MEDIJSKA SFERA KANDIDATKINJE MONITORING PRISUSTVA ŽENA KANDIDATKINJA U MEDIJIMA TOKOM PREDIZBORNIH KAMPANJA ZA LOKALNE I POKRAJINSKE IZBORE U 2008. Novosadska novinarska škola Novi Sad, 2008. broj 3 1 Izdavači: Novosadska novinarska škola Zmaj Jovina 4/II, Novi Sad tel/fax: (021) 424-164 e-mail: [email protected] http://www.novinarska-skola.org.rs Pokrajinski zavod za ravnopravnost polova Bulevar Mihajla Pupina 16, Novi Sad www.ravnopravnost.org.rs Za izdavače: Mirjana Pušin, direktorka Novosadske novinarske škole Vesna Šijački, direktorka Pokrajinskog zavoda za ravnopravnost polova Urednica zbornika “Kandidatkinje” Doc. dr Dubravka Valić Nedeljković Urednica edicije istraživačkih izveštaja “Medijska sfera” Doc. dr Dubravka Valić Nedeljković Asistentkinje Danja Janjić Milin i Elena Popović Lektura i korektura Mirjana Grubišić Prevod na engleski jezik Danja Janjić Milin Dizajn korica Studio “Inside”, Novi Sad Kompjuterska priprema Emil Otrupčak Štampa NS PRESS, Novi Sad Tiraž 300 primeraka Novi Sad, 2008. Sredstva za objavljivanje publikacije obezbeđena su u budžetu Autonomne Pokrajine Vojvodine Sva prava zadržava izdavač. Za svako korišćenje, umnožavanje i stavljanje u promet dela teksta ili teksta u celini potrebna je saglasnost Novosadske novinarske škole. SADRŽAJ: Vesna Šijački PREDGOVOR . 7 IZVEŠTAJI MONITORINGA PRISUSTVA ŽENA KANDIDATKINJA U MEDIJIMA TOKOM PREDIZBORNIH KAMPANJA ZA LOKALNE I POKRAJINSKE IZBORE U 2008. 11 Višnja Baćanović UVODNIK - “KANDIDATKINJE” MONITORING PRISUSTVA ŽENA KANDIDATKINJA U MEDIJIMA TOKOM PREDIZBORNIH KAMPANJA ZA LOKALNE I POKRAJINSKE IZBORE U 2008. 13 Višnja Baćanović, mr Dejan Pralica, doc. dr Laura Spairosu, Ištvan Kolarš, Eva Radovanović ZASTUPLJENOST ŽENA POLITIČARKI U PREDIZBORNOJ KAMPANJI U MAJU 2008. GODINE U ELEKTRONSKIM I PISANIM MEDIJIMA NA SRPSKOM JEZIKU . 24 3 Višnja Baćanović, Žužana Serenčeš, Ištvan Kolarš ZASTUPLJENOST ŽENA POLITIČARKI U PREDIZBORNOJ KAMPANJI U MAJU 2008. GODINE U ELEKTRONSKIM I PISANIM MEDIJIMA NA MAĐARSKOM JEZIKU . 67 Eva Radovanović ZASTUPLJENOST ŽENA POLITIČARKI U PREDIZBORNOJ KAMPANJI U MAJU 2008. GODINE U ELEKTRONSKIM I PISANIM MEDIJIMA NA SLOVAČKOM JEZIKU . 85 Miroslav Keveždi ZASTUPLJENOST POLITIČARKI U CENTRALNIM INFORMATIVNIM EMISIJAMA JAVNOG SERVISA VOJVODINE I U PISANIM MEDIJIMA NA RUSINSKOM JEZIKU . 100 Doc. dr Laura Spairosu ŽENE I PREDIZBORNA KAMPANJA: ZASTUPLJENOST POLITIČARKI U CENTRALNIM INFORMATIVNIM EMISIJAMA JAVNOG SERVISA VOJVODINE I U PISANIM MEDIJIMA NA RUMUNSKOM JEZIKU . 118 Jelica Nikolić ANALIZA MONITORINGA “IZBORI 2008.”, ROMSKE KANDIDATKINJE U MEDIJIMA . 127 4 Višnja Baćanović KOMPARATIVNA ANALIZA I ZAKLJUČCI - “KANDIDATKINJE” . 135 ANALIZA POLITIČKOG TV SPOTA U MEDIJIMA . 145 Doc. dr Dubravka Valić Nedeljković (NE)VIDLJIVOST ŽENA U POLITIČKOM TV SPOTU? - ANALIZA DISKURSA POLITIČKOG TV SPOTA U PREDIZBORNOJ KAMPANJI 2008. U SRBIJI . 147 INTERVJUI SA KANDIDATKINJAMA . 165 Višnja Baćanović UVODNIK . 167 mr Dejan Pralica INTERVJU SA GABRIELOM TEGLAŠI-VELIMIROVIĆ . 169 Eva Radovanović INTERVJU SA ANOM TOMANOVOM MAKANOVOM . 173 5 Ištvan Kolarš INTERVJU SA IBOLJKOM ONODI . 174 Jelica Nikolić INTERVJU SA MARIJOM ALEKSANDROVIĆ . 176 Doc. dr Laura Spairosu INTERVJU SA DRAGANOM ŽIVKOVIĆ-OBRADOVIĆ . 177 Miroslav Keveždi INTERVJU SA OLENOM PAPUGOM . 178 Višnja Baćanović INTERVJU SA MAJOM SEDLAREVIĆ . 182 Žužana Serenčeš INTERVJU SA ELVIROM KOVAČ . 184 6 PREDGOVOR Osnivanjem institucija i mehanizama za postizanje rodne ravnopravnosti u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini, nakon demokratskih promena 2000, definitivno je otvoren put za ostvarivanje i unapređenje politike jednakih mogućnosti. Zavod je odmah po osnivanju 2004. kao pokrajinska ustanova započeo misiju promocije koncepta rodne ravnopravno- sti na teritoriji APV. Cilj ove misije je povećanje nivoa znanja o značaju rodne ravnopravnosti i potrebe ugrađivanja rodne perspektive u sve društvene sfere života. Prioriteti su se logično nametnuli imajući u vidu delokrug rada Zavoda i evidentne pokazatelje o diskriminaciji žena na svim nivoima. A tiču se zaštite ženskih prava u skladu sa domaćim i međunarodnim zakonima i procesima koji se dešavaju u politici u odnosu na rodnu i žensku perspektivu. Stvarnom uspostavljanju ravnopravnosti polova jedina garancija može biti iskrena i potpuna posvećenost aktuel- nim problemima i odlučnost za njihovo rešavanje na najvišem političkom nivou. Povećanje učešća žena u procesima odlučivanja jeste jedna od prioritetnih tema mnogih međunarodnih konferen- cija, organizacija i akcionih programa koji naglašavaju činjenicu da nedovoljna zastupljenost žena na pozicijama odlu- čivanja sprečva uvažavanje interesa i potreba celokupnog stanovništva. Pravo na ravnopravno učešće žena i muškaraca u procesima odlučivanja o javnim poslovima garantovano je Ustavom Republike Srbije i drugim domaćim i međunarodnim dokumantima o ljudskim pravima. Izbornim zakonima uvedena je mera za obavezno prisustvo 30% kandidata manje zastupljenog pola na svim izbornim listama. Uvođenje kvota, kao legitimna mera u sprovođenju principa jednakih mogućnosti, bila je plodotvorna. Preostalo je da vidimo kako su žene, kandidatkinje na listama za lokalne i pokrajinske izbore, predstavljene u medi- jima, s obzirom na to da Zakoni, koji regulišu rad medija, ne obavezuju medije na balansirano predstavljanje muškara- ca i žena, niti propisuju podjednako učešće muškaraca i žena u uređivačkoj politici. 7 Ceneći važnost uloge medija u predizbornim procesima i formiranju javnog mnjenja, Zavod za ravnopravnost polova podržao je ideju i projekat NNŠ, Kandidatkinje, zato što su u fokusu žene na političkoj sceni, odnosno žene u kampanji za lokalne i pokrajinske izbore na teritoji APV. Projekat obuhvata kvalitativnu i kvantitativnu analizu medijskog izveštavanja o ženama u izbornoj kampanji na teritoriji Vojvodine u periodu od 7 dana za TV medije, odnosno 15 dana za štampane medije pre početka izborne tišine kada se smatra da je izborna kampanja na vrhuncu. Monitorovani su regionalni elektronski mediji, radiodifuzna ustano- va Vojvodine (RUV) kao javni servis Pokrajine, Dnevnik i pisani mediji na jezicima manjina. Sastavni deo istraživanja čine i razgovori sa kandidatkinjama kao “pogled iznutra” i dragoceno svedočenje o ličnim utiscima kandidatkinja o medijskom izveštavanju. Cilj Projekta je da ustanovimo karakteristike medijskog tretmana žena u politici sa posebnim osvrtom na to da li se kandidatkinje u predizbornoj kampanji suočavaju sa diskriminacijom u medijima, odnosno da li se sa istom medij- skom pažnjom prate i žene i muškarci na listama, kakva je interpretacija njihovih izbornih poruka, a zatim učestalost, teme i povod pojavljivanja. Dakle, želimo da prikupimo i prezentujemo podatke o tome koliko i kako mediji doprinose afirmaciji žena u politici, jer, pored prisustva žena na listama, za njihov uspeh potrebno je obezbediti njihovu vidljivost i promociju tokom izborne kampanje. Sigurni smo da će rezultati monitoringa predstavljati verodostojnu građu za izradu preporuka u ovoj oblasti medij- skog delovanja. Vesna Šijački direktorka Zavoda za ravnopravnost polova Zavod za ravnopravnost polova je pokrajinska institucija osnovana 2004. godine Odlukom Skupštine APV. Osnivanjem Zavoda i donošenjem Deklaracije i Odluke o ravnopravnosti polova zaokružen je sistem institucionalnih mehanizama na pokrajin- skom nivou i ujedno je utemeljen pravni okvir za ostvarivanje rodne ravnopravnosti na teritoriji Vojvodine u oblastima koje su u nadležnosti Pokrajine. Zavod je osnovan kao stručno vladino telo u cilju promovisanja koncepta rodne ravnopravnosti i izrade preporuka za inte- graciju rodne perspektive u sve politike, mere, akcije i programe koje pokrajinska vlada donosi i sprovodi. 8 FOREWORD After the democratic changes in 2000, the establishing of the institutions and mechanisms aiming towards achievement and promotion of gender equality in the Autonomous Province of Vojvodina led the way to the implement and upgrade the policy of equal opportunities. The Gender Equality Institute was established as a provincial institution in 2004. The mission of the Institute is to promote the concept of gender equality on the territory of the Autonomous Province of Vojvodina. The aim is to point to the importance of gender equality and the need to incorporate gender perspective in all social spheres. The priorities have been imposed in accordance with the Institute's scope of work and the obvious indicators of female discrimination at all levels. The priorities have been set as to correspond the national and international Laws on Female Rights and the current political affairs concerning the gender and female perspective. Utter and complete dedication to the ongoing problematic issues and their solution at the highest political level is the only guarantee of the actual achievement of gender equality. The increase of the number of females as decision makers is one of the priority issues discussed at the international conferences, in the organizations and in the action plans emphasizing the fact that under-representation of females at the positions of power prevents the promotion of interest and needs of the overall population. Serbian Constitution, as well as a number of other national and international documents on Human Rights guarantees the right to decide on public affairs to both males and females. The Election Law has introduced the quota system requiring 30% of the less represented sex in all election lists. Introducing this system proved effective for the implementation of the equal opportunities principles.