Gmina Cmolas

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Instytucja zarządzająca PROW 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Publikacja wydana przez Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Cmolas, współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania: „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach Strategii Rozwoju Lokalnego kierowanego przez społeczność”, objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 GMINA CMOLAS

GMINA CMOLAS

CMOLAS 2019 Symbole Gminy Cmolas / Symbols of the Cmolas Municipality

Herb Herbem Gminy Cmolas jest widniejąca w czerwonym polu, między złotą podkową na opak i krzyżem kawaler- skim złotym oraz gryfem srebrnym, ukorzeniona sosna o konarach i pniu złotym. Sosna stanowi 3/4 drzewostanu Puszczy Sandomierskiej, której lasy w 43% pokrywają Gminę Cmolas. Sosnowa puszcza żywiła okolicznych miesz- kańców, dawała pracę i chroniła w czasie wojen. Gryf srebrny odnosi się do Rodu Mieleckich, którzy przez prawie 250 lat byli właścicielami cmolaskich, puszczańskich osad. Czerwone tło to barwa pola herbu Gryf, którym posługi- wali się Mieleccy, oraz barwa królewska.

Herb The coat of arms of the Municipality of Cmolas is a rooted pine with golden boughs and trunk visible in a red field, between an upright golden horseshoe around a gold knight’s cross and a silver griffin. Pine makes up 3/4 of the stand in the Sandomierz Forest, which covers 43% of the Cmolas Municipality. The pine forest nourished the local residents, gave them work and protected them during wars. The silver griffin refers to the Mielec family, who for al- most 250 years were the owners of the forest settlements in Cmolas. The red background is the colour of the Griffin coat of arms used by the Mielec family and the royal colour.

Flaga Flagę Gminy Cmolas tworzą dwa czerwone skrajne, wąskie pasy oraz szeroki żółty pas z herbem Gminy, umiesz- czonym na środku.

Flag The flag of the Municipality of Cmolas consists of two narrow red belts at the extremes and a wide yellow belt with the Municipality’s coat of arms placed in the middle.

GMINA CMOLAS 4 Szanowni Państwo

Z radością przekazuję album prezentujący gminę Cmolas. Ukazane w nim zostały jej uroki, atrakcje i osobliwości wyróżniające ją na tle powiatu, województwa i kraju. Tożsamość tego obszaru tworzona była na przestrzeni wieków przez dwie oddziaływujące na siebie siły. Siłę przyrody Puszczy Sandomierskiej i siłę ludzi – Mieszkańców, systema- tycznie podporządkowujących ją dla własnych celów. Efekt tego „ścierania” to współczesny obraz gminy, który w tym wydawnictwie został opisany, ale w głównej mierze pokazany fotografiami.

Mam nadzieję, że biorąc do ręki album, Mieszkańcy gminy pomyślą z dumą: „jaka piękna ta nasza gmina”, a pozo- stali Czytelnicy będą mogli powiedzieć: „jaki piękny zakątek naszej Ojczyzny”.

Zapraszam w podróż po naszej gminie – wśród pięknej przyrody i przyjaznych, życzliwych Mieszkańców.

Wójt Gminy Cmolas Eugeniusz Galek

Ladies and Gentlemen

I am happy to present an album introducing the municipality of Cmolas. It shows the charms, attractions and curiosities that distin- guish it from the rest of the district, voivodeship and country. The identity of this area was created over the centuries by two interac- ting forces. The natural strength of the Sandomierz Forest and the strength of the people – Residents, systematically subduing it for their own purposes. The result of this “friction” is the contempo- rary image of the municipality, which has been described in this pu- blication, but mainly shown in photographs.

I hope that upon picking up the album, the Residents of the municipality will think with pride: “How beautiful our municipality is!”, and the remaining Readers will be able to say: “What a beautiful corner of our Homeland!”.

I invite you for a journey through our municipality – among beautiful nature and the friendly, kind Residents.

Mayor of the Municipality of Cmolas Eugeniusz Galek

SŁOWO WSTĘPNE 5 Gmina Cmolas. Informacje ogólne

Gmina Cmolas położona jest w południowo-wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim – jego północ- nej części przy drodze krajowej nr 9 (Rzeszów – Warszawa), w powiecie kolbuszowskim. Zajmuje obszar 13 406 ha, z czego blisko połowę stanowią lasy (5889 ha). Została utworzona w 1973 r. i składa się z 10 sołectw: Cmolas, Trzę- sówka, Ostrowy Tuszowskie, Ostrowy Baranowskie, Hadykówka, Po- ręby Dymarskie, Jagodnik, Toporów, Dąbrówka i Kłodziny, w których obecnie zamieszkuje 8258 osób. Nowoczesna infrastruktura drogowa, wodociągowo-kanalizacyjna, energetyczna i telekomunikacyjna spra- wia, że gmina Cmolas dynamicznie się rozwija i rozbudowuje. Modelowym dla terenów wiejskich jest zaplecze edukacyjne, sportowe i kulturalne, które tworzą nowocześnie zorganizowane i wy- posażone szkoły, przedszkola, biblioteki, placówki kulturalne w tym świetlice, place zabaw, wielofunkcyjne boiska sportowe i ścieżki dydaktyczno-przyrodnicze. Gmina Cmolas to także znaczące walory historyczne związane z obiektami sakralnymi i kultem religijnym. W Cmolasie znajduje się Sanktuarium Przemienienia Pańskiego (kościół parafialny, zabytkowy kościółek drewniany i jeden z najwięk- szych w Europie ołtarz polowy). W Ostrowach Tuszowskich czczony jest łaskami słynący obraz Matki Bożej – Madonny z Puszczy. W Po- rębach Dymarskich znajduje się drewniany, zabytkowy XVII-wieczny kościół pw. śś. Stanisława i Wojciecha. Harmonijne połączenie tradycji i współczesności czynią gminę Cmolas niezwykle atrakcyjnym miejscem do życia oraz prowadzenia i rozwijania działalności gospodarczej.

The Cmolas municipality. General information

The Cmolas municipality is located in south-eastern Poland, in the Podkarpackie Voivodeship – its northern part is by national road No. 9 (Rzeszów – Warsaw), in the Kolbuszowa district. It covers an area of 13,406 ha, of which ne- arly half is covered by forests (5889 ha). It was established in 1973 and consists of 10 villages: Cmolas, Trzęsówka, Ostrowy Tuszowskie, Ostrowy Baranowskie, Hadykówka, Poręby Dymarskie, Jagodnik, Toporów, Dąbrówka and Kłodziny, in which 8258 people currently live. The modern road, water and se- wage, energy and telecommunications infrastructure means that the Cmolas municipality is dynamically developing and expanding. The educational, sports and cultural facilities, which are created by modernly organized and equipped schools, kindergartens, libra- ries, and cultural institutions including recreation rooms, playgrounds, multifunctional sports fields and educational paths, are a model for rural areas. Cmolas municipality also has a significant historical value associated with sacred objects and religious worship. In Cmolas there is the Sanctuary of the Transfiguration (a parish church, a historic wooden church and one of the largest field altars in Europe). In Ostrowy Tuszowskie, a famous painting of the Our Lady – Madonna of the Fo- rest – is worshiped. In Poręby Dymarskie there is a historic, seventeenth-century wooden church of Saint Stanislaus and Wojciech. A harmonious combination of tradition and modernity makes the Cmolas municipality an extremely attractive place to live and run and develop a business.

GMINA CMOLAS 6 CMOLAS Duża lasowiacka wieś, rozciągnięta na osi wschód-zachód Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Aktualnie zamieszkuje ją 3033 osoby. Jest to stara osada istniejąca już w XV w., pierwotnie nazywana Ciemnolas. Jan Długosz w kronikach odnotował: „Cmolas – wieś” nowo lokowana na surowym korzeniu, w po- siadłości dziedzicznej Jana Tarnowskiego, w której jest kościół pw. św. Stanisława. W 1462 r. Jan i Ber- nard Mieleccy ufundowali we wsi nowy drewniany kościół, a w 1472 r. powstała tu parafia. Mieleccy byli właścicielami klucza dóbr cmolaskich do 1616 r., kiedy to córka Hieronima – Anna z Mieleckich Ra- towska, sukcesorka jego włości, sprzedała je Stanisławowi Lubomirskiemu herbu Szreniawa. Lubomirscy z przerwami byli obecni na ziemi cmolaskiej do 1791 r. Następnie Cmolas przeszedł na własność Tysz- kiewiczów. W pierwszej połowie XIX w. Cmolas znalazł się w rękach Katarzyny Horodyńskiej. W dwu- dziestoleciu międzywojennym Cmolas był w strukturze powiatu kolbuszowskiego, a od 1921 r. został włą- czony do województwa lwowskiego i pozostawał w nim do 1939 r. Wybuch II wojny światowej i przeszło pięcioletnia okupacja terenu włączonego do Generalnej Gu- berni to bardzo trudny okres w historii Cmolasu, pełen dramatycznych zdarzeń i powszechnego ubóstwa. Po zakończeniu wojny, na skutek ustaleń jałtańskich, Polska znalazła się w strefie wpływów Rosji sowiec- kiej, która narzuciła nowy – „socjalistyczny ustrój” oparty na dominującej państwowej własności przemy- słu. Mieszkańcy Cmolasu utrzymywali się głównie z pracy rolniczej. Dopiero lata 1978–1990 przyniosły zauważalną poprawę stanu wsi poprzez wybudowanie nowej szkoły podstawowej, przedszkola, siedziby urzędu gminy, urzędu pocztowego, ośrodka zdrowia, sieci wodociągowej i gazowej. Cywilizacyjny przełom rozpoczął się w 1990 r., kiedy po zmianie ustroju Polski samorząd gminny uzy- skał autonomię i „nowoczesne” kompetencje gospodarcze. Cmolas jest mocnym, prężnym ośrodkiem – wsią z pełną infrastrukturą, miejscem do wygodnego i spokojnego życia, a także prowadzenia działalno- ści gospodarczej. • •

A large Lasowiak village, stretched on the east-west axis of the Kolbuszowa Plateau. Currently, it is inhabited by 3033 people. It is an old settlement which existed already in the 15th century, originally called Ciemnolas. Jan Długosz in the chronicles noted: “Cmolas – a village” newly located in cruda radice (on a green- field site), in the hereditary estate of Jan Tarnowski, in which there is a church dedicated to Saint Sta- nislaus. In 1462, Jan and Bernard Mielec founded a new wooden church in the village, and in 1472 a parish was established there. The Mielec family were the owners of the key of the Cmolas estate until 1616, when the daughter of Hieronim – Anna from Mieleckie Ratowska, the heiress of his estate, sold it to Sta- nisław Lubomirski, of the Szreniawa coat of arms. The Lubomirski family were present on Cmolas ground at intervals until 1791, when Cmolas became the property of the Tyszkiewicz family. In the first half of the 19th century, Cmolas found itself in the hands of Katarzyna Horodyńska. In the interwar period, Cmolas was in the structure of the Kolbuszowa district, and from 1921 it was incorporated into the Lviv voivodeship, in which it remained until 1939. The outbreak of World War II, and over five years of occupation of the area included in the General Governorship is a very difficult period in the history of Cmolas, full of dramatic events and widespread poverty. After the end of the war, as a result of the Yalta settlements, Poland found itself in the sphere of influ- ence of Soviet Russia, which imposed a new – “socialist system” based on the dominance of state own- ership of industry. The residents of Cmolasu were mainly engaged in agricultural work. It was only the years 1978-1990 that brought a noticeable improvement of the village’s status with the building of a new primary school, kindergarten, seat of the Municipality office, post office, health centre, and water supply and gas networks. The breakthrough of civilization began in 1990, when after the changes in the system in Poland, the local government gained autonomy and “modern” economic competences. Cmolas is a strong, thriving centre – a village with full infrastructure, a place for a comfortable and peaceful life, as well as running a business. Historia Cmolasu związana jest nieodłącznie z miejscem sprawowania kultu religijnego, tj. Sanktuarium Prze- mienienia Pańskiego. Parafia, fundacji rycerskiej, powstała w 1472 r. jako filia parafii mieleckiej. Ponad 100 lat póź- niej, 13-letni wówczas uczeń szkoły parafialnej w Cmola- sie, Wojciech Borowiusz doznał objawienia Jezusa Chry- stusa w gronie apostołów. Objawienie to zostało uwiecznione w 1646 r. w Krakowie przez nieznanego malarza w obrazie, który przedstawia Chrystusa z Mojżeszem i Eliaszem unoszą- cymi się w powietrzu nad górą Tabor, a niżej są apostołowie Piotr, Jan i Jakub. Później już jako ksiądz, Rektor Akademii Krakowskiej powołał dobroczynną fundację szpitala dla ubo- gich i kościółka szpitalnego w Cmolasie. Zostały one zbudo- wane, a kościół konsekrowano w 1674 r. Od drugiej połowy XV w. w Cmolasie funkcjonował ko- ściół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa fundacji Jana i Bernarda Mieleckich. Kilkukrotnie odbudowywano go po pożarach. Pełnił funkcję kościoła parafialnego do 1961 r., kiedy to ukończono budowę nowego, murowanego kościoła pw. Przemienienia Pańskiego, zlokalizowanego blisko ko- ściółka szpitalnego. Na przyległym terenie powstał także plac odpustowy, jeden z największych w Polsce ołtarzy polowych i nowa plebania. Współczesnym niejako dopełnieniem zmian było przeniesienie drewnianego kościoła pw. śś. Stanisława i Wojciecha do Sanktuarium Przemienienia Pańskiego / Sanctuary of the pobliskich Porąb Dymarskich i przeniesienie kościółka szpi- Transfiguration talnego na miejsce poprzedniego parafialnego.

Łaskami słynący obraz Przemienienia Pańskiego / Famous miraculous painting of the Transfiguration

GMINA CMOLAS 8 The history of Cmolas is inseparably linked with the place of religious worship, i.e. the Sanctuary of the Trans- figuration. The parish, a knight’s foundation, was established in 1472 as a branch of the Mielec parish. More than 100 years later, a 13-year-old student at the parish school in Cmolas, Wojciech Borowiusz, experienced a revelation of Jesus Christ among the apostles. This revelation was im- mortalized in 1646 in Krakow by an unknown painter in a painting that depicts Christ with Moses and Elijah hover- ing in the air over Mount Tabor, and below are the apostles Peter, John and James. Later as a priest and Rector of the Krakow Academy, Borowiusz set up a charitable foundation hospital for the poor and a church hospital in Cmolas. They were built, and the church was consecrated in 1674. From the second half of the fifteenth century in Cmo- las there was a parish church of St. Stanislaus Biskup of the foundation of Jan and Bernard Mielecki. It was rebuilt sev- eral times after fires It served as a parish church until 1961, when construction was finished on a new brick church of the Transfiguration of the Lord, located near the hospital church. In the adjacent area, there was also a fair ground, one of the largest field altars in Poland and a new presbytery. A modern, so to say, complementary change was the transfer of the wooden church of St. Stanislaus and Wo- jciech to the nearby Poręby Dymarskie and transfer of the hospital church to the place of the previous parish. Pomnik Wojciecha Borowiusza / Monument to Wojciech Borowiusz

Ołtarz polowy / Field altar

CMOLAS 9 Zabytkowy Kościół pw. Przemienienia Pańskiego z II poł. XVII w. / Historic church of the Transfiguration from the second half of the 17thcentury

GMINA CMOLAS 10 Wnętrze zabytkowego Kościoła pw. Przemienienia Pańskiego / The interior of the historic church of the Transfiguration

CMOLAS 11 Przedszkole Niepubliczne Ochronka św. Józefa w Cmolasie / Non-public Kindergarten under the Protection of St. Joseph in Cmolas

Dom Pomocy Społecznej Caritas Diecezji Rzeszowskiej im. Ks. W. Borowiusza / The Fr. Borowiusz Caritas House of Social Welfare for Zakład Usług Komunalnych / Department of Municipal Services the Diocese of Rzeszów

GMINA CMOLAS 12 Warsztaty Terapii Zajęciowej w Cmolasie / Occupational Therapy Workshops in Cmolas

CMOLAS 13 Cmolas – widok z drogi krajowej nr 9 / Cmolas – view from the national road No. 9

Zabytkowy Kościół pw. Przemienienia Pańskiego z II poł. XVII w. / Historic church of the Transfiguration from the second half of the 17thcentury

GMINA CMOLAS 14 Centrum edukacyjno-sportowe / Educational and sports centre

Dom Pomocy Społecznej Caritas Diecezji Rzeszowskiej im. Ks. W. Borowiusza / The Fr. Borowiusz Caritas House of Social Welfare for the Diocese of Rzeszów

CMOLAS 15 Ośrodek Wypoczynku i Rekreacji w Cmolasie / Leisure and recreation centre in Cmolas

Kryta Pływalnia w Cmolasie / Indoor swimming pool in Cmolas

GMINA CMOLAS 16  Hala widowiskowo-sportowa / Entertainment and sports hall

 Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Wójta Gminy Cmolas / Nationwide Ballroom Dancing Tournament for the Cmolas Municipality Mayor’s Cup

CMOLAS 17 Wystawa fotografii / Photography exhibition Turniej szachowy / Chess tournament

Sztuka teatralna w wykonaniu uczniów Szkoły Podstawowej w Cmolasie / Theatre play performed by students of the Primary School in Cmolas

Targi Sztuki Ludowej w Krakowie, Promocja artystów z Gminy Cmolas Kiermasz Wielkanocny / Easter market / Folk Art Fair in Kraków, Promotion of artists from the Cmolas Municipality

GMINA CMOLAS 18 Samorządowy Ośrodek Kultury w Cmolasie / Local Government Cultural Centre in Cmolas

 Dni Cmolasu / The days of Cmolas

Zespół Ludowy „Cmolasianie” na Targach Sztuki Ludowej w Krakowie / Folk Band "Cmolasianie" at the Folk Art Fair in Kraków

CMOLAS 19 Gminna Biblioteka Publiczna w Cmolasie / Municipal Public Library in Cmolas

GMINA CMOLAS 20 Szkoła Podstawowa im. prof. Jana Czekanowskiego w Cmolasie / The Prof. Jan Czekanowski Primary School in Cmolas

CMOLAS 21 Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Cmolas / Cmolas Municipal Development Association

Niepubliczne Przedszkole Akademia Przedszkolaka w Cmolasie / Non-public kindergarten. Kindergarten Academy in Cmolas

GMINA CMOLAS 22 Grupa „Biedroneczki” / The ”Ladybird” group

Grupa „Misie” / The ”Teddy bear” group

CMOLAS 23 GMINA CMOLAS 24 HADYKÓWKA Powstanie miejscowości Hadykówka sięga 1770 r. i związane jest z narodzinami córki księcia Marcina Lubomirskiego – Łucji Franciszki. Dla uczczenia najukochańszej żony Anny, córki marszałka polnego Andrzeja Hadika, książę Marcin ufundował na terenie parafii Cmolas nową wieś i nazwał ją Hadykówka. Dynamiczny rozwój miejscowości zaczął się w latach 70. XX w., co miało związek z wybudowa- niem zakładu produkującego wyroby ceramiczne. Firma bazowała na jednych z najwartościowszych zło- żach iłów krakowieckich występujących w Hadykówce. Przez 40 lat szeroka gama produktów HADY- KÓWKA ceramiki budowlanej cieszyła się uznaniem odbiorców w całej Polsce. Hadykówka położona jest na osi północ-południe wzdłuż drogi krajowej nr 9, co jest dodatkowym atu- tem lokalizacji mieszkalnictwa i działalności gospodarczej. Aktualnie zamieszkuje ją 831 osób. W części wschodniej miejscowości zlokalizowany jest kościół filialny parafii Cmolas pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Społeczność ma do dyspozycji szkołę podstawową, wielofunkcyjny budynek wiejski, w którym jest remiza OSP, świetlica – miejsce spotkań Koła Gospodyń Wiejskich oraz społeczności lokalnej. Przy budynku zlokalizowany jest plac zabaw i stadion piłkarski Klubu Sportowego „Ceramika”. • •

The establishment of the village of Hadykówka dates back to 1770 and is associated with the birth of the daughter of the prince Marcin Lubomirski – Łucja Franciszka. To commemorate his beloved wife Anna, the daughter of Field Marshal Andrzej Hadik, Prince Marcin, founded a new village in the parish of Cmolas and named it Hadykówka. The dynamic development of the town began in the 1970s, which was related with the construction of a plant manufacturing ceramic products. The company was based on some of the most valuable depos- its of Krakowiec clays, which were found in Hadykówka. For 40 years, a wide range of HADYKÓWKA construction ceramics products were appreciated by recipients all over Poland. Hadykówka is located on a north-south axis along national road No. 9, which is an additional advantage of the location for hous- ing and business. Currently, it has 831 inhabitants. In the eastern part of the village there is a branch church of the Cmolas parish, Our Lady of Perpet- ual Help. The community has at its disposal a primary school, a multi-functional village building, which houses a volunteer fire brigade facility, a village centre – a meeting place for the Country Housewives’ Circle and the local community. The building has a playground and a football stadium of the “Cera- mika” Sports Club. Kościół filialny pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy / The branch church Our Lady of Perpetual Help

Dom Strażaka / Fireman's house

GMINA CMOLAS 26 Szkoła Podstawowa / Primary school

Hadykówka 27 GMINA CMOLAS 28 Hadykówka 29 Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Jagodnik „Nasza Wieś” / Jagodnik Association for Rural Development ”Our Village”

GMINA CMOLAS 30 JAGODNIK To średniej wielkości wieś, położona na dużej przestrzeni po obydwu stronach drogi powiatowej z Cmolasu do Ostrów Tuszowskich. Należy do najbardziej malowniczo położonych na Płaskowyżu Kol- buszowskim i w gminie. Liczne pagórki, wzniesienia, zagajniki rozrzucone wśród rozkwieconych pól i łąk, stwarzają niepowtarzalny klimat. Aktualnie zamieszkuje ją 480 osób. Historia osadnictwa sięga okresu 1200 lat p.n.e., czyli tzw. kultury łużyckiej. Znaczący okres procesów osadniczych zaznaczył się w XV i XVI w., kiedy powstawały niewielkie wsie należące do kultury lasowiac- kiej. Mieszkańcy specjalizowali się w bednarstwie. We wsi funkcjonuje Niepubliczna Szkoła Podstawowa oraz Niepubliczne Przedszkole – prowadzone przez prężnie działające Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Jagodnik. Przy budynkach oświatowych zlokalizowany jest plac zabaw, siłownia zewnętrzna i stadion piłkarski. Wachlarz obiektów publicznych uzupełnia biesiadne zaplecze plenerowe z wielofunkcyjnym budynkiem wiejskim, w którym znajduje się świetlica i remiza OSP. • •

This is a medium-sized village, located on a large area on both sides of the district road from Cmolas to Ostrowy Tuszowskie. It is one of the most picturesquely located villages on the Kolbuszowa Plateau and in the municipality. Numerous hills, elevations and groves scattered among the blooming fields and meadows, create a unique atmosphere. Currently, it has 480 inhabitants. The history of the settlement dates back to the 1200 BC period, i.e. Lusatian culture. A significant period of settlement processes was noted in the 15th and 16th centuries, when small villages belonging to the Lasowiak culture were built. Residents specialized in cooperage. A non-public primary school and a non-public kindergarten – run by the dynamically operating As- sociation for the Development of the Village of Jagodnik – are running in the village. A playground, an outdoor gym and a football stadium are located next to the educational buildings. The array of public facilities is complemented by a multi-functional village building, in which there is, a village centre and a “mushroom” with a dance floor. The array of public facilities is complemented by outdoor feasting facilities with a multi-functional country house, in which there is a village centre and a volunteer fire brigade facility. Niepubliczna Szkoła Podstawowa / Non-Public Primary School

Niepubliczne Przedszkole „Jagódka” / ”Jagódka” non-public kindergarten

GMINA CMOLAS 32 jagodnik 33 GMINA CMOLAS 34 OSTROWY BARANOWSKIE Średniej wielkości wieś, położona w północnej części gminy, z zabudową wzdłuż drogi powiatowej w kierunku północno-wschodnim. Aktualnie zamieszkuje ją 628 osób. Założycielami Ostrów Baranowskich byli Potoccy, a miało to miejsce w drugiej połowie XVIII w. W tym czasie mieszkańcy utrzymywali się z rzemiosła – głównie bednarstwa. Osadnictwo skupiało się wokół dworu, który był usytuowany w tzw. Lasku. Przez Ostrowy wiodła w tym czasie droga w kierunku Majdanu. Miejsce to było przystankiem dla kupców zmierzających na tamtejszy jarmark. Znaczącym walorem dzisiejszych Ostrów Baranowskich jest piękna przyroda. Dominujący obszarowo kompleks leśny – wzdłuż tzw. Gościńca Baranowskiego – wyróżnia enklawa Puszczy Sandomierskiej, która została objęta ochroną rezerwatową. Rezerwat „Jaźwiana Góra” o powierzchni 3,94 ha, ustano- wiony w 1959 r., to naturalny las mieszany z takimi gatunkami, jak: jodła, dąb, świerk i klon. Najokazal- szy buk ma ponad 300 lat. Baranowskie cuda natury zamyka od północy rzeka Smarkata, meandrująca malowniczo i stanowiąca urokliwy ekosystem leśno-łęgowo-łąkowy. Ostrowy Baranowskie należą do parafii w Trzęsówce, jednakże w 1983 r. staraniem mieszkańców po- wstała kaplica pw. Matki Boskiej Częstochowskiej i od tej pory góruje majestatycznie nad miejscowością. Wręcz modelowym jest rozwiązanie architektoniczne i funkcjonalne ważnych dla miejscowości placó- wek: szkoły podstawowej, OSP z remizą i świetlicy wiejskiej. Do kompleksu tych budynków przylegają: boisko piłkarskie Klubu Sportowego „Ostrovia”, biesiadne zaplecze plenerowe, plac zabaw. Lokalna ak- tywność mieszkańców realizowana jest m.in. przez miejscową Szkołę Podstawową, Stowarzyszenie „Bo- nitas”, Koło Gospodyń Wiejskich „Lesianki” oraz Ochotniczą Straż Pożarną. • •

A medium-sized village, located in the northern part of the municipality, with buildings along the district road towards the north-east. Currently, it has 628 inhabitants. The founders of Ostrowy Baranowskie were the Potocki family, in the second half of the 18th century. At that time, the inhabitants maintained their craftsmanship – mainly cooperage. Settlement focused around the manor house, which was located in the so-called Lasek. At that time a road ran through Ostrów towards Majdan. This place was a stop for merchants heading for the local fair. A significant asset of today’s Ostrowy Baranowskie is its beautiful nature. Forest dominates the area – along the so-called Baranowski Highway – it is distinguished by an enclave of the Sandomierz Forest, which has been covered by reserve protection. The “Jaźwiana Góra” reserve, with an area of 3.94 ha, established in 1959, is a natural mixed forest with such species as: fir, oak, spruce and maple. The most ma- gnificent beech is over 300 years old. Baranowska’s natural wonders are enclosed from the north by the Smarkata River, meandering picturesquely and constituting a charming forest-flood-meadow ecosystem. Ostrowy Baranowskie belongs to the parish in Trzęsówka; however, in 1983, thanks to the efforts of the residents, the chapel of Our Lady of Częstochowa was established, and from then on it has towered majestically above the village. It is also a model for architectural and functional solutions for institutions important for the village: primary school, volunteer fire brigade with a fire station and a village centre. The complex of these buildings is adjacent to: the football pitch of the “Ostrovia” Sports Club, outdoor feasting facilities, and a playground. Local residents’ activity is supported, among others, by the local Primary School, the “Bo- nitas” Association, the “Lesianki” Country Housewives’ Circle and the Volunteer Fire Brigade. Spotkanie opłatkowe / Christmas wafer meeting Promocja prac lokalnego rzeźbiarza – Pana Krzysztofa Magdy / Promotion of the work of a local sculptor – Mr Krzysztof Magda

GMINA CMOLAS 36 Gminny Festiwal Muzyków / Municipal Musicians Festival

Szkoła Podstawowa / Primary school

Ostrowy Baranowskie 37 Kościół filialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej / The branch church of Our Lady of Częstochowa

Ścieżka edukacyjno-przyrodnicza „Ostrowy” / ”Ostrowy” educational and nature path

Kompleks sportowo-rekreacyjny / Sports and recreation complex

GMINA CMOLAS 38 Rzeka Smarkata / The Smarkata River

Ścieżka edukacyjno-przyrodnicza „Ostrowy” / ”Ostrowy” educational and nature path

Ostrowy Baranowskie 39 GMINA CMOLAS 40 Ostrowy Baranowskie 41 GMINA CMOLAS 42 OSTROWY TUSZOWSKIE Wieś powstała z nadania króla Zygmunta I w 1536 r. Najstarsza wzmianka pochodzi z 1538 r., w któ- rej użyta została nazwa Sława Góra. Powtórna lokacja miała miejsce w 1566 r., co odnotowano w akcie dotacyjnym Zygmunta Augusta jako wieś królewska. Aż do I rozbioru Polski Ostrowy Tuszowskie, jako osada królewska, stanowiły swoistą „wyspę” dla osadników z dorzecza Wisły i Sanu, szukających lepszego bytu przed uciskiem pańszczyźnianym we wsiach prywatnych. Parafię erygowano w 1574 r., natomiast pierwszy drewniany kościół konsekrowano około 1630 r. W kościele znajduje się obraz Matki Bożej – Ma- donny z Puszczy. Znalazł tam miejsce jako dar królewski i od początku był czczony jako łaskami słynący. Tak jest do dnia dzisiejszego, czego dowodem są liczne pielgrzymki do koronowanego w 2012 r. obrazu Matki Boskiej Ostrowskiej – patronki leśników. Współcześnie wizerunek Matki Boskiej umieszczony jest w ołtarzu nowego kościoła, wybudowanego w latach 1900–1902 w stylu neogotyckim. Obecnie Ostrowy Tuszowskie to trzecia co do liczby mieszkańców miejscowość w gminie Cmolas (976 osób). Społeczność ma do dyspozycji nowoczesną infrastrukturę społeczną, edukacyjną, sportową i rekreacyjną. Funkcjonuje tu szkoła podstawowa z przylegającym wielofunkcyjnym boiskiem sportowym o nawierzchni tartanowej, siłownią zewnętrzną i placem zabaw. Kompleks dopełnia Filia Gminnej Biblio- teki Publicznej, Centrum Edukacji Ekologicznej „Puszcza Sandomierska”, ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza, remiza OSP wraz z zadaszoną podłogą taneczną. Wieś Ostrowy Tuszowskie położona jest równoleżnikowo, a od południa otoczona tzw. Górami Bia- łymi. Ich najwyższy szczyt Złota Góra (ok. 250 m n.p.m.) to wyjątkowe miejsce przyrodnicze i widokowe, udostępnione jako przystanek VII ścieżki przyrodniczej „Po złoto na Górę”. W kierunku północnym roz- ciąga się atrakcyjny widok na „morze zieleni” Puszczy Sandomierskiej, innej o każdej porze roku. • •

The village was created with a grant from King Sigismund I in 1536. The oldest mention comes from 1538, in which the name Sława Góra was used. The second establishment took place in 1566, in which it was recorded in a grant act of Zygmunt August as a royal village. Until the First Partition of Poland, Ostrowy Tuszowskie, as a royal settlement, constituted a kind of “island” for settlers from the Vistula and San river basins, seeking a better life than serfdom in private villages. The parish was founded in 1574, and the first wooden church was consecrated around 1630. In the church there is a painting of the Holy Mother – Madonna of the Forest. It was placed there as a royal gift and from the beginning it was revered as a famous grace. This is still the case today, as evidenced by numerous pilgrimages to the image of Our Lady of Ostrowska – the patron of foresters coronated in 2012. Today, the image of the Virgin Mary is placed in the altar of a new church, built between 1900-1902 in the neo-Gothic style. Currently, Ostrowy Tuszowskie is the third largest village in the Cmolas municipality (976 people). The community has at its disposal a modern social, educational, sports and recreational infrastructure. There is a primary school with an adjacent multifunctional sports ground with a hard surface, an outdoor gym and a playground. The complex also includes a branch of the municipal public library, the Environ- mental Education Centre “Sandomierz Forest”, an educational-nature trail, and a fire station along with a covered dance floor. Ostrowy Tuszowskie village is located latitudinally, and from the south is surrounded by the so-called White Mountains. Their highest peak, Złota Góra (‘Golden mountain’, about 250 m above sea level) is a unique natural and scenic place, made available as a stop of the 7th nature trail “Po złoto na Górę” (‘For gold on the mountain’). In the northern direction there is an attractive view of the “sea of green” of the Sandomierz Forest, which is different at each time of the year. Sanktuarium Madonny z Puszczy / Sanctuary of the Madonna of the Forest

GMINA CMOLAS 44 Ostrowy Tuszowskie 45 Sanktuarium Madonny z Puszczy – widok ze „Złotej Góry” / Sanctuary of the Madonna of the Forest – view from the "Golden Mountain" (Złota Góra)

Łaskami słynący obraz Madonny z Puszczy / Famous miraculous painting of the Madonna of the Forest

GMINA CMOLAS 46 Ostrowy Tuszowskie 47 Gminny Festiwal Tańca / Municipal Dance Festival

Szkoła Podstawowa / Primary school

GMINA CMOLAS 48 Zabytkowa kapliczka z poł. XIX w. / Historic chapel from the middle of the 19th century

Szkoła Podstawowa, Remiza Strażacka / Primary school, Fire station

Ostrowy Tuszowskie 49 Centrum Edukacji Ekologicznej „Puszcza Sandomierska” / Ecological Education Centre ”Sandomierz Forest”

GMINA CMOLAS 50 Ścieżka przyrodniczo-kulturowa „Po złoto na Górę” / Nature and cultural path ”For gold on the mountain” (Po złoto na Górę)

 Rajd rowerowy na trasie turystycznej Diabli Kamień „Białe Góry” / Bike rally on the ”White Mountains” tourist route at Devil’s Rock (Diabli Kamień)

Ostrowy Tuszowskie 51 GMINA CMOLAS 52 PORĘBY DYMARSKIE

Największa powierzchniowo wieś w powiecie kolbuszowskim. Jej historia sięga XVI-wiecznych kuźnic Dymarki i Rudy założonych na rzece Przyrwa. Poręby Dymarskie są osadą XVIII-wieczną. Rozwój kuźnic związany był w trzebieżą lasów potrzebnych do produkcji węgla drzewnego. Pierwszymi osadnikami na wylesionych polanach byli drwale, rudnicy, kowale. Właścicielami terenu byli Mieleccy, Sanguszkowie, Lubomirscy i Tyszkiewiczowie. Schyłek kuźnic nastąpił w połowie XVII w. Współcześnie miejscowość jest niejako odzwierciedleniem zamierzchłego osadnictwa – z osobliwym układem urbanizacyj- nym, bowiem składa się z 18 przysiółków – otulonych kompleksami leśnymi. Wieś zamieszkuje 819 osób. Do roku 1981 Poręby Dymarskie należały do parafii Cmolas. Dążenia mieszkańców wsi do autonomii parafialnej realizo- wane były od 1971 r., kiedy powstała kaplica dojazdowa. Następnie powiódł się pomysł przeniesienia z Cmolasu zabytkowego kościoła pw. śś. Stanisława i Wojciecha w 1979 r. Kościół w tej miejscowości jest jedną z najcenniejszych, największych i naj- piękniejszych świątyń na terenie południowej Polski. Wzniesiono go w latach 1656–1660 i swym stylem nawiązuje do stylu gotyckiego. Składa się z prostokątnego, trójbocznie zamkniętego prezbiterium, szerszej od niego nawy i czworobocznej wieży. Korpus i prezbiterium nakrywa stromy, gontowy dach, nad wieżą wznosi się przełamany, namiotowy hełm. Wnętrze świątyni zdobią przepiękne polichromie z drugiej połowy XVII w. oraz otoczony kultem religijnym obraz Matki Bożej Szkaplerznej z 1660 r. Osobliwością świątyni jest wizerunek diabła Titivillusa namalowany pod amboną. Jest przestrogą i napomnieniem dla wiernych, którzy bez należytego skupienia przebywają w kościele. We wsi funkcjonuje szkoła podstawowa z zapleczem sportowym (boiskiem piłkarskim) oraz rekreacyjnym (plac zabaw i si- łownia zewnętrzna) oraz Filia Gminnej Biblioteki Publicznej. Wieś posiada remizę strażacką OSP, świetlicę wiejską oraz biesiadne zaplecze plenerowe. Wieś stawia na agroturystykę. Wyjątkowe walory przyrodnicze udostępnione zostały poprzez wybudowanie w 2003 r. ścieżki przyrodniczo-edukacyjnej ,,Dymarka” o łącznej długości 25 km, która składa się z trzech pętli: „Pomniki przyrody”, „Pła- zówka” i „Królewskie Góry”. Teren ten jest doskonały dla osób ceniących spokój, bliski kontakt z przyrodą i aktywny wy- poczynek. • •

The largest village in the Kolbuszowa district. Its history goes back to the 16th-century forges of Dymarka and Rudy established on the River Przyrwa. Poręby Dymarskie is an eighteenth-century settlement. The development of forging machi- nes was associated with the thinning of forests needed for the production of charcoal. The first settlers on deforested glades were lumberjacks, smelters and blacksmiths. The landowners were the Mielecki, Sanguszko, Lubomirski and Tyszkiewicz families. The decline of the forges took place in the mid-17th century. Nowadays, the village is a reflection of the ancient settlements – with a particular urbanization system, because it consists of 18 hamlets – surrounded by forest complexes. The population of the village is 819 people. Until 1981, Poręby Dymarskie belonged to the Cmolas parish. The aspirations of the inhabitants of the village to parish autonomy were implemented from 1971, when an access chapel was established. Then the idea of relocating the historic church of St. Stanislaus and St. Adalbert came to fruition in 1979. The church in this town is one of the most valuable, largest and most beautiful temples in southern Poland. It was erected in 1656-1660 and its style alludes to the Gothic style. It consists of a rectangular, three-sided closed presbytery, a wider nave and a four-sided tower. The main body and the presbytery are covered with a steep, shingled roof, and a broken, tented roof rises above the tower. The interior of the temple is decorated with beautiful polychromies from the second half of the 17th century and the image of Our Lady of the Scapular from 1660, surrounded by religious worship. A peculiarity of the temple is the image of the devil Titivillus painted under the pulpit. It is a warning and admonition for the faithful who fail to maintain proper concentration while in the church. The village has a primary school with sports facilities (football pitch) and recreational facilities (playground and outdoor gym) and a branch of the Municipal Public Library. The village has a volunteer fire brigade station, a village centre and outdoor feasting facilities. The village focuses on agritourism. Exceptional natural assets were made available by the building in 2003 of the nature and educational path “Dymarka” with a total length of 25 km, which consists of three loops: “Nature Monuments”, “Amphibian trail” and “Royal Mountains”. This area is perfect for people who value peace, close contact with nature and active rest. Zabytkowy Kościół z XVII w. pw. śś. Stanisława i Wojciecha / The interior of the historic church of Saints Stanislaus and Wojciech

GMINA CMOLAS 54 Wnętrze zabytkowego Kościoła pw. śś. Stanisława i Wojciecha / Retreat House of Blessed Karolina in Poręby Dymarskie

Poręby Dymarskie 55 Zabytkowy Kościół z XVII w. pw. śś. Stanisława i Wojciecha / The interior of the historic church of Saints Stanislaus and Wojciech

Dom Rekolekcyjny pw. bł. Karoliny w Porębach Dymarskich / Retreat House of Blessed Karolina in Poręby Dymarskie

GMINA CMOLAS 56 Poręby Dymarskie 57 Promocja tomiku wierszy Anity Róg / Promotion of a volume of poems by Anita Róg

Szkoła Podstawowa / Primary school

GMINA CMOLAS 58 Poręby Dymarskie 59 Rzeka Przyrwa / The Przyrwa River

GMINA CMOLAS 60 Ścieżka edukacyjno-przyrodnicza „Dymarka” / ”Dymarka” educational and nature path

Poręby Dymarskie 61 GMINA CMOLAS 62 TOPORÓW

Najmniejsza wieś w gminie Cmolas, którą zamieszkują 73 osoby. Pierwsze historyczne wzmianki o niej pochodzą z 1662 r. Do XVIII w. znajdowała się w granicach majątku Mielec, który należał do rodziny Ossolińskich. Do współczesności funkcjonowała jako osada robotników leśnych. W okresie międzywojennym oraz powojennym do lat 70. funkcjonowała tu szkoła. Toporów wpisuje się w powiedzenie: „małe jest piękne”. Niezwykle atrakcyjnie położony (10 km do mieleckiej strefy prze- mysłowej), otoczony lasami i jednocześnie dobrze skomunikowany, posiadający dobrą infrastrukturę ko- munalną, jest wygodnym miejscem do życia. Ponadto posiada świetlicę wiejską z placem na organizowanie różnego rodzaju imprez. W Toporowie urodził się Andrzej Kędzior (1851–1938) – poseł, senator, minister, niezwykle zasłu- żony dla Polski. Kamień z tablicą upamiętniającą jego dorobek znajduje się przed wejściem do budynku świetlicy. • •

The smallest village in the municipality of Cmolas, which is inhabited by 73 people. The first historical mentions of it come from 1662. Until the 18th century it was within the limits of the Mielec estate, which belonged to the Ossoliński family. To the present day it has functioned as a settlement for forest workers. In the interwar and post-war periods until the 1970s, a school functioned here. Toporów fits the saying “small is beautiful”. Extremely attractively location (10 km to the Mielec Industrial Zone), surrounded by forests and at the same time well connected, having a good municipal infrastructure, it is a convenient place to live. In addition, it has a village centre with a square for organizing various events. Andrzej Kędzior (1851-1938) was born in Toporów – he was a deputy, senator and minister, extremely well regarded in Poland. A stone with a plaque commemorating his achievements stands in front of the entrance to the building of the village centre. GMINA CMOLAS 64 Wiejski Dom Kultury. Obelisk ku pamięci inż. Andrzeja Kędziora / Rural House of Culture. Obelisk in memory of Andrzej Kędzior (Eng.)

Toporów 65 GMINA CMOLAS 66 TRZĘSÓWKA

Druga co do wielkości miejscowość w gminie, która z przylegającym sołectwem Kłodziny liczy 1418 mieszkańców. Lokowana była w pierwszej połowie XVI w. w dobrach Stanisława Mieleckiego – kasztelana zawichojskiego i połanieckiego. Jej ówczesne miano to Brzoza. Nazwa Trzęsówka pochodzi prawdopodobnie od bagien i trzęsawisk, jakie na obniżeniu terenu otaczały miejscowość. Trzęsówka przez wieki była własnością słynnych rodów szlacheckich i magnackich, kolejno: Mielec- kich, Lubomirskich, Sanguszków, Kuczkowskich i Piaseckich. W latach 1818–1882 Józef Piasecki zbu- dował tam klasycystyczny pałac, jeden z najpiękniejszych w ówczesnej Galicji. Ostatnim właścicielem pałacu w XX w. został Jan Gawin Niesiołowski – uczestnik wojny polsko-bolszewickiej (zmarł w niewoli w 1920 r.). Po śmierci męża opiekę nad posiadłością do wybuchu II wojny światowej sprawowała jego żona – Celina Niesiołowska. Podczas wojny Niemcy zburzyli dwór, a fundamenty wysadzili. Perłą dzi- siejszej Trzęsówki jest drewniany kościół pw. św. Anny z drugiej połowy XVIII w., z pięknym wystrojem i wyposażeniem. Jako wcześniejsza kaplica dworska stoi na obrzeżach pozostałości po parku podworskim. Tam też zachował się urozmaicony drzewostan w tym m.in. tulipanowiec. Warto wspomnieć o kaplicy cmentarnej z 1869 r., ufundowanej przez Piaseckich. Wewnątrz znajduje się ołtarz św. Józefa, który przeniesiono z kaplicy zakonnej sióstr Józefitek w Trzęsówce. Współcześnie miejscowość słynie z dużej aktywności mieszkańców i skuteczności we wspólnym dzia- łaniu. We wsi mieści się Dom Strażaka, w którym swoją działalność prowadzi Wiejski Dom Kultury, Filia Gminnej Biblioteki Publicznej oraz jednostka OSP. Nieopodal jest stadion z siedzibą Klubu Sportowego „VIGOR”, plac zabaw oraz miejsce na biesiady w plenerze. W północnej części wsi znajduje się bogata w tradycje Szkoła Podstawowa im. Zygmunta Nowakowskiego z zespołem boisk wielofunkcyjnych. • •

The second largest village in the municipality, which together with the adjoining village of Kłodziny has 1418 inhabitants. In the first half of the 16th century it was established in the estates of Stanisław Mielecki – Castellan of Zawichost and Połaniecki. It was then known as Brzoza. The name Trzęsówka probably comes from the swamps and bogs that surrounded the village on the low-lying land around. For centuries Trzęsówka was the property of famous noble and magnate families, successively: Mie- lecki, Lubomirski, Sanguszko, Kuczkowski and Piasecki. In the years 1818-1882, Józef Piasecki built a classical palace, one of the most beautiful in Galicia at that time. The last owner of the palace in the 20th century was Jan Gawin Niesiołowski – a participant in the Polish-Bolshevik war (he died in capti- vity in 1920). After the death of her husband, his wife, Celina Niesiołowska, looked after the estate until the outbreak of World War II. During the war, the Germans razed the mansion, and blew up the foun- dations. The pearl of today’s Trzęsówka is the wooden church of St. Anne from the second half of the eighteenth century, with beautiful decor and furnishings. As an earlier court chapel, it stands on the out- skirts of the remains of the park. A varied tree stand, including a tulip tree, has also been preserved there. It is worth mentioning the cemetery chapel from 1869, founded by Piasecki. Inside there is an altar of St. Józef, which was transferred from the convent chapel of the Józefitek Sisters in Trzęsówka. Nowadays, the town is famous for its high-level activity and effectiveness in joint action. The village houses the Fireman‘s House, in which the Village Culture House, a Branch of the Municipal Public Li- brary and the Volunteer Fire Brigade unit operate. Nearby is the stadium with the seat of the Sports Club „VIGOR“, a playground and a place for outdoor feasts. In the northern part of the village there is the tradition-rich Primary School named after Zygmunt Nowakowski with a group of multifunctional pitches.

Zabytkowy Kościół pw. św. Anny z XVIII w. / Historic church of St. Anne from the eighteenth century

Kościół pw. św. Anny / Church of St. Anne

Trzęsówka 69 Kościół pw. św. Anny / Church of St. Anne

GMINA CMOLAS 70 Trzęsówka 71 Szkoła Podstawowa im. Zygmunta Nowakowskiego w Trzęsówce / The Zygmunt Nowakowski Primary School in Trzęsówka

GMINA CMOLAS 72 Gminny Festiwal Teatrów / Municipal Theatre Festival

Trzęsówka 73 Wiejski Dom Kultury / Rural House of Culture

Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Cmolasie / Branch of the Municipal Public Library in Cmolas

GMINA CMOLAS 74 Dom Strażaka / Fireman's house

Trzęsówka 75 INFORMACJA

Urząd Gminy Cmolas Ośrodek Wypoczynku i Rekreacji w Cmolasie 36-105 Cmolas 237B 36-105 Cmolas 269C Tel. (17) 283 77 02, fax (17) 227 28 73 Tel. (17) 744 54 54 e-mail: [email protected], www.cmolas.pl e-mail: [email protected], www.owircmolas.pl

Samorządowy Ośrodek Kultury w Cmolasie Gminna Biblioteka Publiczna w Cmolasie 36-105 Cmolas 212A 36-105 Cmolas 286 Tel./fax (17) 283 72 95 Tel. (17) 283 77 25 e-mail: [email protected], www.sok.cmolas.org e-mail: [email protected], www.bibliotekacmolas.pl

Zakład Usług Komunalnych w Cmolasie Szkoła Podstawowa w Cmolasie 36-105 Cmolas 228 36-105 Cmolas 269 Tel. (17) 283 77 14 Tel./fax (17) 283 77 08 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected], www.spcmolas.pl

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Szkoła Podstawowa w Trzęsówce w Cmolasie 36-106 Trzęsówka 231 36-105 Cmolas 237B Tel. (17) 283 73 91, tel./fax (17) 744 49 90 Tel. (17) 744 44 40 e-mail: [email protected], www.szkola.trzesowka.org e-mail: [email protected]

GMINA CMOLAS 76 INFORMACJA

Szkoła Podstawowa w Hadykówce Szkoła Podstawowa w Ostrowach Tuszowskich 36-105 Cmolas 36-105 Cmolas Hadykówka 47 Ostrowy Tuszowskie 100A Tel. (17) 283 77 05 Tel./fax (17) 744 15 47 e-mail: [email protected], www.sphadykowka.cmolas.org e-mail: [email protected], www.spotusz.cba.pl

Szkoła Podstawowa w Porębach Dymarskich Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Jagodniku 36-105 Cmolas 36-105 Cmolas Poręby Dymarskie 157B Jagodnik 93 Tel. (17) 283 71 87, fax (17) 283 70 69 Tel./fax (17) 744 17 13 e-mail: [email protected], www.spporeby.cmolas.org e-mail: [email protected], http://jagodnik. cmolas.org/ Szkoła Podstawowa w Ostrowach Baranowskich Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Cmolas 36-105 Cmolas 36-105 Cmolas 269A Ostrowy Baranowskie 106 Tel./fax (17) 744 44 15 Tel. (17) 744 17 03 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected]

INFORMACJA 77 GMINA CMOLAS 78 GMINA CMOLAS 79 Tekst: Urząd Gminy Cmolas

Tłumaczenie: Biuro Tłumaczeń VERTE w Rzeszowie

Zdjęcia: Ośrodek Wypoczynku i Rekreacji w Cmolasie, archiwum Samorządowego Ośrodka Kultury i Urzędu Gminy Cmolas

Koordynator wydania: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Cmolas, Urząd Gminy Cmolas, Samorządowy Ośrodek Kultury w Cmolasie, Gminna Biblioteka Publiczna w Cmolasie

Wydano na zlecenie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Cmolas 36-105 Cmolas 269A tel./fax 17/ 744 44 15 e-mail: [email protected]

ISBN 978-83-66309-07-4

Opracowanie graficzne i przygotowanie do druku:

35-614 Rzeszów ul. Św. Kingi 20/70 tel. kom. +48 730 999 731, 730 999 732 e-mail: [email protected] www.edytorial.com GMINA CMOLAS 4 7 0 9 0 3 6 6 3 8 8 7 ISBN 978-83-66309-07-4 9