ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO­ ‑DYDAKTYCZNA „STARORZECZE BUGU” Strzelecki

816 1 10 9

woj. lubelskie 2

Dolina Środkowego Bugu Bug

Park UKRAINA 3 Starosiele- -Ośrodek Poleska Dolina Bugu 4

816 5 Bug

Granice parku krajobrazowego

Krajobrazowy 8 Ścieżka przyrodnicza

1 Tablice na trasie ścieżki

Obszary chronionego krajobrazu

Specjalne obszary ochrony siedlisk 7 Obszary specjalnej ochrony ptaków

Lasy 6

200 400 m 100 0 200 Ścieżka przyrodnicza w całości położona jest na terenie gminy Dubienka i rozpoczyna się w miejscowości Starosiele. Ma kształt pętli o długości 3,3 kilometra. Czas jej przejścia to około 1–1,5 godz. Ścieżka jest dostępna dla rowerzystów. Na jej trasie umieszczono 10 tablic edukacyjnych. Ścieżka łączy się z czerwonym „Nadbużańskim” szlakiem pieszym PTTK, który biegnie wzdłuż koryta rzeki Bug. Podczas wiosennych roztopów część doliny rzecznej wypełnia się wodą. Wędrowanie o tej porze roku może być nie lada wyzwaniem. nie lada być może roku porze o tej wypełnia się wodą. Wędrowanie rzecznej doliny część roztopów wiosennych Podczas 4 ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU”

Lasy Strzeleckie Lasy STRZELECKI PARK KRAJOBRAZOWY

Strzelecki Park Krajobrazowy utworzono akumulacji, głównie typu jeziornego, lo- w 1983 roku (powierzchnia 11 400 ha), jako dowcowego i rzeczno-lodowcowego. Do- jeden elementów Ekologicznego Systemu minują tu obszary płaskie urozmaicone pa- Obszarów Chronionych byłego wojewódz- górkami o niewielkiej wysokości względnej. twa chełmskiego. Park położony jest w po- Najbardziej czytelną formą jest rozległa wiecie chełmskim, na terenie gmin Dubien- dolina Bugu, osiągająca największą szero- ka i Białopole oraz w powiecie hrubieszow- kość w północnej części Parku. Rzeka ma skim na terenie gmin Horodło i Hrubie- charakter naturalny, tworzy liczne zakola, szów. Otaczająca go otulina (powierzchnia występujące w szczególnym zagęszczeniu 11 486 ha) w części stanowi wschodnią na odcinku Skryhiczyn – Dubienka i w oko- część Grabowiecko-Strzeleckiego Obszaru licy Matcza. Pozostałością wielu dawnych Chronionego Krajobrazu. odciętych przez rzekę zakoli są starorzecza, Celem utworzenia Parku jest ochrona zwar- tak zwane „bużyska”. tego kompleksu Lasów Strzeleckich wraz z fragmentem doliny Bugu. Bug jest jedną z ostatnich dużych europejskich rzek o nie- uregulowanym korycie. Jej długość to 772 kilometry, z czego 363 kilometry to odci- nek graniczny. Park charakteryzuje uboga rzeźba terenu ukształtowana przez procesy ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU” 5

Orlik krzykliwy - piskle na gnieździe - piskle Orlik krzykliwy ŚWIAT ZWIERZĄT

Na terenie Parku stwierdzono największe bobrów, wydr, ryjówek aksamitnych i ma- zagęszczenie ptaków drapieżnych w Pol- lutkich, nornic rudych i łasic. Żyją tu też sce. Liczne są tu: myszołowy, jastrzębie nietoperze, między innymi: nocki Bechste- i trzmielojady. Wysoka jest także liczeb- ina oraz nocki rude i Natterera, poza tym ność puszczyków. Wysoko na dębach lub borowce wielkie i Leislera, mopki, gacki sosnach gniazda zakładają orliki krzykli- brunatne i mroczki posrebrzane. we, które są symbolem Parku. Występują Rzeka Bug obfituje w wiele gatunków ryb. tu także między innymi: bociany czarne, Szczupaki i sumy osiągają tu rekordowe jarząbki, siniaki, muchołówki małe oraz rozmiary. muchołówki białoszyje, których populacja osiąga tu rekordowe zagęszczenie w skali europejskiej. W dolinie Bugu spotkać można też: błot- niaki łąkowe, rybitwy białowąse, derkacze, słowiki szare i rdzawe, krwawodzioby, czaj- ki, dubelty, bąki, zimorodki, brzegówki oraz odnaleźć gniazda remizów. Gromadę ga- dów reprezentuje niewielka populacja za- grożonych w Europie żółwi błotnych. Wśród ssaków warto wymienić występowanie: 6 ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU”

Pełnik europejski Pełnik ŚWIAT ROŚLIN

Strzelecki Park Krajobrazowy jest typowym jajowata, wawrzynek wilczełyko i miodow- parkiem leśnym. Lasy stanowią 64% jego nik melisowaty. powierzchni. Wyróżniono tu 12 typów siedli- Najcenniejsze fragmenty Strzeleckiego Par- skowych lasu, wśród których dominują las ku Krajobrazowego, o wysokich walorach świeży, las mieszany świeży i las wilgotny, przyrodniczych, objęte są dodatkową ochro- mniejszy jest udział: olsów, lasów miesza- ną prawną jako cztery Obszary Natura 2000 nych, borów mieszanych i borów świeżych. obszary specjalnej ochrony ptaków: „Lasy W drzewostanie dominują: dąb szypułkowy, Strzeleckie” i „Dolina Środkowego Bugu” sosna i grab. Łąki i pastwiska stanowią 11% oraz specjalne obszary ochrony siedlisk: powierzchni Parku. Charakterystycznym ga- „Uroczyska Lasów Strzeleckich” i „Poleska tunkiem runa lasów Strzeleckiego Parku Kra- Dolina Bugu”, a także dwa rezerwaty przy- jobrazowego jest barwinek pospolity. Jed- rody „Siedliszcze” i „Liski”. Na terenie Par- nym z piękniejszych storczyków występują- ku lub w jego sąsiedztwie zlokalizowanych cych na tych terenach jest obuwik pospolity. jest 11 pomników przyrody – 6 pojedynczych Charakterystyczną rośliną dla Parku jest drzew i 5 grup drzew. Jednym nich jest jesion pierwiosnek wyniosły, uznawany za ro- wyniosły w Siedliszczu, pod którym umiesz- ślinę górską, spotykane są też rzad- czono tablicę upamiętniającą profesora Ja- kie rośliny jak: lilia złotogłów, buławnik nusza Janeckiego, przyrodnika, społecznika, wielkokwiatowy oraz pełnik europejski, inicjatora utworzenia Strzeleckiego PK i re- gnieźnik leśny, ciemiężyca zielona, listera zerwatu przyrody „Siedliszcze”. ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU” 7

Rezerwat „Liski” Rezerwat utworzono w 1978 roku (po- wierzchnia 93,6 ha) w celu zachowania drzewostanu dębowego oraz dębowo­ ‑sosnowego naturalnego pochodzenia. Występuje tu również lokalny ekotyp so- sny, tak zwana „sosna matczańska”, której charakterystyczną cechą jest dachówko- wato wykształcona kora. Charakterystycz- nymi ptakami rezerwatu są muchołówki białoszyje.

Rezerwat „Siedliszcze” Rezerwat powstały w 1975 roku (powierzch- nia 15,2 ha) położony jest w północnej czę- ści Strzeleckiego Parku Krajobrazowego. Utworzono go w celu zachowania miejsc lęgowych orlików krzykliwych. Obuwik pospolity

Dzwonek skupiony Storczyk krwisty 8 ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU”

Kościół w Dubience Kościół TURYSTYKA

Strzelecki Park Krajobrazowy i jego okolice h murowana, bizantyjsko-ruska cerkiew są ważnym ośrodkiem turystycznym regionu. z XIX wieku w Dubience, Szczególnie polecany jest amatorom turystyki h Pałac Myśliwski w Maziarni Strzeleckiej kwalifikowanej – pieszej i rowerowej. Istnieją- z początku XIX wieku, dawna własność ce ścieżki spacerowe i szlaki turystyczne wio- Zamoyskich, dą przez interesujące przyrodniczo i krajobra- h kopiec w Uchańce upamiętniający bi- zowo miejsca, mozaikę pól i kolorowych łąk twę z wojskami rosyjskimi w 1792 roku, o bogatym składzie gatunkowym, malowniczo w której wojskami polskimi dowodził położoną dolinę Bugu, meandry oraz staro- Tadeusz Kościuszko, rzecza Bugu czy różne typy siedliskowe lasów. h miejsce pamięci narodowej na cmen- Do dyspozycji turystów są ścieżki: „Starorzecze tarzu w Dubience, z licznymi mogiłami Bugu” (ZLPK), „Lasy Strzeleckie” (Nadleśnic- partyzanckimi i żołnierskimi oraz po- twa Strzelce), dwa piesze szlaki turystyczne mnikiem ku czci żołnierzy Armii Krajo- PTTK: „Nadbużański” (czerwony) i „Tadeusza wej poległych w latach 1939–1944, Kościuszki” (niebieski) oraz „Nadbużański h zespoły dworskie z parkami w Stefan- Szlak Rowerowy” (czerwony). kowicach i Kopydłowie (XIX wieku), Zwiedzając Park warto obejrzeć kilka zabyt- h pobliskie miejscowości Józefów i Jasieni- ków kultury sakralnej i świeckiej, są to: ca są ośrodkami garncarstwa ludowego, h barokowy kościół parafialny z XVIII wie- a wieś Zagórnik słynie z jednego z najwięk- ku w Dubience, szych w kraju zespołów pszczelarskich. ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU” 9

Ekstensywnie użytkowane łąki użytkowane Ekstensywnie ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU”

Bug to czwarta najdłuższa rzeka w Polsce Tablica 2 – Drzewo podmokłych o długości 772 kilometrów. Na odcinku 363 terenów – olsza czarna kilometrów stanowi granicę z Ukraina i Bia- łorusią. Wypływa na Wyżynie Podolskiej na Charakterystycznym drzewem doliny Bugu Ukrainie, a ujście ma w Jeziorze Zegrzyń- i starorzecza jest olsza czarna, krajowy skim, jest jednocześnie lewym dopływem gatunek drzewa charakterystyczny dla te- Narwi. Bug jest jedną z nielicznych dużych renów podmokłych. Tworzy ona z domiesz- rzek w Europie o bardzo wysokim stopniu ką innych gatunków lasy łęgowe rosnące naturalności. Charakteryzuje się licznymi wzdłuż brzegów rzek, strumieni i zbiorni- meandrami, starorzeczami i naturalną bo- ków wodnych. Rośnie także w bagiennych gatą roślinnością. Brzegi doliny są stosun- lasach liściastych (tworzy tak zwane olsy) kowo strome, skarpy mają nawet 20 me- i na torfowiskach. Znosi stosunkowo dłu- trów wysokości. Rzeka jest wyjątkowo głę- gotrwałe podtopienia na wiosnę, może na- boka, przy nierównym urozmaiconym dnie. wet miesiąc stać w wodzie. Pędy olszy są zwykle nagie, za młodu lep- Tablica 1 kie. Pąki osadzone na trzoneczkach, czer- wonawe, buławkowatego kształtu, okryte Tablica informacyjna z mapą przedstawia- dwiema łuskami. Olsza czarna ma liście jącą przebieg ścieżki oraz lokalizację kolej- okrągławe lub odwrotnie jajowate, z tępym nych tablic na trasie ścieżki. lub wyciętym wierzchołkiem, długości 4–10 10 ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU”

Olsza czarna-szyszk

szybko. W młodości ma wąską, regular- ną sylwetkę, z jej wiekiem korona staje się szersza. Pokrój jest charakterystyczny, spotykany raczej u drzew iglastych niż li- ściastych, ma regularnie stożkowatą, smu- kłą koronę oraz strzelisty pień widoczny do samego wierzchołka korony. Gałęzie bocz- ne dość krótkie i cienkie, prawie poziomo rozpostarte. Olsza czarna może być wykorzystywana do fitoremediacji, czyli usuwania ze środowi- Liść olchy ska zanieczyszczeń, w tym również metali cm, szerokości 3–7 cm. Jesienią liście nie ciężkich. Olsze na brzegach pomagają przebarwiają się i opadają zielone, podob- w oczyszczaniu rzek. nie jak liście jesionu wyniosłego. Olsza czarna jest rośliną jednopienną, Tablica 3 – Krajobraz doliny Bugu co oznacza, że kwiatostany męskie i żeń- skie występują na tym samym osobniku. Ze względu na swoje znaczenie przyrod- Kwitnie na długo przed rozwojem liści. nicze i krajobrazowe dolina Bugu zo- Jest gatunkiem światłożądnym. Rośnie stała objęta w tej części aż czterema ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU” 11

Naturalne koryto rzeki Bug formami ochrony przyrody. Trasa ścieżki wypełniają przeważnie rozległe łąki okre- przebiega przez Strzelecki Park Krajobra- sowo zalewane przez wody wezbraniowe zowy i Grabowiecko­‑Strzelecki Obszar rzeki, zaś po stronie ukraińskiej nietknię- Chronionego Krajobrazu, w tym miejscu te ręką ludzką od dziesięcioleci, natural- graniczące ze sobą, oraz dwa obszary Na- ne nadrzeczne łęgi. Oba te środowiska tura 2000: obszar specjalnej ochrony pta- ków „Dolina Środkowego Bugu” i specjalny obszar ochrony siedlisk „Poleska Dolina Bugu” obejmujące całą dolinę rzeki. Wzglę- dy przyrodnicze oraz fakt iż jest to mało zaludniony obszar graniczny spowodowa- ły, że rzeka ta jako jedna z ostatnich du- żych europejskich rzek po dzień dzisiejszy zachowała swój naturalny charakter. Jej koryto tworzy liczne meandry i od niepa- miętnych czasów drąży rozległą dolinę, która w okolicach Starosiela przekracza 2 kilometry szerokości. Pozostałością wie- lu dawnych odciętych przez rzekę zakoli Wiosenne rozlewiska są starorzecza. Po stronie polskiej dolinę 12 ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU”

Przedstawiciel rodziny modraszkowatych

wzajemnie się dopełniają i stanowią o wy- 70% wszystkich gatunków dziennych wystę- sokiej bioróżnorodności tego obszaru oraz pujących w Polsce. Do najrzadszych i cie- tworzą unikatowy – nie spotykany nigdzie kawych zaliczają się motyle z rodziny mo- indziej krajobraz. draszkowatych. Te przeważnie na niebiesko ubarwione motyle, swój cykl życiowy mają Tablica 4 – Owady rozległej doliny związany z mrówkami. Gąsienice niektórych gatunków zamiast zajadać się roślinami, jak Różnorodność siedlisk łąkowych od wilgot- nych po suche, późne terminy koszenia runi w połączeniu z okresowymi podtopieniami i obecnością stałych zbiorników wodnych, jakimi są starorzecza, wpływa na bogactwo świata owadów. Do najbardziej zauważal- nych i odczuwalnych należą niezwykłe ilo- ści gzów, bąków i ślepaków. Ale po bliższym przyjrzeniu się kwiecistym łąkom, wypeł- niającym niemal całkowicie tę część doliny, można zauważyć efektowne motyle. W doli- nie Bugu stwierdzono występowanie ponad 100 gatunków motyli dziennych, co stanowi Rusałka kratkowiec na omanie ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU” 13

Trzyszcz piaskowy robią to ich pobratymcy, w dość wymyślny To trzyszcz piaskowy, drapieżny przedstawi- sposób trafiają do gniazd mrówek, gdzie ciel rodziny biegaczowatych. Ma wyjątkową zjadają ich larwy i jaja. Innymi ciekawymi wśród krajowych chrząszczy cechę, białej owadami, na które można się tu natknąć, są barwy żuwaczki. Jest to również najszybciej trzyszcze. Idąc polną drogą można zobaczyć biegający owad, potrafiący pokonać 0,6 me- niewielkiego chrząszcza, który ucieka na pie- tra w sekundę. chotę raz po raz podlatując krótki odcinek. Tablica 5 – Fauna starorzecza

Starorzecza pełnią ważną rolę miejscowych centrów dzikiego życia, tworząc w miarę stabilne warunki dla rozwoju wielu or- ganizmów. W zbiorniku dominują gatun- ki bezkręgowców: skąposzczety, pijawki, mięczaki, skorupiaki i owady. Bogaty jest świat ryb, reprezentowany przez: pisko- rze, kozy, karasie, leszcze, płocie i inne. Starorzecze jest elementem biotopu pła- zów: żab zielonych i moczarowych, ropuch Świerszcz polny nakłuty na cierń - ofiara gąsiorka szarych, kumaków nizinnych czy rzekotek 14 ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU”

Zaskroniec zwyczajny

drzewnych. Gady reprezentują niezwykle rzadkie żółwie błotne oraz najczęściej spo- tykane w Polsce węże – świetnie pływające zaskrońce. Bogata jest awifauna. Spotkać tu można: bąki, trzciniaki, potrzosy, remi- zy a także kokoszki, łyski, krzyżówki, cza- ple siwe i białe oraz łabędzie nieme. Nad zbiornikiem unoszą się kolorowe ważki. To jedne z niewielu owadów, u których postać dorosła może paść ofiarą postaci larwalnej. Dzieje się tak czasami podczas składania do wody jaj przez samice.

Tablica 6 – Flora starorzecza

Starorzecze to jezioro meandrowe na dnie doliny rzecznej, będące fragmentem jej byłego koryta i odcięte wałem przy- korytowym od obecnego nurtu. Ma ono Czapla siwa sierpowaty kształt. Starorzecza powstają ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU” 15

Starorzecze Bugu najczęściej w dolinach rzek meandrują- cych przez odcięcie szyi meandru. Ulegają szybkiemu zanikowi przez zamulanie i za- sypywanie osadami z wezbrań rzeki i za- rastaniem roślinnością szuwarową. Osta- tecznie może pozostać błotniste zagłębie- nie zawierające torf. Dla starorzecza rzeki Bug charakterystycz- ne jest występowanie: grzybieni białych, grążela żółtego, okrężnicy bagiennej, ro- gatka sztywnego, jeżogłówkę gałęzistą, a także interesującej rośliny mięsożernej – pływacza zwyczajnego. Dużą powierzchnię wypełnia ekspansywna osoka aloesowata. Przy brzegu w sąsiedztwie trzciny zwyczaj- nej można spotkać kosaćca żółtego oraz szczaw lancetowaty i przytulię błotną. Na wiosnę na sąsiadujących podmokłych łą- kach króluje knieć błotna. Grzybień biały 16 ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU”

Tablica 7 – Kwieciste łąki

Ukształtowanie powierzchni doliny w ob- rębie terasy zalewowej wpływa na warunki wilgotnościowe. Występują tu stale wilgot- ne tereny, gdzie woda utrzymuje się przez długi czas, krótkotrwale zalewowe, z któ- rych szybko odpływa w kierunku rzeki oraz te, do których wody wezbraniowe przeważ- nie nie docierają. W tych warunkach wil- Goździk pyszny gotnościowych wytworzyły się różne siedli- ska łąkowe, od wilgotnych turzycowisk po suche murawy napiaskowe. Na trasie ścież- ki mamy możliwość podziwiać zmiennowil- gotne łąki trzęślicowe z charakterystyczny- mi dla nich, pięknie kwitnącymi: omanem wierzbolistnym, koniczyną pagórkową czy wiązówką bulwkową, oraz łąki wilgotne z firletką poszarpaną, kniecią błotną i ku- kułką plamistą.

Wiązówka bulwkowa

Bodziszek łąkowy ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU” 17

Zimorodek

Tablica 8 – Ptaki meandrującej rzeki zwisających nad taflą wody, śledzą ruchy małych rybek i czekają na dogodny mo- Naturalne koryto rzeki, pozbawione in- ment do ataku. Po drugiej stronie Bugu na- gerencji człowieka swobodnie meandru- turalne, odludne łęgi są miejscem gniazdo- je w obrębie doliny. Nurt z jednej strony wania bocianów czarnych i bielików. Ptaki akumuluje, osadza przenoszony materiał, z drugiej zaś wcina się w ląd doprowadza- jąc do obsypywania się skarp. Dzięki temu tworzą się idealne miejsca gniazdowania dla ptaków, które wygrzebują nory w piasz- czystych krawędziach koryta. Można tu ob- serwować najmniejsze jaskółki brzegówki oraz jaskrawo ubarwione zimorodki. Nie- co dalej, na południe od Horodła, można spotkać innych mieszkańców piaszczystych skarp – niezwykle piękne i rzadkie żołny. Dodatkowym atutem naturalnego kory- ta rzecznego są zadrzewienia i zakrza- czenia. Jest to doskonała czatownia dla Firletka poszarpana zimorodków, które siedząc na gałązkach 18 ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU”

Tablica 9 – Ptaki pól i łąk

Polska strona rozległej doliny Bugu to przeważnie bezkresne łąki ciągnące się wzdłuż koryta rzecznego. Najbardziej cha- rakterystycznymi ptakami tych siedlisk są derkacze i czajki. Derkacze trudno zauwa- żyć, prowadzą skryty tryb życia kryjąc się w wysokich trawach. Usłyszeć je można je- dynie w sezonie godowym, kiedy to samce po zmroku odzywają się charakterystycz- nym głosem terytorialnym. Czajki związane są z niższą roślinnością trawiastą. Widywa- ne najczęściej wczesną wiosną lubią prze- bywać blisko niewielkich rozlewisk wody

Czajka i łąk graniczących z polami uprawnymi. Przemierzając pieszo dolinę rzeczną można te, podobnie jak czaple, to smakosze ryb. zobaczyć jak spłoszone zrywają się do nie- Najlepszy czas do ucztowania mają gdy po co chwiejnego, niespokojnego lotu i krążą wezbraniu, cofająca się woda pozostawia wokół wydając charakterystyczne odgłosy. ryby uwięzione w niewielkich rozlewiskach Niektóre obszary doliny rzecznej przezna- i oczkach wodnych. czane są pod uprawy rolne. Są to zazwyczaj niewielkie śródłąkowe poletka, na których

Pokląskwa ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU” 19

Pliszka żółta najczęściej kwitnie gryka lub rzepak. Taka pokląskwy czy lecące faliście pliszki żół- mozaika siedlisk przyciąga wiele pospo- te. Na najwyższych gałęziach krzewów wi- litych gatunków ptaków. Na trasie ścieżki dać siedzące ptaki z czarną przepaską na można zobaczyć raz po raz wzlatujące do oczach – to gąsiorki, który podobnie jak góry skowronki, przesiadujące na krzewach spokrewnione z nimi srokosze, nadziewają swe ofiary na ciernie krzewów. Wśród pta- ków drapieżnych najczęściej widywane są błotniaki stawowe, choć błotniaki łąkowe, ich rzadziej spotykani kuzyni, są również charakterystycznymi ptakami w dolinie Bugu.

Tablica 10 – Nadbużańskie łęgi

Występujące dzisiaj w dolinie Bugu za- drzewienia są pozostałością dawnych, wy- pełniających całą terasę zalewową łęgów: wierzbowo-topolowych, wierzbowych, je- sionowo-wiązowych i olszynowych. Obec- Młode błotniaki stawowe nie siedliska tego typu można zobaczyć 20 ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-DYDAKTYCZNA “STARORZECZE BUGU”

Pozostałości pierwotnych łęgów rosnących niegdyś po polskiej stronie Bugu

wzdłuż koryta rzeki, wokół starorzeczy stronę ukraińską można podziwiać dobrze i w obniżeniach dna doliny. Najbardziej rozwinięty łęg wierzbowo-topolowy i prze- rozpowszechnionym w tej części doliny jest nieść się oczami wyobraźni do czasów kie- łęg wierzbowo-topolowy, będący pierwot- dy cała dolina była pokryta tym pierwot- ną roślinnością tego obszaru. W składzie nym siedliskiem. gatunkowym tego zbiorowiska leśnego do- minują wierzby biała i krucha, które two- rzą strop zadrzewień oraz rosnące poniżej wierzby wiciowa, purpurowa i trójpręci- kowa. Wierzbom towarzyszą najczęściej topole czarne i białe z domieszką jesionu wyniosłego i olszy czarnej. W dolinie Bugu można spotkać pojedyncze okazy starych dorodnych drzew wierzby białej i topoli białej. Są one jednak w ostatnich latach często wycinane. Na drugim brzegu Bugu, po drugiej wojnie światowej, zaniechano wszelkich zabiegów rolniczych co pozwo- liło częściowo odtworzyć się naturalnej roślinności drzewiastej. Dziś patrząc na Wydano na Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych zlecenie ul. Mieczysława Karłowicza 4, 20-027 Lublin www.parki.lubelskie.pl

Autor tekstu Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych, współpraca: Urząd Gminy Dubienka M. Deneka Angel, P. Łapiński, M. Łój

Fotografie P. Łapiński, A. Staszewska, M. Grabek, M. Deneka Angel, M. Zieliński, K. Tchórzewski, A. Stachowicz

okładka 1 – Bug okładka 4 – Gąsiorek oraz Pływacz zwyczajny

Opracowanie EURO PILOT Sp. z o.o. autorskie i ul. S. Konarskiego 3 kartograficzne 01-355 Warszawa map: tel./fax. +48 22 664 37 20, +48 22 664 50 91 www.europilot.com.pl

Korekta Jolanta Sieradzka-Kasprzak

Skład, łamanie Ewa Chmielewska

© Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych © Euro Pilot Sp. z o.o.

ISBN 978-83-8218-025-1

egzemplarz bezpłatny Gmina Dubienka

Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych www.parki.lubelskie.pl