FOLIA PRAEHISTORICA POSNANIENSIA T. XXV – 2020 WYDZIAŁ ARCHEOLOGII, UAM POZNAŃ – ISSN 0239-8524 http://dx.doi.org/10.14746/fpp.2020.25.13 MULTI-PART STRONGHOLDS, SEEHANDELPLÄTZE, NUCLEI OF CITIES, CENTRAL PLACES AT THE MOUTH OF THE ODER RIVER IN THE 10TH–12TH CENTURIES? – SYNONYMS OR DEFINITION PROBLEM?1 GRODY WIELOCZŁONOWE, ZALĄŻKI MIAST, SEEHANDELSPLÄTZE, MIEJSCA CENTRALNE U UJŚCIA ODRY W X–XII WIEKU? – SYNONIMY CZY PROBLEM DEFINICYJNY? Michał Sołtysiak https://orcid.org/0000-0002-0258-7381 Interdisciplinary Centre of Archaeological Research IAE PAN Warszawa Al. Solidarności 105, 00-140 Warszawa
[email protected] ABSTRAKT: Dyskusja na temat definicji „miejskości” grodów w średniowieczu na ziemiach słowiańs- kich ma długą tradycję. Już we wczesnym średniowieczu mamy do czynienia z tzw. „zalążkami miast”, centrami wielofunkcyjnymi pełniącymi funkcję miast i grodami miejskimi, jak również z licznymi mnie- jszymi grodami, którym ciężko przypisywać rolę pierwszych miast. Modele zachodnioeuropejskich miast i ich procesów urbanizacyjnych są trudne do porównania ze wspom- nianymi formami osadniczymi, jeśli w analizie staramy się podkreślać postrzymskie, zachodnioeurope- jskie rozumienie miast, bez podejścia funkcjonalnego, skoncentrowanego na rzeczywistej roli danych ośrodków w swoim regionie, uzyskujemy obraz, gdzie nie ma żadnych miast, a z punktu widzenia arche- ologii. Pojawiły się liczne koncepcje na temat definiowania różnych stadiów rozwoju grodów, ale brakuje prób uporządkowania obecnie spotykanej terminologii, bo krótko mówiąc, „gród grodowi nierówny”. Bardzo dobrze to widać u ujścia Odry, gdzie mamy nie tylko terminologię wypracowaną przez polskich badaczy, 1 Badania zostały sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych w ramach fi- nansowania stażu po uzyskaniu stopnia naukowego doktora na podstawie decyzji numer DEC-2014/12/S/ HS3/00013.