CRNOGORSKO NAORUŽANJE (1870-1916) Predgovor
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
UNIVERZITET CRNE GORE ISTORIJSKI INSTITUT UNIVERZITETA CRNE GORE CRNOGORSKO MONTENEGRIAN NAORUŽANJE WEAPONS Ilustrovana monografija o razvoju pješadijskog naoružanja u Crnoj Gori (1870-1916) Branko Bogdanović, stručni saradnik Dr Radoslav Raspopović, naučni savjetnik CRNOGORSKO NAORUŽANJE M O N T E N E G R I A N W E A P O N S Ilustrovana monografija o razvoju pješadijskog naoružanja u Crnoj Gori (1870-1916) Izdavač Univerzitet Crne Gore Cetinjska br. 2, Podgorica www.ucg.ac.me Za izdavača Prof. dr Danilo Nikolić, rektor Glavni i odgovorni urednik Predsjednik Uređivačke komisije Istorijskog instituta dr Radoslav Raspopović Recenzija Akademik Mihailo Vojvodić Dr Milić Milićević, naučni savjetnik Lektura Sonja Živaljević Prevod Dr Olga Pelcer Vujačić, naučni saradnik Grafičko oblikovanje Vesko Zindović Štampa Art-grafika Tiraž 500 primjeraka Objavljivanje ove univerzitetske publikacije odobrio je Uređivački odbor na Univerzitetu Crne Gore odlukom br. 01-385 od 29. 09. 2020. godine © Univerzitet Crne Gore, 2020. Sva prava zadržana. Zabranjeno je svako neovlašćeno umnožavanje, fotokopiranje ili reprodukovanje publikacije, odnosno njenog dijela, bilo kojim sredstvom ili na bilo koji način. CRNOGORSKO MONTENEGRIAN NAORUŽANJEIlustrovana monografija o razvoju pješadijskogWEAPONS naoružanja u Crnoj Gori (1870-1916) PODGORICA 2020. Sadržaj PREDGOVOR ............................................................................................................................................................ 7 INTRODUCTION .................................................................................................................................................. 11 UVOD ......................................................................................................................................................................... 15 POGLAVLJE 1: Hladno oružje .............................................................................................................................. 31 Jatagani ........................................................................................................................................................................ 31 Sablje austrijskog tipa M1854 i M1861 ................................................................................................................. 43 Sablje ruskog tipa M1865, M1881 i M1910 ......................................................................................................... 49 Nož-bajonet podoficirski M1870 za pušku 11 mm sistema Werndl ............................................................. 61 Nož-bajonet M1866 za pušku 11 mm sistema Chassepot ............................................................................... 63 POGLAVLJE 2 ........................................................................................................................................................... 73 Revoleri 11,2 mm sistema Gasser M1870 i M1870/74 ..................................................................................... 73 Municija 11.3x36 mmR M1870 .............................................................................................................................. 92 Revolveri 3’’’ (10,67 mm) Smith & Wesson M1874 ........................................................................................... 96 POGLAVLJE 3: Na putu ka ostragpunećim puškama ..................................................................................... 107 Spredpuneće perkusione puške 14,8 mm M1854 i M1850/56 ....................................................................... 107 POGLAVLJE 4: Prve ostraguše ............................................................................................................................ 117 Jednometne ostragpuneće puške 14,8 mm sistema Krnka M1866/1867 ................................................... 117 Jednometne ostragpuneće puške 13,9 mm sistema Wänzl M1866 ............................................................. 128 Puške zaplijenjene u Veljem ratu ......................................................................................................................... 132 Jednometne ostragpuneće puške 11 mm sistema Werndl M1877 .............................................................. 144 Jednometne ostragpuneće pješadijske puške 4‘‘‘ (10,67 mm) sistema Berdan №2 M1870 ..................... 152 POGLAVLJE 5 ......................................................................................................................................................... 163 Višemetne puške 7,62 mm sistema Mosin M1891 (moskovke) ................................................................... 163 Oružje iz savezničke pomoći ................................................................................................................................ 177 POGLAVLJE 6: Mitraljezi ..................................................................................................................................... 191 Mehanički mitraljezi 10,67 mm sistema Gatling-Gorlov .............................................................................. 191 Mitraljezi 7,62 mm sistema Maxim M1906 ...................................................................................................... 195 Mitraljezi 7,62 mm sistema Maxim M1912 ...................................................................................................... 203 Turski mitraljezi 7,65 mm sistema Maxim M1909 ......................................................................................... 213 Mitraljezi sistema Colt-Browning M1895/1914 .............................................................................................. 214 Mitraljezi 8 mm sistema Schwarzlose M1907/12 ............................................................................................ 218 POGLAVLJE 7 ......................................................................................................................................................... 223 Ručne bombe ........................................................................................................................................................... 223 POGLAVLJE 8 ......................................................................................................................................................... 229 Oružne radionice i skladišta ................................................................................................................................. 229 Vojno-zanatska škola .............................................................................................................................................. 243 SAŽETAK ................................................................................................................................................................. 253 ABSTRACT ............................................................................................................................................................. 255 IZVORI ..................................................................................................................................................................... 257 GLOSSAR ................................................................................................................................................................. 265 REGISTAR LIČNIH IMENA I GEOGRAFSKIH POJMOVA ..................................................................... 269 CRNOGORSKO NAORUŽANJE (1870-1916) Predgovor Među balkanskim zemljama, i Crna Gora se isticala različitim istorijskim posebnostima. Neke su bile posljedica geopolitičkog položaja, socijalnih prilika, statusa hasa u okviru Osmanskog carstva ili karaktera plemenskog načina života formiranog tokom petovjekovne osmanske vladavine. Dopunjavale su ih druge, nastajale u procesu prevladavanja odnosa utemeljenih na plemenskom separatizmu, odnosno sa uspjesima u nacionalnooslobodilačkoj borbi Crnogoraca i početkom stvaranja novih formi društvenih odnosa koji su se zasnivali na radu prvih organa centralne državne vlasti. Taj put je Crnoj Gori definitivno donio potpunu faktičku slobodu, od vremena velikih pobjeda na Martinićima i Krusima u doba vladike Petra I Petrovića Njegoša, ali ju je istovremeno vodio u odvojenost od ostalog slovenskog svijeta, u „političku osamu“ u uslovima okruženosti moćnim susjednim neprijateljskim državama - Osmanskom carevinom, u čijem sastavu je zvanično i dalje bila, i Mletačkom Republikom. Tako se tokom vijekovima duge osmanske vlasti održavao i poseban sistem društvenih vrijednosti, koji je svojom strukturom patrijarhalnu Crnu Goru na poseban način učinio prepoznatljivom na istorijskoj mapi Balkana. Istorijski kontekst na kome su se konstituisale karakteristične forme odnosa u okviru crnogorskog patrijarhalnog plemenskog društva počivao je na stalnoj borbi za očuvanje narodnog opstanka. U okviru najvažnijih vrijednosnih sadržaja crnogorskog plemenskog društva, sloboda i njeno očuvanje imali su najistaknutije mjesto. U narodnoj samosvijesti, učestvovanje u borbi protiv neprijatelja predstavljalo je mjeru lične hrabrosti ili viteštva pojedinaca, ali preko njih i dostojanstva i hrabrosti bratstava ili plemena. Pokazani junački podvizi ili pobjede izvojevane u borbi za slobodu smatrani su Raspopović Radoslav Bogdanović, Branko 7 najvišim stepenom individualnog ili kolektivnog doprinosa i utkivani u vjekovima stvaranu moralnu vertikalu, izražavanu sintagmom čojstvo i junaštvo. Ta vertikala kao