DOCSLIB.ORG

Atheïsme, Humanisme En De Vrijheid Van Kritiek

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Atheïsme, Humanisme En De Vrijheid Van Kritiek Atheisme, Humanisme en de Vrijheid van Kritiek Cliteur, P.B. Citation Cliteur, P. B. (2008). Atheisme, Humanisme en de Vrijheid van Kritiek. Civis Mundi: Tijdschrift Voor Politieke Filosofie En Cultuur, 47(1), 12-26. Retrieved from https://hdl.handle.net/1887/19097 Version: Not Applicable (or Unknown) License: Leiden University Non-exclusive license Downloaded from: https://hdl.handle.net/1887/19097 Note: To cite this publication please use the final published version (if applicable). Eevensbeschouw{ng: Humanisme ~ Atheïsme, Humanisme en de Vrijheid van kritiek Paul Cliteur In een serie colleges over humanisme die atheïsme aankijkt. Het atheïsme kwam naar ik heb gegeven voor Studium Generale in voren in de Verlichtingsperiade en dan met Utrecht en op audio~cd is uitgebracht door name in Frankrijk, waar de Verlichting zijn Home Academy, heb ik geprobeerd het hu~ meest radicale vertegenwoordigers had. manisme te typeren aan de hand van vier Voor de stelling van Kors valt iets te zeggen,' pijlers: (1) atheïsme, (2) vrijdenken, (3) de maar er valt ook iets op af te dingen. De Brit~ scheiding van moraal en religie, (4) de religi~ se historicus Jonathan Israel heeft de eenzij~ eus neutrale staat. Dat is waar het naar mijn dige oriëntatie op Frankrijk als bakermat vlln idee om gaat bij het humanisme. In deze de Verlichting bekritiseerd en de aandacht bijdrage zou ik aan één van die pijlers iets gevestigd op de Nederlandse bronnen van meer aandacht willen besteden, namelijk het het radicaal~verlichte erfgoed.' Ik zou nu atheïsme. Wat is atheïsme? Wie hebben het aandacht willen vragen voor iets anders, na~ verdedigd? Hoe deden zij dat? Hoe komt het meiijk de historische periodisering. Kan men dat zo weinig filosofen zich in het verleden het "atheïsme" wel zo vroeg localiseren, zoals tot het atheïsme hebben bekend? Waarom Kors doet? In ieder geval is duidelijk datyan is met name de 19' eeuw de eeuw geworden deze Franse verlichters bijna niemand zich waarin georganiseerd atheïsme van de grond "atheïst" noemde. Een consistent atheïstisch gekomen is? En wat is de betekenis van athe~ wereldbeeld is eigenlijk iets dat pas later naar isme voor de huidige tijd? Ik zal met name voren komt, voornamelijk in de 19' eeuwen veel aandacht geven aan een vraag die mij in dan met name in 19' eeuws Engeland. Het toenemende mate is gaan fascineren: hoe we~ is deze stelling die ik in deze bijdrage hoop ten we eigenlijk of en welke filosofen uit de te onderbouwen. Tevens zal ik daarbij een oudheid expliciet atheïstisch gedachtegoed koesterden? De Amerikaanse historicus Alan Kors schrijft 2 Een vergelijkbare stelling vindt men bij: Buckley, Michael J., S.J., At the Origins of Modern Atheism, in zijn overzicht van het atheïsme in Frank~ New Haven, Conn. 1987 die het hedendaagse Verlichting: "In rijk ten tijde van de vroege atheïsme laat beginnen bij Holbach en Diderot the early decades of the eighteenth century, Zie daarover ook Force, James E., "The Origins of there emerged from the thought of that Modern Atheism", in: Joumal ofthe Ristory ofideas, profoundly theistic community an unambi~ Vol. 50, No. 1. (Jan.~Mar., 1989), pp. 153-162. guously and explicitly atbeistic current of 3 In: Israel, Jonathan 1., Enlightenment Contested. Phi~ losophy, Modernity, and the Emancipation of Man speculation and judgment."1 Deze opvatting 1670~1752, Oxford University Press, Oxford 2006; is min of meer in overeenstemming met hoe lsrael, Jonathan I., Radical Enlightenment. Philoso~ men doorgaans tegen de oorsprong van het phy and the Making of Modernity 1650·1750, Ox~ ford University Press, Oxford/New York 2001. Zie voor Israel's visie op de Verlichting: Israel, Jona­ 1 Kors, Alan, Atheism in Franc~ 1650~1729, Volurne 1: than, "Enlightenmentl Which Enlightenment?", in: The orthodox sourees of disbelief, Princeton UrU­ Journol ofthe Ristory ofideas, Volume 67, Number 3 versity Press, Princeton, New Jersey 1990, p. x. (July 2006), pp. 523·545. 12 beeld geven van het atheïstisch denken in het Een tweede lijn in de argumentatie tegen het algemeen en laten zien waarom dit zo betrek­ atheïsme is van recenter datum. Het is een kelijk laat naar voren komt in de Europese verwijt dat de atheïst gemaakt wordt door cultuurgeschiedenis. mensen die soms zelf geloven' maar heel Om te begrijpen waarom het atheïsme als vaak ook zelf niet geloven of "matig geloven" een expliciete stroming zo laat naar voren (een "beetje geloven"). Hun verwijt is niet dat komt moet men iets weten over de impopu­ de atheïst te weinig gelooft, maar teveel. De lariteit van het atheïsme. Atheïsme was en is atheïst, zo luidt de kritiek van vele heden­ - in de populaire voorstelling - een neg a­ daagse mensen die atheïsme afwijzen, gelooft tieve zaak. Wie een ander aanduidt als een eigenlijk dat hij kan bewijzen dat God niet "atheïst" heeft daarmee doorgaans de bedoe­ bestaat. En hoe zou dat kunnen? Is de atheïst ling de wereldbeschouwing van de ander af daarmee niet iemand met eenzelfde pretentie te wijzen. Wat betreft de gronden voor die als de gelovige? Mensen die dit verwijt pre­ afwijzing kan men, grofweg, twee lijnen in de senter~n noemen zichzelf soms "agnost". argumentatie onderscheiden. Deze twee verwijten kan men door de gehele De eerste lijn is dat het atheïsme wordt afge­ Europese cultuurgeschiedenis zien terugko­ wezen omdat het geen hoop biedt op een le­ men, maar opvallend is misschien dat de laat­ ven na dit leven. Daarmee zou het leven hier ste tijd vooral dat tweede wordt gehoord: de op aarde "zinloos" zijn geworden. Meestal atheïst is een soort crypte-gelovige, een gelo­ wordt dit in verband gebracht met een twee­ vige in het "atheïstisch geloof'. de grief die tegen het atheïsme wordt aange­ Misschien is dit wel een van de redenen voerd, namelijk dat het tot onaanvaardbare waarom de secularisatie niet geleid heeft tot sociale consequenties zou voeren. Het ver­ een toegenomen populariteit van het athe­ haal gaat dat toen de bisschop van Warcester ïsme. Het heeft geleid tot een grotere groep aan zijn vrouw vertelde dat ene Professor T.H. mensen voor wie religie irrelevant lijkt te Huxley (ik kom hierna nog op hem terug) had zijn geworden voor hun leven, maar die te­ gezegd dat de mens van de aap afstamde, zij gelijkertijd van vrije omgang met religie niet antwoordde: "Descended from the apes! My afkerig is en die zich ervoor hoedt om met dear, let us hope that it is not true, but if it is, "atheïsme" geassocieerd te worden. Men wil let us pray that it wil! not become generally tenslotte niet "gelovig geloven", maar ook known."4 De gedachte was kennelijk dat als de niet "niet-gelovig geloven" is de houding. Ik mens van de aap zou afstammen er geen reden kom aan het eind van deze bijdrage op dit meer zou zijn waarom mensen zich ook niet punt terug. als apen zouden gedragen. Hoe belangrijk ook, deze twee redenen om Verzet tegen de evolutieleer, met name voor­ het atheïsme af te wijzen kunnen toch niet zover toegepast op de mens, was vaak moeilijk afdoende verklaren waarom in de traditie zo te onderscheiden van verzet tegen het natura­ weinig bewust ongeloof kan worden onder­ listisch wereldbeeld in het algemeen, waarvan kend. Het verklaart niet waarom - om bij het atheïsme als een onderdeel werd gezien. het moment te blijven waarop Kors een ont­ Zonder godsdienst zou de moraal als het ware luikend atheïsme onderkende - in het begin in de lucht komen te hangen. van de 18' eeuw niemandzichzelf expliciet Dit verwijt wordt doorgaans ingebracht als "atheïst" benoemde (hoewel het woord tegen het atheïsme van de zijde van mensen wel degelijk bekend was). Waarom was dat die een of ander religieus geloof koesteren. zo? Waarom noemde niemand zich atheïst? Achtte men die positie onhoudbaar? Meende 4 Aangehaald bij Montagn in: Huxley, Thomas R, 5 Zoals bij: Geisler, Norman L., & Turek, Frank, I Man's P!tue in Natur~ Introduetion by Ashley Mon­ Don't Have Enough Faith to Be an Atheist, Crossway tagu, Ann Arbor 1959 (1863), p. 3. Books, Wheaton, Illinois 2004. CIVIS MUNDI JAARGANG 47 - N.l 13 men dat de bewijzen voor het bestaan van consequenties dat velen uiterst voorzich­ God zo overweldigend overtuigend waren? tig waren met het adopteren van het etiket Het antwoord is naar alle waarschijnlijkheid "atheïsme" of iets dat daarbij in de buurt dit. Wat men zich in de Westerse wereld in kwam. Toen Descartes ervoer wat met Ga­ de 21"' eeuw misschien moeilijk kan voor­ lileo was gebeurd besloot hij zijn boek Le stellen, maar niettemin historisch een onbe­ Monde niet te publiceren-' Montaigne heeft twistbaar feit is, is dat het verwijt van athe­ het misschien mooier dan wie ook geformu­ isme iemand op zware sancties kon komen leerd met de uitspraak dat hij voor de goede te staan, niet zelden de doodstraf. Zorgen dat zaak tot de brandstapel wilde gaan, maar zo je niet. tot "atheïst" werd verklaard was een mogelijk niet erop8 kwestie van lijfsbehoud. Deze stand van zaken heeft niet alleen po­ Als we ons even tot de Europese of westerse litieke en morele betekenis. Het heeft ook geschiedenis beperken kan worden gezegd implicaties voor de wetenschappelijke dat vanaf het proces van Socrates (399 v.o.j.) geschiedschrijving van het atheïsme. Die tot aan de 19' eeuw iemand anders aandui­ geschiedschrijving wordt ernstig belem­ den als "atheïst" de persoon die het betrof merd doordat men niet voor een atheïstische op executie, gevangenisstraf, het ontnemen overtuiging kon uitkomen. Immers hoe kan van een leeropdracht of op zijn minst sociale je weten of een bepaalde gedachte of over­ uitsluiting kon komen te staan. Anaxagoras,
Load more

Recommended publications
  • Nieuwe Kandidaten Voor Bestuur De Vrije Gedachte Gesloten 54 Berichten • Pagina 1 Van 4 • 1 2 3 4 Onderwerp
    Sit down before fact as a little child, be prepared to give up every preconceived notion, follow humbly wherever and to whatever abyss nature leads, or you shall learn nothing. Thomas Henry Huxley Uitgebreid zoeken Nieuwe kandidaten voor bestuur De Vrije Gedachte Gesloten 54 berichten • Pagina 1 van 4 • 1 2 3 4 onderwerp Nieuwe kandidaten voor bestuur De Vrije Gedachte David Bakker Unstoppable! door David Bakker » 31 maart 2010 07:26 Berichten: 565 Geregistreerd: 19 feb 2010 Hedenochtend is onderstaande notitie naar het bestuur van De Vrije Gedachte gestuurd met het 14:01 verzoek dit door te sturen naar alle leden. Aan: De leden van vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte (DVG) Van: Zes DVG-leden: Els Geuzenbroek, David Bakker, Lex Hagenaars, Louis de Vocht, Victor Onrust en Fred Neerhoff Datum: 31 maart 2010 Betreft: Discussiepunten voor de Algemene Jaarvergadering op zaterdag 17 april 2010: Openheid en onafhankelijkheid, en kandidaatsstelling voor diverse functies Inleiding Wat willen wij, wie zijn wij en welke bedoelingen hebben wij? Wij zijn zes vrijdenkers met een langjarige ervaring op het gebied van wetenschap, bestuur, bedrijfsleven, onderwijs, organisatie, politiek en filosofie, en wij willen maar één ding: het herstel van onze vereniging tot een brandpunt van vrijzinnigheid. Dit betekent geen oeverloos gepraat over wat allemaal niet mag, maar juist een vrij en blij verder exploreren van hetgeen kan om dit herstel te bevorderen. En wat er naar onze mening kan en moet gebeuren is het verhogen van de kwaliteit van de ‘activiteiten’ van onze vereniging. Ons verenigingsblad De Vrijdenker, de website, de uitgeverij, de educatie, weekeinden en symposia, lezingen en de maatschappelijke voorstellen die de vereniging poneert kunnen veel beter! Om dit te bewerkstelligen zijn enkelen van ons gaarne bereid functies in bestuur, redactie en wat er verder te doen is te gaan vervullen.
    [Show full text]
  • Modern Humanism in the Netherlands
    3 Modern Humanism in the Netherlands Peter Derkx Erasmus of Rotterdam, who died in 1536, may very weU be the most famous Outch humanist. I This chapter deals with the much less well-known develop­ ment of modern Dutch humanism in the period aftel' 1850. Erasmus, with his conciliatory and moderate attitude and his non-dogmatic, primarily ethical type of Christianity, remains a major inflllence on Dutch humanism, but, for that matter, Dutch humanism is stamped by the overall history of the Netherlands. In terms of geography, the Netherlands is a very small, densely populated coun­ try in Northwest Europe. lts culture has been very much determined by the struggle against the water. More than a quarter of the country is below sea level and a number of major rivers flow into the sea near Rotterdam. In the second half of the sixteenth century, the Dutch started the revolt that made them inde­ pendent of the Spanish empire. In the seventeenth century, the Netherlands, es­ peciaLly Holland with the city of Amsterdam, was a major power in every sense. Before the British did sa, the Dutch ruled the world seas. The voe (United East India Company) was the world's largest trading company in the seventeenth and eighteenth centuries. International trade was and is very important for the Outch. According to same historians, the seventeenth-century Dutch Republic should be regarded as the first successful modern economy (De Vries & Van der Woude 1997). The Dutch Golden Age manifested itself not only in an unprece­ dented increase in (very unequally distributed) wealth, but also in a politicaLly, religiously and intellectllally pluralistic and tolerant atmosphere, characterized bya large nllmber of publishing houses.
    [Show full text]
  • Harming Others: Universal Subjectivism and the Expanding
    Harming others : universal subjectivism and the expanding moral circle Berg, F. van den Citation Berg, F. van den. (2011, April 14). Harming others : universal subjectivism and the expanding moral circle. Retrieved from https://hdl.handle.net/1887/16719 Version: Corrected Publisher’s Version Licence agreement concerning inclusion of doctoral thesis in the License: Institutional Repository of the University of Leiden Downloaded from: https://hdl.handle.net/1887/16719 Note: To cite this publication please use the final published version (if applicable). Curriculum Vitae Floris van den Berg (1973) studied Japanese Studies in Leiden and Japan. He graduated on a thesis on the reception of western philosophy in Japan. He also studied philosophy at Leiden University and Utrecht University. He graduated in applied philosophy at Utrecht University on the subject of utopianism and political philosophy. He worked for five years as staff member at the department of General Studies (Studium Generale) at Utrecht University and for two years at Delft University of Technology. Since 2009 he works as university lecturer at the department of Innovation and Environmental Sciences at Utrecht University where he teaches (environmental) ethics and philosophy of science. He published several books, including Hoe komen we van religie af? Een ongemakkelijke liberale paradox, the Bildungsnovel Geleefde brieven I: Prometheus [‘Lived Letters I: Prometheus’] and Filosofie voor een betere wereld. This last book is a popular version of the theory of universal subjectivism. An English translation – Philosophy for a Better World – will be published in 2011 by Prometheus Books. Floris is involved with humanism and freethought organizations; he is vice-president of the Dutch freethought organization De Vrije Gedachte and director of the secular humanist think tank Center for Inquiry Low Countries.
    [Show full text]
  • 1A Paper Session: Aging, Illness and Spirituality Chair: Oddgeir Synnes A
    1A Paper Session: Aging, illness and spirituality Chair: Oddgeir Synnes a. Family carers of advanced cancer patients – experiences with pastoral care Ingebrigt Røen, Hans Stifoss-Hanssen, Anne Kari Knudsen Background Family carers of advanced cancer patients need support. Palliative care services for patients and family carers were developed in Mid-Norway from 2012. The aim of the present study was to investigate family carers’ experiences with pastoral care. Method Qualitative, semi-structured, individual interviews with adult primary carers of advanced cancer patients were recorded, transcribed, and analyzed using systematic text condensation. Results Fourteen family carers were interviewed, 7 women and 7 men; mean age 59; 11 still caring, 3 bereaved. The carers, believers and non-believers, expected chaplains/pastors, all Lutherans, to be competent concerning i.e. illness and death. They reported pastoral care concerning i.e. children, coping, marriage, death, and grief to have been positive for patients and carers. However, wish and need for pastoral care was not assessed systematically. Some were not offered pastoral care. Conclusion Carers of advanced cancer patients had positive expectations to, and experiences with pastoral care. But there was a lack of systematic assessment of carers’ wish and need for pastoral care. Further studies are encouraged to explore what may hamper and promote more systematic assessment of need and wish for pastoral care. The findings may contribute to further development of regional, national, and international palliative care services. Keywords: family carers, pastoral care, palliative care, cancer b. Religious faith and subjective well-being in institutionalized elderly people in Switzerland Zhargalma Dandarova-Robert, Karine Laubscher, Grégory Dessart, Pierre-Yves Brandt According to sociological surveys the number of religious people decreases continuously in Switzerland.
    [Show full text]
  • Moreel Esperanto by Paul Cliteur
    Moreel Esperanto by Paul Cliteur Floris van den Berg takes a course in Paul Cliteur’s moral Esperanto. Philosopher, humanist and public intellectual Paul Cliteur’s latest book Moreel Esperanto (which translates as Moral Esperanto) is written as a philosophical reaction to the murder of Theo van Gogh [Dutch critic of religion and provocative film-maker] on November 2nd 2004, and other manifestations of religious terrorism, such as the murder of Rabin, the murder of William of Orange, and more. Now, three years after the murder of van Gogh, Cliteur makes this political, philosophical and meta-ethical statement. Instead of directly criticizing Islam or religion in general, he asks the fundamental political question, how can people live together peacefully, especially in a multicultural, multi-religious society? What is implicit is the assumption that religious fanatics who base their morality on divine command cannot fit in with an open liberal society such as the Netherlands, although other religious positions that do not take religion as the starting point for ethics may be compatible with liberal democracy. During the past few decades there has been a continuous influx of immigrants to the Netherlands, of whom the majority are Muslim. Because of the pluralist model of the separation of church and state in the Netherlands, the state finances religious education and cultural organizations of all religious denominations equally. For a long time, until the murder of van Gogh, left-wing ideology had been multiculturalist. This hindered the assimilation and integration of immigrants by maintaining that they could and should hold onto their religious and cultural identity.
    [Show full text]
  • Harming Others : Universal Subjectivism and the Expanding Moral Circle Berg, F
    Harming others : universal subjectivism and the expanding moral circle Berg, F. van den Citation Berg, F. van den. (2011, April 14). Harming others : universal subjectivism and the expanding moral circle. Retrieved from https://hdl.handle.net/1887/16719 Version: Corrected Publisher’s Version Licence agreement concerning inclusion of doctoral thesis in the License: Institutional Repository of the University of Leiden Downloaded from: https://hdl.handle.net/1887/16719 Note: To cite this publication please use the final published version (if applicable). Harming Others Universal Subjectivism and the Expanding Moral Circle Harming others is bad because it’s harmful, and what’s harmful is bad. Michael Allen Fox, Deep Vegetarianism. ISBN/EAN 9789461081476 © 2011 Floris van den Berg Druk: Gildeprint Enschede Oplage: 250 exemplaren Harming Others Universal Subjectivism and the Expanding Moral Circle PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van Doctor aan de Universiteit Leiden, op gezag van Rector Magnificus prof. mr. P. F. van der Heijden, volgens besluit van het College voor Promoties te verdedigen op donderdag 14 april 2011 klokke 15.00 uur door Floris van den Berg geboren te Naarden in 1973 Promotiecommissie: Promotor: Prof. dr. P.B. Cliteur Overige leden: Prof. dr. J. Braeckman (Universiteit Gent, België) Prof. dr. A. Ellian Mr. dr. J.P. Loof Prof. dr. S. Haring For Annemarieke Contents 1. Introduction to Universal Subjectivism 1 1.1 Harming Others 1 1.2 Overview of Harming Others 1 1.3 Universal Subjectivism in a Nutshell 2 1.4 Worst-Off Positions 3 1.5 Practical Ethics 6 1.6 The Enlightenment Project 10 2.
    [Show full text]
  • Beleidsplan Vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte – 2020-2025 (Één Der Oudste Verenigingen Van Nederland Opgericht in 1856)
    Beleidsplan vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte – 2020-2025 (één der oudste verenigingen van Nederland opgericht in 1856) Doelstelling: De vereniging stelt zich ten doel: het bevorderen van het vrijdenken. Het vrijdenken is een atheïstisch-humanistische levenshouding gekenmerkt door: Rationeel denken en onderzoeken van de werkelijkheid daarbij strevend naar: ● bevrijding van dogmatisme, vooroordeel en een onwetenschappelijke houding; ● vasthouden aan principes van toetsing en bewijsvoering. Moreel handelen vanuit het besef van: ● eigen verantwoordelijkheid voor gedachten en daden; ● menselijke waarde; ● solidariteit met de medemens, de natuur en het milieu; ● de eindigheid en onherhaalbaarheid van elk individueel leven De vereniging tracht dit doel te bereiken door: a. het propageren in woord en daad van het vrijdenken als levenshouding zoals hierboven omschreven; b. allen die deze beginselverklaring onderschrijven te verenigen; c. te streven naar verwezenlijking van haar actieprogramma; d. het uitgeven van een tijdschrift; e. het uitgeven, verspreiden en verkopen van geschriften; f. het doen verzorgen van podcasts (audio) en vodcast (video); g. het organiseren van vergaderingen, lezingen, en cursussen en symposia; h. het samenwerken met of steunen van verenigingen wier doelstellingen op bepaalde punten overeenkomen met de eigen doelstellingen; i. het onderhouden en versterken van contacten met verwante buitenlandse organisaties; j. alle andere [haar] ten dienste staande wettige middelen. MIDDELEN: ● Menskracht ○ De Vereniging neemt in het algemeen geen personeel in dienst, maar werkt met vrijwilligers of op freelance basis ingehuurde krachten; ○ De bestuursleden zetten zich in voor de activiteiten van de vereniging. Zij ontvangen daarvoor geen vergoeding, behoudens die voor gemaakte (reis)kosten. Elk bestuurslid heeft een taakgebied; ○ De redactie van het tijdschrift bestaat uit vrijwillige redacteuren onder aansturing van een hoofdredacteur (er is een redactiestatuut).
    [Show full text]
  • Nummer 4 2013
    Afdelingsblad Heuvelrug- Kommuun Krommerijn Jaargang 40 nummer 4 juni 2013 http://afdeling.humanistischverbond.nl/heuvelrug-krommerijn/ Herinnering Uitnodiging HV – Heuvelrug-Krommerijn Viering Wereld Humanisme Dag Voor HV-leden, Humanitas-leden en -vrijwilligers Introducees van harte welkom Deelname gratis Zaterdag 22 juni 2013 10:30 – 13:00 uur Beauforthuis Woudenbergseweg 70, 3711AB Austerlitz 10:30 Ontvangst 11:00 Rein Gerritsen autobiograaf van Knock-out en 13 Ongelukken over Rationeel en Humaan Strafrecht 12:00 Warme Vegetarische Beauforthuislunch 13:00 Sluiting Voor de liefhebbers aansluitend wandeling van 6 km – wandelschoenen nodig! In verband met ruimte reservering opgeven voor of op 7 juni 2013 bij: Ab Blaas Tel. 030 88 98 371 / 06 278 98 006, email [email protected] Vervoer nodig? Laat maar weten. 1 Lezing Floris van den Berg (directeur CFI Low Countries): Universeel subjectivisme als Voer voor Humanisten moreel Esperanto Column Hans de Vries (voorzitter ASP): Politiek atheïsme: de rede is politiek? CFI Low Countries presenteert Borrel met boekverkoop Feest van de rede Atheïsmedag 2013 Datum: Zaterdag 29 juni 2013 Locatie: Aula Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht Tijd: 14-17.30 uur, inloop met koffie/thee 13.30 uur, aansluitend borrel tot 18.30 uur. De kennisposter over Humanism: Freethought, Aanmelden gewenst via [email protected] atheism, skepticism and secularism (afbeelding rechts) Entreeprijs: 10 Euro door Floris van den Berg is voor 2 Euro verkrijgbaar. Dagvoorzitter: Dick Metselaar Programma: Welkomstwoord door Bert Gasenbeek (directeur Van Praag Instituut, voorzitter CFI Low Countries) Column Maartje Klomp (student UvH; bestuurslid DVG): Humanistiekemerds. Lezing Gert van Dijk (ethicus bij artsenfederatie KNMG en het Erasmus Medisch Centrum): Jongensbesnijdenis: het standpunt van de KNMG Column Anton van Hooff (voorzitter De Vrije Gedachte): Circumcisie besnijdt godsdienstvrijheid Lezing Nahed Salim (schrijfster van o.a.
    [Show full text]
  • De Vrije Gedachte Als Zin Van De Geschiedenis", In: S.W
    "De vrije gedachte als zin van de geschiedenis", in: S.W. Couwenberg, red., Op de dt"'lmpel van een nimwe eeuw, Agora, Baarn 1999, pp. 71-85. De vrije gedachte als zin van de geschiedenis P.B. Cliteur In de redactionele inleiding tot dit jaarboek stelt Couwenberg een aantal vragen aan de orde. Omdat het voor de opzet van mijn ver­ haal wat beter uitkomt, herformuleer ik deze vragen in iets andere bewoordingen en verander ik de volgorde. Het gaat mij hierom. 1 Kunnen wij iets leren uit de geschiedenis? 2 Leren wij daadwerkelifk iets uit de geschiedenis? 3 Valt een 'zin' en vooruitgang te onderkennen in de geschiedenis? 4 En hoever zijn we in de twintigste eeuw gek;omen met het ver- , werkelijken daarvan? Kunnen wij iets leren uit de geschiedenis? En leren we daadwerke­ lijk iets? Historische kennis is nutteloos, want kennis achteraf leert ons niets · over hoe we in de toekomst moeten handelen. Aldus het standpunt van de histmicus Van Rossem, zoals samengevat door Couwenberg. Hij voegt daar het oordeel van Galbraith aan toe die meende te weten waardoor het verloop van de geschiedenis bepaald wordt; namelijk: 'iricompetence, even insanity and ( ... ) stupidity'. Hij spreekt van 'stupidocratie'. .. Men zou ook Barbara Tuchman kunnen opvoeren die iets derge­ lijks heeft verdedigd in haar The March of Folly. En eigenlijk heb­ ben ook vele andere historici en niet-historici dat gedaan. Geschiedenis leert ons niets. Ook Schopenhauer was hiervan over- 71 tuigd. Eadem sed aliter- hetzelfde, maar toch steeds in een andere gedaante; dat zou het wezen zijn van de geschiedenis.
    [Show full text]
  • Humanistisch Erfgoed 18 - Piet Spigt Gratis
    HUMANISTISCH ERFGOED 18 - PIET SPIGT GRATIS Auteur: none Aantal pagina's: none pagina's Verschijningsdatum: 2014-11-28 Uitgever: Papieren Tijger, EAN: 9789067283038 Taal: nl Link: Download hier Piet Spigt With index. Hoe komen we aan onze namen, oorsprong en betekenis van onze familie- en voornamen. Het Wereldvenster Baarn 2e druk. Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens. Stichting Adhesie Deventer Hard cover, geb. Hoe men de demokratiese School bestrijdt Schrijver:. De afdeling Amsterdam van de Bond van Nederlandse onderwijzers A'dam Hoe opvoedingsfouten te vermijden. Hoe 't vroeger was. Hoe uit de kaboutertjes de reuzen ontstaan zijn. Versluys A'dam Hoe vrij is de vrije school. Callenbach, Uitgeverij Nijkerk Paperback pp. Holtenbroek remixed - Toonbeelden van een Zwolse wijk. Schrijver: Inklaar, Frank. Waanders Zwolle EburonDelft Homonymie en haar invloed op de taalontwikkeling. Honderd jaar armenwet. Themanummer Tijdschrift voor maatschappelijk werk. Over de geschiedenis van de armenwet. Honderd jaar Christelijk Nationaal Schoolonderwijs. Honderd jaar C. Honderd jaar Katholieke Studerende Jeugd - Honderd jaar Lichamelijke Opvoeding Honderd jaar R. Honderd jaar wonen in Nederland Schrijver: Huisman, Jaap e. Uitgeverij Rotterdam Honderdvijftig jaar generale staf. Hongarije en de Anschluss Hoofdstukken uit de geschiedenis van het Nederlandse accountantsberoep na Hooggeleerde Exlibris Schrijver: Waterschoot, J. Amsterdam University Press Groen linnen ban met kleurill. Hou me vast Schrijver: Münstermann, Hans. Nieuw Amsterdam Uitgevers Huizen van Barmhartigheid. Vereniging 's Heeren Loo Huizen van illusies. Bordelen en prostitutie van Middeleeuwen tot heden Schrijver: Altink, Sieske. Paperback, pp. Huldeblijk aan H. Schrijver: Vlugt-Flentrop[. Gemeente Amsterdam Hulp op maat voor leerlingen met leerproblemen in het vmbo. Stichting Uitgeverij Agiel Utrecht Humanistisch erfgoed Piet Spigt.
    [Show full text]
  • Siðmennt Styður Framlagt Frumvarp Til Laga Um Almenn Hegningarlög (Guðlast)
    SIÐMENNT Félag siðrænna húmanista á íslandi Æsufelli í+, 2F 111 Reykjavík www.sidmennt.is [email protected] Reykjavík, 19. febrúar 2015 Siðmennt styður framlagt frumvarp til laga um almenn hegningarlög (guðlast). Í bréfi sem Siðmennt sendi þingmönnum 16. október 2014 segir meðal annars orðrétt: "9. Lagt er til að 125 gr. í lögum nr. 19/1940 verði afnumin en sú grein fjallar um guðlast Lögin eru óþörf og óviðeigandi. Þau hefta tjáningar- og skoðunarfrelsi fólks. Í könnun sem Pew Research Centre gerði árið 2012 kemur fram að lög gegn guðlasti eru í tæpum fjórðungi ríkja heims og sérstök lög sem banna fólki að skipta um trú (apostasy) eru í 11% ríkja. Mannréttindastofnun Sameinuðu þjóðanna gaf út árið 2012 „Rabat aðgerðaráætlunina" (Rabat plan of Action) um bann við hatursorðræðu á grundvelli þjóðernis, kynþátta eða trúarlegs haturs sem hvetur til mismununar, óvildar eða ofbeldis. Þar er hvatt til þess að lög eða lagaákvæði um guðlast verði afnumin. Oft eru ríki þar sem skortur er á lýðræði og frelsi gagnrýnd fyrir að refsa fólki fyrir guðlast og þá jafnvel með dauðadómi. Þegar þessi ríki eru gagnrýnd benda talsmenn þeirra oft, réttilega, á að sambærileg lög séu einnig í gildi í „vestrænum" lýðræðisríkjum. Því eru það mikilvægt skilaboð til umheimsins að afnema lög um guðlast á Íslandi. Ríki sem beita slíkum lögum með alvarlegum afleiðingum eiga ekki að geta bent til að mynda á Ísland og sagt að svona sé þetta nú líka þar." Afnám 125. greinar laga nr. 19/1940 er því í fullu samræmi við stefnu Siðmenntar í trúfrelsismálum. Virðingarfyllst, Hope Knútsson Formaður Siðmenntar.
    [Show full text]
  • EEN DOMME GODLOOCHENAAR? Vrijmetselarij En Radicale Verlichting M.J.M
    EEN DOMME GODLOOCHENAAR? Vrijmetselarij en radicale verlichting M.J.M. de Haan Being an atheist is nothing to be apologetic about. On the contrary, it is something to be proud of, standing tall to face the far horizon, for atheism nearly always indicates a healthy independence of mind and, indeed, a healthy mind. Richard Dawkins, The God delusion. Als uitgangspunt van deze beschouwing is gekozen voor het nieuwe beeld van de verlichting, van een radicale verlichting, zoals dat door de Britse geleerde Jonathan Israel is geschetst. In het tweede deel van dit betoog meldt Anderson zich met zijn ‘Oude Plichten’. Een tekst die hard nodig eens opnieuw grondig moet worden aangepakt. Een van de bestanddelen van deze tekst is dat er grenzen aan de toelaatbaarheid voor het lidmaatschap van de vrijmetselarij worden gesteld, die juist in onze tijd heel actueel zijn: is vrijmetselarij toegankelijk voor atheïsten en vrijdenkers (in Nederlandse en Belgische zin)?1 In het derde gedeelte kunnen we ons een beeld vormen van de Franse medicus/filosoof La Mettrie aan wie Israel een uitvoerig hoofdstuk wijdt onder de titel ‘The “Unvirtuous Atheist”’. Ongetwijfeld zal Rousset de Missy (1686-1762), o.a. voorzittend meester van de Amsterdamse Loge ‘(De) La Paix’geen moeite gehad hebben hem als een ‘stupid atheist’ in Andersons zin te kwalificeren, maar La Mettrie was misschien soms radicaler dan radicaal (volgens Israel niet altijd), maar verre van dom. In het vierde hoofdstuk volgen Dawkins’ gedachten voornamelijk uit zijn boek The God Delusion. Dawkins kan wel allerminst als een stupid atheist worden beschouwd, wie zijn werk ook maar enigszins kent zal dat niet verbazen.
    [Show full text]