Revista DIELLI DEMOKRISTIAN Nr. 28: Vjenë, Mars 2017
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Revista DIELLI DEMOKRISTIAN nr. 28: Vjenë, mars 2017 Revista DIELLI DEMOKRISTIAN nr. 28: Vjenë, mars 2017 FJALA JONË Të nderuar lexues, kemi kënaqësinë t‟jua përcjellim numrin e njëzet e tetë të revistës sonë dhe tuaj „„Dielli Demokristian‟‟. Që nga 1 qershori i vitit 2010, përgjatë më shumë se gjashtë viteve ju informojmë për aktivitetet e zhvilluara në javët dhe muajt që lëmë pas, jo vetëm në Austri, por dhe më gjerë. Po ashtu vullnetarisht që nga viti 2012 po bëjmë të mundur botimin e një verzioni të shkurtër edhe në gjuhën gjermane. Për më tepër, kemi në funksion faqen tonë në internet: www.dielli-demokristian.at, ndërsa ka kohë që kemi hapur një faqe për komunikim me ju në platformën e rrjetit social „„Facebook‟‟ me emrin Dielli Demokristian. Pra, ju mirëpresim! Revista „„Dielli Demokristian‟‟ në Vjenë kësaj radhe sjell shkrime nga bashkëpunëtorët e shumtë nga Austria, Shqipëria, Kosova, etj. Edhe këtë herë do të keni mundësi të lexoni për ngjarje me rëndësi shoqërore. Nga aktivitetet kulturore vlen të veçohet ora letrare në Vjenë në kuadër të shënimit të 9-të vjetorit të Pavarësisë së Kosovës, e cila u mbajt nën organizimin e Lidhjes së Nënë Tereza Shkrimtarëve edhe Krijuesve Shqiptarë në Austri „„Aleksandër Moisiu‟‟ SPECIALE (www.moisiu.eu). Po ashtu përgjatë kësaj kohe aktiv ishin edhe Asociacioni i Arma sekrete e Kosovës-diaspora 3 Studentëve dhe të Rinjve Shqiptarë në Austri (www.aysa-austria.com) dhe Shoqata e Mësuesve Shqiptarë në Austri „„Naim Frashëri‟‟ (www.naimfrasheri.at). Për sa i përket sportit, sezoni i ri sportiv i klubit të futbollit SV Albania (www.svalbania.at) EKSKLUZIVE dhe aktivitetet e Ligës Shqiptare të Futbollit në Austri (www.futbollishqiptar.eu) Intervistë me poetin Ragip Dragusha 4 kanë hyrë në fazën përfundimtare. Po ashtu e suksesshme vlerësohet edhe pjesëmarrja, për të katërtin vit me radhë, e garimit të klubit të shahut Arbëria (www.arberia.at), i cili këtë vit startoi me dy ekipe, njëri në ligën B të Vjenës, ndërsa PORTRETE Ndriçimi i shqiptarit prek Bienalen 8 tjetri në kategorinë e dytë të ligës vjenze. Pas organizimit me sukses të „„Javëve të Kulturës Shqiptare në Austri‟‟, pritet që Këshilli Kordinues i Shoqatave Shqiptare në Austri (www.keshilli-koordinues.at) të mbaj, në muajin mars 2017, kuvendin e saj të AKTUALITETE rregullt. 18.000 filloristë për herë të parë në shkollë 9 Të dhëna mbi mësimin shqip në gjimnaze 10 Në këtë numër do të mund të lexoni edhe ese, fejtone, opinione, vështrime dhe 17-Shkurti, hap realizimi i idealeve 12 analiza që merren me zhvillimet politike, ekonomike dhe shoqërore në hapësirat shqiptare. INFO Blic info nga Austria 13 Për më shumë lidhur me ne dhe temat që kemi ngritur edhe më tutje ju mund të na shkruani në adresën tonë në internet: [email protected]. Numri i radhës i revistës në formë elektronike „„Dielli Demokristian‟‟ do të editohet në muajin VËSHTRIME qershor të vitit 2017. E ardhmja e Shqipërisë pas fabulës ... 14 Të drejtat dhe liritë e njeriut në Kosovë 16 Këshilli redaktues falenderon të gjithë ata që ndihmuan në realizimin dhe botimin e Kosova në NATO 17 kësaj reviste periodike, e sidomos ata që dërguan shkrimet e tyre, si dhe mbështetësit tanë moral. Si dhe deri më tani, edhe ky numër është përpiluar, dizajnuar dhe botuar HISTORI në saje të punës dhe angazhimit vullnetar të aktivistëve tanë në Vjenë, pa asnjë Nuk ka pushtues të mirë, as pushtues çlirues 18 kompensim financiar, dhe si i tillë do të shpërndahet në mijëra adresa elektronike të Skënderbeu dhe Papati-një aleancë 19 lexuesve në të katër anët e botës. Familja Engjëlli-familje finsnike 21 Sevasti (Dako) Qiriazi (1871-1949) 23 Lexim të këndshëm! Krali kundër Pekmezit 25 Çështja e Kosovës në Paqen e Versajës 27 ZVR-Zahl: 604548200 Disidentja e parë shqiptare-M. Kokalari 30 Vereinskonto: BAWAG PSK: Empfänger: Albanischer Kulturverein „Dielli Demokristian‟‟ KULTURË IBAN: AT331400003610134318 A ka çka ka të thuhet ma shumë? 33 BIC: BAWAATWW Historia e një këngë të njohur shqiptare 35 Muzikologjia forcohet edhe me një doktore 37 Kopertina: Besim Xhelili “Mirdita, Dera e Gjomarkut, Kanuni” 41 Të drejat e autorit: @dielli.demokristian Vjollca Koni në librin “Kur flasin zemrat” 43 Tregim: Po vjen treni! 45 Tregim: Portreti i nje refugjati 46 Ideator dhe themelues i revistës: Anton Marku Poezi nga Irena Habalik 47 Poezi nga Engjëll I. Berisha 48 Këshilli redaktues: Bashkëpunëtorë: Kristina Pjetri-Tunaj, studente Agim Deda Lush Culaj Lush Neziri, aktivist Akil Koci Ndue Ukaj Mark Gjuraj, aktivist Anita Marku Sarë Gjergji Mark Marku, student Hazir Mehmeti Valentina Pjetri Vilson Kola, Dr. Med Revista DIELLI DEMOKRISTIAN nr. 28: Vjenë, mars 2017 Speciale Shkruan: Nehat Dobratiqi, Prishtinë/Kosovë ([email protected]) Nehat Dobratiqi ka përfunduar studimet baçelor në Fakultetin Ekonomik të Universitetit të Prishtinës, ndërsa studimet Master në Ekonomiks në Universitetin e Maine në Shtetet e Bashkuara të Amerikës si pjesë e programit të bursave të USAID-it për Lidership Transformues (TLP). Aktualisht z. Dobratiqi është i angazhuar në Germin si hulumtues me fokus në politikat socio- ekonomike si dhe involvimin e Diaspores. Arma sekrete e Kosovës-diaspora Cili është kontributi i diasporës në Kosovë? dhe shkathtësitë të tyre do të luante Kosovarët që jetojnë jashtë shtetit llogaritet të jenë afro 800,000, që i bie të jetë i rol kyç në ndryshimet e nevojshme barabartë me rreth 45% (gati gjysma) të banorëve që jetojnë brenda vendit. Diaspora për të mirën e vendit. e Kosovës është shumë zemërgjërë; vetëm në vitin 2015 ata kanë dërguar mbi 750 milionë euro (remitenca) në Kosovë. Kjo shumë është rreth 2.5 herë më e madhe sesa Çfarë nismash mund të merren për shuma e investimeve direkte të huaja, dhe rreth 17% e bruto produktit vendor (GDP- t‟i mundësuar diasporës të së) në vitin e njëjtë. Këto para zakonisht përdorën për ta zvogëluar varfërinë e kontribojë më shumë në Kosovë në familjarëve të tyre në Kosovë; për veshmbathje, ushqim, ndërtim të shtëpive, vetura, periudhën afat-shkurtër? etj. Me gjithë kontributin e saj në Kosovë, diaspora ndihet e papërfaqësuar. Ajo ka Çfarë mund të bëhet në këtë drejtim? nevojë për fuqizim të mëtutjeshëm dhe ofrim të mundësive për të qenë pjesë e Ka shumë mënyra për angazhim të proceseve vendimmarrëse në vend. diasporës, ndër to po i përmendim disa konkrete: krijimi i mundësive Si shpenzohen dhe si mund të shpenzohen më mirë paratë e diasporës? për të filluar biznese që do të Sa i përket shpenzimit të parave të diasporës, a është kjo mënyra më e mirë e bashkonin ndërmarrësit vendor me mundshme? Përveç plotësimit të nevojave themelore, një pjesë e remitencave si dhe bashkëfinancuesit nga paratë tjera që diaspora i kursen mund të kanalizohen drejt investimeve në sektorin e diaspora; krijimi i programeve të ndërmarrësisë në Kosovë – hapjes së bizneseve të reja. Kjo do të ndikonte në ndryshme (p.sh. doktorëve) për t‟i fuqizimin e kosovarëve që jetojnë brenda vendit dhe do të krijonte kushte për ndihmuar institucionet zhvillim ekonomik më cilësor, i cili do të pasonte me zvogëlimin e papunësisë, që vendëse; sjellja e akademikëve në paraqet sfidën më të madhe në vend. Kjo gjithashtu do të paraqiste një mundësi Kosovë për të ligjëruar/punuar si shumë të mirë për diasporën; përpos ndjenjës së kontributit në vendin e tyre, një pjesë e përpjekjeve për “të kthyer investim i tillë do të paraqiste mundësi ideale për kthim të favorshëm nga investimet. trurin” në Kosovë; krijimi i grupeve Është shumë e rëndësishme që vendimi për të investuar në Kosovë të jetë vendim për rrjetëzim të profesionistëve që racional biznesor, e jo emocional. veprojnë jashtë dhe brenda Kosovës. Këto janë vetëm disa mënyra, Si duhet të jetë qasja e shtetit të Kosovës ndaj diasporës? ndërkaq mundësitë për të shfrytëzuar Diaspora nuk duhet parë vetëm si burim për financim, por edhe si partner zhvillimor potencialin që e ka diaspora në dhe pjesëmarrës në procesin e vendimmarrjes. Si kontribues kyç, diasporës duhet t‟i funksion të zhvillimit të vendit janë jepet hapësirë më e madhe dhe t‟i mundësohet të jetë pjesë e proceseve të ndryshme shumë më të mëdha se kaq. shtetndërtuese. Një çështje shumë e rëndësishme për ta është çështja e përfaqësimit Kosovarët janë shumë krenarë me në Kuvend të Kosovës. Praktikat për ndarje të ulëseve të veçanta për diasporën në diasporën dhe me sukseset që ata i Kuvend mund të merren nga vendet e ndryshme si Kroacia e Franca, të cilat i kanë arritur në vendet ku jetojnë në rezervojnë 3-4% të ulëseve. Ministria e Diasporës e Kosovës ka propozuar ndarjen e fusha të ndryshme: në art, muzikë, ulëseve për diasporën, por ende nuk ka ndonjë rezultat konkret. Qeveria e Kosovës sport, etj. Për këtë arsye, duhet bërë duhet ta trajtojë diasporën me një kujdes të veçantë dhe duhet t‟i krijojë kushte të më shumë që të gjitha këto t‟i favorshme për të qenë pjesë e këtyre proceseve. përdorim në të mirën e Kosovës. Çfarë është duke u bërë dhe çfarë mund të bëhet më shumë për diasporën? Kush duhet të jenë lojtarët kyç për Si mund të arrihet deri tek rezultatet e prekshme në këtë drejtim? Kohën e fundit janë t‟i udhëhequr këto ndryshime? marrë disa nisma nga shoqëria civile. Në nëntor të këtij viti është lansuar platforma Padyshim, rolin më të madh në këtë DiasporaFlet.org që mundëson rrjetëzimin e organizatave shqiptare të diasporës, aspekt e ka Qeveria e Kosovës, e në dëgjimin e kërkesave të tyre si dhe shprehjen e opinioneve. Gjithashtu është krijuar veçanti Ministria e Diasporës si rrjeti i bizneseve të diasporës shqiptare. Gjatë kontaktit të shpeshtë me pjesëtarë të organi përkatës për dëgjimin e diasporës, është parë një interesim jashtëzakonisht i madh për angazhim.