Elfriede Jelinek, Nicolas Stemann, Thalia Theater
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DIE SCHUTZBEFOHLENEN ELFRIEDE JELINEK, NICOLAS STEMANN, THALIA THEATER INFO CREDITS licht / light Paulus Vogt data / dates tekst / text hoofd geluid / head of sound di 10, wo 11, do 12 juni 2014 Elfriede Jelinek Hanns Clasen Tue 10, Wed 11, Thu 12 June 2014 cast regie-assistent / assistant aanvang / starting time Thelma Buabeng director 20.00 uur Ernest Allan Hausmann Friederike Harmsdorf 8 pm Felix Knopp kostuumassistent / costume locatie / venue Isaac Lokolong assistant Westergasfabriek, Transformatorhuis Daniel Lommatzsch Nursel Kılınç duur / running time Barbara Nüsse inspiciënt / stage manager ca. 2 uur, zonder pauze Dennis Roberts André Saunier approx. 2 hour, no interval Sebastian Rudolph souffleuse / prompter taal / language en een vluchte lingen koor Antje Kreusch Duits met Nederlandse boventiteling and a refugee choir opvoeringsrechten / German with Dutch surtitles live muziek / live music performance rights inleiding / introduction Daniel Regenberg Rowohlt Theater Verlag, Reinbek bei Bioscoop Het Ketelhuis live video Hamburg door by Florian Hellwig Claudia Lehmann productie / production 19.15 u regie & toneelbeeld / direction Thalia Theater, Hamburg 7.15 pm & scenography mede mogelijk gemaakt door / meet the artist Nicolas Stemann with support by met with Nicolas Stemann medewerker toneelbeeld / BeamSystems wo 11.6, na de voorstelling scenography assistant wereldpremière / world Wed 11.6, after the performance Anja Hertkorn premiere moderator Florian Hellwig kostuums / costumes Festival Theater der Welt, websites Katrin Wolfermann Mannheim, 23.5.2014 www.elfriedejelinek.com muziek / music Première Thalia Theater, 12.9.2014 www.thalia-theater.de Daniel Regensberg, Nicolas Stemann video Claudia Lehmann HOLLAND FESTIVAL dramaturgie / dramaturgy Stefanie Carp video-assistent / video assistant Christine Grosche HOLLAND FESTIVAL PARTNERS HOOFDBEGUNSTIGER DIE SCHUTZBEFOHLENEN Wij Zijn Hier Rechnitz en Die Schutzbefohlenen (2013) haar aan- Ook in Nederland werd in 2012 een vluchtelingen- dacht verschoven naar sociale en politieke kritiek, In Die Schutzbefohlenen geeft Elfriede Jelinek groep opgericht om de situatie van uitgeproce- voornamelijk het nazi-verleden van Oostenrijk en deerde asielzoekers in de openbaarheid te brengen: het huidige fascisme in haar vaderland. een stem aan de vluchtelingen en anderen Wij Zijn Hier. De groep wil steun vragen bij het Rechnitz stond in 2010 in het Holland Festival in die in Europa asiel zoeken: ze leent hen haar verbeteren van haar penibele leefsituatie; eenmaal een uitvoering van de Münchner Kammerspiele. taal. Een ‘ik’ en een ‘wij’ wenden zich – deels uitgeprocedeerd mag je niet werken en evenmin Babel, in regie van Nicolas Stemann bij het Burg- oprecht vragend, deels polemisch – tot een aanspraak maken op voedsel en onderdak. Na theater, werd in 2008 in het Holland Festival hypothetische Europese Gemeenschap en enkele maanden in een koud tentenkamp in Os- gespeeld. Jelineks werk is zeer divers en ook zeer haar politieke vertegenwoordigers. Het is dorp en tijdelijk onderdak in de Vluchtkerk in Bos controversieel. Door vele critici wordt zij geprezen een meerstemmig koor van vluchtelingen en Lommer zwerven de leden van Wij Zijn Hier om haar fenomenale taalgebruik, anderen zien sindsdien van pand naar pand, geholpen door ker- haar vaak sarcastische teksten als obsceen, god- dat om begrip en aandacht vraagt, eisen stelt ken, moskeeën, bedrijven en vrijwilligers. Momen- lasterend en haatdragend. Zij won in haar carrière en de Europese waarden van humanisme, teel huizen ze op drie locaties, maar hun situatie is vele prijzen voor haar werk, recent onder meer democratie en mensenrechten toetst aan de schrijnend: de eigenaar van de ‘Vluchtmarkt’ heeft voor Winterreise (naar Schuberts liederencyclus; echte praktijk. Elfriede Jelinek deconstru- een kort geding aangespannen om ontruiming Schubert is een van haar grote inspiratiebronnen) eert daarbij concrete passages uit een waar- af te dwingen en de gemeente Amsterdam heeft in 2011 en voor Schatten (Euridyke sagt) in 2013. In dencatalogus in een brochure voor asielzoe- aangekondigd de bewoners van de ‘Vluchthaven’ 2004 won Jelinek de Nobelprijs voor de Literatuur. kers van het Oostenrijkse ministerie van (een voormalige gevangenis in Zuid), per 1 juni op straat te zetten. Omdat dit botst met de Europese Nicolas Stemann (1968, Hamburg) is een van de Binnenlandse Zaken. regel dat uitgeprocedeerde asielzoekers recht hou- meest gevraagde regisseurs in het Duitse taalge- Directe aanleiding voor dit stuk was den op voedsel en onderdak verwacht de groep dat bied. Terugkerend thema in Stemanns werk is het een protestactie van voor het merendeel uit de gemeente binnenkort door de Europese Raad moderne individu, dat alleen voor zichzelf verant- Pakistan afkomstige vluchtelingen in Wenen. voor de Sociale Rechten wordt gedwongen hen als- woordelijk is en in onze open maatschappij losge- In de herfst van 2012 verlieten honderd van nog op te vangen. www.facebook.com/wijzijnhier slagen van ideologische of morele waarden zijn weg hen het asielzoekerscentrum Trailskirchen. De Smekelingen moet vinden. Met veel ironie en sarcasme verwerkt Ze trokken naar Wenen, waar ze in een park In De Smekelingen van Aischylos (uit ong. 465 voor hij zijn vaak complexe thema’s in scenische collages C.) slaan de vijftig dochters van Danaos, de mytho- en simultane beelden met een hoog entertainment- in de binnenstad een kamp inrichtten en ver- logische heerser over Libië, op de vlucht omdat ze gehalte. Stemann maakt daarbij veelvuldig gebruik volgens een kerk bezetten (de Votiefkerk), worden uitgehuwelijkt aan hun vijftig Egyptische van moderne multimedia zoals video, muziek en persconferenties gaven waarbij ze verblijfs- neven, de zoons van Danaos’ tweelingbroer Ai- animatie. Die Schutzbefohlenen is de nieuwste in een recht en een werkvergunning opeisten en gyptos (die met een huwelijk een unie wil bewerk- reeks van ensceneringen die Stemann sinds 2004 contact zochten met de autoriteiten en rege- stellingen tussen Egypte en Libië). De Danaïden maakte op basis van teksten van Nobelprijswin- ringsvertegenwoordigers. Met soortgelijke zoeken hun toevlucht bij koning Pelasgos van nares Elfriede Jelinek. Stemann studeerde regie acties in Hamburg en Berlijn manifesteerden Argos. Maar deze twijfelt of hij hun onderdak kan aan het Max-Reinhardt-Seminar in Wenen en aan bieden: om morele en juridische redenen voelt hij het Institut für Theater, Musiktheater und Film in zich in diezelfde periode Afrikaanse vluchte- zich ertoe verplicht, maar politiek gezien riskeert Hamburg. Nog tijdens zijn studie richtte hij Grup- lingen die als arbeidsmigranten in Libië ver- hij daarmee een oorlog met Egypte. pe Stemann op en maakte hiermee zijn eerste grote bleven en tijdens de burgeroorlog van daar- BIOGRAFIEËN werk: de Terror-Trilogie, samengesteld uit Antigone uit over de Middellandse Zee naar Europa Roman- en toneelschrijfster en dichteres Elfriede (1997), Möwe, Terrorspiel (1998) en Leonce und Lena werden verdreven. Jelinek werd op 20 oktober 1946 geboren in Mürz- (1999). In 1997 boekte Stemann ook zijn eerste Toen in oktober 2013 honderden zuschlag in de Oostenrijkse deelstaat Stiermarken. grote succes met zijn regie van Goethes Werther, Afrikaanse vluchtelingen voor de ogen van De jonge Elfriede had een moeizame relatie met dat hij samen met acteur Philipp Hochmair zonder haar moeder, die haar als muzikaal wonderkind enig ontzag terugbracht tot zijn essentie en een Frontex verdronken in de Middellandse wilde opvoeden. Die verwrongen relatie met haar zeer persoonlijke, eigentijdse invulling gaf. Met Zee kon Europa zijn racistische uitslui- moeder werd het onderwerp van haar roman De dezelfde Hochmair in de hoofdrol maakte hij vijf tingspraktijk – die mensenrechten slechts Pianiste, die werd verfilmd door Michael Haneke. jaar later furore met zijn bewerking van Shake- toekent aan een beperkt aantal mensen – In 1960, nog tijdens haar schooltijd, begon Jelinek speares Hamlet (2002), dat onder meer werd uitge- nauwelijks nog rechtvaardigen. In de tekst een studie orgel, blokfluit en compositie. In 1971 nodigd op het Berliner Theatertreffen van 2002. In van Elfriede Jelinek worden de gebeurtenis- rondde ze de studie orgel aan het Wiener Konser- 2004 was daar ook Stemanns regie Das Werk van sen in Wenen en de ramp bij Lampedusa vatorium met goed gevolg af. Vanaf 1964 studeerde Elfriede Jelinek te zien. In 2005 regisseerde hij de zij ook theater- en kunstgeschiedenis aan de uni- theaterstukken Babel en Ulrike Maria Stuart van gekruist met motieven en de vorm van het versiteit van Wenen, maar vanwege haar slechte de Oostenrijkse schrijfster. Met Babel stond hij in antieke drama: de titel Die Schutzbefohlenen psychische toestand moest ze haar studie na enkele 2007 in het Holland Festival. Na zijn prijswinnen- is een variant op Die Schutzflehenden ofte- semesters afbreken. In deze tijd ontstonden haar de ensceneringen van Schillers Die Räuber in 2008 wel De Smekelingen van Aischylos. Actuele eerste gedichten. In 1967 publiceerde ze haar eerste en Jelineks Die Kontrakte des Kaufmann in 2009 en teksten en maatschappelijke debatten die zij bundel, Lisa’s Schatten. Na 1969 was Jelinek actief de opera La Périchole van Offenbach in 2010, en- deconstrueert zijn afkomstig uit de brochure in de studentenbeweging en in literatuurdiscussies sceneerde Stemann voor de Salzburger Festspiele Zusammenleben in Österreich, berichten uit de rond het tijdschrift Manuskripte. Sinds 1974 is in 2011 Faust 1+11, in samenwerking