DOCSLIB.ORG

Osmanli Devlet 'Nde Kullanilan Ölçü Ve Tarti B R

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Osmanli Devlet 'Nde Kullanilan Ölçü Ve Tarti B R T.C. FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI OSMANLI DEVLETİ’NDE KULLANILAN ÖLÇÜ VE TARTI BİRİMLERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMAN HAZIRLAYAN Doç. Dr. Enver ÇAKAR Ünal TAŞKIN ELAZIĞ 2005 T.C. FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI OSMANLI DEVLETİ’NDE KULLANILAN ÖLÇÜ VE TARTI BİRİMLERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Bu tez …./…./2005 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından oy birliği/oy çokluğu ile kabul edilmiştir Jüri Başkanı ÜYE ÜYE Doç. Dr. Enver ÇAKAR (Danışman) ONAY Doç. Dr. Ahmet AKSIN Enstitü Müdürü II ÖZET Yüksek Lisans Tezi Osmanlı Devleti’nde Kullanılan Ölçü ve Tartı Birimleri Ünal TAŞKIN Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Osmanlı Devleti hakimiyeti altındaki yerlerin özelliklerine göre farklı idare tarzları uygulamıştır. Bu uygulama içinde ölçü ve tartı sistemi de şekillenmiştir. Devlet genelinde yörelerin özelliklerine göre çeşitli ölçü birimleri kullanılmıştır. Meselâ, “kile” ülke genelinde geniş bir kullanıma sahip olmasına rağmen miktarlarında göze çarpan bir farklılık vardır. Aynı şekilde rıtl, dirhem, miskal, batman gibi ölçülerde de bunlar gözlenebilir. Bunların yanında sadece ülkenin belli bir kısmında kullanılan ölçüler de vardır. Bu durum Osmanlı öncesi uygulamaların devamı olduğu kadar kullanılan ölçülerin Osmanlılaştırılmasıdır. Devletin genişliği göz önüne alınırsa bu farklılığın haklı sebepleri olduğu anlaşılacaktır. Anahtar Kelimeler:Ölçü ve tartı sistemi III SUMMARY Thesis of High Master In the Ottoman Empire Using Measure and Weight Units Ünal TAŞKIN The Univercity of Fırat The Institute of Social Science The Department of History Ottoman Empire have applied different administrative methods in which weight and measure system have formed to the provinces that under his rule in accordance with his characteristics, in the application have been used various measure units for different regions. Even measure units that mentioned same names shows differences of values. For instance “kila” although using everywhere it doesn’t same quantity, in addition batman, ratl, dirham, mitkal etc. Nevertheless there is also measures units that using a particular part of state but not other place. This case is ottomanization of using measures although continuation of pre-ottoman customs. If width and etnic variety (diversity) of the state is take consideration it is understand that this differences depend on rightful reasons. Key Words: Weight and Measure System IV İÇİNDEKİLER ONAY SAYFASI……………………………………………………………………… II ÖZET..……………..…………………………………………………………………... III SUMMARY..……………………………………………………………………… ….. IV İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………… .. V ÖNSÖZ…………………………………………………………………………………. VI KISALTMALAR……………………………………………………………………… VIII KONU VE KAYNAKLAR…………………………………………………………… X GİRİŞ ……………………………………………………..………..………………….. 1 BİRİNCİ BÖLÜM AĞIRLIK VE HACİM ÖLÇÜLERİ……………………………………………… ... 11 İKİNCİ BÖLÜM ALAN ÖLÇÜLERİ…………………………………………………………………… 124 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM UZUNLUK ÖLÇÜLERİ………………………………………………………… … . 141 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM NAZARİ ÖLÇÜLER………………………………………………………… … … .. 154 SONUÇ ………………………………………………………………………….…...... 165 BİBLİYOGRAFYA……………………………………………………………….….. 167 ÖZGEÇMİŞ…………………………………………………………………………… 187 V ÖNSÖZ Tarihsel süreç içerisinde devletlerin ayakta kalabilmelerinin temel dayanaklarından biri belki de en önemlisi iktisadî anlayışları olmuştur. Tarihin en uzun soluklu devletlerinden biri olan Osmanlı Devleti için de bu geçerlidir. Osmanlı Devleti’nde uygulanan iktisadî politikanın temelini, kısaca ürkütmeden Osmanlı potasına dahil etme anlayışı teşkil eder. Yani devlet yeni sahip olduğu bölgede eskiden mevcut olan sistemi hemen değiştirmiyor, bölgede tam hakimiyet sağlayınca da bu kanunları “Osmanlılaştırıyor” ya da olduğu gibi devam ettiriyordu. Bu iktisadî politika içerisinde ölçü ve tartıların da aynen devam ettirildiğini veya bazı değişiklikler yapılmak suretiyle bir standartlaşmaya gidildiğini görmekteyiz. Coğrafyasının genişliğine bağlı olarak Osmanlı Devleti bünyesinde çok çeşitli ölçü ve tartı birimlerine rastlamaktayız. Ancak bu ölçü ve tartı birimlerinde herhangi bir eşitliğin olmadığı bir sancaktan diğerine, hatta aynı sancak içerisinde bir köyden öbürüne değişiklik gösterdiği dahi görülmektedir. Daha öncede belirttiğimiz gibi, ölçülerde görülen bu mahalli farklılıklar devletin hakimiyeti altına aldığı bir bölgenin entegrasyonunda uygulanan genel istimalet politikalarının bir gereğidir. Ölçü ve tartı sistemi ekonomik ve sosyal tarihimiz açısından son derece önemli bir konu olmasına rağmen, bu güne kadar bu konuyla alakalı yeterli bir çalışma yapılmamıştır. Ancak, Halil İnalcık’ın gerek makalelerinde ve gerekse eserlerinde konuya eğilmiş olması ve yine Walter Hinz’in bu konuda yaptığı çalışma göz ardı edilemeyecek türdendir. Bunların yanında Osmanlı Devletindeki sancaklarla ilgili yapılan çalışmalar da bizim için kaynak olmuştur. Öte taraftan, Ahmet Akgündüz ve Ömer Lütfi Barkan’ın Kanunnamelerle ilgili çalışmaları araştırmamız için önemli kaynakların başında gelmektedirler. Yine konumuzla birebir alakalı olmamakla beraber Osmanlı iktisadî ve sosyal hayatı ile ilgili çeşitli makalelerdeki bilgiler de eserin oluşturulmasına kaynaklık etmiştir. Görüldüğü üzere, konunun kaynakları arşivler ve arşivlere dayalı saha çalışmaları, ilgili ansiklopedi maddeleri ve Mühime Defterleri’dir. Çalışmada içeriğin zenginliğine bağlı olarak zorlandığımızı söyleyebiliriz. Tam anlamıyla bir bütünlüğün sağlanamadığı dağınık bilgileri toplamak ilk aşamada hayli zamanımızı aldı. Bununla birlikte, yaptığımız bu çalışmanın eksiksiz olduğu VI söylenemez. Fakat karşılaştığımız bu güçlüklere rağmen elimizden geldiği kadarıyla sistematik ve derli toplu bir çalışma ortaya koymaya çalıştık. Çalışma esnasında bulduğumuz ölçü ve tartı birimlerini mümkün olduğu kadar esasına uygun olarak vermeye çalıştık. Kaynaklarda bazı birimler arasında olan ihtilaflara değinerek uygun gördüklerimizi kabul ettik. Ayrıca kullanım açısından kolaylık sağlamak için gerekli gördüğümüz yerlerde çizelgeler oluşturduk. Tespit edebildiğimiz ölçü ve tartı birimlerini kullanım alanına göre bölülmelere ayırıp onları da kendi aralarında alfabetik sıraya koyduk. Bu mülahazalardan sonra, yaptığım çalışma esnasında yardımlarını benden esirgemeyen sayın Öner TOLAN, sayın Mesut GÜNDÜZ ve değerli Hocam Doç. Dr. Abdullah ÖZEN’e, bazı arşiv vesikalarının temininde bana yardımcı olan kıymetli Hocam Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK ile kütüphanesini açarak kitaplarından faydalanmamı sağlayan saygıdeğer Hocam Prof. Dr. Orhan KILIÇ’a teşekkür ederim. Ayrıca, Yüksek Lisans eğitimi almaya başladığım günden beri danışmanlığımı yürüten, beni tarihin her konusunda bilgilendirmeyi amaçlayan ve büyük bir anlayışla tüm hatalarımı olgunlukla karşılayıp doğruları gösteren değerli Hocam Doç. Dr. Enver ÇAKAR’a teşekkür etmeyi de ayrı bir görev olarak kabul ediyorum. Elazığ- 2005 Ünal TAŞKIN VII KISALTMALAR a.g.e. : adı geçen eser. a.g.m : adı geçen makale. a.g.t. : adı geçen tez. AÜDTEFD : Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi. Bkz. : Bakınız. BTTD : Belgelerle Türk Tarihi Dergisi. CIÉPO : Comité international d`études pré-ottomanes et ottomanes. cm : Santimetre. çev : Çeviren DİA : Diyanet İslam Ansiklopedisi. dm3 : Desimetreküp. edt : Editör. EI2 : Encyclopedia of İslam g : Gram. göst. yer : Gösterilen yer haz. : Hazırlayan. IJMES : International Jaurnal of Middle East Study İA : İslam Ansiklopedisi. İÜEFTD : İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi. İÜEFTED : İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi. İÜİFM : İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. JESHO : Journal of the Economic and Social History of the Orient. Kg : Kilogram. km : Kilometre. Lt/Dak : Litre/Dakika. lt : Litre m : Metre. m2 : Metrekare. m3 : Metreküp. ma2 : Mimariarşın kare. MEB : Milli Eğitim Bakanlığı mg : Miligram. mm : Milimetre VIII ODTÜ : Ortadoğu Teknik Üniversitesi. OTAM : Osmanlı Tarihi Araştırma Merkezi OTDTS : Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. s. : Sayfa SA : Sanat Ansiklopedisi. sad. : Sadeleştiren. TDAD : Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi yay. haz. : Yayına Hazırlayan. yay. yön. : Yayın Yönetmeni yakl. : Yaklaşık. yy. : Yüzyıl. IX KONU VE KAYNAKLAR 1. KONU Osmanlı tarihinin bütün yönleriyle araştırılıp ortaya konulması kendi tarihimiz için olduğu kadar Ortadoğu, Afrika ve Avrupa tarihleri için de son derecede önemlidir. Üç kıta üzerine yayılmış olan Osmanlı Devleti bu geniş coğrafya üzerinde farklı din, dil ve ırktan insanlarla uzun bir süre muhatap olmuş, onları idareleri altında tutmuştur. Osmanlı devletinin sosyal, idarî ve iktisadî tarihi hakkında bugüne kadar çok kıymetli eserler verilmiştir. Bunların önemli bir bölümü eyalet ve sancak çalışmaları olup, iktisadî tarih hakkında da önemli bilgileri içermektedirler. İktisadî tarih içinde değerlendirebileceğimiz ölçü ve tartı birimleri gerek sosyal hayatta gerekse ticari işlemlerde çok önemli bir yere sahiptir. Osmanlı Devleti’nin ticaret, tarım ve diğer iktisadî faaliyetleri ile uğraşan hemen her araştırmacı bir takım ölçü ve tartı birimleriyle karşılaşır. Karşılaşılan bu birimler, Osmanlı döneminde çeşitlilik göstermesinin yanı sıra aynı birim farklı bölgelerde, yörelerde hatta köylerde dahi değişik değerlere sahiptir. Bu yüzden mahalli ölçü ve tartı birimlerinin genel bir standardının olmadığı gibi günümüz değerlerine çevrilmesi sorunu da kendini gösterir. Osmanlı eyalet ve sancak kanunnamelerinden anlaşıldığına göre, fethedilen bölgelerde o zamana kadar kullanılmış olan ölçü ve tartı birimleri genellikle aynı ad ve değerleriyle
Load more

Recommended publications
  • The Evolution of Kânûnnâme Writing in the 16 and 17
    THE EVOLUTION OF KÂNÛNNÂME WRITING IN THE 16TH AND 17TH CENTURY-OTTOMAN EMPIRE: A COMPARISON OF KÂNÛN-İ „OSMÂNÎ OF BAYEZĠD II AND KÂNÛNNÂME-İ CEDÎD A Master‟s Thesis by FATMA GÜL KARAGÖZ Department Of History Bilkent University Ankara September 2010 THE EVOLUTION OF KÂNÛNNÂME WRITING IN THE 16TH AND 17TH CENTURY-OTTOMAN EMPIRE: A COMPARISON OF KÂNÛN-İ „OSMÂNÎ OF BAYEZĠD II AND KÂNÛNNÂME-İ CEDÎD The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University by FATMA GÜL KARAGÖZ In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of MASTER OF ARTS in THE DEPARTMENT OF HISTORY BILKENT UNIVERSITY ANKARA September 2010 I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope and in quality, as a thesis for the degree of Master of Arts in History. --------------------------- Prof. Dr. Halil Ġnalcık Supervisor I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope and in quality, as a thesis for the degree of Master of Arts in History. --------------------------- Prof. Dr. Evgeni R. Radushev Examining Committee Member I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope and in quality, as a thesis for the degree of Master of Arts in History. --------------------------- Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız Examining Committee Member Approval of the Institute of Economics and Social Sciences --------------------------- Prof. Dr. Erdal Erel Director ABSTRACT THE EVOLUTION OF KÂNÛNNÂME WRITING IN THE 16TH AND 17TH CENTURY-OTTOMAN EMPIRE: A COMPARISON OF KÂNÛN-İ OSMÂNÎ OF BAYEZĠD II AND KÂNÛNNÂME-İ CEDÎD Karagöz, Fatma Gül M.A., Department of History Supervisor: Prof.
    [Show full text]
  • Trabzon Ahkam Defterleri'ne Göre 19. Yüzyilda Giresun
    T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI İKTİSAT TARİHİ BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ TRABZON AHKAM DEFTERLERİ’NE GÖRE 19. YÜZYILDA GİRESUN KAZASI’NIN İKTİSADİ VE SOSYAL DURUMU İlker GÜNDOĞDU 2501180358 TEZ DANIŞMANI Prof.Dr. Mehtap ÖZDEĞER İSTANBUL – 2020 ÖZ TRABZON AHKAM DEFTERLERİ’NE GÖRE 19. YÜZYILDA GİRESUN KAZASI’NIN İKTİSADİ VE SOSYAL DURUMU İlker Gündoğdu Osmanlı devlet geleneği içerisinde köylü, şehirli, asker, Müslüman, gayrimüslim, kadın, erkek herkesin dilekçe vasıtasıyla şikayetini hükümdara iletme hakkı vardır. Bu şikayetlerin kaydedildiği en önemli arşiv belgelerinden biri eyaletlere göre tasnif edilmiş olan ahkam defterleridir. Ahkam defterlerinde, halkın bireysel veya toplu halde padişaha ilettiği şikayetlerden, ilgili bölgenin sosyal ve ekonomik ilişkileri ve devletin bu ilişkilere bakış açısı ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada 19.yüzyılda Trabzon eyaletinin bir kazası konumunda olan Giresun araştırma konusu olarak seçilmiştir. Ahkam defterleri ile birlikte salnameler, şer’iyye sicilleri, seyyahların notları ve konsolos raporlarından derlenen bilgiler bir araya getirilerek, 19.yüzyılda Giresun’unun genel sosyo-ekonomik tablosu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucu, 19.yüzyılda Giresun halkının en önemli şikayetlerinin toprak mülkiyeti alanında olduğu görülmüştür. Toprak mülkiyeti konusu, miri toprak rejimi nedeniyle devletin iaşe kaynaklarını ve hazinesini direkt olarak ilgilendirmektedir. Miri toprakların yanında mülk toprakların bu dönemde gösterdiği gelişim dikkat çekicidir.
    [Show full text]
  • Osmanlı Maliyesinde Toprak Bastı Vergisi Land Entrance Tax in Ottoman Finance
    Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi ACTA TURCICA Online Thematic Journal of Turkic Studies www.actaturcica.com Yıl IV, Sayı 1, Ocak 2012 “Kültürümüzde Toprak”, Editörler: Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun Osmanlı Maliyesinde Toprak Bastı Vergisi Land Entrance Tax in Ottoman Finance Güler Yarcı* Özet: XIX. yüzyıl başlarına kadar Osmanlı Devletinde yürürlükte bulunan “toprak bastı vergisi” bir şehre giren kimseden veya maldan alınan giriş vergisi anlamına gelmekteydi. Bu makalede arşiv belgelerinden elde edilen bilgilere göre, toprak bastı vergisinin türleri ve tahsil edilişi ile ilgili konular hakkında bilgi verilmektedir. Anahtar kelimeler: Osmanlı, Toprak bastı vergisi, Gümrük. Abstract: The Ottoman tax called "land entrance tax" which was in rule until the beginning of the 19th Century meant the tax levied on persons or goods entering a city. This article describes the different types of land entrance tax and issues relating to how this tax was levied with data based on archival material. Keywords: Ottoman, Land entrance tax, Customs Giriş Osmanlı sosyal ve malî tarihinde toprak bastı vergisi, özellikle İstanbul’un iaşesi,1 daha ziyade et ihtiyacının karşılanması maksadıyla Anadolu ve Rumeli’den İstanbul’a ağnam * Yrd. Doç. Dr. Güler Yarcı, Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, İstanbul. [email protected] 1 İstanbul’un iaşesiyle ilgili en önemli mesele, ziraî ürünlerin batıya ihraç edilmesi idi. Ziraî ürün arzının arttırılabilmesi ve iaşe temini maksadıyla, Osmanlı hükümeti, gıda maddelerinin ihracatını bazen yasaklıyordu. İstanbul, barındırdığı geniş askerî ve bürokratik kadroların yanında, coğrafi mevkiinin sağladığı avantajlarla hayli geniş bir nüfusa sahipti. Bu sebeple, şehrin iaşesiyle ilgili ikinci mesele nüfusunun büyüklüğü idi. 335 getiren celeplerle2 yakından ilgilidir.
    [Show full text]
  • Osmanlı Devleti, Örf, Vergi Abstract Keywords
    Tarih Okulu The History Scholl İlkbahar-Yaz 2013 Spring-Summer 2013 Sayı XIV, ss. 55-73. Number XIV, pp. 55-73. RÜSÛM-I ÖRFİYE Ünal TAŞKIN Özet Osmanlı Devleti, fethettiği yerlerdeki kanun ve nizamlara müdahale etmedi. Bunlar arasında bir takım vergi kalemleri de bulunmaktaydı. Osmanlı Devleti’nde halktan üç başlık altında vergi alınıyordu. Örfî vergiler, bu vergilerden biriydi. Bu çalışmada, örfî vergiler hakkında bilgiler verilecektir. Anahtar Sözcükler: Osmanlı Devleti, Örf, Vergi Abstract Places conquered by the Ottoman Empire did not interfere with the laws and regulations. Among these, there were also a number of tax items. Tax was collected from the people in the Ottoman Empire under three categories. Traditional taxes (Rüsum-ı Örfiye), was one of these taxes. In this study, information will be given about the traditional taxes. Keywords: Ottoman Empire, Tradition, Taxes Giriş Sanayi Devrimi öncesi bütün devletler, büyük oranda toprağa bağlı bir ekonomik etkinlik sergilemektedir. Dolayısıyla klasik dönem devlet mekanizmasının işlerlik kazanabilmesi için birtakım maddi imkânlara ihtiyaç duyulmuştur. Bu maddi imkânlar, çoğu zaman hükmedilen sahanın iktisadî durumuyla yakından ilgilidir. Toprağa bağlı ekonomik faaliyet, aynı zamanda topraktan elde edilen üretime bağımlı bir yönetici sınıfın ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Para ekonomisinin tam olarak gelişmediği bu devirlerde, egemen sınıfın otoritesini temsil eden memur sınıfının ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik Yrd. Doç. Dr., Adıyaman Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü. E-Posta: [email protected] Rüsûm-ı Örfiye bir sistem gelişmiştir. Bu sistemde, devlet hizmetinde olan memurların maaşları karşılığı olarak görev yaptıkları bölgeden bir kısım gelirler, bu kişilere aktarılmıştır. Yani klasik dönem devletleri, hizmet erbabına merkezden ödeme yapmak yerine, memurlarına kendi maaşlarını, görev yaptıkları bölgeden toplama hak ve yetkisini vermiştir.
    [Show full text]
  • Celeps, Butchers, and the Sheep
    CELEPS , BUTCHERS, AND THE SHEEP: THE WORLDS OF MEAT IN ISTANBUL IN THE SIXTEENTH-SEVENTEENTH CENTURIES BY ĞRFAN KOKDAğ Submitted to the Faculty of Arts and Social Sciences in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Arts SabancÛ University Spring 2007 © Ğrfan Kokdaİ 2007 All Rights Reserved CELEPS , BUTCHERS, AND THE SHEEP: THE WORLDS OF MEAT IN ISTANBUL IN THE SIXTEENTH-SEVENTEENTH CENTURIES APPROVED BY: Yusuf Hakan Erdem …………………………. (Thesis Supervisor) Tülay Artan …………………………. Ğzak Atiyas …………………………. DATE OF APPROVAL …………………………. ABSTRACT CELEPS , BUTCHERS, AND THE SHEEP: THE WORLDS OF MEAT IN ISTANBUL IN THE SIXTEENTH-SEVENTEENTH CENTURIES Ğrfan Kokdaİ M.A., History Supervisor: Y.Hakan Erdem Spring 2007 Despite the considerable expansion of studies about the economic and social history of the Ottoman Empire with special emphasis on urban problématiques, we are still far away from understanding simple matters concerning Ottoman urban centers such as the ways in which foodstuffs were brought to the city, or the mechanisms through which they were distributed to urban consumers. By analyzing the meat sector in the sixteenth-seventeenth centuries Istanbul, this thesis aims to partially fulfill this gap. In addition to the supply and distribution mechanisms, this study focuses on the meat consumption patterns of Ottoman Istanbuliots and on the consumption differentiations in a heterogeneous society. It seems that that such heterogeneity mirrored the entire meat sphere in the urban center. Different agents in the sector, which were the consumers, the butchers (the meat contractors), the livestock traders, celeps , and the dynasty members, all with their different roles, reflect this heterogeneity. Such a complex picture at the same time provides a huge opportunity for us in observing the effects of the major economic and political transformations in the 16 th and 17 th centuries on the different groups of the Ottoman Istanbuliots.
    [Show full text]
  • Documente-Turcesti-Privind-Istoria
    DOCUMENTE TURCESTI PRIVIND ISTORIA ROMANIEI I 1455 -1774 www.dacoromanica.ro ACADEMIA DE STIINTE SOCIALE $1 POLITICE A .REPUBLICII SOCIALISTE ROMANIA INSTITUTUL DE STUDII SUD-EST EUROPENE Izvoare orientate privind istoria Romaniei" III DOCUMENTE TURCESTI PRIVIND ISTORIA ROMANIEI VOL. I 1455-1774 intoemit de MUSTAFA A. MEHMED EDITURA <ACADEMIEI REPUBLICII SOCIALISTS ROMANIA BUCURESTI. 1976, www.dacoromanica.ro DOCUMENTS TURCS CONCERNANT L'HISTOIRE DE LA ROUMANIE, I (1455 - 1774) TYPEHEDE AORYMEHTM, EACA1011LHECH HCTOPHH PYMMHIIII, I (1455 - 1774) EDITURA ACADEMIE' REPUBLICII SOCIALISTE ROMANIA Calea Victoriei Nr. 125, Sectorul 1, Bucurqti www.dacoromanica.ro CUVINT INAINTE Seria Documente turcesti privind istoria Romaniei, al cArei prim volum apare acum, face parte din colectia Izvoare orientale privind istoria Romaniei". Ea a luat na0ere din initiativaInstitutuluide istorie N. Iorga", in al ca'rui cadru a inceput pregAtirea ei, trecuta, apoi in grija Institutului de studii sud-est europene. Intre timp, prin strlduinta speciaNtilor, a fost efectuat6 o intinsI actiune de depistare, de transcriere §i de traducere a documentelor scrise in limba turco-osmanl ea putind asigura inc g, de pe acum aparitia unui numAr apreciabil de volume. Pentru o perioada lungl de cinci veacuri, izvoarele turceqti consti- tuie, prin oglindirea raporturilor dintre taxile romaine §i Imperiul otoman, una din sursele principale de informatie privind istoria noastre nationalL Dace la inceput, pe primul plan al interesului stau cronicile, ale cAror fragmente privitoare In tgrile romane an aplrut in doul volume 1, °data, cu instaurarea dominatiei otomane §i cu cre§terea frecventei legAturilor dintre statele noastre §i puterea suzerang, interesul principal trece asupra documentelor de cancelarie. Pierdute de cele mai multe on in originalele for adresate domnilor roman, aceste acte s-au pastrat in numar impre- sionant de mare in minutele din arhivele otomane §i, in primul rind, in cele din marile depozite arhivistice de la Istanbul.
    [Show full text]
  • Osmanli Sosyal Tarihi
    OSMANLI SOSYAL TARİHİ TARİH LİSANS PROGRAMI PROF. DR. ARZU TOZDUMAN TERZİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ TARİH LİSANS PROGRAMI OSMANLI SOSYAL TARİHİ Prof. Dr. Arzu Tozduman Terzi Yazar Notu Elinizdeki bu eser, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi’nde okutulmak için hazırlanmış bir ders notu niteliğindedir. ÖNSÖZ Osmanlı Devletinin sosyal yapısı iyi bilindiği takdirde siyasi, ikitisadi ve kültürel kurumlar onun üzerine rahatlıkla bina edilebilir ve Osmanlı daha iyi anlaşılabilir. Dolayısıyla Osmanlı Devletinin temel yapısını oluşturan Osmanlı toplumu bu dersin inceleme alanıdır. Dersin ilk haftasında Osmanlı sosyal yapısının oluşumu ile konuya giriş yapılıp, sosyal yapının temelini oluşturan nüfus ve iskân üzerinde durulacaktır. Sınıf ayırımının olmadığı Osmanlı toplumunda daha çok iktisadî eğilimde olan tabakalaşma incelenerek Osmanlıya özgü özellikleri vurgulanacaktır. Kuşkusuz Osmanlı toplumu denildiğinde Osmanlı ailesinden kısa da olsa bahsedilmeden geçilmeyecektir. Osmanlı sosyal hayatında yer alan kurumların teşekkülünde çok önemli bir yeri olan vakıflar ele alınıp çoğunluğu vakıflarca desteklenen klasik dönem Osmanlı eğitim kurumlarına da genel hatlarıyla temas edilecektir. Osmanlı şehirlerinde yine vakıflarca desteklenen ve sosyo-ekonomik hayatın parçası olan esnaf teşkilatı dersimizde diğer işlenecek konular arasındadır. Hemen devamında toplumun huzur, güven ve refahının sağlanmasında büyük rol oynayan iki önemli kurum, narh ve muhtesiplik üzerinde durulacaktır. Osmanlı sosyal yapısını oluşturan yöneten ve yönetilen zümrelerin çalışma şartları, ücretleri ve sosyal güvenliği ise ayrı bir konu olarak ele alınacaktır. Toplum hayatında yine huzur ve güven ortamını sağlayan bir başka unsur şüphesiz hukuktur. İki dersimizi hukuka ayırarak aslında sosyal hayatın her safhasında hukukun varlığını gözler önüne sereceğiz. Son iki konumuzu ise sosyal hayatın iki önemli cephesi haberleşme ve ulaşıma ayırarak Osmanlı Sosyal Tarihi dersimizi sonlandıracağız.
    [Show full text]
  • On Birinci Askeri Tarih Sempozyumu Bildirileri
    T.C. GENELKURMAY BAŞKANLIĞI ANKARA ON BİRİNCİ ASKERî TARİH SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ II (SUNULMAYAN BİLDİRİLER) XVIII. YÜZYILDAN GÜNÜMÜZE ORTA DOĞU’DAKİ GELİŞMELERİN TÜRKİYE’NİN GÜVENLİĞİNE ETKİLERİ (04 - 05 NİSAN 2007 - İSTANBUL) Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları ANKARA GENELKURMAY BASIMEVİ 2008 YAYIN KURULU BAŞKANI Hava Korgeneral Ziya GÜLER YAYIN KURULU Dr.Em.Tuğg.Erdal YURDAKUL Kur.Alb.İskender ÖZBAY Prof.Dr.Esat ARSLAN Prof.Dr.Ömer TURAN Dr.Öğ.Alb.Ahmet TETİK Dr.Öğ.Alb.Yavuz ÖZGÜLDÜR Dr.Öğ.Alb.Mehmet ÖZDEMİR Dr.Öğ.Alb.Zekeriya TÜRKMEN DÜZELTİ İlkay SARIKAYA ISBN 978-975-409-472-5 NSN 7610270398173 I SUNUŞ Genelkurmay ATASE Başkanlığı tarafından düzenlenen ‘’XVIII. Yüzyıldan Günümüze Orta Doğu’daki Gelişmelerin Türkiye’nin Güvenliğine Etkileri’’ konulu On Birinci Askerî Tarih Sempozyumu 04 - 06 Nisan 2007 tarihleri arasında İstanbul’da yapılmıştır. On Birinci Askerî Tarih Sempozyumu’na üniversitelerin değerli öğretim üyeleri ile Silahlı Kuvvetlerde muvazzaf ve emekli personel katılmış, salonda iki gün süreyle 20 adet bildiri sunulmuştur. Bugün Orta Doğu’da meydana gelen kültürel, toplumsal, siyasi, askerî ve iktisadi her sorun, jeopolitik konumundan dolayı Türkiye’yi yakından ilgilendirmektedir. Tüm bu gelişmelerin ve Türkiye’ye olan etkilerinin kavranabilmesi açısından Birinci Dünya Savaşı öncesinden XXI. yüzyıl başlarına kadar Orta Doğu‘daki siyasi, askerî, ekonomik ve toplumsal gelişmeler ve Orta Doğu’ya yönelik politikalar tarihsel süreç içerisinde yeniden ele alınmıştır. Sempozyumda yer alan bildiriler konuları itibarıyla önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Eser, On Birinci Askerî Tarih Sempozyumu’nda zaman yetersizliği nedeniyle sunulamayan 16 bildiriden oluşmaktadır. Bu bildiriler, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Türk Askerî Tarih Komisyonu (TATK) Genel Sekreterliğince düzenlenerek yayıma hazırlanmıştır. Ziya GÜLER Hava Korgeneral ATASE ve Dent.
    [Show full text]
  • Issue Full File
    ATAD ATAD Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi e-ISSN 2687-5624 Yılda İki Defa Yayımlanır SAHİBİ Dr. Öğr. Üyesi Mehmet ÇELİK EDİTÖR Dr. Öğr. Üyesi Mehmet ÇELİK EDİTÖR KURULU Doç. Dr. Şarika BERBER, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Doç. Dr. Miyase Koyuncu KAYA, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi YAYIN VE DANIŞMA KURULU Prof. Dr. Nuri Yavuz, Artvin Çoruh Üniversitesi Doç. Dr. Şarika Berber, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Doç. Dr. Miyase Koyuncu Kaya, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Özalper, Muş Alparslan Üniversitesi Dr. Melikşah Arslan, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Dr. İlker Kiremit, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Dr. Fatma Çalık Orhun, Trakya Üniversitesi Dr. Emrullah, Çiçek Fırat Üniversitesi Dr. Ahmet Tunç, İnönü Üniversitesi İLETİŞİM İşçi Blokları Mah. 1507/2, Çankaya – Ankara/Türkiye +90 (507) 924 25 26 E-Posta [email protected] Web https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataddergi YAYIN TÜRÜ Uluslararası Hakemli Süreli Yayın YAYIN TARİHİ 30 Aralık 2019 ATAD JAHS Journal of Academic History And Studies e-ISSN 2687-5624 Published Twice A Year OWNER Dr. Öğr. Üyesi Mehmet ÇELİK EDITOR Dr. Öğr. Üyesi Mehmet ÇELİK PUBLISHING AND ADVISORY BOARD Prof. Dr. Nuri Yavuz, Arvin Çoruh University Doç. Dr. Şarika Berber, Ankara Hacı Bayram Veli University Doç. Dr. Miyase Koyuncu Kaya, Yıldırım Beyazıt University Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Özalper, Muş Alparslan University Dr. Melikşah Arslan, Karamanoğlu Mehmetbey University Dr. İlker Kiremit Karamanoğlu Mehmetbey University Dr. Fatma Çalık Orhun, Trakya
    [Show full text]
  • Osmanli Devletî Teşkilâtinda Timarlar (*)
    OSMANLI DEVLETÎ TEŞKİLÂTINDA TIMARLAR (*) IV. MALÎ BAKIMDAN TIMARLAR Doç. Dr. Coşkun Üçok Tımarlar?, hukuki bakımdan incelerken, tımar sahiplerinin reayanın önüne her şeyden önce, Devletin bir çok malî haklarmdan İ3tif ade salâhiyeti gene Devlet tara­ fından kendilerine verilmiş birer memur sıfatiyle çıktıklarını gördük. Şimdi bu malî hakların nelerden ibaret olduğunu, vergilerin miktarlarını ve tahsil zamanlarını tet­ kik edeceğiz. Ancak her şeyden önce söyliyelim ki, Osmanlı devletinde bütün impa­ ratorluğa şamil olan, malî kanunlar cari değildir. Zaten Macaristan ovalarında, Tran- silvanya (Erdel) vadilerinde alınan bir verginin, Arabistan çöllerinde, Kars yayla­ larında da aynen alınması, Trablusgarp kıyı çöl - bozkırları ile Ukrayna kara top­ raklarının bir tutulması İmkânsızdı. Onun için imparatorluk kuruluşundanberi elde ettiği her memlekette islâm dininden doğan tekâlifi şer'iyeyi tatbik etmekle beraber, tekâlifi örfiye denilen ve örf hukukundan doğmuş olan vergilere de tam bir müsa­ maha göstererek,: f etholunan yerlerin malî kanunlarını ya kısmen olduğu gibi kabul etmiş veya onları ufak değişikliklerle diğer imparatorluk parçalarında" hüküm sür­ mekte olan kanunlarla ahenktar kılmanın yolunu tutmuştur. Bu suretle her eyalette eski örf ve âdetin izlerini taşıyan hususi kanunlar tedvin edilmiştir. O zaman metrik sistem gibi basit ve memleketin her tarafında tatbikî mümkün ölçü sistemleri de mevcut olmadığından, vergiler her vilâyetin kendine mahsus nakit ve ayn ölçüleriyle ölçülmeye devam edilmiş ve ölçülerin birbirine olan nisbeti
    [Show full text]
  • Issue Full File
    Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sakarya University Institute of Social Sciences AKADEMİK İNCELEMELER DERGİSİ JOURNAL OF ACADEMIC INQUIRIES Derginin Sahibi Sosyal Bilimler Enstitüsü adına, Doç. Dr. Haşim Şahin Owner of the Journal Assist. Prof. Haşim Şahin Editör Doç. Dr. Haşim Şahin Yrd. Doç. Dr. İsmail Gündoğdu Editor Assist. Prof. Haşim Şahin Assoc. Prof. İsmail Gündoğdu Yardımcı Editör Arş. Gör. Ayşe Derya Saraçoğlu Assistant Editor Rsc. Assist. Ayşe Derya Saraçoğlu Sekreterya Arş. Gör. Hakan Aslan Arş. Gör. Muhammed Emin Durmuş Arş. Gör. Mücahit Özdemir Arş. Gör. Salih Ülev Arş. Gör. Uğur Uyğun Secretariat Rsc. Assist. Hakan Aslan Rsc. Assist. Muhammed Emin Durmuş Rsc. Assist. Mücahit Özdemir Rsc. Assist. Salih Ülev Rsc. Assist. Uğur Uyğun ii Taranan İndeksler TUBİTAK-Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) Indexed by International Political Sciences Abstracts (IPSA) Worldwide Political Science Abstracts (WPSA) Public Affairs Information Service (PAIS) Sociological Abstracts EBSCO Columbia International Affairs Online Index Copernicus Social Services Abstracts Linguistics & Language Behavior Abstracts ASOS Index ISSN: 1306-7885 Cilt/Volume: 10 Sayı/Issue: 1 Yıl/Year: 2015 Baskı/Publication: Kalkan Matbaacılık Büyük Sanayi 1. Cadde No:99/32 İskitler - Ankara/Türkiye 0312. 341 92 34 Tasarım/Design: Cinas Grafik, 0312. 310 08 60 İletişim/Contact: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü 54187 Serdivan /Sakarya. Tel/Phn: 0264 295 70 69 Web: www.aid.sakarya.edu.tr Not: Dergiye makale göndermek için [email protected] adresine mail gön- derebilirsiniz. Akademik İncelemeler Dergisi hakemli bir dergidir ve yılda iki sayı olarak yayınlanmaktadır. Her sayı için editörle birlikte bir sayı editörü de görev alır. Bu dergide yayınlanan makalelerin bilim ve dil yönünden sorumluluğu yazarlarına aittir; fikirlerden editörler sorumlu tutulamazlar.
    [Show full text]
  • Celali Ayaklanmalarının Maliye Tarihi Açısından Değerlendirilmesi
    YÖNET İM VE EKONOM İ Yıl:2007 Cilt:14 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MAN İSA Celali Ayaklanmalarının Maliye Tarihi Açısından De ğerlendirilmesi Yrd. Doç. Dr. Ali Rıza GÖKBUNAR Celal Bayar Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu, MAN İSA ÖZET Tarih anlayı şı, geçmi şin sınırları içinden çıkan ve günümüz olayları ile bir çok yönden ba ğlantıları olan bir açıklama ve yorumlama biçimine dönü şmü ştür. Geçmi şin sosyal, siyasal, ekonomik boyutlu sorunlarının günümüz açısından yorumlanması ve de ğerlendirilmesi önemlidir. Rant kollama faaliyetleri ve mali sömürü olayı yüzyıllar boyunca maliye teorisinin sürekli gündeminde olmu ştur. Türk maliye tarihinde Celali Ayaklanmaları, rant kollama ve mali sömürü açısından önemli tarihi örnektir. Osmanlı Anadolu’su 16. yüzyıl ve 17. yüzyılda, nüfus yapısını bile önemli ölçüde de ğiştiren Celali Ayaklanmaları’na sahne olmu ştur. Celali Ayaklanmaları vergilerin yükü altında ezilenler, toprakları ellerinden alınmı ş eski sipahiler, topraksız köylüler, geçim sıkıntısı çekenler v.b. grupların çıkardıkları Anadolu’daki en büyük isyan hareketlerinden birisidir. Ayaklanmalara önderlik eden topra ğı elinden alınmı ş beylerin amacı yeniden topraklarına kavu şmak, Osmanlı devlet mekanizması içine dönebilmek olsa da, ayaklanmaya katılan halkın isyanının nedeni, bürokrasiyi olu şturan dev şirmeler, yeniçeri a ğaları ve tımar sahiplerinin halka korkunç bir zulüm uygulamaları ve giderek derebeylik olu şturacak şekilde zenginle şmeleridir. Anahtar Kelimeler : Celali Ayaklanmaları, Rant Kollama, Vergileme An Assessment of The Celali Riots for the View of Ottoman Public Finance History ABSTRACT The horizon of history has come out of the limits of the past and changed as a form of an evaluation and an explication of past which has relation with daily events.
    [Show full text]