TARİHÎ GERÇEK VE ROMAN GERÇEĞİ AÇISINDAN KEMAL TAHİR’İN ROMANLARI Ayşegül GÜLŞEN Yüksek Lisans Tezi Danışman: Doç.Dr
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
TARİHÎ GERÇEK VE ROMAN GERÇEĞİ AÇISINDAN KEMAL TAHİR’İN ROMANLARI Ayşegül GÜLŞEN Yüksek Lisans Tezi Danışman: Doç.Dr. Abdullah ŞENGÜL Haziran, 2012 Afyonkarahisar T.C AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ TARİHÎ GERÇEK VE ROMAN GERÇEĞİ AÇISINDAN KEMAL TAHİR’İN ROMANLARI Hazırlayan Ayşegül GÜLŞEN Danışman Doç Dr. Abdullah ŞENGÜL AFYONKARAHİSAR, 2012 YEMİN METNİ Yüksek Lisans tezi olarak sunduğum “Tarihî Gerçek ve Roman Gerçeği Açısından Kemal Tahir’in Romanları” adlı çalışmanın, tarafımdan bilimsel ahlâk ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin Kaynakça’da gösterilen eserlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanmış olduğumu belirtir ve bunu onurumla doğrularım. 07/06/2012 Ayşegül GÜLŞEN i ii ÖZET TARİHÎ GERÇEK VE ROMAN GERÇEĞİ AÇISINDAN KEMAL TAHİR’İN ROMANLARI Ayşegül GÜLŞEN AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ Haziran 2012 Danışman: Doç. Dr. Abdullah ŞENGÜL Tarihî roman ve gerçeklik, tarihî romanla ilgili yapılan çalışmalarda üzerinde en çok durulan konudur. Roman, bir edebiyat türüdür. Bu göz önüne alındığında tarihi roman- tarih bilgisi karşılaştırmaları yapılarak romanın tarihten hangi noktalarda ne kadar uzaklaştığı, ne kadar tarihî gerçek olduğu, başka bir açıdan bakılacak olursa romanı yazanın tarihi ne kadar tahrip ettiği veya tarihî gerçekleri ne ölçüde aldığı gibi sorular gündeme gelmektedir. Kemal Tahir’in romanlarında tarihi, malzeme olarak kullanırken tamamen tarihî gerçekleri mi aktarmış yoksa tarihi, sadece olayların kurgusu içinde edebiyat eserinde kullanabileceği ölçülerde mi vermiştir, işte bu soru çalışmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Kemal Tahir, diğer tarihi roman yazarlarından farklı bir yöntem izleyerek tarihi olayları aktarmıştır. Bu farklılık bu çalışmada incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Tarihi roman, Kemal Tahir, tarihi gerçekler, kurgusal metin, resmi tarih. iii ABSTRACT IN TERMS OF THE ACTUAL DATE AND THE FACT THAT KEMAL TAHİR’S NOVELS Ayşegül GÜLŞEN AFYON KOCATEPE UNIVERSITY THE INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES DEPARTMENT OF TURKISH LANGUAGE AND LITERATURE June 2012 Advisor: Doç. Dr. Abdullah ŞENGÜL Historical novels and the facts are the subjects that the reseachers most interested for their studies. Novel is a kind of literature. By comparing the historical novels and the historical knowledge the answers of some questions can be found. These questions are; The novel, which points away from the historical facts? What is the percentage of the novel being historical fact? How the writer of the novel destroyed or used the historical facts? Was Kemal Tahir used the historical facts by not changing them or he used these facts as a part of his novels? To find the answer of this question is the aim of the research. Kemal Tahir described the history by using a different procedure from the other writers. The purpose of the reseach is analyzing this difference. Key Words: Historical novel, Kemal Tahir, historical facts, official history, fictinoal text. iv ÖNSÖZ Bu çalışmanın konusu Kemal Tahir’in romanlarında tarihî gerçekliktir. Kemal Tahir’in romanlarında tarihî gerçeklik konusunu seçmemin nedeni, romanlarında tarihi, malzeme olarak mı kullanmış yoksa tarihî bilgileri eserlerinde kurgu içinde tarih kitabı gibi mi aktarmış, bu gibi soruların cevaplarını bulmak için seçtim. Bizim ülkemizde tarihî olayları, herkes kendine göre ele alıp, ona göre bir tarih oluşturmuştur. Yani, ülkemizde her ideolojinin kendine göre bir tarihi vardır. Bu çalışmada Kemal Tahir de romanlarında tarihî olayları ele alırken kendi dünya görüşüne göre mi yansıtmış yoksa tarihi gerçekleri ideolojisine bağlı olarak değil de gerçeklere dayanarak mı anlatmış, bu noktayı tespit etmektir. Bu noktaları tespit etmek için önce Kemal Tahir’in bütün romanları okunup, tarihî olaylar tespit edilmiştir. Tespit edilen tarihî olaylar kronolojik sıraya göre tasnif edilmiştir. Bu tasnifle beraber romanlardaki tarihî olaylarla, tarih kitaplarında ve belgelerde aktarılan olaylar karşılaştırılarak gerçeklik bağlamında değerlendirme yapılmıştır. Bu değerlendirme yapıldıktan sonra yazarın olaylara bakış açısı değerlendirilmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde tarih bilimi ile tarihi romanda hangi sınırlar çerçevesinde kullanılmıştır. Tarihî bilgi ile tarihî romanda kullanılan tarih arasındaki farklar ve benzerlikler anlatılmaya çalışılmıştır. Birinci bölümde tarihî roman nedir? Ne zaman ortaya çıkmıştır? Tarihî romanın ilkelerinin neler olduğu ve Türk edebiyatında tarihî romanın gelişmesi anlatılmıştır. İkinci bölümde, Kemal Tahir’in tarihî romancılığı ve romanlarında Türk tarihini nasıl ele aldığı anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise, Kemal Tahir’in romanlarında tarihî gerçekler nasıl kullanılmış örneklerle anlatılmıştır. Çalışmada İthaki Yayınları’nın yayımladığı romanlar kullanılmıştır. Farklı yayınevleri Kemal Tahir’in romanlarını yayınlamıştır. 2005 yılında İthaki Yayınları telif hakkını alıp bu kitapları toplu bir şekilde yayımlayınca en yeni ve toplu basımlarının kullanılması uygun görülmüştür. Devlet Ana, 2005 (8. Basım), Bir Mülkiyet Kalesi, 2009 (5. Basım), Yediçınar Yaylası, 2008 (6. Basım), Köyün Kanburu, 2006 ( 2. Basım), Esir Şehrin İnsanları, 2005 (10. Basım), Esir Şehrin Mahpusu, 2005 (4. Basım), Yorgun Savaşçı, 2005 (22. Basım), Yol Ayrımı, 2005 (4. Basım), Kurt Kanunu, 2005 (2. Basım), Büyük Mal, 2005 (2. Basım), Sağır Dere, 2007 (3. Basım), Kör Duman, 2009 (4. Basım), Namuscular, 2008 (2. Basım), Karılar Koğuşu, 2008 (2. v Basım), Damağası, 2006 (1. Basım), Hür Şehrin İnsanları, 2009 (1. Basım), Rahmet Yoları Kesti, 2006 (3. Basım), Bozkırdaki Çekirdek, 2005 (4. Basım), Kelleci Memet, 2008 (8. Basım) romanların bu basımları ve bu tarihli olanları kullanılmıştır. Kemal Tahir’in romanlarını çalışma da yazdığı sıraya göre değil de tarihi kronolojiye göre kullanılmıştır. Yani Anadolu’nun Türkleşmesi ve Osmanlı Devleti’nin doğuşu, Osmanlı’nın İmparatorluk haline gelişi, gerileyiş ve Batlılaşma, yıkılış, Milli Mücadele, Cumhuriyet dönemi, Cumhuriyet devri köy sorunları, çok partili döneme geçiş. Bu sıra takip edilerek çalışma bu düzende yapılmıştır. Bu çalışmayı hazırlarken bana her konuda destek olan anneme, kız kardeşime ve babama, en önemlisi bana yol göstermeye çalışıp yanlışlarımı sabırla düzelten hocam Abdullah Şengül’e teşekkür ediyorum. Ayşegül GÜLŞEN vi İÇİNDEKİLER YEMİN METNİ………………………………………………………………….......……….i TEZ JÜRİSİ KARARI VE ENSTİTÜ MÜDÜRLÜĞÜ ONAYI……...…………..............ii ÖZET………………………………………………………………………………...............iii ABSTRACT………………………………………………………….……………................iv ÖNSÖZ……………………………………………………………………...…………………v İÇİNDEKİLER…………………………………………………………………….….……vii KISALTMALAR DİZİNİ…………………………………………….……….……..…..…ıx GİRİŞ……………………………………………………………..…………………………..1 BİRİNCİ BÖLÜM TARİHÎ ROMAN KAVRAMI VE TÜRK EDEBİYATINDA TARİHÎ ROMAN……....6 İKİNCİ BÖLÜM KEMAL TAHİR’İN TARİHÎ ROMANCILIĞI VE TÜRK TARİHİNİ ELE ALIŞI…29 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TARİHÎ GERÇEK VE ROMAN GERÇEĞİ AÇISINDAN KEMAL TAHİR’İN ROMANLARI 1. OSMANLI DEVLETİ’NİN KURULUŞ FELSEFESİNİN OLUŞMASI ( 1290 -1299 ) 1.1.DEVLET ANA…………………………………………………………..……………..54 2. TANZİMAT DEVRİ, I. MEŞRUTİYET VE II. MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE TÜRK TARİHİNE BAKIŞ 2.2.YEDİÇINAR YAYLASI………………………………………………………..……..91 2.3.KÖYÜN KANBURU………………………………………………………………...113 3. ABDÜLHAMİT’İN SON YILLARI 3.1. BİR MÜLKİYET KALESİ……………………………………..……………………137 4. MÜTAREKE YILLARI VE İSTANBUL 4.1. ESİR ŞEHRİN İNSANLARI……………………………………………………...…210 vii 4.2.ESİR ŞEHRİN MAHPUSU…………………..………………………..……………...237 5. MİLLÎ MÜCADELE 5.1.YORGUN SAVAŞÇI……………………………………………………………....…251 6. CUMHURİYET DEVRİ SİYASİ OLAYLARI ( SERBEST FIRKA ) 6.1.YOL AYRIMI……………………………………………………………..…...…….297 7. İZMİR SUİKASTI VE İTTİHATÇILAR 7.1.KURT KANUNU……………………………………………………………..……..325 8.CUMHURİYET YÖNETİCİLERİNİN KÖY POLİTİKASI 8.1.BÜYÜK MAL………………………………………………………………………..350 8.2.SAĞIR DERE……………………………………….…….……………………….…358 8.3. KÖR DUMAN………………………………………………….………..…………..361 9. CHP VE İSMET İNÖNÜ DEVRİ ( ŞEHİRLER VE HAPİSHANELER ) 9.1.NAMUSCULAR…………………………………………….…………..……………367 9.2.KARLAR KOĞUŞU……………………………….…………………………………376 9.3.DAMAĞASI………………………………………………….………………………380 9.4.HÜR ŞEHRİN İNSANLARI…………………………………………………………391 10. 1950‘LERDEN SONRA KÖY GERÇEĞİ 10.1.RAHMET YOLLARI KESTİ……………………………………...………………..407 10.2.BOZKIRDAKİ ÇEKİRDEK………………………………………………………...413 10.3.KELLECİ MEMET…………………………………………...……………………..429 SONUÇ KAYNAKÇA viii KISALTMALAR DİZİNİ A.Ü :Ankara Üniversitesi A.Ü.S.B.E.D : Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi A.Ü.D.T.C.F: Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi İ.Ü : İstanbul Üniversitesi Bkz : Bakınız Çev : Çeviren MEB : Milli Eğitim Bakanlığı TTK : Türk Tarih Kurumu No : Numara s : Sayfa S : Sayı ix x GİRİŞ Tarihî roman sırtını tarih malzemesine dayamıştır. Onun gerçeği, tarihî gerçekliktir. Tarihî roman yazarı, daha önce tarih bilimiyle uğraşan tarihçilerin ortaya koydukları bilgiyi yeniden inşası temel malzeme veya hareket noktası olarak seçer. Ancak bir bilim adamı olmadığı ve bilim adamı gibi hareket etmediği için, tarihî olaylara ve vesika değeri taşıyan belgelere bağlı kalmak zorunda değildir. Çünkü tarihî roman yazarının işi tarihî, tarihi yorumlamak, canlandırmak hatta tarihçinin sorumluluk alanı içerisinde görülmeyen birtakım boşlukları da hayal dünyasının yardımıyla doldurarak tamamlamaktır. Dolayısıyla tarihî roman, genel olarak roman kavramı etrafında düşünüldüğü şekliyle, tarihî gerçeğin yorumlanmasıdır. Böylece