Działalność Ustawodawcza Papieża Benedykta XVI
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Wydział Prawa Kanonicznego ks. mgr lic. Michał Turkowski Działalność ustawodawcza papieża Benedykta XVI Praca doktorska napisana pod kierunkiem ks. dr hab. Marka Saja, prof. ucz. Warszawa 2021 SPIS TREŚCI Wykaz ważniejszych skrótów ……………………………………………. 6 Wstęp ……………………………………………………………………… 9 Rozdział I. Zmiany w prawie o hierarchicznym ustroju Kościoła …….. 18 1. Wybór Biskupa Rzymskiego ……………………………………………. 18 1.1. Aspekty formalne konklawe ……………………………………….. 20 1.1.1. Termin rozpoczęcia konklawe ………………………………… 20 1.1.2. Forma wyboru i większość wyborcza ………………………… 22 1.1.3. Procedura wyborcza po cyklu bezskutecznych głosowań …….. 29 1.1.4. Homagium …………………………………………………….. 33 1.2. Aspekty personalne i liturgiczne konklawe ………………………... 35 1.2.1. Zadania wicekamerlinga i prałatów Kamery Apostolskiej ……. 35 1.2.2. Liczba ceremoniarzy na konklawe ……………………………. 39 1.2.3. Uczestniczy procesji …………………………………………... 40 1.3. Procedura głosowania – zmiany personalne w obsłudze …………... 40 1.4. Procedura po wyborze – zmiany personalne w obsłudze ………….. 41 1.5. Tajemnica konklawe ……………………………………………….. 42 1.5.1. Osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy konklawe …….. 43 1.5.2. Sankcja przewidziana za złamanie tajemnicy konklawe ……… 47 2. Reorganizacja Kurii Rzymskiej …………………………………………. 49 2.1. Powołanie owych dykasterii i instytucji …………………………… 50 2.1.1. Papieska Komisja Ecclesia Dei …………………………………… 50 2.1.2. Papieska Rada ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji ………… 51 2.1.3. Papieska Akademia Łacińska …………………………………. 52 2.2. Przeniesienie kompetencji …………………………………………. 52 2.2.1. Nowe kompetencje Roty Rzymskiej ………………………….. 52 2 2.2.1.1. Powołanie Urzędu ds. dyspensy od małżeństwa zawartego i niedopełnionego oraz nieważności święceń ……………………... 53 2.2.1.2. Kompetencje Urzędu ds. dyspensy od małżeństwa zawartego i niedopełnionego oraz nieważności święceń …………. 56 2.2.2. Kompetencje Papieskiej Rady ds. Nowej Ewangelizacji ……... 60 2.2.3. Kompetencje Kongregacji ds. Duchowieństwa ……………….. 61 3. Wnioski …………………………………………………………………. 63 Rozdział II. Modyfikacje prawne związane z sakramentem święceń …. 65 1. Zmiany w kanonach ogólnych dotyczących sakramentu święceń ……… 66 1.1. Kapłaństwo powszechne wiernych a kapłaństwo służebne ………... 66 1.2. Zmiany w rozumieniu diakonatu …………………………………... 72 2. Nieważność święceń …………………………………………………….. 82 3. Przenoszenie duchownych do stanu świeckiego ………………………... 84 3.1. Normy De gravioribus delictis …………………………………………. 85 3.2. Nowe uprawnienia Kongregacji ds. Duchowieństwa ……………… 89 3.3. Nowe uprawnienia Kongregacji Ewangelizacji Narodów …………. 93 4. Wnioski …………………………………………………………………. 96 Rozdział III. Wkład w reformę prawa małżeńskiego ………………….. 98 1. Przemówienie do członków Trybunału Roty Rzymskiej ……………….. 100 1.1. Rola przygotowania do zawarcia związku małżeńskiego ………….. 101 1.2. Przygotowanie do zawarcia małżeństwa a proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa ………………………………………………... 110 2. List apostolski Omnium in mentem ……………………………………... 113 2.1. Wystąpienie formalnym aktem z Kościoła katolickiego i jego skutki w prawie kanonicznym …………………………………………………. 114 2.2. Możliwość wystąpienia z Kościoła formalnym aktem i jego skutki w kanonicznym prawie małżeńskim ……………………………………. 117 2.3. Zmiany wprowadzone przez Benedykta XVI listem apostolskim Omnium in mentem i jego skutki w kanonicznym prawie małżeńskim … 123 3. Wnioski …………………………………………………………………. 128 3 Rozdział IV. Zmiany w obszarze prawa karnego i procesowego ……… 130 1. Zmiany wprowadzone do kanonicznego prawa karnego ……………….. 132 1.1. Przestępstwa przeciw wierze ………………………………………. 133 1.2. Przestępstwa przeciw sakramentom ………………………………... 135 1.3. Przestępstwa przeciw moralności ………………………………….. 143 2. Zmiany wprowadzone do prawa procesowego …………………………. 148 2.1. Ustanowienie i kompetencja trybunału …………………………….. 148 2.2. Przebieg procesu …………………………………………………… 154 3. Uprawnienia specjalne przyznane Kongregacji ds. Duchowieństwa i Kongregacji Ewangelizacji Narodów …………………………………….. 156 4. Wnioski …………………………………………………………………. 164 Rozdział V. Reformy w przestrzeni prawno-liturgicznej ……………… 168 1. Motywacje i podstawy zmian w formach sprawowania Najświętszej Eucharystii …………………………………………………………………. 168 2. Szczegółowe regulacje prawno-liturgiczne ……………………………... 171 3. Polemiki na płaszczyźnie reformy form sprawowania Eucharystii …….. 179 4. Reforma obrzędów sakramentów i innych ksiąg liturgicznych ………… 186 5. Regulacje ustrojowe na kanwie Summorum Pontificum ………………... 188 6. Zmiany w Mszale Rzymskim …………………………………………… 190 7. Zmiany w obrzędzie chrztu świętego …………………………………… 192 8. Sprawy beatyfikacji i kanonizacji ………………………………………. 193 8.1. Zmiany prawno-liturgiczne obrzędów beatyfikacji i kanonizacji ….. 194 8.2. Sanctorum Mater – reforma procesu beatyfikacyjnego i kanonizacyjnego 197 9. Wnioski …………………………………………………………………. 200 Rozdział VI. Jedność eklezjalna i ekumenizm ………………………….. 203 1. Benedykt XVI a sytuacja wiernych posługujących się Mszałem Rzymskim Jana XXIII ……………………………………………………... 205 1.1. Reforma liturgiczna Soboru Watykańskiego II a Mszał Rzymski Jana XXIII ………………………………………………………………. 206 1.2. Sytuacja wiernych posługujących się Mszałem Rzymskim Jana XXIII po reformie Benedykta XVI ……………………………………... 210 4 1.2.1. Motu proprio Summorum Pontificum i towarzyszące mu dokumenty papieskie ………………………………………………… 212 1.2.2. Zdjęcie ekskomuniki z biskupów Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X ……………………………………………………………….. 214 1.2.3. Zaproszenie Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X do pełnej wspólnoty z Kościołem katolickim ………………………………….. 217 2. Benedykt XVI i dialog Kościoła katolickiego z anglikanami …………... 217 2.1. Tradycyjna Wspólnota Anglikańska ……………………………….. 219 2.2. Konstytucja apostolska Anglicanorum coetibus …………………… 221 2.2.1. Status ordynariatów personalnych …………………………….. 223 2.2.2. Osoba ordynariusza personalnego …………………………….. 228 2.2.3. Zachowanie elementów tradycji anglikańskiej ………………... 229 2.2.4. Duchowieństwo ordynariatu personalnego oraz sytuacja byłych duchownych anglikańskich …………………………………………... 230 2.2.5. Wspólnota czy unia z Kościołem katolickim? ………………... 233 3. Wnioski …………………………………………………………………. 236 Zakończenie ………………………………………………………………. 240 Bibliografia ………………………………………………………………... 247 I. Źródła ……………………………………………………………………. 247 1. Prawodawstwo papieża Benedykta XVI ……………………………... 247 2. Pozostałe źródła ……………………………………………………… 252 II. Literatura ………………………………………………………………... 263 Streszczenie …………………...…………………………………………... 290 Summary ………………………………………………………………….. 293 5 WYKAZ WAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW Allocutio 22 I 2011 Benedictus XVI, Allocutio ad sodales Tribunalis Rotae Romanae, 22 I 2011 Allocutio 28 I 2006 Benedictus XVI, Allocutio ad Tribunal Rotae Romanae, 28 I 2006 Anglicanorum coetibus Benedictus XVI, Constitutio apostolica Anglicanorum coetibus qua Personales Ordinariatus pro Anglicanis conduntur qui plenam communionem cum catholica ecclesia ineunt Circular Letter 13 III 2009 Congregation for the Evangelization of Peoples, Circular Letter on Special Faculties, 13 III 2009 Con grande fiducia Benedictus XVI, Epistula ad Episcopos Catholicae Ecclesiae Ritus Romani Con grande fiducia De aliquibus mutationibus Benedictus XVI, Litterae apostolicae motu proprio datae De aliquibus mutationibus in normis de electione Romani Pontificis Dyrektorium Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin Ecclesia Dei Ioannes Paulus II, Litterae apostolicae motu proprio datae Ecclesia Dei Ecclesiae unikatem Benedictus XVI, Epistulae apostolicae motu proprio datae Ecclesiae unitatem Instrukcja Konferencja Episkopatu Polski, Instrukcja o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w Kościele katolickim 6 KKK Catechismus Catholicae Ecclesiae KKKW Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus KPK Codex Iuris Canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus Lettera circolare 17 III 2010 Congregazione per il Clero, Lettera circolare per l’applicazione delle tre facoltà speciali concesse il 30 gennaio 2009 dal Sommo Pontefice, 17 III 2010 Lettera circolare 18 IV 2009 Congregazione per il Clero, Lettera circolare di presentazione delle facoltà ricevute dal Sommo Pontefice, 18 IV 2009 Lumen gentium Concilium Vaticanum II, Constitutio dogmatica de Ecclesia Normae de gravioribus delictis Congregatio pro Doctrina Fidei, Normae de gravioribus delictis Normas nonnullas Benedictus XVI, Litterae apostolicae motu proprio datae Normas nonnullas Norme Complementari Congregazione per la Dottrina della Fede, Norme Complementari alla Costituzione Apostolica Anglicanorum coetibus Omnium in mentem Benedictus XVI, Litterae apostolicae motu proprio datae quaedam in Codice Iuris Canonici immutantur Omnium in mentem Pastor bonus Ioannes Paulus II, Constitutio Apostolica de Romana Curia Pastor bonus Quaerit semper Benedictus XVI, Litterae apostolicae motu proprio datae Quaerit semper 7 Quattuor abhinc annos Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Epistula de usu Missalis Romani iuxta editionem tipicam anni MCMLXII Quattuor abhinc annos Sacrosanctum Concilium Concilium Vaticanum II, Constitutio de Sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium Summorum Pontificum Benedictus XVI, Litterae apostolicae motu proprio datae de usu extraordinario antiquae formae ritus Romani Summorum Pontificum Unitatis redintegratio Concilium Vaticanum II, Decretum de Oecumenismo Unitatis redintegratio Universae Ecclesiae Benedictus XVI, Litterae apostolicae motu proprio datae Summorum Pontificum Universi Dominici Gregis Ioannes Paulus II, Constitutio apostolica Universi Dominici