Burgertrots Ze Handhaven De Orde in De Stad En Dat Mogen Wij Weten!
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
<intro> Burgertrots Ze handhaven de orde in de stad en dat mogen wij weten! De officieren van de burgerwacht, de schutterij, vieren de aanstelling van hun kapitein, die ons vanaf zijn stoel rechts aankijkt. De heren hebben geld en invloed. Een leidende functie bij de schutterij verhoogt alleen maar hun prestige - we zien het aan hun houding, hun kleren en de rijk gedekte tafel. Civic Pride They keep order in the city and they want us to know it! The officers of the civic guard, the militia, celebrate the appointment of their captain, who looks at us from his chair on the right. These men have money and influence. Officer rank in the civic guard serves only to heighten their prestige—we can see it in their body language, their clothes and the lavishly set table. SB 5746 Parade van burgers De vrijwillige burgerwachten van Amsterdam, de schutters, marcheren over de Dam. Op dit schilderij - het oudst bekende gezicht op de Dam - is dat nog een jaarlijkse gebeurtenis. Al gauw zullen er zoveel schutters bij komen dat er 's zomers wel iedere zondag een optocht is. Tot verdriet van de predikant in de Nieuwe Kerk, die de knallende geweren niet meer kan overstemmen. Citizens’ Parade The volunteer civic guards of Amsterdam march around Dam Square. When this painting—the earliest known view of Dam Square—is made, it is still an annual event. The ranks of the civic guard swell so rapidly, however, that it is not long before there is a parade every Sunday in the summer— much to the dismay of the minister in the Nieuwe Kerk, who is unable to make himself heard over the rattle of the muskets. Het optrekken van de burgerwacht op de Dam, ca. 1620 Kunstenaar onbekend Amsterdam Museum, bruikleen graaf van Schönborn Civic Guards Marching on Dam Square, c. 1620 Artist unknown Amsterdam Museum, on loan from the Count of Schönborn SB 1175 Groeiende prestige Rechtsonder arriveren schepen bij de Dam. De geloste goederen worden gewogen in de Waag, het hoge gebouw vooraan. Daarachter staan rechts de Nieuwe Kerk en links, in de steigers, het nieuwe Stadhuis. Er wordt al acht jaar aan gewerkt en pas over negen jaar zal het af zijn. De voltooiing van het interieur, vol schilderijen en beeldhouwwerken, gaat nog langer duren. Growing Prestige Vessels arrive at Dam Square lower right. The goods they discharge are weighed in the Waag, the tall building in the foreground. Behind it stand the Nieuwe Kerk on the right, and the new Town Hall, in scaffolding, on the left. Work has been going on for eight years, and it is to be another nine before it is finished. It takes even longer to complete the interior, full of paintings and sculptures. De Dam met het Stadhuis in aanbouw, ca. 1656 Jacob van der Ulft (1621 - 1689), toegeschreven Amsterdam Museum, bruikleen Rijksmuseum Dam Square with the Town Hall during Construction, c. 1656 Jacob van der Ulft (1621 - 1689), attributed Amsterdam Museum, on loan from the Rijksmuseum In volle glorie Links is het Stadhuis op de Dam klaar, en bezoekers uit verre landen (zoek de tulbanden) kijken hun ogen uit. Ook naar de voertuigen, die worden voortgesleept op glij-ijzers. Ze zijn een Amsterdamse uitvinding, die waarschijnlijk samenhangt met het feit dat men voor transportmiddelen op wielen wegenbelasting moet betalen. De voerman gooit steeds een vette lap voor de ijzers om ze glad te houden. In All Its Glory The Town Hall on the left in Dam Square is finished and visitors from distant parts (look for the turbans) gaze in awe. They are also fascinated by the vehicles, which move on iron runners. These are an Amsterdam invention, probably inspired by the fact that road tax has to be paid on wheeled vehicles. The driver throws a greasy rag in front of the runners to keep them slippery. De Dam, 1675 Abraham Storck (1644-1708) Amsterdam Museum Dam Square, 1675 Abraham Storck (1644-1708) Amsterdam Museum Zeventien man en één reiger Eens per jaar komen schutters bijeen om te eten, drinken en zingen. Deze heren horen bij de voetboogschutterij: zie de wapens links- en rechtsboven. Het papiertje bevat het liedje In mijne sinn heb ik vercooren een meysken ('Ik heb een meisje op het oog'). Het valt te betwijfelen of de heren hun buik zullen vullen. Op het menu staan maar één gans en één reiger. Seventeen Men and One Heron Once a year members of the civic guard companies meet to eat, drink and sing. These men belong to the Crossbowmen’s guild: they display their weapons upper left and right. The words of the song In mijne sinn heb ik vercooren een meysken ('I have my eye on a girl’) appear on the piece of paper. It seems unlikely that the men will eat their fill. There is just one goose and one heron on the menu. Maaltijd van rot D van de voetboogschutters, ‘De Braspenningmaaltijd’, 1533 Cornelis Anthonisz (ca. 1505 - 1553) Amsterdam Museum Banquet of Squad D of the Crossbow Civic Guards, ‘The Braspenning Banquet’, 1533 Cornelis Anthonisz (c. 1505-1553) Amsterdam Museum Amsterdamse bergen en ruïnes? Ze zijn klaar voor de strijd, de schutters van het Amsterdamse kloveniersgilde. Sommigen leunen op hun vuurwapen. De teksten bevatten een citaat van Seneca, dat simpel gezegd betekent: 'Geef je over aan het lot', waarmee Seneca de natuur bedoelt. In het Amsterdam van de zestiende eeuw verwijst de natuur naar de ondoorgrondelijke wil van God. Misschien verklaart dat het grillige landschap op de achtergrond. The Mountains and Ruins of Amsterdam? They are ready for battle, these members of the Amsterdam Calivermen’s guild. Some lean on their muskets. The inscriptions are a quotation from Seneca which, simply put, means ‘Surrender to fate’, or in Seneca’s terms, nature. In sixteenth-century Amsterdam, nature refers to the unfathomable will of God. Perhaps this explains the fantasy landscape in the background. Schutters van Rot A van de kloveniers, 1531 Cornelis Anthonisz (ca. 1505 - 1553) Amsterdam Museum Civic Guardsmen of Squad A of the Arquebusier Civic Guards, 1531 Cornelis Anthonisz (c. 1505-1553) Amsterdam Museum Kabinet 34 Het oudste schuttersstuk Het middenpaneel van dit drieluik is het oudst bekende schuttersstuk in Holland. Dirck Jacobsz, een van de eerste portretspecialisten in Amsterdam, schildert het in 1529 voor de Kloveniersdoelen. Dertig jaar later worden twee zijluiken toegevoegd. Waarom? Waarschijnlijk behoren de veertien schutters die daarop door Dirck Jacobsz zijn afgebeeld, tot dezelfde eenheid – en dat schept een band. The Earliest Civic Guard Portrait The centre panel of this triptych is the earliest known civic guard portrait in Holland. Dirck Jacobsz, one of the first portrait specialists in Amsterdam, paints it in 1529 for the Calivermen’s headquarters. Thirty years later, two wings are added. Why? The fourteen guardsmen depicted on them by Dirck Jacobsz probably belong to the same unit—and that creates a bond. Een rot schutters, 1529 (middenpaneel) en 1559? (zijpanelen) Dirck Jacobsz (1488/97 - 1567) Rijksmuseum, bruikleen stad Amsterdam A Squad of Civic Guards, 1529 (centre panel) and 1559? (side panels) Dirck Jacobsz (1488/97 - 1567) Rijksmuseum, on loan from the city of Amsterdam Italiaanse les Dirck Barendsz maakt dit groepsportret na een verblijf in Venetië, waar de schilderkunst vooroploopt. Hij werkt er zelfs in het atelier van Titiaan. Door zijn Italiaanse ervaringen kan hij deze schutters veel zwieriger neerzetten dan tot dusver gebruikelijk is - de voorste schutters, bijvoorbeeld, lijken zich speciaal even naar ons toe te draaien. De heren nemen het ervan. Het briefje links meldt: In Vino Veritas (‘In de wijn ligt de waarheid’). Italian Lesson Dirck Barendsz makes this group portrait after a stay in Venice, where one finds the cutting edge of painting. He even works in Titian’s workshop there. His Italian experience has taught him how to portray these civic guardsmen much more elegantly than has been the custom until now—the men in the foreground, for instance, seem to have turned to look at us. The gentlemen are enjoying themselves. The note on the left reads In Vino Veritas (‘In wine there is truth’). Schutters van Rot G, 1562 Dirck Barendsz (1534-1592) Amsterdam Museum Civic Guards of Squad G, 1562 Dirck Barendsz (1534-1592) Amsterdam Museum Een hypermodern wapen Het is duidelijk wie hier de baas is: de man middenonder. Hij is waarschijnlijk de kapitein van deze groep schutters en pronkt met een duur radslotpistool. Hij zal een rijk man zijn, want schutters moeten hun eigen wapens betalen. A Hypermodern Weapon It is clear who is in charge here: the man lower centre. Probably the captain of this group of civic guardsmen, he shows off his expensive wheel-lock pistol. He must be a rich man, for civic guardsmen have to buy their own weapons. Schutters van Rot F, 1557 Meester van het Antwerps Familieportret Amsterdam Museum Civic guards of squad F, 1557 Master of the Antwerp Family portrait Amsterdam Museum Openbaar vervoer Wie van Amsterdam naar Haarlem wil, stapt bij de Haarlemmerpoort op de trekschuit, een passagiersboot die wordt voorgetrokken door een paard. De trekvaart vormt een nieuwe, snelle route tussen beide steden. Ook vrachtscheepjes gebruiken de vaarweg: we zien er net een arriveren met producten van het platteland. Achter de muren ligt Amsterdam, met aan de horizon de scheepsmasten in de haven. Gezicht op de Haarlemmerpoort, ca. 1635-’40 Hendrick Cornelisz Vroom (1566-1640) Amsterdam Museum, bruikleen Stichting Genootschap Amsterdam Museum Public Transport To travel from Amsterdam to Haarlem, one goes to the Haarlemmerpoort and boards the track-boat, a passenger boat drawn by a horse. The canal is a new, fast route between the two towns.