Europe to on Foot

Avrupa’dan Türkiye’ye Yürüyoruz

1 A practical guide to the development and management of long distance Cultural Routes. Uzun mesafe Kültür Rotaları oluturulması ve yönetimi için kapsamlı bir rehber.

CULTURE ROUTES GUIDE

KÜLTÜR ROTALARI REHBER‹

1st Edition, English/Turkish, July 2016 ISBN: 978-0-9571547-3-5 Translation by: Bilge Aknam Designed and Typeset by: Sosyal Keçi, Pürtela Hasan Efendi Mah, ‹smail Dümbüllü Sok No 1/2, Beyo¤lu, ‹stanbul Tel: 0212 293 0794 Printed in Turkey by: Sena Ofset Ambalaj Matbaacılık San. ve Tic Ltd. ti. Topkapı, ‹stanbul Tel: 0212 613 03 21 Copyright: Kültür Rotaları Derne¤i. All rights reserved

2 www.cultureroutesinturkey.com 3 Thanks...

We would like to thank the following organisations and individuals who have contributed to Culture Routes research and development and to the production of this book: Members of staff of the Civil Society Dialogue Program; Culture and Tourism Ministry managers Irfan Önal and Yakup Harmanda; Provin- cial Cultural Assets Conservation Commission Manager Melike Gül and her staff; staff of the Western Mediterranean Development Agen- cy; Esra Karata of the ÇEKUL Foundation; Prof. Dr. Nevzat Çevik and others at Akdeniz University; staff of the European Institute of Cultural Routes, especially outgoing secretary Penelope Denu; members of the World Trails Network especially Galeo Saintz and Fivos Tsaravopoulos; our partners at EAVF, especially Massimo Tedeschi and Silvia Lecci; our partners at ‹negöl, E¤irdir and Demre Municipalities and local leaders from these regions; members, management committee, and staff of the CRS.

Teekkürler...

Kültür Rotaları aratırmasına ve bu kitabın olumasına katkıda bulunan bazı kii ve kurumlara teekkür etmek isteriz: Sivil Toplum Diyalo¤u Programı personeli; TC Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı Müdürleri ‹rfan Önal ve Yakup Harmanda; Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurul Müdüresi Melike Gül ve ekibi; Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) personeli; ÇEKÜL Vakfı’ndan Esra Karata; Prof. Dr. Nevzat Çevik ve Akdeniz Üniversitesi’nin di¤er de¤erli akademisyenleri; Bata eski genel sekreteri Penelope Denu olmak üzere tüm Avrupa Kültür Rotaları Enstitüsü (EICR) çalıanları; Özellikle Galeo Saintz ve Fivos Tsaravopoulos olmak üzere tüm Dünya This book is produced with the financial support of the EU and the Republic of Yürüyü Yolları ebekesi (WTN) üyelerine; Proje ortak kurumumuz Turkey. The Culture Routes Society is responsible for the content of this document, which can in no way be interpreted as the opinion of the EU and/or the Republic of Avrupa Via Francigena Birli¤i (EAVF) ekibi ve özellikle birli¤in bakanı Turkey. Massimo Tedeschi ile ‹talyan proje koordinatörü Silvia Lecci; ‹negöl Bu kitap Avrupa Birli¤i ve Türkiye Cumhuriyeti’nin mali deste¤iyle üretilmitir. Belediyesi, E¤irdir Belediyesi ve Demre Belediyesi bakanları ile bu böl- Bu doküman içeri¤inden sadece Kültür Rotaları Derne¤i sorumludur ve hiçbir gelerdeki yerel temsilcilere; Kültür Rotaları Derne¤i çalıanları, üyeleri ekilde Avrupa Birli¤i ve Türkiye Cumhuriyeti’nin görülerini yansıttı¤ı eklinde ve Yönetim Kurulu’na sonsuz teekkürler. yorumlanamaz.

4 5 Introduction by Prof. Dr Nevzat Çevik Önsöz - Prof. Dr Nevzat Çevik It’s roads which link and connect people, societies, cultures. For millenia they have ennabled life. Yoldur: ‹nsanları, toplumları, kültürlerini birbirine ba¤lar; buluturur. Binlerce yıldır yaamın They link settlements and subsistence farms and, dangerously, give access to invaders. They are the aracısıdır. Yerleimlere ulaır, geçime ulaır ama en çok da istilaya yol verir; tehlikelidir. Kavumanın means of partings and reunions. Over thousands of years, borders of countries change but roads do da ayrılmanın da aracısı olur. Binlerce yıldır ülkelerin sınırları de¤iir yollar de¤imez. Çünkü yollar, not. Roads do not question the colour, race or nationality of their users; they are for all. Therefore the üzerinden geçenin milletini, rengini, cinsini sorgulamaz: Herkes içindir. Bu nedenledir ki Avrupa Council of Europe uses roads as a means of intercultural dialogue. Konseyi, kültürler arası diyalo¤un aracısı olarak yolları kullanmaktadır. The Culture Routes Society, chaired by Kate Clow, has been working on these historical, cultural, Baında Kate Clow’un oldu¤u Kültür Rotaları Derne¤i, kültürel, do¤al ya da tarihi de¤erler boyunca and natural assets, turning these symbolic itineraries of civilisations into Cultural Routes. It’s excit- uzanan yollarla ilgili uzun zamandır çalımakta, uygarlı¤ın simge güzergâhlarını kültür rotası olarak belirlemektedir. Bu çalımanın Anadolu gibi zaten kendisi iki dünya / do¤u-batı arasında bir yol olan ing that this work is taking place in a land like Anatolia, which itself is a connection between two topraklarda gerçeklemesi heyecan vericidir. Her dönemde ve her bölgede muhteem temalar ya different worlds - east and west. In each period and every district, thematic routes or clusters of da temalar birli¤i içinden yollar geçmektedir. Hitit, Frig, Likya gibi uygarlık yolları; Ararat, Kaçkar, routes intertwine. Routes of civilisations such as Hittite, , Lycia; natural routes such as Ararat, Küre ve Sarıkamı gibi do¤a yolları; St. Paul, Hz. ‹brahim ve Evliya Çelebi gibi inançlarla, insan- Kaçkar, Küre, Sarıkami; routes associated with people and their religions, such as St Paul, Abraham, larla anlamlanmı yollar kendi içlerinde özel güzergâhlarsa da aslında birkaçı bir arada sarmalanıp Evliya Çelebi; all these weave together, knotting into a rich web enveloping time and space. They zenginleerek zaman ve mekanı ortadan kaldıran bulumaları da sa¤layan geni bir a¤a dönümektedir. gain further meaning from local gastonomic and folklore traditions and the flora and fauna of their Bundan öte gastronomi, geleneksel ve folklorik de¤erler, flora, fauna gibi dokuların iç içe geçmesiyle environment. Ultimately, a road is not a smooth passage to be speedily travelled but a way taking de ayrıca anlamlanmaktadır. Nihayetinde yol sadece üzerinden gidilen bir düzlem de¤ildir. Üzerinden the traveller to new locations and happenings. Each step introduces different colours, tastes, smells, gitmi olmak için yapılmaz: Bir eylere bir yerlere götürür. Her adımda ayrı bir renkle, bir tatla, and pictures. Progressing along, with each step, time and place changes and so the traveller changes. kokuyla, farklı bir resimle buluturur. Aynı yolda ilerledikçe adım baı zaman ve mekân de¤iir, insan This Cultural Route, which will be developed from Rome, via Italy, Albania and Greece, to Antalya de¤iir. (Demre) has great significance, enabling cross-border cultural and personal reunions. This cross- ‹talya, Arnavutluk, Yunanistan üzerinden Roma ve Antalya (Demre) arasında kurulacak olan bu border organic link between Turkey and Europe, which could never be united politically, symbolises kültür rotası çok anlamlıdır. Sınır tanımayan yollar, ülkelerarası sınırsız kültürel ve insani bulumayı common roots buried deep in history. This route will destroy current international borders which sa¤layacaktır. Asında siyasi olarak bir türlü birleemeyen Türkiye ve Avrupa arasında, kökleri derin ta- separate us and the lands which, in Hellenistic, Roman and Ottoman periods, were once unified will rihlere dayanan organik bir ba¤ın da sınırlar ötesi sembolü olacaktır. Helenistik ve Roma Dönemlerinde again merge. ve Osmanlı Dönemi’nde zaten aynı ülke sayılan topraklar, imdiki zamanın ayrıtıran sınırlarını yok ederek anlamlı bir ekilde tekrar buluturacaktır. Hence, this project is not just a Cultural Route itinerary or a new destination for sustainable tour- Dolayısıyla bu, sadece bir kültür yolu güzergahı çalıması ya da sürdürülebilir turizme dönük ism, it is a symbolic and meaningful contribution to the reunification of Turkey, which is already bir yeni destinasyon u¤raısı de¤ildir. Aslında Avrupa’nın zaten bir parçası olan Türkiye’nin kadim part of Europe, with its historical neighbours. It also gives the message that world heritage based on kültürel paydalarıyla tekrar bulumasına sembolik ve anlamlı bir katkıdır. Ve de tarih, kültür ve history, culture and nature is a common good of the people of the earth and should be preserved and do¤adan kaynaklanan yeryüzü zenginliklerinin yine yeryüzü halklarının ortak bir varlı¤ı oldu¤unun used in common for education, peace and recreation. ve beraberce korunup kullanılması gerekti¤inin de mesajlarını vermektedir: Ö¤reticidir, barıçıdır, The work of the Culture Routes Society, which began with the Lycian Way, has been developed e¤lencelidir. and supported by the Turkish Culture and Tourism Ministry. But the cucial point of this project is that Kültür Rotaları Derne¤i’nin Likya Yolu’yla balayan kültür rotaları çalıması Kültür ve Turizm the CRS has struggled to preserve and improve these values and used this project to create a coalition Bakanlı¤ı deste¤inde gelitirilmi ve gelitirilmektedir. Ancak bu projedeki asıl önemli nokta, derne¤in, empowering civil society, local administrations and NGO’s. belediyeler, Antalya Tanıtım Vakfı gibi sivil toplum, yerel örgüt ve kurumları bir araya getirerek güç This is not only a route project; it’s the act of creating a network where the people of the earth birli¤ini ço¤altması ve bu takım de¤erlere sahip çıkması ve iyiletirmek için çırpınmasındadır. meet and understand each other. It’s a joyful installation for inter-cultural dialogue. It initiates evalu- Bu sadece bir yol çalıması de¤ildir. Yeryüzü insanlarının buluma anlama a¤ı kurma eylemidir. ation and preservation of history, culture and nature. It’s also an advantageous reason to adopt and Kültürlerarası diyalog için enlikli bir kurgudur. Tarihi, do¤ayı ve kültürü ö¤renme ve korumaya bir apply cultural landscape sites, and a strong shield against hydro electric and mining works located in yol açmadır. Kültürel peyzaj alanlarının benimsenmesi için de avantajlı bir bahanedir. Ve de yanlı unsuitable places. yerde kurulan HES ve maden ocaklarına karı da güçlü bir kalkandır. Our wish is that Turkey’s Culture Routes are approved by UNESCO, are based on sound legal Dile¤imiz, Türkiye kültür rotalarının UNESCO tarafından onaylanması, yasal ve hukuki zemine tam principles, are improved to the conservation and management standards of similar European routes, oturtulmaları, Avrupa’daki benzeri rotaların iletme ve koruma-kullanma düzeyine yükseltilmeleri, onlarla kurumsal ba¤larının hızla gelitirilmesi ve dernekle bakanlı¤ın daha yo¤un düzeyde birlikte are linked with them in an institutional network and that the Society and Ministry cooperate in a çalımalarıdır. more intense fashion. imdiye dek yapılanlar ve bu çalıma tüm bunların habercisidir. Bata Kate olmak üzere tüm emek This project and other work to date illustrate progress so far. I am grateful on behalf of our country verenlere ülkemiz adına ükran duyuyor, yeni emek vereceklerin de hizmet kervanına katılmasını to all those involved, particularly Kate, and expect more contributors will board this bandwagon. bekliyoruz.

6 7 Preface Önsöz This book was prepared under the scope of a Civil Society Dialogue project, ‘Europe to Bu kitap, bir Sivil Toplum Diyalo¤u programı projesi olan ve Avrupa Birli¤i ile Türkiye Turkey on Foot’, funded by the EU and the Turkish Government. The aim of the project Cumhuriyeti tarafından desteklenen ‘Avrupa’dan Türkiye’ye Yürüyoruz’ projesinin bütünü is to increase cooperation between civil society organisations and municipalities in Turkey kapsamında hazırlanmıtır. Projenin amaçları arasında Türkiye ve ‹talya’daki STK’lar ve belediyeler arasındaki ibirli¤inin artırılması da vardır. Özellikle proje sahibi kurum Türkiye and in Italy. Specifically, coordination will be established between the Turkish Culture Kültür Rotaları Derne¤i (KRD), Türkiye’deki rotalar üzerinde yer alan üç adet proje itirakçisi Routes Society, three municipalities along the Turkish routes, the Turkish national gov- belediye (‹negöl belediyesi, E¤irdir belediyesi ve Demre Belediyesi) ile Türkiye hükümeti ernment and their opposite numbers in Italy (led by the European Association of the Via ve bunların ‹talya’daki mukabilleri ile proje ortak kurumu Avrupa Via Francigena Birli¤i Francigena). The eventual aim is to create a cross-border cultural route between Rome and (EAVF) arasındaki ibirliklerinin gelitirilmesi projenin belli balı hedeflerindendir. Projenin Demre, (Antalya), crossing Italy, Albania, Greece and Turkey and following the course of nihai amacı ise Roma ve Demre arasında, ‹talya, Arnavutluk, Yunanistan ve Türkiye’den ancient roads where possible. geçecek ve antik yol ebekelerini izleyecek sınır ötesi bir kültür rotasının oluturulmasıdır. In order to introduce our partners to European methodology, the project coordinator Paydaların Avrupa metodolojisi ile tanıması adına, ilk olarak proje koordinatörü, first made a visit to Italy to gain the experience necessary for the preparation of this guide. ‹talya’ya bir ziyaret gerçekletirmi ve bu kitabın hazırlı¤ı için gereken tecrübeyi elde Subsequently, the CRS took four representatives of our Turkish partner municipalities etmitir. Ardından, dört adet belediye temsilcisi ve iki adet konaklama sahibi ile ‹talya’daki and two representatives of local accommodation owners on a very successful visit to the Via Francigena rotasına son derece verimli bir ziyaret daha gerçekletirilmi ve temsilciler, bu ziyaret esnasında, ‹talya’daki ilgili kii ve kurumlarla bir araya gelerek, bu köklü Avrupa Via Francigena in Italy where they met and questioned their opposite numbers along this kültür rotasını tecrübe etmilerdir. Söz konusu temsilciler, u an kendi bölgeleri için mature European Cultural Route. These representatives are now working to develop local yerel planlar gelitirmekte ve bu planlar, yapılacak bir Ara De¤erlendirme Toplantısı’nda plans for their areas, which they will present at an interim evaluation meeting. At least one sunulacaktır. Planlardan en az biri, daha yo¤un bir biçimde uygulanmak üzere seçilecek ve plan will be chosen for more intense implementation work, thus providing an example to rota üzerindeki di¤er komu belediyelere örnek oluturacaktır. neighbouring municipalities along the route. Bir sonraki adım, belli balı pazarlama ilkelerinin belirlenmesi ve bunların, oluacak yeni The next step is to prepare marketing guidelines and to implement these by producing güzergah üzerindeki bir yerde kullanılacak rehber kitapta ve internet sitesinde uygulanması a guide book to one key section of the overall route and a website. In autumn, a group of olacaktır. 2016 sonbaharında, ‹talya’daki kültürel miras yönetimi ö¤rencilerinden oluan Italian cultural heritage students are invited to walk our routes and compare them with bir grup, Türkiye’ye gelecek ve buradaki rotaları yürüyerek, ‹talya’daki örnekleriyle those in Italy. Their observations, film, photos and other material will be presented both on kıyaslayacaklardır. Ö¤rencilerin gözlemlerinden oluan film, foto¤raf ve di¤er görsel materyal, hem bir internet sitesinde hem de farklı yerlerde gerçekleecek sergilerde sunulacaktır. the website and as an exhibition. Finally, the important issues of conservation management Son olarak, Türkiye’deki kültür rotalarına ilikin yasal düzenlemeler ve gelecekte rotaların and legal protection of Turkish Cultural Routes are already being addressed. korunmasına yönelik mevzuatla alakalı fikirler üzerinde de çalıılmaktadır. The project as a whole develops the foundation for a massive undertaking – the creation Bir bütün olarak bu proje, binlerce kilometrelik bir sınır ötesi kültür rotasının oluturulması of a cross-border Cultural Route many thousand kilometres long, linking Europe to Turkey, ve sınırları olmayan, yüzyıllara dayalı bir etkileimin yeniden canlandırılması ile, Avrupa’yı recreating the borderless interconnection of previous centuries. This can only be achieved Türkiye ile birletirme gibi son derece büyük bir giriimin temelini oluturmaktadır. Bu, with the cooperation of many NGOs and municipalities over a number of years. This guide çok sayıda STK ve yerel yönetimin, yıllar sürecek bir ibirli¤i ile mümkün olacaktır. Bu is intended as a practical inspiration to current and future participants in this project. kitap da, bu projenin mevcut ve gelecekteki katılımcılarına ilevsel bir ilham verebilmeyi ummaktadır…

Kate Clow Kate Clow

Culture Routes Society Kültür Rotaları Derne¤i

Chair, Management Committee Yönetim Komitesi Bakanı

8 9 Contents ‹çindekiler 1. Introduction to Cultural Routes...... 13 1. Kültür Rotalarına Giri...... 13 Culture Routes Society (CRS) Kültür Rotaları Derne¤i (KRD) 2. What is a Cultural Route?...... 21 2. Kültür Rotası Nedir?...... 21 In Turkey, In Europe, Worldwide Türkiye’de, Avrupa’da, Dünya çapında 3. Cultural Route Organisations...... 27 3. Kültür Rotaları Kurumları...... 27 In Turkey - the CRS (Culture Routes Society), Türkiye’de - KRD (Kültür Rotaları Derne¤i) In Europe - Council of Europe, EPA, EICR, ERA, Avrupa’da - Avrupa Konseyi, EPA, EICR, ERA Worldwide - UNESCO, the UNWTO and the WTN Dünya çapında - UNESCO, UNWTO ve WTN 4. Management of Cultural Routes...... 41 4. Kültür Rotalarının Yönetimi...... 41 In Turkey, Worldwide, Pilgrims and Passports Türkiye’de Dünya çapında 5. Considerations for managers...... 53 Hac rotaları ve pasaport sistemi Rights of users to access Cultural Routes Conservation of the area around Cultural Routes 5. Di¤er Rota Yönetim Etkenleri...... 53 Activities along Cultural Routes Kullanıcıların rotalara ulaım hakları Funding Cultural Routes Rotaların çevresindeki ve üzerindeki alanların korunması Rotalar üzerindeki aktiviteler 6. Making a Cultural Route in Turkey...... 61 Rotaların finansmanı Making a local or regional Route, Volunteer Support Making an International Cultural Route, 6. Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak...... 61 Linking Turkish Cultural Routes to the World Yerel bir rota yapmak KRD tarafından tanınmak 7. Sustainable support for Cultural Routes...... 75 Uluslararası bir Kültür Rotası’nın parçası olmak Sustainable Development, Sustainability of Cultural Routes Practical entrepreneurship, Route maintenance 7. Rotalar ‹çin Sürdürülebilir Destek...... 75 Genel sürdürülebilirlik 8. Marketing and promotion of Cultural Routes...... 83 Pratik giriimcilik Marketing materials, Visibility and social media, Rota bakımı Impact of Cultural Routes, International promotion of Cultural Routes 8. Rotaların Pazarlama ve Tanıtımı...... 83 Pazarlama malzemeleri 9. Future of Cultural Routes...... 93 Görünürlük ve sosyal medya Planning the future Rotaların uluslararası tanıtımı Appendices: 9. Rotaların Gelece¤i...... 93 1. Culture Routes Society Constitution - 2012------103 Gelecek planlaması 2. Lycian Way conservation report - 2016------104 3. Council of Europe and UNESCO joint press release – 2016------106 Ekler 4. UNESCO expert report - Routes As Part Of Cultural Heritage ------107 1. Kültür Rotaları Derne¤i Tüzü¤ü - 2012------96 5. EPA press release - 2010------108 2. Likya Yolu koruma raporu - 2016------97 6. Agreement between two international route organisations - 2008---- 109 3. Avrupa Konseyi ve UNESCO’nun ortak basın bülteni - 2016------102 7. References and useful websites / links ------110 7. Kaynaklar ve faydalı ba¤lantılar------110 8. Photographs------111 8. Foto¤raflar------111 9. Abbreviations------112 9. Kısaltmalar------112

10 11 11

Introduction to Cultural Routes Kültür Rotalarına Giri

Since the last decade of the 20th Sürdürülebilir turizm kavramı, 20. century, the concept of sustainable tourism yüzyılın son on yılından itibaren, has gradually emerged as an alterna- daha sorumluluk sahibi, alternatif bir tive, more responsible kind of tourism. turizm biçimi olarak ortaya çıkmıtır. Compared with seasonal mass tourism in Sürdürülebilir turizm, özellikle mevsimsel particular, sustainable tourism is ideally kitle turizmiyle karılatırıldı¤ında, ideal more sensitive towards cultural and olarak ev sahibi ülkenin kültürel ve çevresel environmental aspects of the host country. de¤erlerine karı daha duyarlıdır. Zengin A rich historical, cultural and natural bir kültürel, do¤al ve tarihi miras, sürdürü- heritage is the most common attraction lebilir turizm endüstrisinin ortak noktasıdır. for the sustainable tourism industry. Sürdürülebilir turizm, turizm temelinin Sustainable tourism evolved from mass geniletilmesi ve alternatif yaklaımlar tourism: by broadening the tourism base gelitirilmesiyle birlikte kitle turizminden farklı olarak ortaya çıkmıtır. Belirli and adding alternative approaches, tourism destinasyonlara kültürel, do¤al ve tarihi attractiveness could be retained by adding özellikler eklendi¤inde, turizm çekicili¤i ve historical, cultural and natural appeal to çeitlili¤i sa¤lanabilmektedir. specific destinations. Sürdürülebilir turizm endüstrisinin The aim of the sustainable tourism amacı, genellikle kültürel, do¤al ya da tarihi industry is usually to combine interest varlıklara olan ilgiyi, çevre üzerinde daha in local historical, cultural and natural az etkisi olan ve daha kapsayıcı bir kültürel assets with thematic tourism activities de¤i tokuu tevik eden tematik turizm that have low impact on the environment aktiviteleriyle birletirmektir. Dolayısıyla and encourage cultural exchange in an tematik kültür rotaları, sürdürülebilir inclusive sense. Hence, thematic Cultural turizmin amaçlarının pek ço¤una en iyi Routes have been identified as an ideal ekilde ulaabilmesi için gelitirilen uygun means of achieving most of the goals of araçlar olarak tanımlanmaktadır. sustainable tourism. Türkiye’de, daha sorumluluk sahibi bir In Turkey, the need for more responsible turizme olan ihtiyaç son yıllarda daha da tourism has increased, especially in recent artmıtır. Ancak ne var ki, birçok Türk

13 decades. Unfortunately, many Turks vatandaı ve kurumu, sahip oldukları esiz Culture Routes Society (CRS) Kültür Rotaları Derne¤i (KRD) and Turkish intitutions are not aware of somut kültür mirasının de¤erinin farkında Turkey’s Culture Routes Society was Kültür Rotaları Derne¤i, the irreplaceable value of their tangible de¤ildir. Sahip oldukları tüm kültürel ve established in July 2012 in order to sustain Türkiye’deki mevcut kültür rotalarının

Introductıon heritage. Thus, many tourism destinations do¤al varlıkla, birçok turizm varı noktası, Turkey’s exciting Cultural Routes, to sürdürülebilirli¤ini sa¤lamak, yeni with all the heritage they have been able kısa vade planlamalar ve yatırımların yanı promote the establishment of new routes oluturulacak rotaların tanıtımını yapmak to preserve until the present, have been sıra, yeni yol çalımaları, madencilik ve

Giri and to set best practice standards for their ve bunların gelitirilmesi için iyi uygulama blighted by short term planning and invest- ta ocakları, HES ve barajlar, vb. sebebiyle development. The Society sees Cultural standartları belirlemek adına Temmuz ment, as well as by the construction of sekteye u¤ramı ve zarar görmütür. Routes as a means of deepening cultural 2012’de kurulmu bir Sivil Toplum Introductıon Giri roads, mining, quarries, dams, etc - some- Üstelik bu çalımalar ‘kalkınma’ adına understanding. It aims to bring benefits Kuruluu’dur. Dernek, rotaları, kültürel times in the name of ‘development’. yapılmıtır. to the areas through which the routes anlayıı derinletirmeye yarayacak bir Sustainable tourism can be the ideal Sürdürülebilir turizm, küçük ölçekli pass, by involving local people in their araç olarak görür ve hem yerel halkı alternative to seasonal mass tour- yerel ekonomilerin gelimesine katkı creation and by offering them opportuni- tüm sürece dahil ederek hem de onlara, ism, because it helps small scale local sa¤larken, aynı zamanda sosyal kalkınma ties to host route-users in their homes and rota kullanıcılarını evlerinde ya da economies to grow, and can prepare the ve kültürel mirasın korunması için gereken pensions. A major concern is conservation pansiyonlarında a¤ırlama imkanı sunan foundation for social development and the platformu da oluturabilece¤inden, bu ülke of the Cultural Routes and their environ- fırsatlar yaratarak, bu rotaların geçti¤i protection of cultural heritage and ancient için en ideal alternatiflerden biri olmutur. ment: in Turkey, change is often fast bölgelere fayda getirmeyi amaçlamaktadır. road networks. Since its establishment 2012 yılında kuruluundan bu yana and unplanned, and the Society works Önemli bir di¤er konu da kültür rotalarının in 2012, the Culture Routes Society has Kültür Rotaları Derne¤i, tüm paydaları, with the relevant authorities to minimise ve bulundukları yerin çevresinin encouraged all stakeholders to take more bu yönde eyleme geçmeye ve daha aktif disruption to trails where development korunmasıdır. Türkiye’de de¤iim, oldukça active roles and actions in this regard and görev almaya tevik etmektedir ve koruma is scheduled. Members of the society hızlı ve plansız yapılmaktadır ve dernek, has developed good relations with the ilgili resmi kurumlarla sa¤lam ba¤lantılar include people who make long-distance ilgili kurumlarla birlikte çalıarak, rotaların conservation authorities. kurmutur. routes, tour operators and travel agencies, bozulmasını en aza indirgemek için guides, accommodation and other service u¤ramaktadır. Dernek üyeleri arasında providers, archaeologists, historians and uzun mesafe rota yapıcılar, seyahat botanists. acenteleri ve tur operatörleri, rehberler, CRS is now leading the ‘Europe to konaklama vb. hizmet sa¤layıcıları, Turkey on Foot’ project within the Civil arkeolog ve tarihçiler ile bitki bilimciler yer Society Dialogue Program in partnership almaktadır. with the European Association of Via An itibariyle KRD, Avrupa Via Francigena and in association with ‹negöl, Francigena Birli¤i ortaklı¤ında ve Egirdir and Demre Municipalities, in order ‹negöl, E¤irdir ve Demre Belediyeleri to initiate the first steps in making a cross itirakçili¤inde, Sivil Toplum Diyalo¤u border cultural route between Europe and programı kapsamındaki ‘Avrupa’dan Turkey. The project, which is just the first Türkiye’ye Yürüyoruz projesini yürütmek- stage of a long term collaboration between tedir ve bu proje ile Avrupa ve Türkiye European and Turkish NGO’s and local arasında oluturulacak bir sınır ötesi kültür administrations, will finish in mid February rotasının temelleri atılmıtır. Avrupa ve 2017. Türkiye’deki STK’lar ve yerel yönetimler www.cultureroutesinturkey.com arasındaki uzun dönem ibirli¤inin ilk adımı olan bu proje, ubat 2017’de tamamlanacaktır. www.kulturrotalaridernegi.org

14 15 Culture Routes in Turkey Türkiye’deki Kültür Rotaları Introductıon Giri Introductıon Giri

16 17 Via Francigena Via Egnatia Phrygian Way Massimo Tedeschi, EAVF Marietta van Attekum Hüseyin Sarı, FRIGKUM Introductıon Canterbury, England - Rome, Italy Dürres (Albania) - Afyon, Kütahya, Eskiehir viefrancigene.org frigyolu.com

Giri viaegnatiafoundation.eu Introductıon Giri

The Sultans Trail Lycian Way St Paul Trail Gastronomy Routes Sedat Çakır Kate Clow Kate Clow Ersin Demirel Vienna - ‹stanbul Fethiye - Antalya Perge - Yalvaç (Isparta) Çorum Province sultanstrail.com trekkinginturkey.com trekkinginturkey.com ersindemirel.blogspot.com

Ararat Walking Routes Evliya Çelebi Way Kaçkar Trails Küre Da¤ları Ersin Demirel, SERKA Caroline Finkel Kate Clow Ersin Demirel A¤rı and Van provinces - Simav (Uak) Kaçkar National Park Küre Mountains National ersindemirel.blogspot.com trekkinginturkey.com Park ersindemirel.blogspot.com

Independence Trail Carian Trail Sarıkami Route Abraham Path Ersin Demirel Yunus Demirel, Altay Öz- Ersin Demirel, SERKA Yuvacalı - Harran (Urfa) Ankara - ‹nebolu can, Dean Livesey A¤rı province www.abrahampath.org (Kastamonu) Mu¤la ersindemirel.blogspot.com ersindemirel. GEKA blogspot.com cariantrail.com

Efes Mimas Yolu Between Two Seas Hittite Routes Yenice Forest Routes Ertu¤rul Tugay Serkan Taycan Ersin Demirel Ersin Demirel Ephesus - Karaburun Black Sea - Marmara Sea Çorum Province Karabük Province (‹zmir) facebook.com/ ersindemirel. ersindemirel.blogspot.com yarimadaizmir.com ikidenizarasi blogspot.com

18 19 2

What is a Cultural Route? Kültür Rotası Nedir?

In Turkey Türkiye’de: Turkey’s first Culture Route was opened Türkiye’nin ilk Kültür Rotası 1999’da in 1999, but only since 2012 have they açılmı, ancak resmi olarak bir STK been represented formally by an NGO, tarafından rotaların temsil edilmesi, the CRS. Its mission is to protect the 17 2012’de kurulan KRD ile mümkün trekking, hiking, biking and horse-riding olmutur. Derne¤in amacı, 1999’dan bu itineraries developed since 1999; promote yana gelien yürüyü, bisiklet ve at binme the establishment of new routes, and rotalarını korumak, yeni rotaların açılmasını to set best-practice standards for their desteklemek ve rotaların geliimi için en development. The CRS constitution defines iyi uygulama standartlarını belirlemektir. a Cultural Route as ‘a single route or KRD’nin tüzü¤ü bir kültür rotasını ‘tarihi, combination of routes following a histori- kültürel ya da do¤al bir temayı takip eden cal, cultural or natural theme’. bir ya da birkaç rotanın birleimi’ olarak tanımlar. In Europe: Avrupa’da: The European Institute of Cultural Routes (EICR), part of the Council of Avrupa Konseyi’nin bir parçası olan Europe, describes Cultural Routes as Avrupa Kültür Rotaları Enstitüsü (EICR), ‘cross-border cultural connection paths, kültür rotalarını ‘kültürlerarası diyalog which act as channels for intercultural kanalı görevi gören ve daha iyi bir Avrupa dialogue and promote a better knowledge tarihi bilgisi ve anlayıına katkıda bulunan and understanding of European history’. sınır ötesi kültürel ba¤lantı yolları’ olarak The Institute requires a Cultural Route to tanımlıyor. Enstitü, bir kültür rotasının connect at least three member states of the Avrupa Konseyi’nin en az üç devletini Council of Europe and its theme to repre- kapsamasını, temasının Avrupa kültürünü sent European culture and have a historical temsil etmesini ve tarihi bir boyutu olmasını dimension. According to this definition, a gerektiriyor. Buna göre, bir kültür rotası: cultural route might be: • Halihazırda kullanımda olan gerçek bir • an actual route or road, which is rota ya da yol;

20 21 What is a Culture Route? already used; • Tarihi ya da do¤al tesisler ve yerler educational exchanges among young • a network of places and historical or ebekesi; Europeans; contemporary cultural and Kültür Rotası nedir? natural facilities; • Ortak bir temaya göre ba¤lanmı artistic practices; cultural tourism and • a defined geographical area united by a tanımlı bir co¤rafi alan; sustainable development); kültür turizmi ve sürdürülebilir geliim); common theme; • Do¤al, sanatsal ya da sosyal bir konuyla • be managed by one or more inde- • Bir ya da birden fazla ba¤ımsız, örgütlü • a route characterized and connected tanımlanmı ve ba¤lanmı bir rota olabilir. pendent, organised networks (in the ebekeler tarafından yönetilmelidir (bir by an historical, artistic or social issue. Avrupa Konseyi’nin Geniletilmi Kısmi form of an association or a federation of dernek ya da dernekler federasyonu The Extended Partial Agreement (see Antlaması kültür rotasını u ekilde associations). eklinde). page 31) of the Council of Europe defines tanımlamaktadır: Bir kültür rotası, uluslar

Worldwide: What is a Culture Route? Dünya çapında: Kültür Rotası nedir? a cultural route like this: A cultural route is ötesi anlamı ve ortak Avrupa de¤erleri an itinerary or a series of itineraries, based adına bir önemi olan, kültürel bir kavrama Cultural routes are defined and rep- Kültür rotaları, Dünya çapında on a cultural concept with transnational dayalı bir ya da bir dizi güzergahtır; en az resented by several organisations and farklı birkaç örgüt ve a¤ tarafından importance and significance for common 3 ülkeyi kapsamalıdır ve bu ülkelerin sivil networks with worldwide scope. tanımlanmakta ve temsil edilmektedir. European values; it should span at least kurumları tarafından gelitirilmi olmalıdır. One of the most prestigious of these is Bunlardan en prestijli olanı UNESCO’nun three countries and be developed by civil Bir rota: the UNESCO’s World Heritage Committee Dünya Mirası Komitesi’dir (WHC). WHC, organisations within those countries. A • Avrupa de¤erlerini temsil eden bir (WHC), which divides routes into rotaları, dini rotalar (hac yolları), ticari route should: temaya dayanmalı ve birkaç Avrupa numerous categories such as religious faaliyetler (ipek, tuz, baharat, vb.), askeri • focus on a theme representative of ülkesinin ortak noktası olmalıdır; routes (pilgrimages); trade activities (silk, eylemler (Napoleon’un rotası, Hannibal’ın European values and common to several • Tarihi bir rotayı takip etmeli ya da (kül- salt, spices, etc.); military campaigns Alpler’i Geçii, Haçlı Seferleri, vb.), spor European countries; tür turizmi durumunda) yeni yaratılmı (Hannibal’s Alpine Crossing, Crusades, etkinlikleri (Rom Yarıı, Paris - Pekin • follow either a historical route or (in bir rota olmalıdır; Napoleon’s route, etc.), sports events (the rallileri, vb.), tarihte yalnızca bir kez olmu the case of cultural tourism) a newly • Öncelikli bölgelerde uzun soluklu çok Rum Race, Paris-Pekin rally, etc.); specific ancak iz bırakmı özel anlar ya da olaylar created route; yönlü ibirli¤i projelerine yol açmalıdır moments or events in history that took (Odyssey, Rus seferi, vb.) ve yüzyıllar, • give rise to long-term multilateral (bilimsel aratırma; koruma ve iyiletirme place just once but left their mark (the binyıllar boyunca defalarca tekrar etmi, co-operation projects in priority areas altındaki kültür mirası; Avrupalı gençler Odyssey, the Russian Campaign, etc.), düzenli rotalar olmak üzere çeitli katego- (scientific research; heritage conserva- arasında kültürel ve e¤itimsel de¤i toku; and those that are regular routes repeated rilere ayırır. tion and enhancement; cultural and ça¤da kültürel ve sanatsal pratikler; time and time again over centuries and EICR’nin sınırlar ötesi ve ortak bir millennia. Avrupa kimli¤i yansıtma gereklili¤ini Unlike the EICR route recognition içeren rota tanımlama sisteminin aksine, system, which expects routes to be UNESCO’nun rota sınıflandırması daha cross-border and reflect a mutual European kısıtlamasız olup, ulusal ve hatta daha identity, UNESCO’s route classification is sınırlı bir etkisi olan yerel rotaları da dahil less limiting in that it includes those that eder. UNESCO, rotaları, hiçbir zaman are national and even local with a rela- geni çaplı bir miras ina etmemi ancak tively more limited impact. It particularly fiziksel hareketlerine ba¤lı olarak soyut bir regards routes as important cultural heri- miras bırakan göçmen ya da göçebelere ait tage for migrant or nomadic people who önemli birer kültürel miras olarak ele alır. may never have created an extensive built WHC, bir rotanın Dünya çapında özel heritage, but have an intangible heritage bir kültür mirası de¤erine sahip olması için linked to their physical movements. aa¤ıdaki özelliklere dayanması gerekti¤ini UNESCO proposes considering a route önermektedir: as having exceptional universal cultural • Mekansal özellikler: Rotanın uzunlu¤u heritage value on the basis of its: ve çeitlili¤inin, de¤i toku ilgisini ve • spatial characteristics: The length and korudu¤u ba¤lantılardaki iç içe geçmili¤i

22 23 What is a Culture Route? 3rd World Trails Conference, which was örgütlenmeyi tevik etmektedir. 2014 held in South Korea in 2014, the WTN Kültür Rotası nedir? yılında Güney Kore’de gerçekletirilen 3. put great emphasis on the health impacts Dünya Yürüyü Yolları Konferansı’nda, of trails as well as their environmental rotaların çevresel ve kültürel özelliklerinin diversity (variety) of a route, reflecting yansıtması; and cultural properties. At the conference, yanı sıra sa¤lık üzerine olan etkisine büyük the interest of the exchange and the • Zamansal özellikler: Rota ne zamandan professional experts who were members vurgu yapılmıtır. Konferansta pek çok complexity of the links that it maintains beri var, kullanım sıklı¤ı nedir, çok yıllık and associates of numerous trail organisa- ülkeden sayısız rota organizasyonu üyesi ve (or maintained). mı yoksa senelik veya mevsimlik midir? tions from different continents, stressed the orta¤ı, profesyonel uzmanlar, ‘sa¤lıklı’ bi- • temporal characteristics: How long Rota, karakterini insanlık üzerinde iz importance of hiking for ‘healthy’ individu- reyler ve toplumlar için do¤a yürüyüünün

a route has been in existence and the What is a Culture Route? bırakmaya yetecek bir süre içinde art als and societies. önemini vurgulamılardır. Kültür Rotası nedir? frequency of use, which could be multian- zamanlı olarak kazanmı olmalıdır; nual, annual, seasonal. It must have • Kültürel özellikler: Rotanın kültürler Kültür rotaları kavramı ya da kültürel established its identity through diachronic arası bakı açıları (ya da etkiler) taıyor These varying definitions of and ve/veya do¤al ba¤lamda tasarlanmı practice over sufficient time to leave its olması, örne¤in uzak etnik ve kültürel imprint on mankind. approaches to the concept of Cultural rotalara dair bu farklı tanım ve grupları bir araya getirmesi, de¤iim • cultural characteristics: The fact that Routes or trails, each one designed yaklaımlar, farklı bakı açılarına yoluyla ortak geliimlerini sa¤laması ve the route includes cross-cultural aspects within a specific cultural and/or göre farklı yorumlanabilmekte- farklı halkları bir araya getirme kapasitesi; (or effects), e.g. it links remote ethnic and natural context, represent differ- dir. Türkiye’de Avrupa yaklaımına • Rol ya da amaç: Rotanın ruhani cultural groups and fosters their mutual ent points of view. In Turkey, as in benzer olarak, kırsal/do¤al progress through exchange. Its capacity to de¤erlerin (dini ya da felsefi) ya da Europe, the cultural-human connec- ba¤lamda kültürel-insani ilikiler bring together different peoples. toplulukların hayatta kalması adına temel tion in a rural/natural context is vurgulanmaktadır. Ancak, Avrupa • role or purpose: The fact that it has ihtiyaçların de¤i tokuu için kullanılmı stressed. However, unlike in Turkey anlayıı, an itibariyle Türkiye’nin been used to exchange spiritual goods olması veya geliimlerine katkıda so far, the European understanding aksine, kentsel ba¤lamı da dahil (religious or philosophical) or basic neces- bulunmu olması (gıda, mineral, üretilmi of Cultural Routes also includes the eder. UNESCO, rotaları yalnızca kül- sities for the survival of communities or mal vb. ticareti). urban context. UNESCO views routes türel mirasa ba¤lı olarak görürken, has contributed to their development UNESCO adına geçici Dünya Miras as exclusively connected to cultural WTN ‘kültür rotası’ yerine ‘yürüyü (trade in foodstuffs, minerals, manufac- Alanlarını inceleyen aracı kurum olan heritage, while the WTN, by using yolu’ terimini kullanarak çevresel tured goods, etc.). Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi the term ‘trail’ instead of ‘cultural sürdürülebilirlik konusuna daha çok route’, lays a heavier emphasis on The International Council on (ICOMOS), 2008’de Kültür Rotaları vurgu yapmaktadır. Aslında WTN environmentally sustainable aspects. Monuments and Sites (ICOMOS), which is Sözlemesi’ni imzalamıtır. O zamandan do¤a ve kültür arasında bir denge kur- It tries to balance nature with cul- the agency which inspects UNESCO World bu yana güncellenen sözleme, Kültür maya çalımaktadır; bir yol, herhangi ture; a trail could be a Cultural Route Heritage Sites on their behalf, in 2008, Rotaları’nın tanıtılması ve gelitirilmesine bir kültür unsuru taımadan bakir or a newly-created route that passes ratified the Cultural Routes Charter. The dair bir çerçeve niteli¤indedir. do¤adan geçen yeni oluturulmu bir through virgin nature, with no cul- Charter, which has since been updated, is Kültür Rotaları, kültürel miras rota, veya normal bir Kültür Rotası tural elements involved. a framework for recognising and develop- olabilir. ing Cultural Routes. In addition to a cultural heritage value, Cultural Routes can include several other de¤erinin yanı sıra, baka birkaç bakı açısı aspects and values as well. The World ve de¤ere de sahip olabilir. Dünya Yürüyü Trails Network (WTN) is an entity that Yolları ebekesi (WTN), dünyanın dört bir brings trail associations, trail advocates, yanından yürüyü rotası dernekleri, rota enthusiasts and professionals from around destekçileri, yürüyü meraklıları ve profes- the world together to foster global yonellerini bir araya getiren bir kurulutur collaboration and networking for the ve Dünya’daki yürüyü rotalarının improvement of the world’s trails. At the iyiletirilmesi için küresel bir katılım ve

24 25 3

Cultural Route Organisations Kültür Rotaları Kurumları

In Turkey Türkiye’de The Culture Routes Society (CRS), 2012 yılında T.C. Kültür ve Turizm which was formed in 2012 with the bless- Bakanlı¤ı’nın tevikiyle kurulan Kültür ing and encouragement of the Ministry of Rotları Derne¤i (KRD), Türkiye’deki Tourism and Culture, is the civil society rotaları temsil eden bir sivil toplum organisation that represents Turkish kuruluudur. KRD, hükümetten ya da Cultural Routes. It does not receive any kiisel sponsorlardan herhangi bir finansal financial support from the government or destek almamaktadır ve kendi imkan any private sponsorship; it is endeavouring ve gayretleriyle kendi kendini finanse to become self-financing. etmektedir. The 60 members of the CRS include Derne¤in üyeleri arasında uzun mesafe people who make long-distance routes, yürüyü rotası açan kiiler, tur operatörleri, tour operators, guides, accommodation rehberler, konaklama yeri sahipleri, arke- providers, archaeologists and botanists. ologlar ve bitki bilimciler bulunmaktadır. The Society’s goals are: Derne¤in amaçları: • to protect and maintain Turkey’s long- • Türkiye’nin uzun mesafe yürüyü distance walking routes. rotalarını korumak ve bakımını yapmak; • to develop sustainable routes, espe- • Özellikle Avrupa rotalarıyla ba¤lanan cially those linking with European routes. sürdürülebilir rotalar gelitirmek; • to help villagers derive a sustainable • Rehberlik, konaklama ya da ulaım income from guiding, hospitality or hizmetleriyle köylülerin sürdürülebilir bir transport services. gelir sa¤lamalarına yardımcı olmak; • to preserve cultural and natural • Kültürel ve do¤al mirası, özellikle eski heritage, especially old roads. yolları korumak; • to market the routes to independent • Rotaları hem Türk hem de yabancı and group walkers, horse riders and ba¤ımsız yürüyüçülere ve gruplara, at cyclists, both Turkish and international. binicilere ve bisikletçilere pazarlamaktır. The CRS represents Turkish routes in KRD, aa¤ıda belirtilen yöntemleri the following ways: izleyerek rotaları temsil eder:

26 27

Kültür Rotaları Kurumları Rotaları Kültür Cultural Route Organisations Route Cultural 29 Hem akıllı telefon uygulamalarıHem akıllı • haritalar için rotalarınhem de basılı adına yeni yöntemlerharitalandırılması haritalar Bu, Türk ordusunun gelitirme: nedeniyleiçin koydu¤u kısıtlamalar gereklidir. Avrupa Konseyi, program tarafından Kültür Rotaları programı ise Avrupa Lüksemburg’da Neumünster Abbey’de Enstitünün kuruldu¤u günlerde belli bir uygulanacak ilkeleri belirler. 1949 yılında uygulanacak ilkeleri en eski kurulan konsey, Avrupa’nın ve tüm uluslararası organizasyonudur 47 üye devlet “ortak kıtayı kapsamaktadır. korumak ve miras olan ideal ve ilkeleri ve sosyal geliimlerini tanımak; ekonomik bir kolaylatırmak (1949 Yasası)” amacıyla araya gelmitir. Konseyi tarafından 1987 yılında balatılmıtır. Kültür Rotaları, Avrupa Konseyi’nin, insan hakları, kültürel demokrasi, kültürel çeitlilik ve kimlik, diyalog, karılıklı de¤i toku ile sınırlar ve yüzyıllar arasında zenginletirme gibi temel prensiplerini hayata geçirmektedir. Fransa’dan ‹spanya’ya giden bir Ortaça¤ hac yolu olan ve 1983 yılında yeniden - canlandırılmaya balanıp, 1987’de onayla nan ilk rota, Santiago de Compostella’nın baarısı temel alınmıtır. yer alan Avrupa Kültür Rotaları Enstitüsü (EICR), Avrupa Konseyi ve Lüksemburg Büyük Dükalı¤ı hükümeti arasında imzalanan bir antlama üzerine 1998 yılında kurulan bir teknik ajanstır. Enstitü, halihazırda onaylı olan Kültür Rotaları’na danımanlık yapar ve bu rotaları de¤erlendirir, yeni projelerin onaylalanmasına yardımcı olur, rota yöneti- cileri için e¤itim ve görünürlük aktiviteleri düzenler ve konuyla ilgili bir üniversite a¤ını koordine eder. Avrupa’da Bicycle routes, which link Antalya city which link Antalya Bicycle routes, to the Lycian Way. more firmly Europe defines the The Council of programme was The Cultural Routes The European Institute of Cultural At this time, the first non-linear (ie. non- policies to be implemented by the pro- policies to be implemented it is the oldest gramme. Set up in 1949, in Europe and international organisation Its 47 member covers the whole continent. for the purpose states have come together realising the ideals and of “safeguarding and their common heritage principles which are economic and social and facilitating their progress” (1949 Statute). launched by the Council of Europe in 1987. The Cultural Routes put into practice the fundamental principles of the Council of Europe: human rights, cultural democracy, cultural diversity and identity, dialogue, mutual exchange and enrichment across boundaries and centuries. It was based on the success of the first Santiago de Compostella route, which is a medieval pilgrim route running through France to Spain and which was revived from about 1983 and recognized in 1987. Routes (EICR), located in Neumünster Abbey in Luxembourg, is the technical agency set up in 1998 under an agree- ment between the Council of Europe and the government of the Grand Duchy of Luxembourg. The Institute advises and evaluates Cultural Routes already certified, helps new projects obtain certification, organizes training and visibility activities for route managers and coordinates a univer- sity network. walking) routes were recognized. These are a series of places linked by common cultural themes but without a specific route between them. Examples are the Viking In Europe ‹ki adet web sitesi: biri rotalar için sitesi: biri rotalar ‹ki adet web Derne¤iRotalar için rehber kitaplar: mobilRotaların haritalarla uyumlu Rotaların tabelandırılması ve Rotaların tanıtımını yapmak için T.C. EICR’nin yıllık konferansları ve WTN Bir sefere mahsus olmak üzere di¤er Kültür Rotaları üzerine danımanlık Ana rotaları tamamlayıcı günübirlik • di¤eriwww.cultureroutesinturkey.com, içindir www.trekkinginturkey. kitap satıı com • için bazıfinansal olarak desteklemek satıındanrotalara ait rehber kitapların aktarılmaktadir.elde edilen gelir derne¤e ve haritalar iseDi¤er rehber kitaplar veya ücretsizdernek kitaplı¤ında tutuluyor olarak da¤ıtılmaktadır; • için iPhone/ uygulamaları: Frig rotası Likya Yolu ve AzizAndroid uygulaması, uygulamalarıPaul Yolu için ise iPhone mevcuttur; • iaretlenmesi: Tabelalar ve iaretler için standart bir sistem ve bu konuda yardımcı - olan bir gönüllü a¤ı vardır. Her yıl rotalar dan birinde bir gönüllü grup çalımaktadır; • Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı’nın deste¤iyle turizm fuarlarına katılım; • konferansı gibi uluslararası konferanslara katılım; • konferanslara katılım: Örne¤in Hac Rotaları üzerine konferans, kültür mirası, konaklama ve genel kültür rotaları konulu konferanslar; • hizmeti vermek: Örne¤in Urartu Kültür Rotası için Do¤u Anadolu Projesi Bölge Kalkınma ‹daresi Bakanlı¤ı’na, Komagene Kültür Rotası için Güneydo¤u Anadolu Projesi Kalkınma ‹daresi Bakanlı¤ı’na verilen hizmetler. • yürüyü rotası projeleri: Örne¤in Likya Yolu ile ba¤lantısı olan Aziz Nikolaos Rotaları; Antalya ehrini Likya Yolu’yla ba¤layan Konyaaltı Yürüyü ve Bisiklet Rotaları, vb; through two websites – one for the websites – one for through two to the routes.supply of guide-books apps withdevelopment of iphone ways to mapdevelopment of new signposting and waymarking of trails – attendance at tourism fairs in order to attendance at international confer- participation in other conferences on a provision of advice on Cultural Route negotiation of issues important to the participation in daywalks projects routes – www.cultureroutesinturkey. - book sales – www.trek com, one for kinginturkey.com • Society, weIn order to support the routes; we keepsell guide-books to six maps in stock andother guidebooks and distribute them. • routes. There is anintegral maps of the for the Phrygianiphone/android app for the Lycian Way,trail, and iphone apps St Paul Trail. • trails both for iphone apps and printed - maps. This is necessary due to the restric tions imposed by the Turkish military. • we have a standard system for signposts and waymarks and a network of volun- teers who help us. Each year a voluntary group works on maintenance on one of the trails. • promote the routes – with the support of the Ministry of Culture and Tourism. • ences including the yearly conferences of the EICR and the conference of the WTN. • one-off basis – eg. conference on pilgrim- age routes; conference on heritage, hospitality and routes. • projects – eg. the Urartu route for DAP; the Commagene Route for GAP. • routes with the Turkish government at both local and national level. • which complement our main routes – eg. St Nicholas Routes in association with the Lycian Way; Konyaaltı Walking and • 28 Cultural Route Organisations Kültür Rotaları Kurumları

Kültür Rotaları Kurumları Rotaları Kültür Cultural Route Organisations Route Cultural 31 Roma – Kudüs ba¤lantısı: Hz. Roma - ‹ngiltere ba¤lantısı: Via Avrupa Konseyi’nin Kültür Rotaları Kültür Rotaları Avrupa Konseyi’nin Kültür Rotaları 2010 yılında belirlenen EPA’nın ortaya çıkmasının ardındaki Aa¤ıdaki rotaların gelitirilmesiyle • ‹brahim Yolu’nun dahil edilmesi ya da birletirilmesiyle; • Francigena - 1990’larda birletirilmi ve u an gelitirilmektedir. ‹talyan ba¤lantılarına baktı¤ımızda, politikaları, günümüzde Demokrasi Genel günümüzde Demokrasi politikaları, tarafından yönetilmektedir. Müdürlü¤ü düük bir önceli¤i Kültür Rotaları’nın azınlık gruplar, vardır. Müdürlük ayrıca ve arkeolojik miras, dijital kültür, mimari Düzenlemesi ve daha do¤a koruma, Peyzaj almıtır. pek çok konunun sorumlulu¤unu olmak üzere, Ancak, özellikle ‹talya pek çok üyesi Avrupa Parlementosu’nun ve finans- Kültür Rotaları’yla ilgilenmekte man bulmaları için çalımaktadır. Antlama üzerine Geniletilmi Kısmi ilkelerini (EPA), Avrupa Konseyi’nin takip eder, program stratejisini belirler ve “Avrupa Konseyi Kültür Rotası” sertifikasını verir. EPA, Avrupa Konseyi üyesi olan ve olmayan devletlere açıktır ve ulusal, bölgesel ve yerel inisiyatiflerin kültür ve turizm tanıtımı yapmalarına yönelik politik destekte bulunur. EPA, Ocak 2016’dan itibaren 24 üye devlete sahiptir ve EICR sekreterli¤i tarafından yönetilmektedir. sebep, ilk rotalardan yalnızca Santiago de ve Compostella rotasının gerçek bir sosyal finansal etki yaratmı olmasıdır. Konsey, - rotaların amacı ve yönetiminin, sürdürüle bilir turizmden kazanç gibi daha çok sosyal fayda sa¤lamak ve Akdeniz bölgesinde sınır ötesi ibirli¤ini tevik etmek olması gerekti¤ini düünmütür. ilgilenmilerdir: Rome - Jerusalem, maybe incorporating Rome - Britain (via Francigena - Enlarged Partial Agreement The Enlarged Partial Agreement The reason behind the creation of the They were interested in developing the • or linking to the Abraham Path • incorporated in the 1990’s and under development) Note the Italian connection. The first Membership of the EPA gives rights to groups, digital culture, architectural and culture, architectural groups, digital conserva- heritage, nature archaeological and much Convention tion, the Landscape of the various members more. However, (especially Italian European Parliament in Cultural Routes and ones) are interested work to ensure funding. Routes, established (EPA) on Cultural Council of Europe’s in 2010, follows the the programme policy guidelines, decides “Council of Europe strategy and awards It is open Cultural Route” certification. states of the to member and non-member at providing Council of Europe aiming political support for national, regional and - local initiatives to promote culture and tour ism. As of January 2016, the EPA had 24 member states and is run by the secretary of the EICR. EPA was that, of the first routes, only the Santiago de Compostella route was having a real social and financial impact. The Council thought that the purpose and management of routes should be improved to give more social benefit (ie. in terms of profits from sustainable tourism) and encourage cross-border cooperation in the Mediterranean area. following routes: aforementioned route (Rome to Jerusalem) has to include Turkey so the EPA would welcome Turkey’s membership. technical assistance for developing and hatı takip etmeyen, hatta yürüyü amaçlı etmeyen, hatta yürüyü hatı takip Bunlar, da onaylanmıtır. olmayan rotalar temalar ile birbirlerine ortak kültürel aralarında dizi yerdir ancak ba¤lanan bir Örne¤in Viking özel bir rota bulunmaz. Yolları, Zeytin Rotaları, Avrupa Mozart bir deyile, A¤acı Rotaları, vb. Baka teması olan herhangi günümüzde ortak bir Rotası statüsü için bir dizi tarihi yer, Kültür Avrupa’da bir aday olabilir. The Council of Europe policy on The Council of Europe routes, European Mozart Ways, the routes Mozart Ways, routes, European words, Tree, etc. In other of the Olive linked by of historical sites now any series (in theme can be a candidate a common Route status. Europe) for Cultural comes under the Cultural Routes now of Democracy. Directorate General a low priority – the Cultural Routes take for minority Directorate is also responsible 30 Cultural Route Organisations Kültür Rotaları Kurumları

Kültür Rotaları Kurumları Rotaları Kültür Cultural Route Organisations Route Cultural 33 toplulukların dahil edilmesi. toplulukların rota de¤erlendirme 2015 yılında Konseyi’nden Kültür Rotaları a¤ı, Avrupa Avrupa Gezginler Birli¤i (The yöntemleri de¤itirilmitir. Bunun sonucu de¤itirilmitir. Bunun yöntemleri sertifika çok Kültür Rotası’nın olarak, pek Rota sayısı yenilenmesi yapılmamıtır. o zamandan bu 26’ya dümü, ancak tanınmı ve 30’un yana birkaç rota daha Kültür Rotası olarak üzerinde rota Avrupa onaylanmıtır. Rotalar, Avrupai hibe almamaktadır. sayesinde yatırım ve önemleri ve ebekeleri Kültür Rotaları’nı finansal destek çekerler. programı birleik temel alan bir faaliyet stratejsinin bir Avrupa kültür turizmi parçasıdır. Bu, bazı AB hibe programlarının kültür rotası yöneten STK’lara açık oldu¤u anlamına gelmektedir. Bu programların büyük bir ço¤unlu¤u STK’lar arasında sınır ötesi ibirli¤i gerektirmektedir. European Ramblers Association – ERA), ulusal yürüyü kulüplerine ba¤lı, serbest bir oluumdur. Farklı yürüyü veya da¤cılık kurumları E-rotalarını oluturumaya davet etmilerdir ve bu rotalar E numarası ile numaralandırılmı sınırlar ötesi a¤lar olarak birbirlerine ba¤lanırlar. Standart bir rota iaretleme sistemleri ve yürüyü lideri e¤itimleri vardır ancak, temel fonksiyonları, rota kullanıcılarını temsil etmek, ulusal kulüp- leri koordine etmek ve rotalar hakkında bilgi yaymaktır. Yakın zaman önce, Kaliteli Öncü Rotalar olarak bilinen bir sistem gelitirmilerdir. Üye rotalar, yaklaık 40 adet kriteri yerine getirmek durumundadır. The network of Cultural Routes does not of Cultural Routes The network The European Ramblers Association receive funds from the Council of Europe. from the Council receive funds and other funds They attract investment significance and thanks to their European programme based importance. An action is part of the joint on the Cultural Routes strategy. This European cultural tourism programs of the means that certain grant NGOs which man- EU are available to the Most of these programs age cultural routes. cooperation between require cross-border groups of NGOs. (ERA) is a loose organisation based on national walking clubs (ie. the trail users). They invite different associations of hikers or mountaineers to create E-trails, which E form a cross-border network identified by - numbers. They have a system of trail mark ing standards and walk leader training but their chief functions are to represent users, coordinate national clubs and disseminate information on the routes. They have just introduced a system of Leading Quality Trails - member trails have to conform to about 40 different rules. recognised and there are now over 30 and there are now recognised Routes. European Cultural recognised Uluslararası rotalar elde etmek için Rotaların Avrupa müterilerine AB kültür turizmi ve sınırlar ötesi Rota korunması ve yönetimi Uluslararası programlarla yerel Kültür Rotaları Derne¤i, halihazırda halihazırda Derne¤i, Rotaları Kültür Türkiye ve EPA/Kültür Enstitüsü Rotaları ilikilerini gayri olarak temsil etmekte ve yıllık kon- resmi katılmaktadır. forumlarına ve ferans Türkiye hükümeti, Kültür Rotaları için Avrupa sözlemesi olan EPA’yı henüz vermeyi TBMM, imza yetkisi imzalamamıtır kabul ancak, etmitir. EPA tamamlandı¤ında, imzalanması Kültür Rotaları Derne¤i’nin kuruluunu eden Kültür ve Turizm tevik Bakanlı¤ı, KRD’nin Türkiye’deki rotaları tem- sil edece¤ini belirtmi olacaktır. Bu tarz etkinliklerde temsiliyet KRD ve Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı için arasında resmi yapılmasını bir ve görümelerinin en EPA’ya antlama tamamlanmasını öneriyoruz. kısa kabul sürede EPA üyeli¤iyle, rotaların ortak stan- • Türkiye’de var olan rotaların Avrupa rotalarına ba¤lanması (genellikle STK - STK eklindeki ba¤lantılardır); • tanıtılması: Üyelik, kalite güvencesi sa¤lar; • geliim fonlarının kullanım hakkı; • konularında Avrupa rota standartlarının uygulanması için personel e¤itimi; • birinci rotanın Türkiye’yi de dahil edece¤ini birinci rotanın Türkiye’yi de dahil edece¤ini görüyoruz ki bu durumda EPA, Türkiye üyeli¤ini sıcak karılayacaktır. dartlara uygun olarak gelitirilmesi ve tanıtılması için teknik destek alma hakkı sa¤lanır. Üye ülkeler, organizasyonu desteklemek için yıllık bir üyelik bedeli öder. Üyelik, kimi kolaylıklar sa¤lar: link existing Turkish routes to market routes to European customers access EU cultural tourism funds or train personel to implement European involve local communities in tourism The Culture Routes Society already Routes Society The Culture in represents Turkey unofficially of with the EPA/Institute relations attends annual Cultural Routes and The Turkish conferences and forums. the signed yet not has government Cultural on Agreement European but Parliament Routes, the EPA, the signa- has agreed to authorize signed, the ture. Once it is finally which instigated Tourism Ministry, Culture Routes the formation of the that the CRS Society, has indicated in Turkey. We will represent routes recommended that a formal agree- CRS and the is made between ment the Ministry on the subject of rep- resentation and negotiation and that com- EPA is of the acceptance the pleted as soon as possible. European ones to make international routes (links are usually NGO - NGO). • - membership gives an element of quality assurance. • cross-border development funds. • route standards on route conservation and management. • through international programs. In 2015, the method of assessing routes • was modified, and as a result, several Cultural Routes were not reauthorized. This reduced the number of routes to 26, but since then several more have been promoting routes to common standards. promoting routes to common standards. Member countries pay an annual fee to support the organisation. Membership makes it easier to: 32 Cultural Route Organisations Kültür Rotaları Kurumları

Kültür Rotaları Kurumları Rotaları Kültür Cultural Route Organisations Route Cultural 37 Tütsü rotası, Negev Çölü, ‹srail; Tütsü rotası, Negev Çölü, Mekanlar veKii Da¤ları’ndaki Kutsal Uygarlı¤ı,Ana Andean Yolu, ‹nka Köle Rotası (Benin). Aynı zamanda WTN üyesi olan WTN üyesi olan Aynı zamanda • • Hac Rotaları; • Güney Amerika; • küçük bir genel Görece olarak daha Kazakistan, Kırgızistan, Çin’den ve almılardır. Rapor, Kültür Rotaları’nın birer Rapor, Kültür Rotaları’nın almılardır. koulları olması için gerekli Dünya Mirası listelemektedir. Hac Yolu Japonya’daki Kumano-Kodo listesindedir. da Dünya Kültür Mirası Listedeki di¤er rotalar: merkezi olan, ancak 157 üye ülkesi bulunan Birlemi Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO), Andorra ve Madrid’den yönetilir ve turizm endüstrisini izleyerek raporlar hazırlar. Sürdürülebilir ve etik turizmi tevik eder, e¤itim programları düzenler ve projelere teknik destek sa¤lar. Yakın zamanda ‹pek Yolu projesini UNESCO’dan devralmıtır. Üniversiteler, turizm okulları ve turizm birlikleriyle de kuvvetli ba¤lantıları vardır. Tacikistan ile Özbekistan arasından geçen ‹pek Yolu Mirası Koridorları, Çin ve Avrupa arasında kalan bölgenin ekonomik kalkınmasını tamamlayıcı yeni bir kültürel projedir. 6 Mart 2013 tarihinde gerçekletirilen 3. UNWTO ‹pek Yolu Bakanlar Toplantısı’nda ‹pek Yolları Miras Koridorları Turizm Stratejisi Projesi balatılmıtır. Erken müdahale ve kaynak akıı süreçlerine odaklanarak UNESCO/ Hollanda Funds-in-Trust tarafından desteklenen UNESCO ve UNWTO, destinasyonlara ilkeler konusunda yol göstermek için yeni bir proje balatmıtır ve bu, Miras Koridorları üzerinde ziyaretçi yönetimi, sit alanı sunumu ve tanıtımı için ortak sürdürülebilir bir turizm stratejisi gelitirmektedir. Incense route, Negev Desert, Israel. Sacred Sites and Pilgrimage Routes in Main Andean Road, Inca Empire, South Slave Route (Benin). The Kumano-Kodo pilgrimage route in • • the Kii Mountain Range. • America. • The UN World Tourism ‘Routes as a Part of our Cultural Heritage’ ‘Routes as a Part of our Cultural Heritage’ which listed the conditions for Cultural Routes becoming World Heritage sites. Japan, a member of the WTN, is also a World Heritage site. Others include the Organisation (UNWTO), with a rela- tively small headquarters but 157 member countries, is run from Andorra and Madrid and monitors and reports on the tourism industry. It encourages sustainable and ethical tourism, runs training and technical assistance projects, and has recently taken over the Silk Road project from UNESCO. It has good links to University tourism Birlemi Milletler E¤itim, Bilim Milletler E¤itim, Birlemi be ana programla UNESCO, amaçlarına UNESCO’nun 195 üye ülkesi ve dokuz ‹lk Kültür Rotası (Santiago de 1994’te uzmanlar, ‘Kültürel Mirasımızın Birlemi Örgütü (UNESCO) ve Kültür ajansıdır. (UN) uzmanlamı Milletler’in ve kültürel Amacı, e¤itimsel, bilimsel ibirli¤iyle reform yoluyla uluslararası belirtilen Birlemi Milletler Bildirgesi’nde ve insan adalet, kanunların üstünlü¤ü saygıyı artırarak, haklarına karı evrensel bulunmaktır. barıa ve güvenli¤e katkıda sosyal/insani ulaır: e¤itim, do¤a bilimleri, UNESCO bilimler, kültür ve iletiim/bilgi. projeler arasında tarafından desteklenen dünya kültür ve do¤al mirası koruma altına alan uluslararası ibirli¤i anlamaları da bulunur (Dünya Mirası). ortak üyesi vardır ve üye ülkelerde saha ofisleri ve Ulusal Komite’leri bulunur. Dünya Mirası adayları, UNESCO ofisi ve her ülkenin Kültür Bakanlı¤ı tarafından önerilir ve UNESCO komitesi tarafından onaylanmadan önce aday listesinde yer alırlar. Türkiye’de UNESCO tarafından onaylanmı on be yer bulunmaktadır ve - bundan baka altmı yer de geçici listede dir. Her yıl, her ülkeden yalnızca iki yer onaylanmaktadır, dolayısıyla Türkiye’nin kabul bekleyen otuz yıllık bir birikimi bulunmaktadır. Compostella Kültür Rotası/Fransız Rotası) 1993 yılında bir Dünya Kültür Mirası olarak tanımlanmıtır ve 2015 yılında bu statü ‹lkel Rotalar ve Kuzey Rotaları’na çıkarılmıtır. O zamandan bu yana, bu rota, Avrupa’daki en popüler yürüyü rotası olmutur; Santiago’daki yürüyüçü sayısı yılda 200,000’i geçmektedir. Bir Parçası Olarak Rotalar’ raporunu kaleme Dünya çapında United Nations Educational, Educational, The United Nations objectives through UNESCO pursues its UNESCO has 195 member states and The first Cultural Route (The Santiago In 1994, experts drew up a report Scientific and Cultural Organisation and Cultural Organisation Scientific agency of the is a specialised (UNESCO) Its purpose is to United Nations (UN). and security by pro- contribute to peace collaboration through moting international reforms cultural and scientific, educational, universal respect for in order to increase and human rights justice, the rule of law, freedom pro- along with fundamental Nations Charter. claimed in the United education, natural five major programs: sciences, social/human sciences, culture and communication/information. Projects sponsored by UNESCO include interna- tional cooperation agreements to secure the world’s cultural and natural heritage (World Heritage Sites). nine associate members; it has field offices and National Committees in member countries. Candidate World Heritage Sites are suggested by the UNESCO office and the Culture Ministry in each country and are first placed on a tentative list before - being approved by the UNESCO commit tee. Turkey has 15 recognized sites and another 60 on the tentative list. Only two sites from each country can be recognized in any year, so Turkey has a 30-year backlog. de Compostella Cultural Route / French Route) was declared a World Heritage Site in 1993 and in 2015 this declaration was extended to the Primitive and Northern Routes. This route has since become the most popular walking route in Europe; arrival numbers in Santiago exceed 200,000 per year. Worldwide 36 Cultural Route Organisations Kültür Rotaları Kurumları

Kültür Rotaları Kurumları Rotaları Kültür Cultural Route Organisations Route Cultural 39 Biyolojik çeitlili¤in korunması: Rotalar korunması: Biyolojik çeitlili¤in ve Rotalar: RotalarınKültürel Miras Özellikle ‘DostTanıtım ve Pazarlama: Kültür ve yürüyü rotalarının Avrupa rotalarının yürüyü ve Kültür ve Dünya çapında tanıtımını yapan çeitli kurulular Bu bulunmaktadır. kuruluların finansmanları en eskileri karılananlar, en ve hükümetler kurululardır. iyi Ancak bu kurulular arası kullanıcıların ve ekilde küçük turizm ope- ratörlerinin temel ihtiyaçlarıyla en az ilgilenen kurululardır. kurululara Bu tip hükümet belirleyen insanlara politikasını ve çeitli lara fon- eriimleri oldu¤u için duyulmaktadır ancak ihtiyaç bu kurumlarla ba¤lantı kurmak kolay de¤ildir. Dünya Yürüyü en Yolları kullanıcı dostu kurulutur ancak ebekesi, aynı zamanda oldukça yeterince yenidir iyi ve bir finansmanı henüz sa¤layamamıtır. Bu uluslararası tanımlarında kurulular, ya da leri rota üzerinde kabul hemfikir kriter- Dolayısıyla de¤illerdir. her rota, farklı zasyonlar organi- tarafından için bir takım ödünler vermek duru- onaylanmak munda kalmaktadır. • altına kayıt ve koruma boyunca do¤ayı projelerle çalımak; alacak yerel • korumak vezengin kültürel mirasını belgelenmesini sürdürmek; • çapraz tanıtımRota’ ve gönüllüler yoluyla çalımalarının yapılmasıdır. bu kurulutaki Kültür Rotaları Derne¤i, Kültür Komitesi’nin öncülü¤ünü yapan Kültür Komitesi’nin olarak konfe- aktif bir üyedir ve düzenli ranslara katılmaktadır. knowledge sharing – this means the sharing – this means knowledge use of trails forsustainable trails – the – working onprotection of biodiversity trails - protectioncultural heritage and promotion and marketing – especially There are several European-wide There are several European-wide and world-wide bodies promoting Cultural Routes and trails. The oldest - inter-governmen are and best-funded tal bodies, but these are also the least needs of the practical with in-touch users and small tourism operators. We need them because they have access to government policy-makers and various funds, but it is not easy to relate to them. The World Trails Network is the most user-friendly, but it is also very new and not yet well-funded. do organisations international These not use the same definition of a route or on criteria for acceptance – so each in compromises to make has route order to be recognized by different organisations. • and establishmentsharing of best practices of standards. • benefits localsustainable tourism which the environment.people while preserving • and protect naturelocal projects to record along the trails. • of the richand on-going documentation trails.cultural heritage of our • cross-promotion through Friendship Trails projects and use of volunteers. The Cultural Routes Society is an active or funders, so is really in touch with the so is really in touch or funders, has five of trailmaking. It practicalities purposes: member, leads the Cultural Committee and attends the conference of the Network regularly. Bilgi paylaımı: ‹yi uygulama yön- Sürdürülebilir yürüyü rotaları: Dünya Yürüyü Yolları ebekesi Yolları ebekesi Dünya Yürüyü Dünya Yürüyü Yolları ebekesi, yürüyü Organizasyon, Güney Kore’deki Jeju Olle Dünya Yürüyü Yolları ebekesi düzenle- • temlerinin paylaılması ve standartların sa¤lanması; • Rotaların çevreyi korurken yerel halka fayda vermesini sa¤layan sürdürülebilir turizme katkıda bulunması; (The World Trails Network-WTN) (The World Trails Dünya 2012’de Kore’de gerçekletirilen çok çeitli Yürüyü Yolları Konferansı’nda etmek için yürüyü rotalarını temsil Dünya Yürüyü Yolları kurulmutur. Amaç, dört bir yanında ebekesi’nı Dünya’nın destekleyen, yürüyü rotası kültürünü tevik eden, sürdürülebilir rota geliimini ve rotaların bilgi paylaımında bulunan bir platform tanıtımını sa¤layan etkin bir a¤ haline olarak kapsayıcı ve anlamlı getirmektir. rotaları ve topluluklar ile yürüyüçülerin, hem kültür hem de do¤ayla birbirilerine ba¤lanmasını sa¤layan, yürüyü kültürünün tanıtımını yapmak üzere sürdürülebilir bir ortam sa¤lamak için çalımaktadır. Rotası’nın kurucusu Suh Myung Suk’un tevikiyle Kore Turizm Bakanlı¤ı tarafından finansal olarak desteklenen konferansların birinde kurulmutur. Her yıl düzenlenen konferans, merkezi ‹sviçre’de bulunan ve Dünya’nın dört bir yanında üyesi bulunan yeni bir STK’nın kurulmasını sa¤lamıtır. yiciler ya da fon sa¤layanlar için de¤il, rota - yapımcıları için var olan bir organizasyon dur, dolayısıyla rota yapımı uygulamalarıyla iliki içindedir. Bu oluumun be amacı vardır: The Silk Road Heritage Corridors cross- Heritage Corridors The Silk Road The World Trails Network The WTN was set up during one of the The World Trails Network is an organ- and tourism associations. and tourism departments China, Kyrgyzstan, and ing Kazakhstan, Tajikistan and Uzbekistan and between cultural project that are subject of a new development of complements economic China and the overland route between Silk Road Europe. At the 3rd UNWTO on 6 March 2013, Ministers’ Meeting held Corridors Tourism the Silk Roads Heritage launched. With a Strategy Project was and upstream focus on early intervention and UNWTO, processes, UNESCO supported by the UNESCO/Netherlands a major project Funds-in-Trust, launched that provides policy guidance to the destinations. It is developing a common sustainable tourism strategy for visitor - management, site presentation and promo tion along these Heritage Corridors. Committee (WTN) was constituted to represent a diverse group of trails dur- ing the 2012 World Trails Conference in Korea. The aim was to make the World Trails Network an inclusive and meaningful network that aims to support the culture of trails around the world, encouraging sustainable trail develop- ment, knowledge sharing and an effective cross-promotional platform for trails. The World Trails Network looks forward to growing a sustainable ethos for trails and the promotion of a walking culture which connects communities and walkers to both culture and nature. conferences funded by the Korean Tourism Ministry, with the encouragement of the Jeju Olle Trail founder, Mrs Suh Myung Suk. The Switzerland-based network has members all over the world. isation of route makers, not of regulators 38 Cultural Route Organisations Kültür Rotaları Kurumları 4

Management of Cultural Routes Kültür Rotalarının Yönetimi

In Turkey Türkiye’de In the last ten years, the term ‘Cultural Kültür Rotası terimi, Türkiye’de son Route’ has been used widely in Turkey for on yılda bireyler, yürüyü kulüpleri, yerel all sorts of trail and route projects, initiated yönetim ve kalkınma ajansları tarafından by individuals, walking clubs, local govern- her türIü yürüyü rotası ve rota projesi için ment and development agencies. yaygın olarak kullanılmaya balanmıtır. The first Turkish Cultural Route (the Türkiye’deki ilk Kültür Rotası olan Likya Lycian Way) had no legal basis except Yolu’nun, Koruma Kurulu tarafından for permission to waymark the route, iaretleme için verilen izninden baka which was granted by the Conservation hiçbir yasal dayana¤ı yoktu. Commission. KRD Tescili ‹çin: Becoming a CRS member KRD, Türkiye’deki Kültür Rotaları’nın The CRS has developed a set of criteria onaylanması için bir dizi kriter belirlemitir. for the recognition of Culture Routes in Yönetim Kurulu her yeni rotayı derne¤e Turkey and the Management Committee katılırken ve her iki yılda bir bu kriterler assesses each new route according to ıı¤ında de¤erlendirmektedir. these, both when joining the Society and Bu kriterler, KRD’nin dernek every two years thereafter. standartlarını paylaan ve rota yönetiminin The criteria ensure that the CRS only devamlılı¤ı için gereken yerel deste¤e recognises quality routes which share the sahip olan kaliteli rotaları tanıdı¤ının society’s standards and which have the göstergesidir. local support necessary for continuity in Kültür Rotaları Derne¤i tarafından growth and management of the Route. onaylanmı rotalar listesine üye olmak ve Fulfilment of the criteria below give üyeli¤ini devam ettirmek isteyen rotaların recognition for routes and include them in sahip olması gereken ve sahip olması the Society’s promotional activities. önerilen özellikler aa¤ıda sıralanmıtır. Dernek bünyesinde yer almak isteyen

40 41 Management of Cultural Routes In addition to these criteria, which have tüm rotaların aa¤ıdaki kriterlere ek olarak bilgilendiren, rota kullanıcılarına rehberlik seven ‘required’ and four ‘recommended’ bilmesi gereken ve Yönetim Kurulu’nun da edecek ve tercihen Türkçe’nin yanı sıra, Kültür Rotalarının Yönetimi points, during the evaluation process the de¤erlendirme sürecinde dikkat edece¤i, ‹ngilizce veya hitap etti¤i pazara yönelik society’s board committee also takes into dernek tüzü¤ünde belirtilen balıca en az bir dilde daha kopyası bulunan bir consideration the involvement of local amaçlardan biri de yerel halkın, rotaların rehber kitap ile bu kitaba elik edecek bir communities in the entire development oluumundan itibaren tüm sürece dahil haritanın olması gerekmektedir. process. According to the CRS constitu- edilerek, konaklama vb. hizmetler saye- • GPS noktalarının olması: Rehber kitap tion, each route should ideally bring sinde bölgeye ekonomik, sosyal ve kültürel ve haritaya elik edece¤i düünülen di¤er economic, social and cultural benefits to fayda sa¤lanmasıdır. bir kriter de, tüm rota üzerindeki GPS the area where it is located. • Tema belirlenmesi: Her bir kültür noktalarının güncel bir halinin talep eden The components required for a route to rotasının bulundu¤u yöreye ait tarihi, ziyaretçilerle paylaılabilecek bir ortamda

kültürel ya da do¤al bir teması olması Kültür Rotalarının Yönetimi take membership in the CRS network are sunulması gereklili¤idir. Management of Cultural Routes listed below: önerilmektedir. Bu tema, bölgede izleri • ‹nternet sayfası bulunması: ‹ngilizce bulunan tarihi bir uygarlık, kii ya da olayla • defining a theme: Each route is recom- ve Türkçe olarak aktif ekilde kullanılan ilikilendirilebilece¤i gibi, yakın geçmi mended to have a historical, cultural or www.cultureroutesinturkey.com dernek ya da günümüzden bir kavramı, ürünü, natural theme. The theme could be based There should be a guidebook and a map web sayfasında, üye rotalara ait ayrı ayrı hizmeti ya da kültürel ve do¤al özelli¤i de on an ancient civilization, commemorate accompanying to it. The book should sayfalar bulunmaktadır. Bu sayfalarda ileyebilmektedir. Dernek tüzü¤ünde de a local person or event, or a current include route descriptions, information on ilgili rota hakkında genel bir bilgi, mevcut belirtildi¤i üzere ‘bir kültür rotası, tarihi, concept, product, service or local cultural the historical or other points of interest on di¤er KRD rotalarının logosuna benzer kültürel veya do¤al bir temayı içeren or natural feature. See the definition in the route and should be in two languages bir logo, rota üzerindeki güncellemeler, sürdürülebilir tek bir rota halinde ya da the constitution. As mentioned in the preferably in Turkish and English or the gerekirse GPS bilgileri, rehber kitap, rotaların birleimi olarak tanımlanır’. CRS constitution too, ‘a culture route is language of the target market. harita ve varsa mobil uygulamaya dair • Kültür Rotaları Derne¤i’ne üyelik: defined as a sustainable route or combina- • GPS points for the route: the next bilgiler, vb. paylaılmaktadır. Bu bilgilerin Rotayı hazırlayan kii ya da kurum, Kültür tion of a series of routes, which consists of criterion are the GPS points for the entire üyelik bavurusu sırasında tedari¤i, gün- Rotaları Derne¤i’ne bireysel ya da tüzel kii a historical, cultural or natural theme’. route which should be up to date, and cellemelerin yapılmasının sorumlulu¤u olarak bavuruda bulunur ve üyeli¤inin, • membership of the Culture Routes either accompany the guidebook or be rota yaratıcısına aittir. Tüm bunlara ilave bavuru tarihine müteakip ilk Yönetim Society: The person or the organisation available to be shared with users. olarak her rotanın, yaratıcısı tarafından Kurulu toplantısında alınacak oybirli¤i which is preparing the route makes an • an Internet presence: The CRS website yönetilen ayrı bir web sitesi/blog sayfası kararıyla belirlenmesi gerekmektedir. www.cultureroutesinturkey.com, which olabilmektedir. individual or institutional application the • Uzunlu¤un 120 km veya daha fazla is available in Turkish and English, has • Rota sorumlusunun veya yönetiminin the society and the membership is usually olması: Tüm ülke genelinde yapılan çok separate pages for each member route. bulunması: Oluturulacak her bir rotanın approved during the first management sayıda yürüyü, bisiklet, at binme, vb. General information about the relevant fikir sahibi kii ya da kurum tarafından committee meeting after the application parkurun kültür rotası olarak tescillenmesi route, a logo in the same style as other hem ulusal hem de uluslararası platform- date. mümkün olmayaca¤ından, rota yapım CRS routes, update information on the larda temsil edecek bir sorumlusu olması • the length should be 120km or more: sonrasında gerekli koulan bakım kriteriyle route, GPS points if necessary, information gerekmektedir. Söz konusu temsilci Since it is not possible for the CRS to birlikte uzunlu¤un da en az 120 km on the guidebook, map and the app (if it ve ibirli¤i yaptı¤ı di¤er yerel kii ve represent all the trekking, biking, horse olması gerekmektedir. Ancak, söz konusu exists), etc. are shared on these pages. The kurumlar ile birlikte bir rota yönetimi riding, etc. itineraries, at least 120 km rota, orijinal bir temaya sahip ve di¤er responsibility for gathering this information oluturmalı ve hayata geçirilen kültür length is an obligation together with the üyelik ve/veya üyelik sonrası kriterleri during the membership application and rotasının gereksinimlerini yerine getirme other criteria. However, if the Route has yerine getiriyorsa, Yönetim Kurulu’nda updating it regularly belongs to the route ii ile ilgilenmelidir. a specific theme which limits its length yapılacak oylamaya müteakip üye ola- maker. In addition to these, each route and meets the other pre- and post- bilecek ve oluturulacak ‘di¤er rotalar’ *Yukarıdaki yedi kriterden eksi¤i olan may have a separate website/blog, run by membership criteria, it can then be added bölümüne de eklenebilecektir. rotalar, ‘di¤er rotalar’ kategorisinde the route’s creator or managers. to the ‘Other Routes’ category upon the • Rehber kaynak ve haritanın bulunması: de¤erlendirilecektir. Her iki yılda bir, rota • route management: Each potential management committee’s approval. Rota yön tarifleri, güzergah üzerindeki yönetiminden ilgili rapor talep edilerek, route should have a person in charge • a route guide and map are required: yer ve kültürlere dair tanımlar verip Yönetim Kurulu tarafından, KRD tescilinin assigned by the originator or organisation, hak edilmesi veya devam edilmesine karar

42 43 Management of Cultural Routes and this person should represent the verilecektir. there are any historical ruins or ancient hazırlanmı levhaların balangıç ve biti roads that are not registered, the route noktalarında olması gerekmekte iken; bir Kültür Rotalarının Yönetimi route in both national and international Üyelik Sonrası ‹çin: Dernek Yönetim platforms. He or she should also form Kurulu rota yapıcılardan, aa¤ıdaki kriterleri maintenance management or the route sonraki yerleke, sit alanı, vs. istikameti a route management committee and de göz önünde bulundurmalarını ve düzenli originators should take the necessary gösteren levhaların ise tüm kavak take actions in cooperation with local aralıklarla bilgi verip, gelimelerden ha- action and contact the local Conservation noktalarına yerletirilmesi önerilmektedir. stakeholders, including municipalities, berdar etmelerini beklemektedir. Aa¤ıdaki Committee. • Mobil uygulama bulunması: Rehber to support the Culture Route and the maddelerin ve yukarıdaki 4, 5, ve 6. mad- • signposts: The route should ideally kitap, harita, GPS noktalarına ek olarak accommodation providers along it. delerdeki gereksinimlerin yerine getirilmesi have information signs at each end and kullanıcılara sunulabilecek ve içinde rota *The routes that do not meet all the 7 konusunda dernek Yönetim Kurulu gereken other signposts at junctions on the route üzerindeki tüm yerlekeler, do¤al ve tarihi necessary criteria above, would be consid- teknik deste¤i sa¤lamaya hazır olacaktır. and all of these should be in line with CRS sit alanları, konaklama ve ulaım bilgile- rinin foto¤raflarıyla yer alaca¤ı, internet ered under the ‘Other Routes’ category. • Boyama iaretlerinin olması: Dernek standards.

veya GSM sinyaline ihtiyaç duymadan Kültür Rotalarının Yönetimi Each route’s management organisation • mobile application: In addition to the Management of Cultural Routes bünyesinde temsil edilen rotaların yalnızca GPS sinyalleriyle çalıabilen will be asked to present a biennial report ço¤unda Grande Randonée adı verilen ve guidebook, map, and the GPS points, it is and the CRS management will then decide also recommended for a route to have a bir akıllı telefon harita uygulamasının genelde kırmızı-beyaz boyalarla iaretlenen bulunması önerilmektedir. whether to maintain the representation Fransız yöntemi kullanılmaktadır. Yeni smart phone mapping application which Ancak rotalar kurulduktan sonra accordingly. rota yapıcılarının bu maddeyle ilgili dernek can show all the settlements, natural and KRD’nin üyesi olurken her rota bir bireysel Yönetim Kurulu’nun görüüne bavurması historical sites, available accommodation After the membership approval: The CRS ya da yerel kuruluun hayaliyle ortaya önerilmektedir. Boyama iaretleri kriteri, and transport along the route. The app management committee expects the route çıkmaktadır. KRD, rota yapımı ve rotanın tescil sonrası önerilen kriterlerden olmakla should work through location services maker members to consider the following tüm ömrü boyunca en gerekli unsuru birlikte, co¤rafi artların uygunlu¤una with no need for GSM coverage. points and inform the committee on new olan yerel halkın dahil edilmesine dair ve rota yapıcısının gerekli görmesine de However, while routes become members developments regularly. The committee tavsiyeler vererek yardımcı olabilmekte- ba¤lıdır. of the CRS after they are established, each is also ready to give the necessary support dir. Türkiye’deki rotaların kökenleri ve • Bakım-onarım: Rota oluturma ve route originates in the imagination of for the following and above mentioned yönetimlerine dair örnekler öyledir: criteria, particularly the 4th, 5th and the destekleyici unsurlarla tanıtımını yapma one individual or local organisation. The • Likya Yolu, Aziz Paul Yolu, Evliya 6th points. ileri kadar önemli olan di¤er bir husus CRS can help and advise how to make a da rotalardaki bakım -ve bazen de route, including methods of involving local Çelebi Yolu, Kaçkar Rotası, Hz. ‹brahim • way-marking: Most of the routes Yolu, Karia Yolu, Frig Yolu, Sultanlar onarım- ileridir. Her rota kullanıma people, who are essential to the ongoing life represented under the CRS follow a Yolu - bir ya da bir grup insan tarafından açıldıktan sonra düzenli olarak bakıma of the project. French waymarking method, which uses düünülmü ve çok az bir finansman ihtiyaç duymaktadır. Rota üzerinde hava red and white paint and is known as the Examples of the origin and management ile gelitirilmitir. Bu rotaların bazıları artları, bitki örtüsü, maden, yol yapımı, Grande Randonée system. New route of Turkish Culture Routes are as follows: daha sonra yerel kalkınma ajansları ya da orman ve yangın yolları, baraj vb. herhangi makers are recommended to consult the • Lycian Way, St Paul Trail, Evliya Çelebi uluslararası kurululardan sponsorluklar yapı ileri, vs. nedeniyle beklenmedik CRS regarding way-marking and signpost- Way, Kaçkar trails, Abraham Path, Carian almıtır. Sponsorluk deste¤i alınmadı¤ı ya da öngörülebilen sorun ve ihtiyaçlar ing. Way-marking criteria depends on Trail, Phrygian Way, Sultans Trail - takdirde rota üzerinde tesis kurmak ya da olmaktadır. Bunların düzenli bakımı the geographical conditions and the local originated and developed by one person or yerel halkı bilinçlendirip dahil etmek son gerekti¤i gibi, belli aralıklarla müdahalenin knowledge of the originator. group of people with little funding. Some derece zor olmaktadır. • maintenance management: Another zamanında yapılmasını sa¤layacak bir of these routes later received sponsorship • ‹stiklal Yolu, Küre Da¤ları, Yenice important matter like the creation and bakım sisteminin de bulunması elzem- from local development agencies or from Ormanı, Hitit, Gastronomi, vb. rotalar promotion of a route is to carry out the dir. Bunun yanı sıra, rota üzerinde ve international organisations. The weakness ya yerel yönetimler, Orman Bakanlı¤ı çevresinde tescil altına alınmamı tarihi maintenance work on a regular base. is that, without sponsorship, it’s difficult ya da kalkınma ajansları gibi devlet yerler ve eski yollar var ise ilgili bölge Each route requires regular maintenance, to establish the facilities along the trail or fonu programlarıyla gelitirilmitir. Bu koruma kuruluna dilekçe yazılıp tespit clearance and sometimes repair too. organise the involvement of local people. sistemin iki zayıf noktası vardır: Devlet ilemlerinin balanması sa¤lanmalıdır. Expected or unexpected problems might • ‹stıklal Yolu, Kure Da¤lar, Yenice kurulularının rota gelitirme süreçleri • Tabelaların olması: Sahada rota occur on each route due to weather Orman, Hittite, Gastronomy, etc – devel- ve amaçları hakkında oldukça az bilgisi kullanıcılarına bilgi vermek ve yön göster- conditions, vegetation, mining, new road oped via state funded programs, either vardır ve yerel bir STK rotayı ele almadı¤ı mek üzere tercihen standart bir formatta construction, dams, etc. In addition, if through the Forestry Ministry, a local sürece devlet personeli ayrıldıktan ya da

44 45 Management of Cultural Routes governor or a development agency. The fon sona erdikten sonra rotanın gerekli are closely associated with National Parks de¤il do¤a unsuru güçlüdür çünkü rotalar two weakness of this system are: State bakımı ve tanıtımının yapılması güçleir. or forest reserves, have a strong nature ele- nüfus yo¤unlu¤u az olan bölgelerdedir. Kültür Rotalarının Yönetimi organisations have little idea of the • Kemer Yürüyü Yolları, Konyaaltı ment and not much cultural identity (they Bu durumda, rota, Orman Bakanlı¤ı ya process and purpose of trail making; and, Kültür Parkurları, Fethiye Yürüyü are in areas of low population density). da Milli Parklar tarafından yönetilebilir. unless a local NGO adopts the trail, after Parkurları, Aziz Nikolaos Yolları, Toros In this case, the route may be run by the Bu ülkelerde de Milli Parklar’ın dıında State personnel move or funding ends, Yürüyü Yolları vb. genellikle ana bir Ministry of Forestry or National Parks. rota gelitiren yerel rota meraklısı gruplar the route may not be properly maintained rotaya ba¤lı olan ve bir kalkınma ajansı Even in these countries, there are still local bulunmaktadır. or promoted. ve/veya yerel yönetim tarafından finansal groups of enthusiasts developing routes STK’ların bazıları devletle birlikte çalıır • Marked Kemer Trails, Konyaaltı olarak desteklenen bir dizi günübirlik outside the National Parks. ve kısmen devlet tarafından finanse edilir. Cultural Paths, Fethiye Trails, St Nicholas yürüyü yollarıdır. Ana rotayla birlikte Some of the NGOs work with and are Örne¤in: Ways, Toros Trails, etc. are groups of day- korunmadıkları ve tanıtılmadıkları sürece partly funded by the State. For example: • ABD’nin yol bütçesinin küçük Kültür Rotalarının Yönetimi walks, mainly attached to a major route, çok baarı kazanamazlar. Management of Cultural Routes and usually funded by a development • A tiny proportion of the USA road bud- bir miktarı yürüyü rotası bakımına authority and or local authority. Unless Dünya çapında get has to be spent on trail maintenance; harcanmak zorundadır. Bu miktar, they are well-developed and maintained Bireysel rotalar, genellikle STK’lar ya da this is sufficient to maintain most State Birleik Devletler’deki rotaların büyük and promoted jointly with the main sınır ötesi çalıan STK grupları tarafından trails. The larger USA trail management ço¤unlu¤unun bakımı için yeterlidir. route, they divert resources from the yönetilmektedir. Yeni Zellanda, Avustralya, NGOs have annual budgets of several ABD’de yürüyü rotası yönetimi yapan main route and don’t achieve very much. ‹zlanda ve Amerika’nın bazı bölgelerinde million dollars. daha büyük STK’ların birkaç milyon yönetim farklıdır. Buralarda rotalar Milli • French long-distance trails are managed Dolarlık yıllık bütçesi vardır. Worldwide by an NGO (FFRP), which is partly funded Park ya da orman rezervleriyle yakından • Fransız uzun mesafe yürüyü by the Sports Ministry. rotaları bir STK tarafından yönetilmek- Individual routes are usually managed ilikilendirilmektedir. Kültürel kimlik by NGOs or groups of NGOs operating in • The National Trails of England are tedir (FFRP) ve finansal olarak Spor a cross-border association. The exceptions Yeni rotalar, özellikle üç konuda, long-distance routes funded by national Bakanlı¤ı tarafından kısmi olarak are in New Zealand, Australia, Iceland çok fazla uygulamalı yönetim and local governments desteklenmektedir. and some parts of America where trails gerektirmektedir: • German trails are managed by NGO’s • Ulusal ‹ngiltere Rotaları, ulusal ve yerel which are funded by the state, in accor- yönetimlerce finanse edilen uzun mesafe - Rotayla ilgili soruları yanıtlayarak, dance with the taxes that local authorities yürüyü rotalarıdır. New routes require a lot of practical Facebook vb. ile web sitesini aktif indirectly collect from visiting hikers. • Almanya’daki rotalar, devlet tarafından management, with three functions: ekilde kullanarak ve acil durum- The European Cultural Routes are finanse edilen STK’larca yönetilmektedir. lara zamanında yanıt vererek - supporting users by answering each managed by a cross-border NGO Finansman, ziyaretçi yürüyüçülerden kullanıcıların desteklenmesi; enquiries, maintaining Facebook comprise of public and/or private local dolaylı olarak alınan vergiler sayesinde and web pages and responding to - Kullanıcılar için kaliteli hizmetler bodies in each country. An example is the sa¤lanır. emergencies sunulmasını sa¤lamak adına rota EAVF (European Association of the Via Avrupa Kültür Rotaları’nın her biri, her - supporting accommodation owners üzerindeki konaklama sahiplerinin Francigena), which oversees management ülkede bulunan resmi ve/veya özel kurum- on the route to ensure that quality desteklenmesi; of the Via Francigena in the UK, France, lardan oluan sınır ötesi bir STK tarafından services are available for users - Genel bakım/ilerinin yapılması Switzerland and Italy. In each country, the yönetilmektedir. Örne¤in Avrupa Via - regular maintenance and possible ve sorunlu bölgelerde rotanın European NGO makes management agree- Francigena Birli¤i (EAVF), Birleik Krallık, rerouting in problem areas de¤itirilmesi. ments with the local authorities where the Fransa, ‹sviçre ve ‹talya’dan geçen The aim of the CRS is to enable the KRD’nin amacı, rota yapan kiilerin, route passes. For example, the European tek bir rota ebekesini yönetmektedir. route founders to hand over much bu ilerin birço¤unu rota üzerindeki NGO, based in Italy, has 110 members Bu Avrupa’lı STK, her ülkede, rotanın of this workload to municipalities ilgili belediyelere iletebilmelerini amongst local and regional governmental geçti¤i yerlerdeki yerel yöntimlerle along the route but, until these sa¤lamaktır. Ancak yerel yönetimler authorities who take democratic decisions yönetim anlamaları yapmaktadır. Örne¤in arrangements are in place, the route bu konularla ilgilenene dek rotanın on the management of the European ‹talya’da bulunan EAVF’nin, Avrupa founders have to be able to support desteklenmesi, rotayı oluturan network. These local authorities manage a¤ında demokratik biçimde kararlar alan the route. kiinin sorumlulu¤undadır. and promote the route inside their own 110 yerel ve bölgesel hükümet makamıyla areas, in cooperation with other bodies, antlaması vardır. Bu yerel yönetimler,

46 47

Management of Cultural Routes but the EAVF oversees all national and birlikte çalıarak, rotanın kendi bölgele- Trail in South Korea, etc. During the 5th mü-hürleri, Dünya’daki di¤er birçok rotada international policies and promotion and rindeki kısmını yönetir ve tanıtır. Ancak, World Trails Network conference held in da kullanılmaktadır: Amerika’daki mehur Kültür Rotalarının Yönetimi fosters networking amongst the partners. EAVF, bütün ulusal ve uluslararası idareyi Jeju, South Korea in January 2015, the Apala Yürüyü Patikası, Kanada’daki Pilgrims and Passports ve tanıtımı üstlenmekle birlikte, ortakları Kumano Kodo Trail in Japan and the Way Bruce Rotaları, Peru’daki ‹nka Rotası, arasındaki ba¤lantıyı da tevik eder. of St James launched their cross-continents Avustralya’daki Bibbulmun Rotası, Güney Several routes, both international and collaboration campaign named ‘Dual Kore’deki Jeju Olle Yürüyü Yolu, vb. Ocak national, are known as pilgrimage routes; Hac Rotaları ve Pasaport Sistemi Pilgrim’. In order to receive the Dual 2015’te Güney Kore’nin Jeju Adası’nda they follow itineraries traditionally used Pilgrim status, walkers must complete düzenlenen Dünya Yürüyü Yolları by travellers making a sacred or religious Bazı ulusal ve uluslararası rotalar, hac at least one option from both of these ebekesi konferansında, Japonya’daki journey to a holy place. As people become rotaları olarak bilinir. Bu rotalar, kutsal bir UNESCO World Heritage routes and have Kumano Kodo Rotası ve Avrupa’daki Aziz aware of their history and want to be con- yere dini bir seyahat yapmı gezginlerin their two-sided passport, or credential, James Yolu, ‘Çifte Hac’ adındaki kıtalar nected with their spiritual origins, these kullandı¤ı güzergahı takip ederler. ‹nsanlar, Kültür Rotalarının Yönetimi

stamped as a record of their walk. arası ibirli¤i kampanyasını tanıtmıtır. Management of Cultural Routes routes are becoming very popular. kendi tarihlerinin farkına varıp, ruhani Yürüyüçüler, Çifte Hac statüsünü The first European pilgrimage route, the kökenleriyle ba¤lantı kurmak istedikler- kazanmak için, bu UNESCO Dünya Camino de Santiago, also known as the inden, bu rotalar gittikçe popüler olmaya Mirası rotalarındaki seçeneklerden en az Way of St James, also introduced a passport balamıtır. birini tamamlamak ve yürüyülerini kayıt system. Passports, specifically designed for Aziz James Yolu olarak da bilinen ilk altına almak için çift taraflı pasaportlarını route users, are an important and effective Avrupa hac rotası el Camino de Santiago, mühürletmek zorundadır. method of monitoring user numbers and bir pasaport sistemini uygulamaya thus managing accommodation which, on sokmutur. Rota kullanıcıları için özel pilgrimage routes, is often provided at cost olarak tasarlanmı bu pasaportlar, kullanıcı price by religious organisations. They also sayısının takibini yapmak için önemli ve aid in marketing the routes. etkin bir yöntemdir. Bu sayede, hac rotaları Walkers carry a booklet-size pilgrimage üzerinde dini kurumlar tarafından sunulan passport, purchased from hostels or other düük fiyatlı konaklamanın yönetimi hiker-friendly lodgings, tourism offices de sa¤lanmaktadır. Pasaportların, rota and agencies, online channels, and even pazarlamasına da katkısı vardır. churches and cathedrals. In all the towns Yürüyüçüler, hostel ve di¤er yürüyüçü along the route, authorities stamp the konaklama yerleri, turizm ofisleri veya passport and this allows the users to have acenteleri, çeitli internet kanalları ve hatta a record of when and where they visited, kilise ya da katedrallerden temin edilen, ate, stayed. Sometimes the stamps are kitapçık büyüklü¤ünde bir hac pasaportu available at self-service stamp booths or taırlar. Rota üzerindeki bu yerlerin Each country’s NGOs have to make Her ülkenin STK’sı temel mev- stands, too. Moreover, the Camino de ço¤unda pasaporta mühür vurulur ve rota their own decisions on route manage- zuata, yerel ve ulusal yönetimlere Santiago, and other pilgrimage routes such kullanıcıları, bu sayede nerede ve ne zaman as the Via Francigena, give a special certifi- yürüdüklerini, kaldıklarını veya yemek ment depending on basic legislation, ve özel kaynak toplama becerisine cate for the completion of the pilgrimage yediklerini kaydetmi olurlar. Mühürler, support by local and national gov- ba¤lı olarak rota yönetimi hakkında based on the stamps acquired during the kimi zaman yine rota üzerinde bulunan ernment and ability to raise private kendi kararlarını vermek zorundadır. walk on the route. stant veya kulübelerde de bulunabilmek- funds. In general, America has a Genel olarak, Amerika’da özel spon- tedir. Dahası, Camino de Santiago ve Via tradition of private sponsorship and sorluk gelene¤i vardır ve rotalar için Trail passports, certificates, badges and it’s relatively easy to raise money for kaynak toplamak görece olarak daha stamps are used for many other trails Francigena gibi hac rotaları, rota üzerindeki yürüyü esnasında toplanan mühürlere routes. In Europe, government or EU kolaydır. Avrupa’da devlet ya da AB around the world, too: such as the famous funding is more important. SE Asia fonları daha önemlidir. Güneydo¤u Appalachian Trail in the USA, the Bruce göre haccın tamamlandı¤ına dair özel bir sertifika da vermektedir. relies on a mix of government and Asya rotaları ise hem devlet hem de Trail in Canada, the Inca Trail in Peru, private sponsorship. özel sponsorlu¤a ba¤lıdır. Bibbulmun Track in Australia, Jeju Olle Rota pasaportları, sertifikaları ve

50 51 5

Considerations for Managers Di¤er Rota Yönetim Etkenleri

Rights of users to access Kullanıcıların rotalara ulaım Cultural Routes hakları Trails, walking routes and long-distance Rotalar, yürüyü yolları ve uzun mesafe routes can cross private or public land. yürüyü rotaları, özel ya da kamusal arazi- Each country has different laws govern- lerden geçebilir. Kamusal araziyi kullanma ing the use of public land and access to ve özel araziye ulaım için her ülkenin private land. When laying out new routes, kendine ait de¤iik kanunları vardır. Yeni designers have to operate within their rotalar çıkarılırken, rota tasarımcıları government’s law and consider how they devletin kanunlarına göre hareket etmek can protect the rights of future users. ve gelecekte bu rotaları kullanacak olan There is no common international kiilerin haklarını nasıl koruyabileceklerini standard for the legal conservation of göz önünde bulundurmak zorundadır. the land on which routes run. Some Rotaların geçmekte oldu¤u araziler national systems depend on common-law hakkında ortak uluslararası bir yasal rights established by tradition, some on koruma standardı bulunmamaktadır. Bazı ‘right to roam’, others (like Turkey) on ulusal sistemler, gelenekle ortaya çıkmı conservation of historical assets. In the müterek hukuka ba¤lıdır ve bazılarında USA, the major route/trail societies raise da ‘dolaım hakkı’ bulunur. Türkiye gibi funds and purchase the land on which the di¤er ülkelerde ise tarihi varlıkları koruma route runs – for example, in the USA, the kanunları vardır. ABD’de büyük rota/ Appalachian Trail Society owns a strip of yürüyü yolu dernekleri kaynak toplayarak land about 2km wide and 3000km long! rotanın geçmekte oldu¤u araziyi satın Since the beginning of 2016, the Turkish alırlar. Örne¤in, ABD’deki Appala Patikası Culture and Tourism Ministry has been Derne¤i 2 km genili¤inde ve 3000 km working to preserve the historical sections uzunlu¤unda bir topra¤a sahiptir. of the Lycian Way. See Appendix 2. 2016’nın baından beri, T.C. Kültür As part of the Europe to Turkey on Foot ve Turizm Bakanlı¤ı, Likya Yolu’nun project, the CRS is preparing a report on üzerindeki tarihi kısımları koruma üzerine

52 53

Di¤er rota yönetim etkenleri yönetim rota Di¤er Cnsiderations for Managers for Cnsiderations 55 Bölgesel kalkınma ajansları ve Do¤u Türkiye’de rota yapımı, genellikle özel Olası finansal kaynaklar: • Anadolu Projesi Kalkınma ‹daresi Bakanlı¤ı gibi bu ajansların ba¤lı oldu¤u ana kurulular vardır. Bunlar, Kalkınma Bakanlı¤ı’na ba¤lıdır. Türkiye’de rotalar, var olan ya da rotalar, var olan ya Türkiye’de bisiklet Rotalar üzerinde maraton, sponsorlar yerine kamusal kaynaklar tarafından karılanır. Türkiye’nin ilk uzun mesafe yürüyü rotası olan Likya Yolu buna bir istisnadır. Likya Yolu projesi, Garanti Bankası’nın 50. yıl dönümünü kutlayan bir yarımadan ödül almı ve rotaya bu banka sponsor olmutur. yeni aktiviteler (outdoor sporları, (outdoor sporları, yeni aktiviteler için gözlemcili¤i, vs.) botanik, ku oranları çok kullanılmaktadır. Kullanım yürüyü ile yüksek de¤ilse ve aktiviteler bu iyi bir geliimdir. ba¤datırılabiliyorsa motor ve ku Ancak örne¤in off-road taban tabana gözlemcili¤i birbirileriyle ya da yürüyü zıttır. Gürültü yaratabilen aktiviteler yollarına zarar verebilecek paralel rotalara kısıtlanmalı ya da baka yönlendirilmelidir. turu gibi etkinlikler düzenlemek isteyen kurulular öncelikle yerel yönetimlerle yani rotanın geçti¤i alanın sahibiyle görümelilerdir ki bu genelde Orman müdürlükleridir. Rotaların kullanımı için yerel yönetimler, kültürel koruma kurulları, yerel çiftçiler ve KRD gibi farklı gruplara bavurmak için resmi bir mekanizma bulunmamaktadır. Bu tür aktiviteler rotalara zarar verebilir ve kir- letebilir. Dolayısıyla rotanın çekicili¤ini azaltabilir. Rotalara kaynak sa¤lamak Rotalar üzerindeki aktiviteler üzerindeki aktiviteler Rotalar The Development Ministry through Routemaking in Turkey is usually Possible sources of funds are: • regional development agencies (Kalkınma Ajansları) and their parent bodies, such as Do¤u Anadolu Projesi ‹dare. In Turkey, routes can be and are used routes can be and are In Turkey, Organisations wanting to run public funded from public sources rather than private sponsors. The exception was the Lycian Way, Turkey’s first long-distance route, which was funded partly by Garanti Bankası, after the project was awarded a prize celebrating the Bank’s 50th anniversary. as public-access areas for existing and new areas for existing as public-access bird- sports, botany, activities (outdoor is a good development watching, etc). This not too high and if the if the level of use is with walking. activities are compatible involving intru- However, some activities to trail surfaces should sive noise or damage to other, parallel be restricted or diverted off-road motorcycling routes. For example, completely incompat- and birdwatching are should use alternative ible and motorcycles trails. events (such as marathons, bicycle races, orienteering) on routes have to negotiate with local authorities, which means the owner of the land on which the route runs (usually forestry authorities). Turkey needs a formal mechanism to consult different interest groups such as local authorities, cultural conservation bodies, local farmers and the CRS about the use of routes for public events. Such events can leave routes damaged and littered, thus reducing their attractiveness even after the event has ended. Funding Cultural Routes Activities along Cultural Routes along Cultural Activities Bir rota ya da patikanın kendisine ait Bir rota ya da patikanın Avrupa Peyzaj Sözlemesi (2004) KRD, ‘Avrupa’dan Türkiye’ye Yürüyoruz’ Türkiye’ye KRD, ‘Avrupa’dan haklarını korumak mümkün olsa da, bu haklarını korumak mümkün genel alanı de¤il, rotanın çevresindeki kapsamaktadır. yalnızca dar bir koridoru - E¤er bir rotanın çevresindeki alan endüstri yel geliime açıksa ya da maden çıkarma amacıyla kullanılıyorsa, yürüyüçüler bu rotayı kullanmayacaklardır. bütün tabiatın korunması, yönetilmesi ve planlamasını ve yaayan do¤anın de¤eri için farkındalık yaratmayı amaçlayan ilk uluslararası antlamadır. Amaç, do¤anın yönetimi ve korunmasını ve yerli halkın - yararı için gerekli durumlarda restorasyo nunu tevik etmektir ve buna kasabalar da dahildir. Sözleme, kültürel varlıkların korunmasını gözeten UNESCO Dünya Mirası antlamasına tamamlayıcı olması için tasarlanmıtır. Türkiye, bu sözlemeyi imzalamı ve sözlemenin yönetimini Orman Bakanlı¤ı’na atamıtır. Ancak, henüz hayata geçirilmi bir eylem ya da gerçek bir etki görmemekteyiz. Rotaların çevresindeki ve üzerin- Rotaların çevresindeki deki alanların korunması çalımalar yapmaktadır. (Bkz. Ek 2) yapmaktadır. (Bkz. çalımalar bir parçası olarak, Avrupa’daki projesinin üzerine alternatif yasal sistemler rotalar için Bu rapor, Türk bir rapor hazırlamaktadır. yollarının korunması rotalarının ve yürüyü iyiletirilmesi için bir ve kullanım haklarının olacaktır. irdeleme belgesi niteli¤inde Even if it’s possible to preserve rights to Even if it’s possible to The European Landscape Convention use a route, or the path itself, this protects use a route, or the path not the general only a narrow corridor, a area around the route. If the area around route is developed for industrial or mining purposes, walkers will not continue to use the route! (2004) is the first international treaty aimed at the protection, management and planning of all landscapes and raising awareness of the value of a living - landscape. The aim is to encourage man agement and protection of landscapes and in their restoration if necessary (including towns) for the benefit of local people. It is designed to complement the UNESCO World Heritage Convention on the preservation of cultural assets. Turkey has - signed it and assigned the treaty adminis tration to the Forestry Ministry. However, we have yet to see any practical action or real effects. Conservation of the area Conservation of Routes around Cultural the alternative legal systems for routes in the alternative legal a discussion docu- Europe. This will be the preservation and ment for improving routes and trails. right to use Turkish 54

Considerations for Managers Di¤er rota yönetim etkenleriı

Di¤er rota yönetim etkenleri yönetim rota Di¤er Cnsiderations for Managers for Cnsiderations 59 - Rotanın ve onu yöneten - Rotanın ve onu yöneten kuruluun kendi kendine fon sa¤lamaya balamasına olanak tanıyacak uzun dönem kaynak akıı; - Bölgesel ve ulusal sınırlar kaynaklar; kullanılabilecek arasında - Kuruluların koalisyonu için fonlar (uzun vade yasal ortaklıkla çalıan STK’lar, turizm irketleri ve devlet kuruluları gibi). Türkiye’deki kaynaklarla ilgili sorun, kaynaklarla ilgili Türkiye’deki fonların genellikle yalnızca bir ya yıl da daha az olmasıdır. Bir bir rotayı bu sınırlı süreyle süre sınırlı içerisinde gelitirmek oldukça zor- dur ve rotalar ve onların arkasındaki kurulular tamamen ba¤ımsız olana dek, özellikle ilk birkaç devamlı yıl içinde ilgi gerektirirler. aa¤ıda için sa¤lamak kaynak rotalara Türkiye sıraladı¤ımız durumları göz önünde yöntemlere ger- bulunduran daha iyi çekten ihtiyaç duymaktadır: Özetle, bir rota konseptini gelitirmeye hem balamadan yerel hem de ulusal alındı¤ından deste¤in önce, emin olmak ve rotayı korumak ve onu sürdürülebilir bir plana dönem uzun için getirmek hale sahip olmak gereklidir. - long term funding for several - long term funding route and its years to enable the to become managing organisation self-funding - funding that can be used across provincial, regional and national borders - funding for coalitions of organisa- tions – NGOs, tourism companies and municipalities working in legal long-term partnership. The problem with Turkish funding is with Turkish funding The problem term based on a fixed that it is usually dif- very It’s less. maybe or year a of time. a route in this ficult to develop attention Routes require continuous years before they for the first few behind them and the organisations and inde- become fully established needs a better pendent. Turkey really routes that consid- method of funding ers the following: In summary, before starting develop- ment, it’s important to ensure both local and national support for a route concept, and to have a long-term plan for funding the route and making it sustainable. KOSGEB, küçük ve orta ölçekli PRODES, Dernekler Dairesi Gelecek Turizmde, Kültür ve Turizm Orman Bakanlı¤ı Or-köy’ü, yani Orman Or-köy’ü, yani Orman Bakanlı¤ı • giriimciler için fon sa¤lamaktadır ve bu kurmakyerleri konaklama üzerinde rotalar için kullanılabilir. • Bakanlı¤ı’nın yıllık bir hibe programıdır ve sivil toplum kuruluları için proje hibeleri verebilmektedir. • Bakanlı¤ı ve Efes Pilsen tarafından yönetilen bir fon programıdır ve sivil toplum için turizm geliimi projelerine hibe sa¤lamaktadır. AB fonları, son derece geni bir konudur. • veköyleri tasarısını desteklemektedir konaklamabu sayede orman köylerinde sa¤lanabilmektedir.gelitirmek için kredi nadirPratikte bu kredi çok kullanılmaktadır. Genel olarak, AB yalnızca sınır ötesi projeler için destek vermektedir, dolayısıyla Türkiye’deki STK’lar Avrupa Birli¤i ülkelerindeki di¤er STK’larla ortak olmak zorundadır. Gelecek Turizmde is a funding The Forestry Ministry supports Or-köy,The Forestry Ministry small andKOSGEB has funds for PRODES is an annual grant program • program jointly run by the Culture and Tourism Ministry and Efes Pilsen that can award grants for tourism development to civil societies. EU funds are a very broad subject; in (Forestry villages scheme), which can(Forestry villages scheme), development ofprovide credit for the villages. Inaccommodation in forest very rarely used.practice, this credit is • and can lend formedium entrepreneurs, along routes. creation of accommodation • of the Interior Ministry, and can award project grants to civil societies. • general, the EU only lends to cross-border general, the EU only lends to cross-border projects, so NGOs in Turkey have to be partnered by others in European Union countries. 58

Considerations for Managers Di¤er rota yönetim etkenleriı 16

Making a Cultural Route in Turkey Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak

Making a Local or Regional Yerel ya da bölgesel bir rota route yapmak When you have considered funding, Finansal kayna¤ı göz önünde bulundur- then you can consider this list of the duktan sonra yerel ya da bölgesel Kültür practical steps in planning and making a Rotası’nı planlamak ve hayata geçirmek local or regional Cultural Route. These are için yapmanız gerekenleri listelemeyi only the first steps to making a national or düünebilirsiniz. Ulusal ya da uluslararası international Cultural Route. Of course, bir kültür rotası yapmak için bu yalnızca it’s possible to start with a big idea for a ilk adımdır. Elbette sınırlar arası bir kültür cross-border Cultural Route; most of the rotası için büyük bir fikirle balamak da international pilgrimage routes have begun mümkündür. Pek çok uluslararası hac that way. Other cross-border routes result rotası bu ekilde balamıtır ancak benzer from separate organisations independently fikirlerden yola çıkan pek çok di¤er rota, developing similar ideas and then linking farklı bölgelerde gelitirilmi ve sonrasında them into a final network. Before you nihai bir a¤a dahil edilmitir. Balamadan begin, identify any other local or national önce, rotanızın nihai partneri olabilecek or even international routes which may yerel ya da ulusal ve hatta uluslararası be ultimate partners to your route. Make rotaları tespit etmek gerekmektedir. Bu contact with their parent organisations and rotaların kurulularıyla iletiim kurulmalı, at all times work with them and learn from birlikte çalıılmalı ve onlarla iyi uygulama them. konusunda fikir alıverii yapılmalıdır. Stage 1 - Research Uzun mesafe yürüyü rotası yaparken atılması gereken adımlar: • decide on a theme and a chosen area. Consider historical accuracy, appeal to 1. Adım: Aratırma your target groups, international recogni- • Bir tema ve bölge belirlenir. Bunda tion and a name that translates easily. tarihi kesinlik, hedef gruplarınızı ken- • there MUST be good transport to the dinizi çekme, uluslararası tanınma, ve start and end points. di¤er dillere dönüümü kolay bir isim

61 • identify any historical sites connected konularına dikkat ediniz. Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak Make friends with a GPS applica- Bir GPS mobil uygulaması ya da

Making a Cultural Route in Turkey with the theme in that area. • Balangıç ve biti noktalarına ulaım tion or more. Until recently, to daha fazlasıyla ainalık edinmelisiniz. Yakın bir zaman öncesine kadar, • identify all possible accommodation and kolay OLMALIDIR; record your walking track or points services (bus routes, shops, etc). Check • Bölgedeki temaya ilikin tüm tarihi sit of interest along a route, a handheld yürüdü¤ünüz hat ve üzerindeki ilgi çekici noktaları kaydetmek için bir GPS out any future roadmaking, development alanları (tescilli ve tescilsiz) belirlenmelidir; GPS device (Garmin, Magellan) was plans etc. • Mümkün olan tüm konaklama ve necessary. Now that many maps are cihazına (Garmin, Magellan, vb.) sahip • collect from local people information benzeri hizmetler belirlenmelidir (dolmu/ available online and location services olmak gerekliydi. imdi ise çok sayıda about old roads, viewpoints, waterfalls, otobüs güzergahları, dükkanlar, vs.) on your smartphone can be switched haritaya internet ortamında eriim caves, etc. Mark all the above informa- Yapılması muhtemel karayol vb. çalımalar on and off as you require, your phone kolay oldu¤undan ve akıllı telefonlar- tion on GoogleEarth. Keep local people ö¤renilip hesaba katılmalıdır; can display your location on a map, daki konum hizmetleri iste¤e ba¤lı informed with meetings and seminars. • Yerel halk, orman bölge müdürlükleri, record your route and points of inter- olarak açılıp kapandı¤ından, bu görevi • get all the maps of the area you can arkeologlar, vb. ile görüüp eski yollar, est along it, and take photos of the telefonlar görmektedir. Telefonunuz, find, especially old maps; identify any manzara noktaları, elaleler, ma¤aralar, key points that you pass. What could konumunuzu bir harita üzerinde göste- Making a Cultural Route in Turkey mule trails/old roads and mark on vs. özellikler hakkında bilgi toplanmalı ve Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak be easier! recek, rotanızı ve üzerindeki ilgi çekici noktaları kaydedecek ve geçti¤iniz GoogleEarth. GoogleEarth’de iaretlenmelidir; ardından Before you go down this route, do belli balı yerlerde sizin için foto¤raf • make a GPS file with key points on the özellikle yerel halkın bilgilendirilece¤i some basic research on types of çekecektir. intended route – walk between the points seminer vb. yapılmalıdır. maps available for your area, files for Bu yöntemi izlemeden önce, kendi until you find the best route which links • Bölgeye ait tüm haritalar tedarik storing data, moving data to Google bölgenizdeki mevcut harita tiplerine, them in the most interesting way. edilmeli ve tüm katır yolları, antik Earth, and practical ways of turn- veri depolama dosyalarına, veriyi • get permission to mark and open the yol ve patikalar, vb. GoogleEarth’te ing your route into a useful map for GoogleEarth’e aktarma ve rotanızı, route; register any ruins on the route with iaretlenmelidir; walkers. Useful applications/software yürüyüçüler için kullanılı bir hari- the local Conservation Commission. • Rota üzerindeki kilit noktalarla bir include gaia, locus, soviet military taya dönütürmenin pratik yollarına Stage 2 - Planning and marketing GPS dosyası oluturulmalı ve en uygun maps, open cycle map, open street dair temel bir aratırma yapmalısınız. güzergah bulunana kadar bu noktalar map, google map, google earth, bing • identify your target groups and make Kullanılı uygulama ve yazılımlara arasında yürünmelidir; and hundreds more. Open street map your marketing plan based on that. örnek olarak Gaia, Locus, Sovyet Askeri • ‹aretleme yapmak için gereken and open cycle map rely on public • identify ways to reach out to the target Haritalar, Open Cycle haritalar, Open izinler ilgili makamlardan alınmalı ve contributions of data. groups, in cooperation with local people Street haritalar, Google haritaları, and travel agencies. rota açılmalıdır. Rota üzerindeki kalıntılar You will find that, for your area, some Google Earth, Bing ve di¤er yüzlerce- • local people should be informed about ilgili Kültür Varlıklarını Koruma Bölge on-line maps are better than others sini sayabiliriz. Open Street ve Cycle the needs of visitor groups and individuals Kurullarına bildirilmeli ve tescil altına – for example, open cycle maps for haritalar veriyi kullanıcıdan alır. and how they can provide services to meet alınması sa¤lanmalıdır. southern Turkey show many trails, Bölgeniz için bazı çevrimiçi haritaların the needs (Accommodation, transporta- in the north far less. In some areas, 2. Adım: Plan ve pazarlama di¤erlerine kıyasla daha iyi oldu¤unu tion, guiding, etc). the soviet military maps are useful for • Hedef gruplar belirlenmeli ve bu göreceksiniz. Örne¤in, güneydo¤u • the most important aim of a sustainable historical trails. do¤rultuda pazarlama planlaması Türkiye için Open Cycle haritalar çok Cultural Route is to ensure an income for çıkarılmalıdır. If this seems like too much technol- sayıda güzergah gösterirken, kuzeyde local villagers, so support them in creating • Yerel kimse ve seyahat acentaları ile söz ogy, ask an IT or geography student bu sayı büyük oranda azalmaktadır. services such as accommodation, using konusu hedef gruplara ulamanın yolları or your local trekking club for help. Bazı bölgelerde ise tarihi güzergahlar funds and grant programs run by the local belirlenmeli ve ibirli¤ine gidilmelidir. için Sovyet Askeri Haritalar oldukça authorities where possible. • Ziyaretçi grup ve bireylerin ihtiyaç kullanılıdır. Stage 3 - Making the route ve beklentileri yerel halka gösterilmeli E¤er tüm bunlar fazla teknolo- • identify your possible financial ve bunlara yönelik hizmet verilmesi jik geldiyse, bir IT ya da co¤rafya resources and plan how you can get funds; sa¤lanmalıdır. (konaklama, ulaım, ö¤rencisinden veya yerel bir yürüyü work out a budget and a timetable. A rehberlik, vb.) kulübünden destek alabilirsiniz. route consists of several parts and you • Sürdürülebilir bir kültür rotasının en

62 63 should plan for them all: önemli amaçlarından biri bölge kırsal • mapping depends on making lots of gücü karılanamıyorsa, gönüllü grupların Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak • waymarks and signposts halkına gelir sa¤lamak oldu¤undan, observations and collecting local data from yardımına bavurulabilir. Ancak, her 3-4 Making a Cultural Route in Turkey • accommodation and services konaklama vb. hizmetler konusunda available sources. The map can be used for kiilik gönüllü için rotayı bilen bir kii • map and guidebook kendilerine devamlı destek sa¤lanmalıdır. a smart-phone app as well as for a printed gerekmektedir; • electronic media – iphone app, Bu, kalkınma ajanslarının hibe destek guide. • ‹aretleme çalımaları:‹aretleme facebook, website programları veya Orman bölge müdür- • it takes at least 3-4 months to write çalımaları genelde 4 kiilik bir ekip gerek- • if you can’t afford to pay people, use lükleri gibi kurumların finansal destek a guidebook, 1 month to translate and tirir. (1 kii rota bulma ve foto¤raflama volunteers to waymark or to repair accom- programları da olabilir; typeset it and 2-3 weeks to print it. The için, 1 kii temzilik için, 2 kii de boyama modation. But you need one trained local 3. Adım: Rotanın yapımı guidebook should have very specific için). Böyle bir ekip, patika çeidine person who knows the route for every • Muhtemel finansal kaynaklar belirlen- instructions and times for each stage. ba¤lı olarak, günde ortalama 5-10 km’yi three or four volunteers. meli ve hibe alımlarının nasıl alınaca¤ı Make sure that a native speaker checks iaretleyebilir; • waymarking is generally best done by planlanmalıdır. Bir bütçe ve zaman tablosu the translation carefully, or your foreign • Yön levhaları: Levhalar, genelde rotanın teams of 4 people (one to routefind and oluturulmalıdır. Bir rota, çeitli bölüm- users will continually get lost! Don’t print asfalt yolla kesiti¤i yerlere konur. Bir adet photograph, one to clear the route, two too many of the first edition (not more jip ve GPS ile çalıan 3 kiilik bir ekip, Making a Cultural Route in Turkey lerden oluur ve yalnızca bir bölümü Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak to paint). A team can waymark and clear yapmak çok faydalı de¤ildir; than 1000) because you will want to günde 3-6 tane yön levhası dikebilir. Bu, 5-10km per day, depending on the type of • yol iaretleme ve levhalar change it. aralarındaki mesafeye de ba¤lıdır; path. • konaklama, vb. hizmetleri • while you are working on the project, • Haritalandırma çalımaları: • signposts are normally placed where • harita ve rehber kitap use a mailing list or facebook page both to Haritalandırma, mevcut kaynaklara ba¤lı the route cuts an asphalt road. A team • internet medya - app, Facebook, inform local people and volunteers and to bir itir. Söz konusu harita, aynı zamanda of three people with a jeep and GPS can websitesi try to get sponsorship. Develop your social Kültür Rotaları Derne¤i’nin uzmanlatı¤ı generally erect 3-6 signposts in a day, • ‹aretleme, konaklama hizmetlerinin media presence as soon as you can but be akıllı telefon haritalandırma uygulaması ve depending on the distance between them. onarımı, vb. çalımalar için gereken i prepared to make changes as you find out rehber kitap için de kullanılabilecektir; more about your walkers. • Rehber kitap: Bir rehber kitabın • meet with local travel agencies and yazılması 3-4 ay, mizanpajı 1 ay ve ‹ki nokta arasında en iyi rota en The best route between two points provide them with sample tour programs baskısı ise 2 hafta sürmektedir. Fiyatı, do¤rudan olanı de¤ildir. Bir yürüyü is not the most direct one. A walk- for their customers, thus illustrating how kitap tipine göre farklılık gösterir. ‹lk rotası, orman yolları ya da asfalttan ing route should first use existing they can benefit from the route. baskı 1000 adetten fazla yapılmamalıdır ziyade öncelikli olarak mümkünse var old roads, migration trails or pub- çünkü de¤iiklikler olacaktır. Kitap dili olan eski yolları, göç yollarını ya da lic footpaths if possible, rather than en az Türkçe ve ‹ngilizce olmak üzere iki patikaları kullanmalıdır. Rota, düzenli forest roads or the dreaded asphalt; olmalıdır. olarak su kaynaklarından ve di¤er it should pass regular water sup- • Proje üzerinde çalıırken sosyal medya yerel tesislerden geçmelidir. Mümkün plies and any other local facilities. It üzerinden yerel halk ile gönüllü gruplara oldu¤unca farklı tipte zemin ve çevre- should use as many different types of bilgi verilmeli ve sponsorluk bulmaya den geçmelidir; kayalık yamaçlardan surface and environment as possible çalıılmalıdır. En kısa zamanda bir web geçen zor patikalar, açık ormanlık – zigzag paths up rocky hillsides, easy sayfası gelitirilmelidir fakat yürüyüçüler araziden geçen basit patikalar, antik tracks through open forest, old roads hakkında bilgi edinildikçe de¤iikliklere kentlerden geçen eski yollar, gibi… past ruins. It should have spectacular hazırlıklı olunmalıdır; Bir tırmanıtan sonra ya da bir köeyi viewpoints revealed as a surprise as • Projenin gidiatından kamu haberdar döndükten sonra yürüyüçülerin you reach the top of a climb or turn edilmelidir. Özellikle seyahat acentelerine, karısına çıkacak sürpriz manzara a corner. müterileri için örnek tur programları noktalarına sahip olmalıdır. Rota sa¤layarak, rotadan nasıl faydalanabi- Routemaking is the art of reviv- yapımı yerel tarihi canlandırma lecekleri gösterilmelidir. ing local history, and requires local sanatıdır ve yerel bilgi ve çevredeki knowledge and a sharp eye to spot kanıtları görmeyi sa¤layacak keskin the evidence around you. gözler gerektirir.

64 65

Stage 4 – Go live 4. Adım: Hayata Geçirme The components required to take Bunun yanı sıra, KRD tarafından Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak

Making a Cultural Route in Turkey • take a journalist group or groups on the • Bir ya da daha fazla basın grubu rotaya membership in the CRS network are listed oluturulan rota kriterleri de dikkate route. götürülmelidir; in chapter 4. alınmalıdır. (bkz Bölüm 4) • use social media – blog, blog and blog. • Sosyal medya kullanılmalıdır. (Mümkün Volunteer Support Gönüllü Destek • involve schoolchildren, walking clubs, oldu¤unca blog girileri yapılmalıdır); volunteers or anyone else to get people on • Okul ö¤rencileri, yürüyü kulüpleri, Route maintenance requires systematic Rotaların bakım ve onarımı, sistematik the route. gönüllüler vb. rotaya tevik edilmelidir; coordination, time, funding and regular koordinasyon, zaman, ekonomik destek • send copies of the book to the press and • Rehber kitap, basına gönderilmeli ve human resources. In the last five years ve düzenli insan kayna¤ı gerektirmekte- follow up with interviews, information ardından takibi yapılmalıdır; the Culture Routes Society has received dir. Kültür Rotaları Derne¤i, son be yıl packs, invitations. • Konaklama hizmeti sunanlar için e¤itim regular voluntary support from different içerisinde, dünyanın dört bir yanından • run education courses for accommoda- kursları düzenlenmelidir. organisations and many other individuals gelen çok sayıda bireyden ve farklı kurum- tion providers. Yukarıda bahsedilenler bir kültür rotası from all around the world. One of the lardan gönüllü yardım deste¤i almıtır. Bu most important of these organisations is The above-mentioned points are the oluturulurken dikkate alınması gereken kurumların en önemlilerinden biri, Türkiye Gençtur, which is the accredited organisa- Making a Cultural Route in Turkey basic considerations while preparing a temel konulardır. Bunlara ilaveten bölge, Ulusal Ajansı tarafından akredite edilmi Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak tion of European Volunteer Service, an EU route. Other considerations depend on mevcut ulaım ve konaklama kaynakları, Avrupa Gönüllü Hizmet (AGH) programı program that allows younger generations the area, current tourism resources, the yerel halkın e¤itim durumu, hedef kapsamında hizmet veren bir kurulutur. to take part in various projects and other educational level of local people, the target gruplar ve mevsimsellik, muhtar vb.’nin AGH, genç nesillerin Avrupa’daki farklı opportunities across Europe. groups and seasonality of the route, the yaklaımlarına ba¤lı olarak farklı konular da proje ve fırsatlarda yer almasına olanak attitude of village headmen, etc. A Cultural çıkacaktır. Bir kültür rotası, üzerine di¤er Every year, Gençtur announces the type sa¤layan bir programdır. Gençtur, KRD Route is an element of infrastructure which do¤a turizmi çeitlerinin ina edilebilece¤i of voluntary work needed for the CRS rotalarında gönüllü destek bekleyen i çeit can be used by other nature and culture bir altyapı unsurudur. routes and then the applicants are assigned ve tanımlarının ilanını yapar ve ardından tourism activities. to different tasks, which mainly includes bavuranlar, genelde rota iaretleme ve waymarking and clearance of the routes temizlik/bakım ilerinde birkaç haftalı¤ına Uluslararası bir Kültür Rotası için dört for a few weeks. For instance, in 2016 a görevlendirilir. Buna bir örnek olarak, 2016 There are four types of recognition tip tanınma ekli vardır: group of volunteers from Canada, France, yılında, Kanada, Fransa, Almanya, Ukrayna, for an international Culture Route: - Avrupa Konseyi Kültür Rotası Germany, Ukraine, etc worked on the vb. ülkeden gelen gönüllü bir grup, Evliya - a Council of Europe Cultural Route - ERA-pan Avrupa E-patikası Evliya Çelebi Way near Bursa for three Çelebi Yolu üzerindeki rota iaretleme weeks and helped with waymarking and ve genel bakım ilerinde çalımıtır. - an ERA – pan European E-footpath - WTN tarafından tanınan rota general maintenance. ‹negöl municipality, ‘Avrupa’dan Türkiye’ye Yürüyoruz’ - a WTN-recognized trekking route - UNESCO onaylı Dünya Kültür which is also one of the associates in the projesinin itirakçi kurumlarından olan - a UNESCO-recognised World Mirası Rotası ‘Europe to Turkey on Foot’ Project, hosted ‹negöl Belediyesi de ekibin konaklama ve Heritage Route Bu kurululardan biri tarafından this activity by supporting the team’s ulaımına katkı sa¤layarak bu etkinli¤e ev Recognition by one of these bodies onaylanmak di¤erleri tarafından transportation and accommodation. sahipli¤i yapmıtır. onaylanmayı ve uluslararası fon- makes it much easier to be recognised Another source for voluntary support, Özellikle bireysel gönüllü yardım için bir lara ulaımı kolaylatırır. Pratikte by any of the others and also gives particularly from individuals, is a website di¤er kaynak da www.workaway.info inter- WTN onayını almak görece olarak access to international funds. In prac- (www.workaway.info), which is a volun- net sitesidir. Workaway, insanlara, 150’den daha kolay ve ucuz bir adımdır. tice, WTN recognition is a fairly easy teering and cultural exchange platform fazla ülkede yerel halka yardım etme ve bu ERA onayı için yürüyü kulüpleriy- step with low costs; ERA recognition that provides an opportunity for people to toplumlarla entegre olma imkanı sa¤layan le anlamalı olmak gereklidir ve bu requires an alliance of walking clubs integrate and help local communities in bir kültürel de¤iim ve gönüllülük platfor- onay, ‘Avrupa’nın En ‹yisi’ etiketi and is not a great asset as the ‘Best over 150 countries. CRS has benefitted mudur. KRD, Workaway aracılı¤ıyla aldı¤ı henüz yeterince tanınmadı¤ından of Europe’ label is not yet widely rec- from voluntary support via workaway not gönüllü deste¤i yalnızca rota bakımında çok de¤erli de¤ildir. UNESCO onayını ognised; UNESCO recognition takes a only for the route maintenance but also de¤il, aynı zamanda internet sitesi ve almak ise uzun zaman, devlet deste¤i long time, government support and a computer tasks including website and sosyal medya kanallarını gelitirme, harita ve büyük bir bütçe gerektirmektedir. huge budget. social media improvements, map and smart ve akıllı telefon uygulamaları oluturma,

68 69 phone application development, etc. This vb.’yi de içeren farklı ofis ilerinde de

Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak Making an International Cultural Uluslararası bir Kültür Rotası

Making a Cultural Route in Turkey kind of voluntary support creates a unique kullanmıtır. Bu tarz gönüllü destekler, Route Yapmak opportunity for international promotion of uluslararası tanıtım için de bulunmaz bir trails as well. fırsat yaratmaktadır. International routes through Turkey Pratikte, Türkiye’den geçen uluslararası are more likely to be recognized by the rotaların di¤er uluslararası kurululardan In 2014, the World Trails Network 2014 yılında Dünya Yürüyü Yolları Council of Europe than any of the other ziyade Avrupa Konseyi tarafından onay- decided to create its own voluntary ebekesi, yalnızca rotalara destek olacak international organisations. The Governing lanma olasılı¤ı daha yüksektir. EPA Yönetim platform exclusively for trails and trail kendi gönüllü yardım platformunu yarat- Board of the EPA awards the certification Kurulu “Avrupa Konseyi Kültür Rotası” maintenance, but this is still an ongoing maya karar vermitir ancak bu, hala devam “Council of Europe Cultural Route” and sertifikasını verir ve “Avrupa Konseyi Kültür project. eden bir çalımadır. carries out regular evaluation of certified Rotası” sertifikası kurallarını koyan Bakanlık routes in conformity with Committee of Komitesi Kararı CM/Res(2013)67’ye Ministers Resolution CM/Res(2013)67 göre sertifikalı rotalar için düzenli In Europe, most national route organ- which establishes the rules for the award de¤erlendirmelerde bulunur. Sertifika Avrupa’daki ulusal rota kurulularının isations sub-contract at least some of of the “Cultural Route of the Council of kriterleri hakkında daha fazla bilgi almak Making a Cultural Route in Turkey pek ço¤u, yönetimin bir bölümünü Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak the management of the route to the Europe” certification. See Chapter 2 for için 2. Bölüm’e bakınız. rotanın geçti¤i bölgelerdeki çeitli various local and provincial authori- more about the criteria for certification. Rotayı sunan kuruluun göz önünde yerel ve bölgesel mercilere devreder. ties in the area where the route bulundurması gereken bazı noktalar: Dolayısıyla rota üzerindeki her ulusal Some points to consider about the passes. Therefore it is advisable to veya yerel merciyle kurallara uygun organisation submitting the route: • Her aday rotanın uluslararası kurulu have proper written agreements with antlamaları yapmak tavsiye edilir. • the international organizing committee komitesi bulunmalı ve rotanın geçti¤i her each national and local authority Bu antlamalar bakım, iaretleme, of each candidate route has to have a ülkedeki kurulu yasal olmalıdır; along the route. These should cover tanıtım ve bilgi hizmetleri, kamusal legal status, and the organisation in each • Ülke kuruluları düzenli toplantılar ya maintenance, signing, publicity and etkinlikler vb. konuları kapsayabilir country the route passes through should da tartımalar yapan ve ortak bir poliçeleri information services, public events, ve antlamaya varmak yıllar alabilir. have legal status too. olan bir dernek ya da dernekler birli¤ine etc. and may take years to negotiate. • the country organisers should be ba¤lı olmalıdır; linked in an association or federation of • Rotanın temelinin gerçeklere ve tarihe associations which has regular meetings dayandı¤ını gösterebilecek bilimsel bir or discussions and has developed a joint komitesi olmalıdır; policy. • Uluslararası kurulu, öncelikli alanlarda • the route should have a scientific com- (bilimsel aratırma; miras koruma ve mittee of experts who can show that the iyiletirme; genç Avrupalılar arasında route has a basis in fact and history. kültür ve e¤itim de¤i tokuu; ça¤da • the international organisation should kültür ve sanat aktiviteleri; kültür turizmi encourage long-term multilateral ve sürdürülebilir kalkınma) uzun vade çok co-operation projects in priority areas yönlü ortaklık projelerini tevik etmelidir; (scientific research; heritage conservation • Ülke kuruluları rotayı yapmak için and enhancement; cultural and educa- yasal izinleri almı olmalılardır ve rotanın tional exchanges among young Europeans; geçti¤i bölgeleri yöneten yerel mercilerle contemporary cultural and artistic iyi ba¤lantılar içinde bulunmlıdırlar. practices; cultural tourism and sustainable EICR, Avrupa Konseyi’nin teknik development). ajansıdır ve Avrupa Kültür, Miras ve Peyzaj • the country organisers should have Konseyi’nin yürütme komitesiyle birlikte legal permission to make the route and yeni Avrupa Kültür Rotaları’nı de¤erlendirip should have good connections to the onaylamaktadır. Ayrıca her üç yılda bir local authorities which manage the areas rotaları yeniden de¤erlendirerek, kayıtlarını through which it passes. yeniler ya da iptal ederler.

70 71 The EICR is a technical agency of the Mecca has been developed into a route, uzatılabilir. KRD, Evliya Çelebi Yolu’nun

Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak Türkiye’deki Kültür Rotalarının Council of Europe and carries out evalua- but this could be extended in either Karadeniz çevresine do¤ru gelitirilmesini Making a Cultural Route in Turkey Dünya’ya Ba¤lanması tion and approval of new European Cultural direction as far as Vienna or Sudan. We de önermitir. Hz. ‹brahim Yolu, Orta routes on behalf of the CDCPP, the steering Türkiye, tarihi olarak önemli bir co¤rafi have proposed the development of an Do¤u’da Hz. ‹brahim’le ilikilendirilen committee for Cultural Heritage and konumdadır ve sınır ötesi ba¤lamda çeitli Evliya Çelebi Route around the Black tüm yerleri birbirine ba¤layan büyük bir Landscape of the Council of Europe. They türlerde Kültür Rotası gelitirmek için ideal Sea. The Abraham Path is an ambitious uluslararası giriimdir. Rota, Suriye’deki also re-evaluate routes every three years bir yerdir. Var olan ve potansiyel rotalar international undertaking to link all the sava ve ‹srail’le olan gerilimler nedeniyle and confirm or rescind their registration. arasında: sites associated with Abraham around the son derece kısıtlı olsa da, bölgede barı • Tarihi uygarlıklara ba¤lı rotalar: Middle East. While it is terribly restricted diyalo¤unu kurmayı amaçlamaktadır. Linking Turkish Cultural Routes Bu rotalar Likya Yolu gibi küçük bir by the Syrian war and tensions in Israel, Mevlana’nın Afganistan’dan ’ya to the World rotadan Sicilya’daki Fenike Rotası’na ve it ambitiously aims at regional peaceful kadarki seyahatini izleyecek Sufi Yolu Turkey is in an historically important Akdeniz’deki tüm Fenike limanlarını dialogue. There is ongoing research on the çalımaları da devam etmektedir. geographic position and so ideally placed birbirine ba¤layacak büyük bir rotaya Sufi route following ’s journey from • Ticarete dayanan rotalar: Balıca örnek, to develop Cultural Routes of various types kadar çeitlendirilebilir. Via Egnatia gibi Afghanistan to Konya. UNWTO’nun gelitirmekte oldu¤u ‹pek Making a Cultural Route in Turkey Türkiye’de bir Kültür Rotası Yapmak in a cross-border context. Existing and Roma yollarına odaklı olanlar da sınır ötesi • routes based on trade – the chief exam- Yolu’dur. ‹znik Belediyesi de Seramik potential routes include: rotalar için iyi bir temel oluturabilir. ple is the Silk Road, which is currently Rotası’nın bir üyesidir. Zeytin Rotası ve • routes based on historic civilisa- under development by the UNWTO. Iznik arap Rotası ise Türkiye’den bölgelerin tions – these can range from something Municipality is a member of the Ceramics katılabilece¤i di¤er Avrupa rotalarına örnek as small as the Lycian Way to the route. The olive route and wine route are olarak sayılabilir. Phoenician Route, based in Sicily and other examples of European routes which • ‹na edilmi ya da kültürel gelenekleri linking Phoenician ports all around the Turkish adminisrations could join. birbirine ba¤layan rotalar: Spa Rotası Mediterranean. Roman roads such as the • Anılar ya da kayıtlar bırakmı • routes linking traditions, either built tarihi hamamları olan ehirlerin bir Via Egnatia form a good basis for cross- tarihi gezginlere dayanan rotalar: or cultural – the Spa route is an example araya gelerek sa¤lık turizmiyle ilgilenen border routes. Bunların arasında Evliya Çelebi Yolu of an association of towns with historic turistleri çekmek için ortak geleneklerini • routes based on historical travellers, bulunmaktadır. Evliya Çelebi’nin thermal baths, which use their common kullanmaları buna bir örnektir. Bursa, bu who may have left memoirs or records. ‹stanbul’dan Mekke’ye olan yolculu¤unun traditions to attract tourists interested organizasyonla ba¤lantılar gelitirmektedir. These include Evliya Çelebi – the first ilk aaması bir rotaya çevrilmitir, ancak in health tourism. Bursa is developing Di¤er rotalar, tarih öncesi ma¤ara resimleri stage of his route between ‹stanbul and bu rota, Viyana ya da Sudan yönüne dek links with this organisation. Other routes ya da anıt heykeller veya tarihi mezarlıklar link sites with pre-historic cave paintings, olan bölgeleri birbiriyle ilikilendirir. or megalithic monuments, or historical Osmanlılar’ın Avrupa sınırına kadar graveyards. The Sultans Trail, which uzanan Sultanlar Yolu da uluslararası extends the Ottoman frontier into Europe, rotalara örnek olabilir. could be another example. KRD, an itibariyle ‘Avrupa’dan Türkiye’ye Yürüyoruz’ adındaki The CRS is now taking the first steps bir projeyle Türkiye ve Avrupa to link Turkish and European routes rotalarını birbirine ba¤lamak için ilk via a project called Europe to Turkey adımları atmıtır. Amaç, ‹talya ve on Foot. The aim is to link Italy and Türkiye’yi antik yolları takip eden bir Turkey via the Balkans in a route net- a¤ ile Balkanlar üzerinden birbirine work following ancient roads, and ba¤lamak ve ayrıca rota yönetimi, also bring European ideas about route pazarlama ve hizmetleri hakkındaki management, marketing and services Avrupa fikirlerini Türkiye’ye to Turkey. getirmektir.

72 73 17

Sustainable Support for Routes

Rotalar ‹çin Sürdürülebilir Destek

Sustainable development Sürdürülebilir kalkınma We can define sustainable development Sürdürülebilir kalkınmayı, hem u andaki as planning improvements in life (both hem de gelecekteki yaamda, sonraki present and future) in a way that will meet nesillerin ihtiyaçlarını karılayacak biçimde the necessities of the next generations. geliimler planlama olarak tanımlayabiliriz. Sustainable development creates a balance Sürdürülebilir kalkınma, do¤al kaynak between people and nature, by organiz- tüketimini en az etki sa¤layacak ekilde ing the consumption of natural reserves düzenleyerek insanlar ve do¤a arasında in order to have least impact on them. bir denge kurar. Sürdürülebilir kalkınma Although sustainable development is seen temelde insanlık ve do¤anın dengesine as mainly focusing on the balance between odaklanıyor gibi görülse de, sosyal, humanity and nature, we should always ekonomik, ekolojik, uzamsal ve kültürel consider the social, economic, ecological, boyutları da göz önünde bulundurmalıyız. spatial and cultural dimensions too. In this Bu bakımdan, kültür rotaları olması regard, Cultural Routes, if they are man- gerekti¤i gibi yönetilirse sürdürülebilir aged properly, can contribute considerably kalkınmanın kalitesine oldukça iyi bir to quality sustainable development. biçimde katkı sa¤layabilirler. Sustainability of Cultural Routes Kültür rotalarının sürdürülebilirli¤i Most long distance Cultural Routes run Kültür rotalarının pek ço¤u, ekonomik through rural areas where economic and ve sosyal artların ehirlere göre daha az social conditions are less advanced than in gelimi oldu¤u kırsal alanlardan geçer. urban areas. Although the initial develop- Balangıç sürecinin yönetimi zor ve zaman ment phase is difficult and time-consuming alıcı olsa da, rota sürekli kullanılır hale to co-ordinate, once the route becomes geldi¤inde, yerel halk onu sahiplenecek well-used, local people will accept and ve ona önem verecektir. Yerel halkın appreciate it. Once managed systemati- etkin katkısıyla sistematik bir biçimde cally with the active involvement of local yönetildi¤inde rotalar, yalnızca tarım ve people, these routes can help generate hayvancılıkla geçinen bölgelerde alternatif

74 75 Sustainable support for Cultural Routes alternative income for areas that used gelir imkanları oluturmaya yardımcı olur. to create alternative income for rural areas, problemlerini dahi önlemede önemli bir rol to live on the profits of agriculture and Türkiye’de 1980’lerden itibaren köy- in the long term this could play a consider- oynayabilirler. livestock farming. lerden büyük ehirlere hızlı bir göç süreci ably important role in preventing migration Dahası bu gelir, etkin bir biçimde Rotalar için sürdürülebilir destek In Turkey, starting from the 1980’s, yaanmaktadır. Kırsal nüfusun ehirlerde problems. sa¤lanmaya balandı¤ında, genç nüfus migration from villages to big city centres yaamayı tercih etmesinin ardındaki sebep, Moreover, once income generation starts köylerde kalmaya balayacaktır. Ziyaretçiler has been a very rapid process. The reason genellikle köylerde yeterli finansal gelirin working efficiently, this will help keep the için hizmet sa¤lamaya olan katkıları ve that rural populations prefer to live in elde edilememesidir ki bunda kamusal younger people in the villages. By their yeni teknoloji ve dil bilgileriyle genç towns is usually due to inability to gener- hizmetlere ulaım gibi faktörler de büyük involvement in providing visitor services, nesiller kendi topluluklarının içinde daha ate sufficient income in the villages (other bir rol oynamaktadır. Kırsal aktivitelerle and their knowledge of new technologies aktif rol oynayabilirler. Bir yandan da farklı u¤raan ve bu alanda son derece bilgili ve kültürlerden yeni insanlarla tanıarak yeni factors such as access to public services and languages, younger people can take yetenekli olan köylüler, çoktan aırı nüfus beceriler kazanırlar. Bu süreç, genellikle also play a major part). Villagers who are more active roles in their communities problemleri yaayan endüstriyel merkezlere bu kiilerin di¤er köy sakinlerini kendi deeply engaged with rural activities and while meeting other people from different have considerable skills in this field, feel göç etme zorunlulu¤u yaarlar. Kültür konaklama yerlerini açmaları ya da di¤er rotaları, kırsal alanlarda alternatif gelir cultures and accumulating new skills. This endüstrilememi turizm hizmetlerini forced to migrate to industrial centers yaratmak için kullanılırsa, uzun vadede göç is generally followed by incentivising other balatmaları için tevik etmesiyle devam

where there is already a problem of over- Rotalar için sürdürülebilir destek village residents to set up accommodation eder. Sustainable support for Cultural Routes population. If Cultural Routes can be used Çeitli etkinlikler düzenlemenin ya or start other non-industrialized tourism da var olanları sürdürülebilir turizm services. Uygulamalı Giriimcilik Organising events or integrating Yürüyüçüler, genellikle aile aktiviteleriyle entegre etmenin çeitli Practical Entrepreneurship existing ones into sustainable tourism avantajları vardır. Öncelikle, bu, hem pansiyonlarında, kamplarda ya da küçük activities has numerous advantages. rotalar hem de bu etkinlikler için Walkers generally prefer staying in home ölçekli butik otellerde konaklamayı Firstly, it creates joint promotion müterek bir tanıtma imkanı sa¤lar pensions, campsites or small-scale boutique tercih ederler. Bu tarz hizmetler, bireyler both for the routes and the events, ki bu tanıtım, yerel ve ulusal sevi- hotels. Such services can be offered by tarafından ya da bazen köy içerisinde and this promotion can be on local yede yapılabilece¤i gibi, uluslararası individuals or sometimes collectively ortaklaa bir ekilde verilebilir. Var and national or international levels. boyuta da taınabilmektedir. Bu etkin- by a joint collaboration within a village. olan, kullanılmayan kamusal binaların These events can be walking festi- likler, rotalarda düzenlenen yürüyü Converting existing abandoned public (okullar, sa¤lık ocakları vb.) konaklama vals or marathons on routes as well ve maratonlar olabilece¤i gibi, aynı buildings (schools, health clinics, etc) into merkezlerine çevrilmesi, kültür rotası ziyaretçilerinin ihtiyaçlarını karılamak için as other festivals associated with the zamanda yerel kültür, gelenekler, accommodation centres is an economic hem ekonomik hem de çevresel olarak local culture, traditions, food, his- yiyecek, tarih ve di¤er özelliklerle de and environmentally sustainable method of sürdürülebilir bir yöntemdir. tory and other attributes. In Turkey, alakalı olabilmektedir. Türkiye’deki meeting service requirements of Cultural the most common examples are: oil en yaygın örnekler: ya¤lı güre Route visitors. Köylüler, genellikle ziyaretçileri gayri wrestling fests; special days for local müsabakaları; meyve ve sebze gibi resmi olarak a¤ırlamaya balar, ardından products such as fruits and vegeta- Villagers often start hosting visitors bunu bir i olarak yapma fikrini gelitirirler. yerel ürün ve di¤er yemek çeitlerine informally, then develop the idea making bles, and other local dishes; horse adanan özel günler; at ve di¤er hay- Önce yatacak yer ve kahvaltı gibi basit their own tourism business. They start with and other animal races; religous fes- van müsabakaları; dini etkinlikler; ihtiyaçları karılayacak hizmetler vermeye offering services to meet basic needs like balarlar. Ancak e¤er iler iyi giderse tivals; modern cultural events such sinema, tiyatro, müzik, vb. ça¤da bed and breakfast. However, if the busi- ve devletin ruhsat verme koulları ve as cinema, theatre, music and other sanat etkinlikleri; geleneksel bahar ness works well and if the state’s license prosedürleri çok zor de¤ilse, hizmet festivals; traditional spring celebra- kutlamaları ve üniversite enlikleri, conditions and procedures are not too veren kii, valiz transferleri, piknik tions, university fests, etc. vb’dir. hard to meet, the service providers start organizasyonları ya da alkollü içecek Once these events are promoted Bunların tanıtımı zamanında ve do¤ru observing other needs and try to improve temini gibi ek hizmetler sunarak iini properly in good time, using suitable kanallar kullanılarak yapıldı¤ında, their businesses by providing additional büyütmeye balar. media channels, then route visitors rota ziyaretçileri, bu tarz yerel services such as other meals, bag transfers, become aware and would often like ‹lgili devlet kuruluları ve bu sektörde enlikleri deneyimlemek ve hatta tatil picnics, alcohol. They may upgrade their çalıan STK’lar bu tip giriimcileri e¤itim to experience such local festivals and programlarını ona göre ayarlamak kursları ve ek kaynaklarla destekleye- even plan their travels accordingly. accommodation to meet the needs of richer isteyebileceklerdir. customers. rek iin etkin ve düzenli bir biçimde

76 77 Sustainable support for Cultural Routes Rotalar için sürdürülebilir destek Rotalar için sürdürülebilir destek Sustainable support for Cultural Routes

Relevant government bodies and NGOs gelitirilmesine yardımcı olmalıdır. Yerel until the entrepreneurs have had time yolla kültür rotaları turizmi resmi bir working in the sector should support such yetkililer de yeni pansiyon sahiplerine to learn their trade and recover some of engel olmaksızın gelitirilebilir ve mikro entrepreneurs with training courses and gerekli ruhsatların verilmesinde yardımcı their initial investment. For example, in ve makro ekonomilere sürdürülebilir bir additional funding, so that the businesses olmalıdırlar. KRD, giriimciye iini ö¤renip France, accommodation with less than six kalitede katkıda bulunabilirler. develop effectively and continuously. Local yola sokana ve ilk harcamalarını kurta- beds does not require licencing. In this Kültür rotalarının üzerindeki bu tip authorities should also help new pension rana dek ruhsat gereklili¤ini erteleyecek way, Cultural Routes tourism can expand yerel iletmeler rota boyunca her aamada owners to get the required licences. The bir düzenleme önermektedir. Örne¤in without official hindrance and make a konaklama yeri varsa düzgün bir biçimde CRS recommends creation of a scheme Fransa’da altı yataktan az olan konaklama contribution to micro and macro economies çalıırlar. E¤er arada konaklama olmayan which will defer the need to get licences yerleri ruhsat gerektirmemektedir. Bu in a sustainable way. yerler varsa, yürüyüçüler yanlarında çadır

78 79 Sustainable support for Cultural Routes This type of local enterprise along taıyacaklar ve muhtemelen yerel bir konak- like way-marking and signposting, they çalımalarını organize eder ve destekler. Cultural Routes only works if there is lama yerinde kalmaktansa kamp kurmayı require regular maintenance. In some cases Bir kültür rotasını tasarlamada ve koru- accommodation available at all stages tercih edeceklerdir. the maintenance work is done by route mada en önemli kriterlerden biri, çevre Rotalar için sürdürülebilir destek along a route. If there are gaps in accom- Konaklama hizmeti veren yerleri makers, volunteers and non-government üzerinde en az etkiyi bırakmaktır. Rota modation, walkers will carry a tent, and desteklemenin en etkin ve ucuz yolu, organisations, while in some cases the local iaretleme görünür olmalı ancak rahatsız may choose to camp all the way instead of hepsini kulüp, dernek, oluum, vb. yerel bir government bodies and administrations edici olmamalıdır, tabelalar yalnızca staying in local pensions. kuruluta birletirmektir. Kurulu üyeleri, organize and support it. One of the most gerekli yerlere yerletirilmeli ve konaklama The most effective and cheapest way of konaklama yeri olmayan bölgelerde konak- essential criteria in designing and maintain- yeri sahiplerinin rota boyunca tabela supporting local accommodation providers lama yeri açılması için u¤raacaklardır. ing a Cultural Route should be to leave the koymalarına izin verilmemelidir. is to link them in a local organisation (club, Ayrıca deneyimli konaklama yeri sahipleri least impact on the environment. Route- society, informal group). The organisation daha az deneyimi olanlara bilgi verebilir, marking should be clear but not intrusive, Zaman zaman köylüler, ziyaretçileri signposts should be only placed where members will exert pressure to provide hizmet, ekipman ve personel paylaımı kendi konaklama yerlerin- needed and accommodation owners should accommodation in places where there is yapılabilir, ortaklaa hizmetler sunulabilir. den geçirmek için birbirleriyle none. Also, experienced providers can not be permitted to add signs to their pen- çekimektedir. Likya Yolu üzerinde Rota Bakımı: sions along the route. Rotalar için sürdürülebilir destek provide teaching for their less-experienced bir köyde, konaklama yeri sahipleri, Sustainable support for Cultural Routes colleagues; services, equipment and Kültür rotaları, genellikle kırsal bölgeler- düzenli olarak patika iaretlerini personnel can be shared; joint services can den geçti¤i ve iaretleme ve tabelalandırma From time to time, villagers compete yeniden boyuyor ve iaretleri rakip be provided. gibi standart hizmetler gerektirdi¤i için to direct visitors to their accommo- konaklama yerinden ziyade, kendi düzenli bakıma ihtiyaç duyarlar. Bazı dation. In one village on the Lycian pansiyon ya da dükkanlarından Route Maintenance: durumlarda bakım ileri rota yapıcıları, Way, accommodation owners regu- geçecek ekilde yeniden düzenliyor- Since Cultural Routes mostly run gönüllüler, devlete ba¤lı olmayan kurulular larly re-paint waymarks and move lar. Gerçekletirilen pek çok yerel through natural, rural areas and because tarafından yapılırken, bazı yerlerde yerel signs to direct visitors to their pension buluma, yürüyüçüler arasında kafa they rely on certain standard services yönetim kuruluları ve özel idareler, bakım or shop rather than rival accommoda- karııklı¤ına ve memnuniyetsizli¤e tion. Many local meetings have failed neden olan ve rota boyunca to solve this problem, which results giriimcileri etkileyen bu sorunu çöz- Local entrepreneurs should always Yerel giriimciler, yürüyüçülerin, in confusion and walker dissatisfac- meye yeterli olmamıtır. remember that walkers compare rota boyunca kaldıkları konaklama tion, affecting entrepreneurs all along Neyse ki, bu karııklı¤a neden their accommodation and services yerlerini ve aldıkları hizmeti birbiriy- the route. olan kiiler, rehber kitaba, mobil with others along the route and on le karılatırdıklarını hiçbir zaman Fortunately, the offending parties uygulamasına ya da web sitesine other routes. And all this informa- unutmamalıdır. Bu tip bilgiler artık cannot access the i-phone app or the ulaamıyor, dolayısıyla yürüyüçüler tion is immediately shared on social anında sosyal medya üzerinden website, so these remain accurate! bu kanallardan uyarılıyorlar. media. Points of comparison include: paylaılmaktadır. Karılatırma konuları: - Pricing (both basic and extra - Fiyatlandırma (temel ve ekstra services). hizmetler); - Facilities, quality and cleanliness. - Tesisler, kalite ve temizlik; - Authentic atmosphere (traditional - Otantik atmosfer (geleneksel buildings, local foods, etc) yapılar, yerel yemekler vb.); - Extra services such as transfer of - Valizlerin transferi, çamaır bags, laundry, drying clothes. yıkama ve kurutma gibi ekstra - Attitude, friendliness, adaptability hizmetler; (early breakfasts, vegetarianism, - Tavır, güleryüzlülük, uyum (erken accommodation of children or kahvaltı, vejetaryenlik, çocuk ya da dogs, etc). köpeklerin konaklaması, vb).

80 81 18

Marketing and Promotion of Routes Rotaların Pazarlama ve Tanıtımı

Marketing materials Pazarlama malzemeleri Each route needs certain materials in Her rota, pazara girmek için belli order to bring it to market. Below we list bir takım malzemelere ihtiyaç duyar. them with some comments: Bunlar, bazı yorumlarla birlikte aa¤ıda Maps – in order to establish a route, listelenmitir: it’s necessary to have maps of the working Haritalar: Bir rota oluturmaya area before you start, and to develop a balamadan önce, rota kullanıcılarının map, which route users can carry with bölgeyi kefederken yanlarında taıyaca¤ı, them while exploring. In Turkey, the çalıaca¤ınız bölgeye ait bir harita only printed large-scale contour maps are gelitirmeniz gerekecektir. Türkiye’de the military 1:25,000 maps, which are of büyük çaplı e yükselti haritaları 1:25,000 restricted use. If your project is in partner- askeri haritalarıdır ve bunların kullanımı ship with a university, the forestry/national kısıtlıdır. E¤er projeniz bir üniversiteyle, parks, or other government body, it should Orman Müdürlü¤ü/Milli Parklar ya da be possible to ‘borrow’ these maps for di¤er devlet kurumlarıyla ortaksa, bu hari- purposes of exploration. However, if you talar keif amaçlı “ödünç” alınabilir. Ancak base your final map on this material, the e¤er son haritanızı bu materyal üzerine Mapping General Command will expect kurgularsanız, Harita Genel Komutanlı¤ı not only to approve your maps, but also haritalarınızı onaylamaz ve ayrıca kullanım will charge you an outrageous fee for their için sizden yüksek miktarda bedeller talep use. eder. To avoid this, the first trail maps in Bu durumdan kaçınmak için Türkiye’nin Turkey were drawn using the 1:50,000 çizilen ilk yürüyü rotası haritası 1:50,000 Russian Military maps of Turkey, which ölçekli Rusya askeri haritalarıdır, bu were available at minimum cost or even haritalar düük bedellerle ve hatta internet free on the internet. üzerinden ücretsiz olarak temin edilebilir. Fortunately, free satellite imagery and Neyse ki, ücretsiz uydu görüntüleri the vector mapping data extracted from it ve bu görüntülerden elde edilen vektör

82 83 Marketing and promotion of Cultural Routes are now ubiquitous. The software required haritalar günümüzde oldukça yaygındır. dies, or you lose your device, the app is çıkmadan önce plan yapmak için bir rehber to draw the map is also now free – we Haritayı çizmek için gereken yazılım da inaccessible. kitaba ihtiyaç duyarlar. Pek çok rehber can thoroughly recommend QGIS and the artık ücretsizdir. QGIS’yi ve ona ba¤lı olan There are many different styles of guide- kitapta bir de katlanabilir ve koparılabilir Rotaların pazarlaması ve tanıtılması maps to which it links – open street map, açık kaynak sokak ve bisiklet haritaları, book on the market in different formats. harita bulunur. Rehber kitaplar, ayrıca open cycle map, etc. Separate vector files vb. gibi haritaları öneriyoruz. Ayrı vektör Two things to remember: GPS sinyali alınmadı¤ında ya da telefonun give access to contours, rivers and lakes, dosyaları hatlara, nehir ve göllere, yol- arjının bitmesi ya da kaybolması gibi • Most users like a guide book that they roads, etc, and these can be assembled in lara vb.’ye ulaımı sa¤lıyor ve bunları durumlarda iyi bir yedektir. Günümüzde can put in a small bag or rucksack pocket, layers to give you a basic high-resolution katmanlar halinde bir araya getirerek hem piyasada farklı formatlarda pek çok rehber but the book has to be slightly larger than map suitable both for printing and for use baskıda hem de mobil uygulamalarda kitap bulunmaktadır. Rehber kitaplarla the folded map. So the book size has to be in a mobile applicaton. To this map you kullanılabilecek basit yüksek çözünürlüklü a compromise between the map and the ilgili olarak unutulmaması gereken iki ey can then add further layers for your route, haritalar elde edebilirsiniz. Bu haritaya pocket! vardır: other footpaths, etc. daha sonra rotanız, di¤er patikalar vb. • Coloured pictures on every page look • Pek çok kullanıcı rehber kitapları di¤er katmanları ekleyebilirsiniz. Bu You may want to export the map to good, but have to be printed on coated küçük bir çantada ya da sırt çantalarının aamadan sonra en iyisi haritayı Adobe Adobe Photoshop to add symbols for drink- paper. Coated paper is much heavier than yan gözlerinde taımayı tercih ederler, Photoshop programına aktararak içme ing water, bus stops, ruins or whatever you uncoated – if you sell books by post, the ancak kitabın haritadan bir parça daha suyu, otobüs durakları, antik kentler ya da like, and names of villages, ruins, hills, riv- büyük olması gerekir. Dolayısıyla, kitap weight of your book is important! Most Rotaların pazarlaması ve tanıtılması di¤er özelliklere dair semboller ile köyler, Marketing and promotion of Cultural Routes ers, etc. Of course, you have to collect this trekkers prefer a lightweight book, too. boyutunda harita ve cebe ba¤lı olarak harabeler, tepeler, nehirler vb.nin isim- data when you are researching the route. tavizde bulunmanız gerekebilir. lerini ekleyebilirsiniz. Elbette rotanız için Visibility and social media Note that the Mapping General Command • Her sayfada renkli foto¤raflar güzel aratırma yaparken bu bilgileri toplamak should check your map before you print Every route needs a presence on the gözükür ancak bunların kue ka¤ıda zorundasınız. Haritanızı bastırmadan önce, it to ensure that you have not added any internet. The most permanent presence is basılması gerekir. Kue ka¤ıt kitaplar ise Harita Genel Komutanlı¤ı bu haritada her- militarily sensitive information. They will a website, which is a useful source of infor- çok daha a¤ır olurlar. E¤er kitaplarınızı hangi bir hassas askeri bilgiye dair bir ey also check place names. mation for all route users. An example of an posta yoluyla satıyorsanız, bu önemli bir olup olmadı¤ını kontrol etmelidir. Ayrıca excellent route website is abrahampath.org. ayrıntıdır. Mobile apps: Once you have a map, yer isimlerinin do¤rulu¤unu da kontrol It has all the information you need to walk the mobile app is relatively easy to prepare. edeceklerdir. the trail, including maps, route descriptions, Görünürlük ve sosyal medya This sort of app runs from a GPS (location Mobil uygulamalar: Haritanız links to service and accommodation provid- Her rota, mutlaka internette olmalıdır. services) signal, not a wifi signal, so can be hazırlandıktan sonra, mobil uygulamanın ers, etc. All it lacks is alternative languages! En kalıcı çözüm, rota hakkında faydalı online continuously, except in the bottom hazırlanması görece olarak daha kolaydır. bir bilgi kayna¤ı olan bir web sitedir. ‹yi of canyons or dense woods where a signal For a short trail network, sifnostrails.com Bu tür uygulamalar, Wifi de¤il GPS (konum is also a good example in four languages. yapılmı bir rota web sitesine örnek olarak will not penetrate. The CRS now have a hizmetleri) sinyali üzerinden çalıırlar, Hz. ‹brahim Yolu’nunkini verebiliriz: A website is only as good as its links and standardised database which is suitable dolayısıyla sinyal almanın zor oldu¤u kan- http://abrahampath.org. Bu sitede rotayı for most routes, and which allows you to its position on the search engine – these are yon tabanları ya da yo¤un ormanlık alanlar yürümek için ihtiyacınız olan bütün set up all the points of interest along your the ways that users find your site. A good haricinde her an çevrimiçi olabilirler. bilgiler, haritalar, rota tanımları, hizmet ve route. These can be almost anything you web marketer will be able to push up your KRD’nin artık hemen hemen bütün rotalara konaklama yerlerinin linkleri vb. bulunur. like – from accommodation to ruins. Each site visibility and attract much more traffic. uygun olabilen ve rota üzerindeki bütün Sitenin tek eksi¤i alternatif dil seçene¤inin point of interest can have text and photos You can monitor traffic and site ratings with ilgi çekici alanları iaretleyebilece¤iniz olmamasıdır. associated with it. Applications can fairly standart bir veritabanı bulunmaktadır. Google Analytics. Try to develop links with Daha kısa bir rota a¤ı için, www. easily be converted to other languages. Bu ilgi alanları konaklamadan harabelere sites with higher ratings, as this will push up your rating and bring you to the front of sifnostrails.com da iyi bir örnektir ve dört Guide book: Most walkers like a guide dek her ey olabilir. Her ilgi alanıyla ilgili the search engine queue. dildedir. book in order to read about the route and metinler ve foto¤raflar eklenebilmektedir. plan their walking before they arrive; often, Uygulamaların bir di¤er avantajı ise di¤er If you want to sell books and maps, or Bir web sitesi, sahip oldu¤u ba¤lantılar guidebooks include a folded detatchable dillere kolayca adapte edilebilmeleridir. other trekkers’ necessities, you need a ve arama motorlarındaki konumuyla ön shopping cart and/or merchant account on plana çıkmaktadır. Bu sayede insanlar map. It’s also a good backup to an applica- Rehber kitap: Yürüyüçüler rota web sitenizi bulacaklardır. ‹yi bir web tion as, if your GPS or phone battery hakkında bilgi sahibi olmak ve yürüyüe your site. These are easy and inexpensive

84 85 Marketing and promotion of Cultural Routes Rotaların pazarlaması ve tanıtılması Rotaların pazarlaması ve tanıtılması Marketing and promotion of Cultural Routes

86 87 Marketing and promotion of Cultural Routes to set up, but they take a percentage of the pazarlamacısı sitenizin görünürlü¤ünü Impact of Cultural Routes ve deneyim paylamak için harika bir purchase value in return for taking orders yükselterek, daha fazla trafik çekmenizi yoldur. Facebook, muhtemelen zirve In 2011, the Council of Europe, jointly and running credit card transactions. One sa¤lar. Site trafi¤inizi ve reytinginizi Google dönemlerini geride bırakmı durumda ama with the European Commission, carried

Rotaların pazarlaması ve tanıtılması good option is 2CO, www.2checkout. Analytics denilen araç sayesinde izleye- Twitter, Instagram ve di¤er sosyal medya out a study of the impact of Cultural Routes com, an American site. Remember, if you bilirsiniz. Daha yüksek reytingi olan web kanalları hala gözdedir. Hangi seçene¤i on small and medium sized enterprises. are selling over the internet, you should be siteleriyle linkler gelitirmeye çalıırsanız de¤erlendirecek olursanız olun inter- Besides overall analysis, five different routes registered for tax. netteki varlı¤ınızı planlamaya ve planınızı bu sizin reytinginizi yükseltecek ve web throughout Europe, including the Via gerçekletirmek için yeterli zamanı A good multingual website costs money sitenizi arama motoru sonuçlarında daha Francigena, were selected as case studies. ayırmaya çalıın. and needs regular updating to attract traf- üst sıralara taıyacaktır. The study outcomes provided valuable fic. Here are some points to consider: E¤er kitap, harita ve di¤er trekking recommendations for the development of Son olarak, yürüyü ya da aktivite • do you have a profile of your users, so ihtiyaçlarını internet üzerinden satmak the Cultural Routes program in the follow- kulüpleri, kitap imza günleri, yerel TV ya that you can design the website according istiyorsanız, sitenize bir alıveri sepeti ing years. da radyo kanalları, komulara duyurular, vb. yerel duyuru yöntemlerini unutmayın. to their needs? ve/veya ticaret hesabı eklemeniz gerekir. The study found that the impact of the Ayrıca, tekrardan iletiime geçebilmek için • do you have many travel agencies or Bunları kurmak basit ve ucuzdur ancak five routes varied very much, but in general isim ve e-posta adreslerini kaydetmelisiniz. hotels on the route which might like to her alıveriten, sipari alma ve kredi kartı cultural routes networks benefit SMEs by Rotaların pazarlaması ve tanıtılması advertise on your website? ilemi üzerinden yüzdelik alırlar. ‹yi bir providing markets for SME products and Rotaların etkileri Marketing and promotion of Cultural Routes • are there many events scheduled on seçenek 2CO adında bir Amerikan web contribute to tourism revenue generation in Avrupa Konseyi, Avrupa Komisyonu your route? sitesidir: www.2checkout.com. Unutmayın, remote destinations. • is your visual style established? (logo, e¤er internet üzerinden satı yapıyorsanız, ile birlikte, 2011’de, Kültür Rotaları’nın According to the study, the most urgent küçük ve orta çaplı iletmeler üzerindeki fonts, picture library, etc) vergi için kayıtlı olmanız gerekir. issues that Cultural Routes need to address etkisini gösteren bir çalıma yapmıtır. • do you have a list of members who Çok dilli iyi bir web sitesi, bütçe ve trafik include the development of better: Genel incelemelerin yanı sıra, aralarında you want to maintain contact with? çekmek için düzenli güncelleme gerek- • transnational connectivity of the Via Francigena’nın da oldu¤u be farklı • do you have time and skills to maintain tirmektedir. Aa¤ıda bazı önemli noktalar Cultural Routes network; rota örnek olarak ele alınmıtır. Çalımanın a website? sıralanmıtır: • co-ordination at European level of the çıktıları, gelecek yıllarda Kültür Rotaları If the answer to most of these is no, it’s • Web sitenizi ihtiyaçlarına göre development and promotional strategies of programının gelitirilmesi için de¤erli probably better to start with a blog or a tasarlamanız gereken bir kullanıcı the Cultural Routes; öneriler ortaya koymutur. facebook page, until you can define your profiliniz var mı? • brand image and marketing strategies; needs more exactly. Aratırma, bu be rotanın etkisinin • Web sitenize reklam vermek isteyebi- • quality and sustainable tourism stan- oldukça çeitli oldu¤unu ancak genel Social media is an excellent way to build lecek seyahat acentesi ya da oteller var mı? dards development/implementation; olarak kültür rotaları a¤ının küçük ve orta up interest in your route, share news and • Rotanız üzerinde planlanan etkinlikler çaplı iletmelerin ürünleri için pazar açarak experiment with ways of being visually var mı? ve ücra destinasyonlardaki turizm gelirine attractive. Facebook is possibly past its • Görsel tarzınız hazır mı? (logo, yazı katkı sa¤layarak bu iletmelere faydalı peak, but twitter, instagram and other karakterleri, foto¤raf galerisi, vb.) oldu¤unu ortaya koymutur. • ‹letiim halinde kalmak istedi¤iniz bir social sites are springing up to take its • Çalımaya göre, Kültür Rotaları’nın üye listeniz var mı? place. Whichever options you take, try to çözmesi gereken en acil sorunlar: • Bir web sitesinin bakımını üstelenebi- plan your web presence and allow enough • Kültür Rotaları a¤ının uluslar ötesi lecek zaman ve beceriniz var mı? time to implement your plan. ba¤lantıları; Finally, don’t forget local promotion E¤er bu soruların ço¤una cevabınız hayır ise, • Kültür Rotaları kalkınma ve tanıtım – talks at walking or activity clubs, book ihtiyaçlarınızın tam olarak ne oldu¤una karar stratejilerinin Avrupa seviyesinde signings, your local TV or radio station, verene dek geçici bir blog ya da bir Facebook düzenlenmesi; networking with your neighbours. And sayfası ile balamanız daha iyi olabilir. • Marka imajı ve pazarlama stratejileri; keep a record of names and mail addresses Sosyal medya çekici bir görsel- • Kalite ve sürdürülebilir turizm so that you can get in touch again. likle rotanıza ilgi uyandırmak, haber standartlarının gelitirilmesi/uygulanması;

88 89 Marketing and promotion of Cultural Routes • human and financial resources of the • Rotaların insan ve finansal kaynakları; strategy for promotion of European Cultural birlikte uygulanmaktadır. Bu AB destekli Routes; A¤ yönetimlerinde uzmanlık; Routes globally. This last aim is now being proje, UNESCO tarafından onaylanmı • expertise in the management of the • Uygulama konularında de¤i-toku; implemented with the UNESCO Cultural kültürel miras yerlerinin, Avrupa’daki Rotaların pazarlaması ve tanıtılması networks; • A¤ yönetimi ve performans World Heritage Sites in Europe project. sürdürülebilir turizm kalkınması için bir • exchange of good practices; and de¤erlendirme araçlarıdır. This EU-funded project aims to integrate dizi tematik rotaya entegre edilmesini • network management and perfor- UNESCO-recognized outstanding cultural amaçlıyor. Proje, kültür ve toplum mance evaluation tools. Rotaların uluslararası tanıtımı heritage into a series of thematic routes for merkezli yaratıcı alanlarda yatırım tevik sustainable tourism development across eden miras odaklı turizm yaratacak ve International promotion of EPA/EICR, bu çalıma ıı¤ında, Kültür Rotaları’nın görünürlü¤ünü ve etkisini Europe. The project will create heritage- Avrupa’nın avantajlı ve çeitli kültürel Cultural Routes artırmak için adımlar atıyor. Aa¤ıdaki based tourism that spurs investment in mirasları üzerinde rol oynayan sürdürü- In view of this survey, the EPA/EICR liste bazı adımların nasıl uygulandı¤ını culture and the creative industries that lebilir ve kaliteli ürünler sunacak. ‹lk are taking steps to improve the visibility gösteriyor: are community-centered and offer sustain- sonuçlar 2017’de ortaya çıkacaktır. and effect of Cultural Routes. The follow- • Rotaların performansını de¤erlendirmek able and high-quality products that play ing list shows how some steps are being için bazı yöntemlerin uygulanması: EPA, on Europe’s comparative advantages and implemented: aday olan ve çoktan kurulmu rotalar diversity of its cultural assets. The first • set up ways of evaluating the perfor- için yeni bir de¤erlendirme programı results will come on-line in 2017. Rotaların pazarlaması ve tanıtılması mance of routes – the EPA has launched oluturdu, bazı rotalar nitelikten dütü ve Marketing and promotion of Cultural Routes a new evaluation program for candidate birkaç yeni rota onaylandı. and established routes, several routes • Avrupa Kültür Rotaları Enstitüsü’nün Dünya’daki be kıtaya yayılmı have been downgraded and others newly de¤erlendirmesi: Yeni bir müdür, yeni Kültür Rotası sayısı ve çeitleri göz approved. talimatlarla çalımaya baladı. In view of the number and types of önünde bulunduruldu¤unda, bir • evaluation of the European Institute of • Rota kriterlerinin paydalarla birlikte Cultural Route in the world, spread rotanın baarı sa¤laması yalnızca iki Cultural Routes – a new director has just belirlenmesi: Bu adım, henüz az bir yol kat over five continents, a particular artla mümkün olacaktır: started work with a new mandate. edilmi, yava ilerleyen bir süreçtir. route will only succeed under two - Özgün ürün, ya da faktörlerin • design the route criteria in conjunction • Kültür Rotaları programını yeniden conditions: özgün bir karıımı; with stakeholders – this is a slow process markalatırmak: Bu adım, yeni bir - It is a unique product, or offers a with few results so far. - Rota üzerindeki hizmet web sitesi ve çok daha çekici bir imajla unique mixture of factors. • rebrand the Cultural Routes pro- balamıtır: www.culture-routes.net. sa¤layıcılarının ziyaretçileri - The service providers along the gramme – this has started with a new • Genel hatlarıyla tüm amaçları kapsayan a¤arlarkenki içtenli¤i. route are genuinely interested in website and far more attractive image: uzun dönem bir pazarlama stratejisi Dolayısıyla, bir Kültür Rotası welcoming visitors. culture-routes.net. gelitirilmesi: EPA, Berlin ITB turizm STK’sının temel oda¤ı, ortaya • develop a long-term marketing strategy fuarında UNWTO ile birlikte temsil So one of the main functions of a koydu¤u ürünün imajıyla örtümesi with overall goals. The EPA now has a ediliyor. Cultural Route NGO is to make the olmalıdır. Bu, dikkatli yapılan presence at the Berlin ITB tourism fair in • E¤itimsel, kültürel ve turizm yönetim product match up to its image - by bakım çalımaları, gerekli durum- partnership with UNWTO. modellerinin gelitirilmesi: EPA bugün careful maintenance, rerouting if nec- larda rotanın yeniden düzenlenmesi • develop educational, cultural and BM Dünya Turizm Örgütü’yle birlikte rota essary and encouraging value-added ve katma de¤er sunan ekstralarla tourism management models. The EPA yapımcılarına bir e¤itim programı sunuyor. extras. yapılmalıdır. is now offering a training program for Son olarak, rapor, Avrupa Konseyi Kültür The other function is to work with Di¤er bir fonksiyon ise, yerel ve di¤er route makers in conjunction with the UN Rotaları, AB fonları, UNESCO inisiyatifleri local and other authorities to organise yönetimlerle yerel yatırımcılar için World Tourism Organisation. ve di¤erleriyle birlikte gelitirilmi projelere support and training for local entre- destek ve e¤itim çalımaları düzenle- Finally, the report recommended that Avrupa Kültür Rotaları’nı küresel olarak preneurs – they are the people the mektir. Yürüyüçülerin karılaaca¤ı the Council of Europe Cultural Routes, tanıtmak için ortak bir strateji gelitirmeyi walker meets and from whom they kiiler onlardır ve yürüyüçülerin other routes developed with EU funding, öneriyor. Bu son amaç, bugün Avrupa’daki get their lasting impressions of the rota hakkında nihai izlenimlerini bu UNESCO initiatives and other projects UNESCO Kültür Dünya Mirası Alanları ile route. insanlar sa¤layacaktır. should work together to establish a joint

90 91 19

The Future of Cultural Routes Kültür Rotalarının Gelece¤i

Although their names and types may ‹sim ve türleri bölgeden bölgeye differ from one region to another, these de¤iiklik gösterse de, bu uzun mesafe long distance cultural and/or nature kültür ve/veya tabiat rotaları, en fazla routes can serve as the most sustainable sürdürülebilirlikteki alternatif turizm foundation of alternative tourism. This type aracı olarak kullanılabilmektedir. Bu çeit of tourism is also considered as ‘respon- turizm, ‘sorumlu turizm’ olarak da görül- sible tourism’ as its users usually behave mektedir. Bunun sebebi, kullanıcılarının, responsibly towards the environment and ziyaret ettikleri yerlerin yerel kültürüne the local culture of the places they visit. ve çevresine karı genelde sorumluluk In an ideal sustainable tourism business, sahibi bir tutum sergilemesidir. ‹deal bir both the demand and the supply sides sürdürülebilir turizm faaliyetinde, arz ve aim at making only a positive impact on talep taraflarının her ikisi de, çevre, kültür the environment, culture and economy ve ekonomiye yalnızca olumlu etkiler whereas this is generally neither the aim bırakmayı amaçlar ki bu, ne yazık ki kitle nor the result of mass tourism businesses. turizm faaliyetlerinin amacı da sonucu da de¤ildir. Planning the future The routes are an incentive to preserve Gelecek planlaması and promote local culture and social values Rotalar, yerel ekonomilere katkı while they make a positive contribution sa¤layabilecekleri gibi, yerel kültür ve to local economies. However, in order to sosyal de¤erleri korumak ve tanıtmak için meet the needs of both visitors and service de kullanılabilirler. Ancak ne var ki, bu providers, they require systematic profes- rotalar, bu amaçlarını ve hem ziyaretçilerin sional development and management. hem de hizmet sa¤layıcılarının ihtiyaçlarını The functions of protecting and promot- karılayabilmek için, sistematik ve ing the routes need to be split between profesyonel bir bakım ile yönetim gerek- different authorities. We have looked at tirirler. Rotaların koruma ve tanıtma the European and other models and the ilevleri, farklı yetkili makamlar arasında method we think would suit Turkey most bölütürülmelidir. Avrupa’daki ve di¤er is as follows: yerlerdeki modelleri inceledikten sonra

92 93 1. After consulting with the KRD, bizim Türkiye için en uygun olaca¤ını with information for route developers; • Rehber kitap, mobil uygulama, web central authorities such as the Culture düündü¤ümüz yöntem: • create and/or quality assure all the sitesi, vb. gerekli tüm tanıtıcı materyali and Tourism Ministry, Forestry Ministry, 1. Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı, Orman necessary promotional materials such as hazırlamalı ve/veya kalitelili¤ini Transport Ministry, etc. can develop an ve Su ‹leri Bakanlı¤ı, Harita Genel guidebooks, applications, websites, etc. sürdürmeli; overall plan which can be integrated with Komutanlı¤ı, vb. merkezi yönetimler, • monitor use and carrying capacity of • rotaların kullanımını ve taıma Turkey’s national tourism plan. It should KRD ile istiarede bulunarak genel bir routes and take any necessary actions in kapasitesini gözlemlemeli ve rotadaki include the legal basis for conservation of plan oluturabilir ve bu plan, Türkiye’nin terms of diversions, alternative routes or de¤iiklikler, alternatif güzergahlar, geçici routes, national policy for promoting routes Turizm Eylem Planı’na eklenebilir. Planın temporary closures. kapatılmalar, vb. için gerekli önerilerde

Kültür Rotaların Gelece¤i bulunmalıdır. Future of Culture Routes and provision for financial support for new içinde, rotaların korunmasına yönelik yasal Routes are an unlimited resource in and expanding routes. zemin, rotaların tanıtımına yönelik ulusal Turkey. Especially the many mountainous Rotalar, özellikle Türkiye gibi bir ülke 2. Municipalities, with the support of politikalar ve yeni rotalar ile genileyecek areas contain a wealth of tangible historical için oldukça faydalıdır. Çünkü bu ülkede, Chambers of Commerce, local tourism rotalar için finansal destek konularına yer heritage of a density and quality rarely özellikle rotaların geçti¤i da¤lık alanların groups etc, should be responsible for the verilmelidir. found elsewhere, and linked by beautiful ço¤unda, baka bir yerde bulunmayan routes which pass through their territory 2. Belediye, Ticaret ve Sanayi Odaları, old footpaths and roads. Until recently, somut tarihi miras yo¤un bir biçimde dört and carry out the following duties: vb. yerel yönetimler, kendi bölgelerinden most Turkish institutions and hence most bir yana da¤ılmıtır ve eski yol ya da patika- larla birbirine ba¤lanan çok sayıda tarihi • maintenance, including signposting geçen rotalardan sorumlu olmalıdır. ordinary Turks were not aware of the kalıntı bulunmaktadır. Yakın bir zaman and waymarking, Tabelalandırma ile yol iaretlemelerini de inestimable value of this heritage and their Future of Culture Routes öncesine kadar, ço¤u Türk kurum ve Kültür Rotaların Gelece¤i • licensing of accommodation and provi- içine alan bakım onarım çalımaları, obligation to preserve this Turkish fragment dolayısıyla sıradan vatandalar da, bu paha sion of training for owners • konaklama ruhsatları, konaklama of humanity’s common history. biçilmez mirasın ve ortak insanlık tarihinin • coordination with local tourism sahipleri için e¤itim kurslarının Türkiye’deki bu parçalarının korunması NGO’s, local travel agencies and transport düzenlenmesi, zorunlulu¤unun farkında de¤illerdi. providers, • yerel seyahat acenteleri, STK’lar ve • organizing festivals and similar events, ulaım sa¤layıcıları ile koordinasyon, • providing local information for the • festival ve benzeri etkinliklerin visitors, düzenlenmesi, • co-operation with the local conserva- • ziyaretçiler için yerel bilgi tedari¤i, tion committee about conservation • yerel iletmelerle rota üzerinde problems on the routes. yapılacak ibirlikleri, rotalardaki sorunlarla • co-operation with local National Parks ilgili yerel koruma kurullarıyla, Milli on the sections of routes which pass Parklar, vb. ile birlikte çalıma gibi görevleri de üstlenmelidir. inside National Parks boundaries or buffer zones. 3. KRD ve rota yönetimi yapan di¤er STK’lar: 3. KRD and other NGOs managing routes should: • yeni rotaları, sf. 41’deki kriterlere uygun olarak tanımalı ve desteklemelidir; • approve and support Turkish routes in • uluslararası rota ve kurumlarla ilikiler accordance with the criteria on page 41. kurmalı ve Türkiye rotalarını hem ülke • create links with international routes çapında hem de yurt dıında tanıtmalı; and organisations and promote Turkish • ulusal ve yerel yetkililerle birlikte, routes both at home and abroad; rotaların medyadaki varlı¤ını ve imajını • manage the media presence and the yönetmeli; image of the routes in coordination with • rotalar için bir bilgi kayna¤ı ilevi national and local authorities; görerek, rota yönetimi için kaynak bir • act as a source of information for exist- web sitesi oluturmalı ve devamlılı¤ını ing routes; create and maintain a website sa¤lamalıdır;

94 95 Ek 1: Ek 2: Kültür Rotaları Derne¤i Tüzü¤ü Kültür Rotaları Derne¤i tarafından Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı’na sunulan ‘Likya Yolu’nun Gelece¤i’ raporu (Dernek Faaliyet Alanları) ‹vedi önlemler: 1. Sürdürülebilir kültür rotalarını gelitirmek (Sürdürülebilir kültür rotaları, üzerinde Likya Yolu, yapılması planlanan yeni havalimanı, yol ve maden çalımaları nedeniyle acil bir teh- ço¤unlukla motorize olmayan ulaım ekilleri (yürüyü, bisiklet, at binme, yelkenli vb.) like altındadır. Son 5 yıl içerisinde Likya Yolu üzerindeki toplam 60 km’lik farklı bölümler de¤imek kullanılan rotalardır) zorunda kalmıtır. Aa¤ıdaki projelerin durdurulması gerekmektedir: 2. Yöre insanını rotanın ileyiine katılmalarını sa¤lamak için çalıma grupları kurmaları • Likya Yolu’nun 3 km civarında bulunan ta ocakları ve kültürel katılım ile anlayıı derinletirmeleri ve gelitirmeleri yönünde tevik etmek • Ka’a yapılması planlanan ve Likya Yolu’nun 3 km yakınında bulunan havalimanı ve havalimanıyla ilikili olan anayol çalımaları 3. Rotaların ve çevresindeki yerlerin korunmalarını sa¤lamak. Yeni kültür rotalarının Milli Parklar ve Orman ile Çevre ve ehircilik ‹l Müdürlükleri ve Ulaım Bakanlı¤ı, Likya Yolu resmi makamlarca tescil edilmelerini kolaylatırmak. güzergahı üzerindeki ve çevresinde planlanan yol yapımı, madencilik, barajlar, vb. çalımaları 4. Rotayı kullanan gezginlerin kültürel ve fiziksel ihtiyaçlarını karılamak üzere yöre derne¤e zamanında bildirdi¤i takdirde, ilgili Belediyeler ve dernek, gerekli olan yerlerde insanına yardımcı olmak. levhalandırma, iaretleme, vb. ilerin yapımı ile yürüyüçülerin önceden bilgilendirilmesini ve

Appendices oluacak rahatsızlı¤ın azaltılmasını sa¤layabilecektir. 5. Rotayı kullanan firmalar, ba¤ımsız gezenler ve yörede yaayanlarla ilikileri sürdürmek. Bu gruplardan herhangi birinin hedefleriyle derne¤in hedefleri ortak Kısa vade önlemler: Ekler oldu¤unda bu hedefleri gelitirmek. - Rota üzerindeki ilgili belediyeler, KRD ile ibirli¤ine giderek, kendi bölgelerindeki Likya Yolu’nun bakımı ve konaklama vb. hizmetlerin kontrolünü üstlenmelidir. Ka Kaymakamlı¤ı, bu

6. Rota oluturulurken yol gösterici iaretler olarak uluslararası standartlardan Ekler konuda ilk adımı atarak, örnek bir projeyi BAKA’ya sunmutur. Rotanın bakımı ve koordinasyon Appendices yararlanarak ulusal standartlar oluturmak. Bu standartlar; yöntemler, malzemeler, yol ileri için her bir ilgili Belediyeden kalıcı bir personel görevlendirilmelidir. Bu koordinatörler, rota iaretlerinin ve tabelalarının renk ve ekilleri; kayıt sistemleri (GPS bilgileri dahil) harita üzerindeki konaklama sahiplerini temsil eden bir yerel kii ile daimi irtibat halinde olmalıdır. Bu standartları ile dernek tarafından da¤ıtılan veya yayımlanan, yayın ve elektronik medya çalıma Kalkınma Ajans(lar)ı tarafından finansal olarak desteklenmelidir. için kullanılan di¤er sunum standartlarıdır. - Rota üzerindeki tescillenmemi tarihi yerler, derne¤in de yardımıyla belirlenerek, koruma 7. Türkiye’de veya dıarda yer alan uygun makamlara, kültürel rotalar ile ilgili altyapı ve kurulunun yapaca¤ı tespitler sonucunda tescil edilmelidir. çevrenin yapımı, bakımı, tanıtımı ve korunmasını desteklemek üzere fonlara bavurmak. - Koruma ve pazarlama çalımalarında Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı’nın sürdürülebilir-eko turizm 8. Sürdürülebilir turizm faaliyetlerinin ilerlemesi ve gelitirilmesi için gereken alanına a¤ırlık vermesi de gündeme alınmalıdır. ‘Antik Likya Uygarlı¤ı Kentleri’ UNESCO Dünya aratırmayı yapmak. E-posta listeleri, istatistikler, haritalar ve haritada kullanılan bilgiler, Kültür Mirası Geçici Listesi’nde; Letoon ve Ksantos ise UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer almaktadır. Dünya Miras Komitesi’nin yıllık toplantısı Haziran 2016’da ‹stanbul’da yapılacaktır. foto¤raflar, film ve ses kaydı ile di¤er ilgili bilgileri toplamak. Amacın gerçekletirilmesi Bu toplantı öncesinde gerekli planlama hazırlıkları yapıldı¤ı takdirde Likya Yolu’nun önümüzdeki için gerekli olan her türlü bilgi, belge, döküman ve yayınları temin etmek, dökümantasyon yıllarda Dünya Mirası Listesi’nde yer alması mümkün olabilecek ve bu yolla ziyaretçi sayısında çok merkezi oluturmak. önemli bir artı görülebilecektir. 16. Uluslararası faaliyette bulunmak, yurt dıındaki dernek, birlik veya kurululara üye - Likya Yolu üzerinde 5 adet yaya köprüsüne ihtiyaç vardır: Pydnai, Esençay-Patara, Kale-Demre, olmak ve herhangi bir uluslarası oluumla proje bazında ortak çalımalar yapmak veya Çıralı-Yanarta, Çandır Çay-Hisarçandır. yardımlamak. Orta vade önlemler: - TC Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı, Likya Yolu bata olmak üzere tüm kültür rotalarını bir turizm Antalya Nisan 2012 ürünü olarak tanımalı ve KRD tarafından AB projesi kapsamında hazırlanan koruma raporunda önerilen uluslararası standartlara göre korunmasını sa¤lamalıdır. ‹lgili yerel yönetim ve KRD, Likya Yolu ve yeni güzergahların planlaması, tescil altına alınması gereken yerlerin bavurusu, konaklama, ulaım, bakım ve onarım çalımalarının yürütülmesini sa¤lamalıdır. Özellikle Likya Yolu’nda yeni yön levhaları ve tarihi yerleri açıklayan bilgi panoları gerekmektedir. - Kültür rotaları plan ve düzenlemeleri tamamlanana kadar Likya bölgesinde yeni otel inasına izin verilmemelidir. Sürdürülebilir alternatif turizmin gerektirdi¤i, büyük hotellerdense daha küçük, ba¤ımsız pansiyon ve hotellerdir. An itibariyle bu bölgede satıa çıkarılmı yüzlerce hotel vardır. - Likya bölgesi ve sürdürülebilir turizm için de¤eri olan di¤er bölgelerde, geri dönüü olmayan endüstriyel çalımalar balamadan önce yeni güzergahların oluturulması adına, Orman ve Su ‹leri

96 97 Bakanlı¤ı tarafından imzalanan Peyzaj Sözlemesi’nde bahsi geçen havza kullanım planlamasının olarak, Fransa’da 6 yatak kapasitesinin altındaki köy konaklama ve pansiyonlarda ruhsat muafiyeti balanması gerekmektedir. Bu metot kullanıldı¤ı takdirde, sürdürülebilir turizm faaliyetleri havzanın uygulanmaktadır. Belediyeleri, gerekli kontrol ve uyarılar yapıldıktan sonra, ruhsatı olmayan üst kısmında gerçekleecek ve madencilik, yol ve endüstriyel faaliyetler gibi çevre kirlili¤ine sebe- konaklama yerleri, özellikle koruma alanlarındakiler, kapatılmalıdır. biyet verebilecek çalımalar ise havzaların en alt kısmında tutulacaktır. Böylece atık suların temiz SÜRDÜRÜLEB‹L‹R KÜLTÜR ROTALARININ TANITIMI suya karıması da önlenecektir. Likya Yolu Markası: - Yeni yollar ve Ulatırma Bakanlı¤ı tarafından yapımı planlanan havalimanı projeleri, bu konularda daha fazla ilerleme yapılmadan önce uluslararası danımanları tarafından yeniden incelen- Rotanın yaratıcıları ve Kültür Rotaları Derne¤i 15 yılı akın bir süredir, Likya Yolu’nun olgun bir melidir. Özellikle, Yunanistan’daki yetkililerle Meis adasındaki mevcut havalimanının Batı Antalya turizm ürünü haline gelmesi için çalımaktadır. An itibariyle Likya Yolu, kolay-orta dereceli, yüzme havalimanı olarak kullanılmasına yönelik çalımalar yapılmalıdır. imkanı bulunan, muhteem manzaralara sahip, iyi konaklama hizmetleri olan ve misafirperver kültürüyle öne çıkan bir ürün olarak, özellikle Batı Avrupa, ABD/Kanada, Avustralya, Güney - Çevre ve ehircilik Bakanlı¤ı, Ulatırma Bakanlı¤ı, Orman ve Su ‹leri Bakanlı¤ı ve tabii ki Asya, vb. ülke ve kıtaların aile ve yetikin yürüyüçü pazarına hitap etmektedir. Yolun bu marka Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı’nın yetki alanlarını içerecek yeni düzenlemeler gerekmektedir. Kültür kimli¤ine kavuması 15 yıl sürmütür ve fakat, birkaç yerel acente ve di¤er oluumların düük kalite ve Turizm Bakanlı¤ı tavsiyesiyle kurulan Kültür Rotaları Derne¤i önderli¤inde bir bölgesel Kültür pazarlama giriimleri ve taıma kapasitesinin üzerinde turlar, etkinlikler, yürüyü rotasında bisiklet Rotaları komitesi oluturulmalı ve söz konusu komite, belediye, orman, kültür ve turizm, ulaım, gezileri, vb. nedeniyle bu kimli¤e zarar gelmitir. Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı, yanlı haberleri vb. ilgili yerel ve ulusal kamu birimleriyle ortaklaa çalımalıdır. kontrol etmeli ve gerekli düzeltmelerin yapılmasını sa¤lamalıdır.

Appendices SÜRDÜRÜLEB‹L‹R TUR‹ZMDEN YEREL FAYDALANMANIN SA¤LANMASI Pazarlama çalımaları, Likya Yolu yönetim ve koruma konularında gerekli düzenlemeler Antalya ‹l Kültür ve Turizm Müdürlü¤ü, konaklama imkanlarının gelitirilmesi veya konaklama yapıldıktan sonra daha sistematik bir ekilde yürütülebilecektir. An itibariyle, Likya Yolu hizmet sa¤layıcılarına verilecek e¤itimler konusunda Kültür Rotaları Derne¤i’nin yazılı ve sözlü yürüyüçüleri, dernek tarafından sunulan ve rehber kitap, harita, GPS noktaları, internet sitesi Ekler taleplerine karın herhangi bir destek sa¤lamamıtır. Ne var ki son zamanlarda rota üzerinde (www.cultureroutesinturkey.com ve www.trekkinginturkey.com) ile mobil uygulama, yön levhaları 74 adet konaklama yeri açılmı ve bunların ço¤u iyi hizmet vermeye ve makul kazanç elde ve yol iaretlerini kapsayan paketi kullanmaktadır. Antalya ‹l Kültür ve Turizm Müdürlü¤ü’nün Ekler Appendices etmeye balamıtır. Bu konaklama yerleri, Turizm bakanlı¤ı standartlarıyla uyuacak ekilde yerel hazırladı¤ı harita, dernek ile iletiime geçilmedi¤inden bazı sorunlara yer açmıtır ve haritadaki Belediyeler tarafından incelenmeli ve desteklenmelidir. rotada yanlılıklar vardır. Kültür Rotaları Derne¤i’nde Likya Yolu haritaları vardır ve talep üzerine müdürlük vb. makamların kullanımına açıktır. Kısa Vade: Uluslararası Pazarlama Kanalları: Hali hazırda konaklama, yeme-içme, vb. hizmet sa¤layıcılarına, bu çeit hizmetlerde uygulanması gereken standartlara dair bir e¤itim programı, Belediyeler ve Kültür Rotaları Derne¤i ortaklı¤ında Likya Yolu’nun, uluslararası rotalara kıyasla yüksek bir profili vardır. Dünya genelinde kıyı düzenlenebilir. Ka Kaymakamlı¤ı, bu konuda ilk adımı atarak, örnek bir projeyi BAKA’ya yürüyü rotası oldukça azdır. Avrupa’dakiler arasında ‹talya’daki Cinque Terre Rotaları/Cinque sunmutur. Bu projenin rota üzerindeki di¤er yerlerde de uygulanması sa¤lanmalıdır. Terre Milli Parkları, Yunanistan’daki Sifnos Rotaları, Fransa’daki Grande Randonee 20 yürüyü rotasıdır ve fakat bunlar, Likya Yolu’ndan daha kısa olmakla birlikte Avrupa Konseyi’ndeki Kültür Do¤u Avrupa ve Rusya’dan, rota üzerinde ucuz ya da ücretsiz kamp hizmetlerine karın bir talep Rotaları’na ba¤lı de¤illerdir. Dahası bu rotalardan hiçbirinde yüksek profili olan Likya kültürü gibi gelmektedir. Kampçılık, rotaya ciddi hasarlar verebilecek yangın riskini beraberinde getirdi¤i gibi, esiz bir kültür yoktur. ekonomik katkısı da az olmaktadır. Bakanlık, Mayıs ve Ekim ayları arasında kampçıları, Aziz Paul Dernek, parçası oldu¤u aa¤ıdaki uluslararası kültür rotaları ebekeleri ile yapılacak koordinasyonu Yolu ya da uygun olan di¤er mevcut rotaları kullanmaya tevik etmelidir. üstlenecektir: Orta Vade: Avrupa Konseyi Kültür Rotaları Enstitüsü http://www.culture-routes.net/; E¤er bir yürüyüçünün çadırı varsa herhangi bir konaklama imkanına ihtiyacı kalmaz ve Dünya Yürüyü Yolları ebekesi http://worldtrailsnetwork.org/; yerel ekonomi bundan fayda sa¤layamaz. Rotanın tümünde istikrarlı bir konaklama zincirine ihtiyaç vardır. Herhengi bir kalıcı yerlekenin olmadı¤ı iki adet yüksek rakım noktasında, BAKA Amerika Yürüyü Yolları http://www.americantrails.org/ee/; finansal deste¤iyle ‹sviçre, Yeni Zelanda veya Amerika’daki modellere uygun da¤ tipi konaklama Yunanistan Patikaları http://pathsofgreece.gr/; sa¤lanmalıdır. Bu, içerisinde yemek piirme yeri ve ranzalar bulunan kilitli bir kulübe eklinde Via Francigena Rotası http://www.viefrancigene.org/en/; yapılmalıdır. Yürüyüçüler, belli sayıda geceler karılı¤ında anahtarı kiralayabilir ve kendi yeme- klerini kendi yapabilirler. Bu tarz kulübelere ihtiyaç duyulan yerler: ahin tepesi/Finike; Çukuryayla, UNESCO http://whc.unesco.org/en/news/1449; Tahtalı/Kemer; ve gelecekte rotaya dahil olacak yeni bölümlerdir. Avrupalı Yürüyüçüler Birli¤i http://www.era-ewv-ferp.com/frontpage/; Yeterli konaklama imkanı bulunmayan Kirme/Fethiye, Dodurga/Seydikemer, Letoon-Ksanthos/ Santiago de Compostella Rotası http://santiago-compostela.net/; Seydikemer, Fakdere/Ka, Gelidonya Feneri/Finike, vb. yerlerde ise, bu anlamda yapılabilecek An itibariyle Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı, Kültür Rotaları Derne¤i ve seyahat acenteleri, rotanın sürdürülebilir çalımalardan en önemlisi kullanılmayan mevcut okul, sa¤lık oca¤ı, vb. binaların pazarlaması için birlikte çalımamaktadır. Var olan marka kullanılarak, Likya Yolu ve tüm kültür konaklama yerine dönütürülerek, müterek bir ekilde iletmeye açılması olacaktır. rotaları pazarlama çalımaları, çok daha sistematik ve etkin bir ekilde yürütülmelidir. Pazarlama, Pansiyon standartları, Kültür ve Turizm bakanlı¤ı ile belediyeler sorumlulu¤undadır ancak mevcut rota kullanıcılarına yönelik yapılacak uygun aratırmaya göre planlanmalıdır. (Kullanıcı ruhsat mevzuatında gerekli kolaylıklar sa¤lanıp, yerel halkın tevik edilmesi sa¤lanmalıdır. Örnek sayısı, geldi¤i ülke, dilleri, sezon, konaklama tercihleri, vb.)

98 99 Kültür Rotaları Derne¤i, bu anlamda hem BM ‹pek Yolu projesine a¤ırlık vermi olan Avrupa Önerilen 6 adet Rota: Kültür Rotaları Enstitüsü, hem de Dünya Yürüyü Yolları ebekesi ile ortaklaa çalımakta ve Avrupa Hazırlanan ilk raporda bahsi geçen ve Likya Yolu’nun uzantısı olabilecek güzergahlar: kültür rotaları standartlarını ülkemize uyarlamaya, böylece Türkiye’nin sürdürülebilir imajını tanıtmaya çalımaktadır. Dernek, söz konusu örgütlerin konferans vb. toplantılarına Tanıtma Genel Fethiye-Kayaköy-Ölüdeniz (14 km): Fethiye Ticaret ve Sanayi Odası tarafından iaretlenmitir. Bu Müdürlü¤ü sponsorlu¤unda katılmıtır. Ancak, Bakanlık Dı ‹likiler ve AB Koordinasyon Dairesi bölüm, Ovacık’ta balayan Likya Yolu ile birlememektedir. Bakanlı¤ı’nda an itibariyle kültür rotaları konusuna atanmı ve dernekle irtibat halinde olan bir Fethiye-Tlos-Choma (120 km): Ovacık-Pınara-Tlos-Gömbe, bizim önerdi¤imiz Yüksek Likya personel yoktur. Rotası’nın bir bölümünü oluturmaktadır. Choma, yürüyüçüler için bir cazibesi olmayan tarım L‹KYA YOLU’NUN UZATILMASI arazisindedir. Bu yüzden, Gömbe’den yapılabilecek bir opsiyonlu yürüyü halinde olmalıdır. Günübirlik Yürüyü A¤ları: Kalkan-Nysa-Sütle¤en-Choma (90 km): Bezirgan’da bir Gömbe-Nysa/Sütle¤en-Likya Yolu ba¤lantısı mümkündür ancak yürüyüçüler için çok çekici de¤ildir. Yerel a¤lar, yürüyüçülerin bir yerde konaklayıp, günübirlik yürüyüleri di¤er aktivitelerle birletirmesini sa¤ladı¤ından oldukça faydalıdır. Bu parkurlar, konaklama imkanının fazlasıyla Finike-Limyra-Arykanda-Arneai-Podalia-Choma (100 km) ve Rhodiapolis-Idebessos-Choma bulundu¤u ve dalı, yamaç paraütü, bisiklet, vb. aktivitelerin oldu¤u yerlerde oldukça popülerdir. (80 km): Likya Yolu’nu tasarlarken Limyra ve Rhodiapolis ile ba¤lantılar yapmayı düünmütük. Maraton ve bisiklet yarıları gibi Likya Yolu’na uygun olmayan etkinlikleri de uzak tutmak için Limyra, portakal yetitiricili¤i yapılan bir bölgenin merkezidir ve içiler yabancı kadın ziyaretçilere uygundurlar. rahatsızlık vermitir. Rhodiapolis ise seraların bulundu¤u çekici olmayan bir yerdedir. Her ikisinin de eriilebilirli¤i güçtür ve toplu taıma eksikli¤i vardır. Bu yüzden rotaya dahil edilmemilerdir. Buna Appendices Likya Yolu ile ilikisi olan yerel rota a¤larının oluturulmasına yönelik be farklı giriim olmutur: alternatif olabilecek daha iyi bir çözüm ise Likya Yolu’nun, Finike’nin yukarısındaki ahin Tepe’de, Fethiye Alternatif Parkurları: GEKA’nın da deste¤iyle Fethiye Ticarte ve Sanayi Odası Alacada¤-Gökbük-Arykanda-‹debessos ve Yüksek Likya Rotası ile birletirilmesidir. Ancak, Alacada¤- tarafından oluturulmutur. Bu parkurlar, iaretlenip levhalandırılmı olsa da rehber kitap da¤ıtımı Arykanda bölgesindeki ta ocakları yasaklanmalıdır. Arneai’nin ise, Beymelek Belediyesi tarafından Ekler tamamlanamamı ve parkurlar ihmal edilmitir. Demre’nin üst tarafında oluturulan kiliseler güzergahına dahil edilmesi çok daha iyidir. Ekler Aziz Nicholas Rotaları: BAKA deste¤iyle Beymelek Belediyesi tarafından oluturulmutur. Bu Rhodiapolis, Kırkgöz Köprüsü, Limyra Heroon ve Limyra’nın ba¤lantısı, Finike, Çıralı ve Appendices rotaların temizleme ve iaretleme çalımaları uygun biçimde tamamlanmamı ve tabelaları da düük Kumluca’dan günübirlik rehberli tur olarak sunulacak günübirlik parkurla sa¤lanabilir. Pahalı bir kaliteli yapılmıtır. Rotaların ço¤u kullanılmamaktadır. peyzaj çalıması ve buraya eriimi kolaylatıracak düzenlemeler gerekecektir. Kemer Bisiklet ve Yürüyü Rotaları: Kemer Belediyesi ve Kemer Kaymakamlı¤ı tarafından Rhodiapolis-Idebessos-Kitanaura-Lykai: Alakır ve Çandır Vadilerindeki HES çalımaları konusunda oluturulmutur. Parkurlar, kalıcı bir personelin aktif yürüyüçüler ve haritacılar tarafından aldı¤ı dengeli bir istikrar sa¤lanmadı¤ı takdirde bu bölgede rota planı yapmak mümkün de¤ildir. önerilerle birkaç yıllık bir süre zarfının ardından gelitirilmitir ve bu yüzden an itibariyle de¤erli Bu parkurlar oluturulacak olursa, markalanmaları, belgelenmeleri ve pazarlanmalarının bir yerel turizm kayna¤ıdır. Bu rotalarda bisiklet ve motor yarıları ile maraton gibi etkinlikler de Likya Yolu’ndan tamamen ayrı bir ekilde yapılması çok önemlidir. Bu parkurların Likya Yolu düzenlenmektedir ve buna uygun tasarlanmılardır. ile ba¤lanması, en iyi ihtimalle yürüyüçülerin hayal kırıklı¤ına u¤ramasına, en kötü ihtimalle de BATAB yürüyü ve bisiklet rotaları: BAKA finansal deste¤iyle Konyaaltı Belediyesi tarafından hazırlıksız yürüyüçülerin kaza geçirmesine ve yaralanmasına neden olacaktır. Bu parkurların ve oluturulmutur. Likya Yolu’nun karakteristi¤i tamamen farklıdır: Bu parkurlar, Likya Yolu ve Antalya merkez arasında bir ba¤lantı oluturacaktır. Bisiklet rotaları Yürüyü sezonları farklıdır; ise Konyaaltı Belediyesi’nin bisiklet istasyonları civarındadır. Mevcut konaklama olmadı¤ından yürüyüçüler kamp yapacaktır; Likya Yolu’nun canlandırılması projesi: BAKA finansal deste¤iyle Finike Belediyesi tarafından Parkurlar yalnızca tecrübeli yürüyüçüler için uygun olacaktır; yapılmaktadır. Di¤er benzer örneklere bakıldı¤ında bu projenin de uzun vadede fayda sa¤lama olasılı¤ı düük gözükmektedir. Bu parkurlarda yüzme veya kıyı manzarasının tadına varma fırsatı yoktur. Tüm bu örneklerden anlaılabilece¤i üzere, süresi bir yıl olan kalkınma ajansı hibeleri, bir rota Bu rotaların yapımı için gereken para harcanmaya balamadan önce, pazar ve muhtemel talep oluturmak için iyi bir yol de¤ildir. Yerel a¤ların oluturulmasındaki planlama ve yönetim birkaç aratırması mutlaka yapılmalıdır. yıl sürecek dikkatli bir ekilde yapılmadı¤ı takdirde, baarılı olmaları mümkün de¤ildir. Bu yerel SONUÇ a¤ların sayısı azaltılabilir, yeniden planlamaları yapılarak gelitirilmeleri sa¤lanabilir. Likya Yolu standartlarını yakalamadan pazarlamasının yapılmasında bir fayda yoktur ve hayal kırıklı¤ına u¤ramı Ulusal ve uluslararası destek sa¤landı¤ı takdirde, Türkiye’deki kültür rotalarının, daha geni bir yürüyüçülerle sonuçlanacaktır. kullanıcı temeline ulaacak bir pazarlama ei¤inde oldu¤unu belirtmek isteriz. Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı ile Kültür Varlıkları, Müzeler Genel Müdürlü¤ü ve Antalya-Mu¤la Kültür Varlıklarını Yüksek Likya Rotası: Koruma Bölge Kurul Müdürlüklerinin, Türkiye’deki kültür rotalarının gelece¤ini planlarken bu Baba Da¤ı, Gömbe Akda¤, Susuz Da¤ları, Kızlar Sivrisi ve Tahtalı gibi Likya bölgesindeki belli balı raporda de¤inilen önemli konuları dikkate alaca¤ını umuyoruz. Kültür Rotaları Derne¤i’nin Likya zirveleri birbirine ba¤layacak olan Yüksek Likya Rotasıdır. Bu rota, Likya Yolu’nun balangıcındaki Yolu üzerinde hizmet veren çok sayıda seyahat acentesi, tur operatörü, konaklama sahibi ve rehber Ovacık’ı, rota üzerindeki en popüler yerlerden olan Çıralı’ya direk olarak ba¤layacaktır ve Gömbe’de üyesi bulunmaktadır. Dernek, rota kullanıcıları ve rotalar arasındaki ba¤ı oluturdu¤undan, bu bir ana eriim noktası da olacaktır. Yaz sezonundaki tecrübeli sırtçantalılar hedeflenecektir ve bu, görülerin de¤erlendirilip eyleme geçilmemesi durumunda, sonuç baarısız pazarlama ve memnun Likya Yolu’ndakinden tamamen farklı bir pazardır. olmayan ziyaretçiler olacaktır. Bunun yanı sıra derne¤in finansal kaynakları ve uzman personeli

100 101 de kısıtlı imkanlarda oldu¤undan, Kültür ve Turizm Bakanlı¤ı’nın bu konulardaki olumlu ve planlı Appendix 1: deste¤ine açık oldu¤umuzu belirtmek isteriz. Culture Routes Society Constitution

Ek 3 (summary of important clauses) EICR ve UNESCO arasındaki anlama üzerine basın bülteni (http://whc.unesco.org/ 1. To promote the use of sustainable culture routes. en/news/1449) Sustainable culture routes are those on which predominantly non-motorised transport UNESCO ve Avrupa Komisyonu Dünya Kültür Mirası listesindeki yerlerin gücünden yararlanarak, (walking, riding on animals, bicycling, sailing boats etc.) is used. örne¤in seçkin Avrupa seyahat yolları üzerinde, müze ve festival gibi di¤er kültür varlıklarını 2. To encourage local people (through working groups) to participate in the functioning tanıtmak ve turist çekmek üzere kültür rotaları gelitirmek için bir proje balatıyor. of the route and as a means of broadening and deepening genuine cultural participation ‹lk Kültür Mirası Rotaları, gezginlere 2017 yılında sunulacaktır. Proje, UNESCO Dünya Mirası and understanding. ziyaretçilerinin harita ve kültürel yerlere ait bilgileri almak için kullanıcı dostu platformlar ve mobil uygulamaları kullanabilece¤ini ve uygun yerlerde somut olmayan kültürel varlık etkinliklerini 3. To advocate the conservation of routes and their related environment. To facilitate seyahatlerine dahil edebilece¤ini öngörüyor. the registration of new Culture Routes with the mandated state organisation(s).

Appendices Proje yerel yönetimleri, miras bölgesi yöneticileri, müze ve galeriler gibi kültürel kurumları, 4. To help local people to provide for the (cultural and physical) needs of travellers somut olmayan kültürel varlık oyuncularını ve seyahat endüstrisi üyelerini kapsayacak. Projenin along the routes. internet siteleri ve uygulamaları Avrupa Kültür Mirası Rotaları’nı bata Çin, Kuzey Amerika ve

Ekler Avrupa’da halka tanıtmaya çalıacak. UNESCO destinasyon yönetimi ve farklı miras rotalarıyla 5. To maintain relations with independent users, tourism firms using the routes and ba¤lantılı pazarlamayı koordine etmesi için anahtar paydalardan oluan bir a¤ yaratmaya çalıacak. local people along the culture routes. To promote the interests of any of these groups Ekler Amaç, miras de¤erlerini temel alan sürdürülebilir kalkınmayı tanıtmak ve bu yerlerde katma turistik when those interests are consistent with the aims of the society. Appendices de¤erler yaratmak. 6. To set national standards for route making, using international standards as guide- lines. The standards include safety; methods, materials, colours and styles of waymarking and signing; recording systems (including GPS data), mapping standards and other presentation standards for publications and electronic media, published or distributed by the association. 7. To apply to relevant bodies both in and outside Turkey for funds to support the mak- ing, maintenance, promotion and protection of culture routes and related infrastructure or environment. 8. To carry out research needed to support and progress sustainable culture tourism activities. To collect data for mailing lists, media reports, statistics, maps and mapping data, photographs, film and sound recording and other relevant information. To acquire or buy and process or have processed relevant information in digital or paper format. To form a documentation centre based on this and other relevant material. 16. To be involved in international activities, become a member of foreign societies, unions or foundations, and carry out works for a project in partnership with any interna- tional bodies. Antalya April 2012

102 103 Appendix 2: along new sections of the route. In other places, such as Kirme/Fethiye, Dodurga/Seydikemer, Letoon-Xanthos/Seydikemer, Fakdere/Ka, Gelidonya Feneri/Finike, etc., where there is not Report to the Culture and Tourism Ministry on the future of the Lycian Way enough accommodation, former school buildings, health centres or other public buildings could be Emergency measures: converted to provide accommodation run by local people. The Lycian Way is in immediate danger from proposed airport and road construction and mining The Ministry and Belediyes are responsible for pension standards, but local people find it difficult activities. In the last 5 years, about 60km of route have been lost through mining, road construc- to meet these. In France, accommodation with under 6 beds does not have to be licenced; Turkey tion, forestry, hydro-electric works. The following projects should immediately be stopped: could abolish licences or make it easier for villagers running small pensions to start businesses. • quarrying projects within 3km of the LW and other Cultural Routes. The Lycian Way brand • proposed Ka airport (which is within 3 km of the route) and associated major road works. The National Parks, Forestry, Environment and Cities and Transportation Ministries should notify For 15 years, the founders and the Society has worked to make the Lycian Way into a mature plans for mining, roadmaking, dams, that will affect the Lycian Way and other routes to the Culture tourism product. It is now branded as an easy-medium trail with opportunities to swim, excellent Routes Society in order that they can work with local authorities to move the route if necessary. scenery and good accommodation/hospitality, aimed at the family and mature market, principally in W. Europe, USA/Canada, Australia, SE Asia, etc. The Lycian Way has a high profile amongst Short term: international routes. There are very few other coastal walking routes in the World. Those in Europe The local authorities along the route should make agreements with the CRS to maintain the include: the Cinque Terre Trails /Cinque Terre National Park /Italy; Sifnos Trails/Sifnos /Greece; GR 20 walking route in Corsica/France; but all these are much shorter than the Lycian Way and Appendices route and check the accommodation within their areas. One permanent member of the staff of each Belediye should be made responsible for signposting, conservation work, water requirements, are not linked the the European Cultural Routes network. None of these routes has a high-profile accommodation, transport and maintenance. They should be assisted by a local person who unique culture like the Lycian culture.

Ekler represents the accommodation providers along the route. This work should be financed by the The Lycian Way should be marketed systematically with the components - guide book, map, GPS development agency. points, website, mobile application, waymarking and signposts all matching and coordinated. The Ekler Historical parts of the route and historical sites along the route which are not already under recent attempt by the Antalya provincial culture and tourism management to create a map for the Appendices conservation are now being placed under conservation. Lycian Way caused severe damage, as they did not consult the Society and the route marked on the map was in many places wrong. The Society has excellent maps which anyone can use in advertis- Medium Term: ing material on request. The Culture and Tourism Ministry should recognise Culture Routes as a tourism product to Extensions To The Lycian Way be legally protected and supported according to international standards. The Ministry should not allow building of new hotels in the Lycia area until plans for Cultural Routes are fully developed. Local networks of daywalks are useful because they enable walkers to stay in one location and Sustainable alternative tourism requires small, independent pensions and hotels rather than the combine day-walks with other activities. They are popular where there is excess accommodation large ones – currently, hundreds of hotels are for sale in this area. and other local attractions such as diving, paragliding, bicycling, etc. They also can divert mass activities such as marathons and bicycle races away from the Lycian Way. A committee of the Ministries and the Culture Routes Society should be formed. So that new routes can be developed before industrial exploitation has irreversably damaged Lycia, watershed Five attempts have been made to develop local route networks linked to the Lycian Way: regional planning should be implemented according to the Landscape Convention, which is admin- • Fethiye Trekking Routes developed by the Fethiye Sanayii ve Ticaret Odası with the support of istered by the Forestry and Water Ministry. Using this method, sustainable tourism can occupy the GEKA. The guidebooks have never been distributed and the routes are now largely abandoned. upper part of the basin, whereas mining, roads and industrial exploitation can be confined to limited • St Nicholas Routes developed by Beymelek Belediyesi with support of BAKA. The routes were local areas. In this way, dirty water, dust and construction doesn’t contaminate sustainable tourism never properly cleared or waymarked, the signs were of poor quality and most routes are unused. areas. Efforts should be made to reach agreement with the Greek authorities on using the existing • Kemer Bicycle and Trekking routes developed by Kemer Belediyesi and Kaymakamlı¤ı. These airport on Meis as a West Antalya airport. routes have been developed over a period of several years by permanent staff with advice from Local entrepreneurs active trekkers/mappers and are now a valuable local tourism resource. Current events on the routes includ bicycle and motorbike races, marathons, etc. At least 75 new pensions have opened along the route and most are serving visitors well and • BATAB walking and bicycle routes developed by Konyaaltı Belediye with support from BAKA. doing good business. An education program for accommodation owners along the route is urgently These walking routes will form a link between the Lycian Way and Antalya centre; the bicycle required. routes are based around Konyaaltı’s bicycle hire station. There is a demand from Eastern Europe/Russia for cheap or free camping sites on much of the • Finike Belediyesi Likya Yolunu Canlandırlılması Projesi with support from BAKA – It’s unlikely route. Camping creates a fire risk, so between May and October, the Ministry should encourage that this project will have any long-term benefits. campers to use the St Paul Trail or other trails instead. There is no point in marketing these routes until the standards are equivalent to the Lycian Way A consistent chain of accommodation is required all along the route. In two high-altitude places, standards, as they will lead to disappointed walkers. where there is no permanent village, BAKA should provide a secure locked hut, with cooking Lycian High Route facilities and bunk beds. Walkers could rent the key for a fixed number of nights stay, but provide their own food. Such huts are required at: ahin Tepesi/Finike; Çukuryayla, Tahtalı/Kemer; and For some time, we have been considering a Lycian High Route, linking the major peaks in Lycia

104 105 – Baba Da¤ı, Gömbe Akda¤, Susuz Da¤ları, Kızlar Sivrisi and Tahtalı. This would directly link the visitors to UNESCO World Heritage sites will be able to use consumer-friendly platforms and mobile start of the Lycian Way (Ovacik) to one of the most popular places on the route, Çıralı, with a major applications to get maps and information concerning cultural places and, where appropriate, visits to access point at Gömbe. It would be aimed at experienced backpackers during the summer season – intangible cultural heritage events that they can include in their trip. a completely different market from the Lycian Way. The project will involve local authorities, heritage site managers, cultural institutions such as Six proposed routes museums and galleries, intangible cultural heritage players, and members of the travel industry. Its internet sites and applications will seek to promote European Heritage Routes to the public, par- Below we note the six proposed extensions to the Lycian Way: ticularly in China, North America, and Europe. UNESCO will endeavour to create networks of key • Fethiye-Kayaköy-Ölüdeniz (14km) - This does not connect with the Lycian Way. stakeholders to coordinate the destination management and marketing associated with the different • Fethiye-Tlos-Choma (120km)– Ovacik – Pinara – Tlos – Gömbe forms part of our proposed heritage routes to promote and coordinate high-quality, unique experiences based on UNESCO High route. Choma should be an optional excursion from Gömbe. recognized heritage. The goal is to promote sustainable development based on heritage values and • Kalkan-Nysa-Sütle¤en-Choma (90km) A link Gömbe - Nysa/Sütle¤en – Lycian Way at Bezirgan create added tourist value for the sites. would be possible but not very attractive for trekkers. • Finike-Limyra-Arykanda-Arneai-Podalia-Choma (100km) and Rhodiapolis-Idebessos-Choma (80km) – When designing the original Lycian Way, we considered links with Limyra and Appendix 4 Rhodiapolis, but agricultural workers in the greenhouses harass foreign women and transport is a problem. An alternative is to link the Lycian Way at ahin Tepe to Alacada¤ - Gökbük – Arykanda – Routes As Part Of Our Cultural Heritage Appendices Idebessos and the Lycian High Route; however quarrying work would have to be stopped. Report On The Meeting Of Experts - Madrid 24-25 November 1994 • Rhodiapolis, 40 göz köprüsü, Limyra Heroon and Limyra could be linked in a one day guided 1. Aim Of The Meeting

Ekler daytrip from Finike, Ciralı and Kumluca; expensive landscaping and access work is needed. • Rhodiapolis-Idebessos-Kitanaura-Lykai - until the situation of HES and quarries in the Alakır and When the Pilgrim’s Route to Santiago de Compostela was added to the World Heritage list in Cartagena in 1993, Spain announced its intention of bringing together experts to discuss the ques-

Çandır Valley is stabilized, it’s impossible to plan routes in this area. Ekler Appendices If these routes are developed, they should be branded, documented and marketed entirely tion of “cultural routes” in more depth. separately from the Lycian Way. Any link them with the Lycian Way will at best lead to trekker dis- The World Heritage Committee Board approved this initiative at its meeting held in July 1994 in appointment and at worst to unprepared trekkers having accidents. Note the following differences: Paris. • the walking season is completely different The following conclusions of the meeting of experts which took place in Madrid on 24 and 25 • there is almost no existing accommodation so walkers will have to camp November 1994 are submitted to the World Heritage Committee and the Director General of • the routes are suitable for experienced walkers only UNESCO for their consideration. • they offer no opportunities to swim or coastal views 2. A Rich And Fertile Concept For Today’s World Market research is required before funds are invested. a). The concept of heritage routes is shown to be a rich and fertile one, offering a privileged Conclusion framework in which mutual understanding, a plural approach to history and a culture of peace can We would like to emphasise that, with national and international support, Cultural Routes all operate. It is based on population movement, encounters and dialogue, cultural exchanges and in Turkey are on the verge of a marketing breakthrough to a wider user base. We hope that the cross-fertilization, taking place both in space and time. Culture and Tourism Ministry will consider the representations in this report when planning the b). The nature of the concept is open, dynamic and evocative, bringing together the conclusions future of Cultural Routes in Turkey. Since the CRS forms the link between the users and these of the global strategic study striving to improve the recognition within Heritage “of the economic, routes, any failure to consider and act on these views will lead to marketing failures and user social, symbolic and philosophical dimensions and constant and countless interactions with the dissatisfaction. At the same time, Society funds and expertise are limited and we would welcome natural environment in all its diversity”. positive and well-planned engagement from the Ministry. 3. A Wide Range Of Initiatives Culture Routes Society - May 2016 a). The experts noted numerous initiatives based on the idea of movement and dialogue. They are being carried out by UNESCO (e.g. the Silk Route and the slave route), the Council of Europe Appendix 3 (European Cultural Routes) and by other groups and organisations. Press release on the agreement between EICR and UNESCO (http://whc.unesco. b). These initiatives fall within the scope of a global vision of exchanges, which includes material, org/en/news/1449) cultural and spiritual ones, combining tangible and intangible elements, culture and nature. UNESCO and the European Commission are launching a project to develop Cultural Routes that c). The acceptance of these cultural heritage routes leads to research work on the importance would benefit from the power of World Heritage sites to attract tourists to promote other cultural of the exchanges they have generated, prompts study expeditions, opens up the way for cultural assets such as museums and festivals, for example, along selected European itineraries. tourism and - another very important aspect - public awareness programmes and youth training schemes. The first Heritage Routes will be offered to travellers by late 2017. The project foresees that d). The protection and promotion of these cultural heritage routes require skilled management

106 107 and, more particularly, careful control of the level of tourism affecting them, as well as the participa- Key objectives of the programme tion of the inhabitants living in the lands over which the routes cross. The Enlarged Partial Agreement on Cultural Routes seeks to reinforce the potential of Cultural Reference is also made to a land planning policy within a framework of lasting development. Routes for cultural co-operation, sustainable territorial development and social cohesion, with a e). The experts recommend that the World Heritage Committee and the Director General particular focus on themes of symbolic importance for European unity, history, culture and values of UNESCO ask countries to implement this new approach, on a nationwide, regionwide and and the discovery of less well-known destinations. It helps to strengthen the democratic dimension worldwide basis. of cultural exchange and tourism through the involvement of grassroots networks and associa- tions, local and regional authorities, universities and professional organisations. It contributes to 4. Inclusion Of Cultural Routes As Part Of World Heritage the preservation of a diverse heritage through theme-based and alternative tourist itineraries and a). The requirement to hold exceptional universal worth should be recalled. cultural projects. b). The concept of heritage routes: Operational framework • is based on the dynamics of movement and the idea of exchanges, with continuity in The Governing Board of EPA awards the certification “Council of Europe Cultural Route” space and time; and carries out regular evaluation of certified routes in conformity with Committee of Ministers • refers to a whole, where the route has a worth over and above the sum of the elements Resolution CM/Res(2013)67 which establishes the rules the rules for the award of the “Cultural making it up and through which it gains Route of the Council of Europe” certification. Routes requesting the certification should:

Appendices • focus on a theme representative of European values and common to several European countries; • its cultural significance; • follow a historical route or (in the case of cultural tourism) a newly created route; • highlights exchange and dialogue between countries or between regions; • give rise to long-term multilateral co-operation projects in priority areas (scientific research; heri- Ekler • is multi-dimensional, with different aspects developing and adding to its prime purpose tage conservation and enhancement; cultural and educational exchanges among young Europeans; which may be religious, commercial, contemporary cultural and artistic practices; cultural tourism and sustainable development); Ekler • be managed by one or more independent, organised networks (in the form of an association or a Appendices • administrative or otherwise. federation of associations). c). A heritage route may be considered as a specific, dynamic type of cultural landscape, just as A technical body, the European Institute of Cultural Routes (EICR), was set up in 1998 for recent debates have led to their acceptance within the Operational Guidelines. operational purposes. Its role is to examine applications for new projects, to monitor activities in the d). The identification of a heritage route is based on a collection of strengths and tangible ele- field and co-ordinate the work of partner organisations and to disseminate and archive information ments, testimony to the significance of the route. documents. e). The authenticity test is to be applied on the grounds of its significance and other elements making up the heritage route. Appendix 6 It will take into account the duration of the route, and perhaps how often it is used nowadays, as Example of a cooperation agreement between two parties intending to create an well as the legitimate wishes for development of peoples affected. international route. This type of agreement can lead to a joint application for project These points will be considered within the natural framework of the route and its intangible and funding within the specified aims. symbolic dimensions. The XXXXX And The YYYYYY Cultural Routes f). The experts propose the following addition to the Operational Guidelines. The new paragraph Come to an agreement for the achievement of the following objectives: would follow paragraph 40. This proposal is put forward at the same time as the suggestions made by the other meeting of experts held in Canada on the question of canals. • To advance intercultural dialogue in the Mediterranean area and to promote mutual understand- ing between all the peoples of this region; Proposed New Paragraph • To encourage global citizenship, social engagement, and volunteer service amongst students and A heritage route is composed of tangible elements of which the cultural significance comes from young people in the Mediterranean region through youth walks, cultural exchanges, and educa- exchanges and a multi-dimensional dialogue across countries or regions, and that illustrate the tional events along both routes; interaction of movement, along the route, in space and time. • To increase sustainable tourism, economic development, heritage preservation, and environmen- tal awareness on both Cultural Routes; • To celebrate and protect local traditions and heritage along both routes, and to explore practical ways in which the preservation of our cultural heritage can contribute towards the creation of a Appendix 5 peaceful and democratic society; In December 2010, the Committee of Ministers of the Council of Europe adopted • To raise awareness among policy-makers in the Euro-Mediterranean region of the role of cultural Resolution CM/Res(2010)53 establishing an Enlarged Partial Agreement (EPA) to tourism in the preservation of the environment, the protection of cultural heritage, and the sustain- enable closer co-operation between states particularly interested in the development able economic development of rural areas; of Cultural Routes. • To inspire and engage the peoples of the Mediterranean area in the celebration of the region’s

108 109 shared cultural heritage; Thanks to the following people for the use of their photographs: • To encourage a common vision and strategy for the sustainable development of both Cultural Foto¤raflarını kullandı¤ımız aa¤ıdaki kiilere teekkürler: Routes, especially increasing alternative tourism (walking and cycling tourism, community-based tourism; educational tourism; tourism exchanges); • To develop partnerships between local stakeholders along both routes, so that governments, Fivos Tsaravopoulos - Paths of Greece - 14, 22, 33-4, 48-9, 87 businesses, and civil society organisations (including universities, mayors, municipalities, NGOs, tourism agencies) can engage in grassroots projects and exchanges which involve local people and Hüseyin Eryurt - CRS/KRD - 33-4, 40, 48-9, 51, 66-7, 81, 89, 91 which contribute towards the development of the two routes; Ersin Demirel - Yenice Orman Route - 48-9 • To study the impact of these initiatives on sustainable economic development, and to encourage the development of small enterprises which generate income and employment along the routes; Aaron Cederburg - Abraham Path - 74 • To analyse the most significant challenges in the field of cultural tourism related to changes in Lorenz Kober - Waymarker - 33-4, 65, 66-7, 79 technology, modes of communication, learning, transport, leisure and lifestyle; • To assess the potential of such initiatives for a greater social and economic impact and the Loraine Wilson - Waymarker - 48-9, 55-6, 78 conditions required for reinforcing them; to consider issues such as how to increase the visibility of Terry Richardson - Author - 20, 33-4 destinations, and how to promote and market alternative tourism to specific groups (young people, students and teachers, senior citizens); Jane Hopton - Trekker - 29, 33-4 Appendices • To draw lessons and guidelines for local, national and European policies and support schemes Kate Clow - CRS/KRD - others in the field of tourism, thereby helping to create better conditions for the success and impact of

Ekler cultural tourism initiatives Ekler Appendices Appendix 7 / Ek 7 References and useful websites and links / Kaynaklar ve faydalı ba¤lantılar: www.cultureroutesinturkey.com, www.trekkinginturkey.com www.culture-routes.net, www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/culture/routes/StudyCR_en.pdf www.ec.europa.eu/growth/sectors/tourism/offer/cultural/index_en.htm www.worldtrailsnetwork.org, www.worldtrail.org/conference/conference.php www.visiteurope.com/home.aspx www.americantrails.org, www.appalachiantrail.org whc.unesco.org/en/news/1449, en.unesco.org/silkroad/welcome-unesco-silk-road-online-platform www.icomos.org/charters/culturalroutes_e.pdf www2.unwto.org/en, silkroad.unwto.org www.era-ewv-ferp.com/frontpage www.viefrancigene.org/en/ www.santiago-compostela.net www.abrahampath.org www.pathsofgreece.gr, sifnostrails.com www.tb-kumano.jp/en/kumano-kodo/ jejuolletrailguide.net europeanvoluntaryservice.org www.workaway.info www.2checkout.com Appendix 8 / Ek 8

110 111 Appendix 9 / Ek 9 Abbreviations / Kısaltmalar BAKA - East Mediterranean Development Agency / Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı CRS/KRD - Turkey’s Culture Routes Society / Kültür Rotaları Derne¤i EAVF - European Association of the Via Francigena / Avrupa Via Francigena Birli¤i EICR - European Institute of Cultural Routes / Avrupa Kültür Rotaları Enstitüsü EPA - Extended Partial Agreement of the Council of Europe / Avrupa Konseyi’nin Geniletilmi Kısmi Antlaması ERA - European Ramblers Association / Avrupa Gezginler Birli¤i EVF/AGH - European Volunteer Service / Avrupa Gönüllü Hizmeti FFRP - French Federation for Walking Routes / Fransız Yürüyü Rotaları Federasyonu

Appendices GEKA - South Aegean Development Agency / Güney Ege Kalkınma Ajansı ICOMOS - International Council on Monuments and Sites / Uluslararası Anıtlar ve Sitler

Ekler Konseyi KOSGEB - Funding Program for Small and Medium Enterprises / Küçük ve Orta Ölçekli ‹letmeleri Gelitirme ve Destekleme ‹daresi Bakanlı¤ı Or-köy - Forestry Villages Administration / Orman ve Köy ‹likileri Genel Müdürlü¤ü OSM - Open Street Map; OCM - Open Cycle Map PRODES - Society Management Ministry Annual Grant Programme / Dernekler Dairesi Bakanlı¤ı Proje Destek Sistemi QGIS - Geographical Information Systems Software Package (open-source) / Co¤rafi Bilgi Sistemleri Yazılım Paketi UN/BM - United Nations / Birlemi Milletler UNESCO - United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation / Birlemi Milletler E¤itim, Bilim ve Kültür Kurumu UNWTO - UN World Tourism Organisation / BM Dünya Turizm Örgütü WHC - UNESCO’s World Heritage Committee / UNESCO Dünya Miras Komitesi WTN - World Trails Network / Dünya Yürüyü Yolları ebekesi

112