Türkiye'de New Age Hareketi: Şifaci Gruplarin Sosyo
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ FELSEFE ve DİN BİLİMLERİ ANABİLİM DALI DİN SOSYOLOJİSİ BİLİM DALI TÜRKİYE’DE NEW AGE HAREKETİ: ŞİFACI GRUPLARIN SOSYO-EKONOMİK ve KÜLTÜREL TABANI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR İNCELEME ( YÜKSEK LİSANS TEZİ) ELİF DOĞAN BURSA – 2020 T.C. BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ FELSEFE ve DİN BİLİMLERİ ANABİLİM DALI DİN SOSYOLOJİSİ BİLİM DALI TÜRKİYE’DE NEW AGE HAREKETİ: ŞİFACI GRUPLARIN SOSYO-EKONOMİK ve KÜLTÜREL TABANI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR İNCELEME (YÜKSEK LİSANS TEZİ) Elif DOĞAN Danışman: Prof. Dr. Abdurrahman KURT BURSA- 2020 ÖZET Yazar Adı ve Soyadı : Elif DOĞAN Üniversite : Bursa Uludağ Üniversitesi Enstitü : Sosyal Bilimler Enstitüsü Anabilim Dalı : Din Sosyolojisi Tezin Niteliği : Yüksek Lisans Tezi Sayfa Sayısı : xii+185 Mezuniyet Tarihi :…../……/ 2020 Tez Danışmanı : Prof. Dr. Abdurrahman Kurt TÜRKİYE’DE NEW AGE HAREKETİ: ŞİFACI GRUPLARIN SOSYO- EKONOMİK VE KÜLTÜREL TABANI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR İNCELEME 1960’lı yıllardan itibaren yaşam koçluğu ve kişisel gelişim adı altında Türkiye’de etkili olmaya başlayan ve “spiritüel süpermarket, kendin yap dini ve seküler kutsallıklar” olarak ifade edilen Yeni Çağ İnanışları, sekülerizmle etkisini yitiren tabiatüstünün, modernizmin söylemleriyle tekrar topluma dönüşünü sağlamıştır. Yeni Çağ Hareketi’nin bir parçası olarak kabul ettiğimiz ruhsal şifacılar, uyguladıkları tekniklerle insanlara sadece kaliteli ve sağlıklı bir yaşam sunduklarını vurgulasalar da onların, söz ve pratiklerindeinsanlara, Yeni Çağ Hareketi’ne ait öğretilerinempoze edildiği görülmektedir. Ayrıca şifa kavramı gibi dini terminolojiye ait pek çok kavramıuyguladıkları teknikte kullanarakmuhafazakâr kesimi; kadim öğretilerin modern yorumları ile de seküler kesimi cezp ettikleri ve içlerine çektikleri görülmektedir. Son olarakYeni Çağ İnanışları, Türkiye de içinde olmak üzere dünya genelinde çok büyük bir dini pazar oluşturmaktadır. Her kesime hitap edecek dini paketleri burada bulmak, modern bireylere cazip gelmektedir. Çalışmamızda, modernleşme sürecine ve çağdaş bilim anlayışına zıt karakterdeki ruhsal şifacılığın toplumda nasıl yaygınlık kazandığına, bireylerin bu harekete ilgi duyma sebeplerine ve ilgi duyanların demografik özelliklerine; bireylerde yeniden inşa ettiği karakteristik yapı ve bu yapının topluma yansıyan yüzünün ne olduğu ile ilgili tüm meselelere açıklık getirilmiştir. Anahtar Sözcükler: New Age,inancın bireyselleşmesi, şifacılık, ruhsallık. v ABSTRACT Author’s Full name : Elif DOĞAN University : Bursa Uludag University Institute : Social Sciences Major Research Area : Din Sosyolojisi Thesis Status : M.A. Thesis Page number :xii+186 Graduation Date :.../……/ 2020 Advisor :Prof. Dr. Abdurrahman Kurt THE NEW AGE MOVEMENT IN TURKEY: SOCIOLOGICAL ANALYSIS ON THE SOCIO-ECONOMIC AND CULTURAL BASIS OF HEALING GROUPS Since the 1960s, living under the name of coaching and personal development started to be influential in Turkey and "spiritual supermarket, do-it-yourself religious and secular holiness are" as named the New Age Beliefs, secularism is the effect that has losen and supernatural has provided to the return back to society with modernism discourse. Although the spiritual healers, that we have accepted as part of the New Age Movement, has been emphasized that they only serve a quality and healthy life to people with thete chniques they have applied, it is seen that the teachings of the New Age Movement have imposed on people in their Words and practices. In addition, the conservative group have many religious terminology concepts such as the concept of healing, using the technique they have applied, it has been seen that with the modern interpretations of the ancient teachings, they have attractedand absorbed the secularsection. Finally, New Age Beliefs, including Turkey also the World wide, is a huge market of religious constitutes. Finding religious packages that appeals to every segment is attractive to modern individuals. Inourstudy, how the spiritual healing that has a character opposite to the modernization process and the understanding of contemporary science has become widespread in the society, the reasons of the interest of individuals to this movement and the demographic characteristics of those interested, it has been clarified all the issues related to the characteristic structure reconstructed in individuals and what this structure reflects to society. Keywords: New Age, individualization of belief, healing, spirituality. vi ÖNSÖZ Bilim ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak Batı toplumunda ortaya çıkan modernizm, sekülerizm ve bireyselleşmenin bir sonucu olarak ortaya çıkan, “müşteri kültleri ve seküler kutsallıklar” olarak da ifade edilen Yeni Çağ İnanışları, Türk toplumunda da, çeşitli sosyal medya araçları ile görünür hale gelmiştir. Araştırmamızda bireyler arasında popüler hale gelen ve Yeni Çağ pratikleri arasında yer alan enerji şifa tekniklerine yönelen bireylerin kırılma noktaları ve sonrasında meydana gelen dönüşüm süreçleri, kişilik özellikleri ile düşünce ve pratiklerini meşrulaştırmada kullandıkları araçlar ile ilgili bulgulara ve yorumlara yer verilmiştir. Tez çalışması süresince tüm aşamaları titizlikle takip edip, çeşitli tavsiyelerde ve geri dönüşlerde bulunan, kıymetli bilgileri ve yapıcı yaklaşımıyla beni her zaman destekleyen değerli tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Abdurrahman KURT’a teşekkür ve saygılarımı sunarım. Lisans ve yüksek lisans ders dönemlerinde, tecrübeleri, kıymetli bilgileri ve bakış açıları ile ufkumu genişleten hocalarım Sayın Prof Dr.Vejdi Bilgin, Sayın Prof. Dr. Kemal ATAMAN ve Sayın Prof. Dr. İzzet ER’e teşekkür ve saygılarımı sunarım. Ayrıca Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi hocalarından Sayın K. Oya PAKER’e teşekkür ve saygılarımı sunarım. Ayrıca verdiği kıymetli bilgiler için Serdar GEZER’e ve Ahmet Selim DEMİRYÜREK’e teşekkür ederim. Son olarak böyle bir çalışmanın ortaya çıkışında hiçbir zaman maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen kıymetli aileme ve bu süreçte beni yalnız bırakmayan, fikirleri ile ufkumu genişleten tüm arkadaş ve dostlarıma teşekkürlerimi sunarım. Elif DOĞAN İstanbul-2020 vii İÇİNDEKİLER TEZ ONAY SAYFASI .................................................................................................... ii YEMİN METNİ ............................................................................................................. iii YÜKSEK LİSANS İNTİHAL YAZILIM RAPORU .................................................. iv ÖZET................................................................................................................................ v ABSTRACT .................................................................................................................... vi ÖNSÖZ ........................................................................................................................... vii İÇİNDEKİLER ............................................................................................................ viii KISALTMALAR .......................................................................................................... xii GİRİŞ ............................................................................................................................... 1 1. ARAŞTIRMANIN ARKA PLANI ........................................................................... 1 2. ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ .................................................................. 3 3. ARAŞTIRMA SORULARI VE HİPOTEZLERİ ...................................................... 4 4. KAYNAKLAR VE ARAŞTIRMALAR ................................................................... 6 5. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ ................................................................................. 9 5.1. Araştırmanın Evreni, Örneklemi ve Sınırlılıkları ............................................... 9 5.2. Araştırma Verilerinin Toplanması .................................................................... 10 BİRİNCİ BÖLÜM KAVRAMSAL ÇERÇEVE 1.1.YENİ ÇAĞ HAREKETİNİN ORTAYA ÇIKIŞINDAKİ SOSYOLOJİK ARKA PLAN ........................................................................................................................... 14 1.1.1. Modernite ....................................................................................................... 14 1.1.2. Sekülerleşme .................................................................................................. 17 1.1.3. Bireyselleşme ve İnancın Bireyselleşmesi ..................................................... 21 1.1.4. Postmodernite ................................................................................................ 24 1.2. NEW AGE HAREKETİ ....................................................................................... 27 1.2.1. New Age’in Tarihçesi .................................................................................... 34 viii 1.2.2. New Age’in Temel Öğretileri ........................................................................ 39 1.2.2.1. Spiritüalizm ve Bilim ............................................................................. 39 1.2.2.2. Determinizm ........................................................................................... 41 1.2.2.3. Holizm .................................................................................................... 42 1.2.2.4. Evrimcilik ............................................................................................... 43 1.2.2.5. Deneyim ................................................................................................