ANASh ANALET APPROACHING E ALB-SHKENCES VITI I • NUMRI 2 • DHJETOR 2006 SCIENCE BOTIM I INSTITUTIT ALB-SHKENCA www.alb-shkenca.org Kosova prioritet panshqiptar SAMI REPISHTI Zef Skiroi dhe shkrimet shqip BARDHYL DEMIRAJ Zhvillimi i sektorit të bimëve mjekësore në zonat rurale KOZMA NAKA BAHRI MUSABELLIU PROLOG Botimi i një reviste informativo-shkencore shiptare u bë i domosdoshëm në kushtet në të cilat ndodhet dhe zhvillohet sot shkenca në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni dhe në një kohë kur numri i anëtarëve të Forumit Alb-Shkenca (http://www.alb-net.com/ KUJTESE PER SHKRIMET DHE AUTORET NE “ANASH” mailman/listinfo/alb-shkenca) ka arritur një numër të madh pjestarësh. Shumica e Instituti “Alb-Shkenca“ ka filluar botimin e revistës këtyre anëtarëve janë studiues, pedagogë e studentë pasuniversitarë shqiptarë që shkencore ANASH-Approaching Science (Analet e Alb- kryejnë veprimtarinë e tyre shkencor në vende të ndryshëm të botës. Por ka edhe shumë Shkencës). Në këtë revistë kryesisht botohen: i) raporte shkencore; ii) komente; iii) perspektiva; iv) prezantime anëtarë të Alb-Shkencës që kontribuojnë në gjallërimin e jetës shkencore në apo përmbledhje diskutimesh në konferenca; v) letra që universitetet dhe institucionet shkencore në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni. Revista e mund t’i dërgohen botuesit të Analeve. Botohen gjithash- tu edhe shkrime të cilat mbështeten apo marrin ide nga Alb-Shkencës synon të bëjë të njohur në të gjithë botën shqiptare aktivitetin shkencor diskutimet që bëhen në Forumin tonë “Alb-Shkenca“. mjaft të larmishëm dhe shpesh herë shumë cilësor, të studiuesve shqiptarë kudo që i) Raportet shkencore përmbajnë rezultate origjinale ndodhen në botë. Nëpërmjet përzgjedhjes së kujdesshme të shkrimeve, në këtë revistë të punës shkencore të autorit apo autorëve. Duhet të jenë 4-5 faqe të gjata përfshirë këtu figurat dhe referencat kemi pranuar për botim vetëm ato shkrime që kalojnë në nanofiltrin e cilësisë. Këtu pra bibliografike. do të pasqyrohet ajo ç’ka është më e shquara e kontributit shkencor shqiptar në këto ii) Komentet mund të shkruhen për artikuj të një rëndësie të veçantë në një degë përkatëse shkencore apo vite të para të shekullit XXI. edhe për libra shkencorë. Komentet duhet të jenë jo më të gjatë se 3 faqe. Kjo revistë e përgjithshme dhe gjithëpërfshirëse, botim i Institutit Alb-Shkenca iii) Perspektivat paraqesin ide rreth kërkimit shken- cor në fusha të veçanta studimi. Ato duhet të jenë 1-3 faqe (www.alb-shkenca.org) që u krijua këtë vit, është menduar t’i shërbejë një auditori të të gjata. gjerë intelektualësh e dashamirësish të shkencës në përgjithësi dhe të shkencës shqiptare iv) Prezantimet në konferenca mund të paraqiten si në veçanti. Anëtarët aktualë të Institutit vendosën ta quanin këtë revistë me emrin përmbledhje të rezultateve dhe rekomandimeve më krye- sore, ku mund të përfshihen jo më tepër se 1-2 figura. Pre- simbolik: ANASH–Approaching Science. zantimet duhet të jenë 1-2 faqe të gjatë. v) Letrat për botuesin duhet të jenë të gjata 1-1,5 faqe Dikush mund të pyesë: Përse emri ANASH? Ai është akronim i emrit “Analet e Alb- dhe do të trajtojnë probleme nga më të ndryshmet që ka- në të bëjnë me kërkimin shkencor. Shkencës” që është edhe emri zyrtar i kësaj reviste. Por fjala shqip “anash” merr një kuptim ANASH është një revistë e përgjithshme shkencore me simbolik fare të veçantë kur vendoset përpara shprehjes në anglisht “Approaching Science”. një auditor të gjerë lexuesish që i takojnë fushave të ndryshme. Për këtë arsye, dorëshkrimet që do të dërgohen Fjala “anash” ka edhe një kuptim të dytë simbolik që reflekton të vërtetën, atë që për botim duhet të jenë të kuptueshme për këtë auditor të diaspora intelektuale e shkencore shqiptare është lënë pakëz mënjanë nga vëmendja e gjerë. Të paktën njëri prej autorëve duhet të jetë anëtar i politikëbërësve dhe pushtetarëve shqiptarë e ndoshta edhe është harruar për shkak të Institutit “Alb-Shkenca“. Dorëshkrimet do të pranohen në shqip dhe anglisht në adresën: [email protected] ose largësisë e kohës nga trojet e atdheut. [email protected]. Ato duhet të shtypen në “word“ Por e vërteta është që edhe pse ndodhen larg, anash realitetit të përditshëm të me hapësirë dyfish ndërmjet rreshtave si dhe me madhësi gërmash 11 pt. shqiptarëve të Ballkanit, intelektualët shqiptarë që jetojnë dhe punojnë jashtë atdheut Pasi merren në redaksi, dorëshkrimet u dërgohen shërbejnë jo vetëm si ambasadorë të shkëlqyer por vëzhgojnë e ndjekin nga afër ecuritë në recensuesve. Çdo dorëshkrim lexohet nga 1-2 të tillë ku njëri prej të cilëve është anëtar i Institutit “Alb-Shkenca“. çdo fushë të jetës dhe shoqërisë shqiptare. Të organizuar tek Alb-Shkenca ata gjithmonë Procesi eshte “double-blinded”, i tillë që recensuesit nuk e më shumë po kërkojnë të marrin pjesë aktivisht dhe të ndihmojnë për një jetë më të dinë emrin apo emrat e autorëve, dhe po ashtu, autorët mirë të shqiptarëve kudo që ndodhen. Botimi i revistës ANASH është shprehje e qartë e nuk dinë emrat e recensuesve. Dorëshkrimi do t’i kthehet mbrapsht autorit për të reflektuar vërejtjet e rastit e autori këtij angazhimi serioz të diasporës shkencore që po përpiqet përditë e më tepër të do të duhet të ridërgojë në redaksi dorëshkrimim e kor- kontribuojë në zhvillimet jo vetëm të shkencës dhe arsimit por edhe të shoqërisë shqiptare rigjuar pas një periudhe jo më të gjatë se 2 javë nga dita që e ka marrë nga redaksia. Çdo komunikim ndërmjet në përgjithësi. redaksisë, autorëve dhe recensuesve do të bëhet elektron- ikisht. Këtij procesi nuk do t’i nënshtrohen dorëshkrimet, Revista ANASH-it do të përfshijë një larmi artikujsh prej fushave nga më të të cilët u kërkohen autorëve nga Këshilli botues i revistës. Në këtë rast, njëri prej anëtarëve të Këshillit Botues do ta ndryshmet shkencore të përgatitur nga studiues të afirmuar apo studentë lexojë dorëshkrimin dhe do t’i dërgojë vërejtjet autorit. pasuniversitarë shqiptarë që kontribuojne në shkencën botërore edhe në disiplina Revista fillimisht do të dalë dy herë në vit dhe do të shkencore nga më të rejat si nanoteknologjia, ekologjia dhe informatika, por edhe në botohet në formë elektronike si dhe në CD-ROM. Ajo do të mund të lexohet në faqen e Institutit “Alb-Shkenca“ në fushat klasike të shkencës si fizika, veterinaria, ekonomia dhe gjuhësia (albanologjia). internet në adresën www.alb-shkenca.org. Për mundësinë e shtypjes së saj dhe për çmimin do të vendoset në vijim. Pyetjet dhe sugjerimet tuaja mund t’i drejtoni në adre- Ju urojmë të gjithëve lexim të këndshëm. sën [email protected] ose [email protected]. REDAKTOR SHKENCOR: Nikolla P. Qafoku, PhD, Shtetet e Bashkuara te Amerikës Redaksia e Revistës ANASH – Approaching Science REDAKTOR PËRGJEGJËS: Roland Leli, Kanada © COPYWRIGHT I INSTITUTIT ALB-SHKENCA ADMINSTRATORE E PËRGJITHSHME: Lindita Komani, Austri ÇDO MATERIAL I KESAJ REVISTE MBROHET NGA E DREJTA E AUORIT ANASH–Approaching Science • Viti I • Numri 2, 2006 PASQYRA E LENDES Editorial: 2007- Kosova prioritet panshqiptar ……………. SAMI REPISHTI 4 Zef Skiroi (prosenior) dhe shkrimet e tij shqip drejtuar Papës Benedikti XIV .…………………………………………… BARDHYL DEMIRAJ 7 Arapë dhe shqiptarë …………………………………….……… ARDIAN VEHBIU 15 Nils Eldredge: Të shpëtojmë planetin nga katastrofa njerëzore …………… 18 Këndi i librit: “Dhjetë fytyrat e inovacionit” …………………………………… . 20 Siguria si konstruksion shoqëror: pasiguria si kusht i domosdoshëm për sigurinë……………GJOVALIN MACAJ 21 Zhvillimi i sektorit të bimëve mjekësore si alternativë për rritjen e të ardhurave plotësuese në zonat rurale ……… KOZMA NAKA, BAHRI MUSABELLIU 27 Carlo Tagliavini dhe albanologjia…………………………….. ELTON K. PRIFTI 35 Këshilla për lexim …………………………………………………………………… 38 Muhammad Yunus, bankieri i të varfërve ………………………………………. 39 Vaso Cˇ ubrilovicˇ: The Expulsion of the Albanians: Memorandum 1937 ……………………………………………… ROBERT ELSIE 41 The End of History and the Last Province…………FATOS TARIFA, PETER LUCAS 53 History of Programming Paradigms – History of Increasing the Level of Abstraction…………... PETRAQ PAPAJORGJI 61 Këndi zbavitës ………………………………………………………………………… 66 Jeta në Alb-Shkenca ………………………………………………………………… 67 ■ EDITORIAL ■ ■ ■ KOSOVA PRIORITET2007: PANSHQIPTAR Prof. Sami Repishti “Standard nr. 6: Trashëgimia e Kosovës respektohet – Një integrim, jo ndarje dhe izolim, më të plotë dhe si pasuni e të gjithë bashkësive etnike, fetare dhe lin- më të mirë se ai që propozon bashkësia ndërkombëtare, guistike të saj.” (UN Standards for Kosovo/a)* si dhe respektin e plotë të të gjitha bashkësive të Koso- vës, sidomos të pakicave etnike e fetare dhe grupeve hvillimet e shpejta (shpesh herë zhgënjyese) të linguistike. Kosovarët kanë të drejtë të friksohen nga Zngjarjeve në dhe rreth Kosovës tregojnë se një ndarjet administrative që më vonë mund të përdoren si epokë e re, me përpjestime të mëdha historike për kombin instrumente dhe si baza për reklamime me karakter te- shqiptar, po shpaloset në atë krahinë shqiptare të marti- rritorial në kurriz të Kosovës. rizuar. Kosova, me hapa të ngadaltë por të sigurtë po fiton Dinamika e ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë (1999), pavarësinë e mohuar padrejtësisht më 1912, 1918, dhe më që fillon mbasi forcat serbe, ushtarake, policore dhe 1944-45. Eshtë opinioni i përgjithshëm se akti vendimtar i paramilitare, vranë më shumë se 12.000 shqiptarë, the- konsakruar nga bashkësia ndërkombëtare nëpërmjet një rën gjysmën e bagetive, shkatërruan një të tretën e rezolute të OKB-së për Kosovën do ta nxjerrë për- banesave dhe grabitën të tjerat, kthyen qendrat urbane fundimisht atë jashtë kuadrit serb dhe do të hedhë bazat të Pejës, Gjakovës dhe Mitrovicës në grumbuj gërma- ligjore për pavarësi të njohur ndërkombëtarisht. dhash, shkatërruan me eksploziv ose me zjarr më shumë Një proces me një domethënie kaq thelbësore ka se 200 xhami dhe qendra kulti, dhunuan më shumë se dinamikën e vet, si dhe një lëvizje të motivuar nga impe- 20.000 gra shqiptare (sipas Qendrës për kontrollin dhe rativi kategorik i vënies në vend të një padrejtësie që parandalimin e sëmundjeve në Kosovë), dëbuan rreth zgjati më shumë se një shekull, dhe të një agresioni një milion refugjatë që u strehuan kryesisht në Shqipëri, gjenocidal serb.