INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

A • alchemy • animism • alittiri chuymani • animu huahana • alma • anka • Acamani • alquimia palística • anka kay • Aca vraque • altomesayoc, altumisa- • anqil • Aceropunta yuq • anti • achuma • alunsillu • Antisuyu • acufa aputiri cala • allchi, allchhi • añaychay • acurun • allin • apacheta, apachita • achachi • allinaqni hutama • apachi • achachillas • allinchay • apachiqta, apachekta • achalaw! • allin mama • Apocatequil, Apotequil • achi mama • allin tayta • apu, Apu • achiote • allin tukuy • Apuchin • achiq • allinyachiy • Apu Illapu • achiqyachiy • allinyanakapuy • Apu Kon Tiki Wiracocha • achiqyay • allinyay • apunchik • achi tayta • allin yuyay • Apu Punchao • achi wawa • alliq • apurema • achuni-casha • allpa • apu simi • achupalla allpa-huichcan • apuyaya • Adam Kadmon • allpa mama • aqllawasi • afiro • allpa pacha • ara • aflihiy, aflijiy • allpa-pishco • ara madrina, ara • agradisiy • allqoruna padrino • ahijada, ahijado • allquchakuy • Aramu Muru • • amahuaña, amahuani • araphoqtoy • ajo macho • amahuata • arambasa • ajosacha • amapanki • archetype • ajosquiro • amaru • arco rojo de doce cuer- • Akapana Temple • Amaru nos • aklla, aclla • Amaru Mach’ay • arkana • aklla chaupi cataquin • amarun • arkayuyu • akllawasi • Amaru Topa Inca • armakuy • akllay • amauta, amawta • aro checachatha • akulli • amparo • aroma • akulliy • Ampato • arona pha khrachaaña • akulliy hura • amuta • arpa, arpay • akupana • anaconda • aro pucuacatha • akurma • anan • arrepentikuy, arripintikuy • akuy • anchanchu • arriba seeds • alabado • Ancochinchay • arwiy • alakhpacha • anga • asiy • alakhpacha thaqui • angash-machohuallpa • asiku • alawaru • anguila • asirikuy • Alcavicca • • anima, animu, animus • asnapa

 Page 1 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• assemblage point • aya p'achallina • bendeciy • asukar • aya p'achalliq • black ayahuasca • aswan • ayar • blowing • aswan allin • Ayar • boa • aswan hatun • Ayar Auca, Ayar Awka • boa negra • Ataguchu • Ayar Cachi • brujeria • Atahualpa • Ayar Manco • brujo, bruja • athema • ayaruna • bubinzana • atipaq • aya sacha, aya sach’a • bufeo colorado • atipay • aya sankha • atiy • aya taki C • Atun Wiracocha • Ayar Ukhu • atuqpa ullukun • aya uma • caballo piripiri • auca • aya wasi • caca • Aucayacu • ayayay • cacakuna • Aucaypata • aycha kurku • Cacha • auqui • ayllu • caja, cajón • auquini yocani • ayllu apu • Cajatambo • aurando • ayllu kawsay • cala • Ausangate • ayllukuna • cala hufnutha • awka, auca, awqa • ayllukuy • calpa • awkapuriq, awqapurej • ayllumasi • callarani pacha • Awka Runa, Auca Runa • ayllunakuy Callawaya • awka sirenas • ayllupura • callifaa • awki • aylluy • camahuakhlli • awkicha • Aymará • camalonguero • awqa • ayni • camay, kamay • awuha • ayni karpay • camayoq • Axomama, Axsomama • ayninakuy • camac • aya • ayniy • camelid • aya hacha, ayajacha, • ayranpu, ayrampo • canca aya sacha, aya sach’a • aysiri • cancha • ayahuasca • ayúmpari • canero • ayahuasca amarilla • ayuscay • cannibalism • ayahuasca blanca • canopa • ayahuasca cascabel • B capac • ayahuasca colorada • capa cocha, capacocha • ayahuasca india • • Bactris (Pyrenoglyphis Capac Raymi • ayahuasca trueno • sp.) Capac Toco • ayahuascero • • bamba Capac Yupanqui • ayahúman • • banco, bancu Carachupa Mama • Ayamanchare • • bautisay cargo • aya marka • • bautisakuy carguyoq • ayañawi • • bejuco de las calenturas casarakuy • aya pampa, aya p’am- • • bendición pana • casha-cushillo

 Page 2 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• Catachillay • condor misha • chachacoma, chacha- • catahua, catahua negra • Coniraya, Coniraya Wi- como, chachakuma • catahuero racocha • chacra, chakra, chacara • Catequil • conopa, canopa • chacruna • Cave of Refuge • conscious death • Chai-Cullkimama • Cavillaca • consensual reality • chaicuni • ccachu puma • Contisuyu • chakhllatpacha tutiri • ccana • Con Ticci Wiracocha • challa • ccanau ri • Contiti Wiracocha • chamáiro • ccantata pacha Pachayachachic • chanca piedra • ccapkhomi haccha ttalla • Copacati • Chancas • ccarinocatha • , Qoricancha • chapay • Ccoa • cosco, qosqo • charango • cchiuu • Cotahuasi Valley • chaska • cchukhtataqui • coto-máchacuy • chasqi, chaski • cchulu • creey • chaskichiwaychis • ceke, ceque, seqe • cuicamama • chaucallas • ceke rumi • Cuichu • chaupi, chawpi • Ceke Rumi • cumpa-supay • chawpinpi • chakra • -cuna • chayay • cielo ayahuasca • Cuntisuyu • chayka • ciencia vegetalista • curaca, kuraka • chaykapay • cities • curandera/curandero • checa pinihua • Citua • curanderismo • chej-pacha • Ciyuwayis • curakakulleqs • cheqak, cheqa • clavohuasca • , Cuzco • Chia • coca, kuka • Cusco Huanca • chicha • Cocamama • cuti, kuti • chilca • coca mukllu, kuka • cuticuti • chillquenocaquikhama mukkllu • cuti despacho • chin • cocha • cuya • chinca, chinka • cochas bravas • cuyaiki • chincanas • Cocha Supay • cuyiki • Chincana, La • cochineal • Cuzco Huanca • chinchay • colla • Chinchincalla • collacamana Ch • Chinchisuyu, Chinchay- • collaña suyu • collari • chinchona • Collasuyu • chacana • chinkachiy • collca, qollqa • chacanana, chakanay • chinkakuy • Collca • chacapa • chinkana • compadrazgo • chacara • chinkapuy • Con, Kon • chacaruna • chipchiy • condenados • chacchar • chiqanta • condor, kuntur • chacha • chiqaq • Condor Concha • chiraopacha

 Page 3 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• Chirao Sucanca • ch’alla • desgracia • chirapa • ch'allay • despacho • chirik-sanango • ch’arki • diet • chirisanango • ch'aska • Diosa huayuthuayuno- • Chocachinchay, Cho- • Ch’aska-Qoyllur cathaa quechinchay, Chuqui- • ch'aska ñawi • Diosana camachita Chinchay, Choque • ch’aska plata aropa Chinchay • ch’ikay • Diosman kutiriy • chonta • ch'in • Diosmanta mañakuy • chontero • ch'in pacha • Diospa atiynin • choque • ch'inyay • Diospagarasunki • Choque Illa • ch’iqmiy • Diospagaray • chori • ch’isiyay • dismemberment • chuchali • ch'uchali, chuchali • divination • chuchuwasa • ch’ulla • Diyus • chuchuwasha, chuchu- • ch’ullan chaki • Diyus kaynin wasa, chuchuwasi • ch’ullanchaki-caspi • Diyuspa wasin • chukcha • ch’ullanchaki garden • doctora • chulu, cholo, -a • ch’ullpa, chullpa • dog • chullachaki • ch'uncho • double (Eng) • chullo • ch’upuy • duktur • chullpa • ch’usak • chullumpi • ch'uru E • chunpi, chumpi • ch’uspa • chunpi khuyas • ch'uya ecstatic flight • chunpi paq’o, chumpi • ch’uyaska, ch’allaska, • paq’o ch’uyasqa • ehupi ekekos • chupini • ch'uya sunqu • Ekkeko • chupinijaqui • ch'uyayay • empacho • chuqui illa • encantero • churafiña • encanto • chushllu Chh • energy center • chusi • enqa • chuyanchaki • • chhakhlla enqaychu • chuyma churafitha • • chhulli • entheogenic • chhullunku • Epunamun Ch’ • chhuqay • espiritu • espiritu pacha • Espiritu Pampa • ch’aka D • estimular el canto • ch'akataya • estrella • ch’aki • daño • ewanqelio • ch’akispa • Dark Cloud Constella- • ch’akiy tions • Ch’alla • Daytime Sun

 Page 4 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

F • hampiri • hatun runa • hampiriy • hatun yaku • hamppattitha • hauira • falsa cabeza • hampui • hauira cata • fanged • hampiyuq wasi • haylli • femanta willana • hamppattitha • hayaya • first attention • hampuy • haywa, hayway • First Sun • hampumuy • haywarisqa • Fifth Sun • hamuy • haywakuy • Fourth Sun • hanan • haywariky aklly • hanan and hurin • haywarkuy G • Hanan and Hurin Cusco • hechicería • hanaq • hechicería marupa • garabatokasha • Hanaqpacha, Hanan • hechicero • Gateway of Aramu Pacha • hihuatha Muru, Gateway of • hani tucuychañami • hila ñayra huahua Amaru Muru • hanku haywa • hiporúru • Gateway of the Sun • happattitha • hiska hauiri • genio • hapu • hoocha • gnomos • hapu ranti • huaca, wak’a • Golden Disc • haraweq • Huaca Wilka, Guaca • Guaca Bilca • harawi Bilca • Guari • hark'ana, harkana, ar- • Huaca el Dragon • guayrur aklla kana • huacapú • guayusa, huayusa • hark’apay • huachancana • hark’ay • huachu H • harmine • huachuma, wachuma, • hasp’ikuy achuma • hatha • huachumero • hacha • hatumpi ccatu • huaco • hacha llullu mitha • hatun, jatun • huaira • hachatha • hatun awkicha • huaira-cucha • hach’u • hatun cocha, hatun • Huallallo Carhuincho • hach’u p’anpay qucha • Huaman Lipa • hadas • Hatun • huancahui • hakakuna • hatun k'anchay • Huana Cauri, Hua- • hake mallkis • hatun karpay nakawri • halatha • hatun laika • Huanaypata • hallpay • hatun madrina, hatun • huanca, wanka • hamawt’a padrino • huaní • hampi, jampi • hatun paq’o • huaquero • hampichiy, hampiy • hatun p'unchaw • huara huara • hampikamayoq, hampi- • Hatun Qeros • huarachicu, huara- camayoq • hatun qucha chicuy, waracikoy, huar- • hampina wasi • hatun quyllur achico • hampiq • hatun rumi • Huari

 Page 5 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• huarmi • Illamani • inti pacha • Huarochirí Manuscript • illanchay • Intipunku • huasi-ukulluco • Illapa, Iyapa, Ilyap’a, • intip chinkanan • huasca, waska Katoylla • intip lluqsinan • Huascar • illapa • inti p'utumuy • Huascarán • illaputtatha • Inti quenayaro hithinti • huata • illaris • Inti Raymi • huatanruna • illariy • inti t'iksuy • huauque • illasqa, illaska • inti wañuy • Huaya, Manuel • Illa Ticci, Illa Tiqsi, Illa • inti wata • huayusa Teqsi • Inti watana, Intihuatana • Huayna Capac, Wayna • illawi • Inti yaykuna Capac • Illampu • Inti yaykuy • huayño • Imaymana Wiracocha • ipa • huayruru • Imbabura • irakar • hucha, jucha • imprint • irpay • huchachay • iñaca • ishanga • huchallikuy • Inca, Inka • iskay chantayuq, iskay • hucha mikhuy, hucha • Inca mallku chantayoj mikuy • Inca Roca • iskay kapun, iskay ka- • huchayuq • inca simi punku • huchasapa • Inca Urco • Island of the Moon • huchata pampachay • inca wasi • Island of the Sun • huicungo • incayichu • ispallas • huinioch rumi • iniy, iñiy • itu apu • huiririma • Inka • ituy • Huitaca • inkari • ivénki • huito • Inkarrí • Iyapa • huizo oni • Inca Yupanqui • iwanqiliu, ewanqelio • huk k'ata kay • inlis • humihua • inlisa J • hunguráhui • inquini hup’a • inti • • jaguar huqnirayay • Inti • • jaladores hurin, urin • Inti Cancha • • jallalla Hurin Cusco • intichay • • jampi • inti chimpu • jampiri • inti chinkay I • jampiy • intindiy • jap'eqay • intihuatana icaro, ikaro • japu • • Inti inti idioma • jatun • • Inti Jiwaña Idolotrías • jenin-yushinbaon carcel • • Intip Apu ikaray • jergón • • Intip Churi ila poca, ila cayu • jergón-sacha • • Inti Tayta, Tayta Inti illa • josho oni • • inti lluqsiy

 Page 6 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• journey • kawsay wayra • -kuna • jucha • kaya • kunka • kayao • kunphiyay K • Kaypacha • Kuntumamani • kaypachiswaychis • kuntur • kaypai • kura • Ka-Ata-Killa • kente • kuraka • kaipai • kilkis • kuraq, kurak • kaka haypicha • killa • kurak akulliq • Kalasasaya • killa chinkay • kurak junta • kallari • killa hunt'a • kuri-toro • Kallawaya • killa hunt'asqa • kurku • kamak, camac • killa nanay • kurus • kamalonga • killap himpun • kusa • kamay • killapura • kusa kusa • kamayoq, camayoq • killa p'unchaw • kusi • kanchai, kanchay • killa wañuy • kusikuy • kanku • killa wañuy mit'a • kusisqa • kantuta • killka • kuska • kañu hucha • Killo-runa • kuskachakuy • kapak, kapaq • Kimat • kuti • kapilla • kinti • kutichiy • Kapukiri, kapuri, kaupuri • kintu, kintui • kutichikuy • kaqch'a, kaq’cha • kipu • kutimunaykama • kaq'lla • kisuar • kutipuy • karaka • Koa, K’owa, Ccoa, Qoa • kutirikuq • karma • kochutha • kutirikuy, kutirikapuy, ku- • karpay • Kolla, Qulla tiriy • kasarakuqmasi • Kollahuaya, Qollahuaya, • kutirimpuy • kasaraku Kallawaya, Callawaya • kasarakuy • kollana • kastillasimi K’ • kollari • ka’ta • Kollasuyu, Collasuyu, • katachillay • k'aja onqoy Qollasuyu • Katoylla • k'anchariy • kollyor • katziboréri • k'anchay, kanchay, kan- • Kon • kausay chai, qanchay, q’anchay • konti • kawak • k'anchaykuriy, q'an- • Kontisuyu • kawal chaykuriy • kuchuna • kaway • k'anchaykuy, q'an- • kuchuy • kawsachun chaykuy • kuka • kawsay, kausay • k'anchayllu, kanchayl- • kuka mukkllu • kawsay kanchai lu,q'anchayllu • kuku • kawsaykuna • k’anchaypacha • kukuchi, condenados • kawsay pacha • k'aray • kulli • kawsay poqp'o • k’aykaska • kumaraña

 Page 7 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• k’intu, k’intui • lupitha • llumpay sumaq • k'iri • luratapa • lluq’i • k’irikuy • lupuna colorada • lluqsiy • k'ita • lurin • K’owa • luylu M • k'umuykuy • k’uychi, k’uyuchiy, k'uy- Ll • machacausa cha • machasqa, machaq • llahta runa • machay Kh • llamar mareación • mach’ay • llank’ay, llankay, llancay • mach’aqway • kharka • llakikuy • machu • khipu • llakllay • • khumpa • llallawa • maestro • Khuno • llama • mak’alinakuy • khuya, cuya • llamiy • mak’alliy • khuyakuq • llama untu • mal aire, mal viento • khuya rumi • llamp'u • mal aire de agua • khuyay • llamp'u sonqo • mal aire de difunto • llant'a • maligno L • llapanku • malliyachiy • Llaqta Apu • mallki • llaqta camayoc • mallku • lagarto ronsapa • llaqtu • mallqui, mallki • laica • llasa • mama • Lake Titicaca • llawar • Mama Allpa • lanlaku • llibpa • mamacha • lanla • lliklla • Mama Coca • lanlas • llimphu • Mama Cocha, Mama • lanti • llimphuchay Qocha • lantin • llimphuyay • Mama Cunas • laqhayay • lliphipiy • Mama Killa, Mama • layca • llipht’a, llijt'a Quilla • laycachatha vmochatha • llimpi • Mama Kuna, Mama • layqa • Llipian Hatun Warmi Cuna • layqay • lloke , lloq’e, lloque, • Mamamtúa • light body lluq’i • mamani • limanda • lloq'e nacuy • Mama Pacha • Limacpampa • llonqhetaku • mama q’epe • loa • lloquesca • Mama Quilla • lo andino • lloqsi, lluqsiy • Mamarit’i • lucero ayahuasca • Lloque Yupanqui • Mama Sara, Zaramama • lucid dream • llparatha • mana • luluwen • llulo-jergón • mana allin • luminous awareness • llumpaq • mana allin yuyayniyuq • luminous body

 Page 8 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• manan imapas • mermaid • mullu khuya • manan niy • mesa • mummy bundle • mana puñuy atipay • mesarumi • muna • mana samayniyuq • mesayoq • munakuq • Manco Capac • mihuy • munakuy • manchakuy, man- • mikhuchiy • munanakuy charikuy • mikhuna • munaña • manchari • mikhuna wasi • munapayay • mancharichikuyniyuq • mikhuy, mihuy • munaq • manchay • Millaipa-huarmi • munay • manguaré • millanayay • muña • manqhue chuyma • millu • muraya, meraya, • manqu wasi • milluy mueraya • mañakuq • mink’a • muraya-cai • mañakuy • mink'ay • murui-huaira • manta • miña • muskhiy • mapacho • misa • muspay • map’a • Miscayani • musqhuy • maqchhiy • misk'i • mut'uy • Maras Toco • mismarumi • muyu • mareación • Misminay • muyuriy • maripuri • mit’a • muyukancha • mariri • mitima • markachana • mitimaes N • marmicuña • mocura • marupa • moroy urco, muru-urco • nacechiy • marupa machaco • mosoq, musuq • nacekuy • masha-yakuruna • mosoqchay • nacu • masi • mosoq karpay • nagual • masichakuy • mosoqmanta • nagual axis • masintin • mosoq wata • nagualismo • maskaypacha • mosoqyay • nanachikuy • mastai • mosqoy, mosquy, • nanachiy • mastana musqhuy, mosqukuy • nanay • mast'ay • mosquchay • nanay thanichiq • matecllu • mosquq • napa • Mauqallqta • much’ay • napani • maycha • much'ana • napay • mayco • muchanaco • naupa, nawpa • maycoña • muchani • Nayamlap • Mayta Capac • muchuy • nayra pacha • Mayu • muhu, muju • nia hituatatha • medicina • Muki • nierika, nierica • medicine • mulla • Nighttime Sun • medicine wheel • mulli • nina • menstruation • mullu

 Page 9 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• nina runa • oni • Pampachaway! • nina kuru • oni xuma • pampachay • nina lawray • Ono pacakoti • pampamesayoq • Ninán Cuyúnchic • onqosqa • panacas, panakas • nitimushcanpoma • onqoy, oncoy, unkuy • panai • non-ordinary reality • Onqoy • pana, pani • novicio • onqoykuy • panga-cometas • nucnu huasca • opakuna • panta • nuka sunquipy causan- • oray • pantay qui • Orcochillay • panteon • nuna • ordinary reality • panshin oni • orejones • paña Ñ • organizing principles • Papamtúa • orqhoy • papas-trueno • ortiga • paqari • Ñacachus • otorongo, uturunqu • paqarichiy • ñakay • paqarimuy • ñak'arichiy • paqarina • ñak'ariy, ñakariy P • paqcha • ñan • paq’o • ñaña • pacari • paq’o kuna • ñanta riqsichiq • Pacaritambo • para • ñañaptaatha • pacha • Paracas • ñañaptatha • pacha callaripaua • para-pára • ñaupa, ñawpan • Pachacuti • Pariacaca, Pariya Qaqa • ñawinchay • Pachacuti Inca Yupan- • pastilla • ñawi, ñawin qui, Pachakuteq Inca • Paullu Inca • ñawi mayllay Yupanqui • pawi • ñawin aqha • pacha cuti • pawikuy • ñawpa, ñaupa, ñawpan • pachacuti, pachakuti • payan • ñawpa ayllu • pachacutik • payés • ñawpa llaqta • pacha kuyuy • Paytiti • ñawpa machu • Pachakamak • perfumero • ñawpa pacha • , Pacha • picchu • ñawpaq Mama • pichay • ñawpaq kaq • Pachamamakamak • Piguerao • ñawpaqta • Pachatira, Pachatierra • Pihca Conqui • ñawsa • • pijchuy • ñucchu • pacsi • pinkuyllus • ñust'a • pago • piri-piri • pago a la tierra • pischaco • pakasqa O • pisco • palero • pitay • pambamuri • ofrenda • Pitu Siray and Sawa • pampa • ofrenda quemada Siray • pampa aklla conas • ojos de luz • Pizarro, Francisco

 Page 10 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• Pleiades • Purun Runa • qanra • point zero • pururaucas • qantu, qantuta, cantuta, • Poma, de Ayala Felipe • pusanga kantuta • pompóm • pusaq • qaparqachay • ponq'o • Putukusi • qara • poqen kanchay • pututu, putu • qaray • poq’po • qasa • premundos P’ • qasay • prisisaqpaq • qasi • profeta • qasi kawsay • p’acha • profetizay • qata • p’achallikuy • pucuypacha • qayqa • p'ampay • Pucuy Sucanca • qena • p’akisqa • pucha • qespi, qispi • p’akiy • puchara • qilla • p'enqakuy • puka-bufeo • qiru • p'enqay • puka chirapa • Qoa • p’inqasqa • puka-chukchas • qocha • puka-lupuna • Qochamoqo • puka-nina-runa Ph • qolla, qulla • puka-purahua • qollana • , pucara • Qollasuyu • phall phalli • puka-urcutucu • qollqa • phancha • Pukina • qolqelazo • phasil • pukio, pujyu, pukyu • qolqulibro • phausi runa • pukllay • qolqe • phawaq • pukuchu • Qolqe Cruz • phaway • pumas-sirenas • qori, quri • phawariy • puna • Qori Cancha, Qorican- • phawaylla • Punchau, Punchao, cha • phiña, phiñasqa p'unchaw • qorilazo • phiñakuy • punkisqa • qorilibro • phistihay • punkiy • Qorimoqo • photonco • Punpuri • qosqo • phukuna wakra • puñuchiy • Qoya • phukuy • puñuna • qoyllur, quyllur, kollyor • phuru • puñuy • Qoyllur Rit’i, Q’ollori’ti • phuspuru • puñuy atiy, puñuy atiwan • Quechua • phutikuy • puñuy aysay • quena • phutisqa • puñuysapa • Quero • phutuy • Puquín Cancha • Quiancalla • purahua • quicuchicuy • puru Q • Quilla • purucaya • Quillarumiyoc • purun llaqta • qallariy • quipu, khipu, kipu • puruña • qanchay • quipucamayo

 Page 11 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• quipucamayoq • qhusi rumi • riy • quiruma-supay • Road of Wiracocha • qunqay R • Roal • qura • ronsapa • qurawan qampiq • roq’a • ractania • quri • rumi • rainbow • Rumiñahui • raio, rayo • rumi sonqo Q’ • ranti • runa • rantiymi • runachakuy • q'anchaykuriy • raqra kunka • runakuna • q’anchay • rattle ayahuasca • runa masi • q’apachi • rawway onqoy (unquy) • Runasimi • q’enqo, q'inqu • rayamama • runauturuncu • Q’enqo • raymi • runtu • q’ero • raymi napa • rupay, ruphay • Q’ero, Quero • raymi yawar • rupha • q’iyachay • recados • ruphariy • q'oa • red ayahuasca • ruphasqa haywa • Q’ollori’ti • red magic • ruqya • q'osñi • relámpago • ruq’tu • q’oyana • remocaspi • rutuchikuy • q’uchukuy • renaquilla, renaco • ruway • q'uñi unquy, q'oñionqoy • ribereño • q’usmi, q’usñi • ricachicuy • rikch’akuq S Qh • rikch’aq • rikch’ariy, rikch’arichiy • sacaca • rikoj • sacramachaco • qhali kay • Rikramanta • Sacsahuaman, Sacsay- • qhalilla • rikuchikuy huaman • qhapaq, qhapaj • rikuchiy, rikurichiy • sacha • qhapaq hucha, capaco- • rikuy • sacha ajo cha • rikhurichiy • sach’a, sach’a sach’a • Qhapaq Raymi • rikhuriy • Sach’amama • Qhapaq Toco • rilihiyun • sach’a supay • Qhapaq Usnu, Qhapaq • Rimacpampa, Li- • sach’a warmi Ushnuo macpampa • Samaipata • qhari • rimanakuy • sagra • qhari warmi • rimay • saiwa, saywa • qhawachiy • rimaykuy • saiwa state • qhawakin • riparay • saladera • qhawariy • riqsichiy • salka, salqa, sallqa • qhawaq, kawak • riqsinakuqmasi • Salkantay • qhaway, kaway • riqsiy • samai • qhaqya • riti • samana • qhilli

 Page 12 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• samariy • sinchi amarun • Sunturwasi • samay • Sinchi Roca • supay • samcatha • sinchi runa • Supay • sami • sipas • supay-cato • sami and hucha • sipascha • supay chacra • saminchaska, samiy • siqsiy • supay-lancha, yaku- • samiyuq • siriy, sirikuy lancha • sanango • Situa, Citua • supayniyoj • San Cipriano • siwarkinte • supay-tibe • Sanguijuela Mama • Snow Star • suq’a • sanitario • Solimana • suruchi • San Pedro cactus • sonqo, sunqu, sonq’o, • susto • sapa soncco • Susurpuquio • Sapa Inca • sonqochayay • susuwa • sapanka • sonqoqui • suti • sapaq • Soq’a • sut’i • sappa hihuañana • sorcerer • sutichay • saqra • sorcery • Sutic Toco • Saramama • soroqch’i • sut'imanta • sarara • soul loss • sut'inchaj • sasa • soul remembering • sut'inchay • sat’iy • soul retrieval • sut'i sonqo • Sawa Siray • spaceships • sut'iyay • sayk’usqa • staff deities • suwirti • sayk’uy • Strombo • suyay • sayri • subtle energy • Suyus • sayu • sucanca • suyu • saywachakuy • suisui • schacapa, chacapa • sukuacra-warmi • second attention • sullca huahua T • Second Sun • sullu • seke • sulp’ay niy • tabaquero • senehara • sumaq • Tahuantinsuyu • Señor de Huanca, • sumaq aklla • taki Señor de Wanka • sumaq aklla cataquin • taki onkoy • seqe • sumaq kawsayniyuq • takiy • shaman • sumaq sunqu • takuriy • shamanic reality • sumi • taksha yakuruna • shamanism • sumiruna • tambo • shapeshift • sumpuña • Tambos • shapeshifting • Sun • Tambo Mach’ay, Tam- • shimbaya huasca • Sunkasapa bomach'ay • shirimpiáre • sunqu phatatatay • Tambo Toco • simi • sunqu tupachiy • tampu • Sinak'ara • Sunttiyri • tantakuy • sinchi • suntur

 Page 13 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• tapuna • Tiqsi Muyu, Teqse T’ • tapunakuy Muyu, Texemuyo, Tixsi • tapuy Muyu • taqe • titi • t’aqasqa • taqque atipi • Titicaca • t’aqay • taqui • Titicala, Titikala • t’aqsay • Taripaca • Tiwanako, Tiahuanaco,, • t’ika • taripachikuy Tiwanaku • t’ikay • taripaña • tobacco • t’ikray • taripay • tocapo • t’uku • Taripay Pacha • Tocapo Wiracocha • t'ukuy • tarikuy • toé • t’uru • Tarpuntaes • toero • tarpuntay • tonal • tarpuy • tonal axis Th • tata • topa, tupa • tata kura • Topa Yupanqui, Topa • thañichiy • tata-mama Inca Yupanqui • thañiy • Tawantinsuyu • toro-vilca • thanta • tayca • torus • Thunapa Wiracocha, • taycani puchani • torus knot Thonapa Wiracocha • taycani yocani • torus tube • thuqay, tuqay, toqay, • taytacha • transubstantiation thoqay • Tayta Inti • trato • Taytacha Temblores • tratochay U • tayta kura • trawu • Taytallá! • trophy heads • uayror aklla • tayta mama, tata mama, • Tsugki • uhay, ukyay taytamama • ttaqquerijaquitha • uhu • Taytanchis Ranti • tukay • uhuy • Temple of the Sun • tukuy hampeq • ukhu • Temple of the Three • tumi • Ukhu Pacha, Uhupacha Windows • tunchis • ukhupi • third attention • Tupac Amaru • ukuku • Third Sun • Tupac Cusi Hualpa • ukyay • thunder ayahuasca • Tupac Inca Yupanqui • uliyay • tibemama • tupay • ulluchu • tibe negro • tura • Ulluchu Man • tinguna • tusuy • uma • tink’a • tuta • uma llaqta • Tinku • tuta mikhuy • uma mastai • tinquy, tinku, tinkuy • tutallamanta • uma muyu • tinya • tutamanta mikhuna • uma muyuy • tiqsi,teqsi, ticci, tixsi • tutaraq • uma nanay • tutayay • uma t'ojpisqa

 Page 14 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• umachakuy • vruquipatha • wata hunt’ay • umayoj • vrutati pacha • watuq • umu, umuq • vrutta • wawa • unanchasqa • wawa qhawaq • unkhuña • wawayoj • unqurawi W • wawtisay • unquy • wayllunakuy • untu • waylluy • wachuma • unu, uñu • waylluq • wak’a • uñu pachacuti • wayna • wamanchay • upa • Wayna Capac • wamani • upichiya • waynu • wanka • Ura Cocha • wayñu • wankar • uraña wayra • wayqi • wankar k’uychi • Urcaguary • wayra, huaira • wañuchiy • urin • Wayramama, • wañupuy • urkuchinantin Huairamama • wañusqa • Urpihua-Chac • wayrapacha, huaira- • wañuy • Uru Saiwa pacha • wapu • usko • wayra-supay, huaira- • waqachiy • usnu supay • waqay • usqhaq • wayray • waqtu • usqhay • wayruru, huayruru • waq’a • usqhaypaq • Weeping God • warayoq, warayuq, • usqhayta • Wichama, Vichama warayoj,m varayoq • ususi • wiksayuq • wari • uturunqu • wilka, willka, villka • Wari, Guari • uya • Wilka kuti • Wari Runa • uyakuy • willaq • Wari Wiracocharuna • uyariy • willaq, willax • warmi, huarmi • Willaq Uma, Willac Umu • warmichakuy • willkachay V • warmi icaro • Willkamayu • warmi murayas • willkanqa • warmiyoj • varayoq • Willka Ñust'a • wasa tullu • vegetal • willka wasi • waska • vegetalista • wiñay • Wascar, Waskar, • Vichama • wiñay hunt’asqa Huascar, Huascaran • Vilcabamba • wiñay trato • wasi • vilca, villca • wiñaypaj • wasi-masi • • wira • wasi-pichay • virola • Wiracocha, Viracocha • wata • virote • wiracocha, viracocha • watachikwy • vllitatatha • Wiracochas • watanakuy • vma • Wiracocha Inca • Waynacawi • vraque • wiracocha mermaids

 Page 15 INCA GLOSSARY - List of words defined as posted 6-13-07

• Wiracocha Pachayach- • yangunturo achic • yankallan • Wiracocha Temple • yapanapukuna • wiska despacho • yatichatha • wito • yatichiri • yatiña • yatiri Y • yausa • Yauyos • yawar • Yacana • yawarchay • yachachi, yachachej • yaya • yachachiy • yclesia • yachachiykunawan tra- • yellow ayahuasca tokunawan • Ynti • yachai sami rumi • yoc • yachakuy • yocalla • yachay, yachai • -yoq • yachayniyoj • yoqsi • yachayniyoj palabra • yumba • yacu • yunka • yagé, yajé • yupaycatha • yagecero • yupaychana • Yagé Woman • yupaychay • yahuar, yawar • yupaychay wasi • yahuar-piripiri • yura-aya • Yahuar Huacac • yurag • yaku, yacu • yuritha • yaku-lancha • Yutu-Yutu • Yakumama, Yacumama • yuya • yaku phajchay • yuyariy • yaku puma • yuyay • yakuruna • yuyay pantay • yaku warmi • yuyay quy • yana • yuyayukuy • yananchaku • yuyaychay • yanachakuy • yuyaychaj • yanakuna • yananchanakuy • yanantin Z • yanapay • Yana Phuyu • zampoñas • Yana Puma • Zaramama • yana-saqraruna • zero point • yanaymi • yana yaku lobos

 Page 16