Jaargang 47 Januari 2016 WAARDIGE BURGERS DE TOEKOMST IN
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
JAARGANG 47 JANUARI 2016 01 2032 Thema Interview Lesmateriaal WAARDIGE BURGERS DE TOEKOMST IN GESPREK MET M/V Paul Schnabel over burgerschap van leerlingen en het vak universitaire Genderongelijkheid en maatschappijleer in 2032 maatschappijleer lerarenopleiders 20 32 (advertentie) NIEUW! De Politieke Scheurkalender 2016 WIE WAS DE VROUW OP DE BEFAAMDE PSP-POSTER? Wĝ rom worden verkiezingen altijd op woensdag gehouden? Welke politicus ging er met de caravan op vakantie? Prijs: € 14,99 Met 366 verrassende verhalen, feiten en anekdotes kunt u heel 2016 genieten van deze kalender. Koop ’m nu! HN_A0 poster_Politieke scheurkal.indd 1 07-09-15 14:10 REDACTIONEEL 3 verwachting zal het kabinet het advies nu zijn de docenten maatschappijleer grotendeels volgen. Opvallend is de aan zet. Besteden we burgerschap aandacht voor burgerschapsvorming dat uit aan andere vakken, zoeken we de in het advies meer vorm heeft gekregen. samenwerking of nemen we het initiatief? In dit nummer legt Paul Schnabel, We geven - hoe je het ook went of keert - TOEKOMST voorzitter van Platform Onderwijs2032, burgerschapslessen. We moedigen onze uit hoe burgerschapsvorming er in leerlingen aan om een actieve in plaats de nabije toekomst uit zou moeten van passieve houding aan te nemen. zien. Wie burgerschap zegt, denkt al Trots als een pauw zijn we als leerlingen ond de feestdagen stonden snel aan maatschappijleer, al behelst excelleren tijdens een debat of hun de kranten vol met de burgerschapsvorming meer dan alleen mondigheid voor het algemene belang traditionele terug- en voor- ons vak. ‘Het maatschappijleer van de inzetten. Practice what you preach, zou ik uitblikken. Waarom waagt toekomst is een vak dat over zijn eigen zeggen. Een mooi voornemen voor 2016 is M&P zich dan toch aan grenzen heen denkt’, stelt NVLM-voorzitter daarom dat docenten maatschappijleer - een themanummer over Hans Teunissen terecht elders in dit blad. met het advies van het Platform Onder- Rde toekomst? Deze maand overhandigt Daar ligt wel een uitdaging voor ons wijs2032 in de hand - het voortouw het Platform Onderwijs2032 zijn advies vak. Het Platform Onderwijs2032 schetst nemen als het gaat om burgerschap in aan staatssecretaris Sander Dekker. Naar duidelijke burgerschapscontouren, maar boven- én onderbouw! IVO PERTIJS hoofdredacteur [email protected] INHOUD 3 10 21 26 REDACTIONEEL BURGERSCHAP KENNISOVERDRACHT LESMATERIAAL ONDERBOUW GENDERONGELIJKHEID 4 22 12 28 PLATFORM 2032-VOORMAN IN MEMORIAM SCHNABEL: VOX JAN VIS RECENSIES WAARDIGE BURGERS 13 23 30 7 TOEKOMST LEERLINGEN WERKVLOER NVLM MOTIE 16 24 31 8 BURGERSCHAP 2032 LERARENOPLEIDERS AANGENAAM TOEKOMST MAATSCHAPPIJLEER- 20 ONDERWIJS CIJFERS TOEKOMST 04 10 13 16 22 JANUARI 2016 4 TOEKOMST Paul Schnabel (foto: Rogier Veldman) PAUL SCHNABEL BIJ HET AFSCHEID VAN LIEKE MEIJS (SLO) Aardige, vaardige EN waardige BUrgers JANUARI 2016 TOEKOMST 5 Half december nam Lieke Meijs afscheid van het Nationaal Expertisecentrum leerplanontwikkeling (SLO). Paul Schnabel, voorzitter van Platform Onderwijs2032 gaf ter gelegenheid daarvan een lezing over de toekomst van maatschappijleer. PAUL SCHNABEL n augustus 2017 wordt het nieuwe maatschappijleer geen toegegepaste MIJN MENING! programma maatschappijweten- maatschappijwetenschappen is. In maat- We hebben gekeken naar wat maatschap- schappen ingevoerd. Wij begon- schappijleer, het woord zegt het al, zit pijleer eigenlijk is. Daar zitten cognitieve nen in 2005 met dit programma. een duidelijk normatief karakter en een kanten aan, zoals weten hoe de demo- Er is een periode van twaalf jaar zekere mate van ideologie. Ik begreep dat cratie werkt, de staatsinrichting in elkaar voorbijgegaan. Daar staat tegen- het eigenlijk zo is ontstaan in het verzuil- zit en hoe het huis van Thorbecke er een Iover dat we voor het Platform Onderwijs- de Nederland’, vanuit een sterke invloed beetje bij ligt. Uit internationale vergelij- 2032 (we moesten van staatssecretaris van de katholieke en christelijke sfeer. kingen weten we dat Nederlandse leerlin- Sander Dekker het hele primaire en voort- Er was een visie op de maatschappij en gen dat niet zo geweldig doen. Ze blijven gezet onderwijs onder de loep nemen) hoe de maatschappij eigenlijk zou moe- achter bij andere landen. Dat heeft mis- tien maanden hebben gekregen. We zijn ten zijn. Vooral in de katholieke wereld schien te maken met het moment waar- in februari begonnen en waren voor het is het begrip leer veel populairder dan in op dat soort onderwijs wordt gegeven, einde van het jaar klaar. Het is al zolang andere richtingen. Niet van ‘dit hebben maar het is wel een beetje zorgwekkend geleden dat Maria van der Hoeven, des- we onderzocht en dat gevonden’, maar dat Nederlandse leerlingen zich niet gun- tijds minister van Onderwijs, zei dat er ‘zo moet je er naar kijken en zo moet het stig van andere landen onderscheiden. een nieuw programma maatschappij- worden gedaan’. We hebben een verhaal In mijn tijd als directeur van het Sociaal wetenschappen moest komen. Dat moest klaar dat kan worden geleerd, dat is de en Cultureel Planbureau vroegen we aan het profielkeuzevak maatschappijleer 2 gedachte die erachter zit. Het interes- mensen of ze goed op de hoogte waren vervangen. Het was een breed samen- sante dat we bij Platform Onderwijs2032 van de Europese instituties, wat de hoofd- gestelde commissie van leden van ver- hebben gemerkt, is dat dit bij een meer stad van de Europese Unie is en hoeveel schillende disciplines: Politicologie, Socio- geseculariseerde vorm van denken nog landen de Europese Unie telt. Simpele logie en later ook Antropologie. Het aller- steeds bestaat, ook al ziet de verzuiling vragen. Nederlanders wisten heel zeker moeilijkste was dat er allerlei weten- er vandaag de dag heel anders uit. In dat ze daar goed van op de hoogte waren, schapsopvattingen waren. Het is nooit het Platform Onderwijs2032 kwam Arti- maar konden de vragen meestal niet be- verstandig om die met elkaar te combi- kel 23 vaak ter sprake, maar bijna nooit antwoorden. Dat gold ook voor de Italia- neren, want dan zijn er altijd mensen bij meer als het ging om een keuze vanuit nen, maar die hadden geen enkele illusie die denken dat alleen hoe zij het doen geloofsovertuiging. Dat was maar in een dat ze er iets vanaf wisten. Nederlanders tot iets kan leiden en dat anderen niet hele kleine groep. In de biblebelt-wereld hebben altijd een heel sterke mening, alleen andere opvattingen hebben, maar speelt dat nog wel, maar bij andere scho- maar de feiten wijzen vaak anders uit. Dat dat dat natuurlijk ook een foute opvat- len ging het niet om de vrijheid om on- zie je ook bij studenten. Dan zeg je ‘Dit of ting is. Omdat het Nederlanders zijn, zijn derwijs vanuit eigen kring te organiseren, dat, of zus of zo’ en dan is hun reactie ‘Dat het ook moreel foute opvattingen. Dit maar in eigen kring. Met andere woor- is uw mening’. Nederlanders zijn erg vaak ligt in de buurt van de sfeer van de Partij den: als school maken wij wel zelf uit hoe overtuigd van alles wat ze weten. De bes- van de Arbeid: ‘U denkt niet alleen an- het eruit gaat zien. In de praktijk is dat te kennis over de Europese Unie kwamen ders, maar u denkt fout en we gaan het wel minder het geval. Een aantal leden we tegen in landen die juist erg kritisch u nog een keer uitleggen hoe u wel moet van de commissie ging in andere landen tegenover de Europese Unie staan, zoals denken. Dat moet je tegen het electoraat kijken en dan merk je toch wel dat er in Denemarken. Deense leerlingen weten van vandaag niet meer zeggen, maar ook Nederland een grote mate van vrijheid precies hoe het zit. Op het moment dat niet tegen collega-wetenschappers. Dat is. In andere landen is de georganiseerde we in Nederland allemaal de oproep- maakt het soms heel moeilijk om tot een greep van de overheid veel sterker. Do- kaart hadden gekregen om voor het Eu- lijn te komen. centen worden, zoals in Frankrijk, door ropees Parlement te stemmen, hadden het ministerie gewoon op een bepaalde wij in een onderzoek de geniepige vraag VERZUILING school geplaatst, zonder te vragen of ie- opgenomen: ‘Wordt het Europees Parle- In de commissie maatschappijweten- mand in een team past of dat die persoon ment direct gekozen?’. Bijna de helft van schappen was veel overleg nodig. We de visie of richting van de school onder- de Nederlanders, die de oproepkaart al waren het er wel over eens dat maat- schrijft. Dat zijn voor ons dingen die vrij thuis hadden liggen, zei ‘nee’. Dat bepaalt schappijwetenschappen niet hetzelfde ver van ons vandaan liggen en waar in de wel de beeldvorming en de sfeer in de moet zijn als maatschappijleer en dat huidige tijd niemand ooit voor pleit. samenleving. JANUARI 2016 6 TOEKOMST Niet alleen mondig en kritisch, maar ook aardig, waardig en vaardig SLAGZIN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN vakken die zij hebben gehad. Volgens mij Kennis blijft een belangrijk punt. Daar- Bij maatschappijwetenschappen ging het wordt het dan heel lang heel stil. Je kunt naast is er de attitudekant: de accep- om totaal iets anders. Het ging om een altijd zeggen dat er iets aan ontbreekt of tatie en internalisatie van zaken zoals introductie in de wetenschapsgebieden: dat de stijl niet goed is, maar gemakkelijk democratie, rechtsstaat en de scheiding wat is het geval en hoe ontwikkelen be- is het zeker niet. Ik heb er echt voor moe- van machten en of je vanuit die manier paalde zaken zich in de samenleving? In ten zwoegen om een voldoende te halen. kunt redeneren. Dan is er nog de com- de nota stond destijds dat het vak in meer- municatieve kant, of je hier ook naar voud moest worden geschreven, maar het CONCEPTEN kunt handelen. Het burgerschapsaspect vak hoefde niet multidisciplinair te zijn. Dit Voor het nieuwe programma moesten wordt in de internationale literatuur is gelukt met de keuze voor concepten die we vanuit de concept-contextbenadering enorm dik aangezet.