DOCSLIB.ORG

Pamięć I Sprawiedliwość

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Pamięć I Sprawiedliwość PAMIĘĆ I SPRAWIEDLIWOŚĆ PPIS_12_7.inddIS_12_7.indd 1 22008-05-05008-05-05 114:39:184:39:18 PPIS_12_7.inddIS_12_7.indd 2 22008-05-05008-05-05 114:39:224:39:22 PAMIĘĆ I SPRAWIEDLIWOŚĆ 1 (12) 2008 Warszawa PPIS_12_7.inddIS_12_7.indd 3 22008-05-05008-05-05 114:39:224:39:22 RADA PROGRAMOWA: prof. dr hab. Jerzy W. Borejsza, prof. dr hab. Czesław Brzoza, prof. dr hab. Jan Draus, prof. dr hab. Jerzy Eisler, dr hab. Andrzej Friszke, dr Janusz Gmitruk, dr Andrzej Grajewski, dr Franciszek Gryciuk, prof. dr hab. Cezary Kuklo, prof. dr hab. Witold Kulesza, dr hab. Janusz Kurtyka, prof. dr hab. Grzegorz Mazur, dr Zbigniew Nawrocki, prof. dr hab. Andrzej Paczkowski, dr Sławomir Radoń, prof. dr hab. Wojciech Roszkowski, prof. dr hab. Włodzimierz Suleja, prof. dr hab. Tomasz Szarota, prof. dr hab. Ryszard Terlecki, Jędrzej Tucholski, prof. dr hab. Janusz Wrona, prof. dr hab. Wojciech Wrzesiński REDAKCJA: dr Władysław Bułhak, dr hab. Antoni Dudek, dr Łukasz Kamiński, dr hab. Paweł Machcewicz, dr Sławomir Poleszak (sekretarz redakcji), dr Rafał Wnuk (redaktor naczelny), dr hab. Zdzisław Zblewski, dr hab. Jan Żaryn Projekt graficzny: Krzysztof Findziński Opracowanie redakcyjne: Małgorzata Strasz Redakcja techniczna: Andrzej Broniak Korekta: Anna Kaniewska Tłumaczenie streszczeń na język angielski: Aleksandra Matulewska Skład i łamanie: Wojciech Czaplicki Druk i oprawa: Instytut Technologii Eksploatacji ul. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom © Copyright by Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu ISSN 1427-7476 Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej 00-869 Warszawa, ul. Towarowa 28, tel. (0-22) 431 83 83, 431 83 86 faks (0-22) 431 83 80, e-mail: [email protected], www.ipn.gov.pl PPIS_12_7.inddIS_12_7.indd 4 22008-05-05008-05-05 114:39:224:39:22 PAMIĘĆ I SPRAWIEDLIWOŚĆ 1 (12) 2008 SPIS TREŚCI Od Redakcji . 9 I. Studia Bogdan Chrzanowski, Piotr Niwiński – Okupacja niemiecka i sowiecka – próba analizy porównawczej (wybrane zagadnienia) . 13 Marek Kornat – Droga Niemiec do paktu Ribbentrop-Mołotow i sprawy polskie (wydarzenia i interpretacje) . 41 Albin Głowacki – Ogólne założenia sowieckiej polityki okupacyjnej w Polsce . 61 Grzegorz Hryciuk – Represje niemieckie na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej 1941–1944 . 79 David Silberklang – Refleksje na temat losu Żydów w okupowanej Polsce 1939–1945 . 113 Adam Puławski – Wykluczenie czy samowykluczenie? Trzy aspekty obecności Żydów w wojennym społeczeństwie polskim na przykładzie 1942 roku . 127 Ryszard Kaczmarek – Kolaboracja na terenach wcielonych do Rzeszy Niemieckiej . 159 Grzegorz Motyka – Kolaboracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej 1941–1944 . 183 Robert Spałek – Z dziejów komunistycznego wywiadu. Casus Bogusława Hrynkiewicza i Mariana Spychalskiego (1940–1944) . 199 Dorota Siepracka, Janusz Wróbel – Litzmannstadt – nazistowski eksperyment narodowościowy na ziemiach polskich . 229 II. Varia Krzysztof Kaczmarski – Próby „legalizacji” Obozu Narodowo-Radykalnego (Grupy „Szańca”) i wejścia jego przedstawicieli w struktury władz RP na wychodźstwie 1939–1941 . 255 Małgorzata Gliwa – Działalność UPA w powiecie jasielskim 1945–1948 . 267 PPIS_12_7.inddIS_12_7.indd 5 22008-05-05008-05-05 114:39:224:39:22 Jacek Wołoszyn – Współpraca Związku Młodzieży Polskiej z UB w realizacji planów „ofensywy ideologicznej” w środowiskach młodzieżowych w województwie lubelskim . 285 Andrzej Zaćmiński – Przestępstwa polityczne w orzecznictwie Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym 1950–1954 . 321 Sławomir Łukasiewicz – Federacja jako zagrożenie. Działania wywiadu PRL wobec polskich federalistów na Zachodzie po drugiej wojnie światowej . 345 III. U sąsiadów Padraic Kenney – Kiedy znikną białe plamy. Spojrzenie na współczesną historiografię Polski . 369 IV. Dokumenty i świadectwa Sławomir Łukasiewicz – Aparat bezpieczeństwa PRL o polskich federalistach . 401 Władysław Bułhak – Donos wywiadu Gwardii Ludowej do gestapo na rzekomych komunistów i kryptokomunistów (wrzesień 1943 roku) . 411 Artur Brożyniak, Paweł Fornal – Opanowanie Dynowa przez UPA 16 listopada 1946 roku. Dokumenty polskie i ukraińskie . 425 Krzysztof Lesiakowski – Wytyczne do pracy oficerów Głównego Zarządu Informacji WP w brygadach i komendach Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” 1948–1949 . 443 V. Recenzje Grzegorz Motyka – Ukraińska partyzantka 1942–1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii (Aleksandr Gogun, Anatolij Kentij) . 459 Archives „secrètes”, secrets d’archives? Historiens et archivistes face aux archives sensibles, red. Sébastien Laurent (Monika Komaniecka) . 465 Wykaz skrótów archiwalnych . 470 Informacja dla autorów . 471 PPIS_12_7.inddIS_12_7.indd 6 22008-05-05008-05-05 114:39:224:39:22 PAMIĘĆ I SPRAWIEDLIWOŚĆ 1 (12) 2008 CONTENTS Editorial . 9 I. Articles Bogdan Chrzanowski, Piotr Niwiński – German and Soviet Occupation – Selected Aspects of a Comparative Analysis . 13 Marek Kornat – The German Path to the Molotov-Ribbentrop Pact and Polish Issues (Events and Interpretation) . 41 Albin Głowacki – General Principles of the Soviet Occupation Policy in Poland . 61 Grzegorz Hryciuk – German Reprisal in the Eastern Borderlands (Kresy Wschodnie) of the Second Republic of Poland, 1941–1944 . 79 David Silberklang – Reflections on the Fate of the Jews in Occupied Poland, 1939–1945 . 113 Adam Puławski – Exclusion or Self-Exclusion? Three Aspects of the Presence of Jews in the Polish Wartime Society in 1942 . 127 Ryszard Kaczmarek – Collaboration in the Territories Incorporated into the Third Reich . 159 Grzegorz Motyka – Collaboration in the Eastern Borderlands (Kresy Wschodnie) of the Second Republic of Poland, 1941–1944 . 183 Robert Spałek – An Excerpt on the History of the Communist Intelligence. The Case of Bogusław Hrynkiewicz and Marian Spychalski (1940–1944) . 199 Dorota Siepracka, Janusz Wróbel – Litzmannstadt – the Nazi Ethnic Experiment in the Polish Territories . 229 II. Varia Krzysztof Kaczmarski – The Attempts of the Legalization of the National Radical Camp (The Group of ‘Szaniec’) and Introducing its Representatives to the Authorities of the Polish Republic in Exile, 1939–1941 . 255 Małgorzata Gliwa – The Ukrainian Insurgent Army Operation in Jasło District, 1945–1948 . 267 PPIS_12_7.inddIS_12_7.indd 7 22008-05-05008-05-05 114:39:224:39:22 Jacek Wołoszyn – The Collaboration of the Association of the Polish Youth (ZMP) with the Polish Office of Security (UB) on the Implementation of the ‘Ideological Offensive’ Plans in Youth Communities in Lublin Province. 285 Andrzej Zaćmiński – Political Crimes in the Decisions of the Special Commission for the Fight against Abuse of the Law and Harmful Economic Activity, 1950–1954 . 321 Sławomir Łukasiewicz – Federation as a Threat. The Operation of the Intelligence of the Polish People’s Republic against Polish Federalists in the West after the Second World War . 345 III. At the neighbours Padraic Kenney – After the Blank Spots are Filled. Recent Perspectives on Modern Poland History . 369 IV. Documents and testimonies Sławomir Łukasiewicz – Polish Federalists in the Eyes of Security Apparatus . 401 Władysław Bułhak – Alleged Communists and Crypto-communists Denounced to Gestapo by People’s Guard Intelligence Service (September 1943) . 411 Artur Brożyniak, Paweł Fornal – The Capture of Dynów by the UPA, 16 November 1946. Polish and Ukrainian Documents . 425 Krzysztof Lesiakowski – Guidelines for Officers of Polish Military Counterintelligence on Operational Methods in Brigades and Headquarters of the Common Organisation ‘Service for Poland’, 1948–1949 . 443 V. Book reviews Grzegorz Motyka – Ukraińska partyzantka 1942–1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii (Aleksandr Gogun, Anatolij Kentij) . 459 Archives „secrètes”, secrets d’archives? Historiens et archivistes face aux archives sensibles, ed. Sébastien Laurent (Monika Komaniecka) . 465 List of abbreviations . 470 Instruction for authors . 471 PPIS_12_7.inddIS_12_7.indd 8 22008-05-05008-05-05 114:39:224:39:22 Od Redakcji Od Redakcji zęste podkreślanie, że rok 1989 miał przełomowe znaczenie dla pol- skiej historiografi i, powoli przekształca to prawdziwe skądinąd twier- Cdzenie we frazes. Zniknięcie cenzury w połączeniu z wcześniej trudną do wyobrażenia dostępnością źródeł dało historykom dziejów najnowszych niespotykane możliwości badawcze. Otwarcie archiwów partyjnych i aparatu bezpieczeństwa spowodowało gwałtowny rozwój badań nad PRL, a udostęp- nienie dokumentów posowieckich szybko doprowadziło do wydania wielu prac poświęconych okupacji sowieckiej z lat 1939–1941. Naturalny wzrost zaintere- sowania „nowymi” tematami spowodował osłabienie badań nad okupacją nie- miecką. Tymczasem okres okupacji niemieckiej, tak jak i sowieckiej, był czasem powszechnej traumy dotykającej najgłębszych warstw ludzkiej psychiki. Lata 1939–1945 zburzyły dotychczasowy kształt polskiej państwowości i polskiego społeczeństwa. Nie jest więc przypadkiem, że najgorętsze dyskusje historyczne ostatniej dekady dotyczyły tematyki związanej z drugą wojną światową. Wystar- czy tu przypomnieć emocje wywołane książką Jana Tomasza Grossa Sąsiedzi, spory toczone wokół pracy Anetty Rybickiej o Niemieckim Instytucie Pracy Wschodniej czy tzw. debatę wołyńską na temat stosunków polsko-ukraińskich. Z tego też powodu tematem wiodącym niniejszego numeru „Pamięci i Spra- wiedliwości” jest okupacja niemiecka i sowiecka ziem polskich. Zaznaczyć należy, że
Load more

Recommended publications
  • Deutsche Besatzungspolitik in Polen 1939 Bis 1945
    1945 – Simon Lengemann (Hrsg.) Lengemann Simon / Dieter Bingen Dieter Dieter Bingen / Simon Lengemann (Hrsg.) Deutsche Besatzungspolitik in Polen 1939 Deutsche Besatzungspolitik in Polen 1939 – 1945 Eine Leerstelle deutscher Erinnerung? Band 10398 Dieter Bingen / Simon Lengemann (Hrsg.) Deutsche Besatzungspolitik in Polen 1939 – 1945 Schriftenreihe Band 10398 Dieter Bingen / Simon Lengemann (Hrsg.) Deutsche Besatzungspolitik in Polen 1939 – 1945 Eine Leerstelle deutscher Erinnerung? Diese Veröffentlichung stellt keine Meinungsäußerung der Bundeszentrale für politi- sche Bildung dar. Für die inhaltlichen Aussagen tragen die Autorinnen und Autoren die Verantwortung. Beachten Sie bitte auch unser weiteres Print- sowie unser On- line- und Veranstaltungsangebot. Dort finden sich weiterführende, ergänzende wie kontroverse Standpunkte zum Thema dieser Publikation. Die Inhalte der zitierten Internetlinks unterliegen der Verantwortung der jeweiligen Anbieter. Für eventuelle Schäden und Forderungen können die Bundeszentrale für politische Bildung sowie die Autorinnen und Autoren keine Haftung übernehmen. Bonn 2019 © Bundeszentrale für politische Bildung Adenauerallee 86, 53113 Bonn Projektleitung: Simon Lengemann, bpb Lektorat: Klara Fischer Umschlaggestaltung, Satzherstellung und Layout: Naumilkat – Agentur für Kommuni kation und Design, Düsseldorf Umschlagabbildung: © Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Die Trümmer der Kleinstadt Wieluń nach der deutschen Bombardierung am frühen Morgen des 1. September 1939 Druck und Bindung: Druck- und Verlagshaus Zarbock
    [Show full text]
  • Wywiad I Kontrwywiad II Rzeczpospolitej Wobec Groźby Wybuchu Wojny W 1939 R
    Wywiad i kontrwywiad II Rzeczpospolitej wobec groźby wybuchu wojny w 1939 r. pod redakcją Dariusza Gregorczyka Katowice–Warszawa 2020 Zespół redakcyjny Anna Przyborowska (redaktor naczelna) Elżbieta Dąbrowska (sekretarz Redakcji) Aneta Olkowska, Grażyna Osuchowska, Izabela Paczesna Anna Przyborowska (redakcja językowa, korekta) Agnieszka Dębska (skład i łamanie) Recenzent dr hab. prof. UJD Robert Majzner Redaktor merytoryczny dr Dariusz Gregorczyk Projekt okładki Aleksandra Bednarczyk © Copyright by Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Centralny Ośrodek Szkolenia i Edukacji im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” Emów 2020 © Copyright by „ŚLĄSK” Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe Katowice 2020 ISBN 978-83-8183-059-1 Wszystkie artykuły zamieszczone w publikacji wyrażają poglądy autorów Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Centralny Ośrodek Szkolenia i Edukacji im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” w Emowie ul. Nadwiślańczyków 2, 05-462 Wiązowna tel. (+48) 22 58 58 613; fax. (+48) 22 58 58 645 e-mail: [email protected] www.abw.gov.pl „ŚLĄSK” Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe ul. Ligonia 7, 40-036 Katowice tel. (+48) 32 25 80 756 e-mail: [email protected] www.slaskwn.com.pl Zamknięto i oddano do druku w październiku 2020 r. Druk i oprawa MAZOWIECKIE CENTRUM POLIGRAFII ul. Ciurlionisa 4, 05-270 Marki Projekt realizowany w ramach stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości SPIS TREŚCI Słowo wstępne Szefa ABW 5 Od Redakcji 7 Tomasz Sypniewski Działania kontrwywiadowcze prowadzone przez Policję Państwową w 1922
    [Show full text]
  • Likwidacja Ukraińskiej Powstańczej Armii Na Tle Polskich Doświadczeń W Prowadzeniu Działań Przeciwpartyzanckich W Xx Wieku
    S t r o n a | 65 „Ante Portas – Studia nad Bezpieczeństwem” 2016, nr 2(7) Marek Żyła Polska LIKWIDACJA UKRAIŃSKIEJ POWSTAŃCZEJ ARMII NA TLE POLSKICH DOŚWIADCZEŃ W PROWADZENIU DZIAŁAŃ PRZECIWPARTYZANCKICH W XX WIEKU (LIQUIDATION OF THE UKRAINIAN INSURGENT ARMY AS AN EX- AMPLE OF THE POLISH COUNTERINSURGENCY IN 20TH CENTURY) Streszczenie: Polskie Siły Zbrojne po raz pierwszy przeprowadziły działania przeciwparty- zanckie w czasie wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919 oraz polsko-radzieckiej 1919-1920, podejmując akcje przeciwko ugrupowaniom nieregularnym, działa- jącym z inspiracji przeciwnika na tyłach wojsk polskich. Głównymi działaniami żołnierzy Wojska Polskiego było odcinanie od zaplecza materiałowego i ludno- ściowego i systematyczne rozbijanie grup partyzanckich. Nie wypracowano przy tym ogólnych instrukcji działań nieregularnych. Pierwsze dni II wojny światowej zweryfikowały te zaniechania, kiedy oddziały Wojska Polskiego mu- siały zmierzyć się z niemiecką piątą kolumną oraz antypolskimi wystąpieniami ludności ukraińskiej. Problem stanowiły zwłaszcza dobrze zorganizowane nie- mieckie grupy dywersyjne, podległe wywiadowi III Rzeszy (np. ustanowiona we Wrocławiu specjalna Kampfgruppe), które przeprowadziły szereg skutecznych akcji na terenie Polski. W późniejszym okresie wojny jak i po jej zakończeniu przejawem działalności przeciwpartyzanckiej była walka z oddziałami Ukraiń- skiej Powstańczej Armii, prowadzona najpierw przez oddziały samoobrony i jednostki Armii Krajowej, a następnie przez Armię Czerwoną i oddziały Wojska Polskiego, przy czym – wzorem sowieckim – jednym z jej głównych przejawów były czystki etniczne w postaci przymusowych przesiedleń ludności. Summary: The Polish military undertook counterguerilla operations for the first time dur- ing the war with the Soviet Union and during the Polish-Ukrainian war. That regarded the operations conducted in the polish support area against the gue- rilla groups and armed gangs inspired by the Bolsheviks.
    [Show full text]
  • Special Operations Executive - Wikipedia
    12/23/2018 Special Operations Executive - Wikipedia Special Operations Executive The Special Operations Executive (SOE) was a British World War II Special Operations Executive organisation. It was officially formed on 22 July 1940 under Minister of Economic Warfare Hugh Dalton, from the amalgamation of three existing Active 22 July 1940 – 15 secret organisations. Its purpose was to conduct espionage, sabotage and January 1946 reconnaissance in occupied Europe (and later, also in occupied Southeast Asia) Country United against the Axis powers, and to aid local resistance movements. Kingdom Allegiance Allies One of the organisations from which SOE was created was also involved in the formation of the Auxiliary Units, a top secret "stay-behind" resistance Role Espionage; organisation, which would have been activated in the event of a German irregular warfare invasion of Britain. (especially sabotage and Few people were aware of SOE's existence. Those who were part of it or liaised raiding operations); with it are sometimes referred to as the "Baker Street Irregulars", after the special location of its London headquarters. It was also known as "Churchill's Secret reconnaissance. Army" or the "Ministry of Ungentlemanly Warfare". Its various branches, and Size Approximately sometimes the organisation as a whole, were concealed for security purposes 13,000 behind names such as the "Joint Technical Board" or the "Inter-Service Nickname(s) The Baker Street Research Bureau", or fictitious branches of the Air Ministry, Admiralty or War Irregulars Office. Churchill's Secret SOE operated in all territories occupied or attacked by the Axis forces, except Army where demarcation lines were agreed with Britain's principal Allies (the United Ministry of States and the Soviet Union).
    [Show full text]
  • Oceny I Omówienia
    Oceny i omówienia NIEMIECKI RUCH MŁODZIEŻOWY W POLSCE W ŚWIETLE DOKUMENTOW * Problem niemieckiego ruchu młodzieżowego w Polsce w latach 1919—1939 jest jednym z kluczowych zagadnień dla zrozumienia społecznego i politycznego rozwoju mniejszości niemieckiej w okresie międzywojennego dwudziestolecia. Nie należy bowiem zapominać, że te elementy przywódcze, które w latach dwudziestych i na początku trzydziestych dorastały w niemieckich organizacjach młodzieżowych, uzyskały następnie decydujący głos w masowych „Volkstumsorganisationen” 1 i kształtowały odtąd oblicze ideowe „niemieckiej grupy narodowej”. Narodowy socjalizm stawiał w pierwszym rzędzie na młodzież: radykalny i irracjonalny cha­ rakter jego ideologii działał najsilniej na młode umysły, a formy organizacyjne, metody propagandowe i zewnętrzna „mise en scene” ruchu hitlerowskiego odpo­ wiadały mentalności znacznej części ówczesnej młodzieży niemieckiej. W tym fak­ cie należy też upatrywać jeden z zasadniczych czynników szybkiego „zglajchszalto- wania” mniejszości niemieckiej w Polsce2. Dokładna znajomość działalności nie­ mieckich organizacji młodzieżowych po 1934 r. może ponadto wiele wyjaśnić od­ nośnie do postawy młodych Niemców w 1939 r. Bo przecież ci młodzi Niemcy — obywatele polscy masowo uciekali do Rzeszy na wiosnę i w lecie 1939 r.3, z nich też przede wszystkim rekrutowały się szeregi szpiegów i dywersantów V kolumny nie­ m ieckiej 4. Zrozumiałe więc, iż z dużym zainteresowaniem braliśmy do ręki książkę P. E. Nasarskiego o niemieckim ruchu młodzieżowym w Polsce. Doniosła proble­ matyka i ogólna tendencja tej publikacji wymagają omówienia w obszerniejszym artykule recenzyjnym. * Peter E. Nasarski: Deutsche Jugendbewegung und Jugendarbeit in Polen 1919—1939. Holzner-Verlag. WUrzburg 1957 s. XVIII + 134. 1 Nazwą ,,Volkstumsorganisation“ określano ponadpartyjne organizacje mniejszościowe: „Deutsche Vereinigung“ w Poznańskiera i na Pomorzu, „Deutscher Volksbund“ na Śląsku.
    [Show full text]
  • Is the Name “Polish Death Camps” a Misnomer?
    Czech-Polish Historical and Pedagogical Journal 95 Is the Name “Polish Death Camps” a Misnomer? Jacek Gancarson / e-mail: [email protected] The Home Army Cichociemni Paratroopers Foundation, Warsaw, Poland Natalia Zaitceva / e-mail: [email protected] The Herzen State Pedagogical University of Russia, St. Petersburg, Russia Gancarsom, J. – Zaitceva, N. (2019). Is the Name “Polish Death Camps” a Misnomer? Czech-Polish Historical and Pedagogical Journal, 11/2, 95–107. https://doi.org/10.5817/cphpj-2019-022 The purpose of the study is a historical-linguistic analysis of the ambiguous name “Polish death camps” (or “Polish concentration camps”), which for the last thirty years has led to conflicting assessments among politicians, journalists and historians, and in some cases being considered as a term. In order to make an accurate assessment of this name, and to clarify the question of the correctness/incorrectness of its use and come to a conclusion about the linguistic suitability/unsuitability to consider it a term, the authors study the new evidence by historians, interviews with public and political figures, and in particular, for the first time investigate the original editorial material where the name was formulated. In the course of the study, the true source of the name “Polish death camps” was first disclosed and a comprehensive history of its use was presented. Basing on gathered material the conclusion was made that the name is linguistically incorrect and can not be used as a term. Key words: Polish death camps; language
    [Show full text]
  • Der Reichsgau Wartheland in Den Jahren 1939–1945
    ACTA UNIVERSITATIS WRATISLAVIENSIS No 3840 Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 40, nr 2 Wrocław 2018 DOI: 10.19195/2300-7249.40.2.4 WOJCIECH WICHERT Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Szczecinie ORCiD: 0000-0003-1335-592X „Exerzierplatz des Nationalsozialismus“ — der Reichsgau Wartheland in den Jahren 1939–1945 Kein anderes Land befand sich so lange unter der Besatzung des Dritten Reiches wie Polen. Polen war das erste Opfer der deutschen Aggression und hat als erstes Land unter großen Opfern zuerst bewaffneten Widerstand geleistet und später in den Jahren 1939–1945 beispiellose Personen-, Kultur- und Materialver- luste erlitten. Der deutsche Überfall auf Polen im September 1939, die Einstel- lung und die Verbrechen gegenüber Polen waren eine Form von Ausführung des antislawischen Rassismus. Die neueren Forschungen, insbesondere die, die seit den neunziger Jahren geführt wurden, offenbaren die tatsächliche Größe der ver- brecherischen Politik gegenüber den slawischen Völkern. Sie zeigen, wie sich der deutsche Nationalismus zum Rassismus entwickelt hat, das Ziel verfolgend die slawische Bevölkerung durch die nationalsozialistische Germanisierungspolitik aus ihrer Heimat zu vertreiben und sie durch die „höhere arische Rasse“ zu be- siedeln1. Diese Maßnahmen der Besatzung wurden in den schon vor dem Krieg ausgearbeiteten Generalplan Ost aufgenommen, in ein großangelegtes Kolonisie- rungs- und Germanisierungsprojekt der Gebiete in Ostmitteleuropa und in Ost- europa, das mit der Aussiedlung beziehungsweise mit der Eliminierung der hier niedergelassenen slawischen Bevölkerung verbunden war2. Vor allem aus dieser 1 A. Wolff-Powęska, Pamięć, brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945–2010) [Erinnerung — Last und Befreiung. Die Deutschen gegenüber die nationalsozialisti- schen Vergangenheit (1945–2010)], Poznań 2011, S.
    [Show full text]
  • Die Vernichtung Der Polnischen Intelligenz
    DIE VERNICHTUNG DER POLNISCHEN INTELLIGENZ I. DER VÖLKERMORD AN POLENS ELITEN Nach einer polnischen Untersuchung aus dem Jahr 1947 wurden in der Zeit 1939 bis 1945 ermordet: 1 56,9 % der Rechtsanwälte 38,7 % der Ärzte 28,5 % der Professoren und Assistenten 27,2 % der katholischen Geistlichen 21,5 % der Richter, Staatsanwälte und Gerichtsreferendaren 13,1 % der Oberschullehrer Adolf Hitler war 1939 auf dem Höhepunkt seiner Macht und Popularität. Mit dem völkerrechtswidrigen Überfall auf den Nachbarstaat Polen begannen die sogenannten Blitzkriege. Der Diktator machte keinen Hehl daraus, was unter seinem Kriegshandwerk zu verstehen war: „Anzustreben bleibt, dem Gegner zu Beginn den vernichtenden Schlag beizubringen. Recht oder Unrecht oder Verträge sollen keine Rolle spielen.“2 Über seine verbrecherische Absicht ließ er seine Generäle, die er am 22. August 1939 um sich versammelte, nicht im Unklaren; seine Forderung an die militärische Führung lautete: > „1. Rücksichtslose Entschlossenheit > 2. Das Ziel ist die Vernichtung Polens, das bedeutet die Beseitigung seiner lebendigen Kraft. Der Feind ist zu vernichten, was auf immer neuen Wegen angestrebt werden muss. > 3. Die Mittel sind gleichgültig. Es handelt sich nicht darum, das Recht auf unserer Seite zu haben, sondern ausschließlich um den Sieg. > 4. Die Durchführung muss hart und rücksichtslos erfolgen. Gegen alle Erwägungen des Mitleids. Wir müssen uns dagegen hart machen!“3 Niemand widersprach diesen menschenrechtswidrigen Plänen. Hitler hatte der Generalität im Falle des Sieges steile
    [Show full text]
  • © in This Web Service Cambridge University Press Cambridge University Press 978-1-107-00830-4
    Cambridge University Press 978-1-107-00830-4 - The German Minority in Interwar Poland Winson Chu Index More information Index Agrarian conservativism, 71 Beyer, Hans Joachim, 212 Alldeutscher Verband. See Pan-German Bielitz. See Bielsko League Bielitzer Kreis, 174 Allgemeiner Schulverein, 36 Bielsko, 25, 173, 175, 203 Alltagsgeschichte, 10 Bielsko Germans, 108, 110, 111 Ammende, Ewald, 136 Bierschenk, Theodor, 137, 216, 224 Anschluß question, 51, 52 Bjork, James, 17 Anti-Communism, 165 Blachetta-Madajczyk, Petra, 9, 130, 136 Anti-Germanism, 214, 244, 245 Black Palm Sunday, 213–217 Anti-Semitism, 38, 79, 151, 159, 166, 178, Blanke, Richard, 9, 65, 76, 90, 136, 162 212, 215, 244, 260 Boehm, Max Hildebert, 31, 39, 46, 54, 88, Association for Germandom Abroad. See 97, 99, 110, 205 Verein fur¨ das Deutschtum im Ausland Border Germans and Germans Abroad, 44 Auslandsdeutsche, 98, 206.SeealsoReich Brackmann, Albert, 45, 208 Germans; Reich Germans, former Brauer, Leo, 221 Auslands-Organisation der NSDAP, 180, Brest-Litovsk Treaty, 42 205 Breuler, Otto, 103 Austria, 34, 165, 173, 207 Breyer, Albert, 153, 155, 212 annexation of, 51 Breyer, Richard, 155, 216, 272, 274 Austrian Silesia. See Teschen Silesia Briand, Aristide, 50 Bromberg. See Bydgoszcz Baechler, Christian, 53 Bromberg Bloody Sunday. See Bromberger Baltic Germans, 268 Blutsonntag Baltic Institute, 45, 208 Bromberger Blutsonntag, 4, 249 Bartkiewicz, Zygmunt, 118 Bromberger Volkszeitung, 134 Bauernverein, 72 Broszat, Martin, 205 Behrends, Hermann, 231 Brubaker, Rogers, 9, 26, 34, 63, 86,
    [Show full text]
  • Piaśnica a Scene of German Crimes in Pomerania in 1939
    Piaśnica A scene of German crimes in Pomerania in 1939 Introduction by Monika Tomkiewicz PhD, historian and member of the Regional Commission for Investigation of Crimes Against the Polish Nation in Gdańsk Scientific consultation Prof. dr hab. Bogdan Chrzanowski Text edited by Janosz Józefczyk Mirosław Odyniecki Correction of texts by Mateusz Ihnatowicz, PhD Jacek Pudliszewski, PhD Biographical notes written by Mateusz Ihnatowicz, PhD Cover design by Karol Formela First edition The Stutthof Museum in Sztutowo Wejherowo 2017 ISBN 978-83-946986-5-2 Published by: The Stutthof Museum in Sztutowo for the Branch Office: The Piaśnica Museum in Wejherowo (in organisation) 11/2 Św. Jacka St., 84-200 Wejherowo phone/fax: +48 58 736 11 11 e-mail: [email protected] www.muzeumpiasnickie.pl Table of Contents Introduction. Massacre in Piaśnica ................................................. 4 Piaśnica ......................................................................................... 11 Main Memorial ............................................................................. 13 Crossroads – “Pensive Christ” ...................................................... 14 Grave No. 4 ................................................................................... 15 Grave No. 1 ................................................................................... 16 Grave No. 2 ................................................................................... 17 Monument to Leon Najman – Mirza Kryczyński ......................... 18 Memorial
    [Show full text]
  • Domniemane I Rzeczywiste Kontakty Prominentów Nazistowskich Z Polskością Przed 1933 Rokiem
    ACTA UNIVERSITATIS WRATISLAVIENSIS No 3749 Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 38, nr 2 Wrocław 2016 DOI: 10.19195/2300-7249.38.2.3 WOJCIECH KAPICA Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, Warszawa Domniemane i rzeczywiste kontakty prominentów nazistowskich z polskością przed 1933 rokiem Niezwykle interesująca problematyka stosunku Hitlera i narodowych socja- listów do Polski i Polaków znalazła odbicie w rzetelnych pracach rodzimych ba- daczy (J.W. Borejsza, T. Szarota, E.C. Król, H. Orłowski)1. Chciałbym się skupić w niniejszym skromnym przyczynku na kontaktach, „spotkaniach” prominen- tów nazistowskich (choć jest to „nieostry” termin)2 z szeroko pojętą polskością (Polska, a właściwie ziemie polskie3, Polacy, kultura polska) przed „Machtüber- nahme”, tj. przed 30 stycznia 1933 roku. Niniejsze rozważania absolutnie nie 1 J.W. Borejsza, Antyslawizm Adolfa Hitlera, Warszawa 1988; idem, Śmieszne sto milionów Słowian: wokół światopoglądu Adolfa Hitlera, Warszawa 2006; T. Szarota, Niemcy i Polacy. Wza- jemne postrzeganie i stereotypy, Warszawa 1996; E.C. Król, Polska i Polacy w propagandzie naro- dowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945, Warszawa 2006; H. Orłowski, Polnische Wirtshchaft. Nowoczesny niemiecki dyskurs o Polsce, Olsztyn 1998. 2 Za prominentów nazistowskich uznaję w tym przypadku nazistowskich posłów do Reichsta- gu (Mitglieder des Großdeutschen Reichstags) oraz „dębowców” SS i SA, tj. wszystkich wyższych oficerów od SS-Standartenführera i SA-Standartenführera wzwyż. Mam naturalnie świadomość „fasadowego” charakteru Reichstagu w Niemczech (podobnie zresztą było w Związku Sowiec- kim) — mówiono o nim jako o najdrożej na świecie opłacanym „chórze”. Podstawę tej skromnej analizy stanowią biogramy posłów do Reichstagu zamieszczone w specjalnych wydawnictwach poświęconych tej instytucji, zob. Reichstag-Handbuch VI. Wahlperiode 1932, Berlin 1932; Reichs- tag-Handbuch IX.
    [Show full text]
  • Szlak Żołnierzy I I II Konspiracji Na Nowogródczyźnie Białoruś
    Szlak Żołnierzy I i II Konspiracji na Nowogródczyźnie Białoruś 1. Grodno – miejsce śmierci Mieczysława Niedzińskiego „Rena” Mieczysław Niedziński „Ren” – oficer Armii Krajowej, uczestnik Operacji Ostra Brama. Poległ w miejscowości Kulbaki (dziś na przedmieściach Grodna) w dniu 8 maja 1948 roku. Jego 15- osobowy oddział został otoczony przez sowieckie oddziały NKWD. Dziewięciu ludzi poległo, trzech dostało się w ręce komunistów, trzech przebiło się. W miejscu śmierci Rena stoi dziś pomnik z tablicą. 2. Jewłasze – Bogdany – miejsce śmierci Jana Piwnika „Ponurego” Jan Piwnik „Ponury” – dowódca VII Batalionu 77 ppAK, cichociemny. Ponury poległ w dniu 16 czerwca 1944 roku, podczas ataku na niemiecki stützpunkt, położony pomiędzy Jewłaszami a Bogdanami, nieopodal Szczuczyna. W miejscu jego śmierci znajduje się pomnik i tablica. 3. Jeremicze – miejsce śmierci Czesława Zajączkowskiego „Ragnera” Czesław Zajączkowski „Ragner” – oficer AK, dowódca IV Batalionu 77 ppAK, kawaler Krzyża Orderu Virtuti Militari. Poległ w miejscowości Jeremicze w dniu 3 grudnia 1944 roku. Jego 30- osobowy oddział otoczyły oddziały sowieckie w liczbie ponad 1400 żołnierzy. W Jeremiczach poległ Ragner i jego młodszy brat oraz pięciu innych żołnierzy. Reszta przebiła się. W miejscu śmierci Ragnera stoi pomnik z tablicą. 4. Nieciecz – kwatera żołnierzy AK na miejscowym cmentarzu W Niecieczy na miejscowym cmentarzu znajduje się kwatera żołnierzy IV Batalionu 77 ppAK. Na cmentarzu pochowano ok. 40 żołnierzy AK, W kwaterze znajduje się pomnik i 23 kamienne krzyże. 5. Wawiórka – kwatera żołnierzy AK na miejscowym cmentarzu W Wawiórce na miejscowym cmentarzu znajduje się kwatera żołnierzy VII Batalionu 77 ppAK. Na cmentarzu pochowano również niegdyś Jana Piwnika, ale jego szczątki ekshumowano w roku 1987 i przewieziono do Polski, Dziś na cmentarzu w Wawiórce znajduje się 11 kamiennych krzyży żołnierzy Jana Piwnika „Ponurego”.
    [Show full text]