Download PROGRAM PAŃSTWOWEGO MONITORINGU
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Spis treści Wstęp ...................................................................................................................................................... 5 1. Definicja, cele i zadania Państwowego Monitoringu Środowiska ................................................. 6 2. Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska ........................................................................ 6 3. Badania stanu środowiska ................................................................................................................ 9 3.1. Podsystem monitoringu jakości powietrza ....................................................................................... 9 3.2. Podsystem monitoringu jakości wód .............................................................................................. 22 3.2.1. Monitoring jakości wód powierzchniowych ........................................................................ 22 3.2.2. Monitoring jakości wód podziemnych…………………………………………… ……….55 3.3. Podsystem monitoringu jakości gleby i ziemi………………………………………… …………72 3.4. Podsystem monitoringu hałasu……………………………………………………………………74 3.5. Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych……………………………………...……….88 4. Zintegrowane oceny stanu środowiska .......................................................................................... 97 5. System jakości w PMŚ; laboratoria i sieci pomiarowe ................................................................ 98 5.1. System jakości w monitoringu powietrza ....................................................................................... 98 5.2. System monitoringu w jakości wód…………………………………………………….................99 5.4. System jakości w monitoringu hałasu .......................................................................................... 101 5.5. System jakości w monitoringu pól elektromagnetycznych .......................................................... 102 6. Prezentacja informacji o środowisku………………………………………………................... 102 7. Uwarunkowania finansowe realizacji PMŚ……………………………………………………. 103 3 4 Wstęp Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) został utworzony ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 686, z późn. zm.) Główny Inspektor Ochrony Środowiska jest odpowiedzialny za opracowywanie wieloletnich programów Państwowego Monitoringu Środowiska obejmujących zadania wynikające z odrębnych ustaw, zobowiązań międzynarodowych oraz innych potrzeb wynikających ze strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z poźn. zm.). Programy PMŚ są opracowywane od 1991 roku. Programy wojewódzkie, które opracowuje Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, podlegają zatwierdzeniu przez GIOŚ. „Program Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Lubelskiego na lata 2016-2020” w sposób naturalny dostosowuje się do perspektywy czasowej polskich i europejskich dokumentów strategicznych odnoszących się do środowiska, takich jak: Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r.”, decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ogólnego unijnego programu działań w zakresie środowiska do 2020 r. „Dobra jakość życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety”. Program wpisuje się również w perspektywę finansową Programu Priorytetowego NFOŚiGW pn. „Wspieranie działalności monitoringu środowiska”, jak i w perspektywę finansową Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Obydwa te programy w perspektywie do 2020 roku będą w istotny sposób finansowały realizację nowego programu PMŚ. W Programie Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016-2020 przewidziano kontynuację większości dotychczasowych zadań i jednocześnie zaplanowano realizację nowych zadań, jakimi są: wdrażanie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/39/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. zmieniającą dyrektywy 2000/60/WE i 2008/105/WE w zakresie substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. UE L 226 z 24.08.2013, str.1), wdrożenie wspomagania systemu rocznych ocen jakości powietrza metodami modelowania matematycznego, pomiary hałasu lotniczego oraz wykorzystanie map akustycznych w ocenie hałasu. Zasadniczym elementem nowego programu PMŚ są zadania związane z zapewnieniem wysokiej jakości wyników pomiarów i ocen w odniesieniu do wszystkich zadań realizowanych w ramach PMŚ. 5 1. Definicja, cele i zadania Państwowego Monitoringu Środowiska Państwowy Monitoring Środowiska, zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą – Poś, stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Gromadzone informacje służą wspomaganiu działań na rzecz ochrony środowiska, poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o: . jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska lub innych poziomów określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów lub innych wymagań, . występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo - skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych. Ustawowe cele Państwowego Monitoringu Środowiska będą realizowane poprzez zadania ujęte w „Programie Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Lubelskiego na lata 2016-2020”, obejmujące wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących poszczególne komponenty środowiska, prowadzenie obserwacji elementów klimatycznych i hydromorfologicznych, gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji, ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria, identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości środowiska, analizy przyczynowo - skutkowe, opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich udostępnianie w formie drukowanej lub zapisu elektronicznego. Istotnym elementem PMŚ są zadania związane z zapewnieniem wysokiej jakości danych i ocen wytwarzanych w ramach systemu. Wiarygodność danych jest warunkiem wypełniania ustawowych celów PMŚ. 2. Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska Państwowy Monitoring Środowiska jest źródłem informacji o środowisku będących wynikiem pomiarów i ocen jego stanu, jak i analizą wpływu różnych czynników, w tym presji, będących głównie wynikiem działalności człowieka. W celu zapewnienia tak szerokiego spektrum informacji zadania PMŚ, podobnie jak w latach poprzednich, realizowane będą w ramach struktury opartej na modelu DPSIR (driving forces/czynniki sprawcze - pressures/presje - state/stan - impact/oddziaływanie - response/środki przeciwdziałania) stosowanej przez Komisję Europejską, Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Europejską Agencję Środowiska do sporządzania ocen zintegrowanych oraz ocen skuteczności strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych. Struktura ta pozwala na generowanie kompleksowej, opartej na badaniach, analizie i ocenie informacji o środowisku zarówno dla potrzeb społeczeństwa jak i administracji rządowej, samorządowej oraz instytucji międzynarodowych. W opisanym procesie WIOŚ będzie miał swój udział poprzez wytworzenie rzetelnej informacji o stanie poszczególnych komponentów środowiska. Strukturę WPMŚ będą tworzyły programy pomiarowo-badawcze realizowane w ramach pięciu podsystemów reprezentujących poszczególne komponenty środowiska lub specyficzne oddziaływania. System PMŚ, podobnie jako dotychczas, będzie obejmować działania związane z pozyskiwaniem, gromadzeniem, analizowaniem i upowszechnianiem informacji 6 o poziomach substancji i innych wskaźników charakteryzujących stan poszczególnych elementów przyrodniczych. W oparciu o wytworzone i zgromadzone dane o stanie środowiska wykonywane będą oceny poszczególnych komponentów, jak i zintegrowane oceny i prognozy stanu środowiska, analizy przyczynowo - skutkowe wiążące istniejący stan środowiska z czynnikami kształtującymi ten stan i mającymi swoje źródło w społeczno-gospodarczej działalności człowieka. Oceny te będą także uwzględniać ocenę skuteczności podejmowanych działań naprawczych i zapobiegawczych. Informacje o presjach na środowisko, w tym informacje o źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do środowiska, pozyskiwane będą głównie z systemów administracyjnych i statystyki publicznej. W ramach PMŚ wytwarzane będą jedynie wybrane informacje o presjach, których nie można pozyskać z innych systemów, a które są niezbędne do prawidłowej realizacji zadań obejmujących badania, oceny i prognozy stanu środowiska. Na rys. 2.1. przedstawiono strukturę PMŚ jako źródła informacji o środowisku. Zakres i sposób realizacji zadań został szczegółowo opisany w dalszej części Programu. Informacja o środowisku ZINTEGROWANE OCENY I PROGNOZY CZYNNIKI SPRAWCZE STAN (dane w zakresie działalności (dane o jakości środowiska wytwarzane w ramach społ.-gosp., warunków podsystemów reprezentujących poszczególne komponenty meteorologicznych, środowiska lub specyficzne oddziaływania) hydrologicznych, napływów PODSYSTEMY: transgranicznych itp.) 1. Monitoring jakości powietrza 2. Monitoring jakości wód 3. Monitoring jakości gleby i ziemi 4. Monitoring hałasu PRESJE (dane o presjach: 5. Monitoring pól