Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Stoczek

UCHWAŁA NR XXIII/151/2012

Rady Gminy Stoczek

z dnia 10 wrze śnia 2012 roku.

w sprawie uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Stoczek.

Na podstawie art. 18 ust.2 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorz ądzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z pó źn. zm.), art. 12 ust. 1 w zwi ązku z art. 27 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 647 ) w zwi ązku z Uchwał ą Nr XXIV/166/2008 Rady Gminy Stoczek z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek, Rada Gminy uchwala, co nast ępuje: § 1.

1. Uchwala si ę „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Stoczek „ , zwane dalej „studium” zawarte w zał ącznikach 1-2 niniejszej uchwały:

2. Zał ączniki do uchwały stanowi ą:

1) Zał ącznik nr 1 – cz ęść tekstowa ustale ń studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Stoczek obejmuj ąca dwie cz ęś ci:

cz ęść I uwarunkowania cz ęść II kierunki zagospodarowania przestrzennego

2) Zał ącznik nr 2 – cz ęść graficzna ustale ń studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Stoczek obejmuj ąca:

rysunek w skali 1: 10 000 pt „Uwarunkowania Zagospodarowania Przestrzennego” rysunek w skali 1: 10 000 pt „Kierunki Zagospodarowania Przestrzennego”

3) Zał ącznik nr 3 – rozstrzygni ęcie o sposobie rozpatrzenia uwag o których mowa w art. 11 pkt.12 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym § 2.

Studium obejmuje obszar w granicach administracyjnych gminy. § 3.

Traci moc Uchwała Nr XXXI/164/1998 Rady Gminy w Stoczku z dnia 15 czerwca 1998 r. w sprawie uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek.

§ 4.

Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy. § 5.

Uchwała wchodzi w życie z dniem podj ęcia.

Przewodnicz ący Rady Gminy

/-/ mgr in ż. Paweł Stelmach

WÓJT GMINY STOCZEK

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY STOCZEK

CZ ĘŚĆ I – UWARUNKOWANIA

Zał ącznik nr 1 do uchwały Nr XXIII/151/2012 Rady Gminy Stoczek z dnia 10 wrze śnia 2012

WYKONAWCA Biuro Usługowe „Anihal” Sp. z o.o. w Siedlcach, ul. Kili ńskiego 24 Zespół autorski: Maria Wróbel – główny projektant upr urb. 395/88, WA-235 Pelagia Pawlik Karol Zalewski

Siedlce sierpie ń 2012 r.

1

Spis tre ści INFORMACJE WPROWADZAJ ĄCE ...... 4 1. Informacje formalno-prawne ...... 4 2.Obszar opracowania ...... 4 3.Podstawa prawna ...... 4 4.Dokumentacja Studium ...... 5 I.PODSTAWOWE INFORMACJE O GMINIE STOCZEK ...... 6 II.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z DOTYCHCZASOWEGO PRZEZNACZENIA, ZAGOSPODAROWANIA I UZBROJENIA OBSZARU GMINY ...... 6 1. Dokumenty planistyczne...... 6 2.Dotychczasowe przeznaczenie i zagospodarowanie obszaru gminy okre ślone w dokumentach planistycznych...... 6 3.Stan ładu przestrzennego gminy Stoczek...... 7 III.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU ŚRODOWISKA, W TYM STANU ROLNICZEJ I LESNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKOŚCI I JAKO ŚCI ZASOÓW WODNYCH ORAZ WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO ...... 8 1.Poło żenie geograficzne i administracyjne...... 10 2.Poło żenie gminy w Ekologicznym Systemie Obszarów Chronionych ...... 9 3.Poło żenie gminy w systemie ochrony wód...... 9 4.Rze źba terenu...... 9 5.Budowa geologiczna, surowce mineralne...... 10 6.Gleby...... 11 7.Zasoby wodne ...... 12 8.Klimat...... 13 9.Le śna przestrze ń produkcyjna...... 14 10.Rolnicza przestrze ń produkcyjna ...... 17 11.Ochrona środowiska przyrodniczego...... 19 12.Stan środowiska przyrodniczego i jego zagro żenia ...... 24 IV.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ ...... 26 1.Najstarsze ślady osadnictwa - zabytki archeologiczne...... 26 2.Osadnictwo i zabytkowe układy dro żne...... 30 3.Układy przestrzenne miejscowo ści ...... 32 4.Zabytki sakralne...... 33 5.Budownictwo ...... 34 6.Cmentarze ...... 36 7.Miejsca pami ęci poza cmentarzami ...... 37 2

8.Kapliczki, figury i krzy że przydro żne...... 38 V.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z JAKO ŚCI ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW ...... 43 1.Ludno ść ...... 43 2.Osadnictwo...... 46 3.Aktywno ść ekonomiczna ludno ści...... 48 3.Bud żet gminy ...... 49 4.Komunikacja zbiorowa ...... 50 5.Zasoby i warunki mieszkaniowe...... 50 6.Handel i usługi ...... 50 7.Szkoły. Przedszkola ...... 50 8.Zdrowie. Opieka społeczna...... 51 9.Kultura. Sport. Rekreacja...... 51 10.Bezpiecze ństwo ludno ści ...... 51 11.Problemy do rozwi ązania...... 51 VI . UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU PRAWNEGO GRUNTÓW ...... 52 VII. WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH ...... 52 1.Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie przyrody...... 52 2.Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie zabytków...... 53 3.Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie gruntów rolnych i le śnych i na podstawie przepisów o lasach ...... 54 4.Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie wód ...... 54 VIII. ZAGRO ŻENIA BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA………………………… 55 IX.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z POTRZEB I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY ...55 X.WYST ĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH ...... 57 XI.WYST ĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH ...... 57 XII.WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNCYH ...... 58 XIII. STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ W TYM STOPNIA UPORZ ĄDKOWANIA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ, ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMI ...... 58 1.Komunikacja ...... 58 2.Infrastruktura sanitarna ...... 65 3.Elektroenergetyka ...... 66 XIV. ZADANIA SŁU ŻĄ CE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH ...... 71

3

INFORMACJE WPROWADZAJ ĄCE 1.Informacje formalno-prawne Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek zostało wykonane w Biurze Usługowym "ANIHAL" Sp. z o.o. w Siedlcach na podstawie:

– uchwały Rady Gminy w Stoczku Nr XXIV/166/2009 z dnia 28 sierpnia 2009 r. o przyst ąpieniu do opracowania "Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek",

– umowy o dzieło z dnia 28.04.2010 r. zawartej pomi ędzy Gmin ą Stoczek a Biurem Usługowym " ANIHAL" Sp. z o.o. w Siedlcach. 1. Obszar opracowania Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek zostało opracowane w granicach administracyjnych z uwzgl ędnieniem obszarów s ąsiednich niezb ędnych do analizy powi ąza ń zewn ętrznych gminy. 2. Podstawa prawna Zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z pó źn. zm.), studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest dokumentem, w którym okre ślona jest polityka przestrzenna gminy, w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego. Studium sporz ądza si ę dla obszaru w granicach administracyjnych gminy. Studium nie jest aktem prawa miejscowego ale ustalenia studium s ą wi ążą ce dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych. Zakres studium w cz ęś ci tekstowej i graficznej okre śla rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. z 2004 r. Nr 118, poz. 1233). Niniejszy dokument planistyczny stanowi opracowanie ujednolicone, które w stosunku do dokumentu uchwalonego uchwał ą XXXI/164/1998 r. Rady Gminy w Stoczku z dnia 15 czerwca 1998 r. uwzgl ędnia:

– zmiany uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego, które nast ąpiły po uchwaleniu ww. studium, zarówno o charakterze lokalnym, jak i wynikaj ące z zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych okre ślonych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego,

– zmiany ustale ń co do kierunków, wska źników, zasad rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek,

– zmiany zakresu i formy studium wynikaj ące z wej ścia w życie ustawy z dnia 27 marca

4

2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,

– przepisów odr ębnych, które weszły w życie od czasu uchwalenia Studium tj. od 1998 r., które istotny sposób wpływaj ą na ustalenia studium,

– wniosków, które zostały zło żone do studium,

– wniosków, które zostały zło żone do planów miejscowych przez przyst ąpieniem do zmiany studium, w zwi ązku z tym, że zmiany wprowadzono w wielu rozdziałach a tak że dodano rozdziały nowe nie wprowadzono w tek ście studium wyró żnienia tych zmian. 3. Dokumentacja Studium Cało ść dokumentacji obejmuje: 1. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek- cz ęść uchwalana przez Rad ę Gminy składaj ąca si ę z: 1) cz ęś ci tekstowej ustale ń studium stanowi ącej zał ącznik nr 1 do uchwały nr XXIII/151/2012 Rady Gminy w Stoczku z dnia .10.09.2012. obejmuj ący dwie cz ęś ci: − cz ęść I uwarunkowania, − cz ęść II kierunki zagospodarowania przestrzennego, 2)cz ęś ci graficznej ustale ń studium stanowi ącej zał ącznik nr 2 do uchwały nr XXIII/151/2012 Rady Gminy w Stoczku z dnia 12.09.29012 obejmuj ącej: - rysunek w skali 1:10000 pt. "Uwarunkowania” - rysunek w skali 1:10000 pt. „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”

2. Prognoza oddziaływania na środowisko ustale ń studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek nie podlegaj ąca uchwaleniu, składaj ąca si ę z: 1) cz ęś ci tekstowej, 2) cz ęś ci graficznej – rysunek w skali 1:25000.

5

I. PODSTAWOWE INFORMACJE O GMINIE STOCZEK Stoczek jest poło żona we wschodniej cz ęś ci województwa mazowieckiego, w powiecie w ęgrowskim. Obszar gminy wynosi 144,31 km 2. W skład gminy Stoczek wchodzi 26 miejscowo ści. Liczba ludno ści gminy, wg stanu na dzie ń 31.12.2011 r. wynosiła 5248 osób. Gmina nale ży do rzadko zaludnionych obszarów wiejskich w województwie mazowieckim. Na 1 km 2 przypadało zaledwie 36 osób (w województwie mazowieckim 144 osoby). graniczy z sze ścioma gminami: Łochów, Sadowne, Kosów Lacki, Miedzna, Liw i Korytnica. Przez północny fragment gminy przebiega zelektryfikowana linia kolejowa Warszawa – Białystok oraz droga krajowa nr 50 Ostrów Mazowiecki – Brok – Łochów.

II. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z DOTYCHCZASOWEGO PRZEZNACZENIA, ZAGOSPODAROWANIA I UZBROJENIA OBSZARU GMINY 1. Dokumenty planistyczne Gmina Stoczek posiada uchwalone uchwał ą nr XXXI/164/1998 r. Rady Gminy w Stoczku z dnia 15 czerwca 1998 r. studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz dwa miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obejmuj ące niewielkie fragmenty miejscowo ści Gajówka Zachodnia i opracowane zgodnie z ustaw ą z dnia 7 lipca 1994 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W zwi ązku z tym, prawie cały obszar gminy nie posiada obowi ązuj ącego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 2.Dotychczasowe przeznaczenie i zagospodarowanie obszaru gminy okre ślone w dokumentach planistycznych Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek z 1998 r., zakładało jako cel generalny „osi ągni ęcie wszechstronnego, zrównowa żonego rozwoju gminy”, który został rozwini ęty w postaci celów szczegółowych: ekonomicznych, społecznych, przyrodniczych, kulturowych i przestrzennych. Kierunki zagospodarowania przestrzennego wg ww. studium zostały okre ślone wg nast ępuj ących zasad:

− kształtowanie ekologicznych podstaw rozwoju gminy przez korzystanie z zasobów środowiska przyrodniczego z uwzgl ędnieniem zasad jego ochrony,

− ochrona najcenniejszych kompleksów rolniczej przestrzeni produkcyjnej i zwi ększenie stopnia zalesienia gminy,

6

− ochrona środowiska kulturowego, dbało ść o kształtowanie nowych warto ści kulturowych w gminie,

− stworzenie warunków do poprawy i rozwoju zabudowy mieszkaniowej w gminie,

− stworzenie warunków do rozwoju działalno ści handlowo-produkcyjnej i usługowej inwestorów,

− poprawa wyposa żenia sołectw w obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej i społecznej,

− budowa ście żek rowerowych oraz rozwini ęcie informacji turystycznej dla obsługi turystyki i wypoczynku,

− systematyczna poprawa parametrów technicznych sieci dróg gminnych i współpraca z odpowiednimi organami w zakresie realizacji ponadlokalnych celów publicznych w zakresie komunikacji. Podstawowym o środkiem dla obsługi mieszka ńców b ędzie miejscowo ść Stoczek oraz miasto Węgrów. W ramach terenów zainwestowanych wyodr ębniono obszary:

C1 − obszary wielofunkcyjne przeznaczone głównie do lokalizacji usług obsługi ludno ści i zabudowy mieszkaniowej

M1 − obszary zabudowy o przewadze funkcji mieszkaniowej intensywnej i usługowej nieuci ąż liwej

M2 − obszary o przewadze funkcji mieszkaniowej ekstensywne z dopuszczeniem funkcji letniskowej R − obszary zabudowy letniskowej M/G − obszary o przewadze funkcji mieszkaniowej intensywnej z dopuszczeniem zabudowy przeznaczonej do działalno ści gospodarczej U − obszaru usług publicznych G − obszary działalno ści gospodarczej.

3. Stan ładu przestrzennego gminy Stoczek Gmina Stoczek jest gmina rolnicz ą. Du żą rol ę zaczyna odgrywa ć turystyka i rekreacja. Sie ć osadnicz ą gminy tworzy 26 wsi. Główn ą miejscowo ści ą gminy jest Stoczek, posiadaj ący historyczne ukształtowany układ miejski i poło żenie centralne w stosunku do pozostałych wsi. Pozostałe miejscowo ści to zabudowa głównie zagrodowa oraz cz ęś ciowo jednorodzinna, tworz ąca układy ulicowe wzdłu ż dróg: krajowej, powiatowych i gminnych. Walory przyrodniczo – krajobrazowe gminy sprawiły, że w gminie powstaje zabudowa letniskowa i gospodarstwa agroturystyczne, głównie w miejscowo ści .

7

Wi ększo ść wsi jest dobrze powi ązana z centralnie poło żon ą miejscowo ści ą gminn ą. Najwa żniejsz ą rol ę w powi ązaniach komunikacyjnych pomi ędzy miejscowo ści ą Stoczek a pozostałymi wsiami odgrywa droga powiatowa Paplin – Sadowne stanowi ąca centraln ą o ś układu komunikacyjnego gminy Stoczek. Wsie poło żone w południowej cz ęś ci gminy maj ą dobre powi ązania z miastem W ęgrów za po średnictwem drogi krajowej nr 62. Gmina posiada dwa obowi ązuj ące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obejmuj ące niewielkie fragmenty wsi Mrozowa Wola i Gajówka Zachodnia s ą to: 1) Teren wysypiska odpadów komunalnych we wsi Gajówka Zachodnia, 2) Teren usług we wsi Mrozowa Wola. Gospodarka przestrzenna jest prowadzona w oparciu o decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i decyzje celu publicznego. Jest to narz ędzie, które sprawnie pozwalało, w przypadku braku planu miejscowego, zarz ądza ć przestrzeni ą gminy. Decyzje te były przestrzennie rozproszone po obszarze całej gminy i dotyczyły mi ędzy innymi: budowy lub rozbudowy domów jednorodzinnych i letniskowych, budowy budynków mieszkalnych, gospodarczych i inwentarskich w zabudowie zagrodowej oraz w niewielkim stopniu usług i działalno ści gospodarczej. Prawie 80 % obszaru gminy znajduje si ę w granicach Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny. Zasady zagospodarowania ww. obszarów s ą podporz ądkowane ustaleniom planu ochrony Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego ustanowionego rozporz ądzeniem nr 20 Wojewody Mazowieckiego z dnia 8 sierpnia 2006 r. – Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego z 2006 r. Nr 172, poz. 6757 oraz rozporz ądzenia Nr 2 Wojewody Mazowieckiego z dnia 31 stycznia 2007 r. zmieniaj ącego ww. rozporz ądzenie. Poło żenie gminy na obszarach prawnie chronionych powoduje ograniczenia lokalizacyjne i przes ądza o kierunkach zagospodarowania przestrzennego.

ΙΙΙ . UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU ŚRODOWISKA, W TYM STANU ROLNICZEJ I LESNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKO ŚCI I JAKO ŚCI ZASOÓW WODNYCH ORAZ WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO 1. Poło żenie geograficzne i administracyjne Pod wzgl ędem fizyczno–geograficznym (wg J.Kondrackiego) prawie cała gmina poło żona jest w makroregionie Nizina Środkowomazowiecka w mezoregionach Równina Wołomi ńska i Dolina Dolnego Bugu. Południowo wschodni skraj gminy poło żony jest na terenie Wysoczyzny Siedleckiej, nale żą cej do makroregionu Nizina Południowopodlaska.

8

Pod wzgl ędem administracyjnym gmina Stoczek poło żona jest w północno – wschodniej cz ęś ci województwa mazowieckiego i w północnej cz ęś ci powiatu w ęgrowskiego około 80 km od Warszawy. W skład gminy Stoczek wchodzi 26 miejscowo ści. Gmina nale ży do obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski, a jej północna i wschodnia cz ęść znajduje si ę w Nadbu żańskim Parku Krajobrazowym. 2.Poło żenie gminy w Ekologicznym Systemie Obszarów Chronionych W regionalnym systemie obszarów chronionych województwa mazowieckiego gmina Stoczek odgrywa wa żną rol ę. Uwzgl ędniaj ąc Ekologiczny System Obszarów Chronionych, północna oraz zachodnia cz ęść gminy Stoczek znajduje si ę w Nadbu żańskim Parku Krajobrazowym. Wyró żniono 10 głównych powi ąza ń przyrodniczych gminy Stoczek z terenami otaczaj ącymi. S ą to powi ązania dolinne, poprzez rzek ę Ugoszcz, która bierze pocz ątek poza granicami gminy Stoczek. Poprzez dolin ę Ugoszczy obszar gminy Stoczek jest poł ączony z dolin ą Bugu, zaliczan ą do korytarzy ekologicznych o randze europejskiej. Pozostałe, znacznie mniejsze cieki bior ą pocz ątek na terenie gminy, opuszczaj ąc jej teren głównie w cz ęś ci zachodniej. Przewa żaj ą zatem powi ązania równole żnikowe. Nieco inny jest charakter powi ąza ń środowiska le śnego. Rozległy kompleks le śny poło żony w cz ęś ci północno– wschodniej gminy, przecina południkowo granica gminy Stoczek z gminami Kosów Lacki i Miedzna. Kompleks le śny, równie ż znacz ący powierzchniowo, poło żony w cz ęś ci południowo–wschodniej gminy, znajduje si ę w cało ści na jej terenie, nie wychodz ąc poza granice gminy. Ze wzgl ędu na wysokie walory przyrodnicze gmina Stoczek została zakwalifikowana do obszaru funkcjonalnego „Zielone Płuca Polski”. 3.Poło żenie gminy w systemie ochrony wód Teren gminy Stoczek poło żony jest w obr ębie wyst ępowania głównych zbiorników wód podziemnych w utworach trzeciorz ędowych Subniecka warszawska GZWP 215 oraz jego cz ęś ci centralnej Subniecka warszawska (cz ęść centralna) GZWP 215A. Zbiorniki te powinny by ć obj ęte ochron ą aby wody podziemne nie ulegały degradacji ilo ściowej i jako ściowej. GZWP 215 obejmuje rozległy obszar (nieck ę mazowieck ą), ale charakteryzuje si ę słab ą odnawialno ści ą zasobów wody a wi ęc wysoko ść eksploatacji jest ograniczona. Warunki wyst ępowania wód w zbiorniku GZWP 215A nie wymuszaj ą stosowania specjalnych form ochrony na terenie gminy Stoczek. 4.Rze źba terenu Rze źba terenu gminy Stoczek jest słabo zró żnicowana. Wysoko ści bezwzgl ędne wahaj ą si ę od 103 m npm w północno-zachodniej cz ęś ci gminy okolice wsi Topór do 144 m

9 npm na północnym-wschodnie okolice wsi Kazimierzów. Jest to wysoczyzna polodowcowa płaska, lokalnie lekko falista, o niewielkich spadkach terenu (poni żej 5%). W zachodniej i północno-zachodniej cz ęś ci gminy wysoczyzna morenowa jest silniej zniszczona, w zwi ązku z czym teren jest bardziej płaski. Płaska powierzchnia terenu gminy porozcinana jest dolinami Ugoszczy, Lubieszy oraz licznych bezimiennych cieków. Doliny te nie s ą gł ęboko wci ęte, brak jest wyra źnych form kraw ędziowych. Lokalnym urozmaiceniem rze źby terenu s ą równie ż pagóry kemów, wydmy oraz zagł ębienia i obni żenia bezodpływowe. W rejonie Starych Lipek i na południowy wschód od Stoczka wyst ępuj ą, wyra źnie zaznaczone w terenie, dwa rozległe pagóry kemowe o wysoko ściach wzgl ędnych 15-20m. Kemy te poro śni ęte s ą lasem. W okolicach wsi Nowe Lipki, Stare Lipki, Mrozowa Wola, Gajówka Zachodnia, licznie wyst ępuj ą wydmy o wysoko ściach wzgl ędnych od 3m do 10m. Wi ększo ść wydm jest zalesiona. 5.Budowa geologiczna, surowce mineralne Zasadniczy wpływ na ukształtowanie dzisiejszej rze źby terenu gminy miał czwartorz ęd. Cały obszar gminy znalazł si ę w zasi ęgu stadiału Warty zlodowacenia środkowopolskiego. Z tego okresu pochodzi wysoczyzna polodowcowa pokrywaj ąca obszar gminy oraz kemy okolic Starych Lipek i Stoczka. W czasie nast ępnego stadiału (Wkry) lądolód obj ął swym zasi ęgiem zachodni ą i północno-zachodni ą cz ęść gminy. Nast ępstwem tego jest bardziej płaska, zrównana rze źba terenu tej cz ęś ci gminy. Podczas ostatniego zlodowacenia (bałtyckiego) gmina znalazła si ę poza bezpo średnim oddziaływaniem lodowca. W okresie tym miały miejsce silne procesy niszcz ące powierzchni ę wysoczyzny polodowcowej - nast ępowało obni żanie wzniesie ń, łagodzenie stoków, wypełnianie obni żeń. W nast ępnym okresie (holocenie) tworzyły si ę wydmy oraz nast ępowała akumulacja osadów rzecznych w dolinach i obni żeniach terenu. Dla okre ślenia mo żliwo ści lokalizacji. zabudowy wa żna jest budowa przypowierzchniowej warstwy gruntów tj. do gł ęboko ści 4,5m pod powierzchni ą terenu. Na przewa żaj ącej cz ęś ci obszaru gminy wyst ępuj ą grunty sypkie (głównie piaski drobne i średnie, miejscami pylaste z domieszk ą żwiru) o zmiennych mi ąż szo ściach (od 1,0 do 4,5m), cz ęsto z wod ą gruntow ą na gł ęboko ści do 2m pod poziomem terenu. Na terenach tych warunki budowlane s ą utrudnione. Grunty o korzystnych warunkach budowlanych wyst ępuj ą na południe od wsi Mrozowa Wola, Polkowo, Topór, Zgrzebichy, na wschód od wsi Wieliczna oraz w rejonie wsi: Grabowiec, Grygów, Gruszczyno, Marianów, Kozołupy, Kazimierzów. S ą to gliny piaszczyste i pylaste półzwarte i twardoplastyczne, przewa żnie o mi ąż szo ści ponad 4,5m,

10 lokalnie przewarstwione piaskami. Natomiast w dolinach i obni żeniach terenu wyst ępuj ą namuły organiczne i piaski rzeczne. S ą to grunty nieno śne, nawodnione nieodpowiednie dla posadowienia budynków. Z budow ą geologiczn ą zwi ązane jest wyst ępowanie surowców mineralnych. Na terenie gminy Stoczek wyst ępuj ą kruszywa naturalne i surowce ilaste ceramiki budowlanej. W południowej cz ęś ci gminy wyst ępuje udokumentowane zło że „Paplin-Borzychy" S ą to piaski kwarcowe do produkcji betonów komórkowych, o zasobach bilansowych w kategorii 3 C2 wynosz ących 2010 tys. m . Zło że mo że stanowi ć baz ę surowcow ą dla du żego zakładu przemysłowego. Poło żenie zło ża na obszarze otuliny Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego oraz rosn ący las uniemo żliwiaj ą jego eksploatacj ę. Obecnie na terenie zło ża zlokalizowane s ą domki letniskowe, a eksploatacja odbywa si ę dorywczo dla potrzeb budownictwa indywidualnego. 6.Gleby Główne typy gleb wyst ępuj ące na terenie gminy Stoczek to: gleby brunatne wyługowane, bielicowe, pseudobielicowe, murszowe, mady i czarne ziemie. Przestrzenne rozmieszczenie ró żnych typów gleb w gminie Stoczek odpowiada rozkładowi przestrzennemu osadów czwartorz ędowych w przypowierzchniowej warstwie gruntu. Gleby brunatne wyługowane wytworzone na bazie piasków lu źnych i słabogliniastych wyst ępuj ą głównie w północno–wschodniej, południowej i środkowej cz ęś ci gminy. Gleby pseudobielicowe wytworzone z piasków słabogliniastych lekkich całkowitych dominuj ą w zachodniej cz ęś ci gminy. Gleby murszowe wyst ępuj ą w dolinie Lubieszy, w dolinach bezimiennych cieków, w obni żeniach terenu oraz w rejonie wsi: Grabowiec, Błotki i Polkowo. Mady wyst ępuj ą głównie w dolinie rzek Ugoszcz oraz we wsiach: Topór, Mrozowa Wola, Polkowo i Grabowiec. Na południe od wsi Mrozowa Wola wyst ępuj ą czarne ziemie. Gleby bielicowe wyst ępuj ą głównie pod lasami. Uwzgl ędniaj ąc klasyfikacj ę Instytutu Uprawy, Nawo żenia i Gleboznawstwa w Puławach w obr ębie gruntów ornych najwi ększy udział stanowi ą kompleksy: • żytni bardzo dobry (5,0 % powierzchni gruntów ornych), • żytni dobry (11,3 % powierzchni gruntów ornych), • żytni słaby (38,6 %), • żytni bardzo słaby (30,5 %), • zbo żowo pastewny mocny (10,2 %). W obr ębie trwałych u żytków zielonych dominuj ą u żytki średnie stanowi ące 71,7 % powierzchni tej kategorii u żytków. U żytki zielone słabe stanowi ą 27,9 % u żytków zielonych gminy, a u żytki zielone dobre jedynie 0,4 %.

11

Uwzgl ędniaj ąc bonitacje gleb, rozkład udziału procentowego w ogólnej powierzchni gleb gminy Stoczek przedstawia si ę nast ępuj ąco: III klasa 1,9 % gruntów ornych i 0,2 % u żytków zielonych, IV klasa 22,3 % gruntów ornych i 12,4 % u żytków zielonych, V klasa 38,2 % gruntów ornych i 73,0 % u żytków zielonych, VI klasa 34,4 % gruntów ornych i 16,3 % u żytków zielonych, VIz klasa 1,4 % gruntów ornych i 0,3 % u żytków zielonych. Na obszarze gminy nie stwierdza si ę wyst ępowania gleb klasy I–III a, a w strukturze bonitacyjnej gleb pod u żytkami zielonymi nie wyst ępuj ą ponadto gleby w klasie Vlz. Wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy Stoczek jest bardzo niski i wynosi 47,6. U żytki rolne na powierzchni 77 % maj ą odczyn bardzo kwa śny i kwa śny i dlatego gleby wymagaj ą wapnowania. 7.Zasoby wodne 7.1. Wody powierzchniowe Gmina Stoczek poło żona jest w zlewni rzek Ugoszcz i Liwiec. Dział wodny pomi ędzy tymi zlewniami przebiega pomi ędzy wsiami: Zgrzebichy, Miednik, Błotki, Majdan i Kał ęczyn. Ugoszcz stanowi lewobrze żny dopływ Bugu. Płynie przez północne tereny gminy ze wschodu na północny zachód i odwadnia t ę jej cz ęść . Południowe tereny gminy s ą odwadniane przez rzek ę Lubiesz ę i bezimienne dopływy Liwca, płyn ącego poza gmin ą. Lubiesza jest prawobrze żnym dopływem Liwca. Jej źródliska znajduj ą si ę w rejonie wsi Kozołupy. Płynie ze wschodu na zachód i uchodzi do Liwca w gminie Łochów. Na obszarze gminy wyst ępuj ą ponadto liczne bezimienne dopływy Ugoszczy i Lubieszy. Brak jest naturalnych wi ększych zbiorników wód stoj ących. Na terenie gminy wyst ępuj ą jedynie lokalne obni żenia terenu – płaskie, podmokłe i zatorfione. Bezodpływowe, lokalne obni żenia terenu o genezie deflacyjnej, s ą wypełnione na skutek akumulacji osadami organogenicznymi, tworz ą współcze śnie niewielkie torfowiska, lokalne podmokło ści a nawet jeziorka z utrzymuj ącym si ę w ci ągu całego roku otwartym zwierciadłem wody. Tego typu zbiornikami s ą tzw. „jeziorka kał ęczy ńskie”. 7.2. Wody podziemne Gmina Stoczek pod wzgl ędem hydrogeologicznym poło żona jest w obr ębie Niecki Mazowieckiej zbudowanej z utworów kredy, trzeciorz ędu i czwartorz ędu. Wody pi ętra trzeciorz ędowego stanowi ą główny poziom wodono śny tej jednostki, w tym samym gminy. Gmina poło żona jest na obszarze głównego zbiornika wód podziemnych „Subniecka warszawska” o zasobach dyspozycyjnych 0,06 k/s/km 2. Jednak wody z tego okresu poło żone są na du żych gł ęboko ściach i odznaczaj ą si ę podwy ższon ą zawarto ści ą żelaza i manganu,

12 przez co wymagałyby uzdatnienia w przypadku ich ewentualnego wykorzystania dla celów pitnych. Na terenie gminy brak jest studni ujmuj ących wody z poziomu trzeciorz ędowego. Głównym źródłem zaopatrzenia ludno ści gminy Stoczek w wod ę jest poziom wodono śny zalegaj ący w utworach czwartorz ędowych. Czwartorz ędowy poziom wodono śny wyst ępuje w 3 warstwach: pierwsza warstwa wodono śna wyst ępuje na gł ęboko ści od kilku do 15 m pod poziomem terenu. Jest mało zasobna w wod ę, która jest cz ęsto zanieczyszczona chemicznie i bakteriologicznie. Druga warstwa wodono śna wyst ępuje na gł ęboko ści 25–30 m pod poziomem terenu, trzecia warstwa wodono śna wyst ępuje na gł ęboko ści 40–60 m pod poziomem terenu. Jest to warstwa najbardziej zasobna w wod ę. Z pierwszej warstwy wodono śnej czerpi ą wod ę studnie kopane. Studnie gł ębinowe ujmuj ące wody z drugiej i trzeciej warstwy wodono śnej zlokalizowane s ą we wsiach: Stoczek, Miednik, i Topór. Wody tych warstw nie budz ą zastrze żeń pod wzgl ędem bakteriologicznym. Przewa żaj ąca cz ęść obszaru gminy charakteryzuje si ę brakiem trudnoprzepuszczalnej warstwy izoluj ącej wody pierwszego u żytkowego poziomu wodono śnego przed zanieczyszczeniami pochodz ącymi np.: z nieszczelnych szamb oraz gnojowicy. Brak tej warstwy wyst ępuje w rejonie wsi Grabowiec, Topór, Gajówka Zachodnia oraz we wschodniej cz ęś ci gminy. Pozostałe tereny gminy charakteryzuj ą si ę dobr ą izolacj ą pierwszego u żytkowego poziomu wodono śnego. Wody gruntowe na obszarze gminy wyst ępuj ą na ró żnych gł ęboko ściach. Poziom ich zalegania uzale żniony jest od wła ściwo ści gruntu i form ukształtowania terenu. W dolinach rzecznych i zagł ębieniach terenu, gdzie zwierciadło wód gruntowych wyst ępuje płycej ni ż 1 m pod poziomem terenu a poziom ten waha si ę w zale żno ści od poziomu wody w rzekach. W tych miejscach wyst ępuj ą złe warunki posadowienia budynków oraz niekorzystne warunki klimatu lokalnego. Obszar ten zaj ęty jest głównie przez trwałe u żytki zielone. Lepsze warunki zarówno mikroklimatu lokalnego jak i mo żliwo ści posadowienia budynków wyst ępuj ą na obszarach wysoczyznowych i w obr ębie równin erozyjnych, gdzie zwierciadło wód gruntowych układa si ę na ró żnej gł ęboko ści uzale żnionej od wysoko ści wzgl ędnych terenu ale ni ższej ni ż 1 m pod poziomem terenu. W przewa żaj ącej cz ęś ci tych terenów woda wyst ępuj gł ębiej ni ż 2 m pod poziomem terenu. 8.Klimat Zgodnie z wykonan ą przez R. Gumi ńskiego regionalizacj ą klimatyczn ą Polski dla potrzeb rolnictwa gmina Stoczek poło żona jest w obr ębie klimatycznej „dzielnicy wschodniej (podlaskiej)”. E. Romer zalicza analizowany obszar do Klimatów Wielkich Dolin, do Krainy Chełmsko–Podlaskiej. Zgodnie z najnowsz ą regionalizacj ą klimatyczn ą Polski W.Okołowicza obszar gminy Stoczek znajduje si ę w granicach Mazowiecko–Podlaskiego regionu

13 klimatycznego. Obszar gminy nale ży do do ść chłodnych obszarów Polski. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. 7,1°C. Średnia temperatura najcieplejszego miesi ąca wynosi 18,2°C, natomiast najchłodniejszego –7,7°C. Średnio w roku jest 124 dni z przymrozkiem, 51 dni mro źnych i 15 dni gor ących. Czas zalegania pokrywy śnie żnej wynosi ok. 60 dni w roku. Okres wegetacyjny trwa 205–210 dni. Najwi ększe zró żnicowanie przestrzenne warunków termicznych wyst ępuje mi ędzy dolinami i terenami podmokłymi a obszarami wyniesionymi o gł ębszym zaleganiu wód gruntowych. Powy ższa charakterystyka termiczna odnosi si ę w zasadzie do terenów wysoczyznowych, gdzie panuj ą dobre warunki termiczne. Podmokłe doliny Ugoszczy, Lubieszy, doliny bezimiennych cieków oraz obni żenia terenu stanowi ą obszary inwersyjne z tendencj ą do zalegania chłodnego powietrza i mgieł. Na obszarze gminy Stoczek wilgotno ść wzgl ędna wynosi 81%. Najwi ększ ą wilgotno ści ą wzgl ędn ą charakteryzuj ą si ę tereny poło żone w obr ębie dolin i obni żeń. Zwi ązane jest to głównie z płytkim zaleganiem wód gruntowych. Zjawiskiem ści śle zwi ązanym z temperatur ą powietrza i wilgotno ści ą powietrza jest mgła. Mgły na analizowanym terenie notowane s ą stosunkowo rzadko. Średnio w roku notuje si ę 30 dni z mgł ą. Mgły najcz ęś ciej wyst ępuj ą w miesi ącach jesienno–zimowych, blisko 10 dni z mgł ą przypada na listopad. Najcz ęś ciej mgły obserwowane s ą na terenach wilgotnych, w dolinach i obni żeniach, gdzie cz ęsto notowane s ą niskie temperatury i tworz ą si ę zastoiska wilgotnego, chłodnego powietrza. Średnia roczna wielko ść zachmurzenia na terenie gminy wynosi 6,4 stopnia pokrycia nieba w skali 0–10 stopniowej. Maksimum zachmurzenia wyst ępuje w czerwcu i sierpniu. Zachmurzenie nie wykazuje zmienno ści przestrzennej. Teren gminy charakteryzuje si ę niewielk ą ilo ści ą opadów. Suma opadów wynosi 550 mm rocznie. Najni ższe miesi ęczne opady notuje si ę latem, z maksimum w lipcu (88 mm), natomiast najmniejszy opad sezonowy przypada na okres od stycznia do kwietnia z minimum w marcu (26 mm). Na obszarze gminy przewa żaj ą wiatry zachodnie. Cz ęsto te ż wyst ępuj ą wiatry północno–zachodnie i południowo–zachodnie. Średnia roczna pr ędko ść wiatru wynosi 3,0 m/sek. Przewa żaj ą wiatry słabe i umiarkowane. Wiatry silne i bardzo silne wyst ępuj ą bardzo rzadko. 9.Le śna przestrze ń produkcyjna W podziale Polski na krainy i dzielnice przyrodniczo–le śne, lasy gminy Stoczek poło żone s ą w Krainie Mazowiecko–Podlaskiej, w Dzielnicy 5 – Niziny Podlaskiej i

14

Wysoczyzny Siedleckiej. Lasy w gminie Stoczek zajmuj ą powierzchni ę 5759 ha, co stanowi 40 % ogólnej powierzchni gminy (wg danych statystycznych GUS na rok 2008). Stanowi to wysoki wska źnik na tle lesisto ści województwa mazowieckiego. Lasy Skarbu Pa ństwa nale żą ce do lasów pa ństwowych zajmuj ą powierzchni ę 2706 ha, natomiast lasy stanowi ące własno ść osób fizycznych i prawnych zwane lasami niepa ństwowymi zajmuj ą powierzchni ę 3053 ha. Lasy pa ństwowe i niepa ństwowe s ą zarz ądzane i nadzorowane przez Nadle śnictwo Łochów z siedzib ą w Łochowie. Na obszarze gminy znajduj ą si ę 2 le śnictwa lasów pa ństwowych: Le śnictwo Miednik i Polkowo oraz obwód nadzorczy lasów niepa ństwowych Stoczek. Lasy gminy Stoczek charakteryzuj ą si ę du żym zró żnicowaniem siedliskowym. Zarówno w lasach pa ństwowych jak i niepa ństwowych wyst ępują siedliska żyzne, lasowe jak i ubo ższe, borowe oraz siedliska wilgotne, olsowe. W uroczyskach lasów pa ństwowych zdecydowanie dominuj ą siedliska borowe. Lasy niepa ństwowe s ą ubo ższe pod wzgl ędem jako ści siedlisk le śnych w porównaniu z lasami pa ństwowymi. W strukturze siedliskowej dominuj ą zdecydowanie siedliska borowe. W lasach pa ństwowych jako ść siedlisk le śnych jest wyra źnie lepsza ni ż w lasach prywatnych w podobnych warunkach glebowych. Siedlisko glebowe przewa żaj ących typów siedliskowych – boru mieszanego świe żego i boru świe żego wytworzone jest z piasków ró żnoziarnistych gł ębokich z niewielkimi domieszkami cz ęś ci pylastych (piaski słabo lub średnio gliniaste) i poziom wód gruntowych wyst ępuje na gł ęboko ści poni żej 2 m p.p.t. Ró żnica w jako ści siedlisk uwarunkowana jest znacznie wy ższym poziomem gospodarki le śnej w lasach pa ństwowych. Wła ściwy dobór gatunków i form zmieszania dostosowany do warunków siedliska, wy ższa jako ść zabiegów hodowlanych powoduj ą, że w porównywalnych jako ściowo warunkach glebowych wykształcaj ą si ę jako ściowo lepsze siedliska i zasobniejsze drzewostany. Głównym gatunkiem buduj ącym drzewostany zarówno w lasach pa ństwowych jak i niepa ństwowych jest sosna. Na słabszych siedliskach – głównie boru świe żego sosna wyst ępuje z niewielk ą domieszk ą brzozy. W podszycie wyst ępuje głównie jałowiec i jarz ąb. W runie wyst ępuj ą chrobotki, wrzos pospolity, borówka czarna, borówka brusznica. Na siedliskach żyźniejszych – boru mieszanego świe żego udział gatunków li ściastych jest znacznie wi ększy. Gatunkami panuj ącymi jest głównie d ąb oraz brzoza i świerk. Podszyt w takich drzewostanach jest bardzo bogaty i urozmaicony. Tworz ą go przede wszystkim jałowiec, leszczyna, kruszyna, trzmielina i jarz ąb. W runie wyst ępuje m.in. konwalia majowa,

15 borówka czarna, konwalia dwulistna, orlica pospolita i poziomka pospolita. Na żyznych siedliskach boru mieszanego świe żego i lasu mieszanego świe żego tworz ą si ę cz ęsto drzewostany II pi ętrowe. Gatunkami głównymi I pi ętra s ą sosna i d ąb a domieszkowymi: modrzew, brzoza, osika i lipa. Gatunkiem domieszkowym II pi ętra jest grab. Gatunki podszytowe to: leszczyna, jarz ąb, trzmielina, kruszyna i inne. W drzewostanach takich wytwarza si ę bardzo bogate runo le śne z wieloma gatunkami ro ślin zielonych, turzyc i traw. W obni żeniach terenowych i przy ciekach wodnych wyst ępuj ą olsy, z olsz ą jako gatunek główny i brzoz ą jako gatunek domieszkowy. W podszycie wyst ępuje kruszyna, leszczyna, bez czarny, porzeczka czerwona. W runie le śnym wyst ępuje chmiel zwyczajny, knie ć błotna, pokrzywa zwyczajna i inne. Charakterystyka gatunków panuj ących, podszytu i runa odnosi si ę zarówno do lasów pa ństwowych jak i niepa ństwowych. W strukturze wiekowej lasów pa ństwowych dominuj ą zdecydowanie drzewostany starszych klas wieku. Drzewostany w IV klasie wieku maj ące 61–80 lat i w III klasie wieku maj ące 41–60 lat stanowi ą ł ącznie ponad 57,0 % powierzchni le śnej. Drzewostany dojrzałe (81–100 lat) i powy żej 101 lat wyst ępuj ą na ponad 20 % powierzchni le śnej. Drzewostany młode w 2 pierwszych klasach wieku (1–20 lat) i (21–40 lat) zajmuj ą tylko 22,4 % powierzchni le śnej. Struktura wiekowa lasów pa ństwowych jest korzystna i ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie środowiska jako systemu przyrodniczego. W strukturze wiekowej lasów niepa ństwowych dominuj ą zdecydowanie drzewostany młodsze. Drzewostany w wieku 21–40 lat (II klasie wieku) zajmuj ą 32 % powierzchni le śnej, a w wieku 1–20 lat (I klasa wieku) – 19,4 % powierzchni le śnej. Zatem dwie pierwsze klasy wieku zajmuj ą ponad 50 % powierzchni le śnej. Drzewostany dojrzałe w wieku 81–120 lat w lasach niepa ństwowych wyst ępuj ą tylko na 7,8 % powierzchni i s ą to na ogół drzewostany przerzedzone. Sytuacja taka jest wynikiem zbyt intensywnej eksploatacji lasów. W lasach niepa ństwowych odnotowuje si ę ponadto kategori ę tzw. nieu żytków le śnych tj. drzewostanów nadmiernie przerzedzonych (bez zwarcia) i nie odnowionych zr ębów zupełnych. Lasy na terenie gminy Stoczek nale ży uzna ć jako przydatne do rekreacji. Jednak ich naturalna chłonno ść jest zró żnicowana. Najmniej przydatne do rekreacji s ą lasy młode (1–20 lat) a tak że drzewostany na siedliskach ubogich boru suchego. Swobodna penetracja w tych lasach (uprawa le śna) jest zakazana lub bardzo utrudniona ze wzgl ędu na silne zag ęszczenie. Użytkowanie turystyczne mo że mie ć miejsce jedynie po wyznaczonych szlakach. Siedliska borowe wykazuj ą du że wła ściwo ści lecznicze w stosunku do chorób układu oddechowego ze wzgl ędu na du żą ilo ść olejków eterycznych. Jednak bory ze wzgl ędu na specyficzny klimat

16 nie s ą korzystne do u żytkowania rekreacyjnego, szczególnie dla osób starszych i szczególnie w okresie letnim. Niekorzystne dla rekreacji s ą tak że lasy na siedliskach wilgotnych ze wzgl ędu na silnie rozwini ętą warstw ę podszytu i runa a tak że niekorzystne cechy klimatu lokalnego (du ża wilgotno ść , wysokie st ęż enie substancji lotnych) oraz na nisk ą odporno ść podło ża. Najbardziej przydatnymi do rekreacji s ą lasy na siedliskach: boru mieszanego świe żego i lasu mieszanego świe żego. Ich odporno ść na u żytkowanie rekreacyjne jest wysoka. Wykorzystanie rekreacyjne tych lasów mo że polega ć głównie na penetracji poł ączonej ze zbiorem owoców runa le śnego. Ze wzgl ędu na poło żenie lasów gminy w Nadbu żańskim Parku Krajobrazowym ogranicza si ę mo żliwo ść zagospodarowania turystycznego do wyznaczenia szlaków turystycznych i prostych urz ądze ń takich jak: schrony przeciwdeszczowe, zadaszenia i parkingi le śne. 10.Rolnicza przestrze ń produkcyjna Rolnictwo w gminie pełni wa żną rol ę w śród źródeł utrzymania ludno ści. Powierzchnia użytków rolnych 1 wynosi 7949 ha. W strukturze u żytków rolnych 73,6% zajmuj ą grunty orne, 25,5% trwałe u żytki zielone i 0,9% sady. W Powszechnym Spisie Rolniczym z 2002 roku odnotowano w gminie 1366 ha ugorów i odłogów (36,3% gruntów ornych). Równie ż 858 ha ł ąk i pastwisk (27,6% ogólnej ich ilo ści) nie było u żytkowane. Brak jest aktualnych danych statystycznych w tym zakresie. Mo żna jedynie domniemywa ć, że po wprowadzeniu systemu dopłat do produkcji rolnej sytuacja uległa pewnej poprawie ale skala problemu pozostaje bardzo du ża. Wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej według IUNG w Puławach wynosi dla gminy 47,6 pkt i nale ży do najni ższych w województwie mazowieckim (66 pkt). Struktura gruntów według klas bonitacyjnych potwierdza ich bardzo nisk ą jako ść . Gleby klas: V, VI i VIz stanowi ą a ż 75,8 % ogólnej powierzchni gruntów ornych i 87,4% użytków zielonych. Niewielkie kompleksy gleb dobrych (kompleksy: pszenny dobry i zbo żowo-pastewny mocny) wyst ępuj ą we wsiach: Mrozowa Wola, Wieliczna, Topór, Grabowiec i Stoczek 2. Gmina posiada niekorzystn ą struktur ę obszarow ą indywidualnych gospodarstw rolnych. Na ogóln ą liczb ę3 1344 gospodarstw – 176 stanowiły działki rolne o powierzchni do 1 ha UR, a dalsze 183 gospodarstwa 1-2 ha. W 157 gospodarstwach o powierzchni 10 ha i wi ęcej UR koncentrowało si ę 32,8% ogólnego areału u żytków rolnych. Na 1 gospodarstwo (pomijaj ąc działki do 1 ha UR) przypadało 5,8 ha u żytków rolnych, a ł ącznie z działkami –

1 Dane BDR za 2005 rok 2 Dane o jako ści gleb zaczerpni ęto ze Strategii rozwoju gminy 3 Według PSR 2002 17 zaledwie 5,1 ha. Produkcj ą ro ślinn ą zajmowało si ę 743 gospodarstwa to jest 55,3% ich statystycznej ilo ści, a produkcj ą zwierz ęcą zaledwie 653 (48,6%). W produkcji ro ślinnej dominuje uprawa zbó ż (głównie żyto, owies, mieszanki zbo żowe) i ziemniaków. W grupie ro ślin zbo żowych bardzo mało uprawia si ę zbó ż intensywnych (pszenica, j ęczmie ń, pszen żyto). Według danych PSR z 2002 r. zbo ża uprawiane były na powierzchni 1981 ha, co stanowiło 82,6% powierzchni zasiewów, w tym zbo ża intensywne na powierzchni 132 ha, tj. 6,7% zasiewów zbó ż ogółem. Powierzchnia pod ziemniakami wynosiła 372 ha, co stanowiło 15,5% ogólnej powierzchni zasiewów. Gmina charakteryzuje si ę4 średni ą obsad ą bydła (36,6 sztuk/100 ha UR) i nisk ą trzody chlewnej (38,9 sztuk/100 ha UR). Na 1344 indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie zaledwie 565 posiadało bydło, 328 trzod ę chlewn ą i a ż 691 nie posiadało żadnych zwierz ąt gospodarskich. Gmina nale ży do słabo wyposa żonych w ci ągniki i maszyny rolnicze. W gminie było mi ędzy innymi 5: 495 ci ągników rolniczych, 31 samochodów ci ęż arowych, 22 kombajny zbo żowe i 27 kombajnów ziemniaczanych. Na 1 ci ągnik przypadało 13,9 ha u żytków rolnych. Opublikowane przez GUS cz ęś ciowe wyniki Powszechnego Spisu Rolniczego z 2010 r. w odniesieniu do gminy Stoczek wskazuj ą na nast ępuj ące tendencje w stosunku do spisu z 2002 roku : 1. zmniejszenie ogólnej liczby gospodarstw rolnych z 1344 do 1041, 2. zmniejszenie spisanej powierzchni ogólnej gruntów w gospodarstwach rolnych z 8,8 do 7,4 tys. ha, w tym powierzchni u żytków rolnych z 6,9 do 5,4 tys. ha, 3. zwi ększenie : pogłowia bydła ogółem z 2,5 d0 2,7 tys. sztuk tj. o 6,7, zmniejszenie pogłowia : krów z 1710 do 1523 sztuk tj. o 10,9 % , trzody chlewnej z 2681 do 1058 sztuk tj. o 60,5% i kur z 6,2 do do 4,1 tys. sztuk tj. o 34,8 %, 4. obsada bydła w przeliczeniu na 100 ha u żytków rolnych wyniosła w 2010 roku 49 sztuk, a trzody chlewnej zaledwie 19 sztuk, 5. nieznacznie wzrosła liczba ci ągników w gospodarstwach rolnych z 495 do 527 sztuk, 6. przytoczone dane wskazuj ą na post ępuj ący proces degradacji rolnictwa w gminie.

4 Według PSR 2002 5 Według PSR 2002 18

Reasumuj ąc mo żna stwierdzi ć, że gmina Stoczek charakteryzuje si ę bardzo nisk ą jako ści ą rolniczej przestrzeni produkcyjnej i niskim poziomem produkcji rolnej. W produkcji zwierz ęcej wyst ępuje relatywnie wy ższa obsada bydła. Sprzyja temu wysoki udział trwałych u żytków zielonych w strukturze u żytków rolnych.

11.Ochrona środowiska przyrodniczego 11.1 Obszary obj ęte ochron ą prawn ą Cenne zasoby przyrodnicze wyst ępuj ące na terenie gminy Stoczek obj ęte zostały formami prawnej ochrony przyrody. Na terenie gminy Stoczek powołano dotychczas 4 formy prawnej ochrony przyrody: 1) rezerwat przyrody, 2) park krajobrazowy z otulin ą, 3) użytki ekologiczne, 4) pomniki przyrody. 11.1.1. Rezerwaty przyrody Na terenie gminy Stoczek wydzielono jeden rezerwat przyrody „ Moczydło” , który zaliczany jest do rezerwatu faunistycznego. Zajmuj ę on powierzchni ę 58,08 ha. Rezerwat „Moczydło” został utworzony na podstawie Zarz ądzenia MO ŚZNiL z dnia 9.10.1991 (MP nr 8, poz. 273) w celu ochrony śródle śnego jeziorka zasiedlanego przez szereg gatunków ptaków wodnych oraz płazów. W rezerwacie stwierdzono obecno ść 66 gatunków ptaków w tym 48 lęgowych, m.in.: perkoza, brod źca samotnego, potrzosa, kurk ę wodn ą, bociana czarnego i błotniaka stawowego. Zalatuj ą tu tak że żurawie, rybitwy rzeczne, cyranki. W środowisku le śnym spotyka si ę jastrz ębia, myszołowa oraz dzi ęcioła czarnego. Rezerwat Moczydło jest rezerwatem cz ęś ciowym, czyli dopuszczalne s ą w nim pewne zabiegi i nie jest całkowicie zamkni ęty dla człowieka. 11.1.2. Park Krajobrazowy W obr ębie gminy Stoczek zajmuje Nadbu żański Park Krajobrazowy wraz z otulin ą zajmuje północn ą i wschodni ą cz ęść o powierzchni 12050 ha. Nadbu żański Park Krajobrazowy jest utworzony w dolnym biegu rzeki Bug. Jest to jeden z najpi ękniejszych i najwi ększych parków krajobrazowych w Polsce. Bogata i zróżnicowana flora liczy około 800 gatunków podlegaj ących ochronie cz ęś ciowej oraz 118 zaliczanych do rzadkich. O bardzo wysokich walorach faunistycznych decyduj ą zespoły l ęgowe ptaków zasiedlaj ące tereny zalewowe doliny Bugu. Ten odcinek znajduje si ę w granicach ostoi ptaków o randze europejskiej. Na terenie NPK ochron ą gatunkow ą obj ęte s ą mi ędzy innymi: widłaki, bluszcze, kalina koralowa, kopytnik, kukułka szerokolistna i krwista, grzybienie, a spo śród bogatej

19 fauny: bóbr, wydra, bocian biały i czarny, łab ędź, myszołów i inne ptaki drapie żne, sowa, dzi ęcioł, jerzyk, kraska, żuraw, jaszczurka, zaskroniec, ropucha i rzekotka. Szczególnie cenne miejsca w parku obj ęte s ą ochron ą rezerwatow ą. Ok. 80 % powierzchni Gminy Stoczek znajduje si ę na terenie Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny. Dla Parku i otuliny obowi ązuj ą zakazy i nakazy okre ślone w Rozporz ądzeniu nr 20 Wojewody Mazowieckiego z dnia 8 sierpnia 2006r w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 172, poz. 6757) oraz Rozporz ądzeniu nr 2 Wojewody Mazowieckiego z dnia 31 stycznia 2007r zmieniaj ącego rozporz ądzenie w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 35, poz. 698). 11.1.3. Użytki ekologiczne Rozporz ądzeniem nr 75 Wojewody Mazowieckiego z dnia 22 maja 2000 r. (Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego Nr 55 z dnia 26 maja 2000 r.) utworzono 2 u żytki ekologiczne: • Polkowo – 3,55 ha, • Miednik – 16,05 ha. Rozporz ądzeniem nr 16 Wojewody Mazowieckiego z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie u żytków ekologicznych (Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego Nr 64, z dnia 10 marca 2002 r.) utworzono 6 u żytków: • Kał ęczyn (cz ęść ) – 2,54ha • Kał ęczyn – 2,55ha, • Kał ęczyn – 0,47ha, • Kał ęczyn – 1,82ha, • Kazimierzów – 2, 18ha, • Kazimierzów – 1, 34ha. Użytki ekologiczne zajmuj ą ł ączn ą powierzchni ę 30,5ha. 11.1.4. Pomniki przyrody Pomniki przyrody to pojedyncze twory przyrody o żywionej i nieo żywionej lub ich skupiska o szczególnej warto ści przyrodniczej, naukowej, kulturowej i historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, wyró żniaj ącymi je w śród innych tworów.

20

Na terenie gminy Stoczek utworzono dotychczas 38 pomników przyrody. Najgrubszym drzewem jest lipa drobnolistna o obwodzie 637 cm w miejscowo ści Miednik. Wysoko ść Nr Lp. Miejscowo ść Obiekt Liczba Obwód (cm) (m) ewidencyjny 1. Miednik Lipa drobnolistna Drzewo 637 23 167 2. Stoczek Grzyb podziemny 0,13 ha 312 3. Gruszczyno Lipa drobnolistna Drzewo 412 24 389 4. Gruszczyno Dąb szypułkowy Drzewo 315 25 391 5. Miednik Dąb szypułkowy Drzewo 519 24 528 Sosna czarna – 3 195, 235, 175 14, 15, 15 Huta 6. Lipa drobnolistna - 1 Grupa 5 265 15 565 Gruszczyno Robinia akacjowa - 1 170 14 7. Brzózka Sosna pospolita Drzewo 232 28 653 Gajówka 8. Jałowiec pospolity Grupa 30 9 – 34 7 654 Zachodnia Gajówka 9. Dąb szypułkowy Drzewo 360 20 655 Zachodnia 10 . Gruszczyno Lipa drobnolistna Drzewo 338 18 656 11 . Gruszczyno Lipa drobnolistna Drzewo 530 18 657 12 . Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 409 28 658 13 . Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 341 27 659 14 . Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 320 26 660 15 . Stare Lipki Sosna pospolita Drzewo 325 21 661 16 . Stare Lipki Sosna pospolita Drzewo 220 19 662 17 . Stare Lipki Sosna pospolita Drzewo 215 6,5 663 Gajówka Drzewo 18 . Sosna wejmutka 180 23 705 Wschodnia 19 . Miednik Dąb szypułkowy Drzewo 371 27 706 20 . Miednik Dąb szypułkowy Drzewo 380 27 707 Klon pospolity – 2 317, 260 21 . Miednik Grupa - 3 25 - 28 708 Lipa drobnolistna - 1 377 22 . Miednik Dąb szypułkowy Drzewo 355 26 709 23 . Miednik Dąb szypułkowy Drzewo 364 25 710 24 . Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 545 24 711 Grupa – 25 . Stare Lipki Jałowiec pospolity 19 – 51 6 – 7 713 10 Grupa – 26 . Stare Lipki Jałowiec pospolity 20 – 50 7 712 10 Gajówka 27 . Dąb szypułkowy Drzewo 324 20 714 Zachodnia 28 . Kazimierzów Grab pospolity Grupa - 2 188,175 16,5 727 29 . Kazimierzów Dąb szypułkowy Drzewo 322 28 728 30 . Stare Lipki Sosna pospolita Drzewo 353 19,5 729 31 . Stare Lipki Sosna pospolita Grupa - 2 238,177 16, 17 730 32 . Stoczek Dąb szypułkowy Drzewo 357 18 731 33 . Stoczek Dąb szypułkowy Drzewo 301 20 732 34 . Stoczek Wi ąz szypułkowy Drzewo 278 20 733

21

35 . Stoczek Wi ąz szypułkowy Grupa - 2 276,261 25 734 36 . Stare Lipki Sosna pospolita Drzewo 282 16 748 37 . Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 270 26 749 38 . Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 298 26 755

Pomniki przyrody podlegaj ą konserwacji w ramach działa ń podejmowanych przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. 11.2. Zielone Płuca Polski Podstaw ą delimitacji obszaru ZPP były jedne z najcenniejszych w kraju i Europie systemy ekologiczne. Zielone Płuca Polski są unikatowym obszarem. T ę unikatowo ść tworz ą: 1 ) niska g ęsto ść zaludnienia, 2 ) zrównowa żona sie ć osadnicza, 3 ) spokój i czyste powietrze, 4 ) dobra jako ść środowiska przyrodniczego, 5 ) unikatowa ró żnorodno ść systemu przyrodniczego, 6 ) atrakcyjne kompleksy lasów, jezior i u żytków zielonych, 7 ) mo żliwo ść obcowania z przyrod ą nie zmienion ą przez cywilizacj ę, 8 ) bogactwo oraz ró żnorodno ść kultur i obyczajów, 9 ) dobra tradycyjna kuchnia, 10 ) rozwijaj ąca si ę infrastruktura usługowa, 11 ) potencjał akademicki, 12 ) dobre warunki do produkcji zdrowej żywno ści i lokalizacji „czystego przemysłu”. 11.3. Projektowane obszary do obj ęcia ochron ą prawn ą Na obszarze gminy Stoczek wyst ępuj ą obszary o wysokich walorach przyrodniczych, kwalifikuj ące si ę do obj ęcia ochron ą prawn ą. Nale żą do nich: a) powi ększenie rezerwatu ,,Moczydło„ , b) zbiorniki wodne o randze rezerwatu przyrody we wsiach Kał ęczyn i Kazimierzów, c) zbiorniki wodne o randze u żytku ekologicznego. Powi ększenie rezerwatu „Moczydło” Obszar obj ęty projektowanym powi ększeniem rezerwatu znajduje si ę w granicach NPK. Zbiorniki wodne o randze rezerwatu przyrody W otoczeniu wyst ępuj ących na obszarze gminy krajobrazów wyst ępuj ą te ż swoiste ekosystemy, które stanowi ą zbiorniki wodne. S ą to wył ącznie sztuczne, poeksploatacyjne „oczka wodne” w bardzo ró żnym stopniu zaro śni ęte. Najwi ększy „archipelag” takich zró żnicowanych zbiorników wodnych znajduje si ę we wschodniej cz ęś ci gminy we wsiach Kał ęczyn i Kazimierzów. Archipelag zbiorników wodnych jest malowniczo poło żony w

22 obr ębie starych borów sosnowych lub na ich skraju. S ą to poeksploatacyjne zbiorniki, zaro śni ęte w bardzo ró żnym stopniu (1 %–20 %). Najwi ększ ą atrakcj ą przyrodnicz ą jest fakt gniazdowania g ągoła. Znaczna jest te ż populacja perkozów, czernic, łysek krzy żówek. Znacz ąca jest rola wszystkich zbiorników dla reprodukcji płazów. Bory otaczaj ące zbiorniki odznaczaj ą si ę bardzo dobrym stopniem zachowania – znaczna cz ęść drzewostanów pochodzi z samosiewu. Liczny jest np. gil, gatunek zwi ązany ze starymi borami. W otoczeniu zbiorników wodnych wyst ępuj ą enklawy torfowisk przej ściowych i wysokich: z łochyni ą, bagnem zwyczajnym, wełniank ą i mchami torfowcami. Wi ększo ść zbiorników, zwłaszcza na skraju lasów w s ąsiedztwie pól jest silnie zeutrofizowana, o czym świadcz ą lokalne płaty pałki wodnej. Dwa zbiorniki zachowały dystroficzny charakter. Walory przyrodnicze omawianych zbiorników s ą tak du że, że jego ranga jest wyra źnie ponadregionalna – ranga rezerwatu przyrody ,,Kał ęczyn”. Zbiorniki wodne o randze u żytku ekologicznego. W zachodniej cz ęś ci gminy wyst ępuj ą zbiorniki wodne o randze u żytku ekologicznego: Bagno „” . Znajduje si ę ono na granicy wsi Drgicz i Zgrzebichy. Powierzchnia wynosi 10 ha. Jest to silnie wypłycony i całkowicie zaro śni ęty zbiornik poeksploatacyjny. Woda zbiera si ę tylko okresowo i wył ącznie w najgł ębszych miejscach, w południowej i południowo–zachodniej cz ęś ci zbiornika. Dominuj ą wysokie turzyce i tataraki, lokalnie wyst ępuj ą k ępy pałki wodnej. Gniazduje te ż 8 chronionych gatunków ptaków. Spore znaczenie ma te ż dla płazów (kumak nizinny, żaba wodna i jeziorowa) i owadów – np. rusałka żałobnik. Bagienko „Kolonia Zgrzebichy ” to rozległe, ok. 20 ha, silnie podmokłe ł ąki z 3 lustrami wody, w północno–wschodniej oraz południowej cz ęś ci. Szczególnie cenne jest najwi ększe lustro wody –ok. 0,6 ha, w miejscu dawnej eksploatacji torfu – w południowej cz ęś ci projektowanego u żytku ekologicznego. Dzi ęki obecno ści du żego płatu trzciny wyst ępuje tu znaczna liczba gatunków ptaków: błotniak stawowy, wodnik, łyska, czajka, rokitniczka, pokl ąskwa, potrzos, łozówka, słowik szary. Bardzo interesuj ące s ą otaczaj ące ł ąki m.in. z lęgowym bekasem kszykiem i stanowi ące te ż bardzo wa żne żerowisko kilku par bocianów białych, gniazduj ących w pobli żu. Bagienko ,,Majdan” o powierz 0,3 ha poło żone na skraju lasów od wschodu i pól od zachodu. Jest to poeksploatacyjny, całkowicie wypłycony zbiornik, prawie całkowicie poro śni ęty wysokimi k ępami turzyc. Pałka wodna wyst ępuje w jednym płacie. Miejsce rozrodu płazów m.in. żab zielonych, kumaków nizinnych i rzekotki drzewnej i gniazdowania kilku przedstawicieli awifauny l ęgowej: potrzosa, rokitniczki i pokl ąskwy. Ponadto gniazduje tu krzy żówka – gatunek łowny. Jest to równie ż miejsce regularnego żerowania błotniaka

23 stawowego. Projektowane u żytki ekologiczne w miejscu wyst ępowania bagien i bagienek stanowi ą istotny element dla turystyki krajoznawczej i ekoturystyki. 12.Stan środowiska przyrodniczego i jego zagro żenia 12.1.Gleby Na terenie gminy wyst ępuj ą gleby średniej przydatno ści rolniczej, nale żą ce głównie do klasy V, VI i VIz. Monitoring gleb na terenie powiatu przeprowadza si ę tylko w punkcie pomiarowo–kontrolnym w miejscowo ści Wrotnów, . Według ostatnich bada ń wykonanych w 2007 r. wynika, że uzyskane wyniki pozwalaj ą zakwalifikowa ć badane gleby jako niezanieczyszczone, o naturalnej zawarto ści metali ci ęż kich. Grunty klasy V, VI i VIz nie s ą odporne na antropopresj ę i łatwo ulegaj ą procesowi degradacji. Do podstawowych czynników powoduj ących zagro żenie dla powierzchni zieleni i gleb nale żą : − zanieczyszczanie gleb zwi ązkami chemicznymi, w tym metalami ci ęż kimi w terenach zabudowanych, wzdłu ż dróg oraz w obszarach intensywnie u żytkowanych rolniczo (nieprawidłowe dawkowanie nawozów, chemizacja), − składowanie odpadów w miejscach do tego nie wyznaczonych i nie przygotowanych („dzikie” składowiska odpadów, wylewiska), − zanieczyszczanie gleb ściekami bytowymi odprowadzanymi do ziemi w obszarach osadnictwa nie posiadaj ących systemów kanalizacyjnych, − zanieczyszczenie gleb odciekami z obornika lub kiszonek pryzmowanych na nieuszczelnionym podło żu, − zanieczyszczenia gleb wodami deszczowymi z koron dróg lub stacji. 12.2.Wody Najwi ększ ą rzek ą przepływaj ącą przez teren gminy jest rzeka Ugoszcz, lewobrze żny dopływ Bugu. Przepływa przez północne tereny gminy, ze wschodu na północny zachód. Wody rzeki nie s ą wykorzystywane do celów przemysłowych. Ugoszcz jest cz ęś ciowo uregulowana w ok. 10 km w górnym i dolnym biegi rzeki. Wpada do niej kilka mniejszych rzek o niewielkiej powierzchni zlewni. Podczas wysokich stanów Bugu zamykane jest uj ście rzeki Ugoszcz, co powoduje powstawanie rozległych rozlewisk wzdłu ż jej koryta. Natomiast w południowej cz ęś ci gminy płynie rzeka Lubiesza, prawobrze żny dopływ Liwca. Wody powierzchniowe wykorzystywane s ą do nawadniania pól i gruntów le śnych, napełniania stawów rybnych, celów rekreacyjnych, przeciwpo żarowych, a tak że jako odbiorniki ścieków komunalnych i przemysłowych. W ramach monitoringu wód powierzchniowych obj ęta jest tylko jedna rzeka przepływaj ąca przez teren gminy – Ugoszcz. Według ostatniego badania

24 stan wody w rzece był pozaklasowy. Pozostałe, bezimienne cieki na terenie gminy Stoczek nie były obj ęte monitoringiem. Rzeki te ze wzgl ędu na niewielkie przepływy były przypuszczalnie silnie zeutrofizowane. Na obszarze gminy podstawowymi źródłami zanieczyszcze ń wód s ą: • ścieki komunalne, • spływy powierzchniowe z obszarów rolniczych, • wycieki z nieszczelnych szamb, • zanieczyszczenia komunikacyjne wytwarzane przez środki transportu drogowego i kolejowego. Ze spływem powierzchniowym z obszarów rolniczych do wód dociera głównie materia organiczna, zwi ązki azotu i fosforu z nawozów mineralnych (gnojowica i obornik), a tak że substancje toksyczne pochodz ące ze środków ochrony ro ślin. Wg danych szacunkowych w rzekach z zanieczyszcze ń obszarowych pochodzi ponad 50 % ładunku azotu, 40 % zwi ązków organicznych i 30 % ładunku fosforu. Szczególne zagro żenie dla płytkich studni indywidualnych, zarówno pod wzgl ędem bakteriologicznym, jak i chemicznym, stanowi ą zrzuty nieoczyszczonych ścieków do rowów, stawów lub bezpo średnio do gruntu. Do wód gruntowych i powierzchniowych przenikaj ą zanieczyszczenia komunikacyjne, które spłukiwane s ą przez opady atmosferyczne. 12.3.Wody podziemne Teren gminy jest poło żony w granicach wyst ępowania głównych zbiorników wód podziemnych GZWP 215 oraz GZWP 215A. Zbiorniki wód podziemnych powinny by ć chronione przez degradacj ą. W roku 2007 w ramach sieci krajowej wykonawc ą pomiarów, dotycz ących jako ści wód podziemnych , był Pa ństwowy Instytut Geologiczny (PIG).Z bada ń przeprowadzonych w 2007 r. w punktach pomiarowych w powiecie w ęgrowskim wynika, że wody podziemne według oceny jako ści wód podziemnych zaliczono do klasy III. Świadczy to, że s ą dobrej jako ści 12.4. . Powietrze atmosferyczne Na terenie gminy brak jest du żych punktowych źródeł zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego. Znacz ącym źródłem zanieczyszcze ń emitowanych do atmosfery w postaci pyłów i gazów s ą kotłownie lokalne i indywidualne oraz pojazdy samochodowe, których liczba szybko wzrasta. Na terenie gminy brak jest stacji pomiarowych zanieczyszcze ń powietrza. Aktualnie, na terenie gminy znajduje si ę tylko jeden obiekt posiadaj ący pozwolenie na emisj ę zanieczyszcze ń do atmosfery. Jest to Gospodarstwo Ogrodnicze usytuowane w

25 miejscowo ści Topór. Źródło zanieczyszcze ń stanowi kotłownia uruchomiona w 1990 r., w której znajduj ą si ę dwa kotły opalane miałem w ęglowym, wyposa żone w odpylacze cyklonowe. Spaliny z kotłów odprowadzane s ą do powietrza poprzez emitor ceramiczny o wys. 16 m. Do podstawowych źródeł zanieczyszcze ń powietrza w gminie nale żą : − emisja zanieczyszcze ń z palenisk domowych (znaczna uci ąż liwo ść w sezonie grzewczym), − emisja zanieczyszcze ń komunikacyjnych, − emisja pyłów i gazów ze źródeł punktowych (zakłady produkcyjne, kotłownie osiedlowe), − emisja zanieczyszcze ń powierzchniowych (tereny rolne, wysypiska). Źródłem promieniowania elektromagnetycznego jest linia o napi ęciu 110 kV, która przebiega przez niewielki fragment gminy.

IV.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ 1. Najstarsze ślady osadnictwa - zabytki archeologiczne Pierwsze ślady osadnictwa człowieka na obszarze gminy Stoczek pojawiły si ę ju ż w epoce kamienia. Znaleziska wytworów krzemiennych zanotowano na stanowiskach nr 152/1796 w Stoczku i 157/1796 w Żulinie (numeracja stanowisk wg gminnej ewidencji zabytków). Poniewa ż s ą to zabytki pojedyncze i mało charakterystyczne, nie wiemy, czy pozostawili je w ędruj ący za reniferami łowcy schyłku epoki lodowcowej, myśliwi strefy le śnej środkowej epoki kamienia, czy pierwsi rolnicy. Na przełomie III i II tysi ąclecia p. n. e. na ziemiach polskich narz ędzia kamienne coraz cz ęś ciej zast ępowane zostaj ą wyrobami z br ązu – pocz ątkowo wył ącznie importowanymi, potem wytwarzanymi lokalnie. We wczesnej epoce br ązu podstaw ą gospodarki była hodowla. Ludno ść prowadziła nomadyczny, pasterski tryb życia, cz ęsto zmieniaj ąc miejsce pobytu. Ślady w ędrówek ówczesnych pasterzy znacz ą pojedyncze znaleziska toporków czy siekierek kamiennych, fragmenty ceramiki czy pojedyncze groby. W miar ę upływu czasu, coraz wi ększego znaczenia nabiera rolnictwo i uprawa ziemi, zatem zmianie uległ te ż charakter osadnictwa, gdzie krótkotrwałe obozowiska zacz ęły nabiera ć bardziej stałego charakteru. Ślady osadnictwa z tego okresu odkryto w okolicach miejscowo ści Majdan (stanowiska nr 168/1796 i 169/1796), jednak z uwagi na sk ąpy materiał zabytkowy pozyskany w trakcie bada ń, nie jeste śmy w stanie okre śli ć czy s ą to pozostało ści obozowiska, czy bardziej zaawansowanej formy osadniczej. Pod koniec epoki brązu i w pocz ątkach epoki żelaza

26 powstawały rozległe osady, niektóre o charakterze obronnym, jak znana obronna osada ludno ści kultury łu życkiej w Biskupinie. Kolejnym chronologicznie znaleziskiem z terenu gminy Stoczek jest osada datowana na okres wpływów rzymskich (od pocz ątków naszej ery do 2. poł. IV w.) odkryta w miejscowo ści Huta Gruszczyno (stanowisko nr 172/1796). Dzi ęki długotrwałym i coraz cz ęstszym kontaktom ludów Europy środkowej i północnej ze światem śródziemnomorskim nast ąpił szybki rozwój cywilizacyjny tych obszarów. Na ziemiach polskich do najznaczniejszych wówczas nale ży kultura przeworska, potem wielbarska. Ludno ść tych kultur doskonale radziła sobie z obróbk ą żelaza i innych metali, znała koło garncarskie i żarna obrotowe. Prowadziła te ż o żywione kontakty handlowe z cesarstwem oraz jego prowincjami. Widomym śladem pobytu kupców zwi ązanych z Imperium Romanum s ą znaleziska denarów rzymskich, szklanych paciorków, naczy ń, ozdób czy naczy ń glinianych wytwarzanych na terenie Imperium jak i w jego prowincjach. Okres wpływów rzymskich na naszych ziemiach ko ńczy si ę wraz z ogromnymi migracjami ludów barbarzy ńskich spowodowan ą atakiem Hunów na obszary nadczarnomorskie, potem za ś na ziemie imperium rzymskiego. W ko ńcu IV w. n.e. powa żnemu wyludnieniu podlegaj ą tak że ziemie polskie, które ponownemu zasiedleniu ulegaj ą dopiero z napływem ludno ści słowia ńskiej. Wczesne średniowiecze na obszarze wschodniego Mazowsza rozpoczyna si ę w 2. poł. VI wieku. W okresie tym w dorzeczu Liwca dominuj ącą form ą osadnictwa były otwarte, pozbawione umocnie ń osiedla z zabudow ą typu ziemiankowego lub półziemiankowego. Ju ż w VII w. pojawia si ę nowy dla tego terenu rodzaj zespołów osadniczych - grody oraz towarzysz ące im osady i cmentarzyska. Ślady otwartego osadnictwa wczesno średniowiecznego odkryto na czterech stanowiskach archeologicznych zlokalizowanych na terenie gminy: stan. 151/1796 w Stoczku, stan. 167/1796 w Gruszczynie, stan. 170/1796 w Hucie Gruszczyno, stan. 173/1796 w Kał ęczynie. W okresie pełnego średniowiecza osadnictwo było kontynuowane – tak datowane s ą zabytki odkryte w Stoczku na stan. 142/1796, w Gruszczynie na stan. 172/1796 i w Kał ęczynie na stan. 174/1796 i 175/1796. Z terenu gminy znanych jest 57 stanowisk archeologicznych wymienionych poni żej w zestawieniu. Do najciekawszych nale żą skupiska w okolicach Majdanu, Huty Gruszczyno, Kał ęczyna i Stoczka.

27

Wykaz stanowisk archeologicznych Gminnej Ewidencji Zabytków gminy Stoczek, według nazw miejscowo ści z okre śleniem numeru identyfikatora i funkcji stanowiska. Błotki 160. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 161. Stanowisko archeologiczne – 1) osada, 2) osada 162. Stanowisko archeologiczne – 1) ślad osadnictwa, 2) ślad osadnictwa 164. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa Brzózka 144. Stanowisko archeologiczne – osada 145. Stanowisko archeologiczne – ślady osadnictwa 146. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa Gruszczyno 167. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 172. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa Grygrów 159. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa Huta Gruszczyno 165. Stanowisko archeologiczne – osada 170. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 171. Stanowisko archeologiczne – punkt osadniczy 176. Stanowisko archeologiczne – ślady po hucie szkła Kalaty 158. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa Kał ęczyn 173. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 174. Stanowisko archeologiczne – osada 175. Stanowisko archeologiczne – osada Kierz 163. Stanowisko archeologiczne – 1) osada, 2) ślad osadnictwa Ksi ęż yna 138. Stanowisko archeologiczne – osada Lipki Stare 147. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 148. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa

28

Majdan 166. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 168. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 169. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa Mrozowa Wola 122. Stanowisko archeologiczne – osada 123. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 125. Stanowisko archeologiczne – osada 126. Stanowisko archeologiczne – osada 127. Stanowisko archeologiczne – osada

Mrozowa Wola – Działki 120. Stanowisko archeologiczne – osada 121. Stanowisko archeologiczne – 1) ślad osadnictwa, 2) osada 124. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa Polkowo 128. Stanowisko archeologiczne – osada 129. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 130. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa Stoczek 149. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 150. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 151. Stanowisko archeologiczne – punkt osadniczy 152. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 153. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 154. Stanowisko archeologiczne – znalezisko lu źne 155. Stanowisko archeologiczne – znalezisko lu źne Wielgie – Topór 131. Stanowisko archeologiczne – osada 132. Stanowisko archeologiczne – 1) osada, 2) ślad osadnictwa 133. Stanowisko archeologiczne – osada 134. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 135. Stanowisko archeologiczne – osada 136. Stanowisko archeologiczne – osada

29

137. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 139. Stanowisko archeologiczne – osada 140. Stanowisko archeologiczne – osada 141. Stanowisko archeologiczne – osada 142. Stanowisko archeologiczne – osada 143. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa Żulin 156. Stanowisko archeologiczne – 1) ślad osadnictwa, 2) osada 157. Stanowisko archeologiczne – ślad osadnictwa 2. Osadnictwo i zabytkowe układy dro żne Północno-wschodnie Mazowsze i Podlasie było długo terenem typowo puszcza ńskim. Na wielu mapach historycznych wida ć, że teren obecnej gminy Stoczek oraz okolice porastały pot ęż ne kompleksy le śne. Jeszcze na mapie Kwatermistrzostwa z około 1839 r. widzimy, że poszczególne miejscowo ści obecnej gminy funkcjonowały jako osady le śne. Od wieku IX a ż po połow ę wieku XI rozwijało si ę na tych ziemiach osadnictwo mazowieckie. Przeludnione szlacht ą za ściankow ą Mazowsze Stare i Polne pr ędko stało si ę terenem emigracji ludno ści na s ąsiednie obszary, a przede wszystkim na północno-wschodnie Mazowsze, le żą ce po prawej stronie Wisły, zwane Mazowszem Le śnym. Rozci ągały si ę tu bezludne puszcze, które stopniowo zostawały zaludniane. W XI wieku rozpocz ęła si ę równie ż kolonizacja ruska, id ąca głównie wzdłu ż szlaków wodnych, m.in. od południa wzdłu ż Bugu, co potwierdzaj ą liczne wczesno średniowieczne stanowiska archeologiczne, odkryte m.in. na tym terenie. W okresie, kiedy tereny te s ą we władaniu Litwy (1323 - 1569) rozwin ęło si ę osadnictwo - zarówno mazowieckie, jak i ruskie, obejmuj ąc tereny ł ącz ące si ę z olbrzymimi obszarami le śnymi Puszczy Białej. Mimo panowania litewskiego na tereny te przybywała głównie drobna szlachta z Mazowsza zakładaj ąc wiele wsi drobnoszlacheckich, cho ć tereny te kolonizowała równie ż chłopska ludno ść ruska. Do najstarszych miejscowo ści w tym regionie nale żały Ra żny i Łochów. Kolejna fala kolonizacyjna przyszła z gł ębi Mazowsza w 2 połowie XIV wieku, nasilaj ąc si ę po podpisaniu unii polsko-litewskiej w Krewie w 1385 r. Kolonizatorami tych terenów było przede wszystkim drobne rycerstwo, stanowi ące zacz ątek pó źniejszej szlachty zagrodowej. W XV wieku kolonizacja obejmowała całe połacie ziem wschodniego Mazowsza. W XV i XVI wieku powszechnie wyst ępowały folwarki, genetycznie zwi ązane z osadami, które w przewa żaj ącej liczbie były rycerskimi, drobnymi gospodarstwami rolnymi. Obok pól uprawnych obejmowały ogrody owocowe, warzywne, hodowl ę bydła, koni, itp.. Z

30 chwil ą, gdy rozpocz ęła si ę kolonizacja tych terenów, ludno ść osiadła na obszarze starego osadnictwa opuszczała swe dotychczasowe siedziby i przenosiła si ę na nowe miejsca, gwarantuj ące tzw. wolnizn ę, a po jej upływie znacznie ni ższe czynsze i dziesi ęcin ę pieni ęż ną. Do zakładania nowych, wzgl ędnie powi ększania dotychczasowych folwarków przyczyniało si ę stale post ępuj ące rozdrobnienie własno ści szlacheckiej, nieraz podział wło ści mi ędzy kilku wła ścicieli. Masowe powstawanie nowych folwarków czy powi ększanie starych, rozpocz ęło si ę po pokoju toru ńskim w 1466 r, po otwarciu drogi do Gda ńska, kiedy to wzrosły znacznie ceny na zbo ża. W XV wieku udokumentowane jest zakładanie nowych osad na prawie niemieckim, o czym świadczy instytucja sołtysów, zwi ązana ści śle z osadnictwem na tym prawie. Nowe prawo zmieniało zasadniczo zewn ętrzny wygl ąd wcze śniejszych wiosek. Wprowadzało gospodark ę uporz ądkowan ą, trójpolow ą wraz z nowym podziałem gruntów pod zabudow ę i upraw ę roln ą. W miejsce dotychczasowej chaotycznej zabudowy i pojedynczo uprawnych polan le śnych, wytyczono główn ą ulic ę, a przylegaj ącą do niej z obu stron ziemi ę dzielono pod sadyby i ogrody. O żywiony ruch osadniczy rozwin ął si ę w XVI w. za panowania króla Zygmunta Starego i Bony, która miała tutaj wielkie obszary ziemi. Mimo swego peryferyjnego poło żenia obszar obecnej gminy nie był całkowicie pozbawiony wielkich szlaków handlowych. Sie ć dróg l ądowych w owym czasie mo żna podzieli ć na dwie kategorie: go ści ńce i drogi lokalne. Drogi lokalne słu żyły komunikacji w obr ębie ka żdej miejscowo ści a dalej stanowiły poł ączenie z młynem i s ąsiednimi wsiami, z ko ściołem, z najbli ższ ą miejscowo ści ą. Drogi te bywały ogólnie dost ępne, ale te ż mogły by ć przez wła ścicieli dóbr przez które przechodziły zamykane dla obcych. Na go ści ńcach czyli drogach publicznych dost ępnych dla wszystkich odbywał si ę ruch o szerszym zasi ęgu. Łączyły one mi ędzy sob ą o środki handlu i administracji, a wi ęc miejscowo ści b ędące miejscami targów i jarmarków, o środkami wi ększych dóbr, stolicami województw, ziem, powiatów, siedzibami biskupstw i archidiakonatów. Przebieg dróg wszelkiego rodzaju charakteryzuje długotrwała niezmienno ść , ze wzgl ędu na fakt i ż sie ć osadnicza zmienia si ę bardzo powoli. W rezultacie mo żna przyj ąć , że stan dróg z XVI w. w ogromnej mierze odpowiada stanowi z XVIII czy XIX stulecia. Pewne zmiany wprowadzone zostały w sie ć dróg publicznych w zwi ązku z rozwojem poczty w XVIII i XIX w. Wyodr ębniono wtedy osobn ą kategori ę dróg pocztowych, a gdzieniegdzie zacz ęto także prostowa ć niektóre odcinki go ści ńców. Wielkie znaczenie dla rozwoju osadnictwa na omawianym terenie posiadał istniej ący ju ż w średniowieczu szlak prowadz ący nad rzek ą Bug. Przebiegał on od Płocka poprzez Zakroczym, Serock, Bra ńsk, Brok, Zuzele gdzie rozgał ęział si ę do Wizny, Bielska i w

31 głównym kierunku przez Drohiczyn do Brze ścia. Od szlaku tego dochodziły drogi lokalne i go ści ńce, jak np. z le żą cego na szlaku Kamie ńca do Łochowa i dalej na południowy-wschód. Zasadnicze i bezpo średnie znaczenie w rozwoju miejscowo ści na obecnym terenie gminy Stoczek, miała droga istniej ąca w XVI w. i wiod ąca z Warszawy poprzez Jadów, Łochów, Baczki, Wieliczn ą, Kosów do Nura i st ąd rozchodz ąca si ę w ró żne kierunki. Szlak ten na odcinku Stoczek – Kosów w obecnym układzie dro żnym nie ma wi ększego znaczenia mo że by ć z powodzeniem uwzgl ędniany w prowadzeniu szlaków turystycznych. 3. Układy przestrzenne miejscowo ści Układ przestrzenny Stoczka wyró żnia si ę od innych miejscowo ści gminy, poniewa ż posiada charakterystyczne rozplanowanie o cechach układu miejskiego. Pocz ątki Stoczka nie s ą dostatecznie rozpoznane, według źródeł historycznych pierwotnie wyst ępował pod nazw ą Miedniki. Jest to nazwa rodowa od Miedników, tj. mieszka ńców zajmuj ących si ę pszczelarstwem poprzez utrzymywanie w lasach licznych pasiek. Miedniki wi ęc wywodz ą si ę od miodobrania. Fakt ten potwierdzaj ą równie ż dokumenty znajduj ące si ę w archiwum parafialnym. Nazwa Stoczek pojawia si ę po raz pierwszy w 1493 roku w rejestrach poborowych obok nazwy Miedniki. Obie te nazwy funkcjonuj ą zamiennie przez wiele lat. Z upływem czasu ustaliła si ę tylko nazwa Stoczek. Układ przestrzenny jaki zachował si ę w Stoczku nie nale ży do układów bardzo rozwini ętych i zapewne w swej historii nie posiadał obszerniejszego rozplanowania ni ż obecnie. Zasadniczym elementem układu przestrzennego miejscowo ści jest prostok ątny plac rynkowy, którego wydłu żona forma zgodna jest z przebiegiem głównego historycznego traktu. Zabudowa historyczna zasadniczo ogranicza si ę do najbli ższego jego otoczenia. Po stronie południowej zabudowa ukształtowana jest w formie bloku ograniczonego rynkiem i trzema ulicami. Na jego zapleczu usytuowany jest ko ściół parafialny z lat 1895-1897, którego elewacja boczna stanowi zamkni ęcie widokowe ulicy wybiegaj ącej z rynku. Rynek posiada wymiary 140 x 50 m i zaliczany jest do mniejszych zało żeń rynkowych w tym regionie. Układ stosunkowo w ąskiego placu rynkowego w Stoczku, nale ży do rzadziej spotykanych rozwi ąza ń tego typu, uformowanego jakby przez poszerzenie drogi, tj. traktu z Warszawy przez Jadów, Łochów, Wieliczn ą, Kosów, Ciechanowiec na Litw ę. Jako analogi ę mo żemy wskaza ć jedynie sposób rozplanowania rynku w niedalekim Kosowie Lackim, lokowanym w 1723 r., którego o środkiem rozplanowania jest wydłu żony prostok ątny rynek powstały z poszerzenia odcinka, wymienionego wy żej traktu z Warszawy przez Stoczek, Ciechanowiec na Litw ę. Obecnie plac rynkowy został przekształcony w skwer, wytyczono alejki oraz dokonano nasadze ń li ściast ą ro ślinno ści ą wysok ą i nisk ą. Wprowadzenie na

32 plac ro ślinno ści wysokiej w du żej mierze zatarło pierwotne zało żenie centrum Stoczka. Układy przestrzenne pozostałych miejscowo ści na terenie gminy Stoczek s ą zró żnicowane, przewa ża typ rz ędówki, tj. wsi o bardzo regularnej zabudowie, ró żnej długo ści, wynosz ącej od 0,5 do kilku km. Domy stoj ą najcz ęś ciej po jednej stronie drogi, w pewnej od siebie odległo ści. Pierwotnie wie ś zwi ązana z układem łanowym i niwowym, bardzo rozpowszechniona w dawnym Królestwie Kongresowym. Ten typ wsi reprezentuj ą: Błotki, Gruszczyno, Topór, Żulin. Spotykamy te ż typ ulicówki. Taka wie ś zło żona jest z dwu szeregów zwarto stoj ących domów, tworz ących wraz z zabudowaniami i ogrodami regularny prostok ąt. Droga b ędąca główn ą arteri ą komunikacyjn ą przebiega przez środek wsi. Pierwotny układ gruntów był szachownicowy a domy ci ągn ęły si ę nie przez cały obszar, lecz skupione były w pobli żu środka wsi. Ten typ wsi reprezentuje Wieliczna. Istniej ą te ż wsie wielodro żnicówki pochodzenia samorzutnego o nieregularnym układzie zabudowy, dostosowanym do terenu. Pierwotny układ gruntów był niwowy. Zabudowane zazwyczaj wzdłu ż kilku ró żnie usytuowanych wzgl ędem siebie ulic, np.: Stare Lipki. Wyst ępuje te ż forma przej ściowa mi ędzy wsi ą wielodro żną a ulicówk ą – widlica. Składa si ę najcz ęś ciej z dwóch prawie równoległych ulic poł ączonych przecznicami w kształcie drabiny, cz ęsto przybiera kształt wideł. Do tego typu zalicza si ę równie ż wsie zło żone z dwóch przecinaj ących si ę ulic. Ten typ reprezentuje Majdan. Odnajdujemy te ż na terenie gminy – przysiółki. W nich to mała grupa domów poło żona jest samotnie. Je żeli budynki nie s ą ustawione wzdłu ż jednej uliczki lub dokoła placu, taki typ nazywamy przysiółkiem bezkształtnym. Przysiółki m.in. reprezentuje Miednik. Do rzadko spotykanych typów nale ży wie ś – samotnicza . Wie ś taka posiada zabudow ę bardzo rozlu źnion ą, usytuowan ą w wi ększej odległo ści od drogi. Ten typ reprezentuj ą: Drgicz i Kozołupy. 4. Zabytki sakralne Pierwszy ko ściół w Stoczku został wybudowany w 1518 r. z fundacji Stanisława Wąsowskiego. Był to ko ściół drewniany, posadowiony na fundamencie z kamieni. Fundator zadbał te ż o uposa żenie dla plebana i wikarego. Pierwszym plebanem był ks. Wawrzyniec Laurenty, który musiał wszystko w parafii organizowa ć od podstaw. Za rz ądów drugiego proboszcza ks. Stanisława Obryckiego, przeprowadzono remont i rozbudow ę ko ścioła. Słomiany dach zast ąpiono dachem z desek, dobudowano zakrysti ę i odnowiono wn ętrze ko ścioła. Ko ściół został zniszczony przez Szwedów. Drugi również drewniany ko ściół w Stoczku wybudowano w latach 1723 - 1724. Konsekracji ko ścioła dokonał ks. biskup

33

Marcin Załuski 2 lipca 1739 roku ustanawiaj ąc Św. Stanisława bpa patronem ko ścioła. W roku 1814 przeprowadzono generalny remont mocno ju ż zniszczonego ko ścioła. Kolejnego remontu i odnowienia ko ścioła oraz domu parafialnego dokonał proboszcz ks. Jan Lipka z Lipek, wielce zasłu żony dla parafii. Obecny murowany ko ściół wzniesiono w latach 1895 - 1897. Powstał on z zapisów miejscowych ziemian, chłopów i drobnej szlachty. Jego budowniczym był ks. Stefan Obłoza, proboszcz parafii Stoczek w latach 1893 - 1900. Zaprojektowany został przez znakomitego architekta Józefa Piusa Dzieko ńskiego. Ko ściół parafialny p.w. św. Stanisława bpa reprezentuje styl neoroma ński. Usytuowany jest w centrum miejscowo ści, przy ulicy Węgrowskiej, w pewnym oddaleniu od jezdni. Został wybudowany na miejscu poprzedniego ko ścioła z 1724 roku, skierowany prezbiterium na wschód z lekkim odchyleniem w stron ę południow ą; fasad ą zwrócony do ulicy W ęgrowskiej. Jest to ko ściół murowany z cegły wypalanej, nie tynkowany. Dwuwie żowy, trójnawowy, bazylikowy, wzniesiony na planie prostok ąta z w ęż szym prezbiterium zamkni ętym trójbocznie, po bokach którego dwie zakrystie. Wie że zało żone na planie kwadratu nieco wyst ępuj ące poza szeroko ść naw. Ściany korpusu obiega dokoła dwustopniowy cokół w przyziemiu którego podmurówka z regularnych ciosów granitowych. Fasada dwuwie żowa, trójosiowa o symetrycznym rozmieszczeniu wie ż wzgl ędem osi głównej. Ściana frontowa korpusu głównego dwukondygnacyjna, flankowana po bokach wie żami. W dolnej kondygnacji drzwi wej ściowe prostok ątne, zako ńczone półkoli ście, uj ęte portalem o półkolistym schodkowatym gzymsie wspartym na parach kolumn osadzonych na wspólnej bazie. Drzwi płycinowe dekoracyjnie opracowane z krzy żami łaci ńskimi w polach obramowanych ornamentem geometryczno-ro ślinnym. 5. Budownictwo Wśród obiektów zainteresowania konserwatorskiego na terenie gminy Stoczek, zdecydowanie przewa żaj ą obiekty drewniane. Obiekty murowane stanowi ą pojedyncze przykłady, np.: dom nr 7 w Nowych Lipkach, domy przy ulicy Ko ścielnej nr 5 i 6 w Stoczku. Tych najstarszych pochodz ących z ko ńca XIX i pocz ątku XX wieku zachowało si ę niewiele. Przewa żaj ąca wi ększo ść budynków zainteresowania konserwatorskiego, datowana jest na lata 20-te i 30-te naszego stulecia. W zabudowie zagród wiejskich na terenie gminy Stoczek, typowe rozwi ązanie sprowadza si ę do zało żenia składaj ącego si ę z trzech podstawowych budynków: domu mieszkalnego, budynku inwentarskiego i stodoły. W obiektach wchodz ących w skład siedliska, wyst ępuje głównie konstrukcja zr ębowa. Podstaw ę konstrukcji stanowi podwalina zw ęgłowana na obłap lub na nakładk ę z zamkiem, posadowiona na kamieniach polnych lub

34 ceglanej podmurówce. Od góry konstrukcj ę zr ębu spinaj ą oczepy zwi ązane na nakładk ę z zamkiem oraz zaci ęte w oczepie belki stropowe uło żone w poprzek budynku. Wi ęź ba dachowa konstrukcji krokwiowo-jętkowej, krokwie zaczopowane w opasce, oczepie lub belkach stropowych. W wielu budynkach wyst ępuje zewn ętrzny szalunek. Deski szalunku z reguły przybijane s ą w układzie pionowym. Konstrukcja sumikowo-łątkowa do wznoszenia zr ębu nie jest spotykana. Ten rodzaj konstrukcji stosowano do osadzenia okien i drzwi, zwłaszcza w okresie mi ędzywojennym. Na terenie gminy Stoczek, przewa żaj ą domy szerokofrontowe, dwutraktowe, w których pomieszczenia tworz ą dwa ci ągi wn ętrz rozplanowanych równolegle do osi wzdłu żnej budynku. Wn ętrzami tymi zwykle s ą dwie lub trzy izby, komora i sie ń. Rozplanowanie wn ętrz domów wyst ępuj ących na terenie gminy dzielimy zasadniczo na dwie grupy: − z do środkowym układem pomieszcze ń, gdzie urz ądzenia ogniowo - grzewcze s ą usytuowane w centrum budynku a pomieszczenia wn ętrza rozmieszczone s ą wokół tych urz ądze ń, np.: dom nr 7 w Błotkach, dom nr 26 w Grygrowie, dom nr 14 w Kał ęczynie, dom nr 22 w Nowych Lipkach, domy nr nr 57 i 120 w Sratrych Lipkach, − z osiowym układem pomieszcze ń, gdzie pomieszczenia usytuowane s ą symetrycznie po obu stronach budynku, np.: dom nr 43 w Drgiczu, dom nr 17 w Grabowcu, dom przy ul. Kolejowej 5 w Stoczku, dom nr 74 w Wielicznej, dom nr 34 w Żulinie. Na terenie gminy , zasadniczo spotykamy dwa typy dachów, mianowicie: − dwuspadowe, najcz ęś ciej spotykane, np.: dom nr 38 w Brzózce, dom nr 31 w Grygrowie, dom nr 6 w Kał ęczynie, dom nr 14 w Majdanie, dom przy ul. Kolejowej 6 w Stoczku, dom przy ul. W ęgrowskiej w Stoczku, dom nr 1 w Toporze. − naczółkowe, np.: dom nr 40 w Grygrowie, domy nr nr 11, 35 i 36 w Majdanie, dom nr 7 w Nowych Lipkach, domy nr nr 34,90 i 110 w Starych Lipkach, dom przy ul. Węgrowskiej 20 w Stoczku, dom nr 76 w Wielicznej, dom nr 75 w Żulinie. Do bardzo rzadko spotykanych typów dachów na terenie gminy Stoczek nale ży dach czterospadowy, np. dom nr 95 w Starych Lipkach oraz dach przyczółkowy, np. Dom nr 13 w Gajówce Wschodniej. W wielu domach datowanych od pocz ątku XX wieku do lat 40-tych naszego stulecia, wyst ępuj ą dekoracyjnie opracowane szczyty, listwy podokapowe, szalunek naro żników, nadokienniki, ganki itp. Ten rodzaj budownictwa reprezentuj ą przede wszystkim domy nr nr 33 i 39 w Drgiczu, domy nr nr 11, 17 i 71 w Grabowcu, dom nr 17 w Majdanie, domy nr nr 46, 98 i 99 w Starych Lipkach, dom przy ul. 3-Maja w Stoczku, dom nr 14 w Zgrzebichach.

35

6. Cmentarze Cmentarz parafialny rzymsko-katolicki w Stoczku poło żony jest na wschodnim kra ńcu miejscowo ści. Od północy graniczy z drog ą prowadz ącą do Miednika. Z pozostałych stron cmentarz otaczaj ą ł ąki i pola uprawne. Cmentarz został zało żony na pocz ątku XIX wieku. Najwcze śniejsza data świadcz ąca o istnieniu cmentarza pochodzi z 1838 r. z nagrobka Kacpra Przyszychowskiego, byłego podpułkownika W. P., dziedzica wsi Wieliczna. Kronika parafialna Stoczka podaje: "W 1895 r. rozebrano stary drewniany ko ściół parafialny z 1724 r., przeniesiono na cmentarz i zbudowano kaplic ę cmentarn ą, któr ą uko ńczono w pa ździerniku 1895 r.. Od tego czasu nabo żeństwa odbywały si ę w kaplicy cmentarnej z uwagi na budow ę ko ścioła parafialnego. Przy kopaniu fundamentów ko ścioła wykopywano mnóstwo ko ści, które wozami przewo żono w doły koło krzy ża, który stoi za ko ściołem”. "W latach 1900-1912 obok cmentarza grzebalnego dokupiono cz ęść ziemi i cało ść ogrodzono szerokim kamiennym parkanem. Do tego czasu parkan był drewniany i został zupełnie zniszczony. Ufundowano równie ż bram ę i furtki żelazne do wej ścia na cmentarz grzebalny". Informacje powy ższe dotycz ą starego cmentarza o powierzchni 0,92 ha. W 1979 r. powi ększono cmentarz w kierunku południowo-wschodnim o 1,31 ha. Otoczono go murem z cegły silikatowej. Bram ę usytuowano od drogi do Miednika. Cmentarz posiada kształt wieloboku zbli żony do prostok ąta. Składa si ę z dwóch cz ęś ci tj. starego i nowego cmentarza. W koncepcji zagospodarowania starego cmentarza uwidaczniaj ą si ę dwie fazy powstawania. Pierwotnie, zapewne aleja główna przebiegała na osi kaplicy cmentarnej. Po powi ększeniu cmentarza w latach 1900-1912 bram ę główn ą przesuni ęto w kierunku wschodnim i usytuowano w środkowej cz ęś ci ogrodzenia od strony północnej. W osi bramy głównej nie wykształciła si ę jednak główna aleja. Cmentarz dziel ą na kwatery aleje przecinaj ące si ę pod k ątem prostym i obiegaj ące teren przy murze cmentarnym. Do najcenniejszych nagrobków na cmentarzu nale żą : Kacpra Przyszychowskiego, zm. 1838 r.; ks. Jana Lipki, zm. 1888 r.; Ewy z Matusewiczów Butowtowej, zm. 1885 r.; Czesława Ojdana, zm. 1912 r.; Jana Weckiego, zm.1912r.; Antoniny z Załuskich Złotkowskiej, zm. 1864r.; Antoniego Doroszkiewicza, zm. 1906 r.; Ekatariny Iwanowej Sideri, zm. 1913 r.; Jakuba Borkowskiego, zm. 1879 r.; Kazimiery z Rubachów Piotrowskiej, zm. 1897 r.; Antoniego Dobroszkiewicza, zm. 1906 r. Ponadto do wa żnych obiektów na cmentarzu zaliczamy pomnik ku czci żołnierzy Wojska Polskiego, poległych w latach 1939 – 1945. Wykonany jest w postaci ścianki

36 parawanowej z lastrica, na której umieszczono tablice inskrypcyjne z metalu oraz metalowego orła. Wy ższa tablica inskrypcyjna posiada kształt obszaru Polski w obecnych granicach, natomiast ni żej zamocowana kształt prostok ąta. Drug ą nekropol ą w miejscowo ści Stoczek jest cmentarz żydowski. Został zało żony prawdopodobnie w drugiej połowie XIX wieku, kiedy to utworzono w Stoczku gmin ę żydowsk ą. Cmentarz usytuowany jest około 300 m na południowy-zachód od rynku (obecnie Placu Wolno ści). Od strony południowo-wschodniej granic ę jego stanowi ulica Węgrowska, natomiast z pozostałych stron otaczaj ą go posesje prywatne oraz O środek Zdrowia od strony północno-wschodniej. Jego pd. cz ęść porastaj ą młode drzewa. Cmentarz został zniszczony przez Niemców w czasie II wojny światowej. Niemcy traktowali macewy żydowskie jako materiał do budowy dróg, kraw ęż ników, fundamentów itp. Niemal że wszystkie nagrobki ze stoczkowskiego cmentarza żydowskiego zostały wywiezione i u żyte w wy żej wymienionym celu. Z pozostałych resztek ocalonych macew utworzono w 1982 roku lapidarium. Zgromadzono tu cztery du że piaskowcowe obeliski, kilka fragmentów macew opracowanych rze źbiarsko, kilkadziesi ąt nagrobków granitowych i ustawiono pomnik z tablic ą inskrypcyjn ą. Pomnik ma kształt macewy ustawionej na wielostopniowej podstawie. Na płycie pomnika wyryto napis w j ęzyku hebrajskim i polskim, zawieraj ącą informacj ę o zamordowanych Żydach ze Stoczka w latach 1941-1944. 7. Miejsca pami ęci poza cmentarzami Szczególn ą pozycj ę w śród miejsc pami ęci narodowej zajmuje Pomnik Wolno ści po świ ęcony Józefowi Piłsudskiemu i Legionom Polskim, ustawiony w 1928 roku, przy szosie Paplin - Stoczek, po wschodniej stronie, w miejscowo ści Huta Gruszczyno. Ustawiono go na pami ątk ę odzyskania niepodległo ści przez Polsk ę. Wykonany jest z kamieni polnych w postaci piramidalnego obelisku. Dolna cz ęść korpusu pomnika wykonana jest z kamieni polnych spajanych zapraw ą cementowo-wapienn ą, natomiast w zwie ńczeniu umieszczono du ży granitowy głaz na którym zamocowano popiersie marszałka Józefa Piłsudskiego i wyryto napis: "POMNIK WOLNO ŚCI". W dolnej cz ęś ci uformowano wysklepek na płyt ę inskrypcyjn ą nad któr ą znajduje si ę granitowy krzy ż, stylizuj ący naturalny pie ń drzewa. W 1989 roku, na miejsce poprzedniej zaginionej, zamontowano now ą płyt ę z odlan ą inskrypcj ą: "11 XI/1918 1989/ KU CHWALE/ MARSZAŁKA/ J-PIŁSUDSKIEGO-I/ LEGIONÓW POLSKICH/ W 71 ROCZNIC Ę/ NIEPODLEGŁO ŚCI ". Krzy ż-pomnik po świ ęcony żołnierzom WP poległym we wrze śniu 1939 r. ustawiono w Żulinie. We wrze śniowej bitwie 1939 roku o utrzymanie drogi Stoczek - Paplin poległo w okolicy Huty Gruszczyno około 40 żołnierzy WP w tym najwi ęcej w pobli żu obecnej murowanej szkoły w Hucie Gruszczyno. Żołnierze ci zostali po bitwie pochowani na

37 niewielkim wzgórzu pomi ędzy Hut ą Gruszczyno a miejscowo ści ą Żulin. W miejscu tym ustawiono du ży drewniany krzy ż, który obecnie zast ąpiono stalowym z dwuteownika. Wiosn ą 1940 r. pochowani tu żołnierze zostali ekshumowani na cmentarz parafialny w Starejwsi. W Miedniku został ustawiony pomnik po świ ęcony żołnierzom AK batalionu "Poraj". W nocy z 29/30 lipca 1944 r. batalion opu ścił swoje dotychczasowe miejsce postoju i bez styczno ści z nieprzyjacielem prze szedł do lasu Miednik. Przez cały nast ępny dzie ń tj. 31 lipca, toczyły si ę potyczki z Niemcami wdzieraj ącymi si ę do lasu. Do najpowa żniejszej doszło wieczorem, kiedy to o godzinie 17.30 z rejonu na płd. od Kał ęczyna nadjechało pi ęć du żych aut ci ęż arowych z Niemcami w sile około dwóch kompanii. Kpt. Ra żmowski "Poraj" postanowił nie przyjmowa ć walki, a wycofa ć si ę w gł ąb lasu w kierunku na Wycech. W czasie marszu szpica batalionu, natkn ęła si ę na Niemców. Najpewniej był to oddział współdziałaj ący z obław ą posuwaj ącą si ę od południa od strony Miednika i Stoczka. Tym razem "Poraj" przyj ął walk ę gdy ż w innym wypadku groziłoby okr ąż eniem. W pierwszej fazie walki Niemcy, zorientowawszy si ę, że maj ą do czynienia z wi ększym oddziałem ni ż sądzili, cofn ęli si ę. Jednak po pewnym czasie, po przegrupowaniu ponownie tyralier ą wkroczyli do lasu. Od czoła zaatakował ich pluton z kompanii "Kuleszy" i dwa plutony z cekaemami, wspieraj ąc b ędącą ju ż w boju kompani ę "Woli". Walka trwała ponad dwie godziny. Widz ąc determinacj ę walcz ących Niemcy wycofali si ę. Na pami ątk ę tej bitwy ustawiono pomnik na skraju lasu w Miedniku. Pomnik wykonano z szarego granitu, posiada kształt wielostopniowego cokołu, na którym osadzono stylizowane inicjały WP. Na cokole umieszczono płyt ę z inskrypcj ą: "MIEJSCE WALKI/ 1 BAT. 13-G0 P.P./ AK"P0RAJ"/ STOCZONEJ/ Z NIEMCAMI W/ AKCJI "BURZA"/ 31 LIPCA 1944 R." 8. Kapliczki, figury i krzy że przydro żne Licznie na terenie gminy wyst ępuj ą kapliczki, figury i krzy że przydro żne, datowane na wiek XIX i XX. Bardzo cz ęsto były wznoszone na rozstajach i skrzy żowaniach dróg; przy alejach i drogach dojazdowych do zespołów dworskich i folwarcznych; w przydomowych ogródkach. Niespotykan ą form ę posiada drewniana kapliczka w Majdanie. Wybudowana na planie prostok ąta i zadaszona daszkiem dwuspadowym zwie ńczonym krzy żem łaci ńskim. Od frontu po środku okno prostok ątne, a po bokach dwa w ęż sze. Wewn ątrz ustawiona figura Matki Boskiej Niepokalanie Pocz ętej. Do okazałych obiektów w tej grupie zabytków, nale żą trzy kapliczki w Żulinie. Charakteryzuj ą si ę podobnymi formami oraz rozwi ązaniami architektonicznymi. Murowane z cegły i otynkowane w postaci słupów na rzucie kwadratu lub prostok ąta. Dwukondygnacyjne, z małymi wn ękami w trzech ścianach ka żdej kondygnacji. We

38 wn ękach umieszczone figury lub obrazy z przedstawieniem postaci boskich lub świ ętych. Zdecydowanie najcz ęś ciej spotykane s ą na terenie gminy, krzy że przydro żne na wielostopniowych cokołach. Posiadaj ą one ró żne formy i przy wznoszeniu ich stosowano ró żne materiały. Z reguły ich cokoły wykonane s ą z granitu b ądź wymurowane z cegły, a od frontu umieszczane s ą inskrypcje opatrzone datami. W wielu miejscowo ściach krzy ż osadzane w cokołach zostały wykute z żelaza przez miejscowych rzemie ślników i posiadaj ą oryginalne i niepowtarzalne formy. Do ciekawszych przykładów nale żą krzy że w miejscowo ściach: Huta Gruszczyno z pocz. XX wieku, Stare Lipki z 1939 roku, Topór z 1904 roku, Błotki z 1932 roku, Grabowiec z 1904 roku, Stoczek przy ul. Wiejskiej z 1900 roku.

Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków 1. Ko ściół par. pw. św. Stanisława BM w Stoczku, mur., 1895 – 1897 r., nr rej. zab. 350 z dn. 31.11.1983 r. 2. Dom nr 13 w Gajówce Wschodniej, drewn., 1865 r., nr rej. zab. 393 z dn. 23.07.1987 r. 3. Pomnik upami ętniaj ący odzyskanie niepodległo ści w Hucie Gruszczyno, kamie ń, 1928 r., nr rej. zab.669/10 z dn. 12.07.2010 r. Wykaz obiektów w gminnej ewidencji zabytków Błotki 1. Dom nr 7, drewn., 1 poł. XX w. 2. Dom nr 9, drewn., l.30-XX w. 3. Krzy ż przydro żny, kamie ń, metal, 1932 r. Brzózka 4. Dom nr 38, drewn., 1 poł. XX w. 5. Dom nr 50, drewn., l. 20–XX w. Drgicz 6. Dom nr 28, drewn., 1 poł. XX w. 7. Dom nr 33, drewn., l.30-XX w. 8. Dom nr 39, drewn., l.30-XX w. 9. Dom nr 43, drewn., 1 poł. XX w. 10. Dom nr 61, drewn., l.30-XX w. 11. Dom nr 61a, drewn., 1 poł. XX w. 12. Krzy ż przydro żny, przy skrzy żowaniu dróg, kamie ń, metal, pocz. XX w. 13. Krzy ż przydro żny, przy posesji nr 50, mur., metal, pocz. XX w. 14. Krzy ż przydro żny, na ko ńcu wsi, mur., metal, pocz. XX w. Grabowiec

39

15. Dom nr 8, drewn., 1 poł. XX w. 16. Dom nr 11, drewn., 1 poł. XX w. 17. Dom nr 17, drewn., l. 20-XX w. 18. Dom nr 71, drewn., 1 poł. XX w. 19. Krzy ż przydro żny, przy posesji nr 20, kamie ń, metal, 1904 r. Gruszczyno 20. Dom nr 39, drewn., 1 poł. XX w. Grygów 21. Dom nr 1, drewn., l. 30-XX w. 22. Dom nr 24, drewn., 1 poł. XX w. 23. Dom nr 26, drewn., l. 30-XX w. 24. Dom nr 31, drewn., 1 poł. XX w. 25. Dom nr 40, drewn., 1 poł. XX w. 26. Krzy ż przydro żny, przy rozwidleniu dróg, kam., metal, pocz. XX w. Kał ęczyn 27. Dom nr 6, drewn., 1 poł. XX w. 28. Dom nr 14, drewn., 1 poł. XX w. 29. Dom nr 20, drewn., 1 poł. XX w. Kozołupy 30. Dom nr 23, drewn., l. 30-XX w. Majdan 31. Dom nr 11, drewn., l. 30-XX w. 32. Dom nr 14, drewn., 1 poł. XX w. 33. Dom nr 16, drewn., 1 poł. XX w. 34. Dom nr 17, drewn., 1 poł. XX w. 35. Dom nr 35, drewn., l. 30-XX w. 36. Dom nr 36, drewn., l. 30-XX w. 37. Kapliczka przydro żna, na skrzy żowaniu dróg, drewn., 1 poł. XX w. Miednik 38. Pomnik po świ ęcony żołnierzom AK poległym w 1944 r., kamie ń, l. 70-XX w. Mrozowa Wola 39. Krzy ż przydro żny przy skrzy żowaniu dróg, mur., metal, l. 30-XX w. Nowe Lipki 40. Dom nr 7, mur., 1 poł. XX w. 41. Dom nr 16, drewn., l. 30-XX w.

40

42. Dom nr 22, drewn., 1 poł. XX w. 43. Ku źnia nr 31, drewn., 1 poł. XX w. 44. Krzy ż przydro żny, kam., metal, pocz. XX w. Stare Lipki 45. Układ przestrzenny miejscowo ści, XV – XIX w. 46. Obora I z zagrody nr 29, drewn., l. 20-XX w. 47. Obora II z zagrody nr 29, drewn., l. 20-XX w. 48. Stodoła z zagrody nr 29, drewn., l. 20-XX w. 49. Dom w zagrodzie nr 31, drewn., l. 20-XX w. 50. Piwnica z zagrody nr 31, mur.,, l. 20-XX w. 51. Dom nr 34, drewn., l. 20-XX w. 52. Dom nr 40, drewn., l. 20-XX w. 53. Dom nr 42, drewn., pocz. XX w. 54. Dom nr 46, drewn., l. 30-XX w. 55. Dom nr 53, drewn., l. 20-XX w. 56. Dom nr 58, drewn., l. 20-XX w. 57. Dom nr 95, drewn., l. 20-XX w. 58. Dom nr 83, drewn., l. 20-XX w. 59. Dom nr 90, drewn., 1 poł. XX w. 60. Dom nr 98, drewn., l. 30-XX w. 61. Dom nr 99, drewn., pocz. XX w. 62. Dom nr 110, drewn., pocz. XX w. 63. Dom nr 112, drewn., l. 30-XX w. 64. Dom nr 113, drewn., 1 poł. XX w. 65. Dom nr 120, drewn., l. 30-XX w. 66. Dom nr 119, drewn., 1 poł. XX w. 67. Dom nr 121, drewn., l. 30-XX w. 68. Kapliczka z figura Matki Boskiej Niepokalanie Pocz ętej, mur., 1 poł. XX w. 69. Krzy ż przydro żny, na pd. skraju miejscowo ści, kam., metal, 1939 r. Stoczek 70. Układ przestrzenny miejscowości, XV – XIX w. 71. Budynek gospodarczy w zespole plebani, mur., 1924 r. 72. Stodoła w zespole plebani, drewn., mur., l. 20-XX w. 73. Cmentarz parafialny, 1 poł. XIX w. 74. Pomnik na cmentarzu parafialnym, mur., l. 70-XX w.

41

75. Cmentarz żydowski, XIX w. 76. Pomnik na cmentarzu żydowskim, mur. l. 80-XX w. ul. Kolejowa 77. Dom nr 5, drewn., XIX/XX w. 78. Dom nr 5B (Dawny Urz ąd Gminy), drewn., XIX/XX w. 79. Dom nr 6, drewn., l. 30-XX w. 80. Dom nr 10, drewn., l. 30-XX w. ul. Ko ścielna 81. Dom nr 5 (dawne przedszkole), mur., l. 30-XX w. 82. Dom parafialny nr 6, mur., l. 30-XX w. ul. 3 – Maja 83. Dom nr 14, mur., l. 20-XX w. 84. Krzy ż przydro żny przy skrzy żowaniu z drog ą do miejscowo ści Topór, kam., metal, 1905 r. Plac Wolno ści 85. Dom nr 1, drewn., XIX/XX w. 86. Dom nr 8, drewn., 1 poł. XX w. ul W ęgrowska 87. Dom nr 9, drewn., l. 30-XX w. 88. Dom nr 11, drewn., 1 poł. XX w. 89. Dom nr 13, drewn., l. 20-XX w. 90. Dom nr 20, drewn., 1 poł. XX w. ul. Wiejska 91. Dom nr 1, drewn., l. 20-XX w. 92. Krzy ż przydrożny przy skrzy żowaniu z drog ą nad staw wiejski, kam., metal, 1900 r. Topór 93. Dom nr 1, drewn., pocz. XX w. 94. Dom nr 19, drewn., l. 30-XX w. 95. Dom nr 66, drewn., 1 poł. XX w. 96. Dom nr 94, drewn., 1 poł. XX w. 97. Krzy ż przydro żny, przy posesji nr 4, kam., metal, 1904 r. 98. Krzy ż przydro żny, przy posesji nr 46, kam., metal, 1904 r. Wieliczna 99. Dom nr 38, drewn., l. 20-XX w. 100. Dom nr 43, drewn., l. 20-XX w.

42

101. Dom nr 74, drewn., l. 30-XX w. 102. Dom nr 76, drewn., l. 30-XX w. 103. Krzy ż przydrożny na posesji 65, mur., metal, 1 poł. XX w. Zgrzebichy 104. Dom nr 14, drewn., 1 poł. XX w. 105. Dom nr 16, drewn., 1 poł. XX w. 106. Dom nr 54, drewn., l. 20-XX w. 107. Krzy ż przydro żny przy posesji nr 19, metal, pocz. XX w. Żulin 108. Dom nr 14, drewn., l. 30-XX w. 109. Dom nr 22, drewn., 1 poł. XX w. 110. Dom nr 34, drewn., l. 30-XX w. 111. Dom nr 47, drewn., l. 20-XX w. 112. Dom nr 75, drewn., pocz. XX w. 113. Kapliczka przy posesji nr 9, mur., 1 poł. XX w. 114. Kapliczka przy posesji nr 33, mur., 1 poł. XX w. 115. Kapliczka przy posesji nr 52, mur., 1 poł. XX w. 116. Pomnik - Krzy ż upami ętniaj ący pochówek żołnierzy polskich poległych w 1939 r., metal, l. 80-XXw.

V. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z JAKO ŚCI ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW 1. Ludno ść Przez jako ść życia rozumie si ę mo żliwo ść zaspokojenia potrzeb ludno ści na terenie gminy. Zale ży ona od stanu i źródeł utrzymania ludno ści, jej aktywno ści ekonomicznej, mo żliwo ści zarobkowania, infrastruktury społecznej i technicznej, warunków mieszkaniowych, sposobu sp ędzania wolnego czasu, itp. Liczba ludno ści gminy według stanu na dzie ń 31.12.2011 r. wynosiła 5271 osób 6. Gmina nale ży do rzadko zaludnionych obszarów wiejskich w województwie mazowieckim. Na 1 km 2 przypadało zaledwie 36 osób. Ogólnie teren gminy nale ży uzna ć za wyludniaj ący si ę. W dwudziestoleciu 1988-2008 liczba ludno ści zmniejszyła si ę o 804 osoby tj. 13,5%. Przyrost ludno ści odnotowano tylko w miejscowo ści gminnej Stoczek oraz Grabowcu, Majdanie, Hucie Gruszczyno i Miedniku. Stosunkowo niewielki ubytek ludno ści (0-10%) miał w tym czasie miejsce w Mrozowej Woli, Toporze, Starych Lipkach, Polkowie i Błotkach. Nale ży zwróci ć uwag ę, że Mrozowa

6 Według BDR GUS 43

Wola i Topór to, poza Stoczkiem, najwi ększe wsie w gminie, poło żone w strefie najwi ększego oddziaływania linii kolejowej Warszawa – Białystok, która umo żliwia dojazdy do pracy. Ubytek ludno ści w przedziale 10-20% wyst ępował we wsiach: Brzózka, Drgicz, Zgrzebichy, Gruszczyno, Grygrów i Żulin. W pozostałych miejscowo ściach ubytek ludno ści przekraczał 20%. Liczb ę ludno ści w poszczególnych miejscowo ściach i zmiany tej liczby w latach 1988-2008 ilustruje mapa 1. Ubytek ludno ści jest wynikiem ujemnego przyrostu naturalnego i ujemnego salda migracji stałych. W latach 2000-2011 ubytek ludno ści spowodowany ujemnym przyrostem naturalnym wyniósł 139 osób, a ujemnym saldem migracji 274 osób. Nast ępstwem ubytku ludno ści jest zazwyczaj deformacja struktury według płci i wieku. W gminie Stoczek procesy te, aczkolwiek zachodz ą, to w umiarkowanej skali. W strukturze według płci w ostatnich latach utrzymywała si ę niewielka przewaga kobiet (101- 102 kobiet na 100 m ęż czyzn). W 2011 wyst ąpiła przewaga m ęż czyzn - w liczbach bezwzgl ędnych o 62 osoby , a wska źnik wyniósł 98 . Mo żna wi ęc ju ż mówi ć o procesie defeminizacji. W strukturze ludno ści według wieku w latach 2002-2008 zmniejszył si ę udział osób w wieku przedprodukcyjnym z 25,1% do 21,1% i osób w wieku poprodukcyjnym z 21,1% do 19,8%, zwi ększył si ę natomiast udział osób w wieku produkcyjnym z 53,8% do 59,1%. Na koniec 2010 roku w gminie Stoczek udział osób w wieku przedprodukcyjnym był zbli żony do odpowiedniego wska źnika w powiecie w ęgrowskim (20,6%) i znacznie wy ższy od średniego w województwie mazowieckim (18,6%), natomiast udział osób w wieku poprodukcyjnym był znacznie wy ższy ni ż w powiecie w ęgrowskim (17,9%) i województwie mazowieckim (17,8%) i oznacza zaawansowany proces starzenia si ę ludno ści w gminie.

Mapa 1. Liczba ludno ści w 2008 roku i dynamika w latach 1988-2008

44

Analizuj ąc struktur ę wiekow ą ludno ści trzeba zwróci ć uwag ę na zró żnicowan ą liczebno ść poszczególnych roczników, która wpłynie na zasadnicze zmiany liczebno ści niektórych grup wieku w przyszło ści. Bazuj ąc na rocznikach ju ż urodzonych mo żna z du żym prawdopodobie ństwem oszacowa ć, że liczebno ść roczników w wieku szkoły podstawowej zmniejszy si ę z 315 osób na koniec 2010 roku do około 300 na koniec 2013 roku, a nast ępnie zacznie si ę stopniowo zwi ększa ć ( do około 335 na koniec 2017 roku ). Liczebno ść roczników w wieku gimnazjalnym zmniejszy si ę z 212 osób na koniec 2010 roku do około 155 na koniec 2014 roku, a nast ępnie zwi ększy si ę do około 165 osób w roku 2017, a licealnym z 230 osób na koniec 2010 roku do około 160 osób na koniec 2017 roku. Z drugiej strony nale ży liczy ć si ę ze znacznym zwi ększeniem liczebno ści roczników w wieku poprodukcyjnym, gdy ż aktualnie wiek emerytalny osi ągaj ą bardzo liczne roczniki urodzone w

45 latach 1945-1955 7. Spowoduje to zmniejszenie udziału generacji w wieku produkcyjnym. Poziom wykształcenia mieszka ńców gminy jest stosunkowo niski. Wg NSP 2002 1,8% ogółu ludno ści posiadało wykształcenie wy ższe, 1,4% policealne, 11,2% średnie, 24,0% zasadnicze zawodowe. Podobnie jak w innych gminach wykształcenie wy ższe, policealne i średnie posiada znacznie wi ęcej kobiet ni ż m ęż czyzn. M ęż czy źni dominuj ą natomiast w wykształceniu na poziomie zasadniczym zawodowym. Nale ży zwróci ć uwag ę, że w ostatnich latach poziom wykształcenia mieszka ńców poprawia si ę w zasadniczy sposób. Według danych NSP 2002 65% ludno ści w gminie Stoczek posiadało własne źródło utrzymania. W tej zbiorowo ści prawie połow ę (47,5%) stanowiły niezarobkowe źródła utrzymania, 31,3% praca poza rolnictwem i zaledwie 20,9% praca w rolnictwie. 2.Osadnictwo Sie ć osadnicz ą gminy tworzy 26 miejscowo ści, przy czym miejscowo ść Ksi ęż yzna (31 mieszka ńców) nie posiada wydzielonych granic administracyjnych (zawiera si ę w obr ębie geodezyjnym Topór). Liczba mieszka ńców poszczególnych miejscowo ści jest bardzo zró żnicowana; zawiera si ę w przedziale od 13 do 910 osób 8. Grup ę najmniejszych miejscowo ści, licz ących poni żej 100 mieszka ńców, stanowi ą (w nawiasach liczba mieszka ńców): Kazimierzów (13), Kalaty (19), Marianów (27), Ksi ęż yzna (31), Gajówka Wschodnia (33), Miednik (47), Gajówka Zachodnia i Nowe Lipki (po 71) i Kał ęczyn (96). Na przeciwległym biegunie znajduj ą si ę: miejscowo ść gminna Stoczek (910 osób tj. 16,9% mieszka ńców gminy), Mrozowa Wola (570) i Topór (534). Rozmieszczenie miejscowo ści na terenie gminy, charakter zabudowy (zwarta, rozproszona) i ich powi ązania (kolej, drogi krajowe i powiatowe) ilustruje mapa 1

7 Okre ślane przez demografów mianem kompensaty wojennej 8 Liczba stałych mieszka ńców według ewidencji gminy, która w skali gminy wynosi 5390 osób i jest o 223 osoby wy ższa od publikowanej przez GUS. 46

Mapa 2. Osadnictwo

Zamieszczona wy żej mapa pozwala na kilka istotnych spostrze żeń, a mianowicie: − wi ększo ść wsi jest dobrze powi ązana z centralnie poło żon ą miejscowo ści ą gminn ą układem dróg powiatowych, w śród których najwa żniejsz ą rol ę odgrywa droga Paplin- Sadowne, stanowi ąca centraln ą o ś układu, spinaj ącą wi ększo ść pozostałych dróg, − istotn ą rol ę, zwłaszcza dla mieszka ńców wsi: Topór, Mrozowa Wola i Grabowiec, odgrywa linia kolejowa Warszawa-Białystok i , nieco mniejsz ą, droga krajowa nr 50, − wioski poło żone w południowej cz ęś ci gminy maj ą dobre i stosunkowo bliskie powi ązania z W ęgrowem za po średnictwem drogi krajowej nr 62, − na terenie gminy dominuje zabudowa zwarta, ulicowa, w wi ększo ści usytuowana wzdłu ż dróg powiatowych, a skupiska zabudowy rozproszonej s ą tylko niewielkim uzupełnieniem, − wschodnia cz ęść gminy charakteryzuje si ę bardzo du żą lesisto ści ą, a bardzo niskim zaludnieniem.

47

3.Aktywno ść ekonomiczna ludno ści Według Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2002 roku aktywni ekonomicznie stanowili 79,5% ogółu mieszka ńców gminy, przy czym aktywni zawodowo pracuj ący zaledwie 38,5%, bezrobotni 6,3% i bierni zawodowo 34,5%. Według BDR GUS na koniec 2011 roku na terenie gminy Stoczek było 272 podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON. Ich liczba w ostatnich latach ulegała wahaniom; najni ższa była w 2005 roku (215).

Mapa 3. Podmioty gospodarcze – stan na 7 grudnia 2009 roku

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG Stoczek

W przekroju sekcji PKD najwi ęcej podmiotów działało w handlu (sekcja G) – 65, nast ępnie w budownictwie (sekcja F) – 60, działalno ści produkcyjnej (sekcja C) - 37 oraz rolnictwie (poza indywidualnymi gospodarstwami rolnymi) i le śnictwie (sekcja A) - 34.

48

W uj ęciu przestrzennym najwi ększa liczba podmiotów zlokalizowana jest w miejscowo ści gminnej -84, nast ępnie w Mrozowej Woli – 39 , Toporze – 26 i Drgiczu - 18 (mapa 3).Z ogólnej liczby 272 podmiotów – 12 posiadało zatrudnienie 10 i wi ęcej osób ( 7 w Stoczku , 2 w Toporze i po 1 w Drgiczu, Grygrowie i Majdanie. Na terenie gminy na koniec 2011 roku pracowało 274 osoby. Według danych z 2006 roku do pracy poza gmin ę wyje żdżało 421 osób, a przyje żdżało na teren gminy 32 osoby. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec 2011 roku wynosiła w gminie 301 osób tj. 9,9 % ludno ści w wieku produkcyjnym , co oznacza relatywnie niski poziom bezrobocia. Na koniec 2011 roku liczba bezrobotnych zmniejszyła si ę do 270 osób. 4.Bud żet gminy Dochody bud żetu gminy w poszczególnych latach w okresie 2000-2008 kształtowały si ę na poziomie od 6,3 mln zł w 2000 roku do 14,9 mln zł w roku 2008. Maksymaln ą warto ść , 17,3 mln zł, dochody ogółem osi ągn ęły w 2006 roku. Wa żną pozycj ą dochodów s ą dochody własne, które średnio w latach 2000-2008 stanowiły 22,5% ogólnej kwoty dochodów, a wi ęc ich poziom był niski. Główn ą pozycj ę dochodów własnych stanowi ą udziały w podatkach stanowi ących dochody bud żetu pa ństwa, zwłaszcza w podatku dochodowym od osób fizycznych. Subwencja ogólna średnio w latach 2000-2008 stanowiła 45,8% dochodów ogółem i była główn ą cz ęś ci ą dochodów bud żetowych gminy. Trzeci ą pozycj ą dochodów s ą dotacje celowe z bud żetu pa ństwa, które w omawianym okresie stanowiły 16,1% ogólnej kwoty dochodów. Istotnym uzupełnieniem dochodów budżetowych gminy były środki na dofinansowanie własnych zada ń pozyskane z innych źródeł, głównie z bud żetu Unii Europejskiej, które w omawianym okresie wyniosły 9,8 mln zł tj. 10,3% ogólnej kwoty dochodów. Istotnym uzupełnieniem dochodów bud żetowych gminy były środki na dofinansowanie własnych zada ń pozyskane z bud żetu Unii Europejskiej, które w latach 2006 – 2009 wynosiły 7, 3 mln zł. Poziom wydatków ogółem musi by ć w skali ka żdego roku zbli żony do poziomu dochodów. W strukturze wydatków najwi ększ ą pozycj ę stanowi ą wydatki na o świat ę. W latach 2000-2010 wyniosły one 46,5 mln złotych, natomiast ich udział w ogólnej kwocie wydatków 34,6%. Z punktu widzenia rozwoju gminy i poprawy warunków życia mieszka ńców – istotne s ą wydatki inwestycyjne. W latach 2000-2011 wyniosły one 43,2 mln zł i stanowiły 27,9,0% ogólnej kwoty wydatków, co na tle ogółu gmin oznacza wyj ątkowo wysoki poziom inwestowania. Był on mo żliwy dzi ęki pozyskanym funduszom zewn ętrznym. Najwi ększe kwoty zostały w tym okresie przeznaczone na gospodark ę komunaln ą, drogi, rolnictwo, oświat ę i opiek ę społeczn ą.

49

5. Komunikacja zbiorowa Gmina Stoczek posiada dobry układ komunikacyjny. Tworz ą go: linia kolejowa Warszawa-Białystok, droga krajowa nr 50 oraz drogi powiatowe i gminne. Zapewniaj ą one mieszka ńcom gminy powi ązania mi ędzyregionalne, wewn ątrzwojewódzkie i wewn ątrzpowiatowe np. z W ęgrowem, Łochowem oraz wewn ątrzgminne. Mieszka ńcy gminy korzystaj ą głównie z komunikacji autobusowej realizowanej przez PKS Sokołów Podlaski. Nie dociera ona jednak do ka żdej miejscowo ści ze wzgl ędu na zły stan dróg. Du że odcinki dróg gminnych maj ą zbyt małe szeroko ści pasów drogowych oraz s ą nieutwardzone. W zwi ązku z tym konieczna jest ich przebudowa i modernizacja. Uzupełnieniem komunikacji autobusowej publicznej s ą prywatne linie autobusowe obsługuj ące poł ączenie miejscowo ści Stoczek z Warszaw ą, gmin ą Łochów i gmin ą Jadów (Darbus poł ączenie Stoczek – Jadów – Łochów – Warszawa). 6.Zasoby i warunki mieszkaniowe Zasoby i warunki mieszkaniowe ludno ści ocenia si ę jako dobre. Wyst ępuje tu głównie zabudowa zagrodowa i jednorodzinna. Na koniec 2010 roku było 1803 mieszka ń. Mieszkania te liczyły 6601 izb za ś ich powierzchnia wynosiła133525 m 2. Na jedno mieszkanie przypadało średnio 3,66 izb, 74,1 m 2 powierzchni użytkowej. Na 1 osob ę przypadało 25,9 m 2 pow. u żytkowej mieszka ń. Nale ży zaznaczy ć, i ż sytuacja mieszkaniowa w gminie systematycznie polepsza si ę. Corocznie w latach 2000-2010 zasoby mieszkaniowe powi ększały si ę średnio o około 12 mieszka ń. Polepsza si ę jako ść mieszka ń wyra żaj ąca si ę w wyposa żeniu w instalacje. Np. w roku 2003 85,6% mieszka ń posiadało wodoci ąg, 50,2% łazienk ę, 36,4% centralne ogrzewanie za ś w roku 20010– 97,6% wodoci ąg, 58,3% łazienk ę i 38,4% centralne ogrzewanie. Z sieci kanalizacyjnej korzysta 19,2% mieszka ńców. Głównym sposobem ogrzewania mieszka ń jest ogrzewanie w ęglowe i drzewne. 7.Handel i usługi W gminie jest do ść dobrze rozwini ęta sie ć handlowa. Najwi ększym skupiskiem placówek handlowych i usługowych jest miejscowo ść gminna. Miejscem zakupów dla mieszka ńców gminy jest ponadto W ęgrów, cz ęsto Warszawa. 8.Szkoły. Przedszkola Na terenie gminy Stoczek funkcjonuj ą 4 szkoły podstawowe (w nawiasach liczba uczniów w roku szkolnym 2010/2011): w Stoczku (184), Grygrowie (65), Toporze (59) i Mrozowej Woli (klasy I-III, 17) oraz Gimnazjum w Stoczku (196) i Niepubliczne Liceum Ogólnokształc ące w Stoczku (63). Liczba szkół oraz ich rozmieszczenie odpowiadaj ą potrzebom mieszka ńców gminy.

50

W gminie Stoczek funkcjonuje Gminne Przedszkole w miejscowo ści Stoczek, do którego ucz ęszcza 62 dzieci oraz oddziały przedszkolne we wsi Grygrów do którego ucz ęszcza 16 dzieci i we wsi Topór do którego ucz ęszcza 7 dzieci. 9.Zdrowie. Opieka społeczna W gminie Stoczek funkcjonuj ą dwa niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej. Ponadto mieszka ńcy gminy lecz ą si ę w przychodniach i szpitalu w W ęgrowie. W Starych Lipkach funkcjonuje Samorz ądowy Dom Pomocy Społecznej, który w 2008 roku został przebudowany i rozbudowany. Obecnie jest to nowocze śnie urz ądzona placówka, posiadaj ąca 23 miejsca. Osobom i rodzinom znajduj ącym si ę w trudnej sytuacji pomocy udziela Gminny O środek Pomocy Społecznej zatrudniaj ący 7 pracowników. Wydatki pomocy społecznej na świadczenia na rzecz osób fizycznych wyniosły w bud żecie gminy na 2008 rok 2,4 mln zł. 10.Kultura. Sport. Rekreacja Na terenie gminy działa Gminna Biblioteka Publiczna w Hucie Gruszczyno. W zakresie sportu od 1993 roku działa Gminny Klub Sportowy „Bł ękitni” Stoczek, którego wiod ącą sekcj ą jest piłka no żna. Klub posiada dwie pełnowymiarowe płyty boiskowe. Na terenie gminy funkcjonuje 5 gospodarstw agroturystycznych, z których trzy świadcz ą usługi tylko w sezonie letnim, a dwa w ci ągu całego roku. Atrakcj ą turystyczn ą na terenie gminy jest urz ądzona 31-kilometrowa ście żka rowerowa ze startem i met ą w Hucie Gruszczyno. Jest ona jednocze śnie etapem szlaku rowerowego prowadz ącego z Huty Gruszczyno do Treblinki. 11.Bezpiecze ństwo ludno ści Siedziby i zarz ądy instytucji odpowiedzialnych za bezpiecze ństwo ludno ści i mienia znajduj ąc si ę na terenie gminy. S ą to Komenda Policji z siedzib ą w Stoczku oraz, z zakresu ochrony przeciwpo żarowej, 5 jednostek Ochotniczej Stra ży Po żarnej we wsiach: Stoczek, Stare Lipki, Topór, Mrozowa Wola i Grygrów, z których jedna poł ączona jest z ogólnokrajowym systemem ratowania. Wi ększe jednostki odpowiedzialne za bezpiecze ństwo mieszka ńców tj. Komenda Powiatowa Policji oraz jednostka Państwowej Stra ży Po żarnej zlokalizowane s ą w W ęgrowie. Generalnie życie na terenie gminy jest bezpieczne. Nie wyst ępuj ą obiekty, które s ą szkodliwe dla zdrowia ludzi i środowiska. 12.Problemy do rozwi ązania Poprawa jako ści życia w gminie Stoczek wymaga rozwi ązania wielu problemów. Nale żą do nich:

- poprawa stanu technicznego dróg gminnych,

51

- rozbudowa sieci kanalizacyjnej,

- rozbudowa i modernizacja szkół oraz boisk sportowych,

- rozbudowa infrastruktury kulturowej,

- stworzenie nowych miejsc pracy (likwidacja bezrobocia) poprzez rozwój małej i średniej przedsi ębiorczo ści,

- stymulowanie rozwoju bazy turystycznej, w tym równie ż rozwoju agroturystyki,

- powi ększenie atrakcyjno ści turystycznej i rekreacyjnej gminy,

- unowocze śnienie rolnictwa wraz z reform ą obsługi rolników,

- pomoc w procesie przekwalifikowania osób utrzymuj ących si ę z rolnictwa na zawody pozarolnicze.

VI. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE ZE STANU PRAWNEGO GRUNTÓW W strukturze własno ściowej 9 dominuj ą grunty osób fizycznych (11250 ha tj. 77,8% ogólnej powierzchni gminy). Du ży udział posiadaj ą grunty Skarbu Pa ństwa (2840 ha tj. 19,6%), a w nich grunty w zarz ądzie Pa ństwowego Gospodarstwa Le śnego Lasy Pa ństwowe (2675 ha tj. 18,5%). W skład gminnego zasobu nieruchomo ści (z wył ączeniem gruntów przekazanych w trwały zarz ąd) wchodzi 227 ha, w tym: 26 ha to u żytki rolne, 195 ha grunty zabudowane i zurbanizowane (w tym 193 ha pod drogami) i 5 ha lasy. Grunty powiatów (drogi powiatowe) zajmuj ą powierzchni ę 68 ha.

VII. WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH 1.Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie przyrody Cenne zasoby przyrodnicze wyst ępuj ące na terenie gminy Stoczek obj ęte zostały formami prawnej ochrony przyrody. Na terenie gminy Stoczek powołano dotychczas 4 formy prawnej ochrony przyrody: 1 ) rezerwat przyrody, 2 ) park krajobrazowy z otulin ą, 3 ) użytki ekologiczne, 4 ) pomniki przyrody. 1.1. Rezerwaty przyrody Na terenie gminy Stoczek wydzielono jeden rezerwat przyrody „ Moczydło” , który zaliczany jest do rezerwatu faunistycznego. Zajmuj ę on powierzchni ę 58,08 ha. Rezerwat „Moczydło” został utworzony na podstawie Zarz ądzenia MO ŚZNiL z dnia 9.10.1991 (MP nr

9 Według wykazu gruntów na dzie ń 01.01.2009 roku 52

8, poz. 273) w celu ochrony śródle śnego jeziorka zasiedlanego przez szereg gatunków ptaków wodnych oraz płazów. 1.2. Park Krajobrazowy W obr ębie gminy Stoczek Nadbu żański Park Krajobrazowy wraz z otulin ą zajmuje północn ą i wschodni ą cz ęść o powierzchni 12050 ha tj. około 80 % powierzchni gminy. Nadbu żański Park Krajobrazowy jest utworzony w dolnym biegu rzeki Bug. Jest to jeden z najpi ękniejszych i najwi ększych parków krajobrazowych w Polsce. Bogata i zróżnicowana flora liczy około 800 gatunków podlegaj ących ochronie cz ęś ciowej oraz 118 zaliczanych do rzadkich. Szczególnie cenne miejsca w parku obj ęte s ą ochron ą rezerwatow ą. Dla Parku i otuliny obowi ązuj ą zakazy i nakazy okre ślone w Rozporz ądzeniu nr 20 Wojewody Mazowieckiego z dnia 8 sierpnia 2006r w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 172, poz. 6757) oraz Rozporz ądzeniu nr 2 Wojewody Mazowieckiego z dnia 31 stycznia 2007r zmieniaj ącego rozporz ądzenie w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 35, poz. 698). 1.3. Użytki ekologiczne Rozporz ądzeniem nr 75 Wojewody Mazowieckiego z dnia 22 maja 2000 r. (Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego Nr 55 z dnia 26 maja 2000 r.) utworzono 2 u żytki ekologiczne we wsiach Polkowo i Miednik. Rozporz ądzeniem nr 16 Wojewody Mazowieckiego z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie u żytków ekologicznych (Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego Nr 64, z dnia 10 marca 2002 r.) utworzono 6 u żytków – cztery we wsi Kazimierzów i dwa we wsi Kaw ęczyn. 1.4. Pomniki przyrody Pomniki przyrody to pojedyncze twory przyrody o żywionej i nieo żywionej lub ich skupiska o szczególnej warto ści przyrodniczej, naukowej, kulturowej i historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, wyró żniaj ącymi je w śród innych tworów. Na terenie gminy Stoczek utworzono dotychczas 38 pomników przyrody. Wykaz pomników przyrody jest zamieszczony w rozdziale III pkt. 11.1.4. Pomniki przyrody podlegaj ą konserwacji w ramach działa ń podejmowanych przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. 2.Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie zabytków Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków 1) Ko ściół par. pw. św. Stanisława BM w Stoczku, mur., 1895 – 1897 r., nr rej. zab. 350 z

53

dn. 31.11.1983 r. 2) Dom nr 13 w Gajówce Wschodniej, drewn., 1865 r., nr rej. zab. 393 z dn. 23.07.1987 r. 3) Pomnik upami ętniaj ący odzyskanie niepodległo ści w Hucie Gruszczyno, kamie ń, 1928 r., nr rej. zab.669/10 z dn. 12.07.2010 r. 3.Obszary chronione na podstawie przepisów o ochronie gruntów rolnych i le śnych i na podstawie przepisów o lasach Grunty rolne klas bonitacyjnych od I do III podlegaj ą ochronie przed przeznaczeniem ich na cele nierolnicze. Obszar gminy Stoczek w przewa żaj ącej wi ększo ści pokrywaj ą grunty rolne zaliczane do V, VI, VIz klas bonitacyjnych (około 76% ogólnej powierzchni gruntów rolnych). Grunty klasy III zajmuj ą niewielkie fragmenty terenu gminy. Gleby organiczne (tzn. gleby mułowe, torfowe, murszowe i niektóre murszowe) s ą szczególnie chronione. Na terenie gminy Stoczek znajduj ą si ę one głównie w dolinie rzeki Ugoszcz. Na terenie gminy Stoczek wyst ępuj ą lasy szczególnie chronione tj. glebochronne i wodochronne.Lasy glebochronne, które chroni ą gleb ę przed zmywaniem lub wyjałowieniem znajduj ą si ę w północno-wschodniej cz ęś ci gminy na terenie zarz ądzanym przez PGL Nadle śnictwo Łochów oraz w granicach Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego. Lasy wodochronne znajduj ą si ę w północno-wschodniej oraz wschodniej cz ęś ci gminy i chroni ą zasoby wód powierzchniowych i podziemnych. 4.Obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów o ochronie wód Wokół uj ęć wód podziemnych słu żą cych do zbiorowego zaopatrywania ludno ści w wod ę do picia i potrzeb gospodarstw domowych oraz do produkcji artykułów żywno ściowych i farmaceutycznych istnieje, zgodnie z Rozporz ądzeniem MO ŚZNiL z 5 listopada 1991 r., obowi ązek ustanawiania stref ochronnych. Składaj ą si ę one z terenów ochrony bezpo średniej (przy studniach wierconych – od 8 do 10 m licz ąc od zarysu budowli i urz ądze ń służą cych do poboru wody), oraz terenów ochrony po średniej. Na terenach ochrony zabronione jest użytkowanie gruntów do celów nie zwi ązanych z eksploatacj ą uj ęcia wody. Na terenach ochrony po średniej mog ą by ć zabronione pewne czynno ści i roboty, powoduj ące zmniejszenie przydatno ści ujmowanej wody lub ograniczenie wydajno ści uj ęcia. W przypadkach uzasadnionych warunkami hydrogeologicznymi mo żna odst ąpi ć od wyznaczania terenów ochrony po średniej. Wszystkie uj ęcia wody, które dostarczaj ą wod ę pitn ą do wodoci ągów gminnych maj ą wyznaczon ą stref ę ochrony bezpo średniej uj ęcia. Na terenie gminy Stoczek żadne z dwóch uj ęć wody nie posiada wyznaczonej strefy ochrony po średniej.

54

VIII. ZAGRO ŻENIA BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA Siedziby i zarz ądy instytucji odpowiedzialnych za bezpiecze ństwo ludno ści i mienia znajduj ąc si ę na terenie gminy. S ą to Komenda Policji z siedzib ą w Stoczku oraz, z zakresu ochrony przeciwpo żarowej, 5 jednostek Ochotniczej Stra ży Po żarnej, z których jedna poł ączona jest z ogólnokrajowym systemem ratowania. Wi ększe jednostki odpowiedzialne za bezpiecze ństwo mieszka ńców tj. Komenda Powiatowa Policji oraz jednostka Państwowej Stra ży Po żarnej zlokalizowane s ą w W ęgrowie. Generalnie życie na terenie gminy jest bezpieczne. Nie wyst ępuj ą obiekty, które s ą szkodliwe dla zdrowia ludzi i środowiska.

IX.UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z POTRZEB I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY Potrzeby i mo żliwo ści rozwoju gminy zostały przedstawione w „Planie Rozwoju Lokalnego gminy Stoczek” wykonanego w 2004 r. przez Instytut Bada ń Systemowych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie pod redakcj ą Krzysztofa S. Cichockiego. Plan Rozwoju Lokalnego gminy Stoczek został opracowany zgodnie ze Strategi ą Rozwoju Gminy Stoczek, Strategi ą Rozwoju Województwa Mazowieckiego, Strategi ą Rozwoju Powiatu Węgrowskiego oraz Narodowym Planem Rozwoju. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego uchwalony uchwał ą Nr 65/2004 sejmiku województwa mazowieckiego z dnia 7 czerwca 2004 r. nie wskazuje żadnych zada ń rz ądowych na terenie gminy Stoczek. Powiat w ęgrowski wraz z powiatami sokołowskim, łosickim, cz ęś ci ą powiatu ostrowskiego i siedleckiego zaliczony został w planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego do obszaru nadbu żańskiego – jednego z czterech obszarów o niskiej zdolno ści wykorzystania endogenicznych (wewn ętrznych) czynników rozwoju. Obszary te charakteryzuj ą si ę kumulacj ą negatywnych cech przestrzeni geograficzno- ekonomicznej (peryferyjne poło żenie w stosunku do Warszawy, niska jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej, narastaj ące bezrobocie, niski poziom aktywno ści gospodarczej poza rolnictwem, bardzo niska opłacalno ść produkcji rolnej, post ępuj ące ubo żenie coraz wi ększej liczby mieszka ńców, niskie kwalifikacje mieszka ńców i bariery w ich podnoszeniu, ujemne saldo migracji i nadmierne starzenie si ę ludno ści). Głównymi problemami tego obszaru s ą: − deformacja struktury demograficznej, − niski poziom sektora usług rynkowych,

55

− średni poziom infrastruktury technicznej, − nie w pełni wykorzystanie, dla potrzeb turystyki, wysokich walorów przyrodniczych. Korzystnymi cechami obszaru s ą: − wysokie walory przyrodnicze, − dobra lokalnie jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej i korzystna struktura agrarna indywidualnych gospodarstw, − dobrze rozwini ęty przemysł spo żywczy. Poszczególne powiaty, a w nich gminy ró żni ą si ę rodzajem i skal ą wyst ępuj ących w nich problemów. Gmina Stoczek osi ąga relatywnie dobr ą pozycj ę w tak okre ślonym obszarze problemowy, poniewa ż:

− ma dobre zewn ętrzne i wewn ętrzne poł ączenia komunikacyjne,

− średni poziom rozwoju infrastruktury technicznej (za wyj ątkiem kanalizacji i zaopatrzenia w gaz),

− do ść dobry poziom usług rynkowych i usług publicznych, szczególnie o światy,

− dobry teren do lokalizacji zabudowy letniskowej. Od pozostałych gmin odró żnia gmin ę Stoczek brak przemysłu i do ść niska jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej – co stanowi podstawowy problem rozwoju gminy. Główne potrzeby dotycz ące rozwoju Gminy to: − zwi ększenie zagospodarowania turystyczno-rekreacyjnego gminy Stoczek posiadaj ącej walory przyrodnicze wyró żniające si ę na tle województwa mazowieckiego; w śród tych walorów najwa żniejsze to: – poło żenie znacznej cz ęś ci obszaru gminy w NPK i jego otulinie, – du ża powierzchnia lasów przydatnych do rekreacji i turystyki, – wyst ępowanie miejsc historycznych i obiektów zabytkowych podnosz ących atrakcyjno ść turystyczn ą gminy, − umo żliwienie rozwoju małych i średnich przedsi ębiorstw o nieuci ąż liwej produkcji lub usługach, − wspieranie rozwoju gospodarstw agroturystycznych ze wzgl ędu na słaby poziom gospodarki rolnej wykraj ący głównie z niskich klas gleb oraz rozdrobnienia gospodarstw rolnych, − utworzenie zbiorników wodnych, − rozbudowa obiektów i urz ądze ń infrastruktury technicznej, głównie kanalizacji sanitarnej, − budowa obiektów sportowych i kulturowych.

56

Ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania gmina Stoczek posiada mo żliwo ści rozwoju, które wynikaj ą z: 1. Dogodnych poł ącze ń komunikacyjnych (drogowe i kolejowe) z regionem i krajem. 2. Dobrze rozwini ętej sieci dróg powiatowych i gminnych. 3. Znacznego udziału ponadlokalnych obszarów o du żych warto ściach przyrodniczych, pełni ących funkcje ekologiczne, krajobrazowe i rekreacyjno-wypoczynkowe oraz wyst ępowanie obszarów le śnych i rzadkich gatunków ssaków, ptaków i owadów. 4. Usytuowania gminy na terenie Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego warunkuj ące znaczne mo żliwo ści rozwoju funkcji rekreacyjnych. 5. Wysokiego poziomu ochrony środowiska oraz dobrze funkcjonuj ącej gospodarki odpadami stałymi. 6. Dobrego stopnia zaspokajania potrzeb w zakresie szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego. 7. Zasobów siły roboczej o zró żnicowanych kwalifikacjach. 8. Zasobów atrakcyjnych terenów pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne, rekreacyjne oraz bazy dla agroturystyki. 9. Wysokiego wska źnika wyposa żenia w system zbiorowego zaopatrzenia w wod ę na obszarze całej gminy. 10. Dobrego poziomu zagospodarowania gruntów rolnych i wspieranie specjalistycznej produkcji rolnej oraz mo żliwo ści rozwoju produkcji rolnej metodami ekologicznymi. 11. Dobrej dost ępno ści telekomunikacyjnej. 12. Wolnych terenów pod inwestycje. 13. Zabytków prawnie chronionych.

IX. WYST ĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH Na terenie gminy Stoczek obszary naturalnych zagro żeń geologicznych nie wyst ępuj ą.

XI.WYST ĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH N terenie gminy Stoczek udokumentowanym zło żem kopaliny jest zło że piasków kwarcowych „Paplin-Borzychy” o zasobach zbilansowanych wynosz ących 2010 tys. m 3. Zło że znajduje si ę w północno-wschodniej cz ęś ci gminy. Poło żenie zło ża w otulinie NPK oraz rosn ący las uniemo żliwia jego eksploatacj ę.

57

XII.WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNCYH Na terenie gminy Stoczek tereny górnicze wyznaczone na podstawie przepisów odr ębnych nie wyst ępuj ą.

XIII.STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ W TYM STOPNIA UPORZ ĄDKOWANIA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ, ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMI 1.Komunikacja 1.1. System transportowy gminy, a w szczególno ści system drogowy jest podstawowym krwiobiegiem, umo żliwiaj ącym jej funkcjonowanie. Transport kolejowy, ze względu na obrze żny przebieg zelektryfikowanej linii kolejowej Warszawa – Białystok, nie odgrywa du żej roli w obsłudze gminy. 1.2. Powi ązania zewn ętrzne gminy Powi ązania zewn ętrzne gminy realizuj ą drogi powiatowe w powi ązaniu z obrze żnie przebiegaj ącą drog ą krajow ą nr 50 Ostrów Maz. – Brok – Łochów. Wiod ącą funkcj ę w powi ązaniach zewn ętrznych pełni ą: - droga powiatowa 4207W Paplin – Stoczek – Sadowne, - droga powiatowa 4208W Zagrodniki – Topór , - droga powiatowa 4211W Majdan – Wieliczna , - droga powiatowa 4212W Stoczek – Kołodzi ąż , - droga powiatowa 4214W Łochów – Twarogi – Gruszczyno, - droga powiatowa 4216W Stoczek – Wrotnów. 1.3. Analiza funkcjonalno – techniczna 1.3.1. Układ drogowy Droga krajowa − przez pn-zach. fragment gminy przebiega odcinek drogi krajowej nr 50 Ostrów Maz. – Brok – Łochów. Ma nawierzchni ę asfaltow ą. Jej długo ść na terenie gminy wynosi 1,4 km, mimo obrze żnego przebiegu w stosunku do obszaru gminy ma do ść istotne znaczenie dla powi ąza ń zewn ętrznych przez poł ączenia z drogami powiatowymi. Drogi powiatowe − droga powiatowa 4207W Paplin – Stoczek – Sadowne realizuj ąca powi ązania z drog ą krajow ą nr 50 Ostrów Maz. – Brok – Łochów (na terenie gminy Sadowne), drog ą krajow ą nr 62 W ęgrów – Łochów (na terenie gminy Korytnica), ze stacj ą PKP Sadowne, z gminami Sadowne i Korytnica oraz powi ązania wewn ętrzne na kierunku

58

północ – południe. Na całej długo ści (15km) ma nawierzchni ę bitumiczn ą o szeroko ści 5,5m. - droga powiatowa 4208W Zagrodniki – Topór – do drogi 36108 realizuj ąca powi ązania z drog ą krajow ą nr 50 Ostrów Maz. – Brok – Łochów, z przystankiem osobowym Topór oraz wewn ętrzne w pn.-zach. cz ęś ci gminy. Ma nawierzchni ę bitumiczn ą o szeroko ści 5,5m na całej długo ści 5,0km. - droga powiatowa 4209W Ogrodniki – Grabowiec realizuj ąca powi ązania z północn ą cz ęś ci ą gminy Łochów oraz wewn ętrzne w pn.-zach. cz ęś ci gminy. Ma nawierzchni ę bitumiczn ą o szeroko ści 5,5m na całej długo ści 2,7km. - droga powiatowa 4210W Kamionna – Baczki – Stoczek realizuj ąca powi ązania wewn ętrzne w zachodniej cz ęś ci gminy. Powinna równie ż realizowa ć powi ązania ze wschodnim rejonem gm. Łochów, ale na tym odcinku ma nawierzchni ę gruntow ą o długo ści 0,7km. Na odcinku o długo ści 6,4km ma nawierzchni ę bitumiczn ą o szeroko ści 5,5m. - droga powiatowa 4211W Majdan – Wieliczna realizuj ąca powi ązania z miejscowo ściami Ostrówek i Majdan na terenie gm. Łochów. Ma nawierzchni ę bitumiczn ą o szeroko ści 5,0m na całej długo ści 1,1km. - droga powiatowa 4212W Stoczek – Kołodzi ąż realizuj ąca powi ązania z pd.-wsch. cz ęś ci ą gminy Sadowne oraz wewn ętrzne w pn.-wsch. cz ęś ci gminy Stoczek. Ma nawierzchni ę bitumiczn ą o szeroko ści 5,0m na długo ści 7,5km. - droga powiatowa 4213W Baczki – Kamionna – Drgicz realizuj ąca powi ązania w pd.- zach. cz ęś ci gminy i z pd.-wsch. cz ęś ci ą gminy Łochów. Ma nawierzchni ę asfaltow ą o szeroko ści 5,0m na długo ści 3,6km. - droga powiatowa 4214W Łochów – Twarogi - Gruszczyno realizuj ąca powi ązania wewn ętrzne w południowej cz ęś ci gminy. Powinna równie ż realizowa ć powi ązania z południowym rejonem gm. Łochów, ale na tym odcinku ma nawierzchni ę żwirow ą. Ogólna długo ść drogi 6,8km z czego 2,8 ma nawierzchni ę żwirow ą a 4,0km bitumiczn ą o szeroko ści 5,4m. - droga powiatowa 4215W Stara Wie ś – Huta Gruszczyno realizuj ąca powi ązania z południow ą cz ęś ci ą gminy Liw i powi ązania wewn ętrzne w południowej cz ęś ci gminy. Ma nawierzchni ę żwirow ą o szeroko ści 5,0m na długo ści 0,9km i gruntow ą na długo ści 1,9km - droga powiatowa 4216W Stoczek – Wrotnów realizuj ąca powi ązania z zach. cz ęś ci ą gminy Miedzna i powi ązania wewn ętrzne we wschodniej i centralnej cz ęś ci gminy. Ma nawierzchni ę bitumiczn ą o szerokości 5,0m na długo ści 6,8km.

59

Wszystkie w/w drogi powiatowe oprócz wymienionych funkcji prowadz ą bezpo średni ą obsług ę przyległego zagospodarowania. Na terenie wi ększych miejscowo ści pełni ą funkcje uliczne. Drogi gminne Zgodnie z Uchwał ą nr 1994/306/06 Zarz ądu Województwa Mazowieckiego z dn. 12.09.2006 zał. nr 7 na terenie gminy Stoczek nadano numery drogom gminnym – od nr 420701W do nr 420782W. Wykaz dróg gminnych stanowi zał ącznik nr 1. Drogi gminne realizuj ą powi ązania zewn ętrzne bliskiego zasi ęgu, wewn ątrzgminne oraz obsługuj ą przyległe zagospodarowanie. Wi ększo ść dróg gminnych posiada nawierzchni ę gruntow ą oraz niewielkie szeroko ści w liniach rozgraniczaj ących (4-6m). Tylko 15 dróg gminnych posiada nawierzchni ę bitumiczn ą, 2 drogi nawierzchni ę z kostki betonowej i 12 nawierzchni ę żwirow ą. Pozostałe drogi maj ą nawierzchni ę gruntow ą, w zwi ązku z czym nie spełniaj ą przypisanej im funkcji.

60

61

62

63

1.3.2.Komunikacja publiczna Ze wzgl ędu na obrze żny przebieg linii kolejowej Warszawa – Białystok komunikacja kolejowa nie odgrywa du żej roli w obsłudze gminy. Na pn.-zach. kra ńcach gminy znajduje si ę przystanek Topór. Komunikacja autobusowa realizuje powi ązania z s ąsiednimi gminami, z najbli ższymi miastami (Łochów, W ęgrów) a tak że z o środkiem wojewódzkim. Prywatne linie autobusowe realizuj ą powi ązania pomi ędzy gmin ą a Warszaw ą. 1.3.2. Zaplecze techniczne Na terenie gminy istnieje stacja paliw w miejscowo ści Stoczek. Usługi w zakresie obsługi pojazdów realizuj ą prywatne warsztaty. 1.4. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu wyposa żenia gminy w infrastruktur ę komunikacyjn ą Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu wyposa żenia gminy w infrastruktur ę komunikacyjn ą mo żna okre śli ć nast ępuj ąco: 1) podstawowy układ dróg krajowych i powiatowych nie wymaga rozbudowy; 2) zasadniczym problemem do rozwi ązania jest poprawa stanu technicznego poprzez: - wybudowanie nawierzchni bitumicznej na drogach o nawierzchni gruntowej i gruntowej ulepszonej; - modernizacj ę wi ększo ści dróg powiatowych obejmuj ącą: wzmocnienie nawierzchni, korekt ę skrzy żowa ń i łuków, budow ę chodników w terenach zabudowanych, udro żnienie rowów i przepustów; 3) sie ć dróg gminnych wymaga: - przeanalizowania funkcji poszczególnych dróg oraz ich powi ąza ń; - wybudowania nawierzchni bitumicznej lub betonowej na drogach o nawierzchni żwirowej i gruntowej; - stworzenia mo żliwo ści do poszerzenia pasów drogowych do normatywnych; 4) komunikacja publiczna (zbiorowa): - w miar ę rozwoju sieci drogowej rozbudowa ć sie ć uzasadnionych ekonomicznie poł ącze ń autobusowych; 5) zaplecze techniczne: - zakłada si ę rozwój sieci niewielkich obiektów obsługi technicznej pojazdów.

64

2.Infrastruktura sanitarna 2.1. Zaopatrzenie w wod ę System zaopatrzenia w wod ę gminy Stoczek oparty jest na czterech stacjach ujmowania i uzdatniania wody zlokalizowanych w: − Stoczku gmina Stoczek – uj ęcie z dwóch studni gł ębinowych, − Starych Lipkach gmina Stoczek – uj ęcie wody z dwóch studni gł ębinowych, − Ostrówku gmina Łochów, − To ńczy . Obecnie prawie 100 % mieszka ńców gminy korzysta z wodoci ągów zbiorowych: − „Stoczek” obejmuj ący wsie: Stoczek, Gajówk ę Wschodni ą i Drgicz, Gajówka Zachodnia, − „Stare Lipki” obejmuj ący wsie: Stare Lipki, Brzózka, Mrozowa Wola, Polkowo i Nowe Lipki, − „Ostrówek” obejmuj ący wsie: Topór, Grabowiec, Wieliczna, Zgrzebichy i Marianów, − „To ńcza” obejmuj ący wsie: Gruszczyno, Huta Gruszczyno, Żulin, Grygrów, Kalaty, Majdan, Błotki, Kazimierzów, Kał ęczyn, Miednik i Kozołupy. Długo ść sieci rozdzielczej według stanu na koniec 2008 roku wynosiła 140,6 km, a liczba przył ączy 1765. Ze zbiorczej sieci wodoci ągowej korzystało 4580 osób tj. 88,6 % mieszka ńców gminy. Zu życie wody z wodoci ągów w 2008 roku wynosiło 26,1 m 3 w przeliczeniu na 1 odbiorc ę, a 23,2 m 3 w przeliczeniu na 1 mieszka ńca. Na terenach poza zwart ą zabudow ą wsi mieszka ńcy korzystaj ą ze studni indywidualnych – głównie kopanych. Uj ęcia wód w miejscowo ści Stoczek i Stare Lipki nie posiadaj ą ustanowionej strefy ochrony bezpo średniej i po średniej. 2.2. Odprowadzanie ścieków W miejscowo ści Stoczek funkcjonuje gminna oczyszczalnia ścieków. Długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej na koniec 2008 roku wynosiła 18,5 km, liczba poł ącze ń do sieci 273, a liczba korzystaj ących 775 osób tj. 15% mieszka ńców gminy. System kanalizacyjny obejmuje wsie: Stoczek, Stare Lipki (w trakcie realizacji) i Gajówk ę Wschodni ą. W perspektywie planuje si ę skanalizowanie wsi Drgicz. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Ugoszcz poło żona w zlewni rzeki Bug. 2.3. Gospodarka odpadami stałymi Odpady komunalne powstaj ące na terenie gminy s ą zbierane i wywo żone na mi ędzygminne wysypisko odpadów komunalnych w miejscowości Gajówka Zachodnia wspólne z gmin ą Sadowne. Odpady z gospodarstw domowych gromadzone s ą w typowych

65 workach, a z obiektów u żyteczno ści publicznej w kontenerach. Stosowana jest ich cz ęś ciowa segregacja. Za unieszkodliwianie odpadów przemysłowych odpowiadaj ą ich wytwórcy. 2.4. Zaopatrzenie w ciepło Ogrzewanie budynków realizowane jest indywidualnie ze źródeł ciepła głównie na paliwo stałe. Ze wzgl ędu na poło żenie gminy w obszarze funkcjonalnym Zielone Płuca Polski, którego szczególnym atutem jest czyste powietrze oraz w Nadbu żańskim Parku Krajobrazowym z otulin ą istnieje potrzeba stosowania paliw mniej uci ąż liwych dla środowiska - gazu ziemnego i oleju opałowego. Teren gminy nie jest jednak zgazyfikowany, mimo że istnieje mo żliwo ść doprowadzenia gazoci ągu wysokiego ci śnienia do Stoczka poprzez przewidywane w koncepcjach gazyfikacji odgał ęzienie od magistrali 0700 Kobry ń - Warszawa. Warunkiem stawianym przez dystrybutora sieci jest jednak opłacalno ść ekonomiczna, której osi ągni ęcie, w chwili obecnej, jest niemo żliwe. 3. Elektroenergetyka 3.1.Powi ązania zewn ętrzne Przez teren gminy Stoczek przebiega kilka linii elektroenergetycznych realizuj ących infrastrukturalne poł ączenia zewn ętrzne tej gminy z gminami s ąsiednimi Pracuj ą one w systemie sieci dystrybucyjnych stanowi ących własno ść PGE Dystrybucja S.A. Oddział Warszawa. S ą to: a) tranzytowa, jednotorowa linia wysokiego napi ęcia 110 kV Ostroł ęka - Małkinia – Węgrów – Sokołów Podlaski – Siedlce, b) sie ć czterech dystrybucyjnych, magistralnych linii średniego napi ęcia 15 kV dostarczaj ących energi ę elektryczn ą na teren gminy Stoczek ze stacji 110/15 kV w Węgrowie i Łochowie. 3.1.1 Tranzytowa linia 110 kV Linia ma bardzo du że znaczenie w systemie zasilania kilku wschodnich powiatów województwa mazowieckiego, dostarcza bowiem energi ę elektryczn ą z elektrowni w Ostroł ęce do kilku stacji 110/15 kV, mi ędzy innymi w W ęgrowie. W Siedlcach linia łączy si ę z liniami 110 kV biegn ącymi z elektrowni w Kozienicach i stacji 400/220/110 kV w Miłosnej k. Warszawy tworz ąc pier ścieniowy system sieci dystrybucyjnych wysokiego napi ęcia 110 kV. Omawiana linia 110 kV jest w dobrym stanie technicznym na odcinku od W ęgrowa do Ostroł ęki, poddano j ą bowiem modernizacji wymieniaj ąc przewody na AFL 240 mm 2 i słupy na podwy ższone słupy kratowe, natomiast wymaga modernizacji na odcinku W ęgrów- Sokołów Podlaski.

66

Na terenie gminy Stoczek linia biegnie terenami rolnymi i le śnymi w du żej odległo ści od obszarów zwartej zabudowy, tym niemniej lokalizacja w jej pobli żu obiektów kubaturowych odpowiada ć musi ustaleniom zawartym w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003r. (Dz. U. Nr 192 poz. 1882 i 1883), które okre śla dopuszczalne poziomy pól elektrycznych i magnetycznych w środowisku, zró żnicowane dla terenów pod zabudow ę mieszkaniow ą i dla innych miejsc dost ępnych dla ludno ści. Ze wzgl ędu na skomplikowany sposób ustalania bezpiecznych odległo ści od linii 110 kV, budowanych na ró żnych słupach, według ró żnych katalogów, przyjmuje si ę w oparciu o obliczenia, że bezpieczn ą odległo ści ą budynków mieszkalnych od skrajnych przewodów linii napowietrznych jest 14,5 m (ok. 19 m od osi linii). Lokalizacja obiektów mieszkalnych w odległo ściach mniejszych ni ż wy żej podane jest mo żliwa, jednak ka żdorazowo musi by ć poprzedzona procedur ą pomiarow ą okre ślon ą w wymienionym na wstępie Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska. 3.1.2 Zasilanie gminy energi ą elektryczn ą średniego napi ęcia 15 kV Gmina Stoczek nie posiadaj ąc na swym terenie źródła energii SN 15 kV, zasilana jest w podstawowym układzie pracy linii SN ze stacji 110/15 kV zlokalizowanych w Baczkach (stacja o nazwie „Łochów”) i w W ęgrowie. W pewnych przypadkach awarii lub konserwacji linii SN 15 kV zasilanych ze stacji zasilania podstawowego, cz ęść gminy Stoczek zasilona by ć mo że by ć przej ściowo ze stacji 110/15 kV w Małkini. Stacje w Baczkach i w W ęgrowie posiadaj ą po dwa transformatory 110/15 kV o mocach po 16 MVA, które według informacji PGE Dystrybucja maj ą jeszcze odpowiednie zapasy mocy, natomiast pewnym problemem jest zbyt du ża odległo ść od stacji 110/15 kV w Małkini – rozwi ązaniem b ędzie w przyszło ści budowa nowej stacji w gminie Kosów Lacki. Najwi ększe znaczenie w zasilaniu gminy Stoczek ma obecnie stacja110/15 kV w Baczkach, która w podstawowym układzie poł ącze ń zasila ok. 80% wiejskich stacji transformatorowych 15/0,4 kV. Pozostałe 20% przypada na stacj ę 110/15 kV w W ęgrowie 3.1.3 System magistralnych linii SN 15 kV W podstawowym zasilaniu gminy Stoczek udział bior ą cztery magistralne linie SN 15 kV, przy czym trzon tylko jednej linii przebiega przez tereny gminy, natomiast pozostałe magistrale zasilaj ą cz ęść pracuj ących w gminie stacji trafo 15/0,4 kV za pomoc ą promieniowych linii odgał ęź nych lub pier ścieniowych poł ącze ń mi ędzymagistralnych, a trzony linii głównych biegn ą przez tereny gmin s ąsiednich. Trzony linii magistralnych i powi ązania mi ędzymagistralne wyposa żone s ą w odł ączniki realizuj ące stałe podziały zasilania, które wraz z odł ącznikami sekcyjnymi umo żliwiaj ą w

67 stanach awaryjnych i przy czynno ściach konserwacyjnych przeł ączanie zasilania z podstawowego na rezerwowe. Linia Łochów – Orzełek - Małkinia Ma najwi ększe znaczenie w systemie zasilania gminy Stoczek, bowiem w podstawowym układzie poł ącze ń zasila około 59% pracuj ących w tej gminie wiejskich stacji 15/0,4 kV. Trzon linii od stacji 110/15 kV do wsi Mrozowa Wola jest w dobrym stanie technicznym, po modernizacji i przebudowie na przewody AFL 70 mm 2 . Modernizacji wymaga odcinek linii wykonany przewodami AFL 35 mm 2 - od wsi Mrozowa Wola do wsi Sokółka w gminie Sadowne. Oprócz rezerwowego zasilania ze stacji 110/15 kV w Małkini, linia mo że by ć zasilana okr ęż nie ze stacji w Łochowie za po średnictwem magistrali Łochów- Łojki. W podstawowym układzie poł ącze ń linia zasila wsie: Brzózka, Gajówka Zachodnia, Grabowiec, Majdan, Marianów, Miednik, Mrozowa Wola, Nowe Lipki, Stare Lipki, Polkowo, Stoczek, Topór, Drgicz (cz ęść ), Wieliczna. Linia Łochów - Stara Wie ś W układzie podstawowym zasila około 22% ogółu zlokalizowanych w omawianej gminie stacji trafo 15/0,4 kV - we wsiach: Zgrzebichy, Drgicz (cz ęść ), Błotki, Majdan, Huta Gruszczyno, Gruszczyno, Grygów, Kalaty, Żulin. Trzon linii jest w dobrym stanie technicznym, ma ona mo żliwo ści awaryjnych przeł ącze ń do zasilania z magistrali Łochów-Orzełek i Węgrów-Stara Wie ś. Linia W ęgrów – Wrotnów - Małkinia Zasila kilka stacji 15/0,4 kV (około 13%) we wsiach Kozołupy, Kał ęczyn i Miednik (cz ęść ). Trzon linii na terenie Rejonu Energetycznego Sokołów jest w dobrym stanie technicznym. Linia W ęgrów - Stara Wie ś Jest przedłu żeniem linii Łochów – Stara Wie ś, które do podziału zasilania we wsi Kamienna zasilana jest ze stacji 110/15kV w W ęgrowie. W układzie podstawowym zasila tylko 4 stacje 15/0,4 kV we wsi Kaziemierzów, co stanowi tylko około 6% ogółu stacji w gminie. Linia jest w dobrym stanie technicznym Jak wynika z powy ższego zestawienia, gmina Stoczek zasilana jest systemem czterech wzajemnie rezerwuj ących si ę magistralnych linii SN 15kV, b ędących ogólnie w dobrym stanie technicznym i maj ących mo żliwo ści poł ącze ń awaryjnych z kilkoma dalszymi liniami magistralnymi. Dobrze ubezpieczone jest zasilanie gminnej wsi Stoczek, gdy ż ma ona poł ączenie z wszystkimi czterema magistralami bior ącymi udział w podstawowym i

68 rezerwowym zasilaniu gminy, jednak modernizacji wymaga powi ązanie z lini ą Łochów – Orzełek. W podsumowaniu stwierdzi ć nale ży, że wi ększa cz ęść gminy Stoczek ma w zasadzie dobre uwarunkowania rozwoju wynikaj ące z dostawy energii elektrycznej SN 15kV za pomoc ą dobrze rozbudowanego systemu magistralnych linii średniego napi ęcia. Niekorzystnie wyró żnia si ę zasilanie wsi Brzózka, Lipki Stare, Lipki Nowe, Kazimierzów, Kozołupy, Kał ęczyn, gdy ż dostawa energii SN 15 kV odbywa si ę tam z pomoc ą długich, promieniowych, linii średniego napi ęcia. 3.2 Uwarunkowania wewn ętrzne 3.2.1 Lokalne sieci dystrybucyjne Tworz ą je urz ądzenia (stacje trafo 15/0,4 kV wraz z zasilaj ącymi je odcinkami linii SN 15kV, linie niskiego napi ęcia nN 0,4 kV), których zadaniem jest zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą niskiego napi ęcia odbiorców poszczególnych wsi. W gminie Korytnica urz ądzenia lokalne to promieniowo zasilane sieci napowietrzne. W dobrym stanie technicznym s ą sieci lokalne wybudowane lub całkowicie zmodernizowane od pocz ątku lat 80-tych do chwili obecnej, zapewniaj ą bowiem dostawy energii elektrycznej niskiego napi ęcia o wła ściwych parametrach technicznych, co stanowi wa żne, pozytywne uwarunkowanie społeczno- gospodarczego rozwoju wsi, którymi w gminie Stoczek s ą: Stoczek, Mrozowa Wola, Kozołupy. Wymienione wsie posiadaj ą wystarczaj ące ilo ści stacji trafo 15/0,4 kV z transformatorami o odpowiednich zapasach mocy, linie niskiego napi ęcia maj ą w trzonach przewody o odpowiednio du żych przekrojach, odpowiednio dobrano te ż długo ści poszczególnych obwodów linii uwzgl ędniaj ąc wzrost obci ąż enia i mo żliwo ść perspektywicznego przył ączenia nowych odbiorców. Nast ępn ą grup ę stanowi ą wsie posiadaj ące sieci lokalne o zró żnicowanym stanie technicznym, cz ęść sieci – zwłaszcza linie SN 15 kV i stacje trafo 15/0,4 kV zostały zmodernizowana, natomiast linie niskiego napi ęcia wybudowane głównie w latach 60- tych i 70-tych pozostały do pó źniejszej modernizacji. Od roku 1999 do chwili obecnej istotne prace modernizacyjne sieci SN przeprowadzono w 9 wsiach, którymi były: Błotki, Brzózka, Gruszczyno, Huta Gruszczyno, Grygrów, Majdan, Nowe Lipki, Stare Lipki, Kalaty. Ł ącznie zmodernizowano lub wybudowano jako nowe 11 stacji trafo 15/0,4 kV, co istotnie poprawiło ogólny stan techniczny elektroenergetycznych sieci lokalnych gminy.

69

W 9 wsiach (Grabowiec, Kał ęczyn, Kazimierzów, Marianów, Miednik, Polkowo, Topór, Zgrzebichy, Żulin) nie prowadzono du żych prac remontowych, jednak ogólny stan techniczny sieci lokalnych pochodz ących głównie z lat 70- tych okre śli ć mo żna jako średni. Ostatni ą, nieliczn ą ju ż grup ę (Drgicz, Wieliczna) stanowi ą wsie posiadaj ące lokalne urz ądzenia elektroenergetyczne w złym stanie technicznym. Zbudowano je przed rokiem 1968 z u życiem stacji ŻH 15 i linii na słupach żelbetowych, ale przewodami o małym przekroju i o zbyt du żych długo ściach obwodów linii nN. Nie prowadzono w tych wsiach istotnych prac modernizacyjnych, wi ęc sieci s ą tam ju ż przestarzałe i wyeksploatowane. Jest to powodem wyst ępowania du żych spadków napi ęć u odbiorców zlokalizowanych na ko ńcach obwodów, wysoki jest te ż stopie ń awaryjno ści tych linii. Stacji najstarszych typu ŻH 15 pracuje w gminie Stoczek jeszcze 10 sztuk (13,5%), natomiast stacji nowych typów jest 33 sztuki (44,6%). Pozostałe 41,9% to stacje z przełomu lat 70-tych i 80-tych. Na tle średnich wska źników dla terenów wiejskich województwa mazowieckiego obsługiwanych przez PGE Dystrybucja S.A. Oddział Warszawa, stan techniczny lokalnych sieci elektroenergetycznych zasilaj ących wsie gminy Stoczek przedstawia si ę w roku 2010 nast ępuj ąco: − stan dobry - ok. 16 % wsi , w roku 1998 było ok. 16%, − stan średni - ok. 76% wsi, w roku 1998 było 40%, − stan zły - ok. 8% wsi, w roku 1998 było 44%. Nast ąpiła istotna zmiana na lepsze w ostatniej grupie wsi – przeprowadzone prace remontowe spowodowały popraw ę parametrów zasilania a ż w 36% wsi gminy Stoczek.

70

XIV.ZADANIA SŁU ŻĄ CE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH W obowi ązuj ącym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego nie przewiduje si ę zada ń dla realizacji ponadlokalnych celów publicznych.

Przewodnicz ący Rady Gminy

71

WÓJT GMINY STOCZEK

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY STOCZEK

CZ ĘŚĆ II – KIERUNKI

Zał ącznik nr 1 do uchwały Nr XXIII/151/2012 Rady Gminy w Stoczku z dnia 10.09.2012r.

WYKONAWCA Biuro Usługowe „Anihal” Sp.z o.o. 08 – 110 Siedlce, ul. Kili ńskiego 24 Zespół autorski: Maria Wróbel – główny projektant upr urb. 395/88, nr rej.OIU WA-235 Pelagia Pawlik Karol Zalewski

Siedlce - Stoczek 2012 r.

1

Spis tre ści INFORMACJE WPROWADZAJ ĄCE …………………………………………………... 5 1. Informacje formalnoprawne………………………………………………………… 5 2. Obszar opracowania …………………………………………………………………. 5 3. Podstawa prawna ……………………………………………………………………... 5 4. Dokumentacja Studium ………………………………………………………………. 6 I. CELE ROZWOJU GMINY …………………………………………………………. 7 II. FUNKCJE GMINY………………………………………………………………...... 7 III. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW …………………………………………………… 8 1. Struktura funkcjonalno przestrzenna …………………………………………………. 8 2. Kierunki zmian w przeznaczeniu terenów …………………………………………… 8 3. Główne kierunki rozwoju i przekształce ń obowi ązuj ące we wszystkich miejscowo ściach gminy ……………………………………………………………… 9 IV. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY ……………………………………………………………………...... 10 1. Ogólne zasady udost ępniania Parku do zainwestowania …………………………….. 12 2. Ustalenia w zakresie realizacji infrastruktury technicznej …………………………… 15 3. Szczegółowe zasady udost ępniania Parku do zainwestowania ………………………. 17 4. Zakres i obszary realizacji działa ń ochronnych na terenie NPK ……………………... 17 5. Zakres udost ępnienia obszaru Parku do celów naukowych, edukacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych oraz amatorskiego połowu ryb ………………………. 18 OBSZAR II i OBSZAR III – OTULINA NPK I POZOSTAŁY OBSZAR GMINY ……. 20 1. Ustalenia ogólne dla obszaru II – otuliny NPK ………………………………………. 20 2. Zasady zagospodarowania dla obszarów II i III ……………………………………… 20 V. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO …………………... 29 1. Obszary i obiekty prawnie chronione ………………………………………………… 29 2. Obszary i obiekty prognozowane do obj ęcia ochron ą prawn ą ……………………….. 32 3. Ochrona dolin rzecznych ……………………………………………………………... 33 4. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych ……………………………………. 33

2

5. Ochrona gruntów le śnych …………………………………………………………….. 34 6. Ochrona gruntów rolnych …………………………………………………………….. 34 7. Ochrona złó ż surowców naturalnych ………………………………………………… 35 8. Kierunki rozwoju obiektów wodnych słu żą cych rekreacji i retencji ………………… 35 9. Polityka przestrzenna gminy w zakresie ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego ……………………………………………………………………….. 35 VI. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ ………………………. 36 1. Obszary obj ęte ochron ą Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków …………………. 36 2. Obiekty znajduj ące si ę w gminnej ewidencji zabytków ……………………………... 36 3. Obiekty i obszary proponowane do wpisu do rejestru zabytków ……………………. 37 4. Strefy ochrony konserwatorskiej oraz warunki w poszczególnych strefach …………. 37 VII. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI ………………………………………. 39 1. Układ drogowy ………………………………………………………………………. 39 2. Komunikacja kolejowa ………………………………………………………………. 40 3. Komunikacja publiczna ……………………………………………………………… 41 4. Transport ……………………………………………………………………………... 41 5. Ście żki rowerowe …………………………………………………………………….. 41 6. Zaplecze techniczne ………………………………………………………………….. 41 VIII. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ………………. 44 1. Gospodarka wodno-ściekowa ……………………………………………………….. 45 2. Gospodarka odpadami stałymi ………………………………………………………. 46 3. Zaopatrzenie w ciepło ……………………………………………………………….. 48 4. Kierunki rozwoju elektroenergetyki …………………………………………………. 48 5. Telekomunikacja ……………………………………………………………………... 52 6. Inne kierunki rozwoju elektroenergetyki …………………………………………….. 53 IX. INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM ……… 54 X. INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM.. 54 XI. OBSZARY DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZI Ć MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LE ŚNYCH NA CELE NIEROLNICZE I NIELE ŚNE ………………………………. 54 XII. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ

3

PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ …………………………………………………. 54 1. Kształtowanie przestrzeni rolniczej ………………………………………………….. 54 2. Zalesienia …………………………………………………………………………….. 56 3. Ochrona terenów le śnych i rolnych …………………………………………………... 56 4. Gospodarka le śna …………………………………………………………………….. 56 5. Gospodarka łowiecka ………………………………………………………………… 59 XIII. OBSZARY PROBLEMOWE – OBSZARY NARA ŻONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO POWODZI I OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH …… 59 XIV. OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU KOPALINY FILAR OCHRONNY ………………………………………………… 59 XV. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH ………… 60 XVI. OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI LUB REKULTUWACJI ………………………………………………………………….. 60 XVII.GRANICE TERENÓW ZAMKNI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONY …………... 60 XVIII. UZASADNIENIE ZAWIERAJ ĄCE OBJA ŚNIENIA PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń ORAZ SYNTEZA USTALE Ń PROJEKTU STUDIUM……………………………………60

4

INFORMACJE WPROWADZAJ ĄCE

1. Informacje formalno-prawne Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek zostało wykonane w Biurze Usługowym "ANIHAL" Sp. z o.o. w Siedlcach na podstawie:

– uchwały Rady Gminy w Stoczku Nr XXIV/166/2009 z dnia 28 sierpnia 2009 r. o przyst ąpieniu do opracowania "Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek",

– umowy o dzieło z dnia 28.04.2010 r. zawartej pomi ędzy Gmin ą Stoczek a Biurem Usługowym " ANIHAL" Sp. z o.o. w Siedlcach. 2. Obszar opracowania Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek zostało opracowane w granicach administracyjnych z uwzgl ędnieniem obszarów s ąsiednich niezb ędnych do analizy powi ąza ń zewn ętrznych gminy. 3. Podstawa prawna Zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z pó źn. zm.), studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest dokumentem, w którym okre ślona jest polityka przestrzenna gminy, w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego. Studium sporz ądza si ę dla obszaru w granicach administracyjnych gminy. Studium nie jest aktem prawa miejscowego ale ustalenia studium s ą wi ążą ce dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych. Zakres studium w cz ęś ci tekstowej i graficznej okre śla rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. z 2004 r. Nr 118, poz. 1233). Niniejszy dokument planistyczny stanowi opracowanie ujednolicone, które w stosunku do dokumentu uchwalonego uchwał ą XXXI/164/1998 r. Rady Gminy w Stoczku z dnia 15 czerwca 1998 r. uwzgl ędnia:

– zmiany uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego, które nast ąpiły po uchwaleniu ww. studium, zarówno o charakterze lokalnym, jak i wynikaj ące z zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych okre ślonych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego,

– zmiany ustale ń co do kierunków, wska źników, zasad rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek,

5

– zmiany zakresu i formy studium wynikaj ące z wej ścia w życie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,

– przepisów odr ębnych, które weszły w życie od czasu uchwalenia Studium tj. od 1998 r., które istotny sposób wpływaj ą na ustalenia studium,

– wniosków, które zostały zło żone do studium,

– wniosków, które zostały zło żone do planów miejscowych przez przyst ąpieniem do zmiany studium. W zwi ązku z tym, że zmiany wprowadzono w wielu rozdziałach a tak że dodano rozdziały nowe nie wprowadzono w tek ście studium wyró żnienia tych zmian. Opracowany projekt studium ma form ę jednolitego i kompletnego dokumentu. 4. Dokumentacja Studium Cało ść dokumentacji obejmuje: 1. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek- cz ęść uchwalana przez Rad ę Gminy składaj ąca si ę z: 1) cz ęś ci tekstowej ustale ń studium stanowi ącej zał ącznik nr 1 do uchwały nr XXIII/151/2012 Rady Gminy w Stoczku z dnia 10.09.2012r. obejmuj ący dwie cz ęś ci: − cz ęść I uwarunkowania, − cz ęść II kierunki zagospodarowania przestrzennego, 2)cz ęś ci graficznej ustale ń studium stanowi ącej zał ącznik nr 2 do uchwały nr XXIII/151/2012 Rady Gminy w Stoczku z dnia 10.09.2012r. obejmuj ącej: ,

– rysunek w skali 1:10000 pt. "Uwarunkowania” - rysunek w skali 1:10000 pt. „Kierunki zagospodarowania przestrzennego” 2. Prognoza oddziaływania na środowisko ustale ń studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek nie podlegaj ąca uchwaleniu, składaj ąca si ę z cz ęś ci tekstowej i cz ęś ci graficznej.

6

I. CELE ROZWOJU GMINY Okre ślenie polityki przestrzennej gminy wymaga ścisłego powi ązania tej polityki z ekonomicznymi i społecznymi podstawami rozwoju gminy. Zagadnienia te analizowano w zakresie, w jakim te podstawy i kierunki wynikaj ą z uwarunkowa ń rozwoju gminy oraz w jakim wpływaj ą na kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy. Zgodnie z uchwalon ą strategi ą rozwoju gminy Stoczek do 2020 roku okre śla si ę nast ępuj ące cele rozwoju gminy: 1. Poprawa jako ści życia mieszka ńców gminy uwzgl ędniaj ąca mo żliwo ści pracy, nauki, wypoczynku i realizacji indywidualnych ambicji. 2. Wzmocnienie trendów rozwoju zrównowa żonego gminy we współpracy z NPK i gminami sąsiednimi. 3. Kreowanie nowych szans rozwoju gminy w obszarze usług turystyczno-rekreacyjnych i wykorzystania walorów geograficzno-przyrodniczych. 4. Planowy i szybki rozwój przedsi ębiorczo ści dla kreowania miejsc pracy i dochodów gminy. 5. Unowocze śnienie rolnictwa wraz z reform ą obsługi rolników. W ww. strategii zostały okre ślone działania umo żliwiaj ące realizacj ę zało żonych celów rozwoju gminy.

II. FUNKCJE GMINY 1) Funkcja podstawowa: rolnictwo oraz turystyka i rekreacja. 2) Funkcje towarzysz ące: mieszkalnictwo, usługi. Rozwój funkcji podstawowej b ędzie wi ązał si ę z restrukturyzacj ą rolnictwa i dostosowaniem do wymogów gospodarki rynkowej. O działaniach w tej dziedzinie b ędą decydowa ć nie tylko władze samorz ądowe, ale w znacznym stopniu reformy systemowe w skali ogólnokrajowej. Prawidłowe funkcjonowanie gminy zwi ązane b ędzie z mo żliwie niekonfliktowym rozwojem funkcji podstawowej i funkcji towarzysz ących, nie koliduj ącym z warunkami ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. Walory przyrodniczo-krajobrazowe gminy oraz czyste środowisko pozwalaj ą na znaczny rozwój funkcji rekreacyjnej, turystycznej i wypoczynkowej. Głównym o środkiem administracyjno-usługowym dla mieszka ńców gminy jest miejscowo ść gminna - Stoczek.

7

III. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW

1. Struktura funkcjonalno przestrzenna Dla realizacji celów, na podstawie rozpoznanych uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego oraz przyjmuj ąc za kryterium zachowania ładu przestrzennego oraz zrównowa żony rozwój, gmin ę podzielono na trzy obszary funkcjonalne o zró żnicowanych kierunkach zagospodarowania oraz ograniczeniach dla zabudowy wynikaj ących przede wszystkim z przepisów odr ębnych dotycz ących ochrony przyrody oraz ochrony środowiska. Struktur ę funkcjonalno-przestrzenn ą gminy okre ślono na podstawie:

– istniej ącego zagospodarowania terenu,

– przyrodniczych uwarunkowa ń wynikaj ących z utworzenia w północnej i wschodniej cz ęś ci gminy Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny,

– przeznaczenia terenów okre ślonych we wcze śniejszych opracowaniach planistycznych,

– tendencji demograficznych,

– potrzeb wynikaj ących z okre ślonych inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym. Wyodr ębnia si ę trzy nast ępuj ące obszary funkcjonalno-przestrzenne: OBSZAR I obszar le śno-rolno-osadniczy z dopuszczeniem rozwoju zabudowy letniskowej z ograniczeniami wyst ępowania zakazów, nakazów i ogranicze ń dla zabudowy i zagospodarowania terenu wynikaj ących z poło żenia w granicach obszar u Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego oraz ustale ń planu ochrony Parku.

OBSZAR II obszar rolno-le śno-osadniczy proponowany do rozwoju zabudowy mieszkaniowej, letniskowej, turystyki i wypoczynku, obejmuj ący środkow ą cz ęść gminy poło żony w granicach otuliny Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego.

OBSZAR III obszar rolno-osadniczy z preferowaniem rozwoju rolnictwa i obsługi rolnej oraz zabudowy o ró żnych funkcjach obejmuj ący południow ą i zachodni ą cz ęść gminy poło żony poza granicami Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny.

2. Kierunki zmian w przeznaczeniu terenów Kierunki zmian w przeznaczeniu terenów oraz sposobie ich zagospodarowania okre ślono na podstawie analiz dotycz ących:

8

– ogranicze ń dla zabudowy i zagospodarowania terenu wynikaj ących z wymogów ochrony przyrody – poło żenia około 80 % obszaru gminy w Nadbu żańskim Parku Krajobrazowym i jego otulinie, ochrony zabytków, ochrony środowiska i zdrowia ludzi,

– istniej ącego wyposa żenia gminy w obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej oraz możliwo ści jej rozwoju,

– dotychczasowego przeznaczenia terenów okre ślonego w dotychczas obowi ązuj ącym studium,

– istniej ącego zagospodarowania terenów. W zwi ązku z tym wyodr ębniono dwa kierunki zmian w przeznaczeniu terenów: 1) Tereny przeznaczone pod rozwój funkcji okre ślonych w dotychczas obowi ązuj ącym studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania obejmuj ące tereny o podobnych rodzajach zabudowy i podobnych zasadach zagospodarowania. 2) Tereny nowe przeznaczone do zainwestowania, dotychczas u żytkowane rolniczo a przeznaczone pod ró żne rodzaje zabudowy. Granice terenów przeznaczonych do zabudowy nale ży traktowa ć jako wytyczne, a ich ostateczny przebieg zostanie ustalony na etapie opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 3. Główne kierunki rozwoju i przekształce ń obowi ązuj ące we wszystkich miejscowo ściach gminy: 1) Stworzenie w miejscowo ści Stoczek przestrzeni publicznych głównie w zakresie kultury, sportu i rekreacji. 2) Odchodzenie od monofunkcyjnego modelu wsi przez dopuszczenie nowych funkcji, głównie rekreacyjnych i turystycznych, pod warunkiem, że zabudowa i zagospodarowanie terenu nie b ędzie powodowa ć dysharmonii z istniej ącym zagospodarowaniem oraz b ędzie zgodna z przepisami odr ębnymi. 3) Jako funkcje towarzysz ące i uzupełniaj ące dla nowej zabudowy wskazuje si ę usługi nieuci ąż liwe. 4) Przy realizacji nowego zainwestowania nale ży d ąż yć do nierozpraszania obiektów; w pierwszej kolejno ści nale ży uzupełnia ć istniej ące zagospodarowanie oraz lokalizowa ć zabudow ę wzdłu ż istniej ących dróg. 5) Zagospodarowanie obecnie planowanych, jak równie ż wcze śniej okre ślonych obszarów zabudowy, powinno odbywa ć si ę w sposób zapewniaj ący kompleksowo ść i koordynacj ę działa ń w zakresie obsługi komunikacyjnej i infrastrukturalnej. 6) Przed now ą zabudow ą nale ży chroni ć:

9

− doliny rzek i cieków wodnych wskazane jako lokalne i ponadlokalne poł ączenia przyrodnicze, − starorzecza, stawy i okresowo wilgotne zagł ębienia bezodpływowe, − lini ę brzegow ą lasów przez wyznaczenie w planie miejscowym strefy wolnej od zabudowy min. 12,0 m od ściany lasu, 7) Zagospodarowanie centralnych cz ęś ci wsi poprzez: − renowacj ę istniej ącej i tworzenie nowej zieleni przyulicznej, w tym szpalerów drzew, − przebudow ę skrzy żowa ń, a tak że w miar ę potrzeb, wlotów i wylotów dróg poprzez ujednolicenie struktury nawierzchni, − wprowadzenie urz ądze ń informacji turystycznej i lokalnej (np. plan wsi z jej histori ą, z układem szlaków turystycznych, obszarów chronionych i obiektów o warto ściach kulturowych, obiektów u żyteczno ści publicznej itp.), − wprowadzanie urz ądzonej zieleni towarzysz ącej i obiektów małej architektury, − wprowadzanie nowych obiektów usługowych i u żyteczno ści publicznej.

IV. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY Na terenie gminy Stoczek obszary osadnictwa tworz ą – wsie z przewag ą zabudowy zagrodowej. We wszystkich wsiach, z ró żnym nasileniem, wyst ępuj ą tendencje do pojawiania si ę zabudowy o innych funkcjach, głównie zabudowy jednorodzinnej i letniskowej. W zwi ązku z tym, badaj ąc procesy dotycz ące osadnictwa oraz obserwuj ąc w przestrzeni zjawiska dotycz ące zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, mo żna wyró żni ć nowe obszary proponowane do zabudowy oraz obszary proponowane do zabudowy stanowi ące kontynuacj ę dotychczasowych funkcji. Ilekro ć w dalszej cz ęści tekstu studium b ędzie mowa o zabudowie nale ży przez to rozumie ć taki obiekt budowlany, który jest trwale zwi ązany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomoc ą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Ilekro ć w dalszej cz ęś ci tekstu b ędzie mowa o zabudowie usługowej, produkcyjnej i przemysłowej uci ąż liwej nale ży przez to rozumie ć obiekty zaliczone do inwestycji mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, okre ślone w przepisach odr ębnych. Ilekro ć w dalszej cz ęś ci tekstu b ędzie mowa o zabudowie nieuci ąż liwej nale ży przez to rozumie ć obiekty nie zaliczone do inwestycji mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na

10

środowisko, okre ślonych w przepisach odr ębnych. Zasi ęg terenów przeznaczonych pod zabudow ę został okre ślony orientacyjnie. Dopuszcza si ę, na etapie opracowywania planów miejscowych korektę terenów przeznaczonych pod zabudow ę wynikaj ącą np. z granic własno ści. Ustala si ę, że w przypadku zmiany rozporz ądzenia Wojewody w sprawie Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego oraz u żytków ekologicznych nie ma obowi ązku przeprowadzania zmiany studium. Ustala si ę, że w przypadku zmiany zarz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa dotycz ącego istniej ącego rezerwatu „Moczydło” nie ma obowi ązku przeprowadzenia zmiany studium. Poni żej przedstawiono oznaczenia kategorii wyodr ębnionych stref i terenów w trzech obszarach funkcjonalnych, sposób ich zagospodarowania oraz zakres i charakter przekształce ń. OBSZAR I – obszar o najcenniejszych warto ściach przyrodniczo-krajobrazowych i kulturowych obj ęty Planem Ochrony Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego, który okre śla przeznaczenie i zasady zagospodarowania poszczególnych stref. W planie ochrony NPK wyodr ębniono nast ępuj ące strefy: A – STREFY OCHRONY KONSERWATORSKIEJ AIR 6 − istniej ący rezerwat „Moczydło” APR 1 − powi ększenie rezerwatu „Moczydło” AIU − istniej ące u żytki ekologiczne APU 5 − projektowany u żytek ekologiczny. B – STREFY DZIAŁA Ń OCHRONNYCH BCK – strefa ochrony czynnej kreatywnej

BCK I − strefa kształtowania zró żnicowanej struktury wiekowej, gatunkowej i przestrzennej drzewostanu. BCK II Strefa poprawy stosunków wodnych ekosystemów hydrogenicznych:

− tereny rolne i tereny le śne, na których nie dopuszcza si ę nowych zalesie ń. BCK III Strefa przeciwdziałania zmniejszaniu i fragmentacji terenów otwartych (ł ąkowych, torfowiskowych, murawowych) w wyniku samoistnej sukcesji lasu lub celowego zalesienia. BCK IV 12 i Strefa przekształce ń funkcjonalno-przestrzennych elementów krajobrazu 13 kulturowego:

11

− zabudowa jednorodzinna intensywna w miejscowo ści Mrozowa Wola − tereny zabudowy jednorodzinnej i u żyteczno ści publicznej przeznaczone na potrzeby usług z dopuszczeniem budynków rekreacji indywidualnej w miejscowo ściach Kał ęczyn , Kozołupy i Miednik.

BCS – strefa ochrony czynnej stabilizuj ącej BCS III − strefa zachowania krajobrazu le śnego, w tym du żych kompleksów le śnych BCS I A − strefa produkcji rolnej z dopuszczeniem zabudowy zagrodowej BCS II A 1 Strefa zachowania cennych warto ści kultury: − strefa zachowania zasadniczych elementów historycznego rozplanowania układu przestrzennego miejscowo ści Stare Lipki. BCS II B − strefa osadnictwa wiejskiego. BCS II A 7 − strefa zachowania cennych warto ści kultury – dom nr 13 w miejscowo ści Gajówka Wschodnia (zakaz lokalizacji obiektów budowlanych w bezpo średnim s ąsiedztwie)

1. Ogólne zasady udost ępniania Parku do zainwestowania 1.1. Ogólne zasady udost ępniania Parku do zainwestowania 1) priorytetow ą zasad ą kwalifikowania gruntów rolnych i le śnych do zmiany użytkowania (w szczególno ści zmiana przeznaczenia na cele nierolnicze i nieleśne, zalesienia, zamiana użytkowania zielonych na grunty orne) powinno by ć dąż enie do zachowania w mo żliwe najwi ększym stopniu ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej Parku, 2) budynki i budowle zwi ązane z funkcjami wymagaj ącymi zmiany przeznaczenia gruntów na nierolnicze i niele śne nale ży lokalizowa ć wył ącznie w granicach stref wyznaczonych dla tych funkcji w planie ochrony, o ile lokalizacja nie jest sprzeczna z przepisami odr ębnymi. Dopuszcza si ę inne funkcje zabudowy jako funkcj ę uzupełniaj ącą, pod warunkiem, że jej powierzchnia nie przekroczy 20 % powierzchni strefy i jej realizacja nie naruszy ustale ń planu ochrony oraz przepisów szczególnych. Dla zabudowy o funkcji uzupełniaj ącej obowi ązuj ą ustalenia wła ściwe dla tej funkcji okre ślone w planie ochrony, 3) w terenach wskazanych w studiach uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin lub w miejscowych pianach zagospodarowania przestrzennego

12

jako tereny produkcji rolnej dopuszcza si ę wył ącznie zabudow ę zwi ązan ą z gospodark ą roln ą, o ile lokalizacja nie jest sprzeczna z przepisami odr ębnymi, 4) w przypadku, gdy nie ma mo żliwo ści lokalizacji zabudowy w granicach terenów zwartej zabudowy zagrodowej, dopuszcza si ę budow ę nowych zabudowa ń zagrodowych przez rolników posiadaj ących gospodarstwa rolne o powierzchni powy żej średniej powierzchni gospodarstwa rolnego w gminie na działkach maj ących bezpo średni dost ęp do drogi publicznej w rozumieniu ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, 5) dopuszcza si ę budow ę nowych obiektów budowlanych słu żą cych gospodarce rolnej w pasie szeroko ści 100m od linii brzegów rzeki jezior i innych zbiorników wodnych w obr ębie istniej ącej zabudowy zagrodowej, 6) przy realizacji nowego zainwestowania nale ży d ąż yć do nierozpraszania obiektów; w pierwszej kolejno ści nale ży uzupełnia ć istniej ące zagospodarowanie oraz lokalizowa ć zabudow ę wzdłu ż istniej ących dróg, 7) zaleca si ę opracowanie studium architektonicznego dla obszaru Parku okre ślaj ącego katalog postulowanych rozwi ąza ń architektonicznych w odniesieniu do podstawowych rodzajów zabudowy (zagrodowa, mieszkaniowa, budynki rekreacji indywidualnej, budynki u żyteczno ści publicznej) oraz malej architektury, 8) postuluje si ę wzmo żenie nadzoru i kontroli w zakresie zachowania lub przywracania ładu przestrzennego w krajobrazie oraz stały nadzór nad przestrzeganiem dyscypliny budowlanej oraz współprac ę Dyrektora Parku z organami nadzoru budowlanego 1.2. Dla wszystkich terenów zabudowy bez wzgl ędu na rodzaj i funkcj ę zabudowy oraz dla zabudowy zagrodowej, dla których z chwil ą wej ścia w życie niniejszego rozporz ądzenia brak jest obowi ązuj ących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego , ustala si ę nast ępuj ące warunki architektoniczno-urbanistyczne budowy, rozbudowy, podnoszenia standardu u żytkowego i technicznego oraz wymiany zainwestowania: 1) zachowanie istniej ącej zabudowy realizowanej zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami z mo żliwo ści ą jej rozbudowy, podnoszenia standardu u żytkowego i technicznego oraz wymiany, 2) zachowanie historycznej zabudowy poprzez jej adaptacj ę na cele zgodne z funkcjami Parku (agroturystyczne, rekreacji indywidualnej, muzealne), 3) rewaloryzacja historycznej zabudowy drewnia nej zgodnie z zalecanym stylem budownictwa regionalnego, 4) stopniowa eliminacja substandardowych i dysharmonijnych elementów

13

zagospodarowa nia, 5) ustala si ę nieprzekraczaln ą lini ę zabudowy w odległo ści: a) minimalnej 10m od linii rozgraniczaj ącej la sy, b) maksymalnej do 100m od osi drogi publicznej w rozumieniu ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, 6) przy wykonywaniu robót budowlanych stosuje si ę formy brył charakterystyczne dla archite ktury w okre ślonych rejonach Parku, za wyj ątkiem obiektów małej architektury w tym: a) preferowana wysoko ść budynków - dwie kondygnacje naziemne, w tym u żytkowe poddasze, posadowione na fundamentach do wysoko ści 0,8 m, b) dachy minimum dwuspadowe, dwuspadowe z naczółkami b ądź mansardowe, c) dopuszcza si ę realizacj ę gara ży i budynków gospodarczych wolnostoj ących, z zastrze żeniem pkt. 7 lit. b, d) ogrodzenia a żurowe z wykluczeniem prefabrykatów betonowych, e) stosowanie kolorystyki zabudowa ń nie stanowi ącej agresywnej dominanty w krajobrazie, 7) przy wykonywaniu robót budowlanych dotycz ących budynków rekreacji indywidualnej ustala si ę: a) preferowanie budynków o drewnianej konstrukcji, b) nie dopuszcza si ę realizacji gara ży i budynków gospodarczych wolnostoj ących, c) realizacj ę ogrodze ń o prz ęsłach uniesionych co najmniej 15 cm nad powierzchnię terenu. 1.3. Ustalenia zawarte w pkt. 1 ppkt. 1.1 i 1.2 odnosz ą si ę odpowiednio do uzupełnienia zainwestowania w istniej ących granicach zwartych jednostek osadniczych realizowanego na podstawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla obszarów nie wskazanych w studium uwarunkowa ń kierunków zagospodarowania przestrzennego. 1.4. Do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w stosunku, do których podj ęto uchwał ę o przyst ąpieniu do sporz ądzania lub zmiany planu oraz zawiadomiono o terminie wyło żenia tych planów do publicznego wgl ądu, ale post ępowanie nie zostało zako ńczone przed dniem wej ścia w życie niniejszego rozporz ądzenia, stasuje si ę przepisy dotychczasowe.

14

2. Ustalenia w zakresie realizacji infrastruktury technicznej 2.1. Ustala si ę nast ępuj ące ogólne zasady w zakresie realizacji infrastruktury technicznej 1) działki budowlane oraz tereny, na których przewidywana jest budowa obiektów budow- lanych powinny by ć wyposa żone w urz ądzenia lub systemy odprowadzenia i unieszko- dliwiania ścieków bytowych odpowiednio zabezpieczaj ące środowisko gruntowo-wodne przed zanieczyszczeniem zgodnie z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy. 2) nale ży d ąż yć do optymalizacji wykorzystania istniej ących oczyszczalni ścieków. Osady ściekowe mog ą by ć wykorzystywane w celach rolniczych według odr ębnych przepisów. 3) liniowe elementy infrastruktury technicznej nale ży lokalizowa ć w wyznaczonych „korytarzach” infrastrukturalnych. 4) istniej ące linie i slupy energetyczne linii wysokiego i średniego napi ęcia zlokalizowane na obszarach otwartych nale ży wyposa żać sukcesywnie, w miar ę mo żliwo ści technicz- nych i ekonomicznych, w odpowiednie oznakowania zabezpieczaj ące przed kolizjami i przelatuj ące ptaki oraz zabezpieczenia przed wykorzystywaniem ich jako miejsca odpo- czynku przez ptaki. 5) dla projektowanych, modernizowanych i przebudowywanych sieci elektroenergetycznych zaleca si ę stosowanie linii izolowanych, a docelowo kablowych linii podziemnych. 6) nowe linie przesyłowe przekraczaj ące rzeki zaleca si ę, w miar ę mo żliwo ści, realizowa ć w systemie przecisków. 7) w ogrzewaniu budynków zaleca si ę stosowa ć proekologiczne rozwi ązania (przede wszystkim wykorzystanie niskoemisyjnych paliw, w szczególno ści drewna, gazu, oleju lekkiego), w tym niekonwencjonalne (w szczególno ści w oparciu o energi ę słoneczn ą). 8) nie dopuszcza si ę lokalizacji wiatraków i farm wiatrowych 9) zaleca si ę zmniejszenie energochłonno ści budynków słu żą cych realizacji celów publicznych poprzez wykonanie termomodernizacji tych obiektów. 10) zaleca si ę zachowanie istniej ącej sieci dróg. Dopuszcza si ę inwestycje polegaj ące na poprawie stanu technicznego istniej ących dróg oraz warunków bezpiecze ństwa ruchu. 11) umieszczanie reklam poza terenem zwartej zabudowy mo że nast ępowa ć zgodnie z obo- wi ązuj ącymi przepisami, po uzyskaniu opinii Dyrektora Parku w zakresie kolorystyki i rozmiarów planowanych reklam ustawianych jako odr ębne budowle. 12) gromadzenie, odprowadzanie i unieszkodliwianie odpadów stałych zgodnie z obowi ązu- jącymi przepisami oraz w sposób okre ślony w planach gospodarki odpadami. 13) zaleca si ę obj ęcie wszystkich mieszka ńców zorganizowan ą zbiórk ą odpadów

15

komunalnych, rozwój systemów selektywnej zbiórki odpadów, w tym odpadów opakowaniowych, wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych. 14) w gospodarstwach domowych na terenach wiejskich zaleca si ę propagowanie indywidualnych sposobów kompostowania. 15) zgodnie z ustaleniami Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami - docelow ą obsług ę w zakresie unieszkodliwiania odpadów komunalnych pełni ć b ędą regionalne zakłady go- spodarki odpadami:

a) siedlecki (dla gmin powiatów: łosickiego, siedleckiego, sokołowskiego, węgrowskiego),

b) ciechanowski (dla gmin powiatu pułtuskiego),

c) miasto stołeczne Warszawa (dla gmin powiatu wołomi ńskiego),

d) ostroł ęcki (dla gmin powiatu ostrowskiego), 16) na terenie Parku zaleca si ę stosowanie mobilnych stacji do zbiórki odpadów niebez- piecznych wydzielanych ze strumienia odpadów komunalnych. 17) zaleca si ę wyznaczenie naturalnych szlaków migracji ssaków i płazów w przeci ęciu z dro- gami publicznymi w granicach Parku, w tym zwłaszcza z drogami krajowymi nr 50, nr 62, nr 63, w celu uwzgl ędnienia tych miejsc do budowy przej ść dla zwierz ąt podczas przebu- dowy lub remontu drogi. 2.2. Ustala si ę nast ępuj ąca szczegółowe warunki realizacji infrastruktury technicznej dla obszarów zainwestowanych: l) ustala si ę wyposa żenie budynków w urz ądzenia do gromadzenia odpadów oraz organizowanie odbioru odpadów. 2) zaleca si ę rozwój selektywnej zbiórki odpadów podlegaj ących obowi ązkowi odzysku i recyklingu. 3) nie dopuszcza si ę spalania odpadów podlegających obowi ązkowi odzysku i recyklingu oraz odpadów niebezpiecznych poza instalacjami przeznaczanymi do tego celu. 4) ustala si ę likwidacj ę nieszczelnych zbiorników do gromadzenia ścieków. 5) zaleca si ę realizacj ę zbiorczych systemów odprowadzania ścieków z obszarów zwartej zabudowy. 6) w razie braku warunków realizacji sieci kanalizacyjnej w obszarach zwartej zabudowy oraz w zabudowie rozproszonej dopuszcza si ę indywidualne systemy asenizacyjne (szczelne zbiorniki na ścieki) lub indywidualne oczyszczalnie przydomowe pod warunkiem udokumentowania odpowiednich warunkach gruntowo-wodnych i terenowych.

16

7) ustala si ę realizacj ę inwestycji ograniczaj ących zanieczyszczenia azotowe pochodz ące z rolnictwa (głównie budowa płyt gnojowych i zbiorników na gnojowic ę). 3. Szczegółowe zasady udost ępniania Parku do zainwestowania 3.1. Ustala si ę nast ępuj ące szczegółowe zasady dotycz ące zainwestowania terenu Poz. Strefa Ustalenia 1. AIR 6 istniej ący rezerwat Zarz ądzenie MO ŚZNiL z dnia 9.10.1991 r. (MP nr 8, poz. „Moczydło” 273) 2. APR 1 powi ększenie istniej ącego Według ustale ń planu ochrony NPK rezerwatu ”Moczydło” 3. AIU istniej ące u żytki ekologiczne Rozporz ądzenie Nr 75 Wojewody Mazowieckiego z dnia we wsi Polkowo i we wsi Miednik 22.05.2000r. (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 55 z dnia 26.05.2000) 4. AIU istniej ący u żytek ekologiczny Rozporz ądzenie Nr 16 Wojewody Mazowieckiego z dnia 19 we wsi Kał ęczyn lutego 2002r. (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 64 z dnia 10.03.2002) 5. APU 5 projektowany u żytek Według ustale ń planu ochrony NPK ekologiczny w miejscowo ści Miednik ń 6. BCS IA Według ustale planu ochrony NPK 7. BCS IB Według ustale ń planu ochrony NPK 8. BCS IIA 1 Według ustale ń planu ochrony NPK 9. BCS IIA 1 – układy przestrzenne Według ustale ń planu ochrony NPK w Lipkach Starych 10. BCS IIA7 – dom nr 13 w Według ustale ń planu ochrony NPK miejscowo ści Gajówka Wschodnia 11. BCK I 1 Według ustale ń planu ochrony NPK 12. BCS II B Według ustale ń planu ochrony NPK strefa osadnictwa wiejskiego 13. BCS III Według ustale ń planu ochrony NPK 14. BCK II 1 Według ustale ń planu ochrony NPK 15. BCK III Według ustale ń planu ochrony NPK 16. BCK IV 12 – zabudowa Według ustale ń planu ochrony NPK jednorodzinna intensywna w miejscowo ści Mrozowa Wola (gmina Stoczek) 17. BCK IV 13 – zabudowa Według ustale ń planu ochrony NPK jednorodzinna i budynki użyteczno ści publicznej przeznaczone na potrzeby usług z dopuszczeniem budynków rekreacji indywidualnej w miejscowo ści Kał ęczyn (gmina Stoczek)

4. Zakres i obszary realizacji działa ń ochronnych na terenie NPK Przedmiot Działania ochronne Obszar obj ęty działa ń działaniami zachowanie celu 1. Zaleca si ę popraw ę stosunków wodnych zgodnie z APR 1 – Powi ększenie ochrony ustaleniami dla stref BCK II. rezerwatu „Moczydło” projektowanego 2. Ustala si ę przeciwdziałanie zmniejszaniu i fragmentacji rezerwatu terenów otwartych zgodnie z ustaleniami dla stref BCK III. przyrody 3. Uznaje si ę za konieczn ą przebudow ę drzewostanów zgodnie z Zasadami Hodowli Lasu.

17

4. Nowy operat urz ądzania lasu uwzgl ędni przeprowadzenie jedynie niezb ędnych zabiegów hodowlanych; ograniczenie ci ęć trzebie żowych, zmniejszenie rozmiaru pozyskania drzewa, w zale żno ści od warunków stosowanie r ębni zupełnej pasowej i o w ąskim pasie zr ębu b ądź r ębni przer ębowej, unikanie du żych powierzchni zr ębowych. 5. W lasach prywatnych wycink ę drzew wykonuje si ę zgodnie z art. 14a ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991 r. a lasach (Dz. U, z 2005r. Nr 45, poz. 435, Nr 157 , poz. 1315, Nr 167, poz. 1399, Nr 175, poz.1460 i 1462). 6. Zaleca si ę pozostawianie na powierzchni drzew dziuplastych oraz le żaniny. 7. Dopuszcza si ę prowadzenie prac zr ębowych jedynie w okresie zimy. 8. Ochrona przed presj ą turystyczn ą po rozpocz ęciu funkcjonowania zagospodarowania turystycznego w strefie BCK IV 5 polega na monitorowaniu nat ęż enia tego ruchu w granicach projektowanego powi ększenia rezerwatu, a w przypadku nadmiernej presji turystycznej wprowadzeniu ogranicze ń w poruszaniu si ę po terenie – tablice informuj ące o czasowym (w szczególno ści okres l ęgów ptactwa) lub przestrzennym (najcenniejsze obszary poddane najwi ększej penetracji) ograniczeniu wst ępu. 1. Ograniczenie dost ępu do linii brzegowej starorzeczy APU 5 – U żytek polega na utrzymaniu lub/i wprowadzaniu zakrzewie ń i ekologiczny – oczko szuwarów (szuwar pałkowy, szuwar trzcinowy) wokół wodne koło zbiornika. miejscowo ści Miednik Poprawa 1. Ustala si ę obowi ązek: BCK II 1-3 stosunków 1) wył ączenie z konserwacji brzegów cieków V i wodnych wy ższych rz ędów i dopuszczeniu do ich renaturyzacji, ekosystemów 2) odmulania wszystkich rowów melioracyjnych co 10 hydrogenicznych lat oraz prowadzeniu odmulania warstw ą płytsz ą od 15-20 cm (optymalnie 5-10 cm). 2. Zadania okre ślone w pkt. 1 nie dotycz ą prowadzenia racjonalnej gospodarki rolnej i le śnej. Zachowanie 1. Wskazuje si ę na konieczno ść wykonania studiów BCS II A 1 cennych ruralistycznych, z których wynikałyby szczegółowe warto ści kultury wytyczne konserwatorskie. Kształtowanie 1. Zaleca si ę wykonanie lub uaktualnienie uproszczonych Obszar całego Parku zró żnicowanej planów urz ądzania lasów lub inwentaryzacji stanu lasu dla w szczególno ści strefa struktury lasów rozdrobnionych uwzgl ędniaj ących przyrodnicze BCK I wiekowej, warunki gospodarki le śnej. gatunkowej i 2. W lasach prywatnych wycink ę drzew wykonuje si ę przestrzennej zgodnie z art. 14a ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o drzewostanów lasach. lasów niepa ństwowych 5. Zakres udost ępnienia obszaru Parku do celów naukowych, edukacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych oraz amatorskiego połowu ryb Cel udost ępnienia Obszar udost ępnienia Sposób korzystania Naukowy Cały obszar Parku 1. Badania prowadzone na terenach rezerwatów przyrody lub dotycz ące gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów obj ętych ochroną na podstawie przepisów o ochronie przyrody wymagaj ą zgody wła ściwego organu ochrony przyrody.

18

2. Badania na terenach Innych obszarów chronionych ni ż wymienione w pkt. 1 wymagaj ą zgody sprawuj ącego nadzór nad danym obiektem. 3. Badania na terenach las6w pa ństwowych wymagaj ą zgody wła ściwego nadle śniczego. 4. Badania prowadzone w obr ębie obszarów l obiektów obj ętych ochron ą na podstawie przepisów o ochronie dóbr Kultury wymagaj ą zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 5. Zaleca si ę współdziałanie instytucji i osób prowadz ących badania naukowe z Dyrektorem Parku w sprawach zwi ązanych z planowaniem i prowadzeniem bada ń naukowych. Edukacyjny Obszar Parku z 1. Preferuje si ę prowadzenie edukacji i dydaktyki na wyj ątkiem terenów terenie ście żek edukacyjnych i w projektowanych obj ętych zakazem ośrodkach edukacyjnych. wst ępu na podstawie 2. Dopuszcza si ę prowadzenie zaj ęć dydaktycznych na przepisów szczególnych innych obszarach po uzgodnieniu z władaj ącym obszarem. Turystyczny, Obszar Parku z 1. Ruch turystyczny po terenie Parku dozwolony jest rekreacyjny oraz wyj ątkiem terenów całego roku. amatorki połów obj ętych zakazem 2. Na terenie Parku mog ą by ć rozwijane nast ępuj ące ryb wst ępu na podstawie rodzaje turystyki: przepisów szczególnych 1) turystyka krajoznawcza, kwalifikowana (piesza, rowerowa, narciarska, konna), 2) turystyka poznawcza (turystyka przyrodnicza) oraz edukacja ekologiczna dzieci, młodzie ży i dorosłych, 3) turystyka pobytowa zwi ązana z wypoczynkiem w budynkach rekreacji indywidualnej oraz w gospodarstwach agroturystycznych i na polach namiotowych. 3. Ustala si ę nast ępuj ące warunki udost ępnienia turystycznego i rekreacyjnego brzegów naturalnych i sztucznych cieków i zbiorników wodnych: 1) udost ępnienie do masowego wypoczynku mo że miejsce tylko w obr ębie zagospodarowanych w tym celu stref wskazanych w § 11, 2) udost ępnienie odcinków rzek Narew i Bug w granicach Parku do pla żowania i k ąpieli, rekreacji wodnej oraz w ędkowania, 3) udost ępnienie pozostałych zbiorników wodnych o powierzchni przekraczaj ącej 1 ha oraz dopływów Bugu i Narwi do w ędkowania oraz k ąpieli i pla żowania pod warunkiem spełnienia wymogów rozporz ądzenia Ministra Zdrowia z 'dnia 16 pa ździernika 2002r. w sprawie wymaga ń, jakim powinna odpowiada ć woda w k ąpieliskach (Dz. U. Nr 183, poz. 1530). 4. użytkowanie w ędkarskie z wykorzystaniem istniej ących obiektów (w tym pomosty, utwardzone ście żki) dopuszcza si ę na starorzeczach o powierzchni ponad 1 ha, przy ograniczeniu powstawania nowych ście żek, pomostów i rozdeptywania brzegów zbiorników.

19

OBSZAR II i OBSZAR III – OTULINA NPK I POZOSTAŁY OBSZAR GMINY 1. Ustalenia ogólne dla obszaru II – otuliny NPK. Ustala si ę nast ępuj ące ogólne warunki realizacji zainwestowania w obszarze II - otulinie Parku: 1) w terenach wskazanych w studiach uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin lub w planach miejscowych, jako tereny produkcji rolnej preferuje si ę wyłącznie zabudow ę zwi ązan ą z gospodark ą roln ą, o ile lokalizacja nie jest sprzeczna z przepisami odr ębnymi. 2) przy realizacji nowego zainwestowani nale ży d ąż yć do nierozpraszania obiektów; w pierwszej kolejno ści nale ży uzupełnia ć istniej ące zagospodarowanie oraz lokalizowa ć zabudow ę wzdłu ż istniej ących dróg. 3) preferuje si ę budynki w formie architektonicznej nawi ązuj ącej do budynków realizowanych w Parku. 2.Zasady zagospodarowania dla obszarów II i III 2.1 Zasady zagospodarowania terenów proponowanych do zabudowy MW- tereny zabudowy wielorodzinnej 1) główna funkcja - zabudowa wielorodzinna, 2) uzupełniaj ące funkcje: zabudowa usługowa nieuci ąż liwa, urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) budowa nowej zabudowy wielorodzinnej – budownictwo komunalne w miejscowo ści Stoczek lub inne formy zabudowy wielorodzinnej wg potrzeb Gminy, b) dopuszczenie usług nieuci ąż liwych wolnostoj ących i wbudowanych.

M1 - tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej 1) główne funkcje – zabudowa zagrodowa i jednorodzinna, 2) uzupełniaj ące funkcje: zabudowa usługowa nieuci ąż liwa, zabudowa gospodarczo- gara żowa oraz urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) istniej ąca zabudowa mo że by ć rozbudowywana, przebudowywana i nadbudowywana, b) ustala si ę lokalizacj ę nowej zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej,

20

c) dopuszcza si ę zabudow ę gospodarcz ą gara żow ą, zabudow ę zwi ązan ą z prowadzeniem gospodarstwa rolnego t.j. w szczególno ści budynki inwentarskie, budowle rolnicze, obiekty uznane za dział specjalny itp. d) dopuszcza si ę lokalizacj ę zabudowy usługowej wolnostoj ącej lub wbudowanej (głównie dla potrzeb obsługi ludno ści) o charakterze nieuci ąż liwym, e) zaleca si ę wprowadzanie zieleni urz ądzonej jako trwałego elementu towarzysz ącego zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej i usługowej, f) dopuszcza si ę, poza orientacyjnymi granicami okre ślonymi na rysunku studium, na terenach rolnych IV, V i VI klasy bonitacyjnej lokalizacj ę zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, usług nieuci ąż liwych oraz zabudowy zagrodowej w tym równie ż budowli rolniczych pod warunkiem dost ępu do drogi publicznej lub istniej ących dróg wewn ętrznych lub dojazdowych, g) dopuszcza si ę lokalizacj ę wydzielonego terenu parkingu pod warunkiem ochrony interesów osób trzecich oraz zgodno ść z przepisami odr ębnymi.

M2 - tereny zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej i letniskowej 1) główne funkcje - zabudowa zagrodowa, jednorodzinna i letniskowa, 2) uzupełniaj ące funkcje: usługi nieuci ąż liwe oraz urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) dla zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej - jak dla M1, b) dla zabudowy letniskowej: – architektura domów letniskowych powinna by ć dostosowana do architektury regionalnej i otaczaj ącego krajobrazu, – ogrodzenie działek letniskowych powinno by ć a żurowe; zakazuje si ę budowy ogrodzenia pełnego, betonowego, – dopuszcza si ę wydzielenie indywidualnych dróg wewn ętrznych, dojazdowych i wydzielonych miejsc parkingowych, – ustala si ę wybudowanie szczelnych zbiorników bezodpływowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków, je żeli nie ma mo żliwo ści odprowadzania nieczysto ści ciekłych do kanalizacji sanitarnej.

M3 - tereny zabudowy jednorodzinnej i letniskowej 1) główna funkcja - zabudowa jednorodzinna i letniskowa, 2) uzupełniaj ące funkcje: zabudowa usługowa nieuci ąż liwa, urz ądzenia infrastruktury

21

technicznej oraz ziele ń urz ądzona. Zasady zagospodarowania a) dla zabudowy jednorodzinnej – jak dla M1, b) dla zabudowy letniskowej – jak dla M2, pkt. b MU – tereny zabudowy mieszkaniowej i usługowej 1) główna funkcja - zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i zagrodowa, zabudowa usługowa nieuci ąż liwa, 2) uzupełniaj ące funkcje: ziele ń urz ądzona, urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) dla zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej – jak dla terenów M1, b) dla zabudowy usługowej nieuci ąż liwej: − istniej ąca zabudowa mo że by ć rozbudowywana i nadbudowywana, − nowa zabudowa usługowa mo że by ć realizowana jako wolnostoj ąca lub w pomieszczeniach budynków mieszkalnych.

ZR - tereny zabudowy letniskowej Zasady zagospodarowania Dla indywidualnej zabudowy letniskowej proponuje się nast ępuj ące zasady zagospodarowania:

– w zespole domków letniskowych oprócz indywidualnych działek nale ży przewidzie ć tereny wspólnego u żytkowania: drogi, dojazdy, tereny sportowe i inne,

– uzbrojenie terenu poprzez budow ę przewodów wodoci ągowych, elektroenergetycznych i kanalizacyjnych itp. dopuszcza si ę budow ę szczelnych zbiorników bezodpływowych lub lokalnych oczyszczalni ścieków, je żeli nie ma mo żliwo ści odprowadzania nieczysto ści płynnych do sieci kanalizacji sanitarnej,

– pozostawienie pasów przeciwpo żarowych dla zabudowy letniskowej proponowanej przy terenach le śnych o szeroko ści wynikaj ących z przepisów odr ębnych,

– zorganizowanie systemu gromadzenia odpadów stałych i ich systematycznego wywo żenia na wysypisko odpadów komunalnych,

– preferuje si ę wykorzystanie do celów letniskowych istniej ących i opuszczonych budynków zagrodowych,

– zakazuje si ę budowy ogrodze ń pełnych betonowych,

– zakazuje si ę budowy obiektów o charakterze prowizorycznym, szepcz ącym krajobraz,

– projekty budowlane powinny uwzgl ędni ć regionalne zindywidualizowanie form 22

architektonicznych oraz dostosowanie skali i charakteru nowowznoszonych obiektów do harmonii z krajobrazem naturalnym.

UKs - tereny usług sakralnych Zasady zagospodarowania a) ko ściół parafialny pw. Św. Stanisława w Stoczku - wg zasad okre ślonych w rozdz. VI, b) pozostałe obiekty mog ą by ć remontowane zgodnie z warunkami wynikaj ącymi z przepisów odr ębnych.

UO - tereny usług o światy 1) główna funkcja – usługi o światy, 2) uzupełniaj ące funkcje: ziele ń urz ądzona, usługi sportu. Zasady zagospodarowania a) istniej ące obiekty mog ą by ć rozbudowywane, nadbudowywane i przebudowywane, b) ustala si ę mo żliwo ść lokalizacji nowych obiektów towarzysz ących np. obiektów socjalnych, administracyjnych.

UZ, UA, UK - tereny usług zdrowia, administracji i kultury 1) główna funkcja - tereny obsługi ludno ści w zakresie zdrowia i opieki społecznej, kultury i administracji, 2) uzupełniaj ące funkcje: ziele ń urz ądzona, parkingi, urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) adaptacja z mo żliwo ści ą rozbudowy i budowy nowych obiektów, b) dopuszcza si ę budow ę parkingów, c) zalecenie wprowadzenia zieleni urz ądzonej.

UI – tereny zabudowy usługowej – stra żnice OSP Zasady zagospodarowania a) istniej ące budynki OSP mog ą by ć rozbudowywane i nadbudowywane, b) dopuszcza si ę zmian ę sposobu u żytkowania budynków OSP na zabudow ę usługow ą nieuci ąż liw ą, c) dopuszcza si ę budow ę parkingów, d) ustala si ę lokalizacj ę urz ądze ń infrastruktury technicznej, w tym w szczególno ści obiektów infrastruktury telekomunikacyjnej.

23

U - tereny zabudowy usługowej 1) główne funkcje - zabudowa usługowa uci ąż liwa i nieuci ąż liwa, 2) uzupełniaj ące funkcje: ziele ń izolacyjna, zabudowa mieszkaniowa, urz ądzenia infrastruktury technicznej w tym w szczególno ści obiektów infrastruktury telekomunikacyjnej. Zasady zagospodarowania a) ograniczenie ewentualnej uci ąż liwo ści do granic własnego terenu, b) wprowadzenie zieleni izolacyjnej przy obiektach uciąż liwych, c) zabudowa usługowa skal ą i gabarytami powinna by ć dostosowana do istniej ącej zabudowy oraz do otaczaj ącego krajobrazu; zasady zagospodarowania d) zasady zagospodarowania terenu zabudowy usługowej w miejscowo ści Mrozowa Wola poło żonego w obszarze I - według obowi ązuj ącego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego uchwalonego uchwał ą Nr XXVI/194/2001 Rady Gminy w Stoczku z dnia 24 lutego 2001r.(Dz.Urz.Woj.Mazowieckiego nr 45 poz. 432 z dnia 19 marca 2001r.)

KSU - tereny stacji paliw i zabudowy usługowej Zasady zagospodarowania a) parametry stacji paliw - wg indywidualnych rozwi ąza ń, b) zabudowa usługowa – wprowadzenie zieleni izolacyjnej.

KP – teren parkingu 1) główna funkcja – parking publiczny. Zasady zagospodarowania: a) dopuszcza si ę wprowadzenie ozdobnego o świetlenia i obiektów małej architektury, b) zaleca si ę wprowadzenie pasa zieleni urz ądzonej, c) dopuszcza si ę lokalizacj ę urz ądze ń infrastruktury technicznej, w tym w szczególno ści obiektów infrastruktury telekomunikacyjnej.

PU - tereny zabudowy produkcyjno-usługowej

24

1) główna funkcja - zabudowa produkcyjna, przemysłowa i usługowa uci ąż liwa i nieuci ąż liwa, 2) uzupełniaj ąca funkcja – urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) istniej ąca zabudowa mo że by ć rozbudowywana, przebudowywana i nadbudowywana, b) wokół obiektów uci ąż liwych nale ży wprowadzi ć ziele ń izolacyjn ą c) zakazuje si ę lokalizacji zabudowy mieszkaniowej, d) dopuszcza si ę lokalizacj ę urz ądze ń infrastruktury technicznej.

W - tereny wielofunkcyjne 1) funkcja terenu – zabudowa produkcyjna i usługowa uci ąż liwa i nieuci ąż liwa, zabudowa magazynowa i gospodarcza, urz ądzenia infrastruktury technicznej, parkingi, ziele ń izolacyjna. Zasady zagospodarowania a) zakaz lokalizacji nowej zabudowy mieszkaniowej, b) dopuszcza si ę wydzielenia dróg wewn ętrznych, c) dopuszcza si ę lokalizacj ę obiektów obsługi rolnictwa.

ZCc- tereny cmentarzy czynnych Zasady zagospodarowania a) adaptuje si ę istniej ące tereny cmentarzy czynnych, b) dopuszcza si ę obiekty kubaturowe towarzysz ące funkcji podstawowej, ustala si ę zachowanie istniej ącej zieleni z dopuszczeniem jej przebudowy, c) ustala si ę pas izoluj ący wokół cmentarzy czynnych od innych terenów: • szeroko ści 50 m od granicy cmentarza, w którym zakazuje się realizacji zabudowy mieszkaniowej oraz produkcji i przechowywania żywno ści, • szeroko ści 150 m, w którym budowa budynków mo że by ć dopuszczona pod warunkiem przył ączenia do sieci wodoci ągowej, • zakazuje si ę lokalizowania uj ęć wody do celów komunalnych.

ZCz – teren cmentarza zamkni ętego Zasady zagospodarowania – wg ustale ń okre ślonych w rozdziale VI pkt 2. ZP – tereny zieleni urz ądzonej Zasady zagospodarowania 25

a) ustala si ę wprowadzenie zieleni urz ądzonej niskiej (klomby, trawniki, krzewy) stanowi ącej lokaln ą przestrze ń publiczn ą, b) dopuszcza si ę stosowanie alejek oraz obiektów małej architektury, c) dopuszcza si ę wydzielenie miejsc parkingowych w pasach drogowych.

RP – tereny produkcji rolnej specjalistycznej 1) główna funkcja – zabudowa produkcyjna - produkcja rolna uznana za dział specjalny wg przepisów odr ębnych , 2) uzupełniaj ąca funkcje: zabudowa zwi ązana z obsług ą produkcji rolnej, zabudowa mieszkaniowa dla wła ściciela, urz ądzenia infrastruktury technicznej. Zasady zagospodarowania a) adaptacja istniej ącego sposobu zagospodarowania z mo żliwo ści ą rozbudowy i nadbudowy, b) dopuszczenie lokalizacji nowej zabudowy ; nowa zabudowa w miejscowo ści Stare Lipki nie mo że by ć zaliczana do przedsi ęwzi ęć mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, zgodnie z przepisami odr ębnymi, c) dopuszczenie budowli rolniczych.

WSU – tereny projektowanych zbiorników wodnych z częś ci ą rekreacyjno-wypoczynko w ą w miejscowo ści Drgicz oraz Stoczek i Stare Lipki 1) główna funkcja – zbiornik wodny przeznaczony do retencji oraz wypoczynku i rekreacji. 2) Uzupełniaj ąca funkcja – usługi nieuci ąż liwe, głównie zwi ązane z obsług ą turystów Zasady zagospodarowania a) okre ślenie linii brzegów projektowanych zbiorników wodnych oraz pasa ternu przeznaczonego pod lokalizacj ę usług turystycznych zostanie okre ślona na etapie opracowywania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji lokalizacyjnej, b) dla terenu WSU poło żonego w miejscowo ści Stoczek i Stare Lipki znajduj ącego si ę w granicach obszaru I tj. Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego obowi ązuje zakaz budowy obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 100m od linii brzegu rzeki Ugoszcz i linii brzegu projektowanego zbiornika wodnego, z wyj ątkiem obiektów słu żą cych turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej, c) lokalizacja zbiornika nie mo że ograniczy ć dotychczasowego lub projektowanego

26

sposobu zagospodarowania działek s ąsiednich, d) dopuszcza si ę lokalizacj ę obiektów i urz ądze ń zwi ązanych z rekreacj ą i wypoczynkiem takich jak pola namiotowe ście żki spacerowe i rowerowe miejsca do grillowania oraz usługi nieuci ąż liwe zwi ązane z obsług ą turystów, e) dopuszcza si ę lokalizacj ę dróg dojazdowych ,doj ść pieszych oraz urz ądze ń infrastruktury technicznej niezb ędnej do obsługi turystów,

Tereny powierzchniowej eksploatacji złó ż surowców naturalnych Wyznacza si ę tereny powierzchniowej eksploatacji złó ż surowców naturalnych w miejscowo ściach Stare Lipki i Nowe Lipki Zasady zagospodarowania a) eksploatacja surowców naturalnych z zastosowaniem środków w maksymalnym stopniu ograniczaj ących szkody w środowisku przyrodniczym, b) dla terenów eksploatacji surowców naturalnych obowiązuje zachowanie filarów ochronnych okre ślonych w przepisach odr ębnych; w szczególno ści dotyczy to zachowania odległo ści od dróg publicznych, wewn ętrznych i dojazdowych, nieruchomo ści s ąsiednich oraz lasów, c) ze wzgl ędu na poło żenie terenów eksploatacji surowców naturalnych w granicach Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego wydobycie surowców jest mo żliwe na powierzchni do 2,0 ha oraz bez u życia materiałów wybuchowych, d) po zako ńczonej eksploatacji nale ży zrekultywowa ć teren poprzez zalesienie lub utworzenie zbiornika wodnego, e) dla terenów eksploatacji surowców naturalnych wymagaj ących wyra żenia zgody na zmian ę przeznaczenia gruntów le śnych na cele niele śnie wymagane jest opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zgonie z przepisami odr ębnymi.

2.2.Przestrzenie publiczne Przestrzenie publiczne to układ ulic, przy których zlokalizowane s ą główne obiekty użyteczno ści publicznej gminy, parking i tereny zieleni urz ądzonej zlokalizowane w miejscowo ści Stoczek, dla których ustala si ę: − uzupełnienie programu usługowego, − dopuszczenie usług w parterach budynków mieszkalnych, − budow ę lub remont chodników, 27

− ochron ę i rozbudow ę przyulicznych nasadze ń szpalerów drzew, − intensyfikacja zainwestowania poprzez nadbudowy i zabudow ę „plombow ą”. 2.3.Standardy zabudowy i zagospodarowania terenów Dla terenów zabudowy o ró żnych funkcjach zostały ustalone standardy zabudowy i zagospodarowania. OBSZAR I wg ustale ń Planu ochrony NPK. OBSZAR II i OBSZAR III Standardy okre ślone poni żej nie obowi ązuj ą dla urz ądze ń infrastruktury technicznej, w tym równie ż dla budowli telekomunikacyjnych. 1) Zabudowa jednorodzinna 2 – powierzchnia nowych działek budowlanych – min. 600 m ,

– wysoko ść - max. 3 kondygnacje nadziemne do 12,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu, – intensywno ści wykorzystania terenu - max. 50 % powierzchni terenu mo że by ć zabudowana, – zabudowa gospodarcza i gara żowa towarzysz ące zabudowie jednorodzinnej mo że by ć jednokondygnacyjna,

– powierzchnia czynna biologicznie - min. 30 % powierzchni terenu. 2) Zabudowa zagrodowa – powierzchnia nowych działek – min. 1000 m 2, – wysoko ść - max trzy kondygnacje nadziemne - do 12,0 m od poziomu terenu do kalenicy dachu – intensywno ść wykorzystania terenu - max. 35 % powierzchni terenu, – powierzchnia biologicznie czynna – min. 45 % powierzchni terenu, – budynki gospodarcze i inwentarskie parterowe, – budowle rolnicze – według indywidualnych potrzeb. 3) Zabudowa usługowa (za wyj ątkiem zabudowy oznaczonej na rys. studium symbolem UKs)

– wysoko ść - max. 3 kondygnacje nadziemne,

– intensywno ść wykorzystania terenu - max. 60 % powierzchni działki mo że by ć zabudowana,

– powierzchnia czynna biologicznie - min. 20% powierzchni terenu. 4) Zabudowa letniskowa 2 – powierzchnia nowych działek– min. 1000 m , 28

– wysoko ść - max. 2 kondygnacje nadziemne, w tym jedna mo że by ć w formie poddasza u żytkowego – do 10,0m od poziomu terenu do kalenicy dachu

– intensywno ść wykorzystania terenu - max. 30% powierzchni terenu mo że by ć zabudowana,

– powierzchnia czynna biologicznie - min. 50% powierzchni terenu. 5) Zabudowa produkcyjna i produkcyjno-usługowa

– wysoko ść do max. 15,0 m,

– intensywno ść wykorzystania terenu - max. 70% powierzchni terenu mo że by ć zabudowana,

– powierzchnia czynna biologicznie - min. 15% powierzchni terenu. 2.4.Tereny wył ączone z zabudowy Ustala si ę wył ączenie z zabudowy obszarów korytarzy ekologicznych obejmuj ących doliny rzek i cieków wodnych oznaczone granic ą na rysunku studium. Zasady zagospodarowania a) zachowanie trwałych u żytków zielonych i upraw rolnych z ciekami, zbiornikami wodnymi i zadrzewieniami z zakazem zabudowy, b) dopuszczenie lokalizacji dróg i urz ądze ń infrastruktury technicznej.

V. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO 1. Obszary i obiekty prawnie chronione Na terenie gminy Stoczek powołano dotychczas cztery formy prawnej ochrony przyrody: − park krajobrazowy z otulin ą, − rezerwat przyrody, − użytki ekologiczne, − pomniki przyrody. 1.1. Nadbu żański Park Krajobrazowy Na terenie gminy Stoczek Nadbu żański Park Krajobrazowy wraz z otulin ą obejmuje powierzchni ę około 12.050 ha co stanowi około 80 % powierzchni gminy. Zarówno dla Parku jak i otuliny obowi ązuj ą zakazy i nakazy okre ślone w Rozporz ądzeniu nr 20 Wojewody Mazowieckiego z dnia 8 sierpnia 2006r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 172, poz. 6757) oraz w Rozporz ądzeniu nr 2 Wojewody Mazowieckiego z dnia 31 stycznia 2007 r. zmieniaj ące

29 rozporz ądzenie w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 35, poz. 698). W planie ochrony ustala si ę mi ędzy innymi nast ępuj ące szczególne cele ochrony Parku: 1) Cele ochrony warto ści przyrodniczych: a) zachowanie swobodnie meandruj ącej nizinnej rzeki Bug i jego doliny z du żą liczb ą starorzeczy i odnóg oraz procesów morfogenetycznych kształtuj ących system ekologiczny doliny, b) zachowanie pozostało ści du żych kompleksów le śnych oraz bogactwa ich szaty ro ślinnej obejmuj ącej liczn ą grup ę chronionych i rzadkich gatunków ro ślin i zbiorowisk ro ślinnych, c) zachowanie muraw psammofilnych i kserotermicznych oraz ł ęgów nadrzecznych, d) zachowanie i poprawa mo żliwo ści trwałego i stabilnego funkcjonowania ekosystemów, e) stabilizowania i wzbogacanie ró żnorodno ści biologicznej na poziomie ekosystemów, gatunków i genotypów, f) przywracanie warto ści przyrodniczych utraconych lub naruszonych w wyniku działalno ści człowieka, g) poprawa efektywno ści metod ochrony przyrody przez doskonalenie stosowanych metod i wprowadzanie nowych, h) sukcesywna poprawa stanu wszystkich komponentów środowiska, dzi ęki podejmowanym działaniom infrastrukturalnym, i) optymalizacja zasad korzystania z zasobów przyrody w warunkach gospodarczego użytkowania terenu. 2) Cele ochrony warto ści historycznych i kulturowych: a) zachowanie swoistego charakteru zabudowy wiejskiej, b) zachowanie tradycyjnej funkcji wsi oraz rozwój r ękodzielnictwa ludowego, c) ochrona elementów dziedzictwa kulturowego. 3) Cele ochrony walorów krajobrazowych: a) zachowanie w niewielkim stopniu przekształconego krajobrazu rolniczego, b) zachowanie wysokich skarp erozyjnych wysoczyzn okalaj ących rzeki Bug i Narew oraz tarasu nadzalewowego z licznymi parabolicznymi wydmami. 1.2. Rezerwat przyrody Na terenie gminy Stoczek wydzielono jeden rezerwat przyrody faunistyczny „Moczydło”, utworzony na podstawie Zarz ądzenia MO ŚZNiL z dnia 9.10.1991 (MP nr 8,

30 poz. 273) w celu ochrony śródle śnego jeziorka zasiedlanego przez szereg gatunków ptaków wodnych oraz płazów. Rezerwat „Moczydło” jest rezerwatem cz ęś ciowym. Dopuszczalne s ą w nim pewne zabiegi i nie jest całkowicie zamkni ęty dla człowieka. Rezerwat znajduje si ę w granicach Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego i ma symbol AIR6. 1.3. Użytki ekologiczne Rozporz ądzeniem nr 75 Wojewody Mazowieckiego z dnia 22 maja 2000 r. (Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego Nr 55 z dnia 26 maja 2000 r.) utworzono 2 u żytki ekologiczne: • Polkowo – 3,55 ha – oznaczony w planie ochrony NPK symbolem AIU. • Miednik – 16,05 ha - oznaczony w planie ochrony NPK symbolem AIU. Rozporz ądzeniem nr 16 Wojewody Mazowieckiego z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie u żytków ekologicznych (Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego Nr 64, z dnia 10 marca 2002 r.) utworzono 6 u żytków: • Kał ęczyn (cz ęść ) – 2,54ha - oznaczony w planie ochrony NPK symbolem AIU • Kał ęczyn – 2,55ha - oznaczony w planie ochrony NPK symbolem AIU. • Kał ęczyn – 0,47ha - oznaczony w planie ochrony NPK symbolem AIU • Kał ęczyn – 1,82ha - oznaczony w planie ochrony NPK symbolem AIU • Kazimierzów – 2, 18ha - oznaczony w planie ochrony NPK symbolem AIU • Kazimierzów – 1, 34ha - oznaczony w planie ochrony NPK symbolem AIU. 1.4. Pomniki przyrody Na terenie gminy Stoczek utworzono dotychczas 38 pomników przyrody. Wysoko ść Nr Lp. Miejscowo ść Obiekt Liczba Obwód (cm) (m) ewidencyjny 1. Miednik Lipa drobnolistna Drzewo 637 23 167 2. Stoczek Grzyb podziemny 0,13 ha 312 3. Gruszczyno Lipa drobnolistna Drzewo 412 24 389 4. Gruszczyno Dąb szypułkowy Drzewo 315 25 391 5. Miednik Dąb szypułkowy Drzewo 519 24 528 Sosna czarna – 3 195, 235, 175 14, 15, 15 Huta 6. Lipa drobnolistna - 1 Grupa 5 265 15 565 Gruszczyno Robinia akacjowa - 1 170 14 7. Brzózka Sosna pospolita Drzewo 232 28 653 Gajówka 8. Jałowiec pospolity Grupa 30 9 – 34 7 654 Zachodnia Gajówka 9. Dąb szypułkowy Drzewo 360 20 655 Zachodnia 10. Gruszczyno Lipa drobnolistna Drzewo 338 18 656 11. Gruszczyno Lipa drobnolistna Drzewo 530 18 657 12. Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 409 28 658 13. Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 341 27 659

31

14. Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 320 26 660 15. Stare Lipki Sosna pospolita Drzewo 325 21 661 16. Stare Lipki Sosna pospolita Drzewo 220 19 662 17. Stare Lipki Sosna pospolita Drzewo 215 6,5 663 Gajówka Drzewo 18. Sosna wejmutka 180 23 705 Wschodnia 19. Miednik Dąb szypułkowy Drzewo 371 27 706 20. Miednik Dąb szypułkowy Drzewo 380 27 707 Klon pospolity – 2 317, 260 21. Miednik Grupa - 3 25 - 28 708 Lipa drobnolistna - 1 377 22. Miednik Dąb szypułkowy Drzewo 355 26 709 23. Miednik Dąb szypułkowy Drzewo 364 25 710 24. Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 545 24 711 Grupa – 25. Stare Lipki Jałowiec pospolity 19 – 51 6 – 7 713 10 Grupa – 26. Stare Lipki Jałowiec pospolity 20 – 50 7 712 10 Gajówka 27. Dąb szypułkowy Drzewo 324 20 714 Zachodnia 28. Kazimierzów Grab pospolity Grupa - 2 188,175 16,5 727 29. Kazimierzów Dąb szypułkowy Drzewo 322 28 728 30. Stare Lipki Sosna pospolita Drzewo 353 19,5 729 31. Stare Lipki Sosna pospolita Grupa - 2 238,177 16, 17 730 32. Stoczek Dąb szypułkowy Drzewo 357 18 731 33. Stoczek Dąb szypułkowy Drzewo 301 20 732 34. Stoczek Wi ąz szypułkowy Drzewo 278 20 733 35. Stoczek Wi ąz szypułkowy Grupa - 2 276,261 25 734 36. Stare Lipki Sosna pospolita Drzewo 282 16 748 37. Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 270 26 749 38. Stare Lipki Dąb szypułkowy Drzewo 298 26 755 Dla pomników przyrody ustala si ę stref ę o promieniu 15 m, w granicach której obowi ązuje zakaz budowy obiektów, zakaz działalno ści powoduj ących uszkodzenia mechaniczne pomnika, zakaz prac trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu i stosunki wodne, zakaz zanieczyszczania gleby oraz składowanie odpadów. 2. Obszary i obiekty prognozowane do obj ęcia ochron ą prawn ą Obszary o wysokich walorach przyrodniczych kwalifikuj ące si ę do obj ęcia ochron ą prawn ą to: 2.1 Na terenie NPK: 1) powi ększenie rezerwatu „Moczydło” oznaczonego symbolem APR1, 2) projektowany u żytek ekologiczny bagienko ,,Majdan” oznaczony symbolem APU 5. 2.2 Poza terenem NPK: 1) projektowany u żytek ekologiczny bagienko ,,Kolonia Zgrzebichy” poło żone we wsi Zgrzebichy. Pojektowane powi ększenie Rezerwatu „Moczydło” i projektowane u żytki ekologiczne

32

stanowi ą istotny element dla turystyki krajoznawczej i ekoturystyki. Dla u żytków ekologicznych poło żonych poza granicami NPK obowi ązuje: 1. zakaz lokalizacji obiektów budowlanych, 2. utrzymanie obecnego sposobu u żytkowania terenu, 3. utrzymanie istniej ących stosunków wodnych, 4. zakaz zanieczyszczania i za śmiecania terenu. 3.Ochrona dolin rzecznych 3.1Ochrona dolin rzecznych poło żonych w granicach NPK Zasady zagospodarowania doliny rzeki Ugoszcz i jej bezimiennych dopływów s ą okre ślone w Planie Ochrony Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego. Głównie jest to strefa BCSIA. 3.2Ochrona dolin rzecznych w otulinie NPK i na pozostałej cz ęś ci gminy Obejmuje si ę ochron ą przed zainwestowaniem obni żenia charakteryzuj ące si ę wysokimi walorami przyrodniczymi, natomiast niekorzystnymi dla lokalizacji osadnictwa warunkami fizjograficznymi (gruntowo - wodnymi, klimatyczno - zdrowotnymi). W tym celu wyznacza si ę tereny ochrony ekologicznej oznaczone graficznie na rysunku studium, proponowane do pozostawienia w dotychczasowym u żytkowaniu. Dla terenów ochrony ekologicznej poło żonych poza granicami NPK ustala si ę:

– pozostawienie obszarów dolin rzecznych jako terenu otwartego, tj. wył ączonego z zabudowy i nie tworzenie przegród utrudniaj ących grawitacyjny spływ powietrza,

– nie przekształcanie trwałych u żytków zielonych na grunty orne,

– wprowadzenie zakazu odwadniania dolin,

– ograniczenie na całym obszarze stosowania chemicznych środków ochrony ro ślin, a w szczególno ści środków toksycznych dla ludzi o długim okresie karencji,

– pozostawienie w stanie pierwotnym nadrzecznych zadrzewie ń i zaro śli, w bezpo średnim sąsiedztwie cieków zaniechanie koszenia ro ślinno ści szuwarowej, krzewiastej i siewek drzew pochodz ących z samosiewu,

– dopuszcza si ę lokalizacj ę obiektów i sieci infrastruktury technicznej, je żeli nie ma mo żliwo ści innego ich przebiegu. 4.Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych Cały obszar gminy Stoczek jest poło żony w obr ębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) nr 215 i 215A znajduj ącego si ę w utworach trzeciorz ędowych – Subniecka Warszawska. Główny Zbiornik Wód Podziemnych jest obszarem wymagaj ącym szczególnej ochrony poprzez:

33

– wyposa żenie obszarów zwartej zabudowy w systemy wodno-kanalizacyjne z odprowadzaniem ścieków do oczyszczalni,

– wyposa żenie rozproszonej zabudowy nieobj ętej sieci ą kanalizacyjn ą w szczelne zbiorniki osadowe, z których ścieki wywo żone b ędą do oczyszczalni lub instalowanie oczyszczalni przydomowych,

– nie odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych lub gruntu,

– ograniczenie do niezb ędnego minimum stosowania chemicznych środków ochrony ro ślin na obszarach dolin i obni żeń terenu,

– składowanie odpadów stałych wył ącznie na urz ądzonych terenach gromadzenia odpadów oraz ich utylizacj ę na składowisku,

– zachowanie wzmo żonego nadzoru sanitarnego wokół studni. 5.Ochrona gruntów le śnych 5.1.Ochrona gruntów le śnych poło żonych w granicach NPK – wg planu ochrony NPK . 5.2.Ochrona gruntów le śnych poło żonych poza granicami NPK Lasy i grunty le śne podlegaj ą ochronie przed przeznaczaniem na cele niele śne na mocy przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z pó źn. zm.). Zgodnie z przepisami art. 7 cytowanej ustawy przeznaczenia gruntów le śnych na cele niele śne dokonuje si ę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego po uprzednim uzyskaniu zgody Ministra Środowiska dla lasów Skarbu Pa ństwa lub Marszałka Województwa dla lasów nie stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa. 6.Ochrona gruntów rolnych 6.1.Ochrona gruntów rolnych poło żonych w granicach NPK – wg planu ochrony Parku 6.2.Ochrona gruntów rolnych poło żonych poza granicami NPK Ochrona gruntów rolnych wysokiej jako ści polega ć b ędzie na ograniczaniu ich przeznaczania na cele nierolnicze. Szczególnej ochronie podlegaj ą gleby mineralne klas bonitacyjnych od I do III oraz gleby organiczne - zgodnie z cytowan ą w punkcie 5. ustaw ą o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Na terenie gminy Stoczek gleby klas I – III nie wyst ępuj ą. Gleby organiczne wyst ępuj ą głównie w dolinie rzeki Ugoszcz, rzeki Lubieszy i w lokalnych dolinach i obni żeniach terenu. Zgodnie z przepisami art. 7 cytowanej ustawy przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze i niele śne dokonuje si ę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego po uprzednim uzyskaniu zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla gruntów rolnych klas od I do III lub Marszałka Województwa dla pozostałych gruntów podlegaj ących ochronie.

34

7.Ochrona złó ż surowców naturalnych Zło ża kopalin podlegaj ą ochronie przepisami art. 125 i 126 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.). Poło żenie udokumentowanego zło ża piasków kwarcowych „Paplin – Borzychy” w granicach otuliny NPK oraz w terenach le śnych uniemo żliwia jego eksploatacj ę na cele przemysłowe. Ochrona złó ż kopalin pospolitych polega ć b ędzie na:

– prowadzeniu eksploatacji złó ż w sposób gospodarczo uzasadniony oraz przy zastosowaniu środków ograniczaj ących szkody w środowisku i maksymalnej ochronie walorów krajobrazowych,

– racjonalnym gospodarowaniu zasobami złó ż,

– rekultywacji terenów wyrobisk poeksploatacyjnych. 8.Kierunki rozwoju obiektów wodnych słu żą cych rekreacji i retencji W tym zakresie proponuje si ę: 1) budow ę zbiornika wodnego „Ugoszcz” na rzece Ugoszcz o powierzchni około 30,0ha, 2) budow ę zbiornika wodnego we wsi Drgicz I Zgrzebichy, Zasady zagospodarowania zbiorników zostały okre ślone w rozdziale IV pkt 2.2. 9.Polityka przestrzenna gminy w zakresie ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego W polityce przestrzennej gminy, ochrona środowiska przyrodniczego jest jej głównym celem zwłaszcza, że rozwój gospodarczy gminy to rozwój rolnictwa, rekreacji i mieszkalnictwa. Dlatego te ż szczególnie istotne jest zachowanie i ochrona wysokich jej walorów. Na obszarach prawnie chronionych - Nadbu żański Park Krajobrazowy z otulin ą obowi ązuj ą zasady zagospodarowania okre ślone w Planie Ochrony (rozporz ądzenie Nr 20 Wojewody Mazowieckiego z dnia 08.08.2006 r. – Dziennik Urz ędowy Woj. Mazowieckiego Nr 172, poz. 6757 oraz rozporz ądzenie Nr 2 Wojewody Mazowieckiego z dnia 31.01.2007 r. – Dziennik Urz ędowy Woj. Mazowieckiego Nr 35, poz. 698). W celu utrzymania dobrego stanu obszarów o wysokich walorach przyrodniczych, prawnie chronionych lub wymagaj ących ochrony przed zmian ą u żytkowania (ekosystemy le śne, ekosystemy wodne, dolinne ci ągi ekologiczne, gleby organiczne) nale ży stosowa ć wymogi okre ślone w obowi ązuj ących w tym zakresie aktów prawnych: − ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, − ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, − ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach, 35

− ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Czynnikiem warunkuj ącym rozwój gospodarczy gminy jest nowoczesne i kompleksowe gospodarowanie wod ą. Pierwszoplanowym zadaniem w tym zakresie jest ochrona wód powierzchniowych i podziemnych. Realizacja tego zadania wymaga spełnienia nast ępuj ących warunków:

– gospodarka wodna musi by ć ści śle powi ązana z gospodark ą ściekow ą,

– wyposa żenie w systemy wodno - kanalizacyjne obiektów w zabudowie zwartej wsi pozbawionych infrastruktury sanitarnej,

– niedopuszczanie do wprowadzania surowych ścieków komunalnych bezpo średnio do wód i gruntu,

– składowanie odpadów wył ącznie na profesjonalnych składowiskach wyposa żonych w urz ądzenia chroni ące środowisko,

– w przypadku planowanych przedsi ęwzi ęć na obszarach prawnie chronionych, które mog ą znacz ąco oddziaływa ć na te tereny, nale ży obowi ązkowo przeprowadzi ć post ępowanie zako ńczone decyzj ą o środowiskowych uwarunkowaniach. Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody w kompetencji gminy le ży zadanie tworzenia u żytków ekologicznych. W zwi ązku z tym nale ży podj ąć działania dla proponowanych obiektów „Majdan” i „Kolonia Zgrzebichy”.

VI. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ 1. Obszary obj ęte ochron ą Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Obiekty wraz z otoczeniem wpisane do rejestru zabytków wojewódzkiego konserwatora zabytków na terenie gminy Stoczek: 1) Ko ściół par. pw. św. Stanisława BM w Stoczku, mur., 1895 – 1897 r., nr rej. zab. 350 z dn. 31.11.1983 r., 2) Dom nr 13 w Gajówce Wschodniej, drewn., 1865 r., nr rej. zab. 393 z dn. 23.07.1987 r., 3) Pomnik Wolno ści upami ętniaj ący odzyskanie niepodległo ści Polski w Hucie Gruszczyno, kamie ń, 1928 r., nr rej. zab. 669/10, z dn. 12.07.2010 r. Wszelkie prace inwestycyjne podejmowane przy wymienionych obiektach nale ży prowadzi ć w oparciu o przepisy szczególne. 2. Obiekty znajduj ące si ę w gminnej ewidencji zabytków Na obszarze gminy Stoczek 176 obiektów posiadaj ących warto ści kulturowe, zostało wpisanych do ewidencji zabytków, w tym: 36

− 2 układy przestrzenne miejscowo ści Stoczek i Stare Lipki, − 1 ko ściół parafialny, − 1 cmentarz parafialny rzymskokatolicki, − 1 cmentarz żydowski, − 81 budynków mieszkalnych tradycyjnego budownictwa regionalnego, − 6 budynków gospodarczych, − 1 ku źnia, − 21 kapliczek i krzy ży przydro żnych, − 5 pomników, − 57 stanowisk archeologicznych. Wykaz obiektów znajduj ących si ę w ewidencji zabytków znajduje si ę w cz ęś ci tekstowej pt.” Uwarunkowania”. Wszelkie prace inwestycyjne podejmowane przy wymienionych obiektach wymagaj ą opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 3. Obiekty i obszary proponowane do wpisu do rejestru zabytków Postuluje si ę wpisanie do rejestru zabytków nast ępuj ących obiektów: 1) Cmentarz parafialny rzymskokatolicki w Stoczku, zało żony w 1 poł. XIX w. 2) Cmentarz żydowski w Stoczku, zało żony w 2 poł. XIX w. 4. Strefy ochrony konserwatorskiej oraz warunki w poszczególnych strefach Na obszarze gminy Stoczek, proponuje si ę wyznaczy ć nast ępuj ące strefy ochrony konserwatorskiej: STREFA "A" - pełnej ochrony historycznej struktury przestrzennej, obejmuje: 1) Ko ściół parafialny pw. Św. Stanisława BM, ł ącznie z placem przyko ścielnym w Stoczku. 2) Dom nr 13 w granicach działki siedliskowej w Gajówce Wschodniej. 3) Pomnik Wolno ści w Hucie Gruszczyno. Wszelkie działania inwestycyjne w strefie „A” nale ży prowadzi ć w oparciu o przepisy szczególne.

STREFA "B" - ochrony zachowanych elementów zabytkowych, obejmuje: 1) Cmentarz parafialny rzymskokatolicki w Stoczku. 2) Cmentarz żydowski w Stoczku. 3) Fragment rozplanowania miejscowo ści Stoczek. 4) Rozplanowanie miejscowo ści Stare Lipki.

37

5) Teren przy pomniku ku czci poległych żołnierzy AK w 1944 roku w Miedniku. 6) Teren przy pomniku-krzy żu w miejscu pochówku poległych żołnierzy polskich we wrze śniu 1939 roku w Żulinie. Strefa ta powinna podlega ć postulowanym rygorom: − wymaga si ę zachowania zasadniczych elementów historycznego rozplanowania, tj. utrzymania istniej ącej sieci dróg, alei, szpalerów osi widokowych i kompozycyjnych, − zakazuje si ę wytyczania nowych publicznych ci ągów komunikacyjnych. STREFA "K" - ochrony krajobrazu, obejmuje: 1) Teren przy ko ściele parafialnym w Stoczku. 2) Teren przy cmentarzu parafialnym w Stoczku. W strefie tej postuluje si ę: − zachowanie istniej ącego warto ściowego drzewostanu, − utrzymanie istniej ącego u żytkowania, − nie wprowadzanie zwartych nasadze ń wysok ą ro ślinno ści ą, − nie lokalizowanie obiektów kubaturowych. STREFA „OW” – ochrony stanowisk archeologicznych, obejmuje: − wszystkie stanowiska archeologiczne na terenie gminy znajduj ące si ę w gminnej oraz wojewódzkiej ewidencji zbytków, oprócz obiektów wpisanych do rejestru zabytków. W strefie tej proponuje si ę wprowadzi ć nast ępuj ące rygory: 1) działalno ść inwestycyjna zwi ązana z prowadzeniem prac ziemnych schodz ących poni żej 0,30 m od współczesnej powierzchni u żytkowej jest dopuszczalna pod warunkiem przeprowadzenia bada ń archeologicznych polegaj ących na sporz ądzeniu dokumentacji konserwatorskiej obiektów i nawarstwie ń kulturowych w granicach stanowiska i jego strefy ochrony. Wojewódzki konserwator zabytków w uzasadnionych przypadkach mo że odst ąpi ć od warunku prowadzenia bada ń. Warunkiem tym, oprócz inwestycji liniowych i kubaturowych obj ęte s ą tak że: a) poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin b) prace modernizacyjne i przebudowa dróg publicznych c) niwelacje terenu d) budowa urz ądze ń wodnych i regulacji wód e) usuwanie karpin. 2) Zakres i warunki przeprowadzenia prac archeologicznych i dokumentacyjnych oraz finansowania prac okre śla wojewódzki konserwator zabytków zgodnie z przepisami

38

szczególnymi.

VII. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI Kierunki rozwoju komunikacji w obszarze NPK musz ą uwzgl ędnia ć ustalenia planu ochrony okre ślone w rozdziale IV. Generalnym celem polityki transportowej gminy jest takie usprawnienie i rozwój systemu transportowego, aby stworzy ć warunki do sprawnego i bezpiecznego przemieszczania osób i towarów przy ograniczeniu szkodliwego wpływu na środowisko i życie mieszka ńców gminy. Zrealizowanie tego celu b ędzie uzale żnione od: − zapewnienia drogowych powi ąza ń zewn ętrznych z układem dróg krajowych, wojewódzkich, najbli ższymi miastami (Łochowem, W ęgrowem, Sokołowem Podlaskim), sąsiednimi gminami, a przede wszystkim z o środkiem wojewódzkim w Warszawie, − zapewnienie obsługi komunikacyjnej zagospodarowania przestrzennego w układzie przestrzennym gminy drogami o odpowiednim standardzie (nawierzchnia twarda ulepszona o odpowiednich parametrach technicznych), − rozwoju sieci zewn ętrznych powi ąza ń komunikacj ą zbiorow ą, − poprawy sytuacji w dziedzinie obsługi technicznej pojazdów poprzez budow ę stacji paliw, myjni oraz obiektów kompleksowo obsługuj ących pojazdy mechaniczne. Uwarunkowania wewn ętrzne wynikaj ące z diagnozy stanu istniej ącego, powi ązania i uwarunkowania zewn ętrzne stanowiły podstaw ę do okre ślenia kierunków rozwoju układu drogowego. 1. Układ drogowy 1.1. Podstawowy układ drogowy gminy Stoczek tworzy ć b ędą: − droga krajowa nr 50 Mi ńsk Mazowiecki – Łochów – Brok – Ostrów Mazowiecka, − drogi powiatowe (tab. 1 i rys. studium), − drogi gminne (tab. 2 i rys. studium). 1.2. Układ uzupełniaj ący b ędą tworzy ć drogi wewn ętrzne (nieoznaczone na rys. studium). 1.3. Poł ączenia zewn ętrzne z drogami krajowymi i wojewódzkimi prowadzone b ędą za po średnictwem: − drogi krajowej nr 50 (Mi ńsk Mazowiecki – Łochów – Brok – Ostrów Mazowiecka) z drog ą krajow ą nr 2 (Warszawa – Siedlce – Terespol) – w ęzeł Stojadła,

39

− drogi powiatowej 4207w (Paplin – Stoczek – Sadowne) z drog ą krajow ą nr 50 na terenie gm. Sadowne, z drog ą krajow ą nr 62 (W ęgrów – Łochów) i drog ą wojewódzk ą 637 (Warszawa – W ęgrów – Drohiczyn) na terenie gm. Korytnica.

1.4. Poł ączenia poszczególnych miejscowo ści z o środkiem gminnym, powiatowym oraz z siedzibami gmin s ąsiednich b ędą realizowane drogami powiatowymi (tab. 1) oraz wa żniejszymi drogami gminnymi. 1.5. W celu okre ślenia wymaga ń technicznych i u żytkowych dróg wprowadza si ę oprócz kategorii nast ępuj ące klasy: - droga krajowa klasa GP (główna ruchu przyspieszonego) - droga powiatowa klasa G (główna) - droga powiatowa klasa Z (zbiorowa) - droga gminna klasa L (lokalna) - droga gminna klasa D (dojazdowa) 1.6. Szeroko ść w liniach rozgraniczaj ących: - dla klasy GP – 30m, - dla klasy G – 25m, - dla klasy Z – 20m, - dla klasy L – 12m w terenie zabudowanym, 15m na szlaku, - dla klasy D – 10m w terenie zabudowanym, 15m na szlaku. 1.7.Studium dopuszcza mniejsze szeroko ści w liniach rozgraniczaj ących przy opracowaniu planów miejscowych , je żeli s ą one uwarunkowane warto ściowym zainwestowaniem lub zadrzewieniem, a istniej ące korytarze pozwalaj ą na rozplanowanie zakładanego przekroju. Wi ększo ść dróg obecnie nie spełnia kryteriów odpowiadaj ących dla ustalonej klasy. 1.8.Drogi wewn ętrzne mog ą posiada ć zró żnicowane parametry techniczne w zale żno ści od uwarunkowa ń i przypisanej im funkcji w obsłudze obszaru gminy. Zakłada si ę dla nich minimaln ą szeroko ść pasa komunikacyjnego 6m. 2. Komunikacja kolejowa Zakłada si ę modernizacj ę linii kolejowej relacji Warszawa – Białystok obrzeżnie przebiegaj ącej przez teren gminy. Działania gminy winny zmierza ć w kierunku wi ększego wykorzystywania tej linii do przewozów pasa żerskich poprzez zlokalizowany na terenie gminy przystanek osobowy Topór.

40

3. Komunikacja publiczna Gmina b ędzie obsługiwana przez istniej ący układ linii autobusowych PKS i prywatnych linii autobusowych. Wskazane byłoby po uprzednim doprowadzeniu parametrów technicznych dróg do wymaganych norm, rozszerzenie oferty komunikacji publicznej na nieobsługiwane obszary gminy. 4. Transport Gmina z uwagi na brak dost ępno ści do kolei korzysta ć b ędzie wył ącznie z transportu samochodowego. Nale ży wspiera ć inicjatywy gospodarcze i promowa ć rozwój usług transportowych. 5. Ście żki rowerowe Ze wzgl ędu na rosn ącą funkcj ę rekreacyjno – turystyczn ą gminy proponuje si ę rozwój komunikacji rowerowej. W tym celu wyznaczono główne ci ągi ście żek rowerowych. Proponowane przebiegi ci ągów rowerowych pokazano na rys. studium.

6. Zaplecze techniczne W dziedzinie zaplecza technicznego nale ży d ąż yć do zlokalizowania na terenie gminy stacji paliw, myjni oraz obiektów kompleksowo obsługuj ące pojazdy. Nale ży wspiera ć inicjatywy gospodarcze w tej dziedzinie.

DROGI POWIATOWE NA TERENIE GM. STOCZEK TAB. 1 Numer drogi Lokalizacja Klasa drogi 4207W Paplin – Stoczek – Sadowne G 4208W Zagrodniki – Topór Z 4209W Je żyska – Ogrodniki – Grabowiec Z 4210W Kamionna – Baczki – Stoczek Z 4211W Majdan – Wieliczna Z 4212W Stoczek – Lipki - Kołodzi ąż Z 4213W Baczki – Kamionna – Zgrzebichy – Drgicz Z 4214W Łochów – Twarogi – Gruszczyno Z 4215W Stara Wie ś – Huta Gruszczyno Z 4216W Stoczek – Wrotnów Z

DROGI GMINNE ORAZ PROPONOWANE

41

NOWE DROGI GMINNE NA TERENIE GM. STOCZEK TAB. 2 Lp. Nr drogi Lokalizacja drogi Kl. Uwagi 1. 420701 dr. 4210 – Wieliczna – Grabowiec – Mrozowa Wola – L dr. 4207 2. 420702 dr. 4210 – Wieliczna – Drgicz – dr. 4207 L 3. 420703 dr. 4207 – Stoczek – Gajówka Zach. – Topór L 4. 420704 dr. 420702 – Drgicz – dr. 4213 D 5. 420706 dr. 4210 – Wieliczna – gr. gm. L 6. 420706 dr. 4210 – Wieliczna – Marianów – gr. gm. D 7. 420707 gr. gm. – Wieliczna – Marianów – dr. 4213 L 8. 420708 Drgicz – Zgrzebichy – dr. 4213 D 9. 420709 dr. 4207 – Majdan – dr. 4207 D 10. 420710 dr. 420709 – Błotki – Zgrzebichy – gr. gm. L 11. 420711 dr. 4207 – Grygrów – gr.gm. L 12. 420712 dr. 420711 – Kalaty - Żulin D 13. 420713 dr. 4207 – Gruszczyno – dr. 4215 D 14. 420714 dr. 4215 – Gruszczyno – dr. 4215 D 15. 420715 dr. 4207 – Majdan D 16. 420717 od dr. 4210 – Stoczek – dr. 4207 D 17. 420718 dr. 4207 – Drgicz D 18. 420719 dr. 4207 – Drgicz – dr. 420702 D 19. 420719 Drgicz D 20. 420720 dr. 4207 – Stoczek D 21. 420721 dr. 420720 – Stoczek D 22. 420722 dr. 4207 – Stoczek – dr. 4212 D 23. 420723 dr. 4212 – Stoczek L 24. 420724 dr. 4207 – Stoczek – dr. 420723 D 25. 420725 dr. 4207 – Stoczek – dr. 420724 D 26. 420726 dr. 4207 – Stoczek – dr. 420723 D 27. 420727 dr. 4210 – Stoczek – Gajówka Zach. – dr. 4208 D 28. 420728 dr. 4207 – Gajówka – dr. 4209 D 29 420730 dr. 4207 – Stoczek – Polkowo D

42

30. 420731 dr. 4210 – Stoczek – dr. 4207 D 31. 420732 dr. 4207 – Stoczek D 32. 420733 dr. 4212 – Gajówka Wsch. – dr. 4216 D 33. 420734 dr. 420723 – Stoczek D 34. 420734 dr. 420734 – Stoczek D 35. 420735 Stoczek (przy zalewie) D 36. 420736 dr. 4212 – Stare Lipki – do lasu D 37. 420737 dr. 4212 – Stare Lipki D 38. 420739 dr. 4212 – Stare Lipki – dr. 4212 D 39. 420740 dr. 420736 – Stare Lipki – dr. 4212 D 40. 420744 Stare Lipki D 41. 420745 Stare Lipki – dr. 420766 D 42. 420746 Stare Lipki D 43. 420747 dr. 4212 – do lasu L 44. 420748 Stare Lipki D 45. 420752 Stare Lipki – Nowe Lipki D 46. 420753 Nowe Lipki – dr. 420752 D 47. 420756 dr. 420746 - Stare Lipki – Nowe Lipki L 48. 420757 dr. 4212 – Brzózka – Polkowo – Mrozowa Wola – L dr. 4207 49. 420763 dr. 4212 – Brzózka – dr. 4212 D 420764 50. 420766 Nowe Lipki – Stare Lipki – Miednik – Kał ęczyn L 51. 420767 dr. 4216 – Kał ęczyn – dr. D 52. 420769 dr. 420767 – Kał ęczyn – dr. 420766 D 53. 420769 dr. 420766 – Kał ęczyn D 54. 420770 dr. 4216 – Kozołupy – dr. 4216 D 55. 420771 dr. 4216 – Miednik – Kozołupy D 56. 420772 dr. 4216 – Miednik – dr. 420770 D 57. 420772 dr. 4216 – Miednik D 58. 420773 dr. 420766 – Miednik – dr. 4216 D 59. 420774 dr. 4212 – Stare Lipki D 60. 420775 dr. 4212 – Stare Lipki – dr. 420740 D

43

61. 420776 dr. 4212 – Stare Lipki – dr. 420747 D 62. 420777 dr. 420747 – Stare Lipki D 63. 420778 dr. 420747 – Stare Lipki – dr. 420766 D 64. 420780 dr. 4207 – Mrozowa Wola D 65. 420781 dr. 4207 – Mrozowa Wola – do PKP L 66. 420781 przy PKP do dr. 420781 D 67. dr. 420706 – Marianów – dr. 420707 D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 68. dr. 4207 – Grygów – dr. 4207 D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 69. Kołodzi ąż – Nowe Lipki – Maliszewa L Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 70. dr. 420745 – Stare Lipki – dr. 420746 D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 71. dr. 420746 – Stare Lipki – dr. 420747 D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 72. dr. 420746 – Stare Lipki – dr. 420747 D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 73. od ul. Le śnej D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 74. ul. projektowana D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 75. ul. projektowana D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 76. ul. projektowana D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 77. ul. Młynarska D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 78. ul. Armii Krajowej D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 79. ul. projektowana D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 80. ul. projektowana D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 81. ul. projektowana D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 82. ul. Bednarska D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 83. ul. Miodowa D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna 84. ul. Piwna D Proponowana do uchwalenia jako droga gminna

VIII. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej w obszarze NPK musz ą uwzgl ędnia ć ustalenia planu ochrony parku okre ślone w rozdziale IV.

44

1. Gospodarka wodno -ściekowa Przyj ęte rozwi ązania zaopatrzenia w wod ę i unieszkodliwianie ścieków w gminie Stoczek zostały podporz ądkowane nast ępuj ącym zasadom: c) zapewnienie odpowiedniej ilo ści i jako ści wody do picia i na potrzeby gospodarcze mieszka ńców oraz na cele przeciwpo żarowe, d) prowadzenie kompleksowej gospodarki wodno-ściekowej wymagaj ące budowy urządze ń odprowadzania i oczyszczania ścieków dla zwodoci ągowanych wsi (w pierwszej kolejno ści w miejscowo ści gminnej), e) pełne sanitarne unieszkodliwianie ścieków sanitarnych. Obecnie wszystkie tereny zwartej zabudowy w gminie s ą zaopatrywane w wod ę z nast ępuj ących zbiorowych systemów wodoci ągowych: 7) „Stoczek”o zasi ęgu obejmuj ącym wsie: Stoczek, Gajówk ę Wschodni ą, Drgicz i Gajówka Zachodnia, pracuj ący na bazie uj ęcia wód gł ębinowych w miejscowo ści Stoczek oznaczonego na rysunku studium symbolem WW, 8) „Stare Lipki” o zasi ęgu obejmuj ącym wsie: Stare Lipki, Brzózk ę, Nowe Lipki, Mrozowa Wola, Polkowo, pracuj ący na bazie uj ęcia wód gł ębinowych w Sarych Lipkach oznaczonego na rysunku studium symbolem WW, 9) „Ostrówek” o zasi ęgu obejmuj ącym wsie: Topór, Grabowiec, Wieliczna, Zgrzebichy i Marianów, zasilany z uj ęcia wody w miejscowo ści Ostrówek , gmina Łochów, 10) „To ńcza” o zasi ęgu obejmuj ącym wsie: Gruszczyno, Huta Gruszczyno, Żulin, Grygrów, Kalaty, Majdan, Błotki, Kazimierzów, Kał ęczyn, Miednik i Kozołupy, zasilany z uj ęcia wody w miejscowo ści To ńcza , gmina Liw Dopuszcza si ę, poza terenami zwartej zabudowy wsi, lokalizacj ę studni indywidualnych. Odprowadzanie i unieszkodliwianie ścieków powstaj ących na obszarze gminy Stoczek prowadzone jest w oparciu o gminn ą oczyszczalnię ścieków zlokalizowan ą w miejscowo ści Stoczek , oznaczon ą na rysunku studium symbolem NO. Do oczyszczalni doprowadzone s ą systemem zbiorczym kanalizacji sanitarnej ścieki z miejscowo ści : Stoczek , Gajówka Wschodnia i Stare Lipki. Docelowo odprowadzanie ścieków do oczyszczalni w Stoczku planuje si ę z cz ęś ci wsi Drgicz i cz ęś ci wsi Gajówka Wschodnia. Ponadto, z terenu całej gminy dowo żone s ą ścieki pochodz ące ze zbiorników bezodpływowych lub z przydomowych oczyszczalni ścieków . Pełne sanitarne unieszkodliwianie ścieków z całej gminy wymaga jeszcze du żych inwestycji. Planuje si ę wybudowanie dwóch zbiorczych systemów kanalizacyjnych z projektowanymi

45 oczyszczalniami ścieków we wsiach Topor i Żulin, oznaczonych na rysunku studium symbolem NOp. Dopuszcza si ę obj ęcie systemem kanalizacji zbiorczej miejscowo ści Zagrodniki i Ogrodniki gmina Łochów . Dla tych miejscowo ści ścieki b ędą odprowadzane do oczyszczalni w miejscowo ści Topór. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków b ędą rowy w zlewni rzeki Ugoszcz, Lubiesza i Dzi ęciołek. Wszystkie oczyszczalnie zostan ą wyposa żone w punkty zlewne ścieków dowo żonych z miejscowo ści nieobj ętych kanalizacj ą zbiorcz ą, w tym z terenów letniskowych. Dopuszcza si ę stosowanie indywidualnych urz ądze ń oczyszczaj ących ścieki tzw. oczyszczalni przydomowych lub bezodpływowych zbiorników na nieczysto ści ciekłe. 2. Gospodarka odpadami stałymi W prowadzeniu gospodarki odpadami przyjmuje si ę zasady:

– maksymalnego wykorzystania gospodarczego odpadów,

– segregacji i zorganizowanej zbiórki pozostałych odpadów z terenu całej gminy,

– unieszkodliwiania w sposób bezpieczny dla środowiska. Odpady stałe w gminie Stoczek s ą segregowane i czasowo gromadzone w typowych kontenerach ustawionych w miejscach dost ępnych dla wszystkich mieszka ńców gminy, a nast ępnie wywo żone do urz ądzonego obiektu składowania odpadów w miejscowo ści Gajówka Zachodnia oznaczonego na rysunku studium symbolem NU/EN . Na tym terenie projektuje się równie ż wybudowanie biogazowni. Gospodarka odpadami b ędzie prowadzona w okresie przej ściowym w oparciu o istniej ące gminne składowisko odpadów o chłonno ści wystarczaj ącej co najmniej do 2021 roku. Docelowo przewidziana jest likwidacja tego składowiska. Krajowy Program Gospodarki Odpadami zakłada prowadzenie gospodarki odpadami komunalnymi w systemie przestrzennych powi ąza ń regionalnych np. w oparciu o zwi ązki mi ędzygminne licz ące minimum 150 tys. mieszka ńców. Taka minimalna ilo ść mieszka ńców umo żliwia zbudowanie wielofunkcyjnego systemu z instalacjami do mechaniczno – biologicznego lub termicznego przekształcania odpadów komunalnych i odzysku odpadów zbieranych selektywnie- kompostownie, sortownie, demonta ż odpadów wielkogabarytowych, przetwa żanie zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego. Wojewódzki Program Gospodarki Odpadami ( WPGO ) dla województwa mazowieckiego opracowany na lata 2007 -11 z uwzgl ędnieniem lat 2012 – 15 przewiduje:

− zamkni ęcie wszystkich składowisk niespełniej ących standardów UE,

46

− zmniejszenie ilo ści funkcjonuj ących składowisk odpadów komunalnych na terenie województwa do 15 składowisk regionalnych, stanowiących cz ęść integraln ą systemu gospodarki odpadami. Przyj ęty plan zmniejszenia liczby składowisk istniej ących zakłada likwidacj ę składowiska odpadów w Stoczku. Gospodarka odpadami z terenu gminy docelowo b ędzie prowadzona w ramach regionalnego scentralizowanego systemu unieszkodliwiania odpadów. System ten zostanie utworzony na bazie Regionalnego Zakładu Zagospodarowania Odpadów (RZZO). Na terenie Regionu Siedleckiego obejmuj ącego powiaty :siedlecki, sokołowski, w ęgrowski, łosicki i garwoli ński przewidziano funkcjonowanie dwóch Regionalnych Zakładów Zagospodarowania Odpadami ( RZZO ) − Składowisko odpadów komunalnych we wsi Wola Sucho żeberska, Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z. o. o. w Siedlcach; − Mi ędzygminne składowisko odpadów komunalnych w Łosicach, ul. Ekologiczna 1 Zwi ązek Komunalny „ Nieska żone Środowisko „ z s. w Łosicach; Zakłada si ę, że gospodarka odpadami komunalnymi na terenie gminy Stoczek b ędzie prowadzona w poparciu o RZZO w Woli Sucho żeberskiej. Na terenie gminy b ędzie prowadzona selektywna zbiórka odpadów z uwzgl ędnieniem odpadów przeznaczonych do odzysku oraz wykorzystania biomasy. Selektywna zbiórka odpadów mo że odbywa ć si ę w systemie indywidualnym ( w miejscu wytwarzania odpadów – gospodarstwach ) lub z wyznaczeniem zbiorowych punktów selektywnej zbiórki odpadów. Gospodarka odpadami innymi ni ż komunalne b ędzie prowadzona indywidualnie przez ich wytwórców, z zachowaniem wymaga ń przepisów prawnych. Nie przewiduje si ę na terenie lokalizacji składowisk odpadów niebezpiecznych, ani te ż lokalizacji innych ni ż istniej ące składowisk odpadów komunalnych. Do czasu zorganizowania regionalnego systemu zagospodarowania odpadów oraz likwidacji istniej ącego składowiska, gospodarka odpadami na terenie gminy b ędzie odbywała si ę w oparciu o składowisko gminne z zachowaniem zasad segregacji i minimalizacji ilo ści składowanych odpadów . Obecnie w Urz ędzie Marszałkowskim trwaj ą prace dotycz ące opracowanie aktualizacji. WPGO dla Mazowsza na lata 2012 – 2017 z uwzgl ędnieniem lat 2018 – 2023. Rady Gmin b ędą miały obowi ązek dostosowania zapisów regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku w gminie do uregulowa ń wynikaj ących z WPGO w terminie 6 miesi ęcy od dnia uchwalenia tego planu. 47

3. Zaopatrzenie w ciepło Ogrzewanie budynków realizowane jest indywidualnie ze źródeł ciepła głównie na paliwo stałe. Ze wzgl ędu na poło żenie gminy w obszarze funkcjonalnym Zielone Płuca Polski, którego szczególnym atutem jest czyste powietrze oraz w Nadbu żańskim Parku Krajobrazowym z otulin ą istnieje potrzeba stosowania paliw mniej uci ąż liwych dla środowiska - gazu ziemnego, oleju opałowego i paliw z niekonwencjonalnych źródeł np. biogazownie, farmy wiatrowe, panele słoneczne. Teren gminy nie jest jednak zgazyfikowany, mimo że istnieje mo żliwo ść doprowadzenia gazoci ągu wysokiego ci śnienia do Stoczka poprzez przewidywane w koncepcjach gazyfikacji odgał ęzienie od magistrali 0700 Kobry ń - Warszawa. Warunkiem stawianym przez dystrybutora sieci jest jednak opłacalno ść ekonomiczna, której osi ągni ęcie, w chwili obecnej, jest niemo żliwe. 4. Kierunki rozwoju elektroenergetyki 4.1. Ponad lokalne sieci dystrybucyjne 110 kV Aktualne plany rozwoju operatora systemu sieci dystrybucyjnych nie przewiduj ą budowy na terenie gminy Stoczek nowych urządze ń elektroenergetycznych wysokiego napi ęcia 110 kV. Przebiegaj ąca przez gmin ę jednotorowa linia 110 kV Ostroł ęka –Małkinia – Węgrów –Siedlce jest w dobrym stanie technicznym i nie wymaga działa ń modernizacyjnych, a jedynie bie żą cych prac eksploatacyjnych. Budowa linii 110 kV mo że by ć jednak w przyszło ści konieczna w przypadku lokalizacji w gminie Stoczek farmy elektrowni wiatrowych o odpowiednio du żej mocy. Wymogi prawne dotycz ące ochrony przed promieniowanie elektromagnetycznym wytwarzanym przez linie wysokich i najwy ższych napi ęć zawarto w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003r. (Dz. U. Nr 192 poz. 1882 i 1883), które okre śla dopuszczalne poziomy pól elektrycznych i magnetycznych w środowisku, zró żnicowane dla terenów pod zabudow ę mieszkaniow ą i dla innych miejsc dost ępnych dla ludno ści. Ze wzgl ędu na skomplikowany sposób ustalania bezpiecznych odległo ści od tych linii, budowanych na ró żnych słupach, według ró żnych katalogów, przyjmuje si ę, w oparciu o obliczenia, że bezpiecznymi odległo ściami budynków mieszkalnych od skrajnych przewodów linii napowietrznych 110 kV jest 14,5 m (ok. 19 m od osi linii). Lokalizacja obiektów mieszkalnych w odległo ściach mniejszych ni ż wy żej podane jest mo żliwa, jednak ka żdorazowo musi by ć poprzedzona procedur ą pomiarow ą okre ślon ą w wymienionym na wst ępie Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska.

48

4.2. Źródła energii elektrycznej średniego napi ęcia 15 kV Przedsi ębiorstwo Gospodarki Energetycznej obsługuj ące odbiorców energii elektrycznej w gminie Stoczek nie przewiduje obecnie budowy na jej terenie stacji 110/15 kV, a wi ęc zasilanie pracuj ących tu stacji 15/0,4 kV odbywa ć si ę b ędzie w dalszym ci ągu ze źródeł zewn ętrznych, czyli stacji 110/15 kV w Łochowie i W ęgrowie. W perspektywicznych koncepcjach rozwojowych dystrybutor rozwa ża budow ę nowej stacji 110/15 kV na terenie s ąsiedniej gminy Kosów Lacki. Z uwagi na konieczno ść uzyskania przez Polsk ę w 2020 roku 15% udziału energii ze źródeł odnawialnych w ogólnym bilansie produkcji energii (wymóg pakietu klimatycznego ogłoszonego przez Komisj ę Europejsk ą ), coraz wi ększ ą uwag ę inwestorów przyci ąga ć b ędą tereny posiadaj ące korzystne warunki do lokalizacji lokalnych elektrowni i ciepłowni, wykorzystuj ących lokalne zasoby energii odnawialnej, głównie w postaci energii wiatru, biomasy (w tym odpadowej), sło ńca. Według stanu wiedzy z II połowy roku 2010 na terenie gminy Stoczek planuje si ę budow ę biogazowi z lokalizacj ą na mi ędzygminnym wysypisku odpadów komunalnych we wsi Gajówka Zachodnia, która b ędzie źródłem energii elektrycznej i skojarzonego ciepła o mocach po około 1MWe (moc elektryczna) i 1MWc (moc cieplna). 4.3. Magistralne linie SN 15 kV Istotn ą popraw ę parametrów technicznych (zwłaszcza niezawodno ści), energii elektrycznej SN 15 kV dostarczanej do gminy Stoczek uzyska ć mo żna poprzez modernizacj ę i rozbudow ę systemu linii magistralnych oraz poł ącze ń mi ędzyliniowych. W odniesieniu do aktualnego stanu technicznego trzonów linii magistralnych zasilaj ących gmin ę nie ma wi ększych zastrze żeń, bowiem linie te s ą liniami pier ścieniowymi wybudowanymi przewodami o wła ściwym przekroju i odpowiedniej przepustowo ści. Wykonania modernizacji polegaj ącej na wymianie przewodów na przewody o przekroju 70 mm 2 wymaga jedynie fragment linii magistralnej Łochów (pole Orzełek) – Prosty ń – Małkinia na odcinku od w ęzła linii w Mrozowej Woli do wsi Sokółka w gminie Sadowne. Znacznie wi ększe potrzeby inwestycyjne wyst ępuj ą w odniesieniu do modernizacji i rozbudowy linii SN 15 kV stanowi ących poł ączenia pomi ędzy trzonami linii magistralnych. Poł ączenia te s ą szczególnie istotne w przypadkach awarii zasilania podstawowego, umo żliwiaj ą bowiem podanie energii z kierunku alternatywnego, co minimalizuje przerwy w dostawie energii. W odniesieniu do istniej ących powi ąza ń pomi ędzy trzonami linii magistralnych

49 postuluje si ę wykonanie nast ępuj ących działa ń inwestycyjnych: − modernizacj ę linii ł ącz ącej magistral ę Łochów (Orzełek)-Prosty ń –Małkinia z magistral ą Łochów – Stara Wie ś – W ęgrów na odcinku od Mrozowej Woli do wsi Drgicz (do punktu z przewodami AFL 70 mm 2), − modernizacj ę linii ł ącz ącej magistral ę Łochów (Orzełek) - Prosty ń – Małkinia z magistral ą Łochów – Łojki na odcinku od wsi Mrozowa Wola do wsi Grabiny w gminie Sadowne. Bardzo wa żnymi inwestycjami poprawiaj ącymi niezawodno ść zasilania wsi poło żonych we wschodnich rejonach gminy Stoczek b ędzie wykonanie: − powi ązania promieniowej linii SN zasilaj ącej wsie: Brzózka, Stare Lipki, Nowe Lipki z magistrali Łochów (Orzełek) - Prosty ń – Małkinia z promieniow ą lini ą zasilaj ącą wsie Kozołupy, Kał ęczyn, Miednik z magistrali W ęgrów – Wrotnów, − powi ązanie promieniowej linii SN zasilaj ącej wie ś Kazimierzów z magistrali Węgrów – Stara Wie ś z promieniow ą lini ą zasilaj ącą wsie: Kozołupy, Kał ęczyn, Miednik z magistrali W ęgrów – Wrotnów. Istniej ące linie odgał ęź ne SN 15 kV, które wykorzystywane b ędą do realizacji nowych poł ącze ń mi ędzymagistralnych nale ży przebudowa ć na przewody o przekroju 70mm 2, natomiast odcinki linii nowych budowa ć od razu przewodami o takim przekroju. 4.4. Lokalne urz ądzenia elektroenergetyczne Rozwój urz ądze ń lokalnych (odgał ęź ne linie SN 15 kV, stacje trafo 15/0,4 kV, linie niskiego napi ęcia 0,4 kV) zasilaj ących poszczególne wsie polega na modernizacji i rozbudowie urz ądze ń istniej ących oraz dobudowie urz ądze ń nowych. Wykonania pełnej modernizacji polegaj ącej na całkowitym demonta żu urz ądze ń wyeksploatowanych, przestarzałych i monta żu zast ępuj ących je urz ądze ń nowoczesnych wymagaj ą szczególnie dwie wsie: Wieliczna i Drgicz, w których nie prowadzono do tej pory wi ększych prac modernizacyjnych. Przeprowadzone w okresie ostatnich kilkunastu lat cz ęś ciowe modernizacje linii SN 15 kV i stacji trafo 15/0,4 kV we wsiach: Błotki, Brzózka, Gruszczyno, Huta Gruszczyno, Grygrów, Majdan, Nowe Lipki, Stare Lipki, Kalaty, spowodowały istotn ą popraw ę jako ści energii elektrycznej dostarczanej odbiorcom, jednak w dalszym ci ągu pełnych modernizacji wymagaj ą w tych wsiach linie niskiego napi ęcia 0,4 kV. Modernizacj ą cz ęś ciow ą, obejmuj ącą przestarzałe, wyeksploatowane, awaryjne elementy sieci lokalnych, nale ży obj ąć w ró żnych zakresach wszystkie pozostałe wsie gminy, bowiem w ka żdej istniej ą takie obwody linii niskiego napi ęcia, w których na skutek przeci ąż enia, niewystarczaj ących przekrojów przewodów wyst ępuj ą ponadnormatywne 50 spadki napi ęć i awaryjne przerwy w zasilaniu. Modernizacji polegaj ącej na pełnej wymianie i zast ąpieniu przez stacje nowego typu wymagaj ą najstarsze słupowe stacje 15/0,4 kV typu ŻH (w gminie ł ącznie 10 sztuk – 13,5% wszystkich stacji) pracuj ące jeszcze we wsiach: Drgicz, Gajówka Zachodnia, Kał ęczyn, Wieliczna. W trakcie prac projektowych jest modernizacja stacji i sieci SN we wsi Gruszczyno. Podczas modernizacji stacji trafo 15/0,4 kV modernizowane s ą równie ż zasilaj ące je odcinki napowietrznych SN 15 kV. Pewnych działa ń modernizacyjnych (wymiana transformatorów, wyprowadzenie dodatkowych obwodów niskiego napi ęcia) wymaga ć ju ż mog ą słupowe stacje trafo 15/0,4kV nowszych typów - STSa20/100 i STSa20/250, pochodz ące z lat 70 tych i 80-tych. Jest ich w gminie Stoczek 31 sztuk (ok. 42% ogólnej liczby). Oprócz działa ń modernizacyjnych o ró żnym zakresie, procesem ci ągłym b ędzie budowa nowych elementów sieci lokalnych, słu żą cych zasilaniu obiektów powstaj ących na terenach nie uzbrojonych jeszcze w urz ądzenia elektroenergetyczne. Bardzo cz ęsto sieci przeznaczone do przył ączenia nowych odbiorców słu żą poprawie zasilania obiektów istniej ących w s ąsiedztwie Istotnym kierunkiem rozwoju, wchodz ącym w zakres zada ń własnych samorz ądów gminnych jest budowa, modernizacja i rozbudowa urz ądze ń o świetlenia drogowego. Z uwagi na bardzo du że koszty budowy sieci kablowych na rozległych terenach wiejskich, utrzymana zostanie zasada budowy sieci napowietrznych, ale ju ż według najnowszych rozwi ąza ń technicznych, z wykorzystaniem przewodów izolowanych, słupów wirowanych i małogabarytowych stacji słupowych 15/0,4 kV. Budowa sieci kablowych racjonalna b ędzie na terenach o du żej g ęsto ści zabudowy, oraz do zasilania obiektów energochłonnych, wymagaj ących dodatkowo wi ększej pewno ści zasilania. Inne kierunki rozwoju elektroenergetyki to: − budowa lokalnych, ekologicznych mini źródeł energii, głównie instalacji solarnych, pomp cieplnych produkuj ących energi ę elektryczn ą do celów podgrzewania ciepłej wody u żytkowej i wspomagania ogrzewania obiektów, a tak że obiektów o wi ększych mocach (wiatrowych, biogazowych) produkuj ących energi ę elektryczn ą sprzedawan ą do sieci dystrybucyjnych lokalnego operatora, − racjonalizacja gospodarki energi ą (nowoczesne technologie, energooszcz ędne źródła światła, maszyny i urz ądzenia elektryczne), − wła ściwa eksploatacja i konserwacja urz ądze ń, zmniejszaj ąca straty energii i 51

zagro żenie pora żeniem pr ądem i zagro żenie wybuchem po żarów na skutek awarii urz ądze ń elektroenergetycznych.

5. Telekomunikacja Adaptuje si ę istniej ące obiekty i urz ądzenia telekomunikacyjne, z mo żliwo ści ą ich rozbudowy oraz remontów . Ustala si ę budow ę nowych obiektów telekomunikacyjnych. W zwi ązku z wej ściem w życie nowych regulacji prawnych dotycz ących wspierania rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (ustawa z dn. 7 maja 2010 r.) wyst ąpiły

52 mo żliwo ści znacznego przyspieszenia rozwoju wszelkich form komunikacji elektronicznej. Polityka przestrzenna gminy bazuj ąca na w/w ustawie w odniesieniu do szeroko rozumianego sektora telekomunikacyjnego uwzgl ędnia nast ępuj ące kierunki rozwoju tego sektora: − budow ę, rozbudow ę, modernizacj ę sieci i urz ądze ń telekomunikacyjnych w tradycyjnych i nowych technologiach, w tym światłowodowej – z zapewnieniem przestrzennego i technicznego dost ępu do wybudowanych elementów, − obj ęcie gminy zintegrowanym systemem telekomunikacyjnym, poł ączonym z ponadlokalnymi systemami sieci internetowych: wojewódzkiej i krajowej, − rozwój systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych (przewodowych oraz bezprzewodowych) stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie, Realizowana obecnie i planowana na lata nast ępne budowa i rozbudowa sieci światłowodowych w gminie Stoczek w sposób istotny wpisuje si ę w powy ższe kierunki rozwoju telekomunikacji, szczególnie rozszerzy bowiem dost ęp do szerokopasmowego Internetu.

6. Inne kierunki rozwoju elektroenergetyki Inne kierunki rozwoju elektroenergetyki to: 1) odnawialne źródła energii, które wykorzystuj ą w procesie przetwarzania energi ę wiatru, promieniowania słonecznego, geotermaln ą, fal, spadku rzek oraz energi ę pozyskiwan ą z biomasy, biogazu wysypiskowego, a tak że biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szcz ątek ro ślinnych i zwierz ęcych. 2) racjonalizacja gospodarki energi ą, stosowanie nowoczesnych, energooszcz ędnych technologii, odbiorników energii, źródeł światła. 3) wła ściwa eksploatacja i konserwacja sieci i instalacji elektrycznych ograniczaj ąca straty energii i zagro żenia pora żeniowego i po żarowego.

53

IX. INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM

Przewiduje si ę realizacj ę do 2020 r. nast ępuj ących lokalnych inwestycji celu publicznego:

– budowa Gminnego O środka Kultury, Sportu i Rekreacji,

– przebudowa i budowa dróg gminnych, chodników i zatok,

– budowa zbiornika wodnego „Ugoszcz”,

– budowa oczyszczalni ścieków w miejscowo ści Topór wraz z kanalizacj ą sanitarn ą dla miejscowo ści: Topór, Mrozowa Wola, Polkowo, Grabowiec i Wieliczna,

– budowa biogazowi przy istniej ącym składowisku odpadów komunalnych w miejscowo ści Gajówka Zachodnia.

X. INWESTYCJIE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM

Do inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym nale żą : 1) budowa gazoci ągu.

XI. OBSZARY DLA, KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZIĆ MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LE ŚNYCH NA CELE NIEROLNIECZE I NIELE ŚNE

Gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla cz ęś ci miejscowo ści Stoczek, Drgicz Stare Lipki i Nowe Lipki. Tereny takie zostały oznaczone graficznie na rysunku studium pt ”Kierunki”. Tereny te wymagaj ą zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne oraz wyznaczenia dróg dojazdowych i wewn ętrznych umo żliwiaj ących obsług ę komunikacyjn ą Na terenie gminy Stoczek nie wyst ępuj ą obszary, dla których jest obowi ązkowe sporz ądzenie planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych.

XII. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ 1. Kształtowanie przestrzeni rolniczej W rolnictwie obserwuje si ę nast ępuj ące procesy:

54

– wypadanie z u żytkowania u żytków rolnych o najni ższej przydatno ści rolniczej,

– wypadanie z produkcji cz ęś ci gospodarstw rolnych, głównie najmniejszych,

– koncentracj ę gruntu w gospodarstwach najwi ększych. Procesy te powoduj ą zmiany w rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Nast ępuje zmniejszenie powierzchni u żytków rolnych, a zwi ększenie powierzchni le śnej. Wypadanie z produkcji małych gospodarstw i przejmowanie ich gruntów przez gospodarstwa wi ększe wymaga ć b ędzie scalenia i wymiany gruntów. Gospodarstwa powi ększaj ące areał musz ą modernizowa ć i rozbudowywa ć budynki gospodarcze, a ich zabudowa posuwa si ę w gł ąb działek. W zabudowie zagrodowej pojawia si ę coraz wi ęcej usług, które funkcjonuj ą obok produkcji rolnej, a z czasem t ę produkcj ę wypieraj ą. Powstaje te ż nowa zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna lub powi ązana z usługami oraz zabudowa letniskowa. Zatem zabudowa wsi b ędzie miała coraz bardziej charakter wielofunkcyjny. Zakłada si ę funkcjonowanie nowoczesnego i zrestrukturyzowanego rolnictwa z now ą funkcj ą przetwórstwa spo żywczego.

1.1 Zasady zagospodarowania terenów rolnych znajduj ących si ę w obszarze NPK – wg ustale ń planu ochrony NPK

1.2 Zasady zagospodarowania terenów rolnych poło żonych poza granicami NPK 1) główne funkcje – uprawy rolne, ogrodnicze, sadownicze, u żytki zielone, stawy i zbiorniki wodne. 2) uzupełniaj ące funkcje – budowle rolnicze, urz ądzenia infrastruktury technicznej, w tym równie ż z zakresu ł ączno ści publicznej. Zasady zagospodarowania a) zachowanie istniej ącej zabudowy zagrodowej z mo żliwo ści ą jej rozbudowy, przebudowy i nadbudowy, b) na terenach rolnych dopuszcza si ę lokalizacj ę zabudowy zagrodowej w tym równie ż budowli rolniczych pod warunkiem istniej ącego dost ępu do drogi oraz mo żliwo ści uzbrojenia terenu z sieci znajduj ących si ę w terenach s ąsiaduj ących z projektowan ą zabudow ą z dopuszczeniem lokalizacji indywidualnych obiektów (studnia, „szambo”), je żeli brak jest ekonomicznego uzasadniania przył ączenia do sieci publicznych, c) na terenach rolnych dopuszcza si ę lokalizacj ę dróg dojazdowych i wewn ętrznych oraz urz ądze ń infrastruktury technicznej, a w szczególno ści infrastruktury telekomunikacyjnej.

55

2. Zalesienia Na rysunku studium wskazuje si ę rejony, w których nale ży preferowa ć zalesienia na słabych gruntach rolniczych. Rejony te zostały wskazane jako postulowane. Ich granice okre ślono, opieraj ąc si ę przede wszystkim na analizie obecnego rozmieszczenia powierzchni le śnych. Kierowano si ę zasad ą wypełniania luk w obecnych zalesieniach, wyrównywania granic polno-le śnych i rozszerzania kompleksów le śnych w rejonach, gdzie s ą szczególnie rozdrobnione. Zalesienia realizowane we wskazanych w studium rejonach, wzmocni ą tereny aktywne przyrodniczo, zwi ększaj ąc lesisto ść gminy.

3. Ochrona terenów le śnych i rolnych Ochrona istniej ących lasów obejmowa ć powinna zarówno działania bierne jak i czynne. Do działa ń biernych zaliczy ć nale ży przestrzeganie zakazu przeznaczania terenów le śnych na inne cele. Jest to szczególnie istotne w przypadku małych, izolowanych zespołów lub zespołów o funkcjach szczególnych (np. w dolinach rzek). Działania czynne powinny polega ć na egzekwowaniu obowi ązków ci ążą cych na wła ścicielach lasów. Obowi ązki te okre śla Ustawa o lasach z 1991r., a dotycz ą one m. in. odpowiedniej piel ęgnacji drzewostanów.

4. Gospodarka le śna Gospodarka le śna b ędzie prowadzona według nast ępuj ących zasad:

– utrzymania trwało ści lasów i ci ągło ści wykorzystania ich wielostronnych funkcji tj. funkcji środowiskotwórczych, społecznych (pozaprodukcyjnych), ochronnych i gospodarczych (produkcyjnych),

– powi ększania zasobów le śnych poprzez zalesianie gruntów porolnych wskazanych w uproszczonych planach urz ądzania lasów i wzmagania ich korzystnego wpływu na warunki życia człowieka i funkcjonowania cało ści przyrody,

– powszechnej ochrony lasów. Podstawowym warunkiem utrzymania trwało ści lasów i wykorzystania ich wszechstronnej u żyteczno ści jest prowadzenie gospodarki le śnej zgodnie z ustaleniami planów urz ądzania lasów pa ństwowych lub uproszczonych planów urz ądzania lasów niepa ństwowych i w oparciu o zasady i instrukcje funkcjonuj ące w le śnictwie, a tak że

56 doskonalenia jej na podstawach ekologicznych. Jednym z podstawowych czynników decyduj ących o trwało ści lasów jest ograniczanie procesów degradacji stosunków wodnych w lasach. W tym celu konieczne jest:

– zachowanie w stanie zbli żonym do naturalnego i odtworzenie śródle śnych zbiorników i cieków wodnych,

– zachowanie w dolinach rzek lasów ł ęgowych, olsów i innych naturalnych formacji przyrodniczych jako ostoi rzadkich gatunków ro ślin i zwierz ąt oraz regulatorów wilgotno ści siedlisk i mikroklimatu,

– zachowanie w stanie nienaruszonym śródle śnych nieu żytków (bagna, torfowiska, le śne łąki) wraz z ich flor ą i faun ą w celu ochrony pełnej ró żnorodno ści przyrodniczej i dalsze traktowanie ich jako u żytki ekologiczne. Realizacja zasady powi ększania zasobów le śnych powinna nast ępowa ć w wyniku zalesiania gruntów porolnych. Teren gminy charakteryzuje si ę wysok ą lesisto ści ą i du żą ilo ści ą gleb o niskich klasach bonitacyjnych. Zaleca si ę wprowadzanie nowych zalesie ń na grunty nieprzydatne rolniczo, zwłaszcza grunty odłoguj ące. Generalnie do zalesienia przeznacza si ę nieu żytki, grunty rolne nieprzydatne do efektywnego wykorzystania w produkcji żywno ści oraz inne grunty nadaj ące si ę do zalesienia, a w szczególno ści:

– grunty orne klas od V do VI z, które nie rokuj ą mo żliwo ści prowadzenia gospodarki rolnej oraz ł ąki klas od V do VI i pastwiska klas od V do VI z, które nie stanowi ą potencjalnych u żytków zielonych, a bezpo średnio przylegaj ą do kompleksów le śnych,

– tereny po wyeksploatowaniu piasku i żwiru. W szczególnie uzasadnionych przypadkach do kompleksów le śnych mog ą by ć zaliczane, a tym samym równie ż zalesiane:

– grunty wy ższych klas bonitacyjnych stanowiące śródle śne enklawy i półenklawy jednak o powierzchni nie wi ększej ni ż 2 ha w jednym konturze,

– grunty rolne o powierzchni powy żej 2 ha w przypadku ich wyj ątkowo niekorzystnego poło żenia i kształtu (enklawy w du żych kompleksach le śnych lub wydłu żone enklawy i półenklawy). Wszystkie wymienione wy żej zasady zalesieniowe zastosowano przy wskazaniu obszarów przydatnych pod zalesienia przedstawionych w Studium. Wynikiem zalesienia wyznaczonych obszarów b ędzie optymalne wykorzystanie powierzchni ziemi, uporz ądkowanie przestrzeni rolniczej i le śnej (skracanie granicy polno- le śnej), jak te ż wła ściwe, zgodne z warunkami glebowo - przyrodniczymi zagospodarowanie gruntów.

57

W zakresie zalesiania gruntów rolnych nale ży równie ż uwzgl ędnia ć ustalenia zawarte w rozporz ądzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych ni ż rolne", obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 114, poz. 786). Zgodnie z ustaleniami zawartymi w art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (jednolity tekst Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z pó źno zm.), grunty przeznaczone do zalesienia okre śla miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Proces zalesiania gruntów porolnych jest procesem zło żonym w czasie, uwarunkowany zgod ą wła ściciela oraz jego prawem ubiegania si ę o dotacje i płatno ści z tym zwi ązane. Celem trzeciej zasady jest konieczno ść otoczenia lasów powszechn ą ochron ą. W celu zapewnienia powszechnej ochrony lasów przepisy cytowanej wy żej ustawy o lasach w art. 9 nakładaj ą na wła ścicieli lasów obowi ązek kształtowania równowagi w ekosystemach le śnych, poprzez czynno ści okre ślone w przepisach odr ębnych. Postuluje si ę równie ż otoczenie szczególn ą opiek ą lasów ochronnych , w których nale ży prowadzi ć gospodark ę le śną w sposób zapewniaj ący ci ągłe spełnianie przez nie celów, dla których zostały wydzielone, w szczególno ści poprzez:

– dbało ść o wła ściwy stan zdrowotny i sanitarny lasów,

– preferowanie naturalnego odnawiania lasów,

– ograniczanie regulacji stosunków wodnych do prac uzasadnionych potrzebami odnowienia lasu oraz u żytkowania sąsiaduj ących z lasami ochronnymi gruntów niele śnych,

– ograniczanie trwałego odwadniania bagien śródle śnych,

– kształtowanie struktury gatunkowej i przestrzennej lasu zgodnie z warunkami siedliskowymi,

– stosowanie indywidualnych sposobów zagospodarowania i ochrony poszczególnych drzewostanów,

– ustalanie ci ęć według potrzeb hodowlanych lasu, ograniczanie stosowania zr ębów zupełnych,

– prowadzenie ścinki drzew, zrywki i wywozu drewna w sposób zapewniaj ący w maksymalnym stopniu ochron ę gleby i ro ślinno ści le śnej, ograniczanie pozyskania drewna i płodów runa le śnego,

– konieczno ść wykonywania okre ślonych zabiegów w zakresie zagospodarowania i

58

ochrony lasu,

– zakładanie i utrzymywanie urz ądze ń ochronnych np. tablic informacyjnych o konieczno ści poruszania si ę po wyznaczonych ście żkach i sposobach zachowania si ę w lesie,

– ograniczanie udost ępnienia lasu dla ludno ści (ograniczanie swobodnej penetracji w celu pozyskiwania płodów runa le śnego i w celu rekreacyjnym). W gospodarowaniu na terenach le śnych przewiduje si ę ponadto:

– stosowanie wszystkich zabiegów przewidzianych zasadami hodowli lasu,

– stosowanie wszystkich zabiegów przewidzianych instrukcjami ochrony lasu i ochrony przeciwpo żarowej. W okresie wiosennym nale ży szeroko propagowa ć szkodliwo ść wypalania traw, co stanowi główna przyczyn ę po żarów w lasach.

5. Gospodarka łowiecka W zakresie obowi ązków dzier żawców lub zarz ądców obwodów łowieckich le ży m.in. dbało ść o popraw ę warunków bytowania zwierzyny, które mo żna polepszy ć poprzez prowadzenie zimowego dokarmiania, tworzenie nowych poletek łowieckich i racjonalne zagospodarowanie ju ż istniej ących oraz zwi ększanie w drzewostanach ilo ści preferowanych przez zwierzyn ę gatunków domieszkowych drzew i krzewów stanowi ących baz ę żerow ą. W gestii gminy powinny le żeć działania niezależne lub w porozumieniu z kołami łowieckimi poprawiaj ące stan ilo ściowy i zdrowotny zwierzyny łownej. Przykładowo w celu zapobiegania rozszerzaniu si ę chorób zwierz ąt gospodarskich (wirusowych i paso żytniczych) na zwierz ęta le śne, nale ży wyeliminowa ć do ść cz ęste przypadki wyrzucania do lasów odpadów i nieczysto ści (szczególnie z ubojni i masami), a tak że padłych zwierz ąt.

XIII. OBSZARY PROBLEMOWE – OBSZARY NARA ŻONE NA NIEBEZPIECZE ŃSTWO POWODZI I OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH

Nie wyst ępuj ą.

XIV. OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU KOPALINY FILAR OCHRONNY

Na terenie gminy Stoczek obiekty lub obszary, dla których wyznacza si ę w zło żu

59 kopaliny filar ochronny nie wyst ępuj ą.

XV. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH

Na terenie gminy Stoczek obszary Pomników Zagłady i ich stref ochronnych nie wyst ępuj ą.

XVI. OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI

Na terenie gminy Stoczek obszary wymagaj ące przekształce ń i rehabilitacji nie wyst ępuj ą.

XVII. GRANICE TERENÓW ZAMNKI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH

Na terenie gminy Stoczek tereny zamkni ęte i ich strefy ochronne wyst ępuj ą w północno-zachodniej cz ęś ci gminy. S ą to tereny kolejowe oznaczone graficznie na rysunku studium.

XVIII. UZASADNIENIE ZAWIERAJ ĄCE OBJA ŚNIENIA PRZYJ ĘTYCH ROWI ĄZA Ń ORAZ SYNTEAZA USTALE Ń PROJEKTU STUDIUM GMINY STOCZEK

Pod wzgl ędem administracyjnym gmina Stoczek poło żona jest w północno – wschodniej cz ęś ci województwa mazowieckiego i w północnej cz ęś ci powiatu w ęgrowskiego około 80 km od Warszawy. W skład gminy Stoczek wchodzi 26 miejscowo ści .Gmina Stoczek graniczy : od północy z gmin ą Sadowne, od północnego wschodu z gmin ą Kosów Lacki , od wschodu z gmin ą Miedzna , od południa z gminami Liw i Korytnica , od zachodu z gmin ą Łochów. Przez północny kraniec gminy przebiega zelektryfikowana linia kolejowa Warszawa Białystok oraz droga krajowa nr 50 Ostrów Mazowiecka – Brok – Łochów. Gmina nale ży do obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski , a jej północna i wschodnia cz ęść znajduje si ę w Nadbu żańskim Parku Krajobrazowym. Około 40 %

60 powierzchni gminy zajmuj ą kompleksy le śne poło żone w północno – wschodniej i południowo – wschodniej cz ęś ci gminy.

Zgodnie z uchwał ą Nr XXIX/166/2009 Rady Gminy w Stoczku z dnia 28 sierpnia 2009r w sprawie przyst ąpienia do opracowania Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek opracowano projekt studium sporz ądzony dla obszaru całej gminy. Ze wzgl ędu na zaktualizowanie dokumentu Studium w bardzo wielu zagadnieniach zmian ą obj ęto cało ść tekstu i rysunków Studium i zrezygnowano z ich wyró żnienia . Opracowany projekt studium i uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek na form ę jednolitego i kompletnego dokumentu. Potrzeba opracowania zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek wynikała zarówno z przesłanek formalnych , merytorycznych jak i oczekiwa ń mieszka ńców. Obowi ązuj ące Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego sporz ądzane było w nieaktualnym ju ż systemie prawnym .tj. w trybie ustawy z dnia 7 lipca 1994r o zagospodarowaniu przestrzennym. Nale żało przystosowa ć zakres i form ę Studium do obecnych wymogów ustawy z dnia 27 marca 2003 r o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym , opracowa ć dokument zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004r w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz dostosowa ć opracowany projekt studium do wymogów wynikaj ących z przepisów odr ębnych, które weszły w życie po 1998r.tj. po uchwaleniu dotychczas obowi ązuj ącego studium. Zadaniem Studium jest okre ślenie polityki przestrzennej gminy,w tym identyfikacja walorów środowiska, poło żenia i zagospodarowania gminy oraz rozpoznanie potrzeb jego mieszka ńców i innych u żytkowników zwi ązanych z rozwojem gminy. W oparciu o analiz ę w zakresie uwarunkowa ń okre ślono kierunki rozwoju przestrzennego gminy, których celem jest harmonijne kształtowanie ładu przestrzennego oraz minimalizacja konfliktów przestrzennych. W celu przyspieszenia rozwoju społeczno – gospodarczego gminy wskazano nowe tereny inwestycyjne oraz zaproponowano nowe rozwi ązania komunikacyjne, które wpłyn ą na popraw ę jako ści życia mieszka ńców gminy Stoczek. Przy opracowaniu studium kierowano si ę kryteriami wynikaj ącymi z oceny i analizy istniej ącego stanu zagospodarowania obszaru gminy, uwarunkowa ń wynikaj ących z Planu Województwa Mazowieckiego, Strategii Rozwoju Gminy, lokalnymi planami bran żowymi

61 oraz wymogów okre ślonych w przepisach odr ębnych, a w szczególno ści w zakresie ochrony środowiska, ochrony przyrody, ochrony dóbr kultury, ochrony lasów oraz gleb podlegaj ących ochronie. Rozstrzygni ęcia planistyczne nast ąpiły przede wszystkim przy uwzgl ędnianiu wymogów ładu przestrzennego i zapewnienia zrównowa żonego rozwoju. Projektowane tereny budowlane wyznaczone zostały przy zachowaniu warto ści środowiska, przyrody, dóbr kultury i walorów krajobrazowych. Tereny przeznaczone pod zainwestowanie wyznaczono jako poszerzenie i uporz ądkowanie istniejących terenów budowlanych. Tereny z zabudow ą istniej ącą oraz w jej bliskim s ąsiedztwie uj ęte zostały w obszar „ kontynuacji zabudowy „ natomiast tereny nowe niezabudowane – stanowi ące potencjalnie tereny rozwoju oznaczono na rysunku Studium odr ębnym oznaczeniem graficznym . Okre ślaj ąc polityk ę przestrzenn ą gminy w Studium uwzgl ędniono: 1. Zewn ętrzne uwarunkowania rozwoju gminy, do których nale żą mi ędzy innymi:

– poło żenie ponad 80 % obszaru gminy w Nadbu żańskim Parku Krajobrazowym i jego otulinie,

– przebiegająca przez obszar gminy droga krajowa nr 50 Mi ńsk Mazowiecki – Łochów – Brok – Ostrów Mazowiecka prowadz ąca ruch o znaczeniu regionalnym i krajowym,

– przebiegaj ąca przez obszar gminy linia elektroenergetyczna wysokiego napi ęcia 110 kV,

– przebiegaj ąca przez obszar gminy linia kolejowa Warszawa – Białystok.

2. Wewn ętrzne uwarunkowania rozwoju gminy, do których nale żą mi ędzy innymi:

- poło żenie gminy w dogodnej odległo ści od Warszawy i W ęgrowa,

– rezerwy terenów dla rozwoju zabudowy mieszkaniowej, usługowej i aktywno ści gospodarczej,

– przyrodnicze i krajobrazowe warunki do rozwoju zabudowy letniskowej i usług turystycznych.

Przy okre ślaniu kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stoczek kierowano si ę zasad ą dostosowania ustale ń dotycz ących rozwoju terenu zabudowy do Planu Ochrony sporz ądzonego dla Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego- rozporz ądzenie nr 20 Wojewody Mazowieckiego z dnia 8 sierpnia 2006r. – Dziennik Urz ędowy Województwa Mazowieckiego z 2006r. Nr 172 , poz.6757 oraz rozporz ądzenie Nr 2 Wojewody Mazowieckiego z dnia 31 stycznia 2007r. zmieniaj ącego ww. rozporz ądzenie. Poło żenie gminy na obszarach prawnie chronionych powoduje ograniczenia lokalizacyjne i

62 przes ądza o kierunkach zagospodarowania przestrzennego na obszarze Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego. . Dla realizacji celów, na podstawie rozpoznanych uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego gmin ę podzielono na trzy obszary funkcjonalne o zró żnicowanych kierunkach zagospodarowania oraz ograniczeniach dla zabudowy i zagospodarowania terenu wynikaj ących przede wszystkim z przepisów odr ębnych dotycz ących ochrony przyrody, środowiska i dóbr kultury. Struktur ę funkcjonalno-przestrzenn ą gminy okre ślono na podstawie: - istniej ącego zagospodarowania terenu, - przyrodniczych uwarunkowa ń wynikaj ących z utworzenia w północnej i wschodniej cz ęś ci gminy Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny, - przeznaczenia terenów okre ślonych we wcze śniejszych opracowaniach planistycznych, - tendencji demograficznych, -potrzeb wynikaj ących z okre ślonych inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym. W studium wyodr ębniono trzy obszary funkcjonalno-przestrzenne:

OBSZAR I obszar le śno -rolno -osadniczy z dopuszczeniem rozwoju zabudowy letniskowej z ograniczeniami wyst ępowania zakazów, nakazów i ogranicze ń dla zabudowy i zagospodarowania terenu wynikaj ących z poło żenia w granicach obszaru Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego oraz ustale ń planu ochrony Parku.

OBSZAR II obszar rolno-le śno-osadniczy proponowany do rozwoju zabudowy mieszkaniowej, letniskowej, turystyki i wypoczynku, obejmuj ący środkow ą cz ęść gminy poło żony w granicach otuliny Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego.

OBSZAR III obszar rolno-osadniczy z preferowaniem rozwoju rolnictwa i obsługi rolnej oraz zabudo wy o ró żnych funkcjach obejmuj ący południow ą i zachodni ą cz ęść gminy poło żony poza granicami Nadbu żańskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny.

63

W ramach ww. obszarów zostały okre ślone zasady zagospodarowania terenów o wyodr ębnionych funkcjach oznaczonych na rysunku studium pt.”Kierunki” kolorem i granic ą oraz symbolami literowymi i cyfrowymi, b ądź tylko kolorem i granic ą. Dla wyodr ębnionych terenów przeznaczonych do zainwestowania zostały okre ślone standardy zabudowy. Studium zakłada, że zwi ększenie atrakcyjno ści turystycznej gminy nast ąpi poprzez zwi ększenie oferty terenów letniskowych a tak że utworzenie dwóch zbiorników wodnych o funkcjach retencyjno - rekreacyjnych w miejscowo ści Drgicz- Zgrzebichy oraz Stoczek - Stare Lipki. Rozwojowi turystyki i rekreacji sprzyja dost ępno ść komunikacyjna gminy, moda i zapotrzebowanie na turystyk ę m. in. weekendow ą. Dotyczy to nie tylko turystów , ale i osiedlaj ących si ę nowych mieszka ńców. Prowadzenie sprzyjaj ącej polityki zwi ązanej z rozwojem usług, głównie wzdłu ż istniej ących i projektowanych dróg , przyczyni ć si ę ma do o żywienia gospodarczego gminy i stworzenia nowych miejsc pracy. Lokalizacja usług lokalnych w tym równie ż w ramach terenów mieszkaniowych, jak równie ż innych usług generuj ących miejsc pracy zapewni sprawne funkcjonowanie gminy zaspokajaj ąc jednocze śnie potrzeby mieszka ńców. Sukcesywna i konsekwentna realizacja kierunków rozwoju wyznaczonych w niniejszym dokumencie powinna w perspektywie spowodowa ć wzrost atrakcyjno ści inwestycyjnej i turystycznej gminy. Uzasadnienie przyj ętych rozwi ąza ń dotyczy najistotniejszych zagadnie ń stanowi ących podstaw ę dla przyj ętych rozwi ąza ń, tj.: 1. Utrzymanie rolniczego charakteru gminy składaj ącej si ę z atrakcyjnych zespołów osiedle ńczych w naturalnym krajobrazie, z wprowadzeniem znacznego rozwoju funkcji turystycznej i rekreacyjnej. 2. Wprowadzenie nowych terenów dla budownictwa zagrodowego, jednorodzinnego , letniskowego i usługowego. 3. W zakresie zmian w strukturze przestrzennej oraz przeznaczenia terenów – projekt Studium zakłada kontynuacj ę, przekształcenie lub rozwój nowych terenów inwestycyjnych w celu usprawnienia i poszerzenia działalno ści rolniczej, jak równie ż w celu pobudzenia innych form działalno ści gospodarczej na terenie gminy. 4. W zakresie ochrony środowiska przyrodniczego – projekt zakłada utrzymanie wszelkich terenów o wysokich walorach przyrodniczych, jak równie ż proponuje ochron ę terenów dolin i cieków rzecznych w celu utrzymania i ci ągłego polepszania warunków przyrodniczych na terenie gminy, 5. w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury

64

współczesnej – projekt zakłada ochron ę i rewitalizacj ę obiektów i zało żeń wysokich walorach kulturowych poprzez wprowadzanie stref ochrony konserwatorskiej, działania takie maj ą na celu zachowanie to żsamo ści kulturowej gminy, jak równie ż daj ą mo żliwo ść wykreowania miejsc atrakcji turystycznych, 6. w zakresie komunikacji – projekt Studium uwzgl ędnia zamierzenia inwestycyjne zarz ądców dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych oraz dróg gminnych, 7. w zakresie infrastruktury – projekt zakłada dalszy ci ąg rozwój systemów infrastruktury technicznej w tym w szczególno ści rozwój struktury telekomunikacyjnej, jak równie ż modernizacj ę istniej ących, w celu zapewnienia lepszych warunków bytowych dla mieszka ńców oraz przygotowania dogodnych warunków rozwojowych na terenach inwestycyjnych, 8. w zakresie kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej – projekt przedstawia propozycj ę rozwi ąza ń dla polepszenia sytuacji sektora rolniczego w gminie.

Wszelkie ustalenia Studium stanowi ą podstaw ę do sporz ądzenia i uszczegółowienia zamierze ń planistycznych na etapie sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego . Dokument Studium pozwoli władzom gminy na wyznaczenie strategicznych celów rozwojowych dla gminy, jak równie ż uregulowanie i mo żliwo ść prowadzenia odpowiedniej do potrzeb gminy gospodarki przestrzennej . Przy sporz ądzaniu Studium uwzgl ędniono polityk ę przestrzenn ą wynikaj ącą z – „ Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju”,

– Planie rozwoju lokalnego miejscowo ści Stoczek

– „ Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego „

Przewodnicz ący Rady Gminy

65