DOCSLIB.ORG

Niepodleglosc Tom LXIII 11.2014 21.11.2014.Indd

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Niepodleglosc Tom LXIII 11.2014 21.11.2014.Indd Przemysław Marcin Żukowski 1 Z Alma Mater Jagiellonica za stery polskiej dyplomacji. Redakcja Arkadiusz Adamczyk (UJK) – redaktor naczelny; redaktorzy tematyczni: Janusz Mierzwa (UJ), Marek Sioma (UMCS); redaktor językowy: Krzysztof Polechoński (UWr) Rada Programowa: Anna Cienciała (Kansas University), Roch Dąbrowski (Narodowe Centrum Kultury), Adolf Juzwenko (Ossolineum), Zbigniew S. Kowalski (Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie), John Micgiel (Columbia University), Iwan Monolatij (Narodowy Uniwersytet Przykarpacki w Iwano-Frankiwsku); Waldemar Paruch (UMCS) – przewodniczący, Andrzej Suchictz (Instytut Polski i Muzeum im. gen. W. Sikorskie- go w Londynie), Włodzimierz Suleja (Instytut Pamięci Narodowej), Piotr Wandycz (Yale University), Zbigniew Wójcik (IH PAN). WŚRÓD RECENZNETÓW ZAWARTOŚCI „NIEPODLEGŁOŚCI”* Piotr Cichoracki (Uniwersytet Wrocławski), Robert Litwiński (Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie), Jarosław Macała (Uniwersytet Zielonogórski), Przemysław Olstowski (Polska Akademia Nauk), Waldemar Paruch (Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie), Wanda K. Roman (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Tadeusz P. Rutkowski (Uniwersytet Warszawski), Tomasz Sikorski (Uniwersytet Szczeciński); Wojciech Śleszyński (Uniwersytet w Białymstoku), Laszlo Endre Varga (Uniwersytet Kościoła Reformowanego im. Gaspa- ra Karolyi w Budapeszcie), Przemysław Waingertner (Uniwersytet Łódzki), Ireneusz Wojewódzki (Uniwersytet Zielonogórski), Mariusz Wołos (Uniwersytet Pedagogiczny KEN w Krakowie) *Autorzy publikujący w piśmie a wyszczególnieni w niniejszym zestawieniu są a priori wykluczeni z grona recenzentów bieżącego numeru. Fotografi e z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego dostępne są na stronie internetowej www.nac.gov.pl adres redakcji: ul. Płocka 13, 01-231 Warszawa e-mail: [email protected] © Copyright by Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski ISSN 022-0272-0280 skład, druk i oprawa: ® Centrum Poligrafi i Sp. z o.o. ul. Łopuszańska 53, 02-232 Warszawa, www. jakubiccy.com.pl PrzemysławPrzemysłał w MMarcinarcin ŻukowskiŻukowsoww ki 3 Z AlmaAlmalm Mater JagiellonicaJagieg llonica zzaa ssteryterery ppolskiejolskiei j ddyplomacji.yplypplomacjicj . ARTYKUŁY I ROZPRAWY Marek Białokur Opole W cieniu tragicznej prezydentury. Gabriel Narutowicz – niedoceniony minister spraw zagranicznych Drugiej Rzeczypospolitej (28 VI – 14 XII 1922) W chwili odrodzenia się polskiej państwowości w li- stopadzie 1918 r. nie ulegało kwestii, że elity politycz- ne kraju stanowić będą konglomerat nie tylko różnych jednostek, grup interesów, środowisk, charakterów, ale przede wszystkim kultur politycznych, w których funk- cjonowały przez krótszy lub dłuższy okres przed wyzwo- 1) Opisany problem trafnie ujął Henryk Wereszycki leniem. Dotyczy to zarówno miejsca urodzenia, podję- pisząc, że Naród wtłoczony w trzy różne systemy pań- cia i kontynuowania nauki na poziomie szkoły średniej stwowe musiał tracić swoją i uniwersyteckim, jak i realizowania się w życiu społecznym pierwotną jedność wewnętrz- ną. Zob. Idem, Wpływ zaboru i zawodowym. W tej materii podstawowy podział uwarun- austriackiego na świadomość kowany był poprzez granice państw zaborczych 1). Nie bez społeczeństwa polskiego, „Dzieje Najnowsze” 1977, znaczenia był także czas przyjścia na świat poszczegól- nr 1, s. 100. nych przedstawicieli elit politycznych, które w ten spo- 2) Problem ten przedstawił sób tworzyły dające się wyraźnie wyodrębnić grupy 2). m.in.: R. Wapiński, Świa- domość polityczna w Drugiej W przypadku bohatera artykułu, Gabriela Narutowicza, Rzeczypospolitej, Łódź 1989, kluczowy, dla stylu i kierunku prowadzenia polskiej po- s. 19-35. lityki zagranicznej w drugiej połowie 1922 r., wydaje się 3) Jako jeden z pierwszych być jednak przeszło trzydziestoletni okres życia (1886- na ten wymowny opis Na- rutowicza dokonany przez 1920) spędzony w Szwajcarii. Doskonale rozumiał to Jó- marszałka Piłsudskiego uwagę zwrócił Antoni Giza. zef Piłsudski, który po jego tragicznej śmierci stwierdził, Zob.: Idem, Narutowicz Ga- że był szlachetnym, ale niepraktycznym idealistą, który briel, [w:] Ministrowie Polski niepodległej 1918-1945, pod dążył do wytworzenia w Polsce od razu rzeczy najlep- red. M. Baumgarta, H. Wal- szych na świecie 3). W słowach Marszałka obok szacunku czaka i A. Wątora, Szczecin 2011, s. 272. Marek Białokur 7 W cieniu tragicznej prezydentury. Gabriel Narutowicz – niedoceniony minister spraw zagranicznych Drugiej Rzeczypospolitej widać ubolewanie nad naiwnością człowieka, który pró- bował działać wbrew odwiecznym prawidłom rządzą- cym światem polityki. Piłsudski nie miał jednak wątpli- wości, że odradzająca się po I wojnie światowej, w ogniu wewnętrznych politycznych sporów i zaciętych walk o granice Polska, ludzi takich jak Narutowicz potrze- buje. I to nie mniej niż oficerów i szeregowców, gdyż to w ich głowach, rękach i zapale do pracy, widział warunek konieczny do budowy nowoczesnego, silnego państwa, którego modelowe wzory ustrojowe i gospodarcze oraz liczne rozwiązania systemowe poznali, dzięki wielolet- niemu i owocnemu dla kariery zawodowej, pobytowi na 4) Więcej zob.: S. Koper, zachodzie Europy 4). Wiele z takich osób wykonało swo- Życie prywatne elit Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa je zadanie, często nie oczekując od Ojczyzny nie tylko 2010, s. 9. wielkich pieniędzy, ale i uznania. O wielu z nich współ- cześnie wspominają już tylko nieliczni. Gabriel Narutowicz nie należy do tej grupy osób. Nie- stety tylko dlatego, że w grudniu 1922 r. stał się uczest- nikiem politycznej „wielkiej gry” o najwyższą stawkę, z której szybko i brutalnie został wyeliminowany. Za- 5) W 2012 r. ukazała się pierwsza popular- bójstwo Narutowicza, wybranego przez Zgromadzenie na biografia Eligiusza Narodowe 9 grudnia 1922 r. na pierwszego prezydenta Niewiadomskiego. Zob. P. Pleskot, Niewiadomski. Zabić Rzeczypospolitej Polskiej, przez Eligiusza Niewiadom- prezydenta, Warszawa 2012. 5) Tezy i ustalenia autora tej skiego siedem dni później w gmachu Warszawskie- pracy warto skonfrontować go Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych nieprzerwanie z: W. J. Muszyński, Eligiusz 6) Niewiadomski – czyli o auto- dominuje w opracowaniach poświęconych jego osobie . rze Kartek z więzienia, [w:] Zmiana takiego stanu rzeczy wydaje się być współcze- Kartki z więzienia. Testament polityczny Eligiusza Niewia- śnie niemożliwa, ale też nie jest zadaniem historyka domskiego, Warszawa 2012, podważanie bezspornych faktów, a do tych bez wątpie- s. 11-38. nia należy zabójstwo pierwszego obywatela kraju. Obo- 6) Na ten mocno ograni- czony w opisie sylwetki wiązek badacza przeszłości nakazuje, tam gdzie tylko Narutowicza aspekt uwagę jest to możliwe, pokazanie pełnej biografii człowieka. zwrócił m.in. Marek An- drzejewski. Zob. Idem, Kilka I właśnie próbie ukazania jednego z takich aspektów uwag o Gabrielu Narutowiczu, biografii Narutowicza, odnoszącej się do miejsca, jakie [w:] Polska i Polacy. Studia z dziejów polskiej myśli i kultury zajął w elicie politycznej II Rzeczypospolitej, jako mi- politycznej XIX i XX wieku. Księga pamiątkowa dedyko- nister spraw zagranicznych, poświęcony jest niniejszy wana profesorowi Romanowi artykuł. Wapińskiemu, pod red. M. Mroczko, Gdańsk 2001, s. W tym miejscu krótko i syntetycznie, z racji kroni- 41-42. karskiego obowiązku, przypomnijmy podstawowe fakty 8 NIEPODLEGŁOŚĆ tom LXIII z biografii Gabriela Narutowicza. Urodził się 17 marca 1865 r. Dorastał w klimacie klęski i martyrologii. Czas, w którym osiągnął wiek młodzieńczy stanowił nieśmiały przedsmak ideowego fermentu, który w pełni doświad- czyło dopiero pokolenie urodzone w ostatnich dwóch dekadach XIX stulecia nazywane niepokornym 7). Ga- 7) Obszernie na ten temat zob. B. Cywiński, Rodowody briela Narutowicza w głębokim patriotyzmie wychowa- niepokornych, Warszawa ła matka Wiktoria ze Szczepkowskich. Ojciec osierocił 1971. syna już rok po urodzeniu. Jego dom rodzinny, czyta- my w popularnej biografii Gabriela Narutowicza pióra Janusza Pajewskiego i Waldemara Łazugi, był typowo polski w swej najlepszej, kresowej odmianie. Patriotyzm ob- jawiał się tu nie od święta, lecz, na co dzień. Objawiał się w kulcie pamiątek poutykanych po kątach, w zawartości skrzyń i kufrów, a także w długich rozmowach przy komin- ku i w wychowaniu mającym na celu służbę Polsce i gotowość 8) 8) J. Pajewski, W. Łazuga, ponoszenia dla niej ofiar . Gabriel Narutowicz pierwszy W biografii Narutowicza szczególne miejsce odegra- prezydent Rzeczypospolitej, ła Szwajcaria, do której przybył w celach leczniczych Warszawa 1993, s. 12. (Davos). Tam też w październiku 1886 r. podjął decyzję, która miała w istotny sposób zaważyć na jego życiu. Za- pisał się w Zurychu na studia. G. Narutowicz jako student. Źródło: Gabriel Naruto- wicz. Prezydent Rzeczpo- spolitej. Ksiega Pamiątko- wa, Warszawa 1925. Marek Białokur 9 W cieniu tragicznej prezydentury. Gabriel Narutowicz – niedoceniony minister spraw zagranicznych Drugiej Rzeczypospolitej Wybór, zgodnie z technicznymi zainteresowaniami, padł na Wydział Inżynierii Budowlanej Politechni- ki w Zurychu (Eidgenössische Technische Hochschule). W Szwajcarii Narutowicz, zrobił błyskotliwą karierę za- wodową, przede wszystkim jako inżynier konstrukcji hy- drotechnicznych oraz wykładowca w swojej macierzystej uczelni, gdzie blisko dekadę był dziekanem Wydziału Budownictwa. G. Narutowicz w otoczeniu profesorów Politechniki w Zurichu. Źródło: Gabriel Naruto- wicz. Prezydent Rzeczpo- spolitej … Podczas Wielkiej Wojny dał się poznać jako aktywny członek szwajcarskiej Polonii. Jak napisał
Load more

Recommended publications
  • Szymon Askenazy As a Diplomat of the Reborn Poland (1920–1923)
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej ■ LII-SI(3) Marek Kornat Tadeusz Manteuffel Institute of History, Polish Academy of Sciences Szymon Askenazy as a diplomat of the Reborn Poland (1920–1923) Zarys treści: Studium jest próbą opracowania działalności dyplomatycznej Szymona Askenazego po odrodzeniu państwa polskiego, a zwłaszcza najmniej znanej karty, jaką była jego walka o kształt granic odrodzonej Rzeczypospolitej w Genewie 1921–1923. Był to jeden z najgorętszych okresów w historii dyplomacji polskiej. Askenazy reprezentował interesy odrodzonej Polski, będącej jego ojczyzną z wyboru. Jego działania nie spotkały się jednak z powszechną aprobatą głównych obozów polityki polskiej. Był też rzecznikiem koncepcji podwójnej świadomości Żydów: żydowskiej i polskiej. Jego zdaniem Żydzi zachować winni swoją religię i kulturę, ale zarazem “niechaj połączą to z poczuciem polskości i patriotyzmu polskiego”. Outline of content: The study is an attempt to describe the diplomatic activities of Szymon Askenazy after the revival of the Polish state, and especially their least known chapter, which was his struggle for the shape of the borders of the reborn Republic of Poland in Geneva, 1921–1923. It was one of the hottest periods in the history of Polish diplomacy. Askenazy represented the interests of the reborn Poland, his chosen homeland. However, his actions did not always receive general approval of the main camps of Polish politics. He was also a spokesperson for the concept of Jews’ double consciousness: Jewish and Polish. In his
    [Show full text]
  • AUTOREFERAT Polska Wersja Językowa
    ZAŁĄCZNIK NR 2 Dr Jolanta Szablicka-Żak Zakład Historii Edukacji Instytut Pedagogiki Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytet Wrocławski AUTOREFERAT polska wersja językowa 1. Imię i nazwisko: Jolanta Szablicka – Żak 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/artystyczne z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytuł rozprawy doktorskiej: 1995 - Stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki - historia wychowania nadany Uchwałą Rady Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego 21.06.1995 roku. Tytuł rozprawy doktorskiej: Problemy szkolnictwa i oświaty w pracach Sejmu Ustawodawczego (1919-1922). Promotor: Profesor dr Mirosława Chamcówna, Uniwersytet Wrocławski ; Recenzenci: Prof. dr hab. Jan Hellwig Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. dr hab. Bolesław Potyrała, Uniwersytet Wrocławski. 1976 - Stopień magistra pedagogiki, uzyskany na Wydziale Filozoficzno- Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. 1996 - Świadectwo Szkoły Praw Człowieka przy Fundacji Helsińskiej w Warszawie : Prawa człowieka w zakresie prawa krajowego i międzynarodowego (Nr 261) uprawniające do prowadzenia wykładów akademickich. 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych: 1 Od 1985 roku jestem zatrudniona na stanowisku asystenta, następnie starszego asystenta, a od 1996 roku na stanowisku adiunkta w Zakładzie Historii Edukacji w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego. Poza tym byłam okresowo zatrudniona w ramach umowy cywilno-prawnej w Dolnośląskiej Szkole Wyższej, gdzie
    [Show full text]
  • Janusz Jędrzejewicz
    2 Zbigniew Osi ński Janusz J ędrzejewicz – piłsudczyk i reformator edukacji (1885 – 1951) Wydanie drugie, poprawione i uzupełnione. Lublin 2008 Wydanie pierwsze ukazało si ę w 2007 r. nakładem Wydawnictwa UMCS w Lublinie. ISBN 978-83-227-2704-1 Recenzent dr hab. Zenon Jasi ński Spis tre ści SPIS TRE ŚCI ........................................................................................................................................................ 3 WST ĘP................................................................................................................................................................... 6 ROZDZIAŁ I: DZIECI ŃSTWO I MŁODO ŚĆ 1885 – 1914........................................................................... 16 OKRES UKRAI ŃSKI 1885 – 1904 ........................................................................................................................ 16 STUDIA WY śSZE I PIERWSZA PRACA 1904 – 1914.............................................................................................. 25 ROZDZIAŁ II: W OKOPACH PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ 1914 – 1918................................... 34 W POLSKIEJ ORGANIZACJI WOJSKOWEJ I W LEGIONACH 1914 – 1916.............................................................. 34 W KONSPIRACJI W WARSZAWIE 1916 – 1918.................................................................................................... 43 ROZDZIAŁ III: PIERWSZE LATA NIEPODLEGŁEJ POLSKI 1918 – 1926 ........................................... 60 śOŁNIERZ WOJSKA POLSKIEGO 1918 – 1923
    [Show full text]
  • APPENDIX Belgian and Polish Governments and Ministers Responsible for Education (
    APPENDIX Belgian and Polish Governments and Ministers Responsible for Education ( Table A.1. Belgian governments and ministers responsible for education Minister Responsible Government Political Profi le Beginning End for Education Gérard Catholic, liberal, 31.05.1918 13.11.1918 Charles de Broqueville Cooreman socialist 21.11.1918 – 20.11.1918 Léon Catholic, liberal, 21.11.1918 17.11.1919 Charles de Broqueville Delacroix socialist 21.11.1918 – 02.12.1919 Léon Catholic, liberal, 02.12.1919 25.10.1920 Jules Renkin Delacroix socialist 02.12.1919 – 02.06.1920 Henri Jaspar 02.06.1920 – 19.11.1920 Henri Carton Catholic, liberal, 20.11.1920 19.10.1921 Henri Carton de Wiart de Wiart socialist 20.11.1920 – 23.10.1921 Henri Carton Catholic, liberal 24.10.1921 20.11.1921 Henri Carton de Wiart de Wiart 24.10.1921 – 20.11.1921 Georges Catholic, liberal 16.12.1921 27.02.1924 Paul Berryer Theunis 16.12.1921 – 10.03.1924 Georges Catholic, liberal 11.03.1924 05.04.1925 Paul Berryer Theunis 11.03.1924 – 05.04.1925 Aloys Van Catholic 13.05.1925 22.05.1925 de Vyvere Prosper Catholic, 17.06.1925 11.05.1926 Camille Huysmans Poullet socialist 17.06.1925 – 11.05.1926 Henri Jaspar Catholic, liberal, 20.05.1926 21.11.1927 Camille Huysmans socialist 20.05.1926 – 22.11.1927 This open access edition has been made available under a CC BY-NC-ND 4.0 license thanks to the support of Centre for Contemporary and Digital History at the University of Luxembourg. Not for resale.
    [Show full text]
  • Zeskanowane Obrazy
    ECHA PRZESZ£OCI X, 2009 PL ISSN 1509-9873 ARTYKU£Y I ROZPRAWY Marek Jab³onowski Instytut Dziennikarstwa Uniwersytet Warszawski Instytut Nauk Politycznych Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie KOMITET POLITYCZNY RADY MINISTRÓW W LATACH 19211926. ZARYS PROBLEMATYKI Pierwsze lata Drugiej Rzeczypospolitej to jeden z ciekawszych okresów w najnowszej historii Polski, zdaniem Tadeusza Jêdruszczaka przede wszyst- kim dlatego, i¿ spo³eczeñstwo polskie pokaza³o wówczas swe mo¿liwoci dzia³ania na rzecz ogó³u, w interesie najwy¿szych wartoci1. Pierwszy okres zmagañ na dyplomatycznych salonach i polach bitew o zachowanie niepodleg³oci pañstwa i wytyczenie jego granic zakoñczy³ siê wspania³ymi zwyciêstwami, co przyczyni³o siê do rozwoju wiadomoci naro- dowej i pañstwowej Polaków2. Nie oznacza³o to jednak, i¿ zrêby pañstwa zosta³y zbudowane, a jego bezpieczeñstwo zapewnione kraj musia³ stawiæ czo³a licznym i niezwykle skomplikowanym wyzwaniom. Miêdzy innymi na- le¿a³o wypracowaæ kszta³t ustrojowy pañstwa oraz zapewniæ bezpieczeñstwo, tak w wymiarze zewnêtrznym, jak i wewnêtrznym. Polska zosta³a ch³odno przyjêta przez swych europejskich s¹siadów, za szczególnie istotne uznaæ nale¿y zagro¿enia wynikaj¹ce z jej geopolitycznego po³o¿enia. Przed rz¹dem niepodleg³ej Rzeczypospolitej piêtrzy³y siê liczne problemy. Nakazem chwili sta³o siê sprawne i fachowe zarz¹dzanie pañstwem. wiadomoæ koniecznoci 1 Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 18661925, pod red. H. Janowskiej, T. Jêdruszczaka, Warszawa 1981, s. 20. 2 Tematowi pierwszych lat niepodleg³oci
    [Show full text]
  • Gabinety Królestwa Polskiego 1917–1918. Skład, Funkcjonowanie I Działalność
    Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 2013; 6 (2), s. 149–178 doi:10.4467/20844131KS.13.011.1466 JACEK GOCLON (Uniwersytet Wrocławski) Gabinety Królestwa Polskiego 1917–1918. Skład, funkcjonowanie i działalność Abstract The Governments of the Kingdom of Poland (1917–1918). Members and Modes of Functioning The process of restoration of the Kingdom of Poland was started by the Act of 5th November 1916, is- sued by the governments of Germany and Austria-Hungary (after pushing out the Russian army from Polish territory and establishing the Regency Council). The foundations of Polish state administra- tion were laid by the Regency Council through establishing Polish governments with Prime Ministers. The competencies of the government were delineated by the Act of 3rd January 1918 “about the tempo- rary organization of the head authorities in the Kingdom of Poland”. The act differentiated the execu- tive power into the Prime Minister, the Council of Ministry and the Ministers themselves. The scope of Prime Minister’s duties was defi ned the Patent of 12th September 1917 and the act of 3th January 1918. Neither of the documents made it clear, however, what authority, and according to what procedure, should appoint the Prime Minister. The new government was approved by the Regency Council only as requested by the already appointed Prime Minister. For sure it highlighted the independency of the “Ministers’ President” from the rest of the government, whose work he supervised. During the time of the Regency Council fi ve cabinets were established, including two provisional governments. Evaluating the cabinets, it should be highlighted that the cabinet of Jan Kucharzewski was the one which actively sought practical experience in managing the Council of Ministry, which later was used by their successors.
    [Show full text]
  • Mys´L Ludowa
    Ludowe Towarzystwo Naukowo-Kulturalne MYS´L LUDOWA Nr 4/2012 Rada Programowa Janusz Gmitruk – przewodnicza˛cy, Romuald Turkowski – sekretarz, członkowie: Mieczysław Adamczyk, Stanisław Durlej, Józef Hampel, Jan Jachymek, Stanisław Jaczyn´ski, Adam Koseski, Andrzej Lech, Piotr Matusak, Jerzy Mazurek, Lesław Michnowski, Stanisław Palka, Kazimierz Przybysz, Zygmunt Sere˛ga, Jan Zalewa Komitet Redakcyjny Kazimierz Bas´cik – Kraków, Radosław Da˛browski – Krasnystaw, Arkadiusz Indraszczyk – Siedlce (redaktor naczelny), Jan Jachymek – Lublin, Tomasz Koziełło – Rzeszów (sekretarz), Krzysztof Lachowski – Warszawa, Dorota Pasiak-Wa˛sik – Warszawa, Jacek Szamik – Krasnystaw, Marcin Wichmanowski – Lublin Opracowanie redakcyjne Dorota Pasiak-Wa˛sik Artykuły i materiały recenzowane © Copyright by Ludowe Towarzystwo Naukowo-Kulturalne, Warszawa 2012 ISSN 2080-0029 Wydawca Ludowe Towarzystwo Naukowo-Kulturalne 02-730 Warszawa, al. Wilanowska 204 tel./fax.: (22) 843 78 73, 843 38 76 Skład i łamanie „Akapit – Włodzimierz Jurkowski” tel. 602 309 926 Spis tres´ci Do Czytelników . .7 Artykuły i studia Jan Jachymek – Ludowcy i chadecy . .15 Dominik Szczepan´ski – Strategie aktywizacji elektoratu wiejskiego w kampaniach wyborczych ugrupowan´ liberalno-demokratycznych w Polsce (1993-1997) . .41 Krzysztof Lachowski – Zmiany s´wiadomos´ci . .55 Roman Jusiak OFM – Polskie panteony narodowe . .65 Z historii Milena Stan´ko – Wiejski Uniwersytet Orkanowy na Gackiej Górce – rys historyczny, mys´l i załoz˙enia . .77 Daniel Koteluk – Kontynuacja czy „nowe otwarcie”? Kulisy organizacji wiejskiego sportu na tle przemian administracyjnych w woje- wództwie poznan´skim i zielonogórskim w latach 1945-1950 . .89 Twórcy i propagatorzy mys´li ludowej Antoni Mieczkowski – Stanisław Kalinowski (1924-2010). Kapłan, rolnik i społecznik . .101 Toz˙samos´c´ ruchu ludowego Janusz Gmitruk – Jubileusz Polskiego Stronnictwa Ludowego . .111 Eugeniusz Jabłon´ski – Najbliz˙sze wsi, ale ogólnonarodowe .
    [Show full text]
  • Cud Nad Wis<0142>
    Cud nad Wisłą i nad Bałtykiem Piłsudski – Katyń – Solidarność István Kovács Cud nad Wisłą i nad Bałtykiem Piłsudski – Katyń – Solidarność przełożył Jerzy Snopek Warszawa 2016 Tytuł oryginału i podstawa przekładu: Kovács István, Csoda a Visztulánál és a Balti-tengernél. Piłsudski... Katyń... Szolidaritás. A XX. századi lengyel történelem sorsfordulói, Magyar Napló Kiadó Kft. 2012. Rozdział Historia na boisku futbolowym przełożono na podstawie pierwszego wydania: Kovács István, Csoda a Visztulánál és a Balti-tengernél. A XX. századi lengyel történelem sorsfordulói, Európa Könyvkiadó 2006. © Copyright by István Kovács, Budapest 2016 Tekst Cud nad Wisłą i nad Bałtykiem w wersji polskiej dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa ‒ Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Treść licencji dostępna jest na stronie https://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/pl/. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Istvána Kovácsa, Jerzego Snopka i Muzeum Historii Polski w Warszawie. Przekład: Jerzy Snopek Recenzent: János Tischler Redakcja: Adrianna Jakóbczyk Korekta: Emilia Kolinko Skład i łamanie: Andrzej Bohun Projekt okładki: Emilka Bojańczyk / Podpunkt Druk: ZP Sindruk Opole Wydanie pierwsze Warszawa 2016 Wydawca: Muzeum Historii Polski w Warszawie www.muzhp.pl, [email protected], tel. 22 211 90 02 ISBN 978-83-65248-11-4 Publikacja dofi nansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Książka wydana w ramach Roku Kultury Węgierskiej 2016/2017 w Polsce objęta jest patronatem Węgierskiego Instytutu Kultury. SPIS TREŚCI Przedmowa do wydania polskiego ............................................................................... 7 Józef Piłsudski i odrodzenie państwa polskiego ........................................................ 9 Mąż stanu czy dezerter? W 125. rocznicę urodzin Edwarda Rydza-Śmigłego ...... 97 Traktat o nieagresji i braterstwo broni. Czwarty rozbiór Polski .................................. 115 Od bitwy o Narwik do bitwy pod Monte Cassino ......................................................
    [Show full text]
  • Rząd Generała Władysława Sikorskiego (16 Grudnia 1922–26
    PRZEGLĄD NAUK HISTORYCZNYCH 2013, R. XII, NR 1 JACEK GOCLON UNIWERSYTET WROCŁAWSKI Rząd generała Władysława Sikorskiego (16 grudnia 1922 – 26 maja 1923). Geneza, skład i działalność Postaci generała Władysława Sikorskiego dotyczy już bogata li- teratura, ale działalność rządu, którym kierował, nie ma właściwie (poza pracą całkiem „popularną”) naukowej publikacji i artykuł ten jest próbą wypełnienia owej luki. Podstawę opracowania stanowiły głównie archiwalia zgromadzone w Archiwum Akt Nowych w War- szawie oraz źródła drukowane, relacje pamiętnikarskie i opracowa- nia 1. Temat ujmuję głównie od strony funkcjonowania rządu; oce- na jego działalności przez współczesnych stanowi jedynie tło (autor świadomie posłużył się tak dużą liczbą cytatów z posiedzeń Rady Ministrów, aby dokładniej ukazać funkcjonowanie tego gabinetu). 1 Gabinety Drugiej Rzeczypospolitej , red. J. Faryś, J. Pajewski, Szczecin–Poznań 1991; Od Moraczewskiego do Składkowskiego , [w:] Gabinety Polski Odrodzonej 1918–1939 , Szczecin 2010 (ta publikacja jest, pod względem podanych faktów, właściwie tylko powtórzeniem ww.); P. W r ó b e l, Władysław Sikorski, premier Rzeczypospolitej 16 XII 1922 – 26 V 1923 , [w:] Prezydenci i Premierzy Drugiej Rze- czypospolitej , red. A. Chojnowski, P. Wróbel, Wrocław 1992; R. W apiński, Wła- dysław Sikorski , Warszawa 1978; O. T e r l e c k i, Generał Sikorski , t. I, II, Kraków 1981; 1983; T. P a n e c k i, Generał broni Władysław Eugeniusz Sikorski (1881– 1943) , Warszawa 1993; M. K u k i e l, Generał Sikorski. Żołnierz i mąż stanu Polski Walczącej , Londyn 1981; W. K o r p a l s k a, Władysław Eugeniusz Sikorski. Bio- grafia polityczna , Wrocław 1981; J. S z c z y p e k, Władysław Sikorski.
    [Show full text]
  • W KRAJU 70(91) Kórnik Sierpień 2009 Wydawnictwo Seryjne Ligi Rodzin, Ukazujące Się W Nieregularnych Odstępach Czasu Pod Redakcją Macieja Giertycha Adres: Os
    ISSN 1505-0890 OPOKA W KRAJU 70(91) Kórnik sierpień 2009 Wydawnictwo seryjne Ligi Rodzin, ukazujące się w nieregularnych odstępach czasu pod redakcją Macieja Giertycha Adres: os. Białoboka 4, 62-035 Kórnik Koniec europosłowania W dniu 13 lipca br. zakończyła się moja kariera jako europosła. Na ostatnim posiedzeniu plenarnym przed wyborami, 4-7 maja, rozdałem wszystkim europosłom oraz udostępniłem wszystkim asystentom, moją ostatnią książeczką pt. „Quo vadis Europa?” (pod tym samym tytułem po polsku i po angielsku). Właściwie przeszła bez echa. Tylko Dziennik (19.V.09) odnotował ją, niby krytykując, ale właściwie dając całkiem przyzwoite streszczenie. Próbuję wykazać w niej, że to, co się obecnie realizuje w Unii Europejskiej, to są odwieczne plany niemieckie, w które angażowali się cesarze niemieccy, Krzyżacy, Bismarck, Bethmann-Hollweg, Hitler i obecni kanclerze – plany na bazie cywilizacji bizantyńskiej. Dlatego obserwujemy dziś systematyczne eliminowanie łacińskich korzeni Europy. Zainteresowanych tą książeczką odsyłam na stronę internetową Opoki w Kraju jak i na mają własną www.giertych.pl. Klęska Libertasu i co dalej Pomysł z Libertasem nie wyszedł. Mimo obecności w mediach nie udało się namówić wyborców do poparcia formacji międzynarodowej, zbudowanej na woli odrzucenia Traktatu Lizbońskiego (TL). Dotyczy to nie tylko Polski, ale całej Europy. Organizator przedsięwzięcia, Declan Ganley, próbował powtórzyć swój sukces z Irlandii. Tam udało mu się stworzyć koalicję osób przeciwnych obecności Irlandii w Unii Europejskiej, przeciwnych ewolucji UE w państwo federalne, przeciwnych jakiejkolwiek konstytucji UE, przeciwnych tej właśnie konstytucji, nazywanej TL (sam do tej kategorii należy) oraz przeciwnych wprowadzaniu TL akurat teraz. Ta koalicja odrzuciła TL w referendum. Teraz, zamiast tworzyć koalicję partii przeciwnych TL, Ganley upierał się, by wszędzie startować pod jedną nazwą, partią Libertas, której jest prezesem.
    [Show full text]
  • Ilustrowany Kuryer Codzienny” Motywy Żydowskie W Polskiej Fotografii Prasowej Okresu Międzywojennego Na Przykładzie „Ilustrowanego Kuryera Codziennego”
    Konrad Zieliński UMCS Lublin – PWSZ Zamość [email protected] Jewish themes in the Polish press photography on the example of the „Ilustrowany Kuryer Codzienny” Motywy żydowskie w polskiej fotografii prasowej okresu międzywojennego na przykładzie „Ilustrowanego Kuryera Codziennego” Summary: „Ilustrowany Kuryer Codzienny” (Illustrated Daily Courier – IKC) was issued in the years 1910- 1939 in Krakow; the title was the largest Polish newspaper (up to 400,000 copies) in the interwar period. The newspaper and press company named IKC had its branches in the main Polish cities as well as in some European capitals. Every number was read by approximately 1,000,000 readers. IKC was one of few Polish titles where the Jewish themes were regularly presented, also in photography. Photo-archive of IKC is one of the biggest and most important sources of photographs of Jewish life in the interwar Poland. The aim of the article is to present the most typical and frequent „Jewish” motifs in the Polish press and the answer to the question what was the picture of Jews in Poland presented in the newspaper. Keywords: press, Jewish, photography, IKC Streszczenie: „Ilustrowany Kuryer Codzienny” (IKC) ukazywał się w latach 1910-1939 w Krakowie. W okresie międzywojennym była to największa gazeta w Polsce, której nakład sięgał 400 000 egzemplarzy. IKC, tytuł i potężny koncern prasowy o tej nazwie, utrzymywał korespondentów i oddziały w głównych miastach Polski, a także w niektórych stolicach europejskich. Szacuje się, że każdy egzemplarz czy- tało około miliona osób, a przy tym IKC był jednym z niewielu polskich tytułów, w których tematyka żydowska była regularnie prezentowana, także w fotografii.
    [Show full text]
  • 07-Szablicka Layout 1
    Discussion about education in the Parliament of the Second Polish Republic Jolanta Szablicka-Żak / e-mail: [email protected] Institut of Pedagogy, University of Wrocław, Poland Szablicka-Żak, J. (2014). About education in the Parliament of the Second Polish Republic. Czech-Polish Historical and Pedagogical Journal, 6/1, 57–67 doi: 10.247/cphpj-2014-0007 In the Second Polish Republic two main concepts of education were defined: national education, represented the National Democracy (Narodowa Demokracja), and state education, proposed by the Sanation camp: the Nonpartisan Bloc for Cooperation with the Government (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem – BBWR). These two concepts were confronted in the addresses of the MPs and senators in the parliament of the Second Polish Republic which pertained to the legal bases of the education system. However, developing a consensus regarding the education of the young generation in a society divided along national, religious, and political lines turned out to be difficult. It can be proposed that neither Roman Dmowski earlier, nor Józef Piłsudski later managed to fully implement their concepts of education. Key words: education; the concept of state education; the concept of national education,; Parliament; Second Polish Republic Discussions and arguments about the education of young generations date back to times immemorial. They are a part of the history of civilisation, and they take place on numerous levels: philosophical, ideological, political, economic, and social ones. The discussions ensue in family homes, public and government institutions, and the media. In democratic states, the Parliament becomes a natural setting for the debates on the education of future generations1.
    [Show full text]