DOCSLIB.ORG

EEN DOMME GODLOOCHENAAR? Vrijmetselarij En Radicale Verlichting M.J.M

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
EEN DOMME GODLOOCHENAAR? Vrijmetselarij En Radicale Verlichting M.J.M EEN DOMME GODLOOCHENAAR? Vrijmetselarij en radicale verlichting M.J.M. de Haan Being an atheist is nothing to be apologetic about. On the contrary, it is something to be proud of, standing tall to face the far horizon, for atheism nearly always indicates a healthy independence of mind and, indeed, a healthy mind. Richard Dawkins, The God delusion. Als uitgangspunt van deze beschouwing is gekozen voor het nieuwe beeld van de verlichting, van een radicale verlichting, zoals dat door de Britse geleerde Jonathan Israel is geschetst. In het tweede deel van dit betoog meldt Anderson zich met zijn ‘Oude Plichten’. Een tekst die hard nodig eens opnieuw grondig moet worden aangepakt. Een van de bestanddelen van deze tekst is dat er grenzen aan de toelaatbaarheid voor het lidmaatschap van de vrijmetselarij worden gesteld, die juist in onze tijd heel actueel zijn: is vrijmetselarij toegankelijk voor atheïsten en vrijdenkers (in Nederlandse en Belgische zin)?1 In het derde gedeelte kunnen we ons een beeld vormen van de Franse medicus/filosoof La Mettrie aan wie Israel een uitvoerig hoofdstuk wijdt onder de titel ‘The “Unvirtuous Atheist”’. Ongetwijfeld zal Rousset de Missy (1686-1762), o.a. voorzittend meester van de Amsterdamse Loge ‘(De) La Paix’geen moeite gehad hebben hem als een ‘stupid atheist’ in Andersons zin te kwalificeren, maar La Mettrie was misschien soms radicaler dan radicaal (volgens Israel niet altijd), maar verre van dom. In het vierde hoofdstuk volgen Dawkins’ gedachten voornamelijk uit zijn boek The God Delusion. Dawkins kan wel allerminst als een stupid atheist worden beschouwd, wie zijn werk ook maar enigszins kent zal dat niet verbazen. Maar er is meer, soms verrassend. De vraag in het laatste gedeelte van dit betoog is die naar de Religion for atheists van De Botton. Of is daar eerder sprake van een modieus flirten met God? I Een nieuw beeld van een (radicale) verlichting Wat blijft er daarin over van de vrijmetselarij? Met een aantal forse boeken heeft Jonathan Israel een nieuw beeld van de verlichting getekend. Daarin heeft hij ook nog eens de betekenis van Nederland in deze voor onze huidige tijd zo belangrijke geestesstroming herzien.2 In dat nieuwe beeld van de verlichting is, volgens Israel, geen plaats voor de vrijmetselarij. Hij windt daar geen doekjes om in een passage in Enlightenment contested3: ‘Indeed, from a strictly ‘enlightened’ viewpoint Freemasonry turns out, after further research, to be a rather peripheral phenomenon and not the significant key some have represented it as being. Although it did sometimes employ a rhetoric of equality, eighteenth-century French and German Freemasonry in reality hardly ever tried to erase distinctions between aristocracy and commoners, or between high bourgeoisie and the common man; rather such modes of sociability mostly sought to preserve and emphasize hierarchy in the context of their own rules 1 Het wordt zo langzamerhand ook al meer dan tijd om te beseffen, dat het tekstgedeelte aan het eind van Anderson’s ‘Derde Plicht’ (‘The Persons admitted Members of a Lodge must be good and true Men, freeborn and of mature and discreet Age, no Bondmen, no Women, no immoral or scandalous Men, but of good Report.’) niet volledig meer past bij deze tijd, wanneer daar slaven, horigen en vrouwen van het lidmaatschap worden uitgesloten, kan dat immers alleen maar zijn omdat zij toentertijd niet handelingsbekwaam waren. 2 J. Israel, Enlightenement contested. Oxford 2006, blz. 863. 3 Ibid., blz. 865. 1 and activities more than they endeavoured to break down existing lines of social hierarchy. By and large, Masonic lodges were social mechanisms for muting rather than stimulating discussion of the difficult issues posed by the Enlightenment. If our aim is to get to the heart of the Enlightenment as a decisively important world historical phenomenon, arguably the less said about Freemasonry the better.’ 4 Een forse uitspraak, die lijkt te passen bij de dikke boeken die hij inmiddels over de verlichting heeft geschreven heeft. Daarmee heeft hij een opvatting neergezet die zeker recht doet aan zijn belangrijke opvatting om vooral in Spinoza’s denken de grondslag van de verlichting te zien. In het verlengde daarvan schetst hij een beeld van een radicale, filosofische op Spinoza steunende, verlichting. Hij onderschrijft niet de gebruikelijke verdeling in nationale ‘verlichtingen’ of een indeling in met godsdienstige stromingen de denominaties verbonden richtingen binnen de ‘verlichting. Hij wil ook geen ‘hogere’ en ‘lagere’ stroming onderscheiden. In zijn perspectiefrijke recente boek Einführung in die Westlichen Esoterik für Freimaurer5 wijst Snoek nog eens op de opvatting dat vrijmetselarij en verlichting voor vele onderzoekers verwant zijn. Geboden van de verlichting In het hierboven enige malen geciteerde ‘Postscript’ van zijn boek geeft Israel ook een achttal kenmerken van de verlichting.6 Het zijn: ‘Radical Enlightenment conceived as a package of basic concepts and values may be summarized in eight cardinal points: (1) adoption of philosophical (mathematical-historical) reason as the only and exclusive criterion of what is true; (2) rejection of all supernatural agency, magic, disembodied spirits, and divine providence; (3) equality of all mankind (racial and sexual); (4) secular ‘universalism’ in ethics anchored in equality and chiefly stressing equity, justice, and charity; (5) comprehensive toleration and freedom of thought based on independent critical thinking; (6) personal liberty of lifestyle and sexual conduct between consenting adults, safe- guarding the dignity and freedom of the unmarried and homosexuals; (7) freedom of expression, political criticism, and the press, in the public sphere; (8) democratic republicanism as the most legitimate form of politics. This then is the essence of “philosophical modernity” and this crucial core cannot usefully be linked to any one “national,’ linguistic, religious, or subcultural context.’ Al met al een opsomming van radicale en seculiere gedachten, die zeker uitgangspunten zijn voor het denken in onze tijd. Terecht merkt Israel op dat auteurs radicaal kunnen zijn op één of meer van deze punten, maar andere van deze denkbeelden niet aanvaarden. In elk geval noemt hij Rousset de Missy7 als voorbeeld. Of Israel deze belangrijke radicale auteur ook kent als vrijmetselaar, betwijfel ik. Laten we -Israel heeft zijn argumenten voor de onbelangrijkheid van de vrijmetselarij door zijn hele boek gesprenkeld- eens een tegenstem laten horen. Stephen Brown behoort tot de auteurs die boekgeschiedenis met al haar aanlokkelijkheden tot onderwerp koos8. In Nederland 4 Ibid. 864-65: ‘Meanwhile, some scholars encourage a particular preoccupation with Freemasonry as a way not just to focus more attention on subcultures per se but as part of a wider plea to get scholars and students to accord primacy to the “social” over the “Intellectual”, thereby creating a wholly false [865]antithesis between the “Enlightenment of the philosophe” and a so-called “popular Enlightenment.”’ 5 J.A.M. Snoek, Einführung in die Westlichen Esoterik für Freimaurer. Zürich 2011, daar is die spanning tussen vrijmetselarij en verlichting te voelen in een verwijzing naar een daar aangekomdigde studie van M. Neugebaurer- Wölk,’Die Freimaurerei passt sich mocht der Aufklärung an – sie gehört zu den Ursprüngen der Aufklärung.’‘Esoterische Religiosität und ihre Bedeutung für die Freimaurerei’ Quatuor Coronati Jahrbuch für Freimaurerforschung 47. iet te vergeten natuurlijk T. De Kok, ‘De vrijmetselarij in het licht van Spinoza’, Thoth 60 2009), blz. 47-68. 6 J. Israel, Enlightenement contested. Oxford 2006, blz. 866. 7 K. van Gemert, Broederschap of jongensclub. Amsterdam 2005, blz. 25 en passim. Vgl. P.J. van Loo, Geschiedenis van de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden, z.P. 1967, blz. 6-8. 8 Stephen Brown, ‘Scottish Freemasonry and Learned Printing in the Later Eighteenth Century’. In: John Hinks, Catherine Armstrong, Worlds of print, diversity in the book trade. New Castle, London 2006, blz. 71-89. Vgl hier 2 overigens recent op de meest voorbeeldige wijze door dr. R. van Vliet beoefend in bredere zin in haar boek over de Leidse uitgever, drukker, geleerde Elie Luzac. Een studie die als van terzijde een boeiend beeld geeft van wat in Leiden in de 18de eeuw aan boeken verscheen en misschien gelezen werd, ook door vrijmetselaars.9 Stephen Brown behandelt in zijn boeiende opstel vooral de tweede helft van de eeuw en komt als boekwetenschapper tot andere conclusies dan de filosoof Jonathan Israel: ‘Scottish masonry in particular had always presented a set of social values that coincided perfectly with the ideals of the Enlightenment: a belief in the human capacity for improvement, the promotion of the liberal arts and sciences, social liberty, charity and fraternity, and the commitment to a moral imperative for the universal dissemination of all useful learning. In key published documents, Scottish freemasons carefully distinguished between their attitude toward human nature and that of the Church of Scotland. This distinction is nowhere more eloquently set out than in The learned Principles of Free Masonry Explained in a Discourse Delivered before the very Antient Lodge of Kilwinning in the Church of that Place and in the Year MDCCLXVI (probably printed by Joseph Galbraith, Glasgow, 1768) […]’.10 Hij vervolgt met een belangrijk citaat uit dit exposé van Lord Buchan11: ‘From the short account given, my Brethren, which you have heard of Christianity; and from that now given you of the principles of Free Masonry, you may see how differently these two institutions aim at removing the cause of these evils which spring from society[…] Christianity, in short, would render mankind pious and virtuous, by reforming human nature; and Free Masonry would lay a check upon the malicious and unsocial passions of mankind, and encourage their kind affections without changing their nature. This appears to me, as far as I am able to judge, to be the vast difference between Christianity and Free Masonry. The first of these institutions is, beyond all dispute, worthy of the wisdom and goodness of God […]the second does honour to the wisdom and goodness of man […]’ (blz.
Load more

Recommended publications
  • Nieuwe Kandidaten Voor Bestuur De Vrije Gedachte Gesloten 54 Berichten • Pagina 1 Van 4 • 1 2 3 4 Onderwerp
    Sit down before fact as a little child, be prepared to give up every preconceived notion, follow humbly wherever and to whatever abyss nature leads, or you shall learn nothing. Thomas Henry Huxley Uitgebreid zoeken Nieuwe kandidaten voor bestuur De Vrije Gedachte Gesloten 54 berichten • Pagina 1 van 4 • 1 2 3 4 onderwerp Nieuwe kandidaten voor bestuur De Vrije Gedachte David Bakker Unstoppable! door David Bakker » 31 maart 2010 07:26 Berichten: 565 Geregistreerd: 19 feb 2010 Hedenochtend is onderstaande notitie naar het bestuur van De Vrije Gedachte gestuurd met het 14:01 verzoek dit door te sturen naar alle leden. Aan: De leden van vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte (DVG) Van: Zes DVG-leden: Els Geuzenbroek, David Bakker, Lex Hagenaars, Louis de Vocht, Victor Onrust en Fred Neerhoff Datum: 31 maart 2010 Betreft: Discussiepunten voor de Algemene Jaarvergadering op zaterdag 17 april 2010: Openheid en onafhankelijkheid, en kandidaatsstelling voor diverse functies Inleiding Wat willen wij, wie zijn wij en welke bedoelingen hebben wij? Wij zijn zes vrijdenkers met een langjarige ervaring op het gebied van wetenschap, bestuur, bedrijfsleven, onderwijs, organisatie, politiek en filosofie, en wij willen maar één ding: het herstel van onze vereniging tot een brandpunt van vrijzinnigheid. Dit betekent geen oeverloos gepraat over wat allemaal niet mag, maar juist een vrij en blij verder exploreren van hetgeen kan om dit herstel te bevorderen. En wat er naar onze mening kan en moet gebeuren is het verhogen van de kwaliteit van de ‘activiteiten’ van onze vereniging. Ons verenigingsblad De Vrijdenker, de website, de uitgeverij, de educatie, weekeinden en symposia, lezingen en de maatschappelijke voorstellen die de vereniging poneert kunnen veel beter! Om dit te bewerkstelligen zijn enkelen van ons gaarne bereid functies in bestuur, redactie en wat er verder te doen is te gaan vervullen.
    [Show full text]
  • Modern Humanism in the Netherlands
    3 Modern Humanism in the Netherlands Peter Derkx Erasmus of Rotterdam, who died in 1536, may very weU be the most famous Outch humanist. I This chapter deals with the much less well-known develop­ ment of modern Dutch humanism in the period aftel' 1850. Erasmus, with his conciliatory and moderate attitude and his non-dogmatic, primarily ethical type of Christianity, remains a major inflllence on Dutch humanism, but, for that matter, Dutch humanism is stamped by the overall history of the Netherlands. In terms of geography, the Netherlands is a very small, densely populated coun­ try in Northwest Europe. lts culture has been very much determined by the struggle against the water. More than a quarter of the country is below sea level and a number of major rivers flow into the sea near Rotterdam. In the second half of the sixteenth century, the Dutch started the revolt that made them inde­ pendent of the Spanish empire. In the seventeenth century, the Netherlands, es­ peciaLly Holland with the city of Amsterdam, was a major power in every sense. Before the British did sa, the Dutch ruled the world seas. The voe (United East India Company) was the world's largest trading company in the seventeenth and eighteenth centuries. International trade was and is very important for the Outch. According to same historians, the seventeenth-century Dutch Republic should be regarded as the first successful modern economy (De Vries & Van der Woude 1997). The Dutch Golden Age manifested itself not only in an unprece­ dented increase in (very unequally distributed) wealth, but also in a politicaLly, religiously and intellectllally pluralistic and tolerant atmosphere, characterized bya large nllmber of publishing houses.
    [Show full text]
  • Harming Others: Universal Subjectivism and the Expanding
    Harming others : universal subjectivism and the expanding moral circle Berg, F. van den Citation Berg, F. van den. (2011, April 14). Harming others : universal subjectivism and the expanding moral circle. Retrieved from https://hdl.handle.net/1887/16719 Version: Corrected Publisher’s Version Licence agreement concerning inclusion of doctoral thesis in the License: Institutional Repository of the University of Leiden Downloaded from: https://hdl.handle.net/1887/16719 Note: To cite this publication please use the final published version (if applicable). Curriculum Vitae Floris van den Berg (1973) studied Japanese Studies in Leiden and Japan. He graduated on a thesis on the reception of western philosophy in Japan. He also studied philosophy at Leiden University and Utrecht University. He graduated in applied philosophy at Utrecht University on the subject of utopianism and political philosophy. He worked for five years as staff member at the department of General Studies (Studium Generale) at Utrecht University and for two years at Delft University of Technology. Since 2009 he works as university lecturer at the department of Innovation and Environmental Sciences at Utrecht University where he teaches (environmental) ethics and philosophy of science. He published several books, including Hoe komen we van religie af? Een ongemakkelijke liberale paradox, the Bildungsnovel Geleefde brieven I: Prometheus [‘Lived Letters I: Prometheus’] and Filosofie voor een betere wereld. This last book is a popular version of the theory of universal subjectivism. An English translation – Philosophy for a Better World – will be published in 2011 by Prometheus Books. Floris is involved with humanism and freethought organizations; he is vice-president of the Dutch freethought organization De Vrije Gedachte and director of the secular humanist think tank Center for Inquiry Low Countries.
    [Show full text]
  • 1A Paper Session: Aging, Illness and Spirituality Chair: Oddgeir Synnes A
    1A Paper Session: Aging, illness and spirituality Chair: Oddgeir Synnes a. Family carers of advanced cancer patients – experiences with pastoral care Ingebrigt Røen, Hans Stifoss-Hanssen, Anne Kari Knudsen Background Family carers of advanced cancer patients need support. Palliative care services for patients and family carers were developed in Mid-Norway from 2012. The aim of the present study was to investigate family carers’ experiences with pastoral care. Method Qualitative, semi-structured, individual interviews with adult primary carers of advanced cancer patients were recorded, transcribed, and analyzed using systematic text condensation. Results Fourteen family carers were interviewed, 7 women and 7 men; mean age 59; 11 still caring, 3 bereaved. The carers, believers and non-believers, expected chaplains/pastors, all Lutherans, to be competent concerning i.e. illness and death. They reported pastoral care concerning i.e. children, coping, marriage, death, and grief to have been positive for patients and carers. However, wish and need for pastoral care was not assessed systematically. Some were not offered pastoral care. Conclusion Carers of advanced cancer patients had positive expectations to, and experiences with pastoral care. But there was a lack of systematic assessment of carers’ wish and need for pastoral care. Further studies are encouraged to explore what may hamper and promote more systematic assessment of need and wish for pastoral care. The findings may contribute to further development of regional, national, and international palliative care services. Keywords: family carers, pastoral care, palliative care, cancer b. Religious faith and subjective well-being in institutionalized elderly people in Switzerland Zhargalma Dandarova-Robert, Karine Laubscher, Grégory Dessart, Pierre-Yves Brandt According to sociological surveys the number of religious people decreases continuously in Switzerland.
    [Show full text]
  • Moreel Esperanto by Paul Cliteur
    Moreel Esperanto by Paul Cliteur Floris van den Berg takes a course in Paul Cliteur’s moral Esperanto. Philosopher, humanist and public intellectual Paul Cliteur’s latest book Moreel Esperanto (which translates as Moral Esperanto) is written as a philosophical reaction to the murder of Theo van Gogh [Dutch critic of religion and provocative film-maker] on November 2nd 2004, and other manifestations of religious terrorism, such as the murder of Rabin, the murder of William of Orange, and more. Now, three years after the murder of van Gogh, Cliteur makes this political, philosophical and meta-ethical statement. Instead of directly criticizing Islam or religion in general, he asks the fundamental political question, how can people live together peacefully, especially in a multicultural, multi-religious society? What is implicit is the assumption that religious fanatics who base their morality on divine command cannot fit in with an open liberal society such as the Netherlands, although other religious positions that do not take religion as the starting point for ethics may be compatible with liberal democracy. During the past few decades there has been a continuous influx of immigrants to the Netherlands, of whom the majority are Muslim. Because of the pluralist model of the separation of church and state in the Netherlands, the state finances religious education and cultural organizations of all religious denominations equally. For a long time, until the murder of van Gogh, left-wing ideology had been multiculturalist. This hindered the assimilation and integration of immigrants by maintaining that they could and should hold onto their religious and cultural identity.
    [Show full text]
  • Harming Others : Universal Subjectivism and the Expanding Moral Circle Berg, F
    Harming others : universal subjectivism and the expanding moral circle Berg, F. van den Citation Berg, F. van den. (2011, April 14). Harming others : universal subjectivism and the expanding moral circle. Retrieved from https://hdl.handle.net/1887/16719 Version: Corrected Publisher’s Version Licence agreement concerning inclusion of doctoral thesis in the License: Institutional Repository of the University of Leiden Downloaded from: https://hdl.handle.net/1887/16719 Note: To cite this publication please use the final published version (if applicable). Harming Others Universal Subjectivism and the Expanding Moral Circle Harming others is bad because it’s harmful, and what’s harmful is bad. Michael Allen Fox, Deep Vegetarianism. ISBN/EAN 9789461081476 © 2011 Floris van den Berg Druk: Gildeprint Enschede Oplage: 250 exemplaren Harming Others Universal Subjectivism and the Expanding Moral Circle PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van Doctor aan de Universiteit Leiden, op gezag van Rector Magnificus prof. mr. P. F. van der Heijden, volgens besluit van het College voor Promoties te verdedigen op donderdag 14 april 2011 klokke 15.00 uur door Floris van den Berg geboren te Naarden in 1973 Promotiecommissie: Promotor: Prof. dr. P.B. Cliteur Overige leden: Prof. dr. J. Braeckman (Universiteit Gent, België) Prof. dr. A. Ellian Mr. dr. J.P. Loof Prof. dr. S. Haring For Annemarieke Contents 1. Introduction to Universal Subjectivism 1 1.1 Harming Others 1 1.2 Overview of Harming Others 1 1.3 Universal Subjectivism in a Nutshell 2 1.4 Worst-Off Positions 3 1.5 Practical Ethics 6 1.6 The Enlightenment Project 10 2.
    [Show full text]
  • Beleidsplan Vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte – 2020-2025 (Één Der Oudste Verenigingen Van Nederland Opgericht in 1856)
    Beleidsplan vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte – 2020-2025 (één der oudste verenigingen van Nederland opgericht in 1856) Doelstelling: De vereniging stelt zich ten doel: het bevorderen van het vrijdenken. Het vrijdenken is een atheïstisch-humanistische levenshouding gekenmerkt door: Rationeel denken en onderzoeken van de werkelijkheid daarbij strevend naar: ● bevrijding van dogmatisme, vooroordeel en een onwetenschappelijke houding; ● vasthouden aan principes van toetsing en bewijsvoering. Moreel handelen vanuit het besef van: ● eigen verantwoordelijkheid voor gedachten en daden; ● menselijke waarde; ● solidariteit met de medemens, de natuur en het milieu; ● de eindigheid en onherhaalbaarheid van elk individueel leven De vereniging tracht dit doel te bereiken door: a. het propageren in woord en daad van het vrijdenken als levenshouding zoals hierboven omschreven; b. allen die deze beginselverklaring onderschrijven te verenigen; c. te streven naar verwezenlijking van haar actieprogramma; d. het uitgeven van een tijdschrift; e. het uitgeven, verspreiden en verkopen van geschriften; f. het doen verzorgen van podcasts (audio) en vodcast (video); g. het organiseren van vergaderingen, lezingen, en cursussen en symposia; h. het samenwerken met of steunen van verenigingen wier doelstellingen op bepaalde punten overeenkomen met de eigen doelstellingen; i. het onderhouden en versterken van contacten met verwante buitenlandse organisaties; j. alle andere [haar] ten dienste staande wettige middelen. MIDDELEN: ● Menskracht ○ De Vereniging neemt in het algemeen geen personeel in dienst, maar werkt met vrijwilligers of op freelance basis ingehuurde krachten; ○ De bestuursleden zetten zich in voor de activiteiten van de vereniging. Zij ontvangen daarvoor geen vergoeding, behoudens die voor gemaakte (reis)kosten. Elk bestuurslid heeft een taakgebied; ○ De redactie van het tijdschrift bestaat uit vrijwillige redacteuren onder aansturing van een hoofdredacteur (er is een redactiestatuut).
    [Show full text]
  • Nummer 4 2013
    Afdelingsblad Heuvelrug- Kommuun Krommerijn Jaargang 40 nummer 4 juni 2013 http://afdeling.humanistischverbond.nl/heuvelrug-krommerijn/ Herinnering Uitnodiging HV – Heuvelrug-Krommerijn Viering Wereld Humanisme Dag Voor HV-leden, Humanitas-leden en -vrijwilligers Introducees van harte welkom Deelname gratis Zaterdag 22 juni 2013 10:30 – 13:00 uur Beauforthuis Woudenbergseweg 70, 3711AB Austerlitz 10:30 Ontvangst 11:00 Rein Gerritsen autobiograaf van Knock-out en 13 Ongelukken over Rationeel en Humaan Strafrecht 12:00 Warme Vegetarische Beauforthuislunch 13:00 Sluiting Voor de liefhebbers aansluitend wandeling van 6 km – wandelschoenen nodig! In verband met ruimte reservering opgeven voor of op 7 juni 2013 bij: Ab Blaas Tel. 030 88 98 371 / 06 278 98 006, email [email protected] Vervoer nodig? Laat maar weten. 1 Lezing Floris van den Berg (directeur CFI Low Countries): Universeel subjectivisme als Voer voor Humanisten moreel Esperanto Column Hans de Vries (voorzitter ASP): Politiek atheïsme: de rede is politiek? CFI Low Countries presenteert Borrel met boekverkoop Feest van de rede Atheïsmedag 2013 Datum: Zaterdag 29 juni 2013 Locatie: Aula Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht Tijd: 14-17.30 uur, inloop met koffie/thee 13.30 uur, aansluitend borrel tot 18.30 uur. De kennisposter over Humanism: Freethought, Aanmelden gewenst via [email protected] atheism, skepticism and secularism (afbeelding rechts) Entreeprijs: 10 Euro door Floris van den Berg is voor 2 Euro verkrijgbaar. Dagvoorzitter: Dick Metselaar Programma: Welkomstwoord door Bert Gasenbeek (directeur Van Praag Instituut, voorzitter CFI Low Countries) Column Maartje Klomp (student UvH; bestuurslid DVG): Humanistiekemerds. Lezing Gert van Dijk (ethicus bij artsenfederatie KNMG en het Erasmus Medisch Centrum): Jongensbesnijdenis: het standpunt van de KNMG Column Anton van Hooff (voorzitter De Vrije Gedachte): Circumcisie besnijdt godsdienstvrijheid Lezing Nahed Salim (schrijfster van o.a.
    [Show full text]
  • De Vrije Gedachte Als Zin Van De Geschiedenis", In: S.W
    "De vrije gedachte als zin van de geschiedenis", in: S.W. Couwenberg, red., Op de dt"'lmpel van een nimwe eeuw, Agora, Baarn 1999, pp. 71-85. De vrije gedachte als zin van de geschiedenis P.B. Cliteur In de redactionele inleiding tot dit jaarboek stelt Couwenberg een aantal vragen aan de orde. Omdat het voor de opzet van mijn ver­ haal wat beter uitkomt, herformuleer ik deze vragen in iets andere bewoordingen en verander ik de volgorde. Het gaat mij hierom. 1 Kunnen wij iets leren uit de geschiedenis? 2 Leren wij daadwerkelifk iets uit de geschiedenis? 3 Valt een 'zin' en vooruitgang te onderkennen in de geschiedenis? 4 En hoever zijn we in de twintigste eeuw gek;omen met het ver- , werkelijken daarvan? Kunnen wij iets leren uit de geschiedenis? En leren we daadwerke­ lijk iets? Historische kennis is nutteloos, want kennis achteraf leert ons niets · over hoe we in de toekomst moeten handelen. Aldus het standpunt van de histmicus Van Rossem, zoals samengevat door Couwenberg. Hij voegt daar het oordeel van Galbraith aan toe die meende te weten waardoor het verloop van de geschiedenis bepaald wordt; namelijk: 'iricompetence, even insanity and ( ... ) stupidity'. Hij spreekt van 'stupidocratie'. .. Men zou ook Barbara Tuchman kunnen opvoeren die iets derge­ lijks heeft verdedigd in haar The March of Folly. En eigenlijk heb­ ben ook vele andere historici en niet-historici dat gedaan. Geschiedenis leert ons niets. Ook Schopenhauer was hiervan over- 71 tuigd. Eadem sed aliter- hetzelfde, maar toch steeds in een andere gedaante; dat zou het wezen zijn van de geschiedenis.
    [Show full text]
  • Humanistisch Erfgoed 18 - Piet Spigt Gratis
    HUMANISTISCH ERFGOED 18 - PIET SPIGT GRATIS Auteur: none Aantal pagina's: none pagina's Verschijningsdatum: 2014-11-28 Uitgever: Papieren Tijger, EAN: 9789067283038 Taal: nl Link: Download hier Piet Spigt With index. Hoe komen we aan onze namen, oorsprong en betekenis van onze familie- en voornamen. Het Wereldvenster Baarn 2e druk. Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens. Stichting Adhesie Deventer Hard cover, geb. Hoe men de demokratiese School bestrijdt Schrijver:. De afdeling Amsterdam van de Bond van Nederlandse onderwijzers A'dam Hoe opvoedingsfouten te vermijden. Hoe 't vroeger was. Hoe uit de kaboutertjes de reuzen ontstaan zijn. Versluys A'dam Hoe vrij is de vrije school. Callenbach, Uitgeverij Nijkerk Paperback pp. Holtenbroek remixed - Toonbeelden van een Zwolse wijk. Schrijver: Inklaar, Frank. Waanders Zwolle EburonDelft Homonymie en haar invloed op de taalontwikkeling. Honderd jaar armenwet. Themanummer Tijdschrift voor maatschappelijk werk. Over de geschiedenis van de armenwet. Honderd jaar Christelijk Nationaal Schoolonderwijs. Honderd jaar C. Honderd jaar Katholieke Studerende Jeugd - Honderd jaar Lichamelijke Opvoeding Honderd jaar R. Honderd jaar wonen in Nederland Schrijver: Huisman, Jaap e. Uitgeverij Rotterdam Honderdvijftig jaar generale staf. Hongarije en de Anschluss Hoofdstukken uit de geschiedenis van het Nederlandse accountantsberoep na Hooggeleerde Exlibris Schrijver: Waterschoot, J. Amsterdam University Press Groen linnen ban met kleurill. Hou me vast Schrijver: Münstermann, Hans. Nieuw Amsterdam Uitgevers Huizen van Barmhartigheid. Vereniging 's Heeren Loo Huizen van illusies. Bordelen en prostitutie van Middeleeuwen tot heden Schrijver: Altink, Sieske. Paperback, pp. Huldeblijk aan H. Schrijver: Vlugt-Flentrop[. Gemeente Amsterdam Hulp op maat voor leerlingen met leerproblemen in het vmbo. Stichting Uitgeverij Agiel Utrecht Humanistisch erfgoed Piet Spigt.
    [Show full text]
  • Siðmennt Styður Framlagt Frumvarp Til Laga Um Almenn Hegningarlög (Guðlast)
    SIÐMENNT Félag siðrænna húmanista á íslandi Æsufelli í+, 2F 111 Reykjavík www.sidmennt.is [email protected] Reykjavík, 19. febrúar 2015 Siðmennt styður framlagt frumvarp til laga um almenn hegningarlög (guðlast). Í bréfi sem Siðmennt sendi þingmönnum 16. október 2014 segir meðal annars orðrétt: "9. Lagt er til að 125 gr. í lögum nr. 19/1940 verði afnumin en sú grein fjallar um guðlast Lögin eru óþörf og óviðeigandi. Þau hefta tjáningar- og skoðunarfrelsi fólks. Í könnun sem Pew Research Centre gerði árið 2012 kemur fram að lög gegn guðlasti eru í tæpum fjórðungi ríkja heims og sérstök lög sem banna fólki að skipta um trú (apostasy) eru í 11% ríkja. Mannréttindastofnun Sameinuðu þjóðanna gaf út árið 2012 „Rabat aðgerðaráætlunina" (Rabat plan of Action) um bann við hatursorðræðu á grundvelli þjóðernis, kynþátta eða trúarlegs haturs sem hvetur til mismununar, óvildar eða ofbeldis. Þar er hvatt til þess að lög eða lagaákvæði um guðlast verði afnumin. Oft eru ríki þar sem skortur er á lýðræði og frelsi gagnrýnd fyrir að refsa fólki fyrir guðlast og þá jafnvel með dauðadómi. Þegar þessi ríki eru gagnrýnd benda talsmenn þeirra oft, réttilega, á að sambærileg lög séu einnig í gildi í „vestrænum" lýðræðisríkjum. Því eru það mikilvægt skilaboð til umheimsins að afnema lög um guðlast á Íslandi. Ríki sem beita slíkum lögum með alvarlegum afleiðingum eiga ekki að geta bent til að mynda á Ísland og sagt að svona sé þetta nú líka þar." Afnám 125. greinar laga nr. 19/1940 er því í fullu samræmi við stefnu Siðmenntar í trúfrelsismálum. Virðingarfyllst, Hope Knútsson Formaður Siðmenntar.
    [Show full text]
  • Atheïsme, Humanisme En De Vrijheid Van Kritiek
    Atheisme, Humanisme en de Vrijheid van Kritiek Cliteur, P.B. Citation Cliteur, P. B. (2008). Atheisme, Humanisme en de Vrijheid van Kritiek. Civis Mundi: Tijdschrift Voor Politieke Filosofie En Cultuur, 47(1), 12-26. Retrieved from https://hdl.handle.net/1887/19097 Version: Not Applicable (or Unknown) License: Leiden University Non-exclusive license Downloaded from: https://hdl.handle.net/1887/19097 Note: To cite this publication please use the final published version (if applicable). Eevensbeschouw{ng: Humanisme ~ Atheïsme, Humanisme en de Vrijheid van kritiek Paul Cliteur In een serie colleges over humanisme die atheïsme aankijkt. Het atheïsme kwam naar ik heb gegeven voor Studium Generale in voren in de Verlichtingsperiade en dan met Utrecht en op audio~cd is uitgebracht door name in Frankrijk, waar de Verlichting zijn Home Academy, heb ik geprobeerd het hu~ meest radicale vertegenwoordigers had. manisme te typeren aan de hand van vier Voor de stelling van Kors valt iets te zeggen,' pijlers: (1) atheïsme, (2) vrijdenken, (3) de maar er valt ook iets op af te dingen. De Brit~ scheiding van moraal en religie, (4) de religi~ se historicus Jonathan Israel heeft de eenzij~ eus neutrale staat. Dat is waar het naar mijn dige oriëntatie op Frankrijk als bakermat vlln idee om gaat bij het humanisme. In deze de Verlichting bekritiseerd en de aandacht bijdrage zou ik aan één van die pijlers iets gevestigd op de Nederlandse bronnen van meer aandacht willen besteden, namelijk het het radicaal~verlichte erfgoed.' Ik zou nu atheïsme. Wat is atheïsme? Wie hebben het aandacht willen vragen voor iets anders, na~ verdedigd? Hoe deden zij dat? Hoe komt het meiijk de historische periodisering.
    [Show full text]