn.eu wają się w niecodziennej mazurskiej Mazury Hip Hop Festiwal to najstar- scenerii, gdzie brzegi jeziora stanowią szy festiwal muzyki hip-hop w kraju naturalny amfiteatr dla publiczności realizowany z tak wielkim rozmachem. zapewniając świetną widoczność. Tafla Festiwal to koncerty czołówki polskiego jeziora jest doskonałym lądowiskiem hip hopu, zawody breakdance, freestyle dla maszyn, które rzadko pojawiają się oraz imprezy towarzyszące. na pokazach, czyli wodnosamolotów – / latających łodzi i samolotów – amfibii. 18. Masurian Hip Hop Festival Na imprezie goszczą najlepsi piloci The Masurian hip-hop festival is the – Mistrzowie Polski i Świata, zespoły fot. arch. Urząd Miejski w Mrągowie oldest and the only festival in Poland pokazowe i indywidualni akrobaci. on such a scale. Big hip hop stars, break 38. Piknik Country & Folk Podziwiać można najnowocześniejsze dance competitions and many other Na to muzyczne countrowe święto samoloty, ale i zabytkowe konstrukcje. events-that’s what you can expect to see przyjeżdża kilkadziesiąt tysięcy fanów / at this festival. i turystów, którzy na kilka dni zmieniają Mazury Airshow 2019 oblicze miasta. Westernowe stroje, mo- The Masurian Airshow is a unique Miejsce / Place: Giżycko tocykle, samochody terenowe i osobowe event, air and acrobat shows take place Termin / Date: oraz pojazdy konne stanowią wówczas in unusual Masurian settings where 17–20 Lipca/July 2019 o kolorycie Mrągowa. W programie lake shores are a natural background www.mazuryhiphopfestiwal.pl Pikniku znajdują się również: Parada for the audience and provide them with Country, bicie rekordu Polski w tańcu great views. The lakes’ surface is a good liniowym, pokazy i warsztaty tańca landing place for the rare machines that country, maraton pływacki. appear at the show –floating planes – / flying boats and sea – planes. The best 38. Picnic Country & Folk pilots-Polish and World Champions, Tens of thousands of festival goers who show teams and individual acrobats change the appearance of the town for participate in the festival. You can see a few days join in the music country and view the most modern planes as well festival. Western costumes, motorcycles, as historic constructions too. fot. arch. Media World off-road vehicles as well as horse-drawn Ogólnopolski Festiwal wagons transform the face of the town Miejsce / Place: Giżycko Muzyki Tanecznej into the wild west. Picnic program Termin / Date: Festiwal Muzyki Tanecznej to jeden includes: Country parade, country 3–4 Sierpnia/August 2019 z najpopularniejszych i największych dance shows and workshops, swimming www.mazuryairshow.pl

/ 12 WYDARZENIA EVENTS fot. Jerzy Marek Łapo

42. Międzynarodowy Jarmark Folkloru Podczas Jarmarku na scenie prezentu- ją się wykonawcy z Polski oraz państw ościennych. Odbywa się kiermasz rę- kodzieła i sztuki ludowej, zaplanowano fot. Tomasz Karolski również pokazy rzemiosł tradycyjnych m.in. plecionkarstwa, kowalstwa, tkania sił w Mistrzostwach Świata w jedzeniu iska gastronomiczne, kino plenerowe, na krosnach, przędzenia na wrzecionie, kartaczy. Imprezie towarzyszą regional- warsztaty z rzeźby czy malarstwa, przędzenia na kołowrotku, pokaz tocze- ne stoiska z oryginalnymi wyrobami to jedne z wielu atrakcji oferowa- nia na kole garncarskim. rękodzielniczymi i tradycyjnymi pro- nych dzieciom, młodzieży i dorosłym. / duktami żywnościowymi oraz atrakcje Będzie to czterodniowa przygoda 42. International Folk Fair dla dzieci i wiele innych ciekawych z historią giżyckiej fortyfikacji, a to Performers from Poland and abroad will wydarzeń towarzyszących. Gwiazdą dzięki przewodnikom, którzy będą perform on stage during the fair. There is festiwalu w 2019 roku będzie Kabaret oprowadzać i opowiadać o dawnym also a handicraft fair, folk art, traditional Koń Polski. militarnym funkcjonowaniu twierdzy crafts such as: weaving, smithery, weav- / oraz jej znaczeniu w życiu mieszkańców ing on looms, spinning on a spindle and The Regional Border Festival Giżycka. on a spinning wheel. ‘Kartaczewo’ / A celebration of tasty, regional dishes – Boyen Fortress Feast Miejsce / Place: Węgorzewo a feast for the body and soul. You can Boyen Fortress is the place where the For- Termin / Date: eat as many kartacz as you wish and tress Festival has been held for a number 3–4 Sierpnia/August 2019 listen to good music as well. There will of years. The event includes food stalls, www.muzeum-wegorzewo.pl be a competition for the best kartacz out-door –movie viewing , sculpturing served by local cooks and the most deli- and painting workshops for children, cious home-made kartacz. You can take teenagers and adults. It will be a four day part in World Championship in eating adventure through the history of Giżycki donuts. There are also regional stalls with fortifications with local guides who will original handicrafts and traditional food share its history as well as attractions for children and many more interesting accompanying Miejsce / Place: Giżycko events. Koń Polski Cabaret will be the Termin / Date: main act of the festival in 2019. 8–11 Sierpnia/August 2019 fot. arch. Dom Kultury Gołdap www.boyen.gizycko.pl Regionalny Festiwal Pogranicza Miejsce / Place: Gołdap „Kartaczewo” Termin / Date: Święto smakowitego dania regionalne- 4 Sierpnia/August 2019 48. Międzynarodowy Festiwal go, uczta i dla ciała i dla ducha, do woli www.kultura.mazury.pl Jazzu Tradycyjnego – Old Jazz wówczas można raczyć się kartaczami, Meeting „Złota Tarka” a przy okazji posłuchać dobrej mu- Festiwal ma charakter cykliczny, od- zyki. Podczas festiwalu odbywają się Święto Twierdzy Boyen bywa się w Iławie od 1994 roku. Tego- też konkursy: na najlepsze kartacze „Operacja Boyen 2019” roczna edycja podobnie jak poprzednie, serwowane przez miejscowych gastro- Twierdza Boyen to miejsce, gdzie od obfitować będzie w gwiazdy polskiej, jak nomów i na najsmaczniejsze kartacze kilku lat odbywa się „Święto Twierdzy i zagranicznej sceny jazzowej. domowe. Można też spróbować swoich Boyen”. Kiermasz rozmaitości, sto- /

/ 13 Festival of Medieval Culture 4 dni odbywa się około 20 wydarzeń, ‘Masuria’ których zwieńczeniem jest Kabaretowa Ryn changes into a Medieval town Noc Pod Gwiazdami, odbywająca się full of brotherhoods, ladies-in-wait- pod lidzbarskim zamkiem. Na scenie ing, wood-carvers, minters, smiths wystąpią zwycięzcy turniejów, a także and craftsmen. During day there are uznane już kabarety. knights’ tournaments and displays of / 40. Lidzbark Humour

fot. arch. Iławskie Centrum Kultury old arts and crafts. ‘Masuria’ is also a regional market, street theatrical shows and Satire Nights 48. International Festival of and concerts The festival is crowned by It is the oldest cabaret and satire festival Traditional Jazz – Old Jazz Meeting the evening theatrical show. in Poland. It is held in memory of ‘Złota Tarka’ Ignacy Krasicki – the Prince of Polish This cyclic festival has been taking place Miejsce / Place: Ryn Poets who lived in Lidzbark Warmiński in Iława since 1994. This year like in Termin / Date: for 30 years. The Golden PIn [Złota previous years, you can hear Polish and 10 Sierpnia/August 2019 Szpilka] attracts the best young cabaret oversees jazz stars www.rck-ryn.pl groups from the whole country. For 4 days 20 events are organized with the Miejsce / Place: Iława highlight ‘Cabaret Night Under the Termin / Date: Stars’ which takes place at the foot of 9–11 Sierpnia/August 2019 Lidzbark castle. Well known cabaret www.zlotatarka.pl acts will perform on stage.

Miejsce / Place: Lidzbark Warmiński Festiwal Kultury Termin / Date: Średniowiecza „Masuria” 15–18 Sierpnia/August 2019 fot. Klaudia Danilewicz Klaudia fot. Ryn zamienia się w średniowieczne www.lwhis.pl miasteczko, pełne bractw rycerskich, 40. Lidzbarskie Wieczory dwórek, snycerzy, mincerzy, kowali Humoru i Satyry czy rękodzielników. W ciągu dnia To najstarszy festiwal kabaretów i te- odbywają się turnieje rycerskie oraz atrów satyry w Polsce. Odbywa się na pokazy rzemiosł dawnych. „Masuria” cześć Księcia Poetów Polskich – Igna- to również jarmark regionalny, uliczne cego Krasickiego, który żył prawie spektakle teatralne i koncert muzyki 30 lat w Lidzbarku Warmińskim. dawnej. Festiwal kończy wieczorne Grand Prix turniejów – „Złota Szpilka” widowisko teatralne. – co roku przyciąga najlepsze młode fot. arch. AGORA / grupy kabaretowe z całego kraju. Przez 6. Olsztyn Green Festival Olsztyn Green Festival już po raz szósty odbędzie się w stolicy regionu. To wydarzenie dla całych rodzin, podczas którego panuje wręcz familijna atmosfera. Na terenie plaży miejskiej, nad brzegiem jeziora Ukiel występują czołowi artyści. Oprócz koncertów, tradycyjnie nie brakuje licznych wy- darzeń towarzyszących propagujących ekologię i zdrowy tryb życia. / 6. Olsztyn Green Festival It is the 6th edition of the festival and, it is an event for all the family. Top stars will perform on stage beside the city

fot. arch. Regionlany Park Edukacji, Kultury i Turystyki Ryn beach at Lake Ukiel. In addition to the

/ 14 WYDARZENIA EVENTS

concerts, there will be events promoting 5. Frombork Witches’coven ecology and a healthy lifestyle. Everyone who wants to dress up as a fairy tale witch can join in this event. There Miejsce / Place: Olsztyn will be joint exposition to witchcraft and Termin / Date: 15–17 Sierpnia/August 2019 a competition for the best costume. It is www.visit.olsztyn.eu an open-air event which includes witches stalls, competitions and performances by

local artists. fot. arch. Muzeum Budownictwa Ludowego Olsztynek

Miejsce / Place: Frombork Dożynki Wojewódzkie Termin / Date: Impreza rozpocznie się przemarszem 24 Sierpnia/August 2019 korowodu dożynkowego pod amfiteatr, www.frombork.pl gdzie odbędzie się msza święta, zostaną wręczone odznaczenia honorowe „Za Zasługi dla Województwa Warmińsko- fot. arch. Muzeum Budownictwa Ludowego Olsztynek -Mazurskiego” oraz „Zasłużony dla Regionalne Święto Ziół Rolnictwa”. Rozstrzygnięty zostanie Impreza nawiązuje do ludowej tradycji również konkurs na najpiękniejszy święcenia ziół, kwiatów oraz zbóż, pro- wieniec. W programie znajdą się także muje zastosowanie ziół w tradycyjnej pokazy kulinariów, prezentacje, warsz- medycynie, kosmetyce i kulinariach. taty i kiermasz rękodzieła oraz koncert Jest to niezwykle barwne i aromatycz- w amfiteatrze. fot. arch. Urząd Miejski w Elblągu ne święto. / / 14. Elbląskie Święto Chleba Voivodeship Harvest Festival Regional Herb Festival Elbląskie Święto Chleba to przede The event will begin with a parade to the The event relates to folk traditions and wszystkim jarmark produktów re- amphitheatre, where the service will be the blessing of herbs, flowers and grain. gionalnych, rękodzieła i eksponatów held, honorary decorations „For Services It promotes the use of herbs in traditional kolekcjonerskich. Na uczestników for the Warmińsko-Mazurskie Voivode- medicine, cosmetics, food as well as the imprezy czeka pachnące pieczywo, ship” and „Distinguished for Agricul- tradition of beekeeping. The festival is świeże wędliny, wyroby cukiernicze, ture” will be awarded. The competition really colourful and fragrant. miody, żywność ekologiczna. Nie bra- for the most beautiful wreath will also kuje także innych atrakcji, tj. koncerty be settled. There are in the programme Miejsce / Place: Olsztynek i występy artystyczne, warsztaty daw- culinary cooking shows, presentations, Termin / Date: 15 Sierpnia/August 2019 nych rzemiosł, inscenizacje historyczne. workshops, handicraft fair and a concert www.muzeumolsztynek.com.pl Święto Chleba to doskonała okazja, aby in the amphitheatre. rodzinnie spędzić ostatni wakacyjny weekend. Miejsce / Place: Olsztynek / Termin / Date: 14. Elbląg Bread Festival 22 Września/September 2019 Elbląg Bread Festival is a regional prod- www.muzeumolsztynek.com.pl ucts, handicraft and collectors’ items fair. Visitors can buy fresh bread of course, smoked meats, confectionery, honey and lots of other kinds of organic food. You fot. Jolanta Bieńkowska can also attend concerts, art shows, crafts 5. Fromborski Zlot Czarownic workshops and historical enactments. W imprezie mogą uczestniczyć wszyscy, Bread Festival is a good opportunity to którzy mają ochotę wcielić się w bajkowe spend the last holiday weekend of the postacie wiedźm oraz czarownic, aby summer season with the family. wspólnie oddawać się czarom, wziąć udział w konkursie na najciekawszą cha- Miejsce / Place: Elbląg rakteryzację czarownicy. Impreza plene- Termin / Date: 30 Sierpnia/August – Więcej wydarzeń na / More events at rowa, liczne kramy czarownic, konkursy, 1 Września/September 2019 www.mazury.travel występy miejscowych wykonawców. www.swietochleba.elblag.pl www.mazurytravel.com.pl

/ 15 INFORMACJA TURYSTYCZNA na Warmii i Mazurach 1 Tourist Information in Varmia and Masuria

Barczewo * Gołdap *** pl. Ratuszowy 1, 11-010 Barczewo, tel./phone +48 89 514 83 46 wew. 78 pl. Zwycięstwa 16, 19-500 Gołdap, tel./phone +48 87 615 20 90 e-mail: [email protected], www.barczewo.pl e-mail: [email protected], www.uzdrowiskogoldap.pl Bartoszyce *** Iława *** ul. Bohaterów Warszawy 96, 11-200 Bartoszyce ul. Niepodległości 13, 14-200 Iława, tel./phone +48 89 648 58 00 tel./phone +48 89 762 98 80 e-mail: [email protected], www.it-ilawa.pl e-mail: [email protected], www.gci.bartoszyce.pl Iława ** Biskupiec ** Powiatowe Centrum Informacji Turystycznej pl. Wolności 5c, 11-300 Biskupiec, tel./phone +48 89 715 47 42 ul. Chodkiewicza 5, 14-200 Iława, tel./phone +48 602 744 083 e-mail: [email protected], www.biskupiec.pl e-mail: [email protected], www.port-ilawa.pl Braniewo ** Jedwabno ** ul. Katedralna 7, 14-500 Braniewo, tel./phone +48 55 644 33 03 ul. 1-ego Maja 63, 12-122 Jedwabno, tel./phone +48 89 621 30 42 e-mail: [email protected], www.it.braniewo.pl e-mail: [email protected], www.jedwabno.pl Dobre Miasto * Jeziorany * ul. Warszawska 14, 11-040 Dobre Miasto, tel./phone +48 89 616 13 14, www.dobremiasto.com.pl pl. Jedności Narodowej 14/1, 11-320 Jeziorany e-mail: [email protected], tel./phone +48 691 059 861 Elbląg *** e-mail: [email protected], www.revitawarmia.org ul. Stary Rynek 25, 82-300 Elbląg, tel./phone +48 55 239 33 77 Kętrzyn *** e-mail: [email protected], www.ielblag.pl pl. Piłsudskiego 10/1, 11-400 Kętrzyn, tel./phone +48 89 751 47 65 Ełk ** e-mail: [email protected], www.it.ketrzyn.pl ul. Wojska Polskiego 47, 19-300 Ełk, tel./phone +48 87 621 70 10 e-mail: [email protected], www.turystyka.elk.pl Kozłowo * ul. Mazurska 3, 13-124 Kozłowo, tel./phone +48 89 625 08 25 Frombork ** e-mail: [email protected], www.kozlowo.pl ul. Młynarska 5a, 14-530 Frombork, tel./phone +48 55 244 06 77 w. 677 e-mail: [email protected], www.frombork.pl Lidzbark Warmiński ** ul. Krasickiego 1, 11-100 Lidzbark Warmiński Gietrzwałd ** tel./phone +48 89 519 00 52 ul. Kościelna 1, 11-036 Gietrzwałd, tel./phone +48 89 512 32 90 e-mail: [email protected], www.lidzbarkw.eu e-mail: [email protected], www.it.gokgietrzwald.pl Lidzbark (Welski) * Giżycko **** ul. Sądowa 21, 13-230 Lidzbark ul. gen. J. Zajączka 2, 11-500 Giżycko, tel./phone +48 87 428 52 65 tel./phone +48 23 696 15 05 wew. 182

e-mail: [email protected], www.gizycko.turystyka.pl e-mail: [email protected], www.lidzbark.pl fot. www.shutterstock.com (1)

/ 16 1 Stan na dzień 31.03.2019r. / State for the day 31.03.2019 WYDARZENIA EVENTS

Mikołajki ** Orzysz ** pl. Wolności 7, 11-730 Mikołajki, tel./phone +48 87 421 68 50 ul. Rynek 5, 12-250 Orzysz, tel./phone +48 87 423 71 87 e-mail: [email protected], www.mikolajki.pl e-mail: [email protected], www.orzysz.pl Miłomłyn * Ostróda *** ul. Twarda 12, 14-140 Miłomłyn, tel./phone +48 89 642 58 22 pl. 1000-lecia PP 1a, 14-100 Ostróda, tel./phone +48 89 642 30 00 e-mail: [email protected], www.milomlyn.pl e-mail: [email protected], www.mazury-zachodnie.pl Morąg *** Piecki ** pl. Jana Pawła II 1, 14-300 Morąg, tel./phone +48 89 757 38 26 ul. Zwycięstwa 6, 11-710 Piecki, tel./phone +48 89 742 22 70 e-mail: [email protected], www.lot.mazury.pl e-mail: [email protected], www.piecki.com Mrągowo *** Pieniężno ** ul. Warszawska 26, 11-700 Mrągowo, tel./phone +48 89 741 80 39 ul. Generalska 8, 14-520 Pieniężno, tel./phone +48 55 237 46 53 e-mail: [email protected], www.it.mragowo.pl e-mail: [email protected], www.pieniezno.pl Nidzica ** Pisz *** ul. Zamkowa 2, 13-100 Nidzica, tel./phone +48 89 625 03 70 pl. Daszyńskiego 16, 12-200 Pisz, tel./phone +48 87 423 26 75 e-mail: [email protected], www.nidzica.pl e-mail: [email protected], www.pisz.pl Nowe Miasto Lubawskie *** Reszel * ul. Rynek 23, 13-300 Nowe Miasto Lubawskie ul. Rynek 24, 11-440 Reszel, tel./phone +48 89 755 39 09 www.ugreszel.pl tel./phone +48 56 474 23 44 e-mail: [email protected], e-mail: [email protected], www. itnowemiasto.pl Ruciane Nida ** Olecko *** ul. Dworcowa 14, 12-220 Ruciane-Nida, tel./phone +48 87 423 19 89 e-mail: [email protected], www.ruciane-nida.pl pl. Wolności 22, 19-400 Olecko, tel./phone +48 87 520 49 48 e-mail: [email protected], www.olecko.pl Ryn ** Olsztyn **** ul. Szkolna 1, 11-520 Ryn, tel./phone +48 87 421 80 61 e-mail: [email protected], www.rck-ryn.pl Wojewódzkie Centrum Informacji Turystycznej ul. Staromiejska 1, 10-017 Olsztyn, tel./phone +48 89 535 35 65 Szczytno * e-mail: [email protected], www.mazurytravel.com.pl ul. Polska 12, 12-100 Szczytno, tel./phone +48 691 105 810 Olsztyn *** e-mail: [email protected], www.turystyka.szczytno.pl Miejska Informacja Turystyczna Tolkmicko ** pl. Jana Pawła II 1, 10-101 Olsztyn, tel./phone +48 89 521 03 98 ul. Świętojańska 1, 82-340 Tolkmicko, tel./phone +48 55 231 61 82 wew. 25 e-mail: [email protected], www.olsztyn.eu e-mail: [email protected], www.kulturatolkmicko.pl Olsztynek ** Węgorzewo *** ul. Ratusz 1, 11-015 Olsztynek, tel./phone +48 89 519 54 77 Bulwar Loir-et-Cher 4, 11-600 Węgorzewo, tel./phone +48 514 004 352 e-mail: [email protected], www.olsztynek.pl e-mail: [email protected], www.wegorzewo.pl

22 507 504 651 54

512 504

503 505 507 511 51 591 512 510 65 504 512 63 650

506 22 650 W 590 652 511

507 591 e 509

592 i 513

7 509 A k 500 505 509 592

653 s

513 r

22 528 R 513 u 594 594

507 51 592 z 655 655 655 57 592 591

a M 593 P 7 527 593 o M j e 528 593 593 z 661 527 596 i e 59 e r 656 z e 590 z 63 r a 515 526 595 e 643 i r I e z E 519 o j 642 ł c P o k 16 530 i e A i

16 z 519 519 16 16 e 527 16 e J 527 59 i 522 515 k 600 s 609 520 530 w 65 e 531 g o e r z ą i i e M r 667 521 e z 16 57 63 P o j k 522 53 610 l 51 z e 601 i e r e e z 58 i i e P o j 58 I ł a w s k 16 521 W 598 58 7 I∏awa i e 59 s k 536 15 y ń z t 58 63 O l s 53 668 542 57

537 537 Rozogi

61 538 541 508

538 545

648 645 538 7

604 541 538 614

648

543 542 668 545 infolinia53 turystyczna / the travel hotline

15 544 544 645 +48 22 278 77648 77, +48 801 888 844 541 560 544 61 8

/ 17 WARMIA i MAZURY – nie tylko pod żaglami

Liczne jeziora połączone kanałami i wijące się wstęgi rzek stanowią największy atut Warmii i Mazur. Przyjęło się te krainy utożsamiać z mekką miłośników żeglarstwa. Jest jednak sporo innych możliwości korzystania z mnogości zbiorników i szlaków wodnych. Specjalnie dla Was przygotowaliśmy ich przegląd, w którym każdy znajdzie coś na miarę własnych upodobań i możliwości.

/ 18 TEMAT NUMERU LEADING TOPIC

– nie tylko pod żaglami

Jezioro Mamry / fot. M. Achtel / 19 Napędzane siłą sąsiadujące z ośrodkiem czy hotelem, komfort podróżowania. Warto jednak w którym się zatrzymacie. Prawie każdy pamiętać, że do prowadzenia motorówki mięśni obiekt zlokalizowany nad wodą dyspo- z silnikiem o większej mocy czy pływania Jedną z najpopularniejszych i najbardziej nuje własną małą wypożyczalnią sprzętu skuterem niezbędny jest patent sternika dostępnych form turystyki wodnej jest pływającego. Znajdziecie tam rowery motorowodnego. Inną opcją może być kajakarstwo. Na Warmii i Mazurach szla- wodne i łódki wiosłowe – często bardzo pływanie na nartach wodnych za moto- ków mamy naprawdę dużo. Jest: Kruty- nowoczesne i proste w sterowaniu, dające rówką. To także doskonała zabawa i nie nia, Drwęca, Łyna, Marózka, Omulew, unikalną możliwość obcowania z dziką wymaga posiadania żadnych uprawnień, Sapina, Pisa czy Well. Najpopularniejszy naturą oraz eksploracji miejsc, w które oprócz odrobiny odwagi. Przyjemności szlak kajakowy na Mazurach – a zara- nie dotrzecie drogą lądową. Czy wiecie, płynącej z narciarstwa wodnego można zem jeden z najatrakcyjniejszych szlaków ile małych, bezludnych wysepek czeka doświadczyć, korzystając również ze wodnych w Polsce – prowadzi przez na Wasze odkrycie? specjalnych wyciągów. Najdłuższy kilkanaście jezior połączonych krótkimi w regionie znajdziecie w Ostródzie. rzekami (strugami), objętych wspólnym Poza znajomością aspektów technicz- mianem rzeki Krutyni. Trasa liczy ok Z napędem nych oraz koniecznością przestrzegania 100 kilometrów. Wodne trasy warto spalinowym lub wszelkich przepisów obowiązujących na przemierzać samemu lub w ramach wodzie, pływając motorówką czy skute- jednego z licznych spływów, podczas elektrycznym rem warto kierować się zasadami kultury których organizatorzy zadbają o każdy Tam, gdzie nie obowiązuje strefa ciszy osobistej, by nie zakłócać wypoczynku detal. A jeśli nie chcecie porywać się na pojawiają się motorówki i skutery wodne. innym osobom korzystającym z wód dłuższe trasy, zawsze możecie wypoży- To idealny wybór dla tych, którzy cenią jezior oraz nie tworzyć zagrożenia dla

czyć kajak i w spokoju przepłynąć jezioro sobie nieco szybsze tempo i maksymalny mniejszych i wolniejszych jednostek pły- Rzeka1. Krutynia, 2. Krutynia – nowy most / fot. arch. Mazury PTTK 3. (2), fot. arch. UM Ostróda

/ 20 TEMAT NUMERU LEADING TOPIC

Najpopularniejszy szlak kajakowy na Mazurach – a zarazem jeden z najatrakcyjniejszych szlaków wodnych w Polsce – prowadzi przez kilkanaście jezior połączonych krótkimi rzekami (strugami), objętych wspólnym mianem rzeki Krutyni.

1. 2.

/ 21 4. 6.

5. wających. Często narzeka się na moto- rowodniaków właśnie ze względu na to, że przepływają zbyt blisko kąpiących się osób, napędzając im stracha, a także wywołują fale kołyszące małe łódki i kajaki. Jeśli nie macie patentu, zawsze możecie wypożyczyć łódkę z silnikiem spalinowym o słabszej mocy lub z napędem elektrycznym. Ostatnio bardzo modne zrobiły się pontony z twardym dnem; korzystają z nich bardzo chętnie wędka- rze i rodziny. Taki ponton można kupić już za kilka tysięcy złotych i swobodnie przewozić w bagażniku samochodu, a jego napompowanie i rozłożenie zaj- muje naprawdę niewiele czasu. Do pon- tonu można zamontować niewielki silnika nie przekracza 75 kW, a długość Houseboats to większe jednostki, na któ- silnik spalinowy lub napęd elektryczny, kadłuba 13 m, których prędkość maksy- rych można nawet zamieszkać na dłużej z którym będziecie mogli pływać także malna ograniczona jest konstrukcyjnie czy spędzić cały urlop. Najczęściej wypo- po jeziorach objętych strefą ciszy. do 15 km/h). Pokłady służą do krótkich sażone są w miejsca do spania, relaksu, Inną opcją są pływające pokłady lub wycieczek po spokojnych wodach. ale i gotowania czy higieny osobistej. houseboats – jednostki napędzane sil- Można się na nich opalać, czytać, korzy- Największe i najbardziej komfortowe nikiem elektrycznym i niewymagające stać z kąpieli wodnych i generalnie z nich to po prostu prawdziwe pływa-

uprawnień (pod warunkiem, że moc po prostu beztrosko zażywać relaksu. jące domy. Mogą być one zacumowane 4. Jezioro Mikołajskie / fot. Mateusz Klimek, 5. Jeziorak / fot. UM Iława

/ 22 TEMAT NUMERU LEADING TOPIC

wanych kursów żeglarskich. Pozwoli on Wam zdobyć niezbędne umiejętno- ści i wymarzone uprawnienia, dzięki którym będziecie mogli samodzielnie odkrywać tajemnice mazurskich jezior.

Rejsy dla towarzyskich Jeśli nie chcecie pływać sami, ale jednak kusi Was poznanie Warmii i Mazur z wodnej perspektywy, skorzystajcie ze stale rozwijającej się oferty zorganizo- wanych rejsów. Możecie wybrać się na wyprawę słynnym Kanałem Elbląskim, gdzie część trasy statki pokonują po trawie, albo wypłynąć na krótką wycieczkę po jednym z jezior. Prawie w każdej mazurskiej miejscowości znajdziecie operatora oferującego wycieczkowe rejsy pasażerskie. Pamiętajcie, by zabrać ze sobą coś do picia i odpowiednio na stałe nieopodal brzegu lub przemiesz- śnicy żeglarstwa szczególnie umiłowali zabezpieczyć się przed słońcem lub czać się wedle woli korzystającego. sobie tutejsze wody, gdyż stanowią ewentualnym deszczem – nie zawsze Bez względu na to, co wybierzecie, one rzeczywiście wymarzoną enklawę, uda Wam się schować pod zadaszeniem. należy zawsze pamiętać, że nawet steru- idealną do uprawiania tego hobby. Nie na wszystkich statkach jest też jąc sprzętem niewymagającym patentu, Płynąc na żaglach, możecie poruszać się możliwość zaopatrzenia się w napoje. trzeba znać zasady poruszania się po zbiornikach objętych strefą ciszy, Nie zapomnijcie też aparatu –macie po wodzie, dbać o bezpieczeństwo docierać do najbardziej niedostępnych szansę dostrzec rzadkie gatunki zwie- i sprawdzać skrupulatnie prognozy – nietkniętych ludzką stopą – zaka- rząt i ptactwa. Podczas rejsu na pewno pogody, by nie narazić siebie i innych marków, biwakować w zacisznych nie zabraknie również malowniczych na niebezpieczeństwo. Jeśli interesują zatoczkach. Kuszące, prawda? Żeglar- widoków. Was większe jednostki z mocniejszym stwo wymaga jednak przygotowania napędem i chcecie zdobyć uprawnienia – wskazane jest posiadanie patentu lub motorowodniaka, możecie wziąć udział dołączenie do doświadczonej załogi Latać każdy może w weekendowych kursach połączonych złożonej z osób mających uprawnienia. Jeśli szukacie mocniejszych wrażeń, z egzaminami, które w sezonie orga- W sezonie można także wynająć całą koniecznie spróbujcie alternatywnych nizowane są przez wiele mazurskich łódź z profesjonalną ekipą. pomysłów na korzystanie z wodnych i warmińskich ośrodków. Legitymując się odpowiednimi upraw- możliwości Warmii i Mazur. Silnie nieniami, żaglówki można wypożyczyć wiejące wiatry pozwalają na uprawianie praktycznie wszędzie. Jeśli macie swoją windsurfingu czy kitesurfingu. Nauka Pod żaglami łódkę, spokojnie znajdziecie miejsce, żeglowania czy „latania” nie przysparza gdzie będziecie mogli ją zwodować dużych trudności, dlatego też każdy, w siną dal lub nawet zostawić na przezimowanie. niezależnie od wieku, może spróbować Białe żagle, sunące majestatycznie po Prawdziwie zapalonych pasjonatów tej zabawy. Coraz liczniejsze szkoły złocącej się od słońca tafli jeziora, to żeglarstwa namawiamy do wzięcia organizują lekcje indywidualne, a także

6. Pochylnia – Olesnica / fot. arch. ŻOE wizytówka Warmii i Mazur. Miło- udziału w jednym z licznie organizo- zajęcia w większych grupach. Jeśli

/ 23 dopiero rozpoczynacie swoją przygodę zawsze pamiętajcie o zasadach obo- z żeglowaniem na desce czy kitesurfin- wiązujących na wodzie, posiadaniu giem, zdecydowanie warto zapisać się na odpowiednich uprawnień i sprawdza- profesjonalny kurs. W czasie jego trwa- niu prognoz aury na specjalistycznych nia, pod okiem wykwalifikowanego portalach pogodowych. Nasze jeziora instruktora, poznacie najważniejsze w słoneczny dzień wyglądają uroczo zasady bezpieczeństwa i obchodze- i niewinnie, jednak wystarczy nagła nia się ze sprzętem. Nie są to sporty zmiana aury, by zamieniły się w nie- zarezerwowane wyłącznie dla wyjąt- bezpieczny żywioł. Nie zapominajcie kowo sprawnych osób, więc spróbować także o odpowiednim zachowaniu może naprawdę każdy. Ważne, by i zwykłej ludzkiej życzliwości. Żeglarze, od początku wyrabiać w sobie prawi- jak turyści na górskich szlakach, zwykli dłowe nawyki, korzystając ze wsparcia witać się ze sobą i pomagać w razie doświadczonych instruktorów. Dla potrzeby. Szanujcie środowisko natu- zapaleńców organizowane są kolonie, ralne i nie zanieczyszczajcie go poprzez obozy i wczasy połączone z kursem, zostawianie śmieci czy wylewanie gdzie już po kilku dniach będą oni nieczystości do wody. Pamiętajcie, że mogli w pełni odczuć frajdę, jaką daje to nasze wspólne dobro, które powinni- pływanie lub latanie na desce. śmy zachować w nienaruszonym stanie Bez względu na to, jaką formę wodnej dla przyszłych pokoleń. rekreacji czy turystyki wybierzecie,

/ 24 TEMAT NUMERU LEADING TOPIC

8. 9.

in Masuria and at the same time one of and maximum comfort when travelling. the most attractive water routes in Poland It is worth remembering that you need – the Krutynia river flows through several a special licence to use a motorboat with VARMIA AND lakes connected by short rivers. The route a powerful engine or to ride a water MASURIA – NOT is 100 km long. You can sail alone or join scooter. Water skiing behind a motor- on of the numerous canoe trips during boat is another option. It is good fun and ONLY SAILING which the organisers will take care of you do not need any permission but just all your needs. If you do not want to set a bit of courage. You can truly experience Numerous lakes connected by off on a longer trip, you can always rent pleasure from water skiing when you use canals and meandering rivers are a canoe and sail in peace and quiet on special ski jumping ramps, the longest the greatest asset of Varmia and the lake in the surroundings of the hotel water ski jump can be found in Ostróda. Masuria. The region is considered or hostel where you are staying. Almost Apart from technical knowledge and to be a paradise for fans of sail- every facility located on the lake shores respect for all regulations applicable to ing. However, there are different have their own small water equipment water, you should also follow general possibilities to use the numerous rental options. You may find pedal boats cultural norms not to disturb other lakes and waterways. Especially and rowing boats, which are usually very people’s relaxation and not to pose a risk for you, we have prepared an over- modern and easy to steer. Pedal and row- to smaller and slower watercraft. It is view of lakes and rivers in which ing boats give you a chance to have close a common complaint that motorboats everyone will find something for contact with wild nature and explore come too close to people swimming and themselves depending on their places which are not possible to reach by threaten their safety and cause waves preferences and capabilities. land. Do you know how many deserted which rock small boats and canoes. island are waiting to be discovered! If you do not have a sailing licence, you can always rent a boat with a weaker People powered engine or an electric engine. Recently, Canoeing is one of the most popular With diesel dinghys with hard bottoms have become and available forms of water tourism. more popular, they are used by families In Varmia and Masuria there are many or electric engine as well as anglers. Such dinghy cost a few waterways such as: Krutynia, Drwęca, Motorboats are only permitted outside thousand zloty and can be kept in the Łyna, Marózka, Omulew, Sapina, Pisa of the ‘No Noise Zones’. It is an ideal boot of your car and its inflating and

7. Port Jachtowy7. w Wegorzewie / fot. M. Achtel, 8. Jezioro Mikołajskie / fot. Mateusz Klimek, Ujście 9. rzeki Pasłęki do Zalewu Wiślanego / fot. M. Achtel and Well. The most popular canoe route choice for those who like a faster pace unfolding takes little time. A small diesel

/ 25 or electric engine can be installed on the you use equipment that does not need is tempting, isn’t it? However, sailing dinghy and with such an engine, you can a licence, you must know the basic rules needs preparation therefore you should sail on the lakes in the No Noise Zone. of sailing, take care of safety and check have a licence or join an experienced Another option is sailing on a board or the weather forecast carefully not to put team consisting of a properly qualified on a houseboat with an electric engine. your and other people’s lives at risk. If crew. In season you can rent a boat with You do not have to have any licence you are interested in bigger watercrafts a professional team as well. provided that engine power does not with a stronger engine and you need to If you have the necessary documenta- exceed 75 kW and the hull length does become a licence-holder, you can partic- tion, you can rent a sailing boat almost not exceed 13m and its maximum speed ipate in a weekend course that ends with everywhere. If you have your own boat, is limited to 15 km/h Sailing boards are final exams which are organised by many you will find a place to launch it or even used for short relaxing trips on flat water. Masurian and Varmian facilities during leave it for winter. If you are a real fan of You can sunbathe, read, swim or relax on the sailing season. sailing, we encourage you to take part them. Houseboats are bigger watercrafts in the many organised sailing courses. where you can stay longer or even spend It will let you gain the necessary skills your whole holiday. They are usually Sailing far away and thanks to that you will be able to ex- equipped with facilities to sleep, relax, White sails sailing majestically on the plore the hidden corners of the Masurian cook and wash. The biggest and the most golden surface of the lake is a typical lakes on your own. comfortable ones are real sailing homes. image of Varmia and Masuria. Sailing They can be moored permanently close enthusiasts love these waters as it is to the bank or you can sail to your heart’s really a dream sailing destination. While Organized cruises content. sailing you can move through lakes in If you do not want to sail alone but Regardless of what you choose, you silence, reach the most remote, unspoilt you are tempted to explore Varmia and

should always remember that even when places and camp in secluded bays. It Masuria from the water, you can use Mikołajki / fot. arch. UM Mikołajki

/ 26 INFORMACJE PRAKTYCZNE / PRACTICAL INFO

KAJAKI / KAYAKS HOUSEBOATS / HOUSEBOATS • Rzeki / Rivers Krutynia, Łyna • Mazury Charter, Giżycko www.mazurypttk.pl www.mazury-charter.pl • Rzeki / Rivers Drwęca, Wel • Żeglarz, Giżycko www.splywydrweca.pl www.zeglarz-czartery.pl • Rzeki / Rivers Marózka, Łyna www.kajaki-olsztynek.pl ŻAGLÓWKI / SAILBOATS • Rzeka / River Pisa • Bełbot Yacht Czarter, Giżycko www.camp.com.pl www.marina.com.pl • Rzeka / River Sapina • Sailor, Giżycko i Ruciane Nida www.sapinakajaki.mazury.info.pl www.sailor.pl • Pod Omegą, Iława MOTORÓWKI, SKUTERY / www.podomega.pl MOTORS, SCOOTERS • Mazur Wind – Giżycko SURFING / SURFING www.mazurwind.pl • Port PTTK, Marina Wilkasy • Bielak Czartery – Bogaczewo www.wioskasurfow.pl k. Giżycka www.bielak.czartery.pl REJSY STATKIEM / BOAT TRIPS • Żegluga Mazurska, Giżycko, NARTY WODNE / WATER SKIING Mikołajki, Ruciane Nida • Wyciąg nart wodnych w Ostródzie / www.zeglugamazurska.com.pl Water ski lift in Ostróda • Żegluga Pasażerska Mikołajki www.ocsir.pl www.hotel-port.pl/zegluga/oferta • Wyciąg nart wodnych w Giżycku • Żegluga Ostródzko – Elbląska / Water ski lift in Giżycko Ostróda i Elbląg www.wakeparkgizycko.pl www.zegluga.com.pl

MAZURSKIE OCHOTNICZE POGOTOWIE RATUNKOWE (MOPR) Port Ekomarina w Giżycku www.mopr.com.pl +48 601 100 100 – numer ratunkowy nad wodą / emergency number above the water

the growing offer of options available. wind conditions windsurfing and Regardless of where you sail, remem- You can go on a cruise along the famous kitesurfing are one of the possibilities. ber the rules, having all the right doc- Elblag Canal where ships sail a part of Learning to sail or ‘fly’ is within most umentation and checking the weather the route across grass or set off on a short people’s reach so most of us regardless forecast on specialist weather portals. cruise on a particular lake. In each of age can try it. Increasingly numerous Lakes can look peaceful and charming Masurian town you will find an operator schools are organizing individual and on a sunny day but it is just a sud- who offers a passenger cruise. Remember group lessons. If you start an adventure den change of weather and they can to take something to drink and protect with windsurfing or kitesurfing, it is turn into extremely dangerous places. you from the sun and rain, you may not advisable to sign up for a professional Do not forget about proper behavior always have a chance to take shelter and course. On the course under the and good manners. Sailors like tourists there is not always a possibility to buy watchful eye of an instructor, you will on mountain trails usually greet and drinks on all ships so come prepared and learn the most important safety rules help each other if needed. Respect the do not forget to take a camera, you may and how to use the equipment. These natural environment and do not dam- have an opportunity to see rare animal sports are not only for fit people so an- age it by leaving rubbish and pouring and bird species, whatever may come, ybody can try them. It is important to waste into water. Remember that it is you will surely have picturesque views of learn good habits from the beginning for our common good and we should beautiful water and landscapes. with the support of an experienced leave it in good condition for future instructor. For those of you who are generations. interested, there are camps, and hol- Everyone can fly idays which offer courses where you / More adventurous tourist can try will be able to fully enjoy windsurfing Opracowanie / By alternative activities when staying in and kitesurfing just after a few days of Kamila Górecka-Kirwiel Varmia and Masuria. With the proper learning. / 28 POLECAMY WE RECOMMEND

Wypoczywaj TAK, JAK LUBISZ

Na Warmii i Mazurach jest wiele miejsc, w których można spędzić wspaniały weekend czy nawet dłuższy urlop. Wobec tak szerokiej oferty, wybór idealnego obiektu, zwłaszcza na odległość, może być bardzo trudny. Dlatego też staramy się przybliżać Wam te miejsca, które uznajemy za godne rekomendacji. Wybieramy propozycje niezwykłe i charakterystyczne – obiekty zaprojektowane oraz prowadzone z pasją i zaangażowaniem. W tym artykule znajdziecie propozycje zarówno dla miłośników twórczych klimatów, sielskiego wypoczynku w bliskim kontakcie z naturą, jak i fanów pięciogwiazdkowego luksusu.

Kompleks Wypoczynkowy Wiatraki / fot. Michał Topa / 29 Spokój w magicznej dolinie

Domy Konesera to stylowy obiekt położony w otulinie Welskiego Parku Krajobrazowego. Łączy w sobie zachwycające piękno natury z komfor- towym wypoczynkiem w stylowych wnętrzach. Klimat pensjonatu sprzyja zarówno rozluźnieniu, jak i inwencji twórczej. Zajdziecie tu spokój i wygodę pracy w doskonałej atmosferze i urokliwym otoczeniu. Na gości czeka 46 miejsc noclegowych w pokojach jedno-, dwu- i trzyosobowych oraz w apartamencie. Każdy z nich ma odmienny wystrój i atmosferę, choć we wnętrzach dominują pieczołowicie wyprawy połączone z kolacją. W stylo- oraz pysznych ciast i łakoci. Całość odrestaurowane meble i zabytkowe wej jadalni pensjonatu można dobrze jest dostosowana do rytmu pór roku lampy. Znajdziecie w nich także książki zjeść i odpocząć. Wśród serwowanych i gustów gości. Na smakoszy czekają i albumy z fotografiami. Z okien rozta- tu specjałów prym wiodą dania spo- także domowe wina i nalewki. To miej- cza się widok na panoramę Welskiego rządzane według dawnych przepisów sce idealne dla tych, którzy tęsknią za Parku Krajobrazowego. kulinarnych. Kuchnia jest tradycyjna, zapachem lasu, pól i łąk, za życiem bez Muzyka odgrywa ważną rolę w Domach polska, ale już lekko odtłuszczona: nie zegarka, gdzie czas odmierzany jest Konesera. To tu właśnie odbywają się brakuje ryb, dziczyzny i drobiu, wędzo- wschodami i zachodami słońca.

regularne koncerty oraz muzyczne nych na prawdziwym drewnie wędlin www.domykonesera.pl fot. arch. Domy Konesera (2)

/ 30 POLECAMY WE RECOMMEND

Komfortowy wypoczynek w bliskim kontakcie z naturą

Hotel Martiany 21, położony nieopodal smakować się w świeżo wypiekanym Kętrzyna, jest miejscem wyjątkowym, chlebie, jajkach od tutejszych niosek, w którym wyraźnie można poczuć serach robionych przez panią Magdę, harmonijny związek człowieka z naturą. wędlinach od lokalnych gospodarzy, Cisza, spokój, możliwość oderwania się a także konfiturach, które z sercem chociaż na chwilę od wielkomiejskiego przygotuje pani Zuzanna. Na miłośni- zgiełku – to wszystko czeka na Was ków jazdy konnej czekają wierzchowce w tym urokliwym, kameralnym miej- rasy wielkopolskiej, żyjące blisko ludzi, scu. Hotel Martiany 21 tworzy kompleks przyjaźnie nastawione oraz chętne do stylowych budynków reprezentujących współpracy. Zarówno początkujący, jak pruski styl w architekturze, w którym i doświadczeni jeźdźcy odczują przyjem- znajdziecie luksusowe pokoje z pięknymi ność z obcowania z tymi zwierzętami. widokami oraz mnogość atrakcji takich Kameralne SPA oferuje różnego rodzaju jak: jazda konna, wycieczki rowerowe, zabiegi na twarz i masaże, wykonywane ogniska, wspólne wędzenie mięs i ryb, przez profesjonalnego i doświadczonego pływanie w basenie, wędkowanie. Na fizjoterapeutę. Kompleks zlokalizo- gości czeka także kameralny basen, wany jest na terenie objętym progra- z którego można wyjść bezpośrednio na mem Natura 2000, niedaleko Jeziora słoneczny taras. Przy nim znajduje się Dobskiego – obszaru specjalnej ochrony również sauna. ptaków. Dla miłośników przyrody jest to Wszystko, co serwuje kuchnia Mar- miejsce idealne, w którym można nawią- tiany 21, jest ekologiczne i smaczne. zać prawdziwie bliski kontakt z naturą. fot. arch. Hotel Martiany (4) 21 Podczas śniadania goście mogą roz- www.martiany21.pl

/ 31 Czas spędzony cenią spokój, ciszę i życie w rytmie ota- miejsce rozpoczęcia spływów kajako- czającej przyrody. Komfortowe pokoje wych rzekami Łyną od jej źródeł i rzeką w otoczeniu hotelowe, całoroczne domy oraz domki Marózką, która jest jednym z najlepiej przyrody kempingowe pozwalają cieszyć się bli- strzeżonych sekretów Mazur. skim kontaktem z naturą i nie tracić przy Od jesieni do wiosny w „Wiatrakach” „Kompleks Wypoczynkowy Wiatraki” tym nic z wygód współczesnego świata. organizowane są konferencje oraz wesela. zlokalizowany jest tuż przy rezerwacie W Wiatrakach zadbano, aby wypo- Wszyscy, którzy szukają miejsca ukry- Las Warmiński nad pięknym i tajemni- czynek nie było obciążony zbędnymi tego wśród mazurskich lasów, którego czym jeziorem Maróz. Miejsce położone troskami, tak więc goście nieodpłatnie atmosfera pozwala czuć się swobodnie w otoczeniu przyrody, w ustronnej mogą korzystać ze sprzętu wodnego, i nieformalnie odnajdą swoją leśną ostoję okolicy, schowane w mazurskiej głuszy kortu tenisowego, boisk do siatkówki a fachowy i dyskretny serwis zapewni wśród sosnowych lasów i magicznych lub udać się na wycieczki rowerowe po w pełni profesjonalną obsługę imprezy. jezior. Odnajdą się tu wszyscy ci, którzy wyznaczonych trasach. Jest to również www.wiatraki.com fot. Michał Topa

/ 32 fot. arch. GrandHotel Tiffi (2) www.grandhotel.tiffi.com produktów. i ekologicznych naturalnych Athénée), miłośnikiem jest Plaza oraz Seasons Four (w hotelach i Paryżu w Mediolanie dowe zdobywał zawo doświadczenie który Astis, De Luca kuchni, szef Włoski potrawy. mniane wrażenia kulinarne i oryginalne niezapo i Tajlandiiz Włoch gwarantują Kucharze animacjami. licznymi pobyt uatrakcyjniać oraz urodzinowe przyjęcia niezapomniane organizować rodziny, całe gościć aby stworzona, Została i trampolinami. wspinaczkową ścianką torem przeszkód, – z gigantycznym zabaw sal typu tego z największych jedna To animatorek. zespół czuwa stwem Nad bezpieczeń rozrywkę. pomnianą nieza im zapewni która Tiffilandia, – zabaw strefa trzypoziomowa także czeka Na dzieci gości. najmłodszych cie z myślą o poby stworzone hotelu zostały terenie na udogodnienia liczne oraz pokoi wieku. Komfortowe wyposażenie w każdym z dziećmi rodzinom także przyjazny to obiekt Tiffi GrandHotel siłownia. oraz masażu gabinetów 20 fitness, sala sauny, jacuzzi, dzieci, dla basen morską, z wodą basen jak: takie atrakcje są gości dyspozycji Do i ajurwedyjskich. talnych orien zabiegów paletą oraz i Bali Indii z Tybetu, –z terapeutkami Spa Dharma Tiffi jest miejsca tego perłą Prawdziwą klimat. i wyjątkowy mu niepowtarzalny hotelu, nadając wnętrza zdobią artysty, wybitnego Wojciecha Fangora, sztuki dzieła Oryginalne Bvlgari. firmy kami kosmety oraz materacami dobranymi specjalnie wykładzinami, naturalnymi łazienkami, marmurem z wyłożonymi oferuje 155 i pokoi apartamentów Obiekt spacerowe. rowe i promenady rowe ścieżki otaczają Jezioraka brzegi Zielone w Polsce. jeziora najdłuższego – Jezioraka brzegiem nad Iławy, sercu w samym jest położony Tiffi dHotel Gran pięciogwiazdkowy Luksusowy, Luksus blisko natury blisko Luksus ------WE RECOMMEND POLECAMY / 33 local nature with comfortable relaxation in stylish interiors. The guesthouse RELAX THE WAY atmosphere is ideal for relaxation and YOU LIKE creativity. Here you will find peace and quiet, great working conditions There are numerous places in Var- in an idyllic atmosphere in charming mia and Masuria where you can surroundings. There are 46 bed s which spend your weekend and holiday. come in single rooms, double rooms, It might be difficult to choose the three-bed rooms and suites. Each of right place for you from among them has different decor and atmosphere the various interesting places on and the rooms are graced with carefully offer especially if you choose from restored furniture and vintage lamps, You the internet. That’s why we will will also find books and photo albums in show you the places which are the rooms. All rooms have views of the worth recommending. We have surrounding Wielski Landscape Park. chosen places that are unique and Music plays an important role in the quirky – the facilities designed Connoisseur Houses. It is here you and run with passion and com- can taste regular concerts and musical mitment. In this article you will experiences combined with supper. find places for travelers who like You can relax and eat well in the stylish a creative atmosphere, idyllic re- guesthouse restaurant. Dishes prepared laxation and to be close to nature to old culinary recipes are favoured in 5 star luxury. by guests. There is traditional slightly defatted Polish cuisine and you can order various fish, game, poultry, sausages Peace and quiet in smoked on real wood and delicious cakes and sweets. Dishes are seasonal a magical valley and tailored to the guests’ preferences. Connoisseur Houses is a stylish facility Gourmets can try homemade wine and located at the edge of Welski Landscape liqueur too. It is an ideal place for those Park. It combines the stunning beauty of who miss the smell of the forest, fields

/ 34 POLECAMY WE RECOMMEND

and meadows, life without a clock where such as: horse riding, bike trips,camp place among Masurian forests with time is measured by sunrise and sunset. fires, smoking meat and fish, swimming atmosphere that s feel free and easy will www.domykonesera.pl and angling. There is a cosy swimming find their forest oasis along with a profes- pool from which you can go directly on sional and discrete staff who will provide to the sunny deck and just beside the professional service. Comfortable pool there is a sauna. www.wiatraki.com relaxation close All meals offered by Martiany 21’s kitchen are ecological and tasty. For breakfast to nature they serve freshly baked bread, eggs from Luxury and nature Martiany 21 Hotel near Kętrzyn is our hens, quark prepared by Magda, sau- The luxurious 5 star GrandHotel Tiffi is a unique place in which you can clear- sages from local farmers as well as fruit located in the heart of Iława on the very ly feel the harmonious relationship preserves made with love by Zuzanna. In shore of lake Jeziorak – the longest lake between man and nature. Peace, quiet our stables they have Wielkopolski breed in Poland. The green shores of lake Jezio and the possibility to escape from the horses. The horses are used to people and rak are surrounded by bike paths and hustle and bustle of the city-all this are very cooperative. Both beginning promenades. The hotel offers 155 guest awaits for you in this cosy, charming and advanced riders will have the pleas- rooms and apartments with bathrooms place. Martiany 21 Hotel is a complex of ure of associating with these animals. featuring marble furnishings, natural stylish buildings of Prussian architecture The Cosy SPA offers various face treat- carpets, especially adjusted mattress and where you can find luxurious rooms with ments and massages done by a profes- Bulgari cosmetics. Original masterpieces

fot. arch. Domy Konesera fot. (2), arch. Martiany arch. (1), 21 GrandHotel Tiffi(2) beautiful views and multiple attractions sional physiotherapist. The complex is lo- of the prominent artist – Wojciech cated not far from Lake Dobskie – a bird Fangor decorate the interiors creating reserve which is part of the Natura 2000 a unique atmosphere. Tiffi Spa Dharma program. It is an ideal place for nature with therapists from Tibet, India and lovers where you can be surrounded by Bali and oriental and an ayurvedic range what you love of treatments is the real pearl of this www.martiany21.pl place. Guest can use attractions such as: the pool with sea water, a pool for children jacuzzi, saunas, a fitness hall, Time well spent in 20 massage units and a gym. GrandHotel Tiffi is a family friendly natural setting facility for children of all ages. Com- The resort complex Windmills – Wiatra- fortably furnished rooms and numerous ki’ is situated just beside forests by the facilities in the hotel area were created beautiful and mysterious lake Maróz. specifically with the youngest guests in Surrounded by nature the complex is mind. There is three level kids zone – located in a secluded place, hidden in the Tiffilandia that will provide unforgetta- Masurian wilderness among pine forests ble entertainment. A group of animators and magical lakes. It is for those who take care of children. It is one of the value peace, quiet and life beating to the biggest rooms of this type with a giant rhythm of surrounding nature. Com- obstacle course, a climbing wall and fortable hotel rooms, and chalets let you trampolines. It was created to host whole enjoy being close to nature and however families, organise unforgettable birthday not to compromise the comforts of the parties and make your stay more at- modern world. tractive. Chefs from Italy and Thailand In Windmills, guests can use at no extra guarantee an unforgettable culinary charge water equipment, tennis courts, experience preparing original dishes.The volleyball pitch and go on a bike trip. Italian chef – Luca De Astis who gained It is also a starting point for canoe trips experience in Milan and Paris, in Four along the Łyna river from its souce and Seasons Hotel and Plaza Athenee, loves the Marózka river which is the biggest using natural and ecological products. secret of Masuria. www.grandhotel.tiffi.com Conferences and weddings are organ- / ised in Windmills from autumn to Opracowanie / By spring. Those who look for a hidden Kamila Górecka-Kirwiel, Justyna Szostek

/ 35 1. Cittaslow TYGIEL TRZECH RELIGII

Górowo Iławeckie to niewielka miejscowość (ok. 5 tys. mieszkańców) położona niedaleko granicy z Obwodem Kaliningradzkim. Usytuowane z dala od ruchliwych

dróg, rzadko odwiedzane jest przez turystów – a szkoda, bo warto. Z lotu1. ptaka / fot. arch. Urząd Marszałkowski

/ 36 POLECAMY WE RECOMMEND

ałożone w 1335 roku na terenie dawnej pruskiej Natangii. Niemiecka nazwa Landsberg Z(znacząca tyle co Ziemska Góra) została po II wojnie światowej przetłumaczona na Górowo z dodatkiem Iławeckie, od dawnej stolicy powiatu – Pruskiej Iławki (dziś Bagrationowsk). W 1945 r. niemieccy mieszkańcy opuścili miasto, a w ich miejsce zaczęła napływać lud- ność z innych regionów Polski, w tym z okolic Wilna. W ramach Akcji „Wisła” przybyło tu prawie 5 tysięcy osób naro- dowości ukraińskiej. W miasteczku niegdyś dominowało wy- znanie ewangelickie, choć także wtedy

czuć było wpływy rzymskokatolickie 2. z – odległej o zaledwie 13 km – Warmii. Pomimo przybycia w 1947 r. znaczącej liczby osób wyznania greckokatolickie- sowieckich i niemieckich. Są pistolety 20 tablicami nagrobnymi w językach go, religia ta była poddawana różnym re- i pancerfausty, mauzery i kałasznikowy, hebrajskim i niemieckim. Oba muzea presjom. Dopiero pod koniec 1956 roku elementy pojazdów pancernych i tablice, dostępne są po wcześniejszym umówie- powoli zaczęła żyć swoim życiem, choć sztandary i aparaty. To kolekcja jedyna niu wizyty (mają profile na Facebook-u). początkowo msze dla grekokatolików w swoim rodzaju, będąca owocem prac Górowo Iławeckie zachowało zabytko- odprawiane były w kościele rzymsko- wydobywczych podejmowanych przez wy, średniowieczny układ urbanistyczny katolickim. Dziś w Górowie stoją dwie zapaleńców – miłośników lokalnej z rynkiem na planie owalnym. Wart świątynie – greckokatolicka (gotycka) historii ze Stowarzyszenia Historyczno- uwagi jest ratusz miejski z zegarem – pa- oraz rzymskokatolicka (neogotycka). -Kolekcjonerskiego Ziemi Górowskiej miątką po stacjonujących tu w XVIII w. Ta pierwsza pobudowana w XIV wieku „Dreyse”. Szkoda tylko, że umieszczona grenadierach. Rynek otaczają neogotyc- jako kościół katolicki, w okresie refor- na tak niewielkiej powierzchni w piw- kie kamieniczki – czasem nieodrestau- macji stała się kościołem ewangelickim, nicy budynku miejscowej przychod- rowane, ale to tylko dodaje im uroku. by w roku 1980 zostać cerkwią grec- ni. A tuż obok znajduje się niewielki Na obrzeżach zachowały się XIV-wiecz- kokatolicką. We wnętrzu znajdują się cmentarz żydowski z XIX wieku z ok. ne fragmenty murów obronnych. W po- fascynujące freski Jerzego Nowosiel- skiego, a na suficie – piękne malowidła z 1660 roku. W 2003 roku cerkiew pozyskała na swoje cele budynek dawnej pastorówki kościoła ewangelickiego, w którym w lutym 1807 roku nocował Napoleon Bonaparte. (www.gorowoilaweckie.pl). W Górowie znajdują się dwa muzea. Pierwsze to Muzeum Gazownictwa (jedyne w regionie), otwarte w 1994 roku. Uruchomiono je w budynku starej gazowni z 1908 roku zbudowanej na Górze Zarazy – miejscu pochówku kilkuset osób zmarłych w 1710 roku podczas epidemii dżumy. Eksponaty mogą zainteresować każdego. Drugi obiekt to powstałe w 2015 roku Mu- zeum Miejskie, gromadzące tysiące eksponatów z II wojny światowej. Jest 3. 2. Ratusz, 3. Muzeum Gazownictwa / fot. Stanisław Harajda (2) tu broń i ekwipunek żołnierzy polskich,

/ 37 4.

bliżu, wokół Stawu Garncarskiego, park To miasteczko jedyne w swoim rodzaju. from other regions of Poland including rekreacyjno-sensoryczny, w którym Ma swoją bogatą historię i niepowta- inhabitants of Wilno and in addition mieszkańcy mogą wspólnie spędzać czas, rzalną atmosferę wielokulturowego almost 5 thousand Ukrainians arrived integrować się i rozwijać swoje pasje. tygla. Warto je poczuć. Nie ma takiego in the town during the operation ‘Vis- Największym budynkiem miasta jest drugiego. tula Action’. Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Although, Evangelicalism was the Nauczania, w którym kultywowana jest dominant religion in Górowo Ilaweckie historia ukraińsko-łemkowskiej mniej- there was a Roman Catholic impact at szości narodowej. Spacerując uliczkami that time from Varmia situated 13 km miasteczka, często można usłyszeć język THREE RELIGION away from the town. In 1947 a signifi- wschodnich sąsiadów. Warte odnotowa- CRUCIBLE cant number of Greek Catholics arrived nia są dwie imprezy: Festiwal Polskich in Górowo Iławeckie but, their religion Miast Cittaslow (29 czerwca 2019 – Górowo Iławeckie is a small town of was subjected to various repressions. It www.cittaslowpolska.pl) oraz coroczna about 5000 inhabitants situated close to was only at the end of 1956 when the Ekołomyja (3 sierpnia 2019 – Facebook). the border of the Russian Kaliningrad religion slowly began to live a life of its W pobliżu znajduje się bociania wieś – oblast. It is located a little off the beaten own although at the beginning holy Żywkowo – oraz granica z Obwodem track so rarely visited by tourists, what masses for Greek Catholics were per- Kaliningradzkim z widoczną w Bagra- is a pity, since the place is worth seeing. formed in the Roman Catholic church. tionowsku cerkwią. Przez miasto biegnie It was established in 1335 in the tribal Today there are two churches in the szlak rowerowy Green-Velo. area of ancient Prussian Natanga. The town, a gothic Greek Catholic church Nie możemy jednak opuścić Góro- German name Landsberg meaning’ and a neo – gothic Roman Catholic wa bez wizyty w restauracji Natangia land mountain’ was translated after church. The first one was built in 14th (Facebook), która słynie nie tylko ze World War II into Górowo with an century as a catholic church but that wspaniałej kuchni ukraińskiej, niemiec- additional ‘Iławieckie’ from the former was changed into an Evangelic church kiej czy litewskiej (polecane są tu szcze- county capital Prussian Iławka, today during the 16th century Reformation gólnie łężnie, garandżole i cepeliny), ale Begrationowski. In 1945 the German and then in 1980 it became a Greek też – a może przede wszystkim – prze- inhabitants fled the town and they were catholic church. Inside the church

sympatycznej obsługi. then replaced with Polish inhabitants there are fascinating frescos by Jerzy 4. Mniejszosć Ukraińska / fot. arch. Urząd Marszałkowski

/ 38 POLECAMY WE RECOMMEND

5. 6.

7. 8. 9.

Nowosielski and beautiful paintings the ‘History-Collectors’ Association and Ukrainian – Lemko history is cul- dating back to 1660 on the ceiling. In of Górowski Land ‘Dreyse’. It is a pity tivated and it is the biggest building in 2003 the church was enriched with that the exhibits are located in a tiny town. While walking in the streets you an old Parish building so called ‘Pas- cellar in the building of the local health can hear the language of our eastern torówka’ where Napoleon Bonaparte centre. Close to the health centre there neighbors. You should pay attention stayed for a night in February 1807. is a small Jewish graveyard dating back to two events – Polish Cittaslow Town (www.gorowoilaweckie.pl). to the 19th century with 20 gravestones Festival, 29th of June 2019-www.cit- There are two museums in Górowo in Hebrew and German language. The taslowpolska.pl and the annual Ekoło- –The Gas Works Museum and The two museums are open to you after myja, 3rd of August 2019 – Facebook. Town Museum. The Gas Works is the earlier arrangement and, the museums Not far away from Górowo Iławeckie only one of its kind in the region and have Facebook accounts. there is the storks’ village Żywkowo was opened in 1994 in the building of Górowo Iławeckie with its preserved and the border with Kaliningrad the old gasworks which dates back to historical, medieval urban layoutand Oblast with a church over the border 1908. The old gasworks was built on an oval shaped market place. The town in Bagrationowsk visible. The bicycle Plague Mountain – a burying place of hall with its clock, a souvenir existed route Green Velo also goes through hundreds of people who died in 1710 after grenadiers stationing in 18th the town. during the bubonic plague. This exhi- century is worth visiting. The market We cannot leave Górowo without pay- bition has universal appeal. The Town is surrounded by neo-gothic buildings ing a visit to the Natangia restaurant Museum where you can see exhibits which are sometimes not restored but, (facebook) which is not only famous from World War II was opened in it just gives them more charm and for delicious Ukrainian, German and 2015. You can see weapons and military a lived-in look. The fragments of the Lithuanian cuisine but also its friendly equipment of Polish, Soviet and Ger- defensive walls dating back to 14th staff. man soldiers. There are guns, panzer- century preserved in the outskirts. Not It is a unique town with a rich history faust, Mauser rifles, Kalashnikov rifles, far away around Garncarski pond there with the great atmosphere of a multicul- parts of armoured vehicles, boards, is a recreational-sensory park where tural crucible. It is worth feeling it as there flags and cameras. This unique col- the locals can spend time together and are not many other places like this. lection was created thanks to the hard develop their passions. In the local /

5. Ikonostas w Cerkwi / fot. arch. Urząd Marszałkowski, 6. Muzeum Miejske / fot. Stanisław Harajda, Mechanizm 7. zegara na wieży ratusza / fot. arch. Urząd Marszałkowski, nocował 8. „Tu Napoleon” / fot. Stanisław Harajda, Cmentarz 9. Żydowski / fot. Stanisław Harajda work of local history enthusiasts from school Ukrainian language is spoken Opracowanie / By Stanisław Harajda

/ 39 EkoMuzeum KRAINY KANAŁU ELBLĄSKIEGO

Coraz częściej podróżując po Polsce i świecie, chcemy nie tylko oglądać atrakcje i smakować dania wymieniane na pierwszych miejscach przewodnikowych zestawień, ale przede wszystkim pragniemy obcować z lokalną historią i kulturą oraz sięgać po niszowe specjały kulinarne.

aki sposób zwiedzania umoż- Podstawowym założeniem ekomuze- rękodzieła, uczestnictwo w pracach liwiają ekomuzea, zwane rów- ów jest uczestniczenie zwiedzających typowo rolniczych, wędrowanie te- nież muzeami rozproszonymi. w wydarzeniach przez nie kreowanych. matycznymi ścieżkami edukacyjnymi TPołożone na określonym obszarze, Oprócz zwiedzania, ekomuzea oferują i wiele innych. Tym samym obszary tworzą sieć złożoną z rozsianych obiek- także możliwość degustacji lokal- takie idealnie spełniają oczekiwania tów przyrody, kultury i historii, sta- nych produktów kulinarnych, kursy wobec zwiedzania rozumianego jako

nowiących żywą i działającą kolekcję. i warsztaty garncarskie lub innego doświadczanie. fot. arch. ŻOE (1)

/ 40 POLECAMY WE RECOMMEND

w dalsze zakątki świata. Zaprojektował właściciele pomagają zaplanować trasę, 5 pochylni, które miały za zadanie zni- opowiadają o regionie i miejscach war- welować różnicę poziomów wody sięga- tych odwiedzenia. jącą łącznie około 100 m. Współcześnie Gdyby pływanie stało się już zbyt mo- system pochylni jest wykorzystywany notonne, można na lądzie przenocować turystycznie; pozwala delektować się np. w Zajeździe Pod Kłobukiem, który podczas rejsu przyrodą i zachwycić roz- obok przepięknych komnat, słynie wiązaniami hydrotechnicznymi, które z pysznego jedzenia, albo w zabytko- przetrwały wiele dziesiątek lat. Czterech wym Dworku w Soplach. przewoźników, oferuje rejsy o różnym To właśnie w Kłobuku w latach 40 czasie trwania: Żegluga Ostródzko-El- XIX w. mieszkał i pracował inż. Georg bląska – www.zegluga.com.pl, Bursz- Jacob Steenke – budowniczy Kanału tyn – www.statkiempotrawie.com, Elbląskiego. Obok zabytkowej wartości Cyranka – www.statki.ostroda.pl, Zefir dodanej tego miejsca, nie sposób po- – www.zefir.ostroda.pl minąć restauracji, która kusi daniami Po kanale pływać można również na kuchni warmińskiej i oberlandzkiej. barce turystycznej, do żeglowania którą Oparta jest na sezonowych produktach – uwaga – nie są potrzebne żadne spe- od lokalnych dostawców. Na miejscu cjalne uprawnienia! Wystarczy krótkie koniecznie trzeba zajrzeć do sklepiku przeszkolenie i na wyprawę jedną barką z miejscowymi produktami i pamiątka- może się wybrać do 10 osób. Taki rejs mi. – www.klobuk.pl (szerzej o Zjeździe jest doskonałą okazją na spotkanie Pod Kłobukiem pisaliśmy w nume- z dziewiczą naturą, z ciszą i spoko- rze 94 na str. 59 – przyp. red.) jem. Emocje towarzyszące przecho- Jeżeli z kolei chcecie odpocząć od zgiełku dzeniu przez pochylnie pozostają na i pędu życia, wyłączyć telefon, komputer, długo w pamięci. Barkę można wy- telewizor, warto zatrzymać się w za- pożyczyć w firmie Good Time Char- ciszu XIX-wiecznego Dworku Sople. ter (www.goodtimeczarter.pl), której Ten, otulony parkiem obiekt jest ideal-

W województwie warmińsko-ma- Gdyby pływanie stało się już zbyt zurskim doskonałym przykładem wykreowanego ekomuzeum jest obszar monotonne, można na lądzie przenocować Krainy Kanału Elbląskiego. Jego osią np. w Zajeździe Pod Kłobukiem albo jest znany na całym świecie Kanał Elbląski. Wokół tej atrakcji skupia się w zabytkowym Dworku w Soplach. ponad 20 podmiotów, które sukce- sywnie przechodzą certyfikację i tym samym zaczynają działać w systemie ekomuzuealnym. Zachęcając Was do zwiedzania, na po- czątek podróży po ekomuzuem polecę podróż po wodach Kanału Elbląskiego. To przecież jedyna na świecie funkcjo- nująca konstrukcja, gdzie statki „płyną” po trawie i przemieszczają się przez kolejne pochylnie szynowe, korzystając z siły przepływu wody. Jak to się stało, że właśnie tu powstał taki ewenement na międzynarodową skalę? Otóż ponad 150 lat temu pruski inżynier Georg Jacob Steenke umożliwił mieszkańcom zamieszkującym w głębi lądu spław

fot. Jakub Obarek (1) ich naturalnego bogactwa, drewna,

/ 41 ECO MUSEUM IN THE LAND OF THE ELBLAG CANAL While travelling in Poland or around the world we usually want to see not only attractions and taste the best local food but we also want to learn about local history and culture.

Eco museums also known as ‘dispersed museums’ allows you to do some sight- nym miejscem do oddania się lekturze, z użyciem zbawiennych ślimaczych seeing the way you like to. They are na przykład o historii budowy Kanału produktów i do zakupu wyjątkowych located in a particular area and consist Elbląskiego – www.dworeksople.pl. kremów. A jeśli spotkacie na farmie of a network of attractions including, Warto też wspomnieć, że w pobliżu pana Grzegorza – współwłaściciela – to nature, culture and places of historical pochylni Buczyniec, pierwszej pochyl- koniecznie zapytajcie go o wyścigi śli- interest. The basic idea behind eco ni na kanale, w miejscowości Krasin, maków – www.bistroslimaka.pl (szerzej museums is that visitors participate in funkcjonuje ślimacza farma Snails o Bistro Ślimaka pisaliśmy w numerze the itinerary created by themselves. In Garden. W tym miejscu doznać moż- 93 na str. 56 – przyp. red.). addition to sightseeing, eco museums na nowych wrażeń kulinarnych za Kanał można pokonać także kajakiem, offer the possibility of tasting local culi- sprawą ślimaków z Krainy Kanału a i dla fanów wycieczek rowerowych nary products, taking part in handicraft Elbląskiego. Potrawy przyrządzane są wśród przyrodniczo-historycznych oso- courses and workshops, participating in według autorskich receptur właścicieli, bliwości i pięknego krajobrazu też się typical farm work, wandering on theme których książkowy zbiór został bardzo coś znajdzie. A co konkretnie? – zapra- educational paths and a lot more too. wysoko oceniony w kulinarnym świecie. szam po więcej informacji na strony: That’s why such areas are ideal for hands- W sercu farmy powstał dom w kształcie on sightseeing. ślimaka, którego ściany wykonano z gli- www.krainakanaluelblaskiego.pl/ekke A good example of an eco museum is ny i słomy. Panie i Panów zachęcam do www.kanalelblaski.eu the region around the Elblag Canal in poddania się zabiegom kosmetycznym www.goscincenaszlaku.pl Varmian-Masurian voivodship. Known around the world as the Elblag Canal, its hub and 20 other local attractions belong to the local eco musuem system While encouraging you to go sightseeing also highly recommended is a cruise on the Elblag Canal. The Canal is believed to the only one of its kind in the world functioning where ships ‘sail’ on grass and move through slipways using just the power of flowing water. How did it happen that it is here where the world phenomenon was built? 150 years ago a Prussian engineer George Jacob Steenke offered local foresters living inland the chance to transport their cargos of wood and other raw materials to the Baltic sea and then on to

further parts of the world. He designed fot. arch. Snails Garden (2)

/ 42

5 ramps that mitigate the difference in If sailing becomes too peaceful, you can the land of the Elblag Canal. The dishes water levels. Today, it is used mainly for stay for a night in Kłobuk Roadhouse are prepared on the basis of owners’ recreational purposes and on a cruise which is famous for its beautiful bed- original recipes. Their own award-win- you can admire the unique nature and rooms and great food or in the historic ning cookery book with original recipes hydro technical engineering solutions Manor in nearby Sople. is highly valued in the culinary world. that have been preserved and main- It is in Kłobuk where George Jacob At the heart of the farm there is a house tained. Four carriers offer cruises pro- Steenke – the brains behind the Elblag in the shape of a snail with walls made viding different conditions. For more Canal lived and worked in the 1840s. from clay and straw. We also encourage information contact: Żegluga Ostródz- Apart from several attractions there is you to try cosmetics made from snail ko-Elbląska – www.zegluga.com.pl, a restaurant with Varmian and Ober- serum, there you can buy face, hand Bursztyn – www.statkiempotrawie.com, landzki cuisine. It is based on seasonal and body creams made on site. If you Cyranka – www.statki.ostroda.pl, Zefir products from local producers. You must meet Grzegorz the owner you can ask – www.zefir.ostroda.pl. go to the shop too with local products him about the different kinds of snails You can also sail yourself on a pleas- and souvenirs too. – www.klobuk.pl he farms – www.bistroslimaka.pl (More ure craft along the Elblag Canal and (More about Kłobuk Roadhouse in No 94 about Snail Bistro in No 93 on page 56). moreover it is not restricted, you just on page 59). You can travel in the land of Elblag Ca- need some local knowledge and up to If you want to relax from the hustle and nal by canoe or by bike surrounded by 10 people can sail on a pleasue craft. bustleof modern life, turn the phone, natural history and beautiful landscape. Such a cruise is a good opportunity to tv, computer off and it is worth staying More information on: experience pristine nature in peace and in the 19th century Manor in Sople. tranquility. Memories of you passing An ideal place to relax and maybe read www.krainakanaluelblaskiego.pl/ekke through the slipways will probably about the local attractions surrounded by www.kanalelblaski.eu be lasting. Another option is to rent nature – www.dworeksople.pl www.goscincenaszlaku.pl a barge from the Good Time Charter It is worth mentioning that near company – www.GoodTimeCharter.pl Buczyniec slipway close to the village of / – whose owners will help you plan the Krasin there is a snail farm called ‘Snails Opracowanie / By Justyna Szostek, route, talk about the region and places Garden’. Here y ou can have new culi- przy współpracy ze / in co-operation with worth visiting. nary experience thanks to snails from Stanisławą Pańczuk fot. arch. ŻOE (1)

/ 44 POLECAMY WE RECOMMEND

Z PRZEWODNIKIEM Zwiedzanie z przewodnikiem kojarzy Wam się z nudną? Czas zmienić zdanie! A sposobem na to może być wzięcie udziału w jednej z wycieczek z przewodnikiem organizowanych w wielu mazurskich i warmińskich miastach. Cieszą się one ogromnym powodzeniem wśród turystów – grupy niejednokrotnie liczą nawet kilkadziesiąt osób. Żeby skusić Was jeszcze bardziej, dodamy, że udział w nich jest bezpłatny!

/ 45 1.

2. Free Tour w Olsztynie

W stolicy regionu, Olsztynie, wycieczki organizowane są przez Biuro Promocji i Turystyki Urzędu Miasta i Miejską Informację Turystyczną. Odbywają się w każdą sobotę – od początku czerwca do końca września. Początek wycieczki: godzina 16.00. Spotykamy się przed wejściem do Miejskiej Informacji Tury- stycznej przy ulicy 1 Maja. Wycieczka trwa około dwóch godzin i kończy się parę minut przed 18.00 w Olsztyńskim Planetarium, by dać chętnym możli- wość udziału w wieczornym seansie. Dla uczestników wycieczki bilety na następnie wzdłuż rzeki Łyny przez Park seans są w promocyjnej cenie. Trasa wie- Centralny i dalej do Planetarium. Informacje: dzie wokół olsztyńskiego starego miasta W Olsztynie można wziąć też udział www.visit.olsztyn.eu tak, aby wskazać najważniejsze zabytki w tematycznych wycieczkach z prze- www.facebook.com/mit.olsztyn/ oraz przybliżyć turystom najciekawsze wodnikiem PTTK pod hasłem „Prze- www.aktywnie.olsztyn.eu/dyscyplina/

informacje o historii i atrakcjach miasta, wodnik Czeka”. przewodnik-czeka Zamek1. w Olsztynie / fot. arch. UM Olsztyn, 2. Zamek w Olszynie / fot. arch. UM Olsztyn

/ 46 POLECAMY WE RECOMMEND

Sobota z przewodnikiem w Elblągu 3. 4. Koło Przewodników i Pilotów Tu- rystycznych im. R. Gierzyńskiego, 5. działające przy PTTK Oddział Ziemi Elbląskiej, już od dziewięciu lat prowadzi wyjątkowy cykl wycieczek pod hasłem „Sobota z przewodnikiem PTTK”. Tematem przewodnim wycieczek, które są realizowane w formie bezpłatnych spacerów dla każdego chętnego, jest historia, zabytki, legendy, przyroda, a także mnóstwo nieznanych ciekawostek związanych z najstarszym miastem województwa.

Informacje: www.pttk.elblag.com.pl www.facebook.com/PTTKElblag www.facebook.com/elblagwformie/ www.elblag.eu

Tajemnice starej Ostródy

Wycieczki z przewodnikiem są organizowane w Ostródzie w weekend majowy, a następnie w każdą sobotę – od czerwca do końca września. Star- tujemy o godzinie 13.00 z dziedzińca ostródzkiego zamku, a w trakcie zwiedzania odwiedzamy muzeum oraz wchodzimy na wieżę widokową kościoła przy ul. Sienkiewicza. Trasę pokonu- jemy w około dwie godziny, w czasie których poznacie historię miasta i jego najciekawsze tajemnice.

Informacje: www.facebook.com/ przewodnicypomazurach 7. 8. 3. arch. PTTK Elbląg, 4. Brama targowa w Elblągu / fot. M. Achtel, 5. arch.6. PTTK arch. UM Elbląg Ostróda, arch. 7. ZMSP, 8. arch. UM Ostróda www.mazury-zachodnie.pl

/ 47 9.

Przez Iławę zurskich miejscowości – miasto wła- lach architektonicznych znajdują się ściwie nie zostało zniszczone podczas wzdłuż głównej osi staromiejskiej, z przewodnikiem II wojny światowej. Dlatego można wyznaczanej przez ulice: Warszawską, W Iławie wycieczki odbywają się tu poczuć atmosferę wschodniopru- Królewiecką oraz Roosevelta. Space- w każdą sobotę wakacji. Startujemy skiego miasteczka. Historyczny ratusz rując wzdłuż brukowanej ulicy, warto przy Ratuszu Miejskim w Iławie o go- z 1824 roku jest drugim najstarszym spoglądać w górę w kierunku fasad, dzinie 11:00. Tematyka spacerów jest na Mazurach. Specyfika mrągowskich które charakteryzują się wieloma deta- różna – od początków historii miasta spacerów z przewodnikiem polega lami architektonicznymi. i dawnych sposobów spędzania w nim na tym, że na przykładzie zabudowy wakacji, poprzez słynnych mieszkań- można uczyć się historii architektury. Informacje: ców, leśną ścieżkę dydaktyczną czy Zabytkowe kamienice w różnych sty- www.it.mragowo.pl wyprawę na Wyspę Wielka Żuława, po spacery szlakiem Pana Samocho- 10. dzika, restauracji i kawiarń dawnej Iławy czy trasą legend i podań.

Informacje: www.it-ilawa.pl www.facebook.com/itilawa www.ilawa.pl www.facebook.com/miastoilawa www.facebook.com/ilawainspiruje

Spacerem przez historyczne Mrągowo Lokalna Organizacja Turystyczna „Ziemia Mrągowska” co roku, podczas majówki, organizuje bezpłatne zwiedzanie miasta dla turystów. Mrą- gowskie spacery są o tyle ciekawe, że – w odróżnieniu od innych ma-

/ 48 POLECAMY WE RECOMMEND

monuments and bring information Through Iława about history and city attractions closer URBAN TRIPS to the people. Then the route takes them with a Guide WITH A GUIDE along the Łyna river through Central The trips in Iława take place every satur- Park to the planetarium. In Olsztyn you day in summer. They start at the Town Do you associate sightseeing can also take part in theme trips with Hall at 11:00 a.m. and there are various with a guide with boredom? a PTTK guide called ‘A guide awaits’. theme trips on offer such as: the town’s If so, it’s time to set this straight history’s starting point, old ways of and the way to do this is to take Information: spending holidays in the town, famous part in a trip with a guide or- www.visit.olsztyn.eu inhabitants, forest educational trails, an ganised in various Vamian and www.facebook.com/mit.olsztyn/ expedition to Wielka żuława island, Pan Masurian towns. The trips are www.aktywnie.olsztyn.eu/dyscyplina/ Samochodzik walking tours, restau- very popular among tourists and przewodnik-czeka rants and cafes of old Iława and legend locals, sometimes a group con- and folk tales tours too. sists of dozens of people. In order to make it more tempting, par- Saturday with Information: ticipation is free of charge. www.it-ilawa.pl a Guide in Elblag www.facebook.com/itilawa 9. Iława9. nocą / fot. arch. UM Iława The Association of Tour Guides’ im. www.ilawa.pl R. Gierzyńskiego’, PTTK Elblag Land www.facebook.com/miastoilawa Section has been organizing a unique www.facebook.com/ilawainspiruje series of trips called ‘Saturday with a PTTK guide’ for 10 years. The main themes of the trips, which are organised Walking Tour in the form of free of charge walk, are his- through Historic tory, monuments, legends, nature as well as numerous other curiosities connected Mrągowo with the oldest town of the voivodship. Every year the Local Tourist Organisa- tion ‘Mrągowo Land’ organises free of Information: charge walking town tours during the www.pttk.elblag.com.pl long May weekend. Mrągowo walking www.facebook.com/PTTKElblag tours are interesting because the town 11. www.facebook.com/elblagwformie/ did not undergo any destruction in www.elblag.eu World War II. That’s why you can feel the original atmosphere of an old east Free Tour Prussian town. The historical Town Hall Mysteries of old dates back to 1824 and, it is the second Olsztyn oldest town hall in Masuria. The walk- Ostróda ing tours with a guide let you learn the In the regional capital Olsztyn, the trips In Ostróda trips with a guide are or- history of the architecture of Mrągowo are organised by The Promotion and ganised during the long May weekend buildings. Historic buildings in differ- Tourism Office of Olsztyn City Hall and then on every Saturday from June ent architectural styles can be found and Urban Tourist Information Office. to the end of September. They begin at along the main town streets such as: The trips start at 4 p.m. and the meet- 1 p.m from the courtyard of Olsztyn Warszawska, Królewiecka and Roosevelt ing point is in front of the entrance of castle and you will visit the museum and streets. While walking along cobblestone the Urban Tourist Information Office ascend the viewing tower of the church street, it is worth looking at the facades at 1 Maja street. The trip lasts about at Seinkiewicza street. Along the 2 hour of the buildings which are characterised 2 hours and finishes a few minutes to route you learn some history of the town by numerous architectonic details. 6 p.m. In Olsztyn the Planetarium gives and its most interesting secrets. visitors a chance to participate in the Information: evening screening. Trip participants can Information: www.it.mragowo.pl get tickets at a discount price. The route www.facebook.com/ / takes participants around the old town przewodnicypomazurach/ Opracowanie / By:

10. Mrągowo10. / fot. arch. IT Mrągowo, Iława 11. / fot. arch. UM Iława of Olsztyn to show the most important www.mazury-zachodnie.pl Kamila Górecka-Kirwiel, Justyna Szostek

/ 49 / 50 REGIONALNE ROZMAITOŚCI REGIONAL VARIETY baczcie to koniecznie! to baczcie ludowej. Zo sztuki miłośniczka oraz ręcznych robótek rodzaju wszelkiego i propagatorka specjalności dwóch pedagog hafciarstwo, koronkarstwo, tkactwo, w zawodach czeladniczka instruktorka rękodzieła artystycznego, – Krajewska Marta jest cudów tych Autorką wyjątkowego. coś naprawdę stanowią zdjęcia) ze haftem czy kiem wido mazurskim (np. z pięknym projektu indywidualnego zamówienia a nawet i roślinnymi, mi z możli-wością kwiatowy z motywami wzorami nymi haftowa ręcznie ozdobione pierścionki kolczyki, broszki, medaliony, Wisiorki, z haftem. Biżuterię zobaczcie niecznie ko dzień, co na do noszenia nej ozdoby pięk prostu po albo z Warmii i Mazur Jeśli szukacie unikalnej pamiątki Biżuteria z haftem Biżuteria ------facebook.com/bizuteria.z.haftem of art! works her amazing and it’s so embroidery and a lacemaking weaving, as: such professions a and handicrafts artistic of instructor an is She wonders, also such of author the is Krajewska Marta special. embroidered something photo with or an landscapes Masurian beautiful with artwork to order tailor-made ity possibil the also is There motifs. plant and flowery with embroidered patterns hand with rings earrings, brooches, medallions, pendants, get Here you can Jewellery. Embroidery see you must day, every to wear jewellery beautiful or some Masuria Varmia and from for a looking you are If Embroidered jewellery unique souvenir souvenir unique must to see her her to see must professional in in professional - Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Rolnictwa Ministerstwa Tradycyjnych Produktów Listę na sany i inne tereny chronione),Romincka wpi (Puszcza 2000 NATURA z obszaru Garbatych Mazur Miód wielokwiatowy oraz Góra) Tatarska rezerwatu terenie (na Unię Europejską przez chronionym w obszarze pozyskiwany Tatarski, Miód jest pasieki produktów sztandarowych ze Jednym Powiśle. Mazury Warmia Kulinarnego Dziedzictwa certyfikat dają posia kwiatowy i pyłek Miody pszczele. produkty rozmaite tu Powstają larstwa. z nowoczesnym postrzeganiem pszcze czasowe doświadczenie, połączone i ponad tradycję tu wykorzystuje się pracy W codziennej pokoleń. trzech istniejąpowiatu gołdapskiego od ponad z malowniczego Mazur Miody Pasieki Miody Mazur - - - -

fot. arch. Biżuterię z haftem (1), arch. Miody Mazur (1) POLECAMY WE RECOMMEND

Masur Honey nietuzinkowe prezenty i oryginalne Masur Honey Apiary in the picturesque pamiątki regionalne. Z racji tego, że Gołdap region has existed for three galeria funkcjonuje przy restauracji, generations. Tradition and timeless expe- możecie połączyć obcowanie ze sztuką rience combined with a modern touch of z pysznym posiłkiem. apiculture is used in the every day work. A wide range of apiculture products are Mazury Art Gallery made here and the honey and pollen have A gallery of regional souvenirs Mazury a certificate of authenticity of the Culi- Art in Szczytno which is situated close nary Heritage of Varmia Masuria and to the ‘Niebieski Zaułek’ restaurant. It Powiśle. There are two flagship products is a place for those who value original such as: Tatar honey which is obtained and unique objects with soul. You can in the area of the Tatar Mountain reserve admire and buy ceramic, sculptures protected by the European Union and and jewellery made by local artists and Mixed Flower Mazury Garbate Honey craftsmen. You will find unique gifts and from NATURA 2000 area in the the original regional souvenirs. Seeing that Romnicka Forest and other protected the gallery is located near the restaurant areas that are on the List of Traditional you can join contact with art with a de- Products of the Ministry of Agriculture licious meal. and Rural Development. www.mazuryart.pl www.miodymazur.pl Octownia Galeria MazuryArt z Olsztynka

Galeria Pamiątek Regionalnych Mazu- Swój charakterystyczny smak octy Vinegar from Olsztynek ryArt działa w Szczytnie przy restauracji OCTIM zawdzięczają tradycyjnemu OCTIM vinegar has a characteristic „Niebieski Zaułek”. Jest to miejsce dla sposobowi wytwarzania w kadziach taste thanks to a traditional method wszystkich tych, którzy cenią orygi- modrzewiowych w oparciu o spraw- of production in larch vats on the basis nalne i niepowtarzalne przedmioty dzone receptury z Warmii i Mazur. of a popular recipe from Varmia and z duszą. Tu można podziwiać oraz Do ich produkcji wykorzystywane są Masuria. The highest quality products kupić ceramikę, rzeźby i biżuterię, wy- najwyższej jakości surowce – m.in. like, apples, mead and white spirits konane przez lokalnych artystów i rę- jabłka, spirytus czy polski miód. Wśród are used in its production. Among the kodzielników. Znajdziecie tu również palety produktów na szczególną uwagę wide range of local products, ecological zasługuje ekologiczny ocet jabłkowy apple vinegar is worth paying attention – produkowany wyłącznie z polskich to as it is made only from preservative jabłek, bez konserwantów, uzyski- free Polish apples, derived from the wany poprzez naturalną fermentację natural process of apple wine fermen- wina jabłkowego. Ocet ten otrzymał tation. This vinegar was awarded in wyróżnienie w konkursie Złoty Me- the competition – The Gold Medal of dal targów Worldfood Poland 2019. Worldfood Poland exhibition 2019. Wśród gamy octów odnajdziemy także: There are also other vinegars such as ocet balsamiczny, spirytusowy, winny balsamic vinegar, spirit vinegar, wine z wina białego i czerwonego, słodo- vinegar from white and red wines, malt wy oraz ocet ekologiczny cydrowy. vinegar and ecological cider vinegar. In Oprócz tego OCTIM wytwarza także addition, OCTIM produce mustard, musztardę, ketchup, chrzan i rozmaite ketchup, horse radish and various przetworzy warzywne. Na stronie vegetable products. On the internet site internetowej producenta znajdziecie nie you can find not only all products to tylko wszystkie produkty, które można buy but also interesting recipes. też kupić online, ale również ciekawe

fot. arch. Galeria MazuryArt arch. (1), OCTIM (1) przepisy z ich wykorzystaniem. www.octim.com.pl

/ 51 1. MRĄGOWO – miasto ludzi aktywnych

Mrągowo to mazurskie miasteczko otoczone zielenią lasów i błękitem wód jezior, znane dobrze w Polsce oraz poza granicami kraju – między innymi ze względu na imprezy festiwalowe organizowane od lat w przepięknie położonym nad samym jeziorem Czos amfiteatrze. Ale imprezy to nie wszystko, choć z tego miasto słynie. Mrągowo, jako jedno z nielicznych miast na Mazurach, może pochwalić się oryginalnym Starym Miastem, a także licznymi atrakcjami

turystycznymi w samej miejscowości, jak i w najbliższej okolicy. Amfiteatr1. / fot. arch.Urzędu Miasta Mrągowo

/ 52 ATRAKCJE ATTRACTIONS

Miasto łorusi, Ukrainy, Łotwy i Czech. Z racji ku k. Piecek. Zabytkowe kamienice, organizowania tu tak licznych imprez utrzymane w różnych stylach architek- festiwali i imprez o wysokiej randze, miejscowość aż tonicznych, znajdują się wzdłuż głównej kulturalnych dwukrotnie (w latach 2009 i 2011) otrzy- osi staromiejskiej, wyznaczanej przez mała certyfikat Warmińsko-Mazurskiej ulice: Warszawską, Królewiecką oraz Co roku w Mrągowie odbywa się szereg Regionalnej Organizacji Turystycznej Roosevelta. Brukowane trakty odzwier- imprez: Mazurska Noc Kabaretowa, „Mrągowo – festiwalowe miasto”. ciedlają atmosferę dawnego mazurskiego Piknik Country, Festiwal Kultury Kre- miasteczka, tworząc niezapomniany sowej czy Mazurski Festiwal Operowy klimat. Jednym z najstarszych, dobrze Belcanto. Mazurska Noc Kabaretowa Oryginalne zachowanych budynków jest kamienica jest organizowana w amfiteatrze już od przy ul. Mały Rynek. Od 1819 roku 1999 r. Publiczność może podziwiać Stare Miasto mieści się tu apteka „Pod Orłem”. występy największych gwiazd polskiej Mrągowo, w odróżnieniu od innych sceny kabaretowej oraz najlepszych mazurskich miejscowości, właściwie nie wykonawców muzyki rozrywkowej. doznało zniszczeń w trakcie II wojny Moc atrakcji Piknik Country co roku przyciąga światowej; można tu poczuć prawdziwą tysiące fanów, którzy na kilka dni od- atmosferę wschodniopruskiego mia- w mieście i okolicach mieniają oblicze miasta. Westernowe steczka. Historyczny Ratusz z 1824 roku Mrągowo i jego okolice obfitują w miej- stroje, motocykle, samochody terenowe jest drugim najstarszym na Mazurach, sca idealne do wypoczynku i rekreacji. i osobowe oraz pojazdy konne widocz- stanowiąc do dziś wizytówkę miasta. Alejki, ukwiecone skwery, galeria ka- ne są wtedy praktycznie wszędzie. Tę Mieści się tu oddział Muzeum Warmii miennych rzeźb pod gołym niebem, wyjątkową atmosferę można poczuć i Mazur. Po wojnie przy Ratuszu miała parki, promenada wzdłuż jeziora Czos przez cały rok, odwiedzając Mrongoville swój postój mrągowska dorożka, którą – każde z tych miejsc zachęca do spa- Family Town – park rozrywki w stylu powoził repatriant z Wilna, Michał cerów. Warto zatrzymać się na molo, Dzikiego Zachodu. Z kolei Festiwal Symonowicz. Obok budynku mie- poobserwować wodne ptactwo, ża- Kultury Kresowej przyczynia się do ści się – starsza od Ratusza – Strażnica glówki, łódeczki pływające po jeziorze prezentacji artystycznej przeszłości i tra- Bośniacka, w której w latach 1770–1792 i festiwalowy amfiteatr. W upalne dni dycji Polaków zamieszkałych na byłych stacjonował 9 Pułk Bośniaków. Obec- spacerowicze znajdą ochłodę nad Jezior- Kresach. Biorą w nim udział polskie nie jest tu Izba Pamięci poświęcona kiem Magistrackim, przy mrągowskich zespoły folklorystyczne, chóry i kapele niemieckiemu pisarzowi – Ernstowi fontannach na placu PCK i placu Wy- oraz indywidualni twórcy z Litwy, Bia- Wiechertowi, urodzonemu w Piersław- zwolenia, w Parku Lotników, na plażach

2. 2. Amfiteatr / fot. arch.Urzędu Miasta Mrągowo

/ 53 3. 4.

oraz przy Źródełku Miłości. Rodziny z dziećmi mogą aktywnie i miło spędzić WYBRANE WYDARZENIA / SELECTED EVENTS czas na miniprzystani żeglarskiej – Ekomarinie – boiskach typu Orliki, • 21 Czerwca/June 2019 – DISCO POLO MEGA FESTIWAL w parku linowym przy Mrongoville czy • 22 Czerwca/June 2019 – MRĄGOWO HIP HOP FESTIWAL na placach zabaw, których w miastecz- • 28–30 Czerwca/June 2019 – DNI MR ĄGOWA ku nie brakuje. Zimą Góra Czterech / Mrągowo Days Wiatrów stanowi idealne miejsce dla • 29 Czerwca/June 2019 – MEGA DANCE SHOW FESTIWAL miłośników narciarstwa Interesująco • 6 Lipca/July 2019 – 21. MAZURSKA NOC KABARETOWA prezentuje się również Ferma Jelenio- / 21. Masurian Cabaret Night watych w Kosewie Górnym – warto • 19–21 Lipca/July 2019 – MISTRZOSTWA POLSKI wybrać się na spacer wśród pasących się W KOLARSTWIE GÓRSKIM XCO / XCR swobodnie danieli i jeleni. W bliskiej / Polish Championship in mountain biking XCO / XCR okolicy znajduje się także gotycki kościół • 20 Lipca/July 2019 – 4 MAZURSKI FESTIWAL w Szestnie, wybudowany w drugiej OPEROWY BELCANTO / 4 Masurian Opera połowie XV w. oraz ruiny krzyżackiego Festival Belcanto zamku, które warto obejrzeć. A do • 26–28 Lipca/July 2019 – 38. PIKNIK COUNTRY niewątpliwie największych atrakcji MRĄGOWO / 38. Country Picnic Mrągowo regionu, bardzo blisko położonych od • 3 Sierpnia/August 2019 – KONCERT MUZYKI Mrągowa należą: Sanktuarium Maryjne I TAŃCA ROMÓW / Roma Music and Dance Concert w Św. Lipce (22 km), wojenna kwatera • 2 Sierpnia/August 2019 – MAZURSKA NOC ROZRYWKI Hitlera – Wilczy Szaniec (35 km) oraz / Masurian Entertainment Night szlak kajakowy rzeki Krutyni. • 9–11 Sierpnia/August 2019 – 25. FESTIWAL KULTURY Więcej informacji na: KRESOWEJ / 25. Border Culture Festival • 16–17 Sierpnia/August 2019 – FESTIWAL WESELNYCH www.mragowo.pl PRZEBOJÓW / Wedding Hits Festival www.it.mragowo.pl

fb/ImprezyMrągowo 3. Stare Miasto / fot. arch. Urzędu Miasta Mrągowo, 4. Mrągowo / fot. arch. Urzędu Miasta Mrągowo

/ 54 5. Piknik Country / fot. arch. Urzędu Miasta Mrągowo, 6. Jezioro Czos / fot. arch. Urzędu Miasta Mrągowo Culture Festival and Masurian Opera Opera Masurian and Festival Culture Border Picnic, Country Night, aret Cab Masurian as: such events Several vicinity. the in attractions tourist other ous Old numer to Town addition in original an with towns Masurian few one to of very belongs town the for since famous is Mrągowo that thing only not the are tivals Fes Czos. on lake amphitheater the in organised festivals for its abroad Poland and in known It well is blue lakes. and ests for by green surrounded town a is Mrągowo Mrągowo is truly for for truly is Mrągowo ACTIVE PEOPLE MRĄGOWO – MRĄGOWO festivals and fun fun and festivals CITY OF OF CITY little Masurian Masurian little

- - - - unique atmosphere can be felt through be can atmosphere unique West ‘Wild Town’. this in where The every seen are vehicles horse-drawn as as well cars and off-road vehicles a for town of the appearance the change who of fans thousands attracts Picnic Country music. of popular singers best the and scene Polish cabaret of the stars biggest of the shows attend can dience au 1999. the event since the During amphitheater the in organised been Night has Cabaret Masurian year. each Mrągowo in place take Belcanto Festival 5. 6. few days. Western outfits, motorcycles, motorcycles, Western outfits, days. few - - - Festival Town’ 2011. and Festival 2009 in ‘Mrągowo Touristal Organisation, Region Masuria and ‘Varmia the from a received Mrągowo events, high-profile numerous to the Due stage. on appear Republic Czech the and Latvia Ukraine, the Belarus, Lithuania, from singers individual and choirs bands, Polish folk presented. Poland are of areas former the inhabited people who of Polish traditions and past artistic the Festival Culture Border the During Mrongoville. called town park theme western the you visit if year out the ATTRACTIONS ATRAKCJE Certificate Certificate / 55 - 7.

Cobblestoned routes reflect the atmos- cool down and chill out in Lake Mag- A unique Old Town phere of an old Masurian town creating istrackie, beside Mrągowo fountains In contrast to other Masurian towns, a really unforgettable atmosphere. on PCK and Wyzwolenia square, in Mrągowo virtually did not undergo any A historic building at Mały Rynek Lotników park or on the beaches and destruction in World War II and you street is one of the oldest and best at the Source of Love. Families with can feel the real atmosphere of an orig- preserved buildings. There has been children can actively spend time in the inal east Prussian town. The Landmark a pharmacy ‘Pod Orłem’ there since mini marina- Ekomarina, or on football of Mrągowo is the historical old town 1819 which was established by a certain pitches ‘Orlik’, in the rope park close to hall which dates back to 1824 and it is Grappe and taken over by Chrystian Mrongoville and at several other play- the second oldest town hall in Masuria. Aschmann after Grappe’s death. grounds. In winter skiing enthusiasts In the town hall there is a branch of can go to Góra Czterech Wiatrów to Varmia and Masuria Museum. After have some fun in the snow. The Deer the war, there was a standstill of a horse- Numerous farm in Kosewo Górne is a good place drawn carriage which was drawn by to go for a walk among different kinds Michal Symonowicz-a repatriate from attractions in the town of deer grazing freely. In the neigh- Vilnius. Next to the town hall there and surroundings borhood there is also a gothic church is the Bosnian guardhouse, where the in Szestno built in the second half of Bosnian 9th regiment were stationed Mrągowo and its surroundings abound 15th century and the ruins of Teutonic between 1770-1792, which is older in ideal places for recreation and relaxa- castle which are also worth seeing. than the town hall itself. Nowadays tion. Avenues, squares with flowers, an More information on: it is the Hall of Memory devoted to open-air art gallery of stone sculptures, a German writer -Ernest Wiecher born parks and a promenade along Lake www.mragowo.pl in Piersławek near Piecki.Various other Czos – each of these places encourages www.it.mragowo.pl historic buildings in different archi- you to go for a walk. It is worth stop- fb/ImprezyMrągowo tectural styles can be found along the ping at the pier to observe waterfowl, / main town streets such as Warszawska, boats on the lake and the amphitheatre. Opracowanie / By:

Królewiecka and Roosevelt streets. During the summer months, you can Kamila Górecka-Kirwiel Ferma7. Jeleniowatych w Kosewie / fot. Robert Wróbel

/ 56 12. Kładka z tarasem widowkowym, 13. Giżyckie Święto Rowerowe Jabłoński, żeglarz, który odniósł sukcesy sukcesy odniósł który żeglarz, Jabłoński, Karol również jest związany Z miastem lat. przestrzeni na miasto zmieniło się jak i pokazywał, o Mrągowie opowiadał odcinku, w 10. konkretnie Gwiazd, pt. Szlakiem dokumentu w ramach roku w 2013 I tak przykład na medialna. osoba jako również ale letnik, jako do Mrągowa wraca chętnie teatralnej, sceny polskiej aktor znakomity Wojciech Malajkat, osób. znanych wiele ło się wychowało albo urodzi w którym to miejsce, Mrągowo T-55 z czołgiem wojskowym, włącznie. sprzętem ciężkim przejechać się można To Warszawskiego. tu Układu byłego armię przez wykorzystywane były które te, stanowią Jej trzon egzemplarzy. wyjątkowych 80 około liczy kolekcja momencie wojskowe. W tym pojazdy gromadził lat wiele lekcjoner, przez który ko miejscowy Trzeciakiewicz, Sławomir o przeznaczeniu militarnym. Założył je pojazdów historycznych kolekcją gatą Wojskowego z bo Sprzętu – Muzeum Polsce w północno-wschodniej – jedyne znajduje się 2010Od w Mrągowie roku sztuk! 200 ponad –w liczbie drzwi przedwojenne zabytkowe oraz balkony starodawne przepiękne miastach: skich mazur w innych zobaczymy rzadko elementy, na które uwagę Zwróćmy detalami. wieloma charakteryzują się które w górę fasad, w kierunku spoglądać warto miasta, ulic brukowanych wzdłuż Spacerując i neoklasycystycznym. nym secesyj neogotyckim, w stylu dowania zabu na można natknąć się Roosevelta, To prawdziwa wielbicieli budownictwa. dawnego dla gratka architektonicznych. stylów miejscu – co najmniej trzech II wojny poznanie –w jednym umożliwia światowej, podczas zniszczeń nie doznało Mrągowo właściwie że Fakt, W skiej, Królewieckiej oraz oraz Królewieckiej skiej, Warszaw tj. ulic: miejskiej, staro osi głównej zdłuż Lokalny przewodnik o perełkach MRĄGOWA ------tectoral styles in one place. It is one place. in styles tectoral architec three you see to allows World during War II damaged not was Mrągowo that fact The ements that can be rarely found in other other in found rarely be can that ements el to the attention Pay special detailed. a take you should streets, cobblestone along walking While styles. classical neo Nouveau and art neo-gothic, in buildings the see you can streets Roosevelta and Królewiecka szawska, War streets, town main the Along buildings. a Turystycznej w Mrągowie. Turystycznej w Informacji z przewodnikiem tkanie spo na o mieście zapraszam ciekawostek Wszystkich spragnionych kolejnych (2013).Kładka krótkometrażowy film (2010) Optymista oraz do filmu zdjęć (2009), jasne część Blond i wszystko sarz (1966), Komi syrenki Kochajmy mów: fil kilka też nakręcono W Mrągowie Mrągowo. Baza klubu reprezentant i aktualny Europy, wychowanek oraz a także świata mistrz wielokrotny meczowych; tach i rega bojerach morskim, w żeglarstwie look at the facades which are really really are which facades look atthe real chance for lovers of old chance real TALKS ABOUT LOCAL GUIDE MRĄGOWO’S MRĄGOWO’S CURIOSITIES CURIOSITIES - - - - - - - match regattas. Jabloński is a is Jabloński regattas. match and iceboating sailing, sea in success a He is nections. con gotlocal also has Jabłoński Karol years. over the changed how it has and Mragowo about he talked episode, in 10th of stars’, more specifically trail ‘On entitled the work document of the as a as a as to Mrągowo willingly back comes scene Polish theatre the –a Wojciech Malajkat up. brought and people were born a is Mrągowo a T-55ment including tank. a have even Here you can countries. Pact Warsaw of the armies by the were used which vehicles are part main the and cles vehi unique of 80 consists collection the moment this At years. for many vehicles military collected who Trzeciakiewicz by a established was The Poland. museum north-eastern in museum such only It the is vehicles. a with 2010 since Mrągowo Equipment in Military of been Museum has There doors. prewar historic and old balconies 200 as such towns Masurian Office Mrągowo.in a I town the about osities findcuri to out want whomore Those (2013) Mrągowo. in ‘Kładka’ were made (2010) film short ‘Optymista’ the and film the (2009), from jasne’ some scenes (1966), Blond i ‘Komisarz syrenki’ as: ‘Kochajmy such films Several club. Mrągowo Baza a still He is champion. European world and regionalista / a local guide for Mrągowo for guide /a local regionalista chance to drive heavy military equip military heavy to drive chance local guide at the Tourist Information Tourist atthe Information guide local media person. In 2013 In person. frame the in media student and a and student rich collection of historic military military of historic collection rich Opracowanie / By Robert Wróbel Wróbel Robert /By Opracowanie place where many famous famous many where place local collector Sławomir Sławomir collector local sailor who has had had who has sailor current member of of member current ATTRACTIONS ATRAKCJE suggest you hire you hire suggest great actor of actor great visitor as well well as visitor wszystko wszystko beautiful beautiful

multiple / 57 - - - - - / / 58 KULINARIA THE CUISINE

Z EDUKACYJNĄ WIZY TĄ u pszczół w Siedlisku Pasieka

Siedlisko Pasieka, znajdujące się w okolicy Jezioran, to miejsce, w którym pszczoły grają pierwsze skrzypce. Właściciele prowadzą kameralny B&B, a przy nim niewielką rodzinną pasiekę, w której metody pracy i pozyskiwanie miodu w idealnych proporcjach łączą tradycję i doświadczenie z nowoczesnością i profesjonalizmem.

/ 59 uż sam dom – stary warmiński bu- wygląda praktyka pracy – czyszczenie dynek otoczony wielkimi drzewami ramek, wytapianie wosku, zabiegi J– buduje sielską atmosferę, która higieniczne i konserwatorskie. W pra- będzie Wam towarzyszyć na każdym cowni prześledzicie całą drogę miodu kroku. Możecie tu wypocząć z daleka – począwszy od wyjęcia plastrów z ula od uciążliwych i hałaśliwych zdobyczy aż po domknięcie słoika – poznacie me- współczesnej cywilizacji, zakosztować tody produkcji świec i będziecie mogli naturalnej i zdrowej kuchni, a przede wziąć udział w miodobraniu. Na koniec wszystkim – wziąć udział w wyjątko- czeka Was wizyta w pasiecie, która wych warsztatach pszczelarskich. zazwyczaj budzi największe emocje ze Zajęcia składają się z części teoretycz- względu na bezpośrednie obcowanie nej, podczas której dowiecie się więcej z pszczołami i możliwość zaglądnięcia o życiu pszczół i ich roli w ekosystemie, do wnętrza uli. a także poznacie pszczele produkty. W Siedlisku Pasieka można uczest- Weźmiecie również udział w zajęciach niczyć w zajęciach dla grup zorga- praktycznych w warsztacie pasiecznym nizowanych, gości indywidualnych, (miejscu naprawy i konserwacji sprzętu) a także dla dzieci w wieku szkolnym. oraz pracowni pasiecznej, gdzie nauczy- Te ostatnie obejmują część teoretyczną, cie się, jak powstaje miód. W warsztacie gwarantującą poznanie zwyczajów poznacie konstrukcję ula, proces pro- i roli pszczół, oraz część praktyczną, dukcji ramek (podstawowego elementu dotyczącą produktów pszczelich – mio- jego wyposażenia) oraz dowiecie się, jak du, pyłku i wosku. Jeśli nie macie czasu

/ 60 KULINARIA THE CUISINE

na wzięcie udziału w warsztatach, zawsze możecie zawitać do Siedliska Pasieka na degustację miodów i domo- wej lemoniady, a także zaopatrzyć się w naturalne produkty pasieki wytwa- rzane przez gospodarzy. Dla gości Sie- dliska Pasieka warsztaty podstawowe są wliczone w cenę pobytu. Obejmują one jednorazowe wyjście do pasieki, gdzie – w zależności od chęci – można zobaczyć lub uczestniczyć w kilku pod- stawowych czynnościach, jak ocena rodziny przez obserwację wylotka, prze- gląd rodziny pszczelej, szukanie matki czy próbowanie miodu prosto z plastra. www.siedlisko-pasieka.pl

A LESSON IN BEEKEEPING AT SIEDLISKO PASIEKA The Apiary located in Jeziorany neighborhood, is a place where bees play the leading role. The owners run a small family B&B and apiary in which working methods and harvesting honey combine tradition and ex- In addition in the workroom you will their role on apiculture products such perience with modernity and discover beehive construction, a frame as: honey, pollen and wax. If you do not professionalism. production process, a basic element have time to participate in the workshops of equipment, and you will learn how you can always come to the Beekeepers The very house – an old Varmian build- the work looks in practice like frame Settlement to try honey and homemade ing surrounded by huge trees creates cleaning, wax melting, regular hygienic lemonade as well as buy natural products the idyllic atmosphere which you can procedures and service techniques. from the apiary made by the hosts. For experience on almost every step of the In the workshop you will follow the the guests of Beekeepers Settlement the way. You can relax from the hustle and honey harvesting route from taking basic workshops are included in the bustle, try natural and healthy cuisine honeycombs from beehives to closing price of the stay. Basic workshops cover and above all take part in unique apicul- the jars, you will learn candle production a single entrance to the apiary where tural workshops. methods and you will participate in the if you like, you can take part in a few The apicultural workshops consist of harvest. At the end of the route you will basic activities like – family assessment a theoretical part during which you will pay a visit to the apiary which evokes the through beehive entrance observation, find out about bees’ lives and their role strongest emotions due to direct contact overview of bee family, looking for in the eco system as well, you will learn with bees and the possibility to look queen bees and trying honey just from about apicultural products. You will inside the beehives. the honey comb. also participate in practical exercises in At the beekeepers settlement you can www.siedlisko-pasieka.pl the beekeeping workshop, a place where take part in group, individual or school- / the equipment is fixed and serviced, children’s workshops. Workshops for Opracowanie / By: Kamila and in the beekeeping workroom where the younger ones consist of a theoretical Górecka-Kirwiel you will learn how honey is obtained. part – learning about bees habits and fot. Rafał Stoparczyk

/ 61 kawy

/ 62 KULINARIA THE CUISINE

PODRÓŻ kawyDO KRAINY Warmia i Mazury słyną nie tylko ze swoich zabytków, ale także z dziedzictwa kulinarnego. Wśród małych zakładów rzemieślniczych bardzo dynamicznie rozwija się produkcja żywności cechującej się doskonałym smakiem i jakością składników. Rzemiosło przeżywa odrodzenie i wkracza na rynki, które zostały zdominowane przez wielkie korporacje. W ten sposób lokalni producenci oferują tradycyjne towary, będące gwarancją najlepszego smaku.

© Evgeny Karandaev / Shutterstock.com / 63 ardzo wdzięcznym tematem jest poznać. Po pierwsze, zwracajmy uwagę niach tego typu wyrobów znajduje się w tym kontekście kawa. Choć na pochodzenie surowca – informacja zazwyczaj więcej informacji – często – co prawda – nie pochodzi ona ta jest bardzo przydatna podczas doko- możemy spotkać nazwy konkretnych Bz terenu Warmii i Mazur, właśnie tu jest nywania wyboru. Dzięki niej możemy odmian kawowca, wzmiankę o wysoko- poddawana procesowi obróbki przez zidentyfikować, w jakim kraju kawa ści uprawy czy sposobie obróbki. prawdziwych fachowców. W naszym była uprawiana oraz dowiedzieć się, – Po trzecie, podzielmy się tym, co regionie znajdziemy dwie palarnie kawy, z jakiej plantacji pochodzi bądź też, lubimy – zachęca Piotrowska. – Wy- które przeobrażają owoce kawowca w jakich warunkach rosła. Im więcej miana myśli i upodobań z naszą lokalną w palone ziarna, z których parzona jest informacji uzyskamy na tym etapie, palarnią pozwala na dopasowanie kawy najwyższej jakości kawa. Mowa o Lani tym lepiej, gdyż są one gwarantem do naszego gustu. Warto mówić, w jaki Coffee z Morąga i Bless Coffee Roasters rozpoznawalności produktu – mówi sposób kawę się parzy i jak się ją pije po z Olsztyna. W podróż po niesamowi- Natalia Piotrowska. zaparzeniu, aby barista mógł zapropono- tym świecie kawy zabrała nas Natalia – Po drugie, wybierajmy kawy wysokiej wać nam najlepsze rozwiązanie. Piotrowska Mistrzyni Baristów Polski jakości. Samo oznaczenie 100% Arabika – Po czwarte, stosujmy proste, ale sku- i Irlandii – założycielka wspomnianej już nie świadczy o klasie danej kawy – teczne metody pozwalające wydobyć Bless Coffee Roasters. dostarcza nam jedynie wskazówkę, że lepszy smak z naszych kaw. Przecho- – Coraz więcej badań dowodzi, że w danym opakowaniu znajduje się ten wujmy je w przystosowanych do tego kawa sporządzona z wysokiej jakości właśnie gatunek. Starajmy się więc sięgać celu opakowaniach. Nie zamykajmy ziaren ma pozytywny wpływ na nasze po więcej i poszukujmy kaw z segmentu ziaren w słoiku. Temperatura wody samopoczucie i zdrowie. Pamiętajmy, speciality, które są gwarancją satysfak- do parzenia to optymalnie 93 stopnie że segment kaw speciality jest coraz cjonującego smaku i jakości surowca Celsjusza. Mielmy też kawę na świeżo, bardziej dostępny i warto się z nim za- pozbawionego defektów. Na opakowa- a więc tuż przed zaparzeniem, dzięki

/ 64 KULINARIA THE CUISINE

czemu zapobiegniemy jej zwietrzeniu – podsumowuje Natalia Piotrowska. Kawy z palarni Lani Coffee możemy spróbować w kawiarni House Cafe na Starym Mieście w Olsztynie, zaś specjały Bless Coffee Roasters serwowane są w autorskim sklepie przy ul. Dąbrowszczaków.

A JOURNEY TO THE LAND OF COFFEE

Warmia and Masuria is famous not only for its places of histori- NATALIA PIOTROWSKA cal interest but, also its culinary heritage. The production of tasty Założycielka Bless Coffee Roasters z Olsztyna, Wicemistrzyni Baristów food made with high quality in- Polski 2019, Mistrzyni Baristów Polski 2017, dwukrotna Mistrzyni gredients is developing dynam- Baristów Irlandii (2015 i 2016) oraz zdobywczyni 7-go miejsca na Mi- ically among small craft enter- strzostwach Świata Baristów w 2016 roku. prises. Craft – traditional food is experiencing a revival and / The founder of Bless Coffee Roasters, Vice Master of Barista Poland entering markets usually domi- 2019, Master of Barista Poland 2017, twice Master of Barista Ireland 2015 nated by large corporations. This and 2016 and 7th place at the World Barista Championship in 2016. is one way how local producers offer traditional products which guarantee the best tastes.

Coffee is always an interesting subject to Now you can identify where the coffee your preferences at the coffee factory you talk about. Coffee undergoes the process was cultivated and learn about which will get coffee tailored to your taste. All of treatment by experts in Varmia and plantation it comes from and what you have to do is say how you usually Masuria although, it does not come from conditions it has grown in. The more make and drink your coffee and then this area. There are two coffee factories information you gain the better as it is the Barista Master can propose the best where cocoa beans are roasted and are a guarantee of product recognition says solution for you. then used to make coffee. These factories Natalia Piotrowska. What’s more, we use simple but efficient are called Lani Coffee in Morąg and Secondly, you should choose high qual- methods to get a better taste from our Bless Coffee Roasters in Olsztyn. We are ity coffee. The indication 100% Arabica coffee. We store it in specially prepared taken on a journey to the amazing land does not mean that it is a high class packages, you shouldn’t keep your coffee of coffee by Natalia Piotrowska – a Pol- coffee, it is just information about the beans in a jar and 93 degree Celsius is the ish and Irish Master of Barista and the kind of coffee in the package. You should best temperature to make your coffee. founder of Bless Coffee Roasters. look for speciality sector coffee which Coffee beans should be freshly ground if More and more research proves that guarantees a satisfying taste and material you want to prevent coffee from weather- coffee made from high quality beans quality. On the package of this kind of ing, sums up Natalia Piotrowska. has a positive impact on our mood and product, you can find more information Coffee from Lani Coffee Factory can be health. Remember that the speciality like the specific names of the kinds of tried in the cafe House Cafe in the old coffee sector is becoming more available cocoa tree, information about cultivation town in Olsztyn and specialities from and that’s why it deserves some attention. altitude and the type of treatment it has Bless Coffee Roasters are served in the Firstly, you should look at the origin undergone. factory shop at Dąbrowszczaków street. of the raw materials, this information Moreover, tell us what you like, Pi- /

Fot. Marcin Gilarski (2) can be useful while choosing a coffee. otrowska encourages and If you state Opracowanie / By: Artur Kamiński

/ 65 / 66 KULINARIA THE CUISINE

Smażalnia NA WODZIE

Smażalni ryb na Mazurach jest wiele (o kilku pisaliśmy w numerze 93/2018 – przyp. red.), ale jedna jest wyjątkowa, bo ulokowana pośrodku jeziora! Tak, tak, dobrze czytacie – pośrodku jeziora o wdzięcznej nazwie Szymon, położonego na trasie przelotowej mazurskich kanałów, między jeziorami Szymoneckim a Tałtowisko.

/ 67 jedyna tego typu smażal- od godziny 11.00 do 19.00, na stołach wypływają z północnego i południo- nia na Mazurach, dostęp- można spotkać sandacze, węgorze, wego wylotu kanałów i pojawiają się na na tylko dla wodniaków. okonki, sielawy, sieje i miętusy. I – jak na barce na lunchtime. Kawkę na wodzie ToWodniak to oczywiście nie tylko że- prawdziwą smażalnię przystało – dania polecam zatem najbardziej tuż po otwar- glarz, ale również kajakarz czy osoba są serwowane na papierowych tackach! ciu, a pyszną rybkę – w drugiej części przemieszczająca się na motorówce lub A wszystko za bardzo rozsądną cenę – dnia. Wyobraźcie sobie to niesamowite houseboacie, których na Wielkich Jezio- sami zresztą zajrzyjcie na fanpage tego uczucie, gdy słońce praży, a Wy na barce rach Mazurskich nie brakuje (polecane miejsca, gdzie znajdziecie cennik. pośrodku jeziora kosztujecie świeżo wypożyczalnie sprzętów pływających Uwaga – największy ruch jest tu po- usmażonej sielawy. Czujecie to? Bo ja wymieniamy w tym numerze na str. 18 między godziną 13.00 a 14.00, kiedy to tak i już teraz chętnie znalazłabym się – przyp. red.). wodniacy, niczym grzyby po deszczu, w tym miejscu. Położona na barce jadalnia ma dużą przestrzeń, która w razie złej pogody jest zamykana – zapewnia tym samym możliwość zjedzenia posiłku w komfortowych warunkach. Ucztującym macha- Położona na barce jadalnia ma dużą przestrzeń, ją pasażerowie statków, a wszystkiemu która w razie złej pogody jest zamykana – przyglądają się rybitwy siedzące na tafli wody, które liczą, że i im skapnie coś zapewnia tym samym możliwość zjedzenia smacznego. posiłku w komfortowych warunkach. Menu jest uzależnione od dnia i po- łowów. W sezonie letnim, codziennie

/ 68 KULINARIA THE CUISINE

FISH RESTAURANT ON THE WATER

There are numerous fish restaurants (you can find a few of them in no. 93/2018) in Varmia and Masuria but one of them is unique as it is located in the middle of the lake. Yes, yes you are right – it is situated in the middle of Lake Szymon located on Masurian canals transit route-between lake Szymonecki and lake Tałtowisko.

It is the only fish restaurant of this kind and it is reachable only by water. Located on a barge the restaurant is spacious and has all weather conditions thanks to that you can have a meal in comfortable and friendly conditions. Terns sitting on the water surface watch everything happening and expect that they will get a bite to eat too. The menu depends on the catch of the day. Every day in the summer season you can get zander, eels, perch, vendace, whitefish and burbot from 11:00 a.m to 19:00 p.m. Obviously, like in traditional fish restaurants meals are served on paper trays. You can eat well at a reasonable price – the best way to check is to use the fan page with the price list. Attention! The busiest time is between 13:00 p.m and 14:00 p.m when tourists sail out from the northern and southern canals and appear at the barge at lunchtime. That’s why I recommend coffee just after opening time and delicious fish later in the day when it quietens down. Imagine that feeling when the sun is shining and you are eating Zapraszam do śledzenia fanpage tego klimatycznego miejsca freshly fried vendace on the barge in / I recommend following fan page of this place with soul: the middle of the lake. Can you feel it? fb/Żeglarska-Smażalnia I can and I would like to be there just right now. A film z lotu ptaka Żeglarskiej Smażalni obejrzycie na kanale You Tube naszych / rodzimych blogerów – Szalonych Walizek / You can see a bird’s eye view film of Opracowanie / By Justyna Szostek the Sailing Restaurant on youtube made by native bloggers – Crazy Suitcases: fot. Jarek Kowalski – Szalone Walizki www.youtube.com/watch?v=PTeBHjiXhcE

/ 69 ROWEROWY ZAWRÓT GŁOWY w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich – cz II.

/ 70 AKTYWNIE ACTIVELY

Rzeki dla rowerów – to popularne ostatnio hasło. Na Mazurach możemy zaproponować jego odmianę: Jeziora dla rowerów. Jazda rowerem w pobliżu pięknych jezior jest przecież co najmniej równie atrakcyjna. Największe nasze naturalne zbiorniki, Mamry i Śniardwy, stwarzają ciekawe możliwości wycieczek – z najbardziej atrakcyjnym objazdem naokoło.

Mamrach pisaliśmy nie tak jazdu przez to miasto. Warto obejrzeć Jadąc prawie cały czas leśną drogą, dawno (zapraszamy do nume- tu co najmniej dwa miejsca. Pierwsze dotrzemy do Pisza – miasta mazur- ru 93 – przyp. red.), więc dziś to wyłuszczarnia nasion szyszek z koń- skiego z dość bogatą historią. Warto Oparę słów o trasie wokół największego ca XIX w. Wciąż czynna, dostarcza odwiedzic Muzeum Ziemi Piskiej jeziora w Polsce – Śniardwy. Okrężna nasion pięknych drzew Puszczy Piskiej (www.muzeumziemipiskiej.pl), by droga daje możliwość rozpoczęcia jej (www.maskulinskie.bialystok.lasy. na przykład dowiedzieć się, że w oko- w dowolnym miejscu. gov.pl). Gdy zdecydujemy się już opu- licy funkcjonowała spora huta żelaza To może zaczniemy od sławnych Mi- ścić kurort, po drodze zobaczymy jedną z wielkim piecem. Z nieczynnej wieży kołajek? Kierunek: Wierzba i Popielno. z trzech mazurskich śluz – Guziankę wodnej – przerobionej na punkt wi- Pierwszą atrakcją na trasie jest prom (www.atrakcje.mazury.pl/miejsce/slu- dokowy – podziwiać można ogrom na linie przez jezioro Bełdany – jedy- za-guzianka). Warto popatrzeć, w jaki mazurskich lasów oraz planować inne ny czynny na jeziorach mazurskich. sposób funkcjonuje to urządzenie hy- wycieczki rowerowe po Puszczy Piskiej. Należy wziąć jednakże pod uwagę to, drotechniczne. Jeżeli hasło „Jeziora dla rowerów” że prom ten działa tylko w sezonie Przed nami 10 kilometrów jazdy przez nam się podoba i lubimy oglądać za- turystycznym. Przed nami decyzja, Wejsuny, by znów popatrzec na Śniar- bytki techniki, to z pewnością powin- czy wracamy na zachodni brzeg jeziora dwy. Gdy będziemy w Niedźwiedzim niśmy zobaczyć kolejną z mazurskich Bełdany i jedziemy przez Kamień Rogu, roztoczy się przed nami piękna śluz – Karwik (www.mazury.info.pl/ do Rucianego, czy też skracamy sobie panorama z dwiema dużymi wyspa- atrakcje/karwik). Położona na naj- drogę, omijając to miasto. Piękna Pusz- mi – Czarcią i Pajęczą. Na Czarciej dłuższym mazurskim kanale, liczącym cza Piska daje możliwości relaksu oraz od końca XVIII w. istniał Fort Lyck. ponad pięć kilometrów, umożliwia popływania w jeziorze – i to w kilku Jezioro jest w tym miejscu płytkie żeglugę ze Śniardw na drogi wodne miejscach. Ciekawe atrakcje w Rucia- i trzeba brodzić, żeby dotrzeć do miej- całej Europy – przez Pisę, Narew

nem-Nidzie jednak skłaniają do prze- sca, w którym da się popływać. i Wisłę. Stąd da się dopłynąć nawet Jezioro1. Śniardwy / fot. M. Klimek

/ 72 AKTYWNIE ACTIVELY

do Berlina i Paryża! Niestety, bedzie- my wracać kilka kilometrów tą sama drogą. We wsi Jeglin przejedziemy nad Kanałem Jeglińskim i – po kilku kilometrach – znów znajdziemy się nad brzegiem Śniardw. Przejeżdża- jąc przez mazurskie wsie – Szczechy Wielkie i Zdory – dojedziemy do uj- ścia rzeki Białoławki. Patrząc na nią, 2. 3. warto zwrócić uwagę na tamę i jaz, znajdujące się przy ujściu ze Śniardw. Poziom wód tego największego jeziora w Polsce (113 km²) utrzymuje się właśnie tam. Ze zdumieniem zdamy sobie sprawę z tego, że obecny kształt jezior mazurskich jest w dużym stopniu rezultatem działalności człowieka. Gdyby nie tama i jaz, Śniardwy byłyby sporo mniejsze. Przed nami Nowe Guty. Jeszcze nie tak dawno były małą, spokojną wioską ma- zurską. Dziś przeistaczają się w kurort – a wszystko to z powodu prawdopodob- nie najpiękniejszego widoku na Śniar- dwy. Przeciwległy brzeg oddalony jest o około 15 km. Plaża z płycizną, ciągnąca się dziesiątki metrów, zachęca 4. 2. Wieża w Piszu / fot. arch. UM Pisz, 3. Muzuem Ziemii Piskiej / fot. arch. Muzuem Ziemii Piskiej, 4. fot. K. Nowosielski, 5. Jezioro Łuknajno / fot. M. Klimek

Jadąc prawie cały czas leśną drogą, Jeżeli starczy nam sił i zainteresowania, to pod koniec trasy możemy zobaczyć dotrzemy do Pisza – miasta mazurskiego ptactwo wodne w rezerwacie przyrody z dość bogatą historią. Warto odwiedzic Jeziora Łuknajno. Warto wejść na jed- ną z wież widokowych, by posłuchać Muzeum Ziemi Piskiej, by na przykład ptaków. Właśnie tak – posłuchać dowiedzieć się, że w okolicy funkcjonowała odgłosu dobiegającego z trzcin oraz popatrzeć na liczne łabędzie nieme spora huta żelaza z wielkim piecem. bytujące na jeziorze. Jeszcze tylko pięć kilometrów i zamknie- my petlę wokół jeziora w Mikołajkach. Na zakończenie kilka informacji prak- do kąpieli w ciepłej wodzie. Z tego tycznych. Trasa wiedzie rozmaitymi miejsca zachody słońca na Mazurach drogami o bardzo różnym standardzie, wyglądają najwspanialej. od wysokiej jakości asfaltu, przez bruk, Ruszajmy! Przed nami jeszcze kil- aż po szuter (autor zna trasę z własne- kadziesiąt kilometrów, tym razem go doświadczenia). Na niewielkim w większości po północnym brzegu odcinku jest wydzielona droga dla jeziora. W dużej wsi Okartowo warto rowerów. Tylko nieliczne, krótkie zajrzeć do wnętrza niepozornie wyglą- fragmenty charakteryzują się dużym dającego kościoła, by zobaczyć malowi- ruchem samochodowym. Na trasie dła. Choć nie mają setek lat – powstały nie trzeba martwić o posiłki czy za- 5. w XX wieku – są zachwycające. kupy w sklepach, nawet w dni wolne

/ 73 6.

od handlu. Do pokonania jest około biggest lakes Lake Mamry and may make you want to stop there. There 90 km. Wprawiony cyklista trasę prze- Lake Śniardwy make interest- are two places to be seen,the first one jedzie w jeden dzień. Ci, którzy chcą ing conditions with the most is the Cone Seed Extraction House zwiedzić wszystkie atrakcje, powinni attractive trips around the lakes dating back to the late 19th century. przeznaczyć na to co najmniej dwa dni possible. It still functions and harvests seeds i zaplanować nocleg. from the beautiful trees of Pisz forest – Mamry was written about in a previous www.maskulinskie.bialystok.lasy.gov.pl. edition so now I will tell you about the When you are leaving town, you will trail around the biggest lake in Poland, see Guzianka – one of the three Masu- Lake Śniardwy. You can start the trip rian locks on your way. www.atrakcje. A BICYCLE SPIN at any point you like as the bike trail is mazury.pl/miejsce/sluza-guzianka. It is IN THE LAND OF in a loop. worth paying attention to how these So let’s start from Mikołajki, going in hydro-technical devices operate. A THOUSAND the direction of Wierzba i Popielno. Cycle on a further 10 km through We- LAKES – PART II The only ferry on the Masurian lakes jsuny and Lake Śniardwy will come into is the first attraction on the trail. You view again. When you reach Niedźwie should remember that the ferry service is dzi Róg you have a chance to see a beau- Rivers for bikes has recently been available only during the tourist season. tiful panorama over two big islands a popular slogan so In Masuria Now you have a choice either to go along – Czarcia and Pajęcza. Fort Lyck was you can say Lakes for bikes. As the west shore of Lake Bełdany or go still there till the end of 18th century on you would probably agree riding via Kamień to Ruciane or shorten the Czarcia island. The lake in this particular a bike along beautiful lake shores trail bypassing this town. Nevertheless, place is shallow so you have to wade out

is a very appealing idea. The two interesting attractions in Ruciane-Nida a little to get to a place where you can 6. Jezioro Śniardwy / fot. Mateusz Klimek

/ 74 AKTYWNIE ACTIVELY

swim. After riding along the forest track, villages such as Szczechy Wielkie and they are not very old as they were painted you reach Pisz, a Masurian town with Zdory you reach the Białoławka estuary. in 20th century, they are still stunning. quite a rich history. The Museum of Pisz When you see it pay attention to the If we have any enery left at this point, Land – www.muzeumziemiipiskiej.pl – dam and the weir located at the mouth you can do a spot of birdwatching at is worth visiting and you can learn about of Lake Śniardwy. The level of water of the Nature Reserve of Lake Łukajno at a big ironworks with a huge furnace that the biggest lake in Poland (113 km) is the end of the trail. It is worth visiting used to be in the neighborhood. Here maintained just there. We realize with one of a few viewing towers to listen you can wonder at the vastness of the amazement that the present shape of to birds such as the sound of canes and Masurian forests and plan your bike trips the lakes is a result of human activity see the numerous mute swans and others in the Pisz forest from the vantage point to a large extent, only for the dam and living there. of what was once a water tower and now the weir, Lake Śniardwy would be much There is only 5 kilometres to go and functions as a viewing platform. smaller than it is. you will close the loop around the lake Another Must is to see another Mas- Now Guty is ahead of us. It used to be in Mikołajki. urian lock – Karwik – www.mazury. a small, quiet Masurian village but it A little practical information to finish info.pl/atrakcje/karwik. It is situated has changed into a resort because of the with. The trail leads along various tracks on the longest Masurian canal which most beautiful views of Lake Śniardwy. of different standards from high quality is 5 km and connects Lake Śniardwy The opposite shore is at a distance of asphalt to paving stones to gravel some to waterways throughout Europe sailing 15 km. A beach with shallow water of the trail is earmarked just for bikes through the Pisa, the Narew and the stretching for several kilometres is ideal and general road traffic is seen only Vistula rivers. You can even get to Berlin for bathing in warm weather. The Sunset along a few short stretches of the trail. and Paris from this place not leaving the in Masuria is at its best in this place. The trail is 90 km long so an experi- water. Now, we go back a few kilometres So let’s move on, you still have a lot enced cyclist can travel the entire length the same way that we came. In the village of ground ahead of you mostly on the within one day. Those who want to see of Jeglin you cycle over the Jegliński northern shore of the lake this time. all attractions should spend at least Canal and after a few kilometres you In the bigger village of Okartowo, you 2 days and stay overnight. are on the shores of Lake Śniardwy once should visit the inconspicuous looking / again. While riding through Masurian church to see its paintings. Although, Opracowanie / By Marian Jurak

7. 7. Mikołajki7. / fot. Mateusz Klimek

/ 75 Nurkowanie na Warmii, CZYLI JAK POŁĄCZYĆ EMOCJE Z CHILLOUTEM

Gdy spojrzymy na Warmię i Mazury jako na dwa autonomiczne regiony, widać wyraźnie, że ten pierwszy jest zdecydowanie rzadziej odwiedzany. Czy słusznie? Wiadomo, kwestia gustu i mody. Na Mazury moda jest zawsze. Tendencja do zwiedzania Warmii chyba dopiero się zaczyna. Warto więc wyznaczać nowe kierunki i kreować trendy, zanim zrobią to inni.

/ 76 AKTYWNIE ACTIVELY

mii dominuje krajobraz polodowcowy, jezior rynnowych jest tu zdecydowanie mniej niż na Mazurach i – na dodatek – są one mniejsze. Ale właśnie dzięki temu Warmia, naszym zdaniem, tylko zyskuje. Warmińskie jeziora mają szczególną zaletę. To świetna alternatywa dla miło- śników nurkowania, którzy szukają niezapomnianych wrażeń pod wodą i chcą uciec od tłumów. zestawieniu z bardziej W samym Olsztynie, będącym najwięk- popularną sąsiadką, jak szym miastem na Warmii, a jednocześnie można nazwać Mazury, stolicą województwa, mamy 16 jezior. WarmiaW jest słabiej oblegana. Mniejsza Tu nurkuje się głównie w dwóch. Naj- liczba turystów to mniejsze oddziaływa- większe i najpopularniejsze jest jezioro nie na środowisko naturalne, które w tej Krzywe, a najbardziej oblegana nur- części Polski można znaleźć w stanie kowa miejscówka znajduje się niedaleko prawie nienaruszonym. Choć na War- Tawerny Pirat przy ul. Bałtyckiej.

fot. © Rich Carey / Shutterstock.com / 77 Przejrzystość wody w Krzywym docho- a pęcherzyki powietrza tworzą pod Kolejne z popularnych i często odwie- dzi do 10 metrów. W najgłębszym miej- lodem najpiękniejsze wzory. dzanych miejsc na Warmii to jezioro scu jezioro ma 43 metry, więc można tu Nie ma nurkowania bez dobrych Wuksniki, znajdujące się na terenie ćwiczyć także nurkowanie techniczne. baz nurkowych, gdzie można zro- obszaru chronionego Natura 2000. Pod wodą można napotkać zatopione bić uprawnienia, wypożyczyć sprzęt Jego głębokość to 67 metrów, co czyni łodzie, jachty, małe statki wycieczkowe i naładować butle powietrzem lub je także jednym z najgłębszych jezior i tory oraz platformy do ćwiczeń, przez mieszankami. Najstarszą z nich jest w Polsce. co kolejne nurkowania nigdy nie są Akademicki Klub Płetwonurków Zaletą nurkowania na Warmii jest nudne. Poszczególne obiekty są ozna- SKORPENA, znajdujący się w Korto- lokalizacja i otoczenie. Stąd bardzo kowane linami, a mapy z podwodnymi wie (www.skorpena.pl). blisko na przykład do gminy Jeziorany atrakcjami posiada każde olsztyńskie Wśród szczególnie polecanych jest lub Jonkowo, gdzie znajdziemy masę centrum nurkowe. Aquadiver (www.aquadiver.pl), cudownych siedlisk, idealnych na week- Drugie popularne miejsce to jezioro Tyr- mieszczący się nad jeziorem Krzy- endowy czy tygodniowy chillout. sko, z głębokością powyżej 30 metrów, wym przy ul. Żeglarskiej 6. Na liście W Ględach możecie wybrać Glendo- lecz nieco gorszą przejrzystością. tej znajdują się także Krokodyle rię i znajdujące się obok Camp SPA W Olsztynie można nurkować cały rok, (www.krokodyle.com.pl), które (www.glendoria.pl), uważane za jedno a wielu nurków przyzwyczajonych do swoją siedzibę mają w centrum, z najlepszych tego typu miejsc w Europie. zimniejszych wód czeka wręcz na zimę, przy ul. Dąbrowszczaków 5, oraz Niedaleko, bo w Nowym Kawko- by zaliczyć nurkowanie podlodowe. Warmińskie Centrum Nurkowe przy wie, znajdziecie słodką Moniówkę Może nie zobaczymy wtedy zbyt wielu ul. Toruńskiej 1a (www.nurkowanie- (www.moniowka.pl) ze wspaniałą ryb, za to widoczność jest niesamowita, -kolakowski.pl). kuchnią, a we Włodowie – Kwaśne

/ 78 AKTYWNIE ACTIVELY

Jabłko (www.kwasnejablko.pl). Zresztą pięknych siedlisk i sielskich pensjona- tów w tej okolicy jest bez liku, co tylko zachęca do połączenia nurkowej pasji z wypoczynkiem w uroczym miejscu na Warmii. Każde z siedlisk poleca także inne miejsca, więc gdy traficie do tej cudnej krainy, możecie być pewni, że zobaczycie więcej ciekawych miejsc niż się spodziewaliście. Po więcej emocji związanych z nurko- waniem na Warmii i innych ciekawych miejscówek w regionie zapraszam na stronę www.szalonewalizki.pl.

/ 79 impact on the natural environment exercises. Thanks to them diving is not which is almost untouched in this part boring. Particular objects are marked by DIVING IN of Poland. In Varmia there is a dominant lines and maps and underwater attrac- VARMIA – HOW post-glacial landscape with fewer ribbon tions can be found in every diving spot lakes than in Masuria. Moreover, these in Olsztyn. TO COMBINE lakes are smaller than the ones in Mas- Lake Tyrsko is the second most popular EMOTIONS WITH uria. Thanks to that Varmia just gains. lake with a depth of more than 30 m but Varmian lakes have a special advantage. with less clarity. CHILL OUT It is great alternative for divers who look You can dive in Olsztyn throughout the for unforgettable impressions under whole year but many divers are used to If you look at Varmia and Mas- the water and want to escape from colder water and wait for winter to dive uria as two separate regions, you the crowds. under the ice. Maybe you will not see can see that the first one is defi- In Olsztyn which is the biggest city in many fish but the clarity is amazing and nitely less visited. It is obvious Varmia and the regional capital there air bubbles create the most beautiful that it is a matter of taste and are 16 lakes. You can dive mainly in two patterns under the ice. trend. Masuria is always trendy. lakes. Lake Krzywe is the biggest and at There is no diving without good diving The tendency to visit Varmia the same time the most popular lake. The bases where you can get permission, is perhaps about to start. It is most popular diving place is located not rent equipment and charge bottles worth setting new directions far from Pirate Tawern at Bałtycka street. with air and mixtures. The Academic and creating new trends before The clarity of water in Lake Krzywe is as Divers Club ‘SKORPENA’ situated in others will do it. much as 10 m deep. The greatest depth Kortowo (www.skorpena.pl) is the oldest is 43 m so you can practice technical diving club. In comparison to the more popular diving as well. Under the water you There are other recommended clubs like neighbor Masuria, Varmia is far less can see sunken boats, yachts, small Aquadiver (www.aquadiver.pl) located popular. The fewer tourists, the less cruise ships, tracks and platforms for at 6 Żeglarska street. There are also

/ 80 AKTYWNIE ACTIVELY

In Głędy you can choose Glendoria or Camp SPA at Glendoria (www.glendoria.pl) which is believed to be one of the best places of this type in Europe. Not far away you will find sweet Moniówka with delicious cuisine in Nowe Kawkowo (www.moniowka.pl) and the Sour Tree in Włodowo (www.kwasnejablko.pl). There are numerous beautiful settlements and idyllic guesthouses in the neighborhood which encourages you to combine a passion for diving with relaxation in a charming place in Varmia. Each settlement also recommends different places so if you arrive in this wonderful land you can be sure that you will see Crocodiles –Krokodyle (www.kroko- depth is 67 m so it is claimed to be one more interesting places than you expect. dyle.com.pl) with a base in the centre of the deepest lakes in Poland. If you want to feel more emotions com- at 5 Dąbrowszczaków street and the An advantage of diving in Varmia is bined with diving in Varmia and other Varmian Diving Centre at 1a Toruńska the location and surroundings. You can interesting places in the region, go to the street (www.nurkowanie-kolakowski.pl). easily get to Jeziorany municipality and website – www.szalonewalizki.pl. Lake Wuksniki situated in the protected Jonkowo where you can find numerous / area of Natura 2000 is another popular places to stay and ideal for weekend or Opracowanie i fot. / By and eagerly visited place in Varmia. Its week chill outs. Jarek Kowalski / Szalone Walizki

/ 81 W następnym numerze / In the next issue: Polecamy na zimę We recommend for winter:

MIEJSKIE ATRAKCJE POD DACHEM Zimą na Warmii i Mazurach nie brakuje rozrywek na świeżym powietrzu, jednak czasem mamy ochotę na zrzucenie ciężkiej, wierzchniej odzieży i rozgrzanie się w ciepłym wnętrzu. Podróżując z dziećmi, zazwyczaj nie możemy sobie – niestety – pozwolić na bezczynne siedzenie przed kominkiem, dlatego polecimy Wam miejskie atrakcje pod dachem, które pozwolą złapać chwilę oddechu, spędzić miło czas z rodziną, a Waszym pociechom – wyładować nadmiar energii.

Indoor urban attractions It is easy to find entertainment outdoors in Varmia and Masuria in winter however, we sometimes want to take the bulky clothes off and warm up somewhere inside. Realistically, while travelling with children we usually cannot sit and do nothing in front of the fire. Therefore, we recommend indoor urban attractions which will let you relax and spend some quality time with your family

and the children can get rid of their surplus of energy. fot. arch. WCRS Aquasfera Galeria Warminska © Valentina_G (1), / Shutterstock.com Tomasz Karolski (1), arch. (1), Natura Mazur (1)

ZIELARSTWO CIĄGLE ŻYWE Zielarstwo to dziedzina i wiedza niemal tajemna, przekazywana pieczołowicie z pokolenia na pokole- nie. Ta cenna sztuka rozwijała się szczególnie bujnie w regionie Warmii i Mazur – ze względu na niezmie- rzone bogactwo naturalne tej krainy. Specjalnie dla Was sprawdzimy, czy regionalna tradycja zielarska wciąż ma się dobrze oraz gdzie możecie się zetknąć z jej przejawami i praktycznym zastosowaniem.

Herbalism still on top Herbalism is a field and an almost occult knowledge passed carefully from generation to generation. This valuable art developed particularly successfully in the region of Varmia and Masuria out because of the natural wealth of this area. Especially for you we will check whether regional herbal tradition remains strong and where you can find it both on display and in practical use.

/ 82 ZIMOWA ADRENALINA Narty biegowe i zjazdowe to znane i popularne formy zimowej rekreacji. Niektórym już mogą wydawać się nawet trochę nudne. A przecież śnieg i zima dają możliwość uprawiania wielu innych, mniej oczywistych sportów, które na pewno podniosą Wam poziom adrenaliny. W zimowym numerze pokażemy Wam, co to za aktyw- ności i gdzie można ich spróbować.

Winter thrills Cross country and downhill skiing are known and popular forms of winter recreation however, for some they are no so appealing But not to worry, winter snow can offer other less obvious sports and excitement. In the winter edition we will show you what these activities are and where you can try them.

DANIA IDEALNE NA ZIMĘ Niskie temperatury na zewnątrz sprawiają, że jesteśmy złaknieni ciepła. Dobrym pomysłem na rozgrzanie się może być wizyta w saunie, ale także w jednej z licznych na Warmii i Mazurach restauracji, gdzie skosztujecie pożywnych, rozgrze- wających dań czerpiących z naturalnego bogactwa regionu. Podpowiemy Wam, co i gdzie warto zjeść, by przetrwać zimową porę w doskonałej kondycji i wyśmienitym nastroju.

An ideal dish for winter Low temperatures outside make us yearn for warmer times so, it is a good idea to visit a sauna or one of the numerous restaurants in Varmia and Masuria where you can try nutritious warming dishes made from local products. We will give you some hints on what and where to eat to survive winter in perfect surroundings.