fruitteelt 31 augustus 2013, jaargang 103, nr 35 weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie

Verslag Open Dag Fruitkenniscentrum

Bewaring van Elstar en Conference | Vooruitblik perenafzet Speciale aanbieding

Fendt Smalspoor Tractoren Geheel verwijderen van Fendt Vario en Fendt 207 V boomgaardenRooien fruitbooomgaarden met 1000 uren nu(inclusief ook versnipperen afvoer snippers) met Div. Fendt Compact Tractors afvoer van snippers Verklepelen, versnipperen Fendt 260 PA en Fendt 250 SA Boomgaard verklepelen boomgaard Cirkelmaaiers en Klepelmaaiers Stobben frezen TevensStobben opkopen fresen van inventaris Div Kubota 4 WD mini enz. Bel vrijblijvend voor informatie: Landbouwmechanisatie BV Bart Kemp M. van Dijk www.kempschalkwijk.nl Tel. 030 - 6012595 Beusichemseweg 7 in Houten KOELHUIS DRONTEN Mob. 06 - 22548402 Tel. 030-6377877 – 6375533

U.L.O. en D.C.S bewaring fruit-kemp 120822.indd 1 22-08-2012 fruit-rinus 12:36:15 van dijk 130802.indd 1 02-08-13 12:13 appels en peren.

U.L.O. koeling incl. transport 9 cent per kilo jaarrond.

HACCP, SKAL en Global Gap gecertificeerd.

Bel voor de voorw. 06-53528808 Te Koop conferce bomen +/- 4 jaar oud conference snoeren div leeftijden conference V hagen beregenigs sproeiers met standpijp fruit-koelhuis dronten 130823.indd 1 27-08-13 10:52 palen 3 en 3.5 mtr beton palen 7/9 dik 4 ha beregening tyleen Coverfoto Inhoud druppel slang inwendige druppelaars complete aansturing voor druppelbe- vloeiing Bel vrijblijvend voor informatie: Bart Kemp www.kempschalkwijk.nl Tel. 030 - 6012595 Mob. 06 - 22548402

6 Subsidie voor investering Tijdens de Open Dag op het in bedrijf Fruitkenniscentrum was er veel belangstelling voor het NFO- 6 7 Het dilemma tussen demoperceel Elstar-mutanten. Foto: Arjan de Bruine primeurprijzen en onrijp fruit

7 8 De bewaring van Elstar en Conference

10 Open Dag 8 Fruitkenniscentrum 12 Perenmarkt EU: vraag en Rubrieken aanbod in evenwicht NFO-info 3 Deze week 4 Marktzicht 14 10 Werkwijzer 16 Onderzoek 18 NFO in het land 19 12 Agenda 19 2 nfo Uitgelicht Op de cover van het magazine 100%NL staat de Conference- peer afgebeeld met info twee andere ‘toffe peren’: Gordon en Faiah. Foto: 100%NL

Afbouw PT van de PBO regelt. In de wet Het ministerie hanteert ver- die in de tweede helft van 2014 schillende sporen bij de af- wordt voorzien, wordt ook bouw van de publiekrechtelijke geregeld dat er voor een heel organisaties (PBO). Als eerste beperkt aantal onderwerpen worden er een aantal taken een mogelijkheid komt om door het ministerie overgeno- deze algemeen verbindend men. Het betreft de uitvoering te verklaren (AVV). De onder- Conference in 100%NL radiospot uitgezonden. Dit van de medebewindstaken werpen die hiervoor in beeld De maand september staat radiostation heeft een bereik waarbij voor de fruitteeltsector komen, zijn diergezond- en bij het op en top Nederlandse van ongeveer 1,5 miljoen luis- de uitvoering van de GMO van plantgezondheid en mogelijk magazine 100%NL in het teken teraars. Na deze introductie belang is. Andere zaken die de financiering van onderzoek van Conference. Op de cover van het nieuwe Conference-sei- het ministerie overneemt, zijn dat in het verlengde van deze prijkt de Conference-peer zoen wordt van 28 oktober t/m diverse verordeningen voor- thema’s ligt. samen met twee BN’ers (Gor- 10 november de Conference namelijk op het gebied van Organisaties die een beroep don en Faiah) als Toffe Peren. tv-spot uitgezonden rond het plantgezond- en diergezond- kunnen doen op het instru- Verder wordt in een artikel van RTL4-weerbericht. Vorig jaar heid. Voor de fruitteeltsector ment van AVV, zullen moeten twee pagina’s met een mooie bereikte deze tv-spot 3,7 mil- zijn twee verordeningen van voldoen aan criteria. Deze zijn fotoshoot ingegaan op enkele joen kijkers. Met deze reclame- belang: de verplichte keuring nu nog niet helder. De NFO kenmerken van Conference. acties willen de NFO en overige van boomgaardspuiten en de is van mening dat het instru- Onder meer dat deze peer partijen uit de Stuurgroep erosieverordening in Zuid- ment van AVV interessante zowel knapperig als zacht kan Fruitpromotie het gehele na- Limburg. aan­knopingpunten biedt om worden gegeten en boordevol jaar een stimulans van de con- Naast de actieve overname van voor de fruitteeltsector nood- vezels zit. Daarnaast wordt op sumentenvraag bereiken. Deze taken komt er een intrekking- zakelijke zaken gerealiseerd te het gelijknamige radiostation promotieactiviteiten worden wet die de verdere afwikkeling krijgen. 100%NL een Conference- mede gefinancierd door de EU.

het beleid is beleid het Arbeidsactualiteiten het beleid is

Arbeid in de breedste normen voor tijdelijke huisvesting op de en blijft voorstander van vrij verkeer van zin van het woord is en bedrijven, in de periode van 1 mei tot werknemers binnen de EU, omdat het blijft een belangrijke 1 november. De NFO is de initiatiefne- voor onze sector een groot voordeel is factor op de fruitbedrij- mer voor de totstandkoming van deze om met name onze oogstarbeid op een ven. Op dit terrein spe- normen, omdat de fruitsector bij uitstek goede wijze ingevuld te krijgen. De NFO len een aantal onderwerpen waarbij de een sector is met een korte en heftige wil dat dit zo blijft. Ze wordt ook gecon- NFO nauw betrokken is. Achter de scher- arbeidspiek in de hardfruitoogst en het fronteerd met allerlei nadelen die ver- men wordt hard gewerkt aan de invul- houtig kleinfruit. Deze normen zijn in bonden zijn aan het lidmaatschap van de ling van de normen voor tijdelijke huis- ontwikkeling. De conceptnormen zijn EU. Neem de regelgeving op het terrein vesting op de agrarische bedrijven. Vorig doorgesproken met de vakbeweging en van de toelating van gewasbeschermings- jaar is in het convenant over huisvesting zullen binnenkort in werkgeverskringen middelen. Met de hardfruitoogst voor de Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 van buitenlandse werknemers met alle verder worden besproken. Uiteindelijk deur is het belangrijk dat naast de perso- partijen afgesproken dat permanente zullen ze worden vastgelegd in het neelsvoorziening ook de contracten met huisvesting op de agrarische bedrijven convenant huisvesting. De oplopende de tijdelijke medewerkers in orde zijn. Let mogelijk is. Er zijn normen over mini- werkloosheid in Nederland gecombineerd daarbij tevens op de juiste betaling van mumleefruimte, aantal kookplaten et met de veel grotere toestroom van bui- het wettelijk minimumloon. Gegevens cetera. Deze normen zijn vastgelegd in tenlandse werknemers in ons land zorgt hierover zijn op te vragen bij de NFO en een brochure met goede voorbeelden, voor beroering in Den Haag. Daar komt te vinden op de website. die vervolgens is gestuurd naar de agra- bij dat er op 1 januari 2014 vrij verkeer rische gemeenten. van werknemers gaat komen voor perso- Herman Bus Momenteel wordt er gewerkt aan de nen uit Bulgarije en Roemenië. De NFO is [email protected]

3 4 Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 Canada Deze week staat omelkappelrasdoor na hetdoorsnijden.OSFisin niet meerbruinverkleuren gemodifi ceerdwaardoorze Deze appelszijngenetisch de ArcticApplesontwikkeld. da. HetCanadeseOSFheeft toegelaten indeVSenCana- modifi ceerdeappelsworden van hetjaargenetischge- verwacht datvoorheteinde Okagan SpecialtyFruits(OSF) Genetisch gemodifi ceerdeappels einde vanhetproject. Gessel vandeCAFkennisconsulenttothet gevuld. Voorklein-ensteenfruitisGeertvan wordt detaakvanPeterdoorfreelancersin- sulent looptbeginvolgendjaaraf.Totdan praktijk vandetelers.Hetprojectkenniscon- buitenland diehijvertaaldenaardedagelijkse uit fruitteeltpraktijkonderzoekinbinnen-en woordelijk voorhetverzamelenvanresultaten de NFO.Alskennisconsulentwashijverant- Nederland. Peterbegoninjanuari2012bij specialist fruitteelt,regioZuid- Hij gaatwerkenbijAgrifi rmals verlaat per1oktoberdeNFO. lent grootfruitvanNFOenPT, Peter vanKampen,kennisconsu- verlaat NFO Peter vanKampen vroeg eenredelijkemaattebehalen. 19 augustus.Deteeltkostveel handdunwerk om naar deoverigelanden.Ditjaar begondeplukop België enNederland;Bel’export verzorgtdeexport Limburgse tuinbouwveilingLTV vermarktCorinain Stad isontdekt,werdin2010geïntroduceerd.De tant, dieooitdoorgebroedersSaelsuitHerk-de- vorig jaarenisgeschatop1,3miljoenkilo.Demu- van Conference,ligtditjaar50procenthogerdan De productievanCorina,devroegrijpendemutant Productie Corinagroeithard dermijnen. en natuurlijkvoedselkanon- imago vanappelsalsgezond toelating omdatdithet vertegenwoordigt, istegen die deappelproducenten De U.S.AppleAssociation appels toegelatentekrijgen. bezig omdeteeltvandeze Sinds 2011ishetbedrijf bruinverkleuring temaken. dit procesongevoeligvoor Verenigd Koninkrijk VK wordtzelfvoorzienendvoorpitfruit te bedienen.Volgensvoorzitter afzetseizoen deEngelsemarkt noeg omaanheteindevan Jazz, KanzienCameosterkge- wachting groeithetaanbodvan voor pitfruitwordt.Naarver- nium jaarrondzelfvoorzienend ninkrijk inhetkomendedecen- verwacht dathetVerenigdKo- English ApplesandPears(EAP) De Britsesectororganisatie Research International haald”, aldusTromp.Plant boomaantallen wordenge- tract enofdeafgesproken van hetaangeganecon- afhankelijk vandenaleving re fruittelers.“Ditismede baar komtvoorderegulie- enkele jarenookbeschik- hoogstwaarschijnlijk over Fruit verwachtdatNatyra Marian TrompvanInova biologische fruittelers. leen beschikbaarvoor Momenteel isNatyraal- in hettweedegroeijaar. ologische appelrasNatyra ligt eenpilotmethetbi- Bij PPOFruitinRandwijk ook voorregulierefruitteler Natyra intoekomstmogelijk Wisse inKapelle. persaandacht verdienstelijkmaken bijfruitteler gustus gaandebestuurderszich metdenodige gemeente Kapellemee.Opmaandag 26au- en burgemeesterAntonStapelkampvande missaris vandeKoninginZeelandHanPolman Bij destartvanfruitplukhelpenCom- Bestuurders plukkenmee zeese import. minder afhankelijkvanover- aanbod wordthetlandsteeds lijk. DoorhetgroeiendeEngelse van demarktsteedsbetermoge- bewaring isjaarrondbeleveren Door detoegenomenkennisvan sterk toenemen. bens voormiddellangebewaring baarheid vandepopulaireRu- Adrian Barlowzaldebeschik- geleden. uniformer daneenjaar en wasdeboomkwaliteit zichtbaar bijgetrokken augustus warendebomen Fruitkenniscentrum op22 Tijdens deOpenDag beschermd. Natyra isdoorInovaFruit kersrecht. Demerknaam heeft alsraseigenaarkwe- Heijerman. onderzoeker Gondy te planten”,melddePPO- besloten zwakkebomen baar waren,isdestijds takte AA-bomenverkrijg- van 2012geengoedver- “Omdat inhetvoorjaar 35

Pilots met pruimkers Chili Chili haalt VS in

Vanouds werden cran- veer 20 procent per jaar. berry’s geteeld in Noord- Inmiddels worden er Amerika, maar inmiddels op ruim 13.000 hectare is Chili de wereldwijd cranberry’s geteeld. De grootste producent. Sinds komende tien jaar wil de de Chilenen twintig jaar grootste exporteur, Cran- geleden met de teelt chile, het exportvolume begonnen in Patagonië met 80 procent uitbrei- (Zuid-Chili), zijn het are- den. Door het gezonde Foto: NFO aal en de productie sterk imago van cranberry’s In Nederland ligt op twee be- gegroeid. In de afgelopen groeit de consumptie drijven een pilot met enkele gen ligt bij het fruitbedrijf jaren was de groei onge- sterk. honderden bomen van de Elenbaas in Arnemuiden. pruimkers Cherry Royal. De Elenbaas plukt dit jaar een pilots met de kruising tussen eerste bescheiden oogst van pruim en kers maken onder- de tweejarige bomen. Met deel uit van een Europees heel veel teeltzaken moet Roodvlezig perenras project waarbij in verschil- nog wel meer ervaring wor- lende Europese landen teelt- den opgedaan. Zo zijn de be- Op het fruitteeltbedrijf Na de eerste ervaringen ervaring met deze nieuwe stuiving en onderstamkeuze van Anton van Wijk (en en verder vermeerderen fruitsoort wordt opgedaan. nog vraagstukken. De vruch- zonen Wilbert en Nico) heeft Van Wijk nu circa Het AGF-handelsconcern ten die net na de laatste in ’t Goy werden vorige zeventig bomen ervan Univeg heeft de licentierech- kersen worden geplukt, zijn week de peren van een op kwee C in het derde ten van dit ras waarvan de duidelijk anders dan kersen eigen roodvlezig peren- jaar staan, die dit jaar de herkomst in Australië ligt. of pruimen. Ze hebben rood ras geplukt. Het is een eerste bescheiden oogst Het plantmateriaal wordt vruchtvlees en een soort ker- echt zomerras met een gaven. opgekweekt door boomkwe- senpit, maar de vruchtmaat goede smaak en sappig. Kenmerkend is dat het kerij René Nicolai die ook en de textuur zijn meer als Bij de opening van het een roodvlezige peer de teeltpilots coördineert. van een pruim. En ze smaken nieuwe koelhuis in 2005 met een rode blos is. Florent Geerdens van deze echt heel anders. Elenbaas kreeg Van Wijk van een Inmiddels ligt de peer boomkwekerij laat weten heeft de eerste oogst laten hobbyist een boompje ook bij PPO Fruit voor dat plantmateriaal nog niet proeven aan de klanten van van dit ras. Deze had het verder onderzoek. Mocht beschikbaar is. zijn boerderijwinkel en die boompje zelf gekweekt het ras goed worden Eén van de pilotbeplantin- reageerden erg enthousiast. van hout dat hij van een beoordeeld, dan wordt vakantie in Roemenië kwekersrecht aange- had meegenomen. vraagd. Duitsland

Appel meest gegeten fruit Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103

Duitsland eet per hoofd van de bevolking 105 kilogram fruit, exclusief verwerkt fruit. Hiervan is appel met 25,9 kilogram het meest gegeten fruit, gevolgd door bananen met 10,5 kilogram. Foto: In 2011/12 consumeert Duitsland 8,6 miljoen ton Wilbert van Wijk fruit waarvan minder dan een vijfde in Duitsland wordt geteeld.

5 Serie: Subsidie

Financiële steun aan jonge telers kan wel, maar de voorwaarden zijn streng Subsidie voor investering in bedrijf

Stel dat u enkele jaren geleden Een aandachtspunt is er tegenwoordig wel voor een investering wordt gesubsidieerd: het fruitteeltbedrijf overnam van bij aanvragen door een maatschap of ven- grond, gebouwen, machines, installaties nootschap onder firma. Uit recente uitspra- en overige. Daarvan kunt u er meerdere uw ouders en samen met uw ken in rechtszaken kunnen we de conclusie aankruisen wanneer u bijvoorbeeld een vrouw eigenaar bent van het be- trekken dat een jonge landbouwer de zeg- gebouw en een machine wilt gaan kopen. genschap moet hebben over het bedrijf. Houd er wel rekening mee dat wanneer u drijf. Nu wilt u graag een nieuwe Hij moet dus meer dan 50 procent aandeel een andere leverancier wilt nemen, u dat bedrijfshal laten plaatsen, maar hebben in het bedrijf. Per aanvraag mag u eerst moet melden met een nieuwe offerte. u hebt niet veel geld. Zijn er dan maximaal voor € 80.000,- aan subsidiabele kosten opvoeren. Daarvan wordt een kwart mogelijkheden voor een subsidie gesubsidieerd. Per aanvraag mag u voor deze nieuwbouw? maximaal voor € 80.000,- Lening Daarnaast zijn er nog andere voorwaarden aan subsidiabele kosten Alfa accountants en adviseurs www.alfa.nl voor een subsidieaanvraag. U mag pas ver- opvoeren; daarvan wordt plichtingen met betrekking tot de nieuw- bouw aangaan nadat u een beslissing hebt een kwart gesubsidieerd nder bepaalde omstandigheden ontvangen op de aanvraag. Verder moet kunt u steun krijgen. Als de aanvra- u een lening afsluiten voor het bedrag aan Ogers jonger zijn dan veertig jaar en subsidiabele kosten en die lening moet u Als u bij de aanvraag een gebouw en een het bedrijf minder dan drie jaar geleden is bij een financiële instelling afsluiten. U kunt machine hebt opgevoerd, en u achteraf overgenomen, kunnen zij van 1 tot en met dus niet bij familie een lening afsluiten. En bezien in plaats van het gebouw liever een 28 oktober een aanvraag indienen voor de de lening moet minimaal drie jaar lopen. tweede machine wilt, dan gaat dat niet. regeling Jonge Landbouwers. De aanvraag kent enkele categorieën waar- In dat geval vervalt het deel subsidie dat beschikbaar was voor het ge- bouw. Dat gaat dus niet naar de tweede machine.

Voorschot Het is niet mogelijk een voor- schot aan te vragen. Als u de in- vesteringen hebt gedaan, moet u een verzoek tot subsidievast- stelling indienen. Daarbij moet u dan onder andere de facturen en de betalingen bijvoegen. Dat verzoek tot subsidievaststelling dient uiterlijk 1 juli 2015 te zijn ingediend. Omdat er aan de aanvraag en de hele procedure daaromheen nogal wat haken en ogen kunnen zitten, is het raad- zaam tijdig te overleggen met uw adviseur. E

Aanbouw van een koelcel en sor-

Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 teerruimte. Foto: NFO

6 Markt

Het dilemma tussen primeurprijzen en onrijp fruit

Met de pluk voor de deur en nauwelijks nog voorraden oude oogst zullen veel afnemers staan te trappelen om nieuwe Elstar en Conference te verkopen. De eer- ste supermarkten zijn twee we- ken geleden al begonnen met de verkoop van Franse Elstar. Ieder jaar weer staan telers voor het dilemma om te profiteren van de primeurprijzen of toch te wachten op voldoende rijp fruit.

Redactie Fruitteelt Fred Jacobs (KCB) verwacht dat vanaf week 36 steeds meer Franse Elstar-appels de Lugoltest zullen [email protected] doorstaan en vrij verhandeld kunnen worden binnen Nederland. Stadium 2-3 is de minimale zetmeel- omslag voor Elstar. Altijd Raak. Foto: Kees Pouwer, Fruitconsult

lijkbaar is er vanuit de retail al enke- supermarkten niet de appels kopen die op pen valt onder de verantwoordelijkheid le weken vraag naar nieuwe Elstar. In dit moment wel smaken, zoals de Delcorf. van de NVWA. Onrijpe partijen die niet Bweek 33 keurde het KCB een eerste “Dit is zo slecht voor het imago van Elstar, zijn opgemerkt door het KCB, lopen echter partij Franse Elstar af vanwege de geringe waar wij met het kwaliteitstraject Elstar. weinig kans door de NVWA onderschept te rijpheid. Fred Jacobs van het KCB denkt dat Altijd Raak en promotie zo hard aan wer- worden. NVWA-woordvoerster Barbara van het om een van de eerste leveringen Franse ken.” Hij vindt het opmerkelijk dat partijen der Rest geeft aan dat controle op rijpheid Elstar op Nederlandse bodem moest gaan. die in de Trekkersgroep Elstar betrokken en klasse-aanduidingen een lage prioriteit Sindsdien heeft het KCB nog verschillende zijn geweest bij het opstellen van de Elstar. heeft. De NVWA richt zich met name op partijen Franse Elstar gekeurd, maar geen Altijd Raak-eisen, deze eisen in het begin zaken die met voedselveiligheid te maken daarvan voldeed tot nu toe aan de mini- van het seizoen zo laten vieren. Naar zijn hebben, zoals residuen. Van der Rest: “De male zetmeelomslag. Van de eerste partij mening zou het beter zijn als de eisen van afgelopen drie jaar hebben we nul klachten afgekeurde appels was afgelopen maandag Elstar. Altijd Raak vanaf het prille begin van gehad over de kwaliteit. Daarom wordt er inmiddels een deel voldoende rijp om ver- het Elstar-seizoen gehanteerd zouden wor- ook nauwelijks op gecontroleerd.” Wan- handeld te mogen worden. Jacobs verwacht den. Op dit moment blijkt dat de minimale neer er klachten over een bepaalde partij dat vanaf week 36 steeds meer Franse wettelijke eisen worden gehanteerd. Die binnenkomen, controleert de NVWA echter Elstar-appels de Lugoltest zullen doorstaan zijn lager dan de eisen van de campagne gericht of de klachten gegrond zijn. Het en vrij verhandeld kunnen worden binnen Elstar, Altijd Raak. indienen van een klacht kan dus zeker Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 Nederland. zinvol zijn. Meldingen kunnen worden Klachten gemaakt via www.nvwa.nl, door in de rech- Franse Elstar Het KCB zal ook de komende tijd extra terkolom te klikken op ‘Stellen van vragen Ongeveer tegelijkertijd met het afkeuren aandacht besteden aan de rijpheid van en indienen van meldingen/klachten’, via van de eerste Franse Elstar door het KCB Elstar-appels. Toch kan het controlebureau de mail [email protected] of telefonisch via twitterden verschillende telers verontwaar- niet voorkomen dat er onrijpe Elstar, en (0800) 04 88. digd dat de eerste Franse Elstar-appels straks misschien ook Conference, in de in de supermarkt lagen. Zo luidde een schappen terechtkomt. Het KCB contro- Meer over dit onderwerp is te lezen kernachtige tweet ‘Bij het zien al een zuur leert immers steekproefsgewijs en mag op www.nfofruit.nl > Thema’s gezicht’. Bert den Haan, voorzitter van de alleen bij telers en handelaren inspecteren. > Productgroepen en Teelt. NFO Productgroep Appel, betreurt het dat Controle van producten in de winkelschap-

7 Serie Kwaliteit, deel 6

De bewaring van Elstar en Conference Nieuwe ronde, nieuwe kansen

In het kader van de programma’s ‘Elstar Altijd Raak’ en ‘Conference, De grootste winst in langere bewaring Zo zoet, zo goed’ in dit artikel de belangrijkste aandachtspunten voor moet worden bereikt door het uniformeren van de kwaliteit door minimaal drie keer, het komende bewaarseizoen. maar liever nog vaker, door te plukken. De techniek staat hierna klaar voor verder len grote verschillen te zijn. Ondanks een kwaliteitsbehoud. Frank van de Geijn tijdige pluk hebben appels niet altijd een Wageningen UR lange houdbaarheid. Vooraf is dit niet te SmartFresh [email protected] bepalen, de bewaarhistorie is wel een be- Bij de langere bewaring slaagt zowel Smart- langrijk ervaringsfeit. Fresh als een laag zuurstofsysteem er niet Inwendig zagen we in eerste instantie pro- volledig in om de gevolgen van gewasvari- e technische kwaliteit van Confe- blemen met klokhuisschimmels, waarschijn- atie te compenseren. De rijpste appels trek- rence voor de langere bewaring lijk het gevolg van een infectie in de bloei- ken zich weinig aan van deze technieken. Dwas afgelopen seizoen redelijk periode. Later werden de problemen met Het is onduidelijk of deze technieken enige met minimale inwendige problemen en een ‘inwendig bruin Elstar’ leidend. Schilvlekjes vorm van uitstel geven van inwendige pro- overwegend laag uitvalpercentage met rot speelden een beperkte rol. In die zin lijkt de blemen. Bij een egale inslagkwaliteit waren en schimmelontwikkeling. De gevolgen van aandacht voor teelt en bewaring eindelijk de resultaten van beide technieken aan- de wintervorstschade zijn goed verwerkt zijn vruchten af te werpen. zienlijk beter. Nieuw is dit jaar de combina- in de tijdige afzet van de meeste partijen. tie van een laag zuurstofsysteem tijdens de De winkelmonitoring toonde echter in het Les van vorig jaar bewaring en toepassing van SmartFresh bij najaar een hoog percentage zachte peren. De grote problemen ontstonden door bin- celopening. Dit geeft bij kwalitatief goede Het blijft voor een consument moeilijk te nen de cel Elstar met een grotere diversiteit appels een duidelijk beter hardheidsbe- begrijpen dat kort na de oogst de relatief te bewaren. Kijk daarom bij de inslag uitge- houd in de afzetketen. slechtste peren in het schap liggen. De breid naar de hardheid en zetmeelontkleu- matige kwaliteit in die periode is terug te ring van appels in dezelfde kist, ondanks Technische aandacht voeren op partijen die te laat zijn geplukt of een gelijkmatige grondkleur. Bij zowel Conference als Elstar is goed af- onzorgvuldig zijn bewaard. Percelen met een wisselende dracht vragen koelen een onderschat instrument. Bij Con- Bij Elstar verloopt de periode tot eind ja- een extra plukronde. Het is op zijn minst ference begint langzamerhand bij bewaar- nuari duidelijk beter doordat steeds meer opvallend dat vaak de inwendige proble- ders het besef te komen dat met een vlotte afzetpartijen structureel SmartFresh gebrui- men groter waren bij de eerste pluk (omdat afkoeling tot een producttemperatuur ken voor de tweede en derde pluk. Maar hier de variatie in ‘gevangen’ was) en gerin- tussen 0 en -0,5 °C een rem op het vocht- het blijft moeilijk om structureel harde en ger bij een langer bewaarde tweede pluk. verlies wordt gezet. Snellere afkoeling is te gezonde Elstar te leveren vanaf april. Alle De absolute rijpheid lijkt dus in mindere realiseren door voldoende compressorcapa- goede bewaarmaatregelen ten spijt blijken mate de bewaarkwaliteit te bepalen, maar citeit en een passend aantal cellen/verdam- er tussen partijen van verschillende perce- juist de variatie in rijpheid binnen een pluk. pers. Bij veel koelinstallaties zien we dat bij het beladen en dus belasten van twee of drie cellen gelijktijdig de compressors volle In opdracht van de NFO-Productgroepen Peer en Appel publiceert Fruitteelt dit teeltsei- bak draaien. Een vierde cel die even om een zoen een serie artikelen over het bereiken van een goede kwaliteit Elstar en Conferen- koelactie vraagt, laat de boel instorten. Be- ce. De NFO wil de telers hiermee ondersteunen in het bereiken van de kwaliteitseisen paal voorafgaande aan het bewaarseizoen vastgelegd in ‘Elstar. Altijd raak’ en ‘Conference, Zo goed zo zoet’. bijvoorbeeld bij het kouddraaien van de Twee jaar geleden startte de NFO het overleg met Fruitmasters, The Greenery, Vroegop cellen, hoeveel cellen gelijktijdig kunnen Windig, Van der Staay/Frupaks, Veiling Zuid-Limburg en Fruitconsult (Trekkersgroep koelen, zonder dat de verdampingstem- Elstar) om de Elstar-afzet te verbeteren. Naast een vierjarige Elstar-campagne moest de peratuur van het koudemiddel oploopt kwaliteit verbeteren. Teelteisen werden opgesteld en de kwaliteit van zowel Elstar als boven -4 °C. Bij hogere temperaturen zal de Conference op de winkelvloer wordt gemeten. capaciteit van de koeler instorten. Dan zijn Eerdere delen van deze reeks werden dit jaar gepubliceerd in Fruitteelt in de nummers te veel cellen gelijktijdig belast en moet via 28, 29, 30/31, 33 en 34. handregeling of de beschikbare automatise-

Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 ring worden uitgeschakeld.

8 werken. Bij Elstar kan beter voor een pro- ducttemperatuur tussen 1,5 en 2 °C worden gekozen. Bij voorkeur bij een zo klein mo- gelijk verschil binnen de cel. Bij peren lijkt er geen specifieke gevoe- ligheid voor temperatuurschade te zijn, anders dan bevriezen. Bij de vochtigste condities is -0,5 tot -0,8 °C koud genoeg en bij een juiste CA-conditionering is er geen reden om op lagere temperatuur te bewaren.

Wachtperiode en zuurstofdaling Bij Conference geven de minimale proble- men met hol en bruin de indruk dat de conditionering onder controle is. Blijf alert op jonge percelen met grove Conference die ogenschijnlijk onrijp (met hoge hardheid) in het tweede deel van het plukvenster worden geplukt. Jaarlijks wordt juist in dit type peer ondanks voorzichtige conditionering hol en bruin geconstateerd. De conditionering is meestal gericht op de gevoeligere peren van de tweede helft van het plukvenster. Dit betekent dat een normaal perceel dat in de eerste helft van het venster met voldoende hardheid is geoogst, de scherpere condi- tionering kan verdragen. Hier volstaat een wachtperiode van drie weken en een onder- steunde zuurstofverlaging met 6 tot 7 pro- cent, waarna met natuurlijke daling de eind- waarde wordt bereikt. Onnodig wachten leidt ook tot hardheidsverlies dat we in de verdere keten zo goed kunnen gebruiken. Het afgelopen bewaarseizoen merkten we dat later in het bewaarseizoen ook bij Conference slijtage kan optreden met struc- tuurverlies en inwendige bruinverkleuring. Wacht minimaal vier weken bij partijen in Kijk bij de inslag uitgebreid naar de hardheid en zetmeelontkleuring. Foto: NFO de tweede helft van het plukvenster, partij- en met een historie in hol en bruin en par- Warmte uit product Temperatuurkeuze tijen van jonge percelen of met een grove Het snel en effectief warmte uit het product De producttemperatuur is van grote in- maat. Hanteer een natuurlijke daling met trekken lukt alleen bij een snel gerealiseer- vloed op de ademhalingsactiviteit, zeker ongeveer 5 procent O2-verlaging per week. de koude cellucht. Als de cel er meer dan zolang de CA-condities nog niet toegepast Elstar moet na gebruik van SmartFresh 24 uur over doet om de luchttemperatuur zijn. Toch worden de verschillen bij een drie weken mechanisch worden bewaard op de gewenste temperatuur te krijgen, temperatuur van 1 of 2 °C (Elstar) of -0,2 of alvorens de cellen op regime mogen wor- dan is de hoeveelheid ingeslagen product -0,7 °C (Conference) overschat. Het lijkt dus den gebracht. Zonder SmartFresh moet de te groot of de temperatuur van het product niet nodig om snel een zo laag mogelijke hardheid juist worden behouden door de te hoog. Maar het kan natuurlijk ook de ca- temperatuur te realiseren, maar de huidige zuurstof snel op de advieswaarde te bren- paciteit van de verdamper of de benutting lange bewaring vraagt om optimalisatie gen, waarbij de appels mechanisch moeten Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 ervan zijn. op kleine punten. In een wachtperiode of blijven zolang de inwendige vruchttempera- Dit onttrekken van warmte is grotendeels in een periode waarbij Elstar vanwege een tuur nog niet onder 1,5 °C is. Een valkuil afhankelijk van de effectiviteit van de SmartFresh-behandeling nog mechanisch is bijvoorbeeld de eerste pluk in de cel luchtstroom. Juist bij voorkoelen is het moet worden gehouden, kan met een juiste zetten en vervolgens te lang wachten op de zoeken naar een juiste stapeling. Hierbij en zo mogelijk lagere temperatuur winst tweede of zelfs de derde pluk voordat de is het dringende advies met rook of mist worden geboekt. ULO-bewaarcondities worden gerealiseerd. te beoordelen op welke wijze de lucht het Gedurende de bewaring lijkt bij een geop- Binnen een week de eindconditie is een meest effectief door het product stroomt. timaliseerde CA-conditie (in de vorm van goede richting. Let wel, hierna moet voor Controleer het effect op kerntemperatuur een verlaagd zuurstofsysteem zoals DCS) een verdere verlaging naar de niveaus van van de kist. Het doel is om gelijkmatig de of bij een SmartFresh-behandeling een zo onder andere DCS vooralsnog enkele we- producttemperatuur te verlagen. laag mogelijke temperatuur eerder tegen te ken worden gewacht. E

9 Onderzoek

Nieuwste onderzoeksresultaten op Open Dag Fruitkenniscentrum Veel aandacht voor rassenonderzoek

Zo’n 250 belangstellenden be- onderzoek slaagt, bestaat de kans dat grote niemand in Nederland dit zochten de Open Dag Fruitken- partijen een ‘wow-effect’ zien en ook een oppakt, is fout.” Ook blij- ras laten onderzoeken.” Als adviespartij ven nu sommige rassen niscentrum (FKC) op 22 augustus ziet Fruitconsult nu rassen aan Nederland continu in beeld, ondanks in Randwijk. Onderzoekers en voorbijgaan, zoals de rode Pinova-mutant teeltproblemen of moei- voorlichters presenteerden hun Evelina die in België staat. Toch past dit ras lijke bewaarbaarheid. heel goed in Nederland. “Een ras niet in Ne- Voor telers is het juiste nieuwste onderzoeksresultaten derland planten kan, maar dit moet wel een ras kiezen lastig vanwege en de mutantenvergelijking Elstar. gefundeerde keuze zijn”, benadrukte Pee- het grote aanbod. Toch De FKC-partners – NFO, PT, PPO ters. “Een ras zomaar laten glippen, omdat blijft rassenonderzoek nodig. Peeters: “We Fruit/PRI (WUR), Fruitconsult, DLV moeten continu op Plant en Pieter Vernooij – maakten zoek naar verbetering. Mondiale contacten met deze dag mogelijk. Volgens Marc veredelingsinstituten zijn Ravesloot van PPO Fruit was het belangrijk. Met een goed aantal bezoekers fors hoger dan ras moeten we iets doen. En er moet ruimte voor leereffecten zijn.” voorgaande jaren door veel bui- Bij Elstar duurde het ook even voordat te- tenlandse bezoekers. lers de teelt in de vingers hadden.

Toekomstige rassen? Arjan de Bruine freelance journalist Vanuit het CGO-onderzoek staan nog [email protected] diverse rassen bij PPO Fruit. Het rassenon- derzoek vond plaats in drie opeenvolgende fasen. Bertus Meijer toonde een aantal e afgelopen twee jaar was er geen appelrassen voor de Nederlandse fruitteelt financiering voor het onafhankelijke in fase 1: Smitten, SweeTango en Koru. De Drassenonderzoek bij PPO Fruit. In gegevens (tabel 1) gelden voor een normaal het verleden financierden het ministerie van jaar. “In Nieuw-Zeeland wordt inmiddels Economische Zaken en het PT (en later In- Dunning geeft mogelijk een betere vruchtmaat aan de weg getimmerd met Smitten”, meldt ova Fruit) dit onderzoek. Daarnaast zijn af- bij Smitten. Foto’s: Arjan de Bruine Meijer. “Hoewel de gemiddelde vruchtmaat zetorganisaties bezig met hun eigen rassen. Nadeel is dat partijen hun rassen binnen Tabel 1. Overzicht appelrassen eigen kring houden, zodat de rassen niet Rasnaam Smitten™ SweeTango® Koru voor elke teler beschikbaar zijn. Daarom steken PPO Fruit en Fruitconsult, als ultieme Code PremA17 MN 1914 Kotabaru (Nelson) poging het rassenonderzoek te continueren, Herkomst Nieuw-Zeeland VS (via IFO, Frankrijk) Nieuw-Zeeland gezamenlijk in op onafhankelijk Nederlands Plantjaar* 2010 2008 2007 Eigenschappen geen vruchtboom- geen vruchtboom- weinig vruchtboom- rassenonderzoek. kanker, weinig schurft kanker, weinig schurft kanker, weinig schurft Fruitconsult-adviseur Jan Peeters: “Wij en meeldauw en meeldauw en meeldauw willen rassen testen onder Nederlandse Pluktijdstip 1e helft september 2e helft augustus half oktober*** Bewaring goed n.v.t. (zomerappel) goed omstandigheden.” Objectief en goed onder- Smaak goed goed, knapperig goed zoek bij PPO Fruit, zonder belangen van ra- Gem. vruchtgewicht 160 g** 240 g 220 g seigenaren. “De komende maanden praten Opmerkingen zeer productief productief zeer productief wij met diverse partijen”, vertelde de advi- * bij PPO Fruit, Randwijk / ** eerste jaren bij zware vruchtdracht / *** gemiddeld 1 week voor Braeburn seur. “De opzet is dat ook kleine partijen een kans krijgen. Bijvoorbeeld een groep Bron: PPO Fruit

Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 telers die een ras wil onderzoeken. Als zo’n

10 klein is, geeft dunning mogelijk een betere Tabel 2. Omzetvergelijking 2012 van wintersnoei-objecten (met en zonder correctie- maat.” snoei) met praktijksnoei In tegenstelling tot de herfstrassen Smit- Object Correctiesnoei Maat 70-85 mm Productie (ton/ha) Omzet (€/ha) ten en Koru is SweeTango een zomerras.

“SweeTango eet prettig en is als sappige Praktijksnoei n.v.t. 79% 47 € 35.202 zomerappel populair bij de consument”, Wintersnoei nee 64% 54 € 35.947 vulde Peeters aan. Klokhuisschimmel en Wintersnoei ja 73% 50 € 35.678 verruwing zijn nadelen bij SweeTango. Roze knop nee 68% 41 € 28.824 Koru is goed bewaarbaar; een hardheid Roze knop ja 73% 48 € 34.930 Zomersnoei nee 56% 40 € 25.608 van 8,0 tot 8,5 kg/cm2 in januari bij mecha- Zomersnoei ja 63% 45 € 30.491 nische koeling is geen punt. In Nederland kleurt dit ras goed, terwijl in warmere Bron: Fruitconsult landen kleuring een probleem is. Boom-

te hebben”, meldde PPO Fruit-onderzoeker bruikte ik de goede prijzen van 2012.” Gondy Heijerman. In de praktijk bleek ook De praktijksnoei bij Junami gaf een betere PCP wat meer steilere takken te hebben, vruchtmaat en zichtbaar meer groei dan maar dit kwam niet in de PPO-telling naar mechanisch gesnoeide bomen met correc- voren. tiesnoei. De terugvallende groei bij de me- Op 18 mei sloot PPO Fruit het hagelnet. chanisch gesnoeide bomen was de oorzaak. Heijerman: “Zowel onder als buiten het Beide objecten zijn handmatig gedund tot hagelnet wordt de temperatuur gemeten. In 100 vruchten per boom. juli blijkt de gemiddelde temperatuur onder Van Hees: “In Elstar komt na drie jaar me- en buiten het hagelnet tot ongeveer 11.00 chanisch snoeien voor het eerst wat beurt- uur ’s morgens niet te verschillen. Vanaf jarigheid voor. Ook groeiden de bomen in 11.00 tot 16.30 uur is het onder het net ge- 2013 harder met bossigheid en een lagere middeld 0,4 °C warmer dan erbuiten. De rui opbrengst als gevolg. Bovendien hangen is onder het net iets sterker.” Op 21 augus­ appels in het object zonder correctiesnoei tus telde PPO Fruit het aantal vruchten met meer in de schaduw.” zonnebrandschade. Per mutant werden Op het bedrijf van de adviseur zelf ligt een Er was veel belangstelling voor onafhankelijk minimaal 28 bomen beoordeeld. Onder het proef in Red Prince. “Vorig jaar hadden Nederlands rassenonderzoek. net bedroeg het totale aantal vruchten met zonnebrand maximaal 5; buiten het net was kwekerij Fleuren heeft de Europese rechten dit 12 tot 29 vruchten. Het aantal vruchten van Koru. is de som van de getelde bomen. Kort voor de oogst bepaalt Heijerman de NFO-perceel Elstar-mutanten Streif-index. De sortering gebeurt volgens Voor het NFO-demoperceel Elstar-mutanten de normen van Elstar. Altijd raak. Ook be- leverden vijf vruchtboomkwekers acht oordeelt zij dan vruchtvorm, chimaeren, helderrode mutanten aan: Elshof, Bougie, mate van verruwing, hardheid en suiker- en Elrosa, Van der Zalm, Stechmann, PCP, zuurgehalte. Elshard en Excellent Star. Alle bomen zijn AA-kwaliteit en staan op onderstam M.9. Mechanische snoei Alleen Elshard heeft Golden Delicious als In Randwijk ligt een mechanische snoei- tussenstam. Ondanks dat de bomen van vijf demo op Junami in Elstar. Volgens Fruitcon- verschillende herkomsten zijn, verwacht sult-adviseur Dirk van Hees verbetert cor- PPO Fruit wel een eerlijke vergelijking te rectiesnoei als aanvulling op mechanische kunnen maken. snoei de packout bij Elstar. “In de hoofd- PPO Fruit vergelijkt Elshof als standaard maat (70-85 mm) valt met aanvullende met de andere zeven mutanten. “Het doel correctiesnoei 70 procent van de vruchten is om uniforme Elstar in het winkelschap te in deze maatklasse. Bij alleen mechanische krijgen”, meldde NFO-beleidsmedewerker snoei is dit 63 procent. Toch is de prak- Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 Janneke van de Velde. De helft van het per- tijksnoei met 79 procent van de vruchten in Mechanisch gesnoeide Junami met correctie- ceel staat onder een hagelnet. maatklasse 70-85 mm beter.” snoei geeft te weinig groei. De bomen groeiden goed dit jaar en er Ook de omzetten van praktijksnoei, win- hangt een mooie productie. Afgelopen win- tersnoei, zomersnoei en snoei tijdens het we een gigantische oogst, hoger dan in de ter snoeide PPO Fruit de bomen (kliksnoei) rozeknopstadium werden vergeleken (tabel praktijksnoei. De bloei was dit jaar minder en werden te steile takken gekraakt en op 2). De omzetten van praktijksnoei en win- en de oogst zal lager zijn.” het juk gelegd. Eind maart werd gewor- tersnoei waren vergelijkbaar, hoewel de Samengevat geven praktijksnoei en me- telsnoeid. “Aan de hand van het aantal ge- praktijksnoei een hogere packout had. chanische snoei een vergelijkbare omzet. kraakte takken legden wij een verband met “Het zomersnoei-object had de laagste In de praktijk geeft mechanisch gesnoeide de inplanthoek. Excellent Star en Elshard omzet door kwaliteitsproblemen”, gaf Van Junami nu te weinig groei en Elstar een te bleken de meeste steil ingeplante takken Hees aan. “Voor de omzetberekening ge- bossige groei. E

11 Prognosfruit

Prognosfruit schetst perspectieven voor seizoen 2013/2014 Perenmarkt EU: vraag en aanbod in evenwicht

Helwig Schwartau zag op Prognosfruit in Praag ook goede perspectieven voor het komende afzetseizoen voor peren voor de verse markt. Er zijn geen delen van de EU met een extreem hoge productie. Hierdoor zijn vraag en aanbod behoorlijk in evenwicht. Voor de Nederlandse perenaf- zet is het van groot belang dat de markt vanaf het eerste begin goed bediend wordt. In het bijzonder de Duitse markt. Dan komt de afzet op gang en kan het verwachte goede prijsniveau van de herfst wor- den vastgehouden.

later dan andere jaren. De verwachting is cus minder op gericht. Meer aandacht voor Herman Bus hoofdredacteur Fruitteelt dat het seizoen tien dagen is verlaat. De deze markt in dit afzetseizoen? Onduidelijk [email protected] start van het nieuwe perenseizoen is veel- is ook hoe het gaat lopen met de importen belovend. Het prijsniveau voor de vroege uit de landen op het zuidelijk halfrond. peren, de Franse Guyot en de Spaanse Limo- Gaan deze landen zich meer focussen op ok bij de peren start het seizoen neras, is hoger dan vorig jaar. De verwachte interessante markten buiten de EU? 2013/2014 met een schone lei. Op oogst in België en Nederland is 20 procent Oeen enkele Conference na zijn de lager dan een volle oogst. Voor Italië is de Vraag en aanbod peren van de oogst van vorig jaar op. Even- verwachting dat er 100.000 ton peren meer Zowel het aanbod als de vraag voor de EU- als bij appels start bij peren het seizoen geoogst gaat worden, maar er is zeker geen markt heeft Schwartau in beeld gebracht in sprake van een volle oogst. Een andere be- tabel 1 en 2. Tabel 1 heeft betrekking op langrijke perenproducent, Spanje, heeft een de verse markt en geeft de productie, con- kleine oogst. Komend seizoen is dit land sumptie en de export en import weer voor om die reden een belangrijk exportland. een tweetal jaren. Ook schetst Schwartau Een vraagteken voor komend seizoen is de in de laatste kolom de situatie waarbij de Russische markt. Vorig jaar was hier de fo- markt in balans is en in de eerste kolom de

Tabel 1. Productie en consumptie van peren in de EU-28 over diverse jaren (x 1.000 ton) in vergelijking met een productie en consumptie waarbij sprake is van evenwicht in de markt Volle oogst 2011/2012 2012/2013 Markt in balans

EU-28 oogst 2.750 2.652 1.888 2.310 Consumptie in EU 2.410 1.891 1.980 Verse markt productie EU 2.170 1.566 1.700 Import in EU 240 325 280 Export Rusland 266 188 240 Overige export buiten EU 90 49 90

Bron: WAPA, AMI

Tabel 2. De perenoogst in de EU-28 in vijf seizoenen (x 1.000 ton) Jaren 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14

Productie Oost-Europa 144 165 105 113 98 128 Conference-peren op het tijdens Prognosfruit Productie West-Europa 2.020 2.430 2.164 2.534 1.789 2.103 bezochte bedrijf van Cesky Raj. Van de 515 ha Totale productie EU-28 2.168 2.603 2.276 2.652 1.888 2.236 fruit van dit bedrijf is 90 ha peren. Bron: WAPA, AMI Foto’s: Herman Bus

12 Tabel 3. Export van peren uit Nederland en België naar overige landen in West-Euro- pa (x 1.000 ton), in drie jaren in de periode augustus tot en met april en voorspellin- gen voor het seizoen 2013/2014 Landen Scandinavië Verenigd Koninkrijk Frankrijk Ned. België Ned. België Ned. België

2010/11 43,4 9,1 31,8 16,8 23,5 17,7 2011/12 47,0 8,6 30,7 18,8 14,9 16,5 2012/13 27,8 12,0 19,2 17,9 19,5 22,1 2013/2014 43,0 10,0 25,0 18,0 16,0 17,0

NB: 2013/2014 is een voorspelling / Bron:Eurostat, AMI

Tabel 4. De import van peren in Rusland in de periode van juli tot en met mei van di- verse Europese landen (x 1.000 ton) Landen België Nederland Polen Italië Spanje Portugal

2010/11 135 42 10 2 27 5 2012/12 130 70 30 7 15 5 2012/13 78 25 41 6 15 3 2013/14 105 42 43 5 15 5

NB: 2013/2014 is een voorspelling / Bron: GTA, AMI

Bert Wilschut van The Greenery beoordeelt de oogstomvang bij een volle productie. Voor zit de afzet van Abate Fetel in de lift, is de kwaliteit van de Conference op Cesky Raj. dit jaar wordt de perenoogst in de EU ge- afzet van Conference en Williams stabiel en raamd op 2.236 miljoen ton. Deze hoeveel- loopt de afzet van Packhams terug. Zoals het seizoen wordt geleverd. Een analyse van heid is lager dan de hoeveelheid waarbij de bekend is de perenconsumptie in Duitsland de afgelopen vier jaar leert dat de meeste markt in balans is. Van een markt in balans nog relatief laag. Vorig jaar is er 30.000 ton Conference-peren worden afgezet in de pe- is echter wel pas sprake als de import Abate Fetel geïmporteerd en bijna 15.000 riode van half september tot en met januari. gematigd is, de export naar Rusland weer ton Conference en Williams. De afzet van Om ook dit jaar marktaandeel te behouden aantrekt naar een hoger niveau dan vorig Packham is teruggelopen tot slechts 3.000 of verder uit te bouwen is het nodig dat jaar en de export naar andere landen buiten ton. Van de vier geïmporteerde perenrassen vanaf de pluk de markt opgebouwd gaat de EU ook plaatsvindt. Tabel worden. Dat is de enige manier om 2 geeft nog eens aan dat de de afzet verder uit te bouwen. productie vooral in West- Europa plaatsvindt en de pe- Russische markt renproductie in Oost-Europa Voor Nederland en België is naast nog zeer bescheiden is. bovengenoemde markten de Rus- sische markt van groot belang. Op Export naar West- de Russische perenmarkt is het Europa steeds meer dringen geblazen. Een belangrijk afzetgebied België en Nederland zijn beide voor België en Nederland voor heel belangrijke leveranciers (tabel onze peren zijn de landen in 4). Schwartau verwacht dat beide onze directe omgeving: Scan- landen meer gaan afzetten dan in dinavië, Verenigd Koninkrijk het afgelopen seizoen. Zowel voor en Frankrijk. In tabel 3 zijn de België als Nederland was, mede geëxporteerde hoeveelheden onder invloed van de relatief hoge weergegeven in de afgelopen prijzen, de export teruggevallen. drie jaar en een raming voor Ook Beurre Alexander Lucas was te vinden op Cesky Raj. Alles onder hagelnet. Hij verwacht dat Nederland weer Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 het komende jaar. Voor het zal gaan exporteren op het niveau eerst heeft Schwartau ramingen gegeven brengt Conference over alle seizoenen be- van 2010/2011: 42.000 ton in plaats van voor het nog komende seizoen. Volgens zien, de laagste prijzen op. In het afgelopen de 25.000 ton van afgelopen seizoen. Voor zijn analyse van de perenmarkt is er wat seizoen heeft Conference het wat prijsvor- België wordt verwacht dat ze 105.000 ton extra ruimte voor Nederland op de Scandi- ming betreft heel goed gedaan in Duitsland gaat afzetten. Opvallend is de afzet vanuit navische en de Engelse markt en is er wat en zowel Williams als Packhams achter zich Polen. Deze is de laatste jaren snel ge- minder ruimte op de Franse. Vorig jaar had gelaten. In april bereikten de consumen- groeid en bevindt zich op het niveau van de Frankrijk een hele magere eigen productie tenprijzen zelfs € 2,50 per kilo. Abate Fetel export van Nederland. Italië zet maar be- van appels, maar ook van peren. Heel be- ging daar nog bovenuit en de prijs liep op perkte hoeveelheden af, evenals Spanje en langrijk voor de perenafzet is natuurlijk ook tot € 2,70 per kilogram. Heel belangrijk is Portugal. Deze laatste twee landen zetten de Duitse markt. Op deze belangrijke markt verder dat Conference vanaf het begin van vooral zomerperen af. E

13 Marktzicht

Binnenland pond bij C1000 als een van de op de groothandelsmarkten tot vaste aanbiedingen voor 1 eu- aanbiedingen onder 1 euro per Goede prijzen voor ro. De pruimen waren goed kilo leidt. laatste kersen gekleurd, maar nog met een De zomerperen hebben inmid- In de afgelopen week is het erg groene achtergrond. dels concurrentie van de Confe- kersenseizoen zo goed als Na de kersen worden ook rence, die op bescheiden schaal ten einde gekomen. Daarin pruimen verhandeld via Ser- al uit Spanje komt en iets namen de prijzen verder toe, vice2Fruit. De vraagprijs van de goedkoper is dan de Clapp’s en nadat ze vorige week ook al meeste partijen ligt net boven Triumph. Maar nog altijd min- waren aangetrokken. Al snel in de euro per kilo. Opvallend der goedkoop dan de Franse het seizoen zakten de prijzen daarbij is de verscheidenheid Guyot, die AGF-specialisten tot onder 4 euro per kilo, zo aan rassen. Ook een ras als voor aanzienlijk minder dan geven de verkochte partijen Voyageur, een van de veel- 1 euro per kilo inkopen. op Service2Fruit helder weer. belovende rassen uit de jaren De prijs van Franse Elstar blijft Maar de prijzen van de laat- negentig, doet zo weer mee stabiel op de groothandels- ste partijen liggen weer ruim tussen de wijnpruimen en Jubi- markten. Ook deze appel is boven 5 euro per kilo. Bij de leum. De eerste Reine Victoria niet of nauwelijks in de su- deze zomer het zomerfruit na- groothandel gaan daar weer is voor € 2,50 tot € 3,00 per kilo permarkten te vinden. Appels drukkelijker onder de aandacht wat euro’s bij, zodat de laatste verkocht. blijven daar ten opzichte van van consumenten. Zonnigfruit. kersen zich qua prijs kunnen Van een heel andere orde andere jaren duur. Jonagold nl staat dit seizoen bescheiden meten met de ingevlogen im- zijn de buitenlandse prui- kost bijna 2 euro per kilo en is vermeld op de verpakkingen port uit de Verenigde Staten. men, die ook via dit platform daarmee het goedkoopste bin- in bijvoorbeeld supermarkten. Net als de laatste kersen is de worden verhandeld. Vanuit nenlandse ras. Junami heeft de Daarachter schuilt een strate- aanvoer van Opal ook al weer het buitenland worden die plek van Elstar ingenomen en gie van Fruitmasters. bijna voorbij. Ondanks de voor veel minder dan 1 euro kost € 2,50 tot bijna € 3,- per De afgelopen maanden waren aanvoer van Jubileum en wijn- aangeboden. Ook bij pruimen kilo. Het kan altijd nog duur- via ZonnigFruit wekelijks uitno- pruim blijven de prijzen stabiel wordt de markt zo niet alleen der, zoals de prijs van € 3,50 digingen te winnen voor een op de groothandelsmarken. transparanter, maar ook inter- voor een kilo Pink Lady laat uitgebreide lunch in een boom- Ook de  jnere maten kostten nationaler. zien. gaard in Tricht. Een chefkok bereidde daar fruitige gerech- Bramen goedkoper ten. Daarnaast konden de win- Bij het houtig kleinfruit hebben naars zelf appelsap persen en braam en framboos stuivertje een rondleiding volgen door gewisseld. Bij de groothandel de boomgaard. Dat viel in de zijn de prijzen van frambozen smaak, zo blijkt uit reacties op beter dan in de afgelopen we- Facebook. ken, al zijn er nog partijen voor Fruitmasters wil consumenten 1 euro per doosje verkrijgbaar. informeren en inspireren met De bramenprijzen waren in betrekking tot zomerfruit. Bij- die periode stabiel en goed, voorbeeld met aparte recepten maar zijn in het begin van deze of simpelweg het vermelden week aanzienlijk lager dan in wanneer de nieuwe oogst prui- de vorige weken. men weer op de markt komt. Bij de bessen is de variatie in prijs groot. Rode bes is bij de groothandel verkrijgbaar voor Buitenland De aanvoer van Opal is bijna voorbij. Foto: NFO de prijs van 1 tot bijna 2 euro per pond. Blauwe bes daar- Zuid-Tirol positief begin deze week ruimschoots Conference uit Spanje entegen is meestal net boven gestemd 1 euro per kilo. Blijkbaar blij- In tegenstelling tot de wijn- 1 euro geprijsd, maar dan wel VOG in Zuid-Tirol ziet het ven afnemers de goede smaak pruimen is de hoeveelheid per 125 gram. komende seizoen positief te- van Opal waarderen. zomerappels nog te beperkt gemoet. Dat blijkt uit een pers- Inmiddels is de aanvoer van om op grote schaal terug te Lekker lunchen met bericht dat de afzetorganisatie wijnpruim ofwel Monsieur vinden in de supermarkten. ZonnigFruit heeft verspreid naar aanleiding Hatif groot genoeg om su- Dat neemt niet weg dat ze Koninklijke Fruitmasters trad van Prognosfruit. De appel- permarkten te bedienen. Die alleszins redelijke prijzen op- afgelopen weekend naar productie in Zuid-Tirol gaat dit voeren soms scherpe acties met brengen. Maar zoals vaak zijn buiten met het initiatief Zon- jaar weliswaar over de grens

Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 deze pruim, zoals 1 euro per de schommelingen groot, wat nigFruit. Daarmee brengt ze van een miljard kilo. Maar

14 bevestigd door de ontwik- de focus meer op het verbete- van in Zuid-Tirol vanaf dit keling bij de afzet van Royal ren van imago en kwaliteit dan seizoen groot genoeg is om Gala tot nu toe. De voorraad op het verder uitbreiden van de verspreiding hiervan onder Golden Delicious was niet of het marktaandeel. Daarnaast bestaande Europese klanten te nauwelijks meer toereikend blijft de afzetcoöperatie zich intensiveren. tot de nieuwe oogst. Daardoor richten op de overige mediter- is Royal Gala vanaf de eerste rane landen, dit ondanks de Poolse appeloogst aanvoer veel gevraagd en onrust in het Midden-Oosten Nog voor de oogst in Polen brengt ze goede prijzen op. en Noord-Afrika. goed op gang is gekomen, Dichgans verwacht niet dat dit Samen met eigenaar Enza gaat verschijnen over de omvang de komende maanden struc- VOG de nieuwe appel Envy ervan al afwijkende berichten. tureel zal inzakken. Daarbij in de markt zetten. Komend Net als WAPA en AMI op Prog- verwijst hij naar de uiteinde- plantseizoen gaan in Zuid-Tirol nosfruit gaat VOG-directeur lijke consumptie van zijn fruit. de eerste bomen de grond in. Gerhard Dichgans ervan uit Ondanks de hogere prijzen De appel is als ras bekend als dat die de grens van 3 miljard van vorig seizoen bleef de con- Scilate en zou over bijzondere kilo weer zal overschrijden. door plaatselijk ernstige hagel- sumptie van Zuid-Tiroler appels voedingswaarden beschikken. Maar het Poolse bureau voor schade zal de handelsproductie per persoon gelijk. Daardoor moet de appel zich- de statistiek gaat uit van een nauwelijks hoger uitkomen De afzet van VOG richt zich zelf verkopen, althans in het omvang van 2,9 miljard kilo, zo dan vorig jaar. voor 40 procent op de bin- begin. meldt Fruchthandel begin deze Het aanbod is dan ook in even- nenlandse, Italiaanse markt. Envy is voor VOG een vervolg week. E wicht met de vraag naar ap- Duitsland is de belangrijkste op Kanzi en Jazz, nieuwe ras- pels uit Zuid-Tirol, zo verwacht exportbestemming. Hier ziet sen van respectievelijk GKE Anton Oostveen directeur Gerhard Dichgans Dichgans perspectief door de en eveneens Enza. Dichgans freelance journalist van VOG. Hij ziet zijn analyse kleinere oogst. In Spanje ligt verwacht dat de oogst hier- [email protected]

OPINIEOPINIE ‘Op naar de zomer’

Onlangs las ik een eerste is overduidelijk zichtbaar dat in het buitenland te investeren in de lo- publicatie van de de teelt van hardfruit in Oost-Europa kale fruitteelt. Niet alleen op het gebied Rabobank (Floreren harder groeit dan de Nederlandse hard- van teelt, maar ook op het gebied van met  exibiliteit - fruitteelt. Dit verzwakt onze positie in vermarkting liggen internationale ont- De Nederlandse de markt. Ten tweede neemt het belang wikkelkansen. We kunnen ons niet meer tuinbouw op weg naar 2030) waarin vier van lokale productie toe. En, als laatste, focussen op de Europese markt alleen, toekomstbeelden voor de Nederlandse zitten de Europese hardfruitmarkten maar dienen nieuwe markten te ontwik- tuinbouw worden geschetst: zomer, ‘vol’. kelen voor de afzet van appels en peren. herfst, winter en lente. Het zomersce- Uit deze drie ontwikkelingen kunnen we We weten allemaal dat de traditionele nario gaat uit van optimisme, groei, met elkaar twee conclusies trekken. Na- hardfruitsector verandert. Door met samenwerking en onderscheidend ver- melijk dat de Nederlandse hardfruitsec- collega’s vernieuwende en grensverleg- mogen. In de herfst overheersen span- tor zich in het herfstscenario bevindt én gende concepten of producten in de ningen, protectionisme en druk op de dat we potentie hebben om via de lente markt te zetten en te concurreren op positie van de Nederlandse tuinbouw. te ontwikkelen richting het zomersce- waarde in plaats van prijs, kunnen we De winter kenmerkt zich als een behou- nario. We kunnen beter worden in wat onze internationale marktpositie behou- dende, traditionele tuinbouwwereld en anderen niet kunnen en ons onderschei- den. Hebt u de ambitie, het lef en de in de lente groeit en bloeit veel nieuws. dend vermogen ontwikkelen. Denk bij- wil om met elkaar te ontwikkelen naar Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 De vraag die ik mijzelf tijdens het lezen voorbeeld aan de teelt en vermarkting een zomers toekomstbeeld voor de tuin- stelde, was: ‘Is de ambitie in de Neder- van hardfruitrassen, zoals Conference, bouwwereld? landse hardfruitsector groot genoeg om Junami en Sweet Sensation. De Neder- het zomerscenario te bereiken?’ landse hardfruitsector heeft een grote Daniëlle Hartog Met een groep hardfruittelers bezocht voorsprong op het gebied van teelt- en productunitmanager Hardfruit ik afgelopen maand een aantal interna- oogstwijze. We kunnen dus ook groeien The Greenery tionale markten. Tijdens deze bezoeken door onze kennis en kunde internatio- [email protected] vielen mij drie ontwikkelingen op. Als naal toe te passen en samen met telers

15 Bewaring Bladvoedingen Volop in bloei Werkwijzer Teelt

groep oogst, is het belangrijk netjes geordend in een map weer een jaar met een hogere Teelt om goed bij te houden hoe- hebt. Bij een eventuele con- gevoeligheid worden. Extra Grootfruit veel uur er wordt gewerkt en trole kunt u immers weer snel reden is dat we al laat in het door wie. Een dagelijkse lijst verder als de controle maar seizoen zitten met gemiddeld Personeelsplanning met aanwezige plukkers en kort hoeft te duren. Uiteraard een lagere etmaaltemperatuur. Oogst hun gewerkte uren voorkomt geeft zo’n controle veel over- En door lagere temperaturen Met de oogst in zicht is het naderhand grote verschillen in last en onnodige stress bij de in de periode voor de oogst goed om de personeelsplan- uren tussen u en uw medewer- ondernemer en het perso neel, kan de gevoeligheid juist weer ning in orde te maken. Veelal ker. En als een plukker u toege- maar probeer goed voor bereid toenemen. Neem deze overwe- heeft u uw werknemers en zegd heeft te komen, zal deze te zijn. Dat geeft meer rust ging dus mee in de organisatie Poolse mensen of uitzendbu- ook minder snel wegblijven. en voorkomt ellende. Tegen- rond de pluk. Over een aantal reaus al enkele weken geleden Probeer een week van tevoren woordig dient u uw per soneel weken kunnen we hier meer laten weten ergens in de twee- een inschatting te maken van middels een zorgverzekering te over zeggen. Anderzijds heb- de of derde week van septem- het aantal mensen dat u nodig verzekeren. Via LTO seizoensar- ben we natuurlijk te maken ber te gaan beginnen. hebt. U kunt dan indien nodig beid of andere instanties is dit met over het algemeen kleine- Wat opvalt is dat er qua ap- nog mooi op tijd opschalen, eenvoudig te regelen. re peren, die dus ook gemak- pels wel een goede vruchtmaat beter dan wanneer u op don- kelijk vocht verliezen en slappe komt, maar dat het aantal stuks derdagmiddag nog mensen Joris Wisse nekken krijgen. En dat pleit wat tegenvalt. Bij peren zien moet regelen voor vrijdag en Centrale Adviesdienst Fruitteelt voor een latere pluk, naast alle we dat de vruchtmaat de afge- zaterdag. [email protected] economische voordelen. Voorraadbakken. In verband met celklimaat, vochtverlies Bewaring en aanvullende maatregelen om vochtverlies te beperken Pluktijdstip zijn gebruik en keuze van Conference de voorraadbak belangrijk. Langzamerhand gaan Deze keuze wordt nu actue- we weer richting de ler, omdat er ook steeds meer pluk waarbij waar en (verschillende ) plastic bakken wanneer te beginnen worden gekocht en gebruikt . altijd de belangrijkste Belangrijkste criterium hierbij vragen zijn. Een aantal is in welke cellen de peren overwegingen is al ge- worden bewaard. Als dit cellen publiceerd in een recent zijn die minder geschikt zijn artikel van Fruitconsult. voor Conference-peren (qua Voorspellingen over de vochtverlies), is het afdekken bewaarkwaliteit zijn nog een goede oplossing. In dit onvoldoende te geven, geval moeten altijd bakken omdat de weersomstan- worden gebruikt die voldoen- Het is belangrijk om goed bij te houden hoeveel uur er wordt gewerkt en door wie. digheden tot aan de de dicht zijn; dus ook plastic Foto: NFO pluk daar nog veel in- bakken, anders heeft afdekken vloed op hebben. Maar geen zin. lopen twee weken is verbeterd, Tracking en tracing. Dit hier toch enkele belangrijke Voor cellen waarbij maar dat deze in de oogst geen wordt steeds belangrijker. kanttekeningen die vooral voor vochtverlies geen 65 mm en groter zal zijn. Het is dus essentieel dat u een de peren van belang zijn. Vroe- probleem vormt, is Door uw eigen oogstschatting goede admi nistratie bijhoudt ge en late pluk hebben voor- het juist beter om weet u ongeveer de hoeveel- door de juiste kistkaartjes te en nadelen. Waarschijnlijk zijn voorraadbakken heid kilo’s die u moet oogsten gebruiken met een duidelijke we geneigd om vanwege de te hebben met een en hoeveel uren u daar globaal perceelsaan duiding en pluk- kleinere maat te kiezen voor meer open structuur. voor nodig hebt. Op basis van datum. Maak uw personeel een later pluktijdstip. Nadeel Dan zijn het celklimaat de rassen weet u ook in welke duidelijk wat de hygiënemaat- hiervan is dat de peren gevoe- en het klimaat in de kist week uw piek ligt. Houd naast regelen zijn op het bedrijf. Dat liger worden voor inwendig meer in overeenstemming. een basisaantal plukkers enkele houdt ook in dat er niet mag bruin. De laatste jaren is dit Uiteindelijk is dit veel beter en mensen in reserve die u bij een worden gerookt tijdens het nauwelijks meer opgetreden. moet dit ook de toekomst van snellere rijping, uitval van men- oogsten. Zorg ervoor dat u uw Maar er is geen duidelijk aan- de perenbewaring zijn. We we- sen of het meeplukken van de papieren en wettelijke voorzie- wijsbare reden waarom de ge- ten dan wat we doen in de kist kilo’s kunt inzetten. ningen voor het personeel in voeligheid kennelijk minder is en in de cel.

Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 Wanneer u met een grote orde heeft en de administratie geworden. Dus kan dit zomaar Appels. Wat we nu zien in di-

16 Volop in bloei Bewaring Bladvoedingen Volop in bloei Teelt

verse boomgaarden, is zonne- brand; overigens niet alleen bij Elstar. Dit is wel een waarschu- wing. Duidelijke plekken op de vrucht kunnen we eruit halen, maar in eerdere jaren waren er ook heel licht aangetaste plek- ken die tijdens de bewaring wel bruin gingen verkleuren. Dit lijkt dan heel sterk op de appelmoesvlekken veroorzaakt

door CO2-schade. Vanwege de zonnebrand zijn sommige telers nu bang voor zomersnoei, vooral bij de El- star. Partijen die nu te donker hangen vanwege te veel blad, moeten eigenlijk wel met zo- mersnoei worden geholpen. Omdat we een laat seizoen hebben en dus gemiddeld min- Het handelskanaal accepteert geen vruchten met zichtbaar residu. Foto: NFO der licht, is er een grotere kans op schilvlekjes. Blad wegnemen zijn de veiligheidstermijnen groot aantal middelen in een laat meer licht toe en zorgt Gewas- van de volgende middelen: tank het grootste risico met dat de appels snel kunnen op- - 56 dagen: Tridex zich meebrengt als het gaat drogen. Dit is uiteraard extra bescherming - 42 dagen: Stroby WG om het nalaten van zichtbaar werk, maar vooral bij oudere Grootfruit - 28 dagen: Apollo, Delan DF, residu. Captan, Af rm en cal- Elstar-bomen kan dit een be- Mancozeb (Brabant en Ditha- ciumchloride staan bekend als langrijke maatregel zijn om de Veiligheidstermijnen ne), Nissorun spp, Scala, Score middelen die zichtbaar residu bewaarkwaliteit te verbeteren. Inmiddels is de pluk van de 250 EC, Syllit  ow en Vertimec nalaten. Aspecten die belang- We weten uit het verleden eerste zomerrassen begonnen. Gold. rijk zijn in de uitvoering van de dat te veel blad wegnemen de Naarmate we het geplande De wettelijke veiligheidster- bespuitingen ter voorkoming groei kan tegengaan: zorg dus oogstmoment naderen, wordt mijn zal voor die percelen met van zichtbaar residu, zijn: voor een goede balans. in toenemende mate de vei- zomerrassen die al dan niet - het gewas moet droog zijn; ligheidstermijn maar ook het tussen de bewaarrassen staan, - gebruik een beperkte hoe- Alex van Schaik voorkomen van zichtbaar re- een beperkende factor zijn. veelheid water; Wageningen UR sidu steeds belangrijker. Ook Wees u ervan bewust dat on- - gebruik kwalitatief goede [email protected] gedurende de oogst blijft het der andere het overwaaien van spuitdoppen. Vervang deze van belang om zich hiervan be- een middel en restanten in de eventueel; wust te blijven. tank het overschrijden van de - nevelen. (Dit is tegenstrijdig De veiligheidstermijnen zijn wettelijke veiligheidstermijn met het gebruik van venturi- het aantal hele dagen die in tot gevolg kunnen hebben. doppen. Maar we moeten wel acht genomen moeten worden Zichtbaar residu. Het is be- aan deze systematiek vasthou- tussen het moment van toe- langrijk om geen zichtbaar re- den voor het behoud van het passing van het middel en de sidu op de vruchten te hebben. middelenpakket en een ver- oogst. De veiligheidstermijn is Vruchten met zichtbaar residu mindering van emissie). terug te vinden op het etiket worden in het handelskanaal Hoe groter de som van het aan- Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 van het desbetreffende middel. niet geaccepteerd. Dit duidt tal voornoemde punten waar- Zo kennen we middelen met het belang aan om zichtbaar aan niet aan wordt voldaan, een korte veiligheidstermijn, residu te voorkomen. Een be- des te groter het risico van die daarmee relatief lang in- perkte hoeveelheid zichtbaar zichtbaar residu. Als zichtbaar zetbaar zijn. Maar er zijn ook residu zal tijdens het sorteren, residu wordt geconstateerd, is middelen waarbij een langere met behulp van een water- het van groot belang verdere veiligheidstermijn in acht ge- dumper, door het water veelal uitbreiding te voorkomen. E nomen moet worden en die afspoelen. Maar dan moet het Afdekken heeft alleen zin als de op een gegeven moment niet sorteerwater wel vaker worden Ferdy Tolhoek kisten voldoende dicht zijn. meer ingezet mogen worden. verschoond dan gebruikelijk. Centrale Adviesdienst Fruitteelt Foto: WUR Belangrijk richting de oogst In de praktijk zien we dat een [email protected]

17 Onderzoek

Kostprijs frambozen berekende Streef voor de fram- inzichtelijk maken van de kost- principe al gedurende de win- Op de Kleinfruitdag in juni bozenteelt. prijs helpt om bepaalde strate- tersnoei. Het streven moet zijn ging teeltvoorlichter Adri gische keuzes beter te kunnen om te komen tot een zo homo- Productie Kostprijs Streef van DLV in zijn verhaal beargumenteren. geen mogelijke aanplant. Dit per hectare per kg in op de mogelijkheden om door per gesteltak een gelijke zelf planten op te kweken of 17 ton € 8,08 Verbetering zetting hoeveelheid vruchthout aan te dit juist aan gespecialiseerde 19 ton € 7,60 rode bes houden. Daarnaast is het ver- plantenkwekers over te laten. 21 ton € 7,40 Sven Clemens, vroeger proef- wijderen van de zogenaamde 23 ton € 6,90 Naast teeltvoorlichting behoort tuindirecteur van Pcfruit-pah ‘meituiltjes’, de trossen met ook bedrijfseconomie tot zijn in Tongeren, maar sinds enige knopjes op het meerjarige portefeuille. Het is op basis van Door van een hectare 2.000 kg tijd werkzaam bij het onder- hout, belangrijk voor het ver- zijn gegevens mogelijk om zelf meer te plukken loopt het ver- deel BerryPlaza van DLV, legde krijgen van een meer gelijke planten op te kweken, maar al- schil in kostprijs in het meest tijdens de Kleinfruitdag uit hoe uitloop van de knoppen. Deze leen als de gewenste kwaliteit gunstige geval op tot € 0,50. de zetting van rode bessen te meituiljes nemen veel assimila- wordt behaald. Dus een plant De genoemde kostprijzen zijn verbeteren valt. Dit deed hij ten weg van de enkelvoudige met voldoende bloemknop- een indicatie. De kostprijs op de kleinfruitboerderij van knoppen op de vruchttakken. pen, die een grote oogst kan wordt naast productie en Gerwin en Jessica van Maanen. Daarnaast is de kwaliteit van produceren. plukprestatie ook beïnvloed Hij benadrukte dat zijn verhaal deze meervoudige knoppen De conclusie om goed uit- door productieniveaus en de met name gebaseerd is op on- toch vaak minder dan van de gangsmateriaal te gebruiken inrichting en de omvang van derzoeksresultaten van het ras enkelvoudige knoppen. Stre- sluit perfect aan op de lezing het bedrijf. Streef benadrukte Junifer. ven moet zijn om zoveel moge- die Streef eerder dit jaar gaf nogmaals dat ieder bedrijf Een zo goed mogelijke zet- lijk te komen tot enkelvoudige op de DLV-klantenmiddag op een eigen kostprijs heeft. Het ting van rode bessen begint in knoppen. Des te gelijkmatiger het bedrijf van Twan van Gen- deze knoppen willen uitlopen, nip. In zijn lezing concludeerde des te beter vaak de zetting. Streef dat de frambozenteelt Koudebehoefte en snelheid een gevoelige teelt is voor van de bloei zijn hierbij bepa- stijgende (arbeids)kosten. Naar lend, maar vaak nauwelijks te zijn mening moet de teelt van sturen. Bij een lange bloei of frambozen 110 procent zijn, onvoldoende winterkoude be- want hoge kosten vragen een staat het risico dat de bovenste goede kwaliteit met een hoge bloemetjes al gezet zijn, ter- opbrengstprijs. Om dit te berei- wijl de onderste nog moeten ken moet het uitgangsmateri- komen. De bovenste vruchtjes aal uitstekend zijn. nemen dan veel energie weg Het uitgangsmateriaal is mede- van de onderste nog te openen bepalend voor de plukprestatie bloemetjes. Dit leidt, zoals ook en juist de plukprestatie heeft dit jaar, tot meer rui. grote invloed op de kostprijs. Eventuele luchtvochtigheid Vooral grove vruchten leveren is nog wel wat aan te sturen, een positieve bijdrage. Streef eventueel door het gebruik berekende dat bij een pluk- van vlaksproeiers. De ideale RV prestatie van 3 kg per uur de van bessen ligt rond 65 à 70 kosten € 5,50 per kg bedragen. procent. Deze RV mag vooral Is een plukker in staat om meer niet te veel wegzakken. Een dan 4 kg per uur te plukken, rode bes kan er niet tegen als dan dalen de plukkosten tot de RV zakt van 70 naar 30 à 40 € 3,50 per kg. Bij bijvoorbeeld procent. Dat is funest voor de Tulameen liggen de plukkosten zetting. Daarnaast zijn bessen gemiddeld op € 4,00 per kg van oorsprong windbestuivers. en is de gemiddelde kostprijs Maar wind en een mild klimaat € 7,34. zijn twee dingen die vaak Niet alleen de plukprestatie moeilijk samengaan. E is bepalend voor de kostprijs, ook de totale productie is zeer Geert van Gessel bepalend. Hoe meer een teler kennisconsulent klein- en kan oogsten, hoe lager de steenfruit NFO en PT

Fruitteelt 35, 31 augustus 2013, jaargang 103 kostprijs. De volgende cijfers De frambozenteelt is gevoelig voor stijgende (arbeids)kosten. Foto: NFO [email protected]

18 nfo agenda Vangbandje

Midden-Nederland chideeënhoeve. Daarna naar het Open dag Xenia Te koop Zuidoost-Utrecht fruitbedrijf van de familie Verha- Telersvereniging Xenia (TVX) or- 150 voorraadbakken, 120x100x75. Afhalen regio Sittard-Geleen. Vrijdag 6 september ge. Na afloop diner. Kosten: € 50,- ganiseert een Open Xenia Dag op Tel. 06 13907331. Busreis naar de Flevopolders. p.p. Opgeven bij Arie Spithoven 7 september. De rondleiding start Verzamelen om 7.30 uur bij G.J. (06 23290590) of Gert Jan van om 14.00 uur en de ontvangst is van Doorn, Schonauwenseweg 9 Doorn (06 22930993). vanaf 13.30 uur op het fruitbe- te Houten. Eerst naar fruitteelt- Bovenbetuwe en drijf van Raymond Hoogendoorn, kweker en licentiehouder een toe- bedrijf Vereecken in Dronten, Liemers Kortland 2 te Lopikerkapel. Na de lichting op het ras en het plantma- daarna naar een veehouder om dinsdag 3 september rondleiding geeft het projectteam teriaal ervan. Informatie: bij te kijken bij een mestvergister. Bedrijfsbezoek aan Fruitbedrijf H TVX een korte presentatie. Vanuit TVX / Xenia Nederland BV, Vervolgens naar Luttelgeest voor Florissen, Valburgsestraat 6, 6677 boomkwekerij Van Rijn-de Bruyn tel. 0418-683 615. E lunch en een bezoek aan de Or- PC Slijk-Ewijk. Aanvang: 19.30 uur. BV geeft Pieter van Rijn als boom-

Vraagt te koop IJssel binnen haar oevers moet er wel wat aan over.” Aldus een Bedrijfsinventaris nfo houden. tevreden teler. Fruitteeltbedrijf. Na de kring- Gerecycled. Dat de gemeente Trekkers, maaiers, spuiten Sorteemachines: A3 en A4 in het land vergadering in het infocentrum Olst-Wijhe een vooruitstrevende bezochten de telers het fruit- gemeente is, was te zien aan Kistenkantelaars Kring Midden- teeltbedrijf van Van Vilsteren de laatste stop van het werkbe- Gewichtsorteerders Nederland dat aan de rand van het dorp zoek: de aardehuizen van Olst. Pluk o Track’s Op donderdag 1 augustus Olst is gevestigd. Deze teler die Een initiatief om zoveel moge- Boreco plukstelling etc. bracht de kring Midden-Neder- bijna alles voor de eigen huis- lijk met gerecyclede materialen, Kleine Fruitkisten 15, 20, land een bezoek aan de afde- verkoop teelt, had een breed zoals autobanden, een degelijk 25 kg ling Terwolde en omstreken. De scala aan fruitsoorten in zijn huis te bouwen. Ook de ener- www.dikvanderlinden.nl noordelijkste afdeling van de tuin. Van Vilsteren had die och- gie-, water- en afvalstromen Mob: 06 5580 5337 kring liet de bestuurders die dag tend nog aardbeien geplukt, de worden voor de hele wijk zo Alcet0487 Adv. – 570674 47 x 30 duo 28-04-2009 zien hoe zij in het IJsselgebied vroege rode bessen waren er al veel mogelijk gesloten. Vooral de telers ondersteunen en hoe af en ook de bramen begonnen de waterzuivering was voor te- de fruitteelt daar een verlengde goed rijp te worden. Het kleine lers die moeite hebben om hun is van de natuur in dat gebied. areaal appels en peren zag er transportwater kwijt te raken, www.vogelafweer.nl Het project ruimte voor de ri- goed uit volgens de bezoekende erg interessant. vieren raakt ook in dit gebied bestuursleden, al had de Elstar De kringbestuursleden hebben bedrijven van fruittelers. Dit wel wat last van zonnebrand. genoten van het inspirerende werd duidelijk in het informa- In de zomer heeft Van Vilsteren werkbezoek aan de afdeling ALCET SOUND • 06 20 40 71 87 tiecentrum den Nul in Olst waar veel aanloop van toeristen die Terwolde en omstreken. E de kringbestuursleden werden naast de aardbeien ook op het bijgepraat door de bestuurs- boerenijs af komen, dat hij sinds Peter van Kampen Uw advertentie hier? leden van de afdeling over de dit jaar aanbiedt. “Ik moet er Secretaris ingrijpende maatregelen die de hard voor werken, maar ik houd Kring Midden-Nederland Bel 023-5714745

Adresgegevens Redactie Advertentie-acquisitie mengesteld en aanvaarden dan COLOFON Postbus 344 Herman Bus (hoofdredacteur) Bureau Van Vliet ook geen enkele aansprakelijk- 2700 AH Zoetermeer Caroline van Assche Robert Mondelaars heid voor schade, van welke aard ook, welke het gevolg is Fruitteelt is het verenigingsor- Louis Pasteurlaan 6 Marai Ebben (eindredacteur) Remco Wijnhout van handelingen en/of beslis- gaan van de Nederlandse Fruitte- 2719 EE Zoetermeer Marijke van Ossenbruggen Postbus 20, 2040 AA Zandvoort singen die gebaseerd zijn op lers Organisatie. Abonnementen Telefoon: (079) 368 13 00 [email protected] bedoelde informatie. Gebruikers zijn alleen te verkrijgen door Fax: (079) 368 13 55 Redactiecommissie Telefoon: (023) 571 47 45 van Fruitteelt wordt met nadruk leden van de organisatie. H. Balkhoven Fax: (023) 571 76 80 aangeraden deze informatie niet E-mail NFO-secretariaat en A. Goes geïsoleerd te gebruiken, maar Opzegging: ledenadministratie: H. van Kekem Drukkerij af te gaan op hun professionele schriftelijk, minstens drie [email protected] A. Oostveen DeltaHage, Den Haag kennis en ervaring. Niets uit maanden voor het einde van het M. Ravesloot deze uitgave mag op enige wijze Vormgeving worden verveelvoudigd, opge- kalenderjaar. E-mail redactie: H. Reinders Richard van Rheenen, Grafisch!OK slagen in een geautomatiseerd Wijziging bedrijfsgegevens: [email protected] C. Uijttewaal gegevensbestand, of openbaar schriftelijk tot 1 januari. Website: www.nfofruit.nl B.J. van Westreenen Uitgever en auteurs verklaren gemaakt zonder voorafgaande R. van ’t Westeinde dat Fruitteelt op zorgvuldige schriftelijke toestemming van de wijze en naar beste weten is sa- uitgever. Te koop - Te huur Rentmeesters- Makelaars- & Taxatiekantoor Partij mooie degelijke Opgave VAN GELLICUM VASTGOED b.v. fruitvoorraadkisten, 120 x 100 x 75 cm. verzekering Wat is uw Fruitbedrijf waard? Interessante huur / Overname koop regeling Ongevallenverzekering voor gelegen- Toekomstige woningbouw / industrie of natuur heidswerkers alleen voor NFO-leden Oostrom 't Goy BV Maatschappen met hectares Wetvoorkeursrecht Gemeenten T (030) 601 11 65 F (030) 636 50 43 Ons kantoor is gespecialiseerd in de M 06 - 514 110 87 E [email protected] Ondergetekende: Nederlandse fruitsector op het gebied van: NIEUWE PACHTRECHT (KORTE PACHT) Naam: ...... BOOMGAARDEN Adres: ...... TAXATIES

Woonplaats: ...... ONTEIGENING EN SCHADEREGELINGEN AAN- EN VERKOOP BEGELEIDING Telefoonnummer: ...... GEWASSCHADE

vraagt een ongevallenverzekering voor de gelegenheidswerkers Neem vrijblijvend contact met ons op. tot en met maximaal 69 jaar op zijn bedrijf Van Gellicum Vastgoed b.v. met ingang van: ...... 20132011 tot: ...... 20132011 Roodseweg 11 4156 AP Rumpt (Geldermalsen)

Op het bedrijf zijn ...... personen als gelegenheidswerkers werk- 0345 - 651635 zaam. 06 - 51260930 www.vangellicumvastgoed.nl

De navolgende uitkeringen worden verzekerd: A. 2.269,- overlijden; B. 4.538,- blijvende algehele invaliditeit. Te koop - Te huur Oogst meer Partij mooie degelijke Premie 9,75 per gelegenheidswerker, administratiekosten 8,- omzet. (eenmalig). fruitvoorraadkisten, Uw eigen fruit in de fles. 120 x 100 x 75 cm. Totaal premie: Interessante huur / Aantal gelegenheidswerkers ...... x 9,75 ...... koop regeling

Administratiekosten 8,- Oostrom ‘t Goy BV

Totaal over te maken ...... T (030) 601 11 65 ======F (030) 636 50 43 M 06 - 514 110 87 www.schulp.nl op ING 510883 t.n.v. NFO te Zoetermeer. Schulp Vruchtensappen, Breukelen E [email protected] Telefoon: 0346-25 96 30

Indien de betaling van het eindbedrag niet binnen 10 dagen na Te Koop ontvangst van dit formulier is bijgeschreven op voorgenoemde gevraagd: postrekening, wordt de dekking automatisch geschorst tot de dag waarop de betaling is ontvangen. Oude houten fruitkisten Datum: ...... Tel. 0187 - 641661 Mob. 06 - 51420044 Handtekening: ......

Uw aanvraag inzenden naar: Nederlandse Fruittelers Organisatie Postbus 344 2700 AH Zoetermeer