50 Lat Postępów Biochemii Wirus Zapalenia Wątroby Typu C Sekwencje AURE a Stabilność Mrna Białko MDM2 W Cyklu Komórkowym
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
POLSKIE TOWARZYSTWO POSTĘPY BIOCHEMICZNE WARSZAWA 2005 BIOCHEMII W NUMERI 50 lat Postępów Biochemii Wirus zapalenia wątroby typu C Sekwencje AURE a stabilność mRNA Białko MDM2 w cyklu komórkowym PL ISSN 0032-5422 Indeksowane w Medline /PubMed www.postepybiochemii.pl http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl SPIS TREŚCI Postępy Biochemii - vol. 51, nr 1, 2005 ARTYKUŁY PRZEGLĄDOWE Naczyniowe oksydazy NAD(P)H - - znaczenie w patogenezie miażdżycy 1 Paweł Niemiec, Iwona Żak Czynnik wzrostu śródbłonka naczyń - budowa i funkcje 12 Patrycja Barańska, Hanna Jerczyńska, Zofia Pawłowska Mechanizmy oporności wirusa zapalenia wątroby typu C na interferon 22 Dariusz Kmieciak Udział sekwencji AURE w regulacji stabilności mRNA 28 Dominika Trzaska, Jarosław Dastych Rola białek z rodziny Rho w kontroli migracji komórek pełzających 36 Wanda Kłopocka, Jolanta Barańska W NASTĘPNYM NUMERZE: Znaczenie białka MDM2 w cyklu komórkowym 44 ARTYKUŁY Elżbieta Rozpończyk, Janusz Szemraj, PRZEGLĄDOWE Jacek Bartkowiak, Janusz Greger, Katarzyna Oszajca Przełączniki RNA Syndekany w procesach adhezji i różnicowania komórek 52 Katarzyna Bugała, Marek Żywicki, Eliza Wyszko, Mirosława Z. Barci- Edyta Brzóska, Iwona Grabowska szewska, Jan Barciszewski Specyficzność i selektywność działania czynnika transkrypcyjnego NFkB 60 Naprawa DNA przez wycinanie Małgorzata Czyż zasad Tomasz Śliwiński, Janusz Błasiak Insulinopodobny czynnik wzrostu - - IGF-I i białka z nim współdziałające 69 Oddziaływanie reaktywnych form Aleksandra Obrępalska-Stęplowska, tlenu i azotu z białkami Łukasz Durzyński, Anna Goździcka-Józefiak Michał Błażej Ponczek, Barbara Wa Receptor P3-adrenergiczny 80 chowicz Katarzyna Bąbol, Janusz Błasiak FORUM MŁODYCH Lizosomalna błonowa glikoprotein ŁAMP2A - BIOCHEMIKÓW - receptor dla cytosolowych białek przeznaczonych do selektywnej proteolizy 88 Charakterystyka antygenów Katarzyna Roszek, Jadwiga Gniot-Szulżycka i czynników wzrostu śródbłonka limfatycznego Fosfatazy serynowo-treoninowe z Bacillus subtilis 95 Halina Waś Michał Obuchowski WYDARZENIA/OPINIE/KOMENTARZE Zjazd FEBS w Warszawie w 2004 roku 105 Rysunek na okładce: Krążący w krwioobiegu wirus zapalenia Jolanta Barańska, Adam Szewczyk wątroby typu C Grafika: Paweł Pomorski Postępy Biochemii 51 (1) 2005 I http://rcin.org.pl CONTENTS ADVANCES IN BIOCHEMISTRY VOL. 51, NR 1, 2005 REVIEWS Vascular NAD(P)H oxidases - role in the pathogenesis of atherosclerosis 1 Vascular endothelial growth factor - structure and functions 12 The mechanisms of hepatitis C virus resistance to interferon 22 Role of AURE sequences in the regulation of mRNA stability 28 The role of Rho family proteins in controlling the migration of crawling cells 36 Significance of MDM2 protein in the cell cycle 44 Syndecans in cell adhesion and differentiation 52 Specificity and selectivity of the NFkB response 60 Insulin-like growth factor and interacting proteins 69 p3-adrenergic receptor 80 Lysosomal membrane glycoprotein lamp2a - receptor for chaperone-mediated degradation of cytosolic proteins 88 Serine-threonine protein phosphatases from Bacillus subtilis 95 EVENTS/OPINIONS/COMMENTS FEBS Congress Warszaw 2004 105 POSTĘPY BIOCHEMII „PO PIĘĆDZIESIĄTCE" a okrągła rocznica jak zwykle skłania do refleksji i do zadawania pytań. Jedno, w moim odczuciu najważniejsze, to pytanie, czy cza Tsopismo takie jak „Postępy Biochemii" jest potrzebne? W dobie zalewu informacji, ogromnej liczby istniejących i nowopowstających czasopism naukowych, internetu oraz wziąwszy pod uwagę fakt, że piśmiennictwo z zakresu biochemii od końca II wojny światowej jest zdominowane przez opracowania w języku angielskim, odpowiedź na tak postawione pytanie nie jest łatwa. Również w naszym kraju konieczność przywrócenia polskiej biochemii wymiaru porównywalnego z reprezentowanym w wysokorozwiniętych krajach europej skich, nie służy najlepiej rozwojowi piśmiennictwa naukowego w ojczystym języku. Począwszy od wymagań, jakie stawia się młodym adeptom biochemii, a skończywszy na ocenie działalności naukowej całych placówek badawczych, zdolność do prawidłowego posługi wania się językiem polskim nie stoi na pierwszym miejscu w hierarchii potrzeb. Teoretycznie, prawdziwy bastion, w którym znajomość języka polskiego w piśmie jest konieczna, stanowią prace magisterskie i licencjackie oraz rozprawy doktorskie i habilitacyjne. Ale czy i ta ostatnia twierdza nie ulegnie wkrótce naporowi języka angielskiego? Mówiąc o języku mamy najczęściej na myśli ludzką mowę, to jest system artykułowanych dźwięków, układających się zgodnie z kon wencją, gdzie mowa oznacza używanie języka w procesie porozumiewania się. A jeśli tak, jeśli ten system porozumiewania się jest tak ważny, choćby w procesie edukacji, to czy przed polskojęzycznym piśmiennictwem naukowym nie stoi ważne zadanie, wręcz misja do spełnienia? Na język ojczysty, jako ukształtowany społecznie zespół symboli, używanych w procesie komunikowania się zgodnie z obiektywnymi regułami budowania wypowiedzi językowy, składają się dwa elementy: zbiór znaków (fonemów, morfemów i wyra zów) oraz reguły tychże znaków łączenia (fonologia, morfologia, syntaktyka i semantyka). Jeśli uświadomimy sobie znaczenie tej definicji języka, dalsza dyskusja na temat podtrzymywania polskiego piśmiennictwa biochemicznego jest bezprzedmiotowa. Przecież jako Polacy zamierzamy w możliwie najbogatszy sposób porozumiewać się ze sobą w ojczystym języku. Zatem żadne względy koniunkturalne, mody i trendy światowe, nie wspominając o odgórnych decyzjach czy polityce międzynarodowej, nie mogą zmienić faktu nie tylko ko nieczności podtrzymywania ojczystego piśmiennictwa naukowego, ale jego propagowania i rozwoju. Taką misję do wypełnienia zawsze miały i mają „Postępy Biochemii"; stanowią nie tylko łamy służące przybliżeniu osobom zainte resowanym POSTĘPU w biochemii i naukach pokrewnych, w tym medycznych, ale przede wszystkim miejsce, gdzie powstaje polska terminologia naukowa, gdzie autorzy, czytelnicy i redaktorzy dodadzą wspólną cegiełkę, dzięki której nasz język ojczysty jako najlep szy sposób przedstawiania przedmiotów, czynności czy abstrakcyjnych pojęć za pomocą umownego systemu dźwięków bądź znaków, stanie się bogatszy. Jedynym ukłonem w stronę mód jest nowa szata graficzno-edytorska czasopisma. Jeśli mamy zamiar dać „szansę" językowi ojczystemu, zadbajmy żeby ten język miał „równy start" i żeby po czasopismo nie tylko było warto sięgnąć, ale także by była to przyjemność. Redaktor naczelny: Sławomir Pikuła; e-mail: [email protected], Redaktor senior: Zofia Zielińska Redaktorzy: Joanna Bandorowicz-Pikuła, Grzegorz Bartosz, Andrzej Dżugaj, Krystyna Grzelak, Lilia Hryniewiecka, Danuta Hulanicka, Andrzej Jerzmanowski, Andrzej Kasprzak, Wanda Kłopocka, Liliana Konarska, Aleksander F. Sikorki, Anna Szakiel, Adam Szewczyk, Marek Zembala, Krzysztof Zabłocki, Alicja Żylicz Redakcja: Hanna Laskowska (Sekretarz), e-mail: [email protected], tel. (022) 5892441; dyżur sekretarza redakcji: poniedziałki, czwartki, godz. 14-16; Skład i łamanie: Małgorzata Basaj Adres redakcji: "Postępy Biochemii", ul. Pasteura 3, 02-093 Warszawa; e-mail: [email protected]; http://www.postepybiochemii.pl Wydawca: Polskie Towarzystwo Biochemiczne; ul. Pasteura 3, 02-093 Warszawa, tel/fax (022) 6582099, e-mail: [email protected], http://www.ptbioch.edu.pl Kwartalnik "Postępy Biochemii" jest wydawany z pomocą finansową Ministerstwa Nauki i Informatyzacji, "Postępy Biochemii" są indeksowane w Medline i Agrolibrex II www.postepybiochemii.pl http://rcin.org.pl Naczyniowe oksydazy NAD(P)H - znaczenie w patogenezie miażdżycy STRESZCZENIE Paweł Niemiec aczyniowe oksydazy NAD(P)H to wielopodjednostkowe kompleksy enzymatyczne, Nwystępujące w komórkach miocytów naczyń krwionośnych i komórkach śródbłonka. Enzymy te są głównym źródłem anionorodnika ponadtlenkowego na terenie ścian naczyń Iwona Żak krwionośnych. Związane z błonami plazmatycznymi aktywne formy oksydaz NAD(P)H zbudowane są co najmniej z sześciu podjednostek, mianowicie białek NOX, p22phox, p47phox, p67phox, p40pHox i małej GTPazy Rac. Głównym aktywatorem naczyniowych Katedra i Zakład Biochemii i Genetyki M edycz oksydaz NAD(P)H jest angiotensyna II. Angiotensyna II stymuluje wytwarzanie anionorod nej, Śląska Akademia Medyczna, Katowice nika ponadtlenkowego i pośrednio nadtlenku wodoru. Oba wolne rodniki aktywują wiele procesów sprzyjających rozwojowi miażdżycy, między innymi podwyższają ekspresję bia Katedra i Zakład Biochemii i Genetyki łek anhezyjnych, chemoatraktantów i aktywują czynnik transkrypcyjny NF-kB. Mogą także Medycznej, Śląska Akademia Medyczna, indukować apoptozę komórek śródbłonka, tlenowe modyfikacje lipoprotein o niskiej gęsto ul. Medyków 18, 40-752 Katowice; ści oraz przerost i proliferację miocytów naczyń. Specyficzne inhibitory oksydaz NAD(P)H e-mail: [email protected], mogą okazać się dobrym narzędziem badawczym i niewykluczone, że przyczynią się do roz tel. (32) 252 84 32 woju nowych terapeutycznych strategii leczenia chorób sercowo-naczyniowych. WPROWADZENIE Artykuł otrzymano 25 czerwca 2004 Artykuł zaakceptowano 1 lutego 2005 Oksydazy NAD(P)H to wielopodjednostkowe kompleksy enzymatyczne, występujące w komórkach mięśni gładkich naczyń krwionośnych i komór Słowa kluczowe: oksydazy NAD(P)H, miaż dżyca, reaktywne formy tlenu kach śródbłonka, dlatego nazywane są naczyniowymi oksydazami NAD(P)H. Enzymy te są głównym źródłem anionorodników ponadtlenkowych (CV) na Wykaz skrótów: CYBA - cytochrom b alfa terenie ścian naczyń krwionośnych [1, 2], Aktywne formy oksydaz NAD(P)H (ang. cytochrome