PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY PACZKÓW NA LATA 2004- 2008

Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYWY DO 2010 ROKU

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

AUTORZY: dr in . Mirosław Szyma ski mgr Małgorzata Oszczygieł mgr El bieta Wolny

SPIS TRE ŚCI

I. WPROWADZENIE...... 5

II. UWARUNKOWANIA PRAWNE...... 10

III. STRUKTURA DOKUMENTU...... 14

DIAGNOZA STANU NATURALNEGO GMINY PACZKÓW .. 16

IV. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY...... 17

V. WARUNKI GEOGRAFICZNE...... 31

5.1 Poło żenie i ukształtowanie powierzchni...... 32 5.2 Budowa geologiczna i surowce mineralne...... 33 5.3. Warunki klimatyczne...... 34 VI. ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO...... 36

6.1 Zbiorowiska le śne i zadrzewienia...... 37 6.2 Zabytkowe parki...... 38 6.2.1 Planty miasta Paczkowa...... 38 6.2.2 Parki podworskie...... 40 6.2.3 Park przy ul. Jagiello skiej w Paczkowie...... 43 6.3 Obszar chronionego krajobrazu...... 43 6.4 Zbiorowiska niele śne...... 45 6.5 Zło ża kopalin u żytecznych...... 45 6.5.1 Zło e iłów trzeciorz dowych...... 45 6.5.2 Zło a kruszywa naturalnego...... 46 6.6 Zagro żenia dla przyrody o żywionej...... 46 6.6.1 Zagro enie dla rodowiska glebowego i wodnego...... 46 6.6.2 Zagro enie rodowiska le nego...... 50 Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 1 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

6.7 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – zasoby środowiska przyrodniczego...... 53 VII. WARTO ŚCI KULTUROWE...... 57

7.1 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – warto ści kulturowe...... 63 VIII. GLEBY...... 65

8.1 Jako ść gleb...... 66 8.2 U żytkowa waloryzacja gleb...... 67 8.3 Rolnicze u żytkowanie gleb...... 68 8.4 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – ochrona gleb...... 71 IX. WODY...... 74

9.1 Stan wód powierzchniowych...... 75 9.1.1 Rzeki zlewni Nysy Kłodzkiej...... 75 9.1.2 Zbiornik retencyjne na terenie gminy Paczków...... 78 9.1.3 Zagro enia dla wód powierzchniowych: ...... 80 9.2 Wody podziemne...... 80 9.3 Zaopatrzenie w wod ę...... 80 9.4 Gospodarka wodno-ściekowa...... 82 9.5 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – ochrona wód...... 83 X. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE...... 87

10.1 Zanieczyszczenia...... 88 10.2 Stan gazyfikacji i ciepłownictwa...... 89 10.3 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – ochrona powietrza...... 89 XI. HAŁAS I PROMIENIOWANIE

ELEKTROMAGNETYCZNE...... 92

11.1 Hałas...... 92 11.1.1 Hałas i jego dopuszczalne poziomy...... 92 11.1.2 Hałas przemysłowy...... 95 11.1.3 Hałas komunikacyjny...... 95 11.2 Promieniowanie elektromagnetyczne...... 96 11.3 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym...... 96 Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 2 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XII. GOSPODARKA ODPADAMI...... 98

12.1 Odpady komunalne...... 99 12.2 Gospodarka odpadami na obszarze gminy Paczków...... 100 12.3 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – Zagospodarowanie odpadów...... 105 XIII. NADZWYCZAJNE ZAGRO ŻENIA ŚRODOWISKA

(NZ Ś), W TYM OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA...... 107

13.1 Nadzwyczajne Zagro żenia Środowiska...... 108 13.2 Ochrona przeciwpowodziowa...... 109 13.3 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – Nadzwyczajne zagro żenia środowiska...... 110 XIV. INFORMACJA O ŚRODOWISKU I EDUKACJA

EKOLOGICZNA...... 112

14.1 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – Informacja o środowisku i edukacja ekologiczna...... 115 XV. WSPÓŁPRACA PRZYGRANICZNA NA RZECZ

OCHRONY ŚRODOWISKA...... 119

XVI. UWARUNKOWANIA FINANSOWE DLA REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY

PACZKÓW ...... 123

16.1 Wa żniejsze dane dotycz ące bud żetu gminy w latach 2001 - 2003...... 123 16.2 Polityka inwestycyjna gminy i mo żliwo ści realizacji...... 127 XVII. ZAŁO ŻENIA REALIZACYJNE...... 143

XVIII. ZESTAWIENIE I HARMONOGRAM DZIAŁA Ń...... 175

XIX. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY

ŚRODOWISKA...... 187

19.1 Monitorowanie Programu – mierniki realizacji zada ń...... 188

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 3 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XX. FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII EUROPEJSKIEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA DOST ĘPNE DLA

POLSKI W LATACH 2004 – 2006...... 190

20.1 Program Operacyjny Pomoc techniczna ...... 191 20.2 Strategia wykorzystania Funduszu Spójno ści na lata 2004 – 2006 ...... 192 20.3 Sektorowe programy operacyjne dotycz ące ochrony środowiska...... 195 20.3.1 Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjno ci Gospodarki (SOP WKG) ...... 195 20.3.2 Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich ...... 197 20.3.3 Sektorowy program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb ...... 200 20.4 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) ...... 201 Zał ącznik nr 1...... 236 Zał ącznik nr 2...... 260 Zał ącznik nr 3...... 262 Spis tabel: ...... 264 MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE ...... 265

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 4 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

I. Wprowadzenie.

Program ochrony rodowiska dla gminy Paczków” został opracowany na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 w celu realizacji polityki ekologicznej pa stwa. Program sporz dzany jest, podobnie jak polityka ekologiczna pa stwa, co 4 lata i okre la cele i priorytety ekologiczne, rodzaje i harmonogram działa proekologicznych oraz rodki niezb dne do osi gni cia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i rodki finansowe. Program zatwierdzany jest przez Rad Gminy, a z jego wykonania sporz dzany jest co 2 lata raport.

Program O powstał w oparciu o dokumenty okre laj ce kierunki rozwoju społeczno- ekonomiczno-przestrzennego „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paczków” i „Strategi ę rozwoju gminy Paczków 2020”. Dokumenty te formułuj długookresowe cele rozwoju gminy.

Głównym celem polityki przestrzennej gminy jest o ywienie gospodarcze i zapewnienie zrównowa onego rozwoju w oparciu o: - nowoczesne rolnictwo - dynamiczny rozwój usług i turystyki - aktywno biznesow małych i rednich przedsi biorstw

Wsparciem dla tego procesu ma by szybki rozwój infrastruktury technicznej, rozwój mieszkalnictwa, wzrost kwalifikacji i umiej tno ci zasobów rynku pracy oraz realizacja polityki proekologicznej. Do zrealizowania celu generalnego wymagana jest realizacja celów szczegółowych, które stanowi strategi działania gminy.

1. Cele ekonomiczne – wyra aj si w kształtowaniu mechanizmów stymuluj cych efektywny i wielostronny rozwój gospodarczy miasta i gminy oraz w podejmowaniu działa zapewniaj cych obni enie bezrobocia i wzrost standardu ycia mieszka ców, poprzez: • aktywizacj rozwoju funkcji podstawowych gminy tj. przemysłu, rolnictwa i turystyki, • restrukturyzacj istniej cego przemysłu (w tym równie zakładów przetwórstwa rolnego), Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 5 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

• wspieranie przedsi biorczo ci i jej promocji • zapewnienie wsparcia dla małych i rednich przedsi biorstw, • zapewnienie korzystnych warunków do inwestowania, • umacnianie pozycji rodzinnych gospodarstw rolnych, ich przeobra enie strukturalne, • wprowadzanie nowych rozwi za agrotechnicznych, rozwój lokalnego przetwórstwa rolnego, • wsparcie dla tworzenia si grup producenckich rolników, • rozwój sektora bankowego w mie cie • modernizacja układu komunikacyjnego i poprawa stanu dróg, • odpowiednia ilo telefonów na wsi i w mie cie

2. Cele społeczne – wyra aj si w poprawie standardu ycia lokalnej społeczno ci, w sprawnym funkcjonowaniu gminy, a w szczególno ci polegaj na: • stworzeniu warunków dla realizacji budownictwa mieszkaniowego, • zapewnieniu dogodnych warunków ycia w drodze rozwijania infrastruktury społecznej w dostosowaniu do potrzeb lokalnych, • zapewnieniu mieszka com odpowiedniej ilo ci i jako ci usług, • wyposa eniu obszaru gminy w potrzebne, niezb dne urz dzenia infrastruktury technicznej tj. skanalizowanie obszarów osadniczych, gazyfikacja wsi, zwodoci gowanie, telefonizacja, zapewnienie odbioru cieków, • zapewnieniu odpowiedniego poziomu ochrony zdrowotnych warunków ycia mieszka ców, • poprawie bezpiecze stwa mieszka ców, w tym stworzenie warunków ochrony przeciwpowodziowej,

3. Cele przestrzenne – polegaj na zachowaniu lub przywracaniu ładu przestrzennego w zagospodarowania miasta i wiejskich jednostek osadniczych w uwzgl dnieniem warto ci kulturowych i przyrodniczych; w szczególno ci: • porz dkowaniu struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy, • przygotowaniu terenów dla mieszkalnictwa, działalnoci przemysłowej, usługowej oraz komunalnej, • likwidacji zaniedba i nieprawidłowo ci w dotychczasowym zagospodarowaniu przestrzennym poprzez rewitalizacj i rehabilitacj zabudowy, Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 6 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

• racjonalnej gospodarce terenami i efektywnym ich wykorzystaniu, • zabezpieczeniu funkcji i obiektów chronionych, • okre leniu odpowiedniej funkcji dla obszarów problemowych, • zalesianiu obszarów rolnych rolniczo nieprzydatnych, • stosowaniu rozwi za architektonicznych nawi zuj cych do tradycji lokalnych,

4. Cele kulturowe – polegaj na zachowaniu warto ciowych zasobów dziedzictwa kulturowego oraz kształtowaniu atrakcyjnego wizerunku gminy poprzez: • ochron istniej cych zasobów kulturowych; ich restrukturyzacj , renowacj i rewitalizacj , • kształtowanie harmonijnego krajobrazu kulturowego z zachowaniem naturalnych krajobrazów i zabytkowych układów urbanistycznych, uwzgl dnienie w planach miejscowych Paczkowa i jednostek wiejskich problematyki ochrony warto ci kulturowych,

5. Cele ekologiczne – wyra aj si w ochronie i racjonalnym kształtowaniu rodowiska przyrodniczego poprzez: • uwzgl dnienie problematyki ochrony rodowiska jako nierozł cznej cz ci wszystkich procesów rozwojowych, • pełn ochron warto ci przyrodniczych, a wraz z nimi warto ci kulturowych, • ochron ci gów ekologicznych, obszaru chronionego krajobrazu „Jezior Otmuchowsko – Nyskich”, pomników przyrody, zabytkowych parków, u ytków ekologicznych , • ochron lasów, gleb, surowców naturalnych, wód, atmosfery, • hamowanie procesów degradacji rodowiska naturalnego (np. likwidacja dzikich wysypisk mieci), • stosowanie nowoczesnych technologii w zakresie infrastruktury technicznej (m.in. w ciepłownictwie) – przyjaznych dla rodowiska, • rozwi zanie problemu gospodarki ciekami.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 7 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Paczków” przyj to zało enie, e celem generalnym b dzie ekorozwój, przez który nale y rozumie zrównowa ony udział czynników ekologicznych, gospodarczych i społecznych w kształtowaniu procesów rozwoju gminy. Efektem po danych zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, zapisanych w przekroju ró nych sfer gospodarowania, b dzie sukcesywne wypełnianie podstawowych celów rozwoju gminy, do których w uj ciu generalnym zaliczono:

- popraw jako ci ycia - zwi kszenie efektywno ci gospodarowania - tworzenie ładu przestrzennego

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków w swojej strukturze zawiera działania usankcjonowane regulacjami prawnymi, odwołuj ce si do instrumentów dost pnych administracji samorz dowej, a wi c dokumentów planistycznych i ró nego rodzaju rodków reglamentuj cych korzystanie ze rodowiska, tj. pozwolenia, decyzje, opłaty itp.

Przy opracowywaniu Programu ochrony środowiska dla gminy Paczków uwzgl dniono mi dzynarodowe zobowi zania rz du zwi zane z przyst pieniem do Unii Europejskiej zawarte w dokumentach programowych przyj tych na wszystkich poziomach administracyjnych (program rz dowy, wojewódzki, powiatowy), jak równie dokumenty planistyczne dotycz ce rozwoju gminy.

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków uwzgl dnia wszystkie cele okre lone w wytycznych do gminnych programów ochrony rodowiska przedstawione w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Nyskiego :

Cel 1 – Zachowanie i wzbogacanie walorów krajobrazu i struktury geologicznej. Cel 2 – Zachowanie wielko ci i jako ci wód podziemnych. Cel 3 – Ochrona zasobów i poprawa jako ci wód powierzchniowych. Cel 4 – Ochrona przed Nadzwyczajnymi Zagro enia rodowiska (NZ ), w tym ochrona przeciwpowodziowa.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 8 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cel 5 – Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych. Cel 6 – Zachowanie i wzrost ró norodno ci biologicznej. Cel 7 – Utrzymanie dobrej jako ci powietrza oraz wykorzystanie odnawialnych ródeł energii. Cel 8 – Poprawa klimatu akustycznego i minimalizacja zagro e ze strony promieniowania elektromagnetycznego. Cel 9 – Podniesienie wiadomo ci ekologicznej mieszka ców i promocja walorów przyrodniczych. Cel 10 – Współpraca przygraniczna na rzecz ochrony rodowiska.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 9 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

II. Uwarunkowania prawne.

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków z jednej strony odzwierciedla ogólne zasady, które le u podstaw ochrony rodowiska w Unii Europejskiej, z drugiej odwołuj si do polityki ekologicznej naszego pa stwa. Wspomniane zasady ogólne to:

a) zasada zrównowa żonego rozwoju , która opiera si na zało eniu, e polityka i działania w poszczególnych sektorach gospodarki i ycia społecznego powinny by wprowadzone w taki sposób, aby zachowa zasoby i walory rodowiska w stanie zapewniaj cym trwałe, nie doznaj ce uszczerbku, mo liwo ci korzystania z nich zarówno przez obecne, jak i przyszłe pokolenia. Istot zrównowa onego rozwoju jest równorz dne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych.

b) zasada równego dost ępu do środowiska przyrodniczego, któr nale y postrzega w nast puj cych kategoriach: • sprawiedliwo ci mi dzypokoleniowej – zaspokajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych obecnego pokolenia, z równoczesnym tworzeniem i utrzymywaniem warunków do zaspokajania potrzeb przyszłych pokole ; • sprawiedliwo ci mi dzyregionalnej i mi dzygrupowej – zaspokajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych grup społecznych i jednostek ludzkich w ramach sprawiedliwego dost pu do ograniczonych zasobów i walorów rodowiska; • równowa enia szans pomi dzy człowiekiem a przyrod – zapewnienia zdrowego i bezpiecznego funkcjonowania w sensie fizycznym, psychicznym, społecznym i ekonomicznym jednostek ludzkich, przy zachowaniu trwało ci podstawowych procesów przyrodniczych wraz z ochron ró norodno ci biologicznej.

c) zasada przezorno ści przewiduje, e rozwi zywanie pojawiaj cych si problemów ekologicznych powinno nast powa ju wtedy, gdy pojawia si uzasadnione prawdopodobie stwo, e problem wymaga rozwi zania, a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne naukowe tego potwierdzenie.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 10 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

d) zasada uspołecznienia polityki ekologicznej powinna by realizowana w gminie poprzez stworzenie warunków do udziału obywateli w procesie kształtowania modelu zrównowa onego rozwoju, przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzaniu wiadomo ci i wra liwo ci ekologicznej oraz kształtowaniu nowej etyki zachowa wobec rodowiska naturalnego.

e) zasada „zanieczyszczaj ący płaci”, która nakłada pełn odpowiedzialno , w tym materialn , za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagro e dla rodowiska na ich sprawc .

f) zasada prewencji, która zakłada, e przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla rodowiska naturalnego musi by podejmowane na etapie planowania przedsi wzi mog cych negatywnie oddziaływa na rodowisko.

g) zasada skuteczno ści ekologicznej i efektywno ści ekonomicznej przy wyborze planowanych przedsi wzi inwestycyjnych z zakresie ochrony rodowiska oznacza potrzeb minimalizacji nakładów inwestycyjnych na jednostk uzyskanego efektu ekologicznego.

Zasady, do których odwołuje si Polityka ekologiczna pa ństwa maj przede wszystkim na celu racjonalne u żytkowania zasobów naturalnych oraz popraw ę jako ści środowiska .

Przy sporz dzaniu Programu ochrony środowiska dla gminy Paczków uwzgl dniono cele i działania uj te w „II Polityce ekologicznej pa ństwa” oraz uszczegółowiaj cej j „Polityce ekologicznej pa ństwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010”, „Długookresowej strategii trwałego i zrównowa żonego rozwoju – Polska 2025” i „Narodowym programie przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej” .

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 11 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków przygotowano w oparciu o nast puj ce ustawy (wraz z aktami wykonawczymi) 1:

⇒ Ustawa o samorz ądzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku (Dz. U. 2001.142.1591 j.t., z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o ochronie przyrody z 16 pa dziernika 1991 roku (Dz. U. 2001.99.1079 j.t., z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. 2001.62.627, z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o utrzymaniu porz ądku i czysto ści w gminach z 13 wrze nia 1996 roku (Dz. U. 1996.132.662, z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o odpadach z 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. 2001.62.628, z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z 11 maja 2001 roku (Dz. U. 2001.63.638, z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest z 19 czerwca 1997 roku (Dz. U. 1997.101.628, z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw z 27 lipca 2001 roku (Dz. U. 2001.100.1085, z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o nawozach i nawo żeniu z 26 lipca 2000 roku (Dz. U. 2000.89.991) ⇒ Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le śnych z 3 lutego 1995 roku (Dz. U. 1995.16.78, z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia z dnia 8 czerwca 2001 roku (Dz. U. 2001.73.764, z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 roku (Dz. U. 1999.15.139 j.t., z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o lasach z dnia 28 wrze nia 1991 (Dz.U. 2000.56.679 j.t., z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa Prawo wodne z 18 lipca 2001 roku (Dz. U. 2001.115.1229, z pó niejszymi zmianami),

1 Pełny wykaz ustaw wraz z wa niejszymi rozporz dzeniami znajduje si w zał czniku nr 1.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 12 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

⇒ Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z 7 czerwca 2001 roku (Dz. U. 2001.72.747, z pó niejszymi zmianami), ⇒ Ustawa o ochronie dóbr kultury z 15 lutego 1962 (Dz. U. 1999.98.1150 i Dz. U. 2002.113.984).

Zaproponowane w programie działania s adekwatne do kompetencji organów samorz dowych szczebla gminnego i odwołuj si do przepisów prawnych, obowi zuj cych na dzie jego sporz dzenia. Ponadto Program ochrony środowiska dla gminy Paczków jest skoordynowany z obecnie obowi zuj cymi, nast puj cymi dokumentami planistycznymi:

⇒ „Program ochrony środowiska województwa opolskiego na lata 2003 – 2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 - 2010” , wydany przez Zarz d Województwa Opolskiego Opole 18.11.2003,

⇒ „Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla powiatu Nyskiego”, wydany przez Zarz d Powiatu Nyskiego Nysa 2003,

⇒ „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paczków”, opracowane przez Biuro Urbanistyczno - Architektoniczne ARPLAN Sp. z o.o. 48-300 Nysa, ul. Słowia ska 17, zatwierdzony Uchwał Rady Miejskiej XXVII/225/2001 z 31 maja 2001 r.,

⇒ „Strategia Rozwoju Gminy Paczków 2020”, zatwierdzona uchwał nr 277/98 Rady Miejskiej w Paczkowie,

⇒ „Projekt wieloletniego programu inwestycyjnego dla gminy Paczków”.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 13 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

III. Struktura dokumentu.

Przyj to dwucz ciow form dokumentu Program ochrony środowiska dla gminyPaczków z podziałem na:

raport o stanie rodowiska

plan działania

Poszczególne rozdziały diagnozy stanu ko cz si podsumowaniem wyodr bnionych problemów. Powstaj w ten sposób rekomendacje dla programu zawieraj ce wnioski z diagnozy ka dego z obszarów rodowiska i, wraz z celami okre lonymi w programach wojewódzkim i powiatowym, stanowi podstaw wyboru przedstawionych projektów oraz zaproponowanych działa .

W naturalny sposób cele zostały podzielone na:

długookresowe

średniookresowe

krótkookresowe przy czym zapisane w programie cele główne s uto samiane z celami długookresowymi, cele szczegółowe maj charakter celów redniookresowych, a projekty wraz z zadaniami realizacyjnymi składaj si na program operacyjny na najbli sze 2 – 5 lat (cele krótkoterminowe).

W cz ci drugiej Program ochrony środowiska dla gminy Paczków zawiera opisy wszystkich projektów - ich intencj jest wyja nienie wagi problemów oraz pokazanie mo liwo ci sposobów ich rozwi zania. Najwa niejszym elementem jest zbiorcza tabela okre laj ca, kto wykonuje zadania, w jakim czasie, co jest podstaw prawn wybranego projektu, ile przeznaczono rodków na jego realizacj oraz w jaki sposób b dzie monitorowane jego wykonanie. Ka de zadanie jest bowiem zapisane w formie mierzalnego i

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 14 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków okre lonego w czasie celu, któremu przyporz dkowano wska nik b dcy miar jego wykonania. Program ochrony środowiska dla gminy Paczków obejmuje lata 2004 – 2008, ale uwzgl dnia w swoich zało eniach i przyj tych limitach perspektyw do 2010 roku. Nie jest wi c dokumentem zamkni tym, co oznacza, e b dzie podlegał stałej weryfikacji.

Obowi zek sporz dzania co 2 lata raportu z wykonania zada b dzie za ka dym razem mo liwo ci oceny stopnia realizacji zada , ich wykonalno ci i ewentualnej potrzeby modyfikacji. Rozpisanie szczegółowego harmonogramu na lata 2004- 2008 nie ma bowiem na celu sztywnego narzucenia limitów czasowych, a jedynie pomoc w spełnieniu wymogów do okre lonych standardów ochrony rodowiska, takich np. jak przygotowanie planu gospodarki odpadami (grudzie 2004).

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 15 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

DIAGNOZA STANU NATURALNEGO GMINY PACZKÓW

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 16 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

IV. Ogólna charakterystyka gminy.

Gmina Paczków poło ona jest w południowo-zachodniej cz ci Polski, w województwie opolskim, na granicy z województwem dolno lskim i Republik Czesk , nad rzek Nys Kłodzk , pomi dzy Jeziorami Otmuchowskim i, niedawno powstałym, Paczkowskim (Zbiornik Kozielno), u podnó a Gór Złotych. Teren gminy o powierzchni 79,69 km 2 zamieszkuje blisko 14500 osób. Paczków jest gmin rolniczo-przemysłowo-turystyczn , siedzib władz gminnych jest miasto Paczków.

Historia miasta si ga XIII wieku, sw urod zachowan do dzi zawdzi cza kamiennym murom ze redniowiecza. Na ł cznej długo ci ok. 1200 m zachował si niemal w cało ci wewn trzny pier cie tych murów obronnych, st d cz sto nazwa miasta to „Polskie Carcassonne”.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 17 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Obwarowania wzniesione w XIV wieku z kamienia łamanego naje one s 19 basztami łupinowymi i 3 wie ami bramnymi – Wrocławsk , czyli Doln (od północy), Z bkowick , niegdy zwan Wie Głodow (od zachodu), i Kłodzk , czyli Górn (od południa). Jedynym uszczerbkiem w tych fortyfikacjach jest brak zało e bramnych, które rozebrano w XIX wieku.

Bogactwo architektury miasta uzupełniaj :

- budynek Ratusza miejskiego z 1552 roku, z 45-metrow wie , - kamieniczki Starego Miasta, renesansowe i barokowe, bogato zdobione, - unikalny w Polsce kamienno-ceglany masywny ko ciół gotycki w. Jana Ewangelisty z lat 1361-1389, z renesansow attyk z 1529 roku. Przylega on do murów miejskich i był w historii wł czony w system fortyfikacji słu c jako schron dla ludno ci. Interesuj c wewn trzn budowl tego ko cioła jest studnia, tzw. tatarska.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 18 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W miejsce otaczaj cej mur miasta fosy w drugiej połowie XIX wieku utworzono pas zieleni. Powstałe planty miejskie poro ni te obecnie wiekowymi platanami, lipami i kasztanowcami, tworz urokliwy ci g spacerowy wokół redniowiecznych murów.

W mie cie znajduje si unikatowe Muzeum Gazownictwa z bogat kolekcj 150 gazomierzy i urz dze gazowych stosowanych w gospodarstwach domowych i zakładach przemysłowych.

Miasto posiada du y potencjał przemysłowy i znacz ce tradycje w zakresie przemysłu meblarskiego, chemicznego, maszynowego i produkcji materiałów budowlanych. Do najwa niejszych przedsi biorstw i firm nale :

- „FAMAD” Fabryka Maszyn i Urz dze Przemysłowych Sp. z o.o. - Paczkowskie Zakłady Chemii Gospodarczej „POLLENA” Sp. z o.o. - Opolskie Fabryki Mebli S.A. - Jarpark s.c. - Lex-Bud Sp. z o.o. - PPHU „Kalmar“ s.c. - Przedsi biorstwo Remontowo-Budowlane „Marklud“ - „Remont” s.c. - “Trans-Com” - Transport Terenowo-Osobowy „Autokomis” - Zakłady Ceramiki Budowlanej „Wacław Jopek” Sp. z o.o. - Przedsi biorstwo Budownictwa Hydrotechnicznego „Energopol”.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 19 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W samorz dowym rejestrze działalno ci gospodarczej zapisano dot d 770 podmiotów, które prowadz działalno handlow , usługow oraz zajmuj si rzemiosłem (dane gminy). W mie cie i gminie funkcjonuje szereg urz dze usługowych o znaczeniu ponad gminnym, głównie w zakresie zdrowia (szpital, prewentorium), opieki społecznej (dom dziecka) oraz szkolnictwa ponadpodstawowego.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 20 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Gmina poło ona jest przy wa nej drodze krajowej nr 408, zwanej szlakiem podsudeckim ( z Gliwic przez Nys , Kłodzko do Kudowy Zdroju), w ci gu której wybudowana została obwodnica miasta Paczkowa i wsi Kamienica – obecnie zmieniono numeracj tej trasy na nr 46 (z Opola przez Nys ), dalej jako 408. Uzupełnieniem głównej osi komunikacyjnej s drogi wojewódzkie: z Paczkowa do granicy pa stwa, do Dzier oniowa przez Z bkowice lskie.

Drogi wojewódzkie na terenie gminy licz 8,5 km, miejskie 15 km, a gminne 356 km. Przez miasto Paczków przebiega linia kolejowa relacji Katowice-Legnica, obsługuj ca ruch pasa erski i towarowy, a w nim głównie kopalnie surowców mineralnych ( wiru i piasku) oraz zakłady przemysłowe.

Gmina posiada mi dzynarodowe przejcie graniczne towarowo-osobowe Paczków – Bily Potok.

Obszar gminy podzielony jest na 11 sołectw (tabela nr 1).

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 21 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

TABELA NR 1. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINY PACZKÓW (DANE GMINY).

MIEJSCOWO ŚĆ GŁÓWNA FUNKCJA

Dziewi tlice rolnicza, turystyczna Go cice rolnicza, turystyczna Kamienica rolnicza Kozielno rolnicza, turystyczna Lisie K ty rolnicza Stary Paczków rolnicza cibórz rolnicza Trzeboszowice rolnicza, przemysłowa, usługowa Uje dziec rolnicza Unikowice rolnicza Wilamowa rolnicza

Rozkład ludno ciowy na obszarze gminy ma charakter nierównomierny.

TABELA NR 2. LUDNO ŚĆ GMINY PACZKÓW (GUS 2003).

LUDNO ŚĆ W tym ludno ść w wieku OGÓŁEM na 1 km 2 Przedprodukcyjnym Produkcyjnym Poprodukcyjnym OBSZAR 13982 175 3255 8690 2037 GMINY W tym miasto 8310 1259 1851 5199 1260 Paczków

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 22 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Na przestrzeni ostatnich lat 1998 – 2002 liczba ludno ci wyra nie spada.

Miasto Paczków ROK: 1998 2000 2001 2002 (31.12)

Liczba ludno ści 8568 8583 8538 8310

Tendencja spadkowa liczby mieszka ców Paczkowa wynika głównie z niekorzystnej sytuacji społeczno-gospodarczej, której przejawem jest zjawisko depresji gospodarczej uzewn trzniaj cej si bardzo wysokim bezrobociem. Stopa bezrobocia w obrbie gminy wynosi 34,2 %, a a samym mie cie 36,3 % (GUS 2003).

Gmina Paczków zaliczana jest do rejonów intensywnej produkcji rolnej. Na jej obszarze dominuj grunty u ytkowane rolniczo – 82 % powierzchni. Pozostałe 18 % stanowi lasy (1,7 %), grunty nieu ytkowane rolniczo: drogi, tereny osiedlowe, nieu ytki i inne (16,3 %). Paczków zajmuje 660 ha, w tym u ytki rolne na jego terenie stanowi 56 % (369 ha) ogólnej powierzchni miasta. Pozostałe tereny to zabudowa osiedlowa i komunikacyjna. Struktur u ytkowania przedstawiaj tabele 3 i 4.

TABELA 3. U ŻYTKOWANIE GRUNTÓW (GUS 2003).

OGÓŁEM UŻYTKI ROLNE W HA powierzchnia Razem Grunty Sady Łąki Pastwiska LASY w ha orne Gmina 7970 6298 5727 38 441 92 118 W tym miasto 660 364 326 8 23 7 1 Paczków Użytkowanie gruntów w gospodarstwach indywidualnych Gmina 3209 3015 2759 33 198 26 13 W tym miasto 372 356 323 7 20 6 - Paczków

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 23 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

TABELA 4. U ŻYTKOWANIE GRUNTÓW W GOSPODARSTWACH ROLNYCH (GUS 2003).

Pozostałe W tym u żytki rolne Lasy grunty POWIERZCHNIA Grunty orne OGÓLNA Ogółem W tym Sady Łąki Pastwiska Razem odłogi i ugory

6538 6190 5624 97 38 436 92 52 297

W strukturze u ytków rolnych zdecydowanie przewa aj grunty orne (ok.87 %) o III i IV klasie bonitacyjnej. Aktualnie na terenie gminy w strukturze stanu władania u ytkami rolnymi przewa sektor prywatny (52,4 %) ogólnej powierzchni u ytków rolnych). Sektor publiczny zajmuj cy 47,6 % obejmuje grunty Agencji Własno ci Rolnej Skarbu Pa stwa, gospodarstw spółek mieszanych z przewag mienia pa stwowego, zasobów gruntów mienia komunalnego i rolniczych jednostek gospodarki uspołecznionej. rednia wielko indywidualnego gospodarstwa rolnego na terenie wsi wynosi ok. 5,9 ha i jest znacznie ni sza od redniej w województwie opolskim (7,8 ha).

TABELA NR 5. GOSPODARSTWA ROLNE WEDŁUG GRUP OBSZAROWYCH POWIERZCHNI U ŻYTKÓW ROLNYCH (GUS 2003).

Grupy obszarowe u żytków rolnych powy żej 1 ha OGÓŁEM Do 1 ha 10 i RAZEM 1 - 2 2 - 3 3 - 5 5 - 7 7 - 10 wi ęcej

833 403 430 132 50 53 50 61 84

Gospodarstwa ukierunkowane s na intensywn produkcj ro linn . Dominuje uprawa zbó , ro lin okopowych i oleistych (rzepak). Gmina posiada du e tradycje w uprawie chmielu.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 24 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

TABELA 6. POWIERZCHNIA ZASIEWÓW WEDŁUG GRUP OBSZAROWYCH POWIERZCHNI U ŻYTKÓW ROLNYCH (DANE SPISU POWSZECHNEGO 2003).

Grupy W tym gospodarstwa OGÓŁEM obszarowe indywidualne użytków Liczba Powierzchnia w Liczba Powierzchnia w rolnych gospodarstw ha gospodarstw ha Ogółem 749 5527,00 746 2633,38 Do 1 ha 336 130,66 336 130,66 1 – 5 220 411,07 219 409,07 5 – 10 109 671,58 109 671,58 10 – 15 40 418,76 40 418,76 15 ha i wi ęcej 44 3894,93 42 1003,31

TABELA NR 7. POWIERZCHNIA ZASIEWÓW GŁÓWNYCH ZIEMIOPŁODÓW (DANE SPISU POWSZECHNEGO 2003).

W tym gospodarstwa OGÓŁEM indywidualne WYSZCZEGÓLNIENIE w w w ha w ha odsetkach odsetkach OGÓŁEM 5527,00 100,0 2633,38 100,0 Zbo a ogółem a 3960,35 71,7 2072,35 78,7 w tym zbo a podstawowe z mieszankami zbo owymi 3258,22 59,0 1868,22 70,9 Str czkowe jadalne na ziarno 0,03 0,0 0,03 0,0 Ziemniaki 167,37 3,0 167,37 6,4 Przemysłowe 941,02 17,0 314,02 11,9 w tym: buraki cukrowe 216,32 3,9 82,32 3,1 rzepak i rzepik 724,70 13,1 231,70 8,8 Pastewne b 366,66 6,6 48,74 1,9 Pozostałe 91,57 1,7 30,87 1,2 w tym warzywa 9,94 0,2 9,94 0,4 a Zbo a ogółem ł cznie z kukurydz na ziarno. b Ł cznie z mieszankami zbo owo-str czkowymi. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 25 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

TABELA NR 8. POWIERZCHNIA ZASIEWÓW ZBÓ Ż PODSTAWOWYCH (DANE SPISU POWSZECHNEGO 2003).

W tym gospodarstwa OGÓŁEM WYSZCZEGÓLNIENIE indywidualne w ha w odsetkach w ha w odsetkach OGÓŁEM 3210,43 100,0 1820,43 100,0 Pszenica 2647,43 82,5 1386,43 76,2 yto 2,10 0,1 2,10 0,1 Jczmie 508,18 15,8 380,18 20,9 Owies 32,00 1,0 31,00 1,7 Pszen yto 20,72 0,6 20,72 1,1

TABELA NR 9. GOSPODARSTWA ROLNE ZAJMUJ ĄCE SI Ę UPRAWĄ GŁÓWNYCH ZIEMIOPŁODÓW (DANE SPISU POWSZECHNEGO 2003).

w % ogółu WYSZCZEGÓLNIENIE OGÓŁEM gospodarstw rolnych

Gospodarstwa rolne prowadz ce uprawy: Zbo a...... 628 75,4 Ziemniaki...... 584 70,1 Buraki cukrowe...... 51 6,1 Rzepak i rzepik...... 91 10,9 Warzywa...... 196 23,5 Pastewne (na gruntach ornych)...... 106 12,7

Cz gospodarstw rolnych prowadzi działalno pozarolnicz . Zakres ich działalno ci przedstawia tabela nr 10.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 26 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

TABELA NR 10. GOSPODARSTWA ROLNE PROWADZ ĄCE DZIAŁALNO ŚĆ POZAROLNICZ Ą (DANE SPISU POWSZECHNEGO 2003).

w % ogółu WYSZCZEGÓLNIENIE OGÓŁEM gospodarstw rolnych OGÓŁEM...... 102 12,2 gospodarstwa : prowadz ce działalno w obr bie jednej sekcji działalno ci pozarolniczej...... 97 11,6 w tym z zakresu: handlu...... 24 2,9 przetwórstwa przemysłowego...... 16 1,9 budownictwa...... 5 0,6 transportu i magazynowania...... 6 0,7 agroturystyki, wynajmu pokoi i innych...... 3 0,4 prowadz ce działalno w obr bie dwóch i wi cej sekcji działalno ci pozarolniczej...... 5 0,6

Obszar gminy jest w cało ci zwodoci gowany. W sie kanalizacji sanitarnej uzbrojone jest cz ciowo miasto Paczków z oczyszczalni cieków typu mechaniczno-biologiczn . Poza miastem w gminie brak jest zorganizowanego systemu odprowadzania cieków.

W sie gazownicz zaopatrzone jest miasto oraz cz ciowo wie Wilamowa.

Na terenie gminy funkcjonuje nowoczesne wysypisko odpadów komunalnych we wsi Uje dziec.

Gmina posiada du e walory turystyczno-rekreacyjne:

- tereny wypoczynkowe w ciborzu nad Jeziorem Otmuchowskim, obejmuj ce rejon wypoczynku wi tecznego i pobytowego – II klasy o znaczeniu krajowym,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 27 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- zbiornik retencyjny Kozielno (Jezioro Paczkowskie), z potencjalnymi terenami rekreacyjnymi poło onymi wzdłu południowego brzegu zbiornika, - ziele nisk i wysok ci gn c si wzdłu doliny Nysy Kłodzkiej, przechodz c w las komunalny (rejon ul. Wojska Polskiego), - planty miejskie i zabytkowe parki we Frydrychowie i Uje dcu, - urbanistyczny układ i zabytki miasta Paczkowa, - kpielisko miejskie, - wody otwarte, w tym rzeka Nysa Kłodzka, stawy (z miejscami do wdkowania), - obiekty kultury materialnej z parkami krajobrazowymi na terenach wiejskich, - istniej ca baza campingowa w Paczkowie (w tym O rodek Rekreacyjny z basenem k pielowym przy ul. Jagiello skiej – camping nr 258) i w ciborzu, - istniej ca baza hotelowo-motelowa w Paczkowie

Istniej c baz noclegow przedstawia tabela nr 11.

TABELA NR 11. BAZA NOCLEGOWA (GUS 2003).

Liczba osób Miejsca noclegowe Obiekty turystyczne Miejsca noclegowe korzystaj ących z całoroczne noclegów

3 217 50 1090

Gmina Paczków le y na wa nym szlaku turystycznym prowadz cym ze lska i Małopolski w rejon Kotliny Kłodzkiej. Obszar gminy przecinaj szlaki turystyczne , w tym trasy piesze, rowerowe, kajakowe:

1. trasy piesze: - Główny Szlak Sudecki im. M. Orłowicza (tzw. czerwony) Paczków – wieradów. Całkowita długo tego szlaku oznaczone kolorem czerwonym wynosi 350 km, a czas przej cia 87 godzin.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 28 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- szlaki prowadz ce z Paczkowa: Paczków – Kozielno – Błotnica – Kolonia Błotnicka – Złoty Stok.

2. trasy rowerowe: - Cyklostrada L-J-O (L dek Zdrój – Jawornik – Paczków – Otmuchów), - trasy wycieczek rowerowych bli szych - do 30 km, bez oznacze : • po Przedgórzu Paczkowskim (18 km) – Paczków – Unikowice – Lisie K ty – Bily Potok – Go cice – Kamienica – Paczków • wzdłu Nysy Kłodzkiej (18 km) – Paczków – Kozielno – Topola – Paczków • szlak czerwony im. M. Orłowicza (20 km) – Paczków – Kozielno – Błotnica – Kolonia Błotnicka – Kamienica – Paczków • po Obni eniu Otmuchowskim (24 km) – Paczków – Stary Paczków – cibórz – Trzeboszowice – Paczków • wzdłu granicy polsko-czeskiej (28 km) – Paczków – Złoty Stok (przej cie małego ruchu granicznego) – Bila Voda – Jawornik – Horni Hostice – Bily Potok – Paczków • szlakiem Krzy y Pokutnych (28 km) – Paczków – Kamienica – Unikowice – Lubiatów – Mrokocim – Paczków • po Przedgórzu Rychlebskich Hor (28 km) – Paczków – Dziewi tlice (przej cie małego ruchu granicznego) – Bernartice – Uicice – Uhelna – Jawornik – Paczków - trasy dla dalszych wycieczek rowerowych z Paczkowa, do 100 km, bez oznacze : • wokół Jeziora Otmuchowskiego (40 km) – Paczków – cibórz – Otmuchów – Sarnowice – Paczków • Góry Złote i Bardzkie (55 km) – Paczków – Złoty Stok – Oary – Bardo – Paczków • do Jesenika, Czechy (60 km) – Paczków – Jawornik – ulowa – Jesenik – Paczków • Kotlina Kłodzka (60 km) – Paczków – Złoty Stok – Kłodzko – Paczków

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 29 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

• Góry Opawskie (100 km) – Paczków – Otmuchów – Nysa – Głuchołazy – Paczków • Góry Stołowe (ok. 100 km) – Paczków – Kłodzko – Radków – Paczków 3. trasy kajakowe: - spływ kajakowy (32 km) – Bardo lskie – Paczków – Jezioro Otmuchowskie

Ogólny stan rodowiska przyrodniczego gminy mo na okre li jako dobry. Nie wyst puj generalnie przekroczenia dopuszczalnych norm w zakresie ochrony powietrza, wód powierzchniowych i wgł bnych.

Gmina Paczków jest otwarta na kontakty zagraniczne – współpracuje z miastami partnerskimi Einbeck (Niemcy) i Uzes (Francja) oraz Jawornikiem (Czechy). Jest członkiem Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu PRADZIAD.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 30 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

V. Warunki geograficzne.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 31 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

5.1 Poło żenie i ukształtowanie powierzchni.

Gmina Paczków usytuowana jest w południowo-zachodniej cz ci województwa opolskiego w granicach makroregionu Przedgórze Sudeckie.

Do oligocenu teren Przedgórza Sudeckiego stanowił jedn cało z blokiem sudeckim, przy czym w przeciwie stwie do samych Sudetów od czasów górnokarbo skich był to stale obszar l dowy. Po wypi trzeniu zr bów górskich Sudetów powstała falista równina wzniesiona od 200 do 300 m n.p.m. z kilkoma wy szymi wzniesieniami, w ród których wyró nia si wysoko ci poło ony poza granicami województwa masyw l y (718 m n.p.m.). Poza tymi wzniesieniami zbudowanymi ze skał krystalicznych, powierzchni Przedgórza Sudeckiego pokrywaj cz ciowo utwory trzecio- i czwartorz dowe, zbli one do lessu pylaste deluwia, na których rozwin ły si gleby zaliczane do III i IV klasy bonitacyjnej.

Północna cz ęść gminy Paczków le y w granicach mezoregionu Obni enie Otmuchowskie. Mezoregion ten jest zapadliskiem tektonicznym wypełnionym utworami trzeciorz dowymi, na których zalegaj plejstoce skie osady rzeczne. Rów wykorzystany jest przez rodkowy bieg Nysy Kłodzkiej. Płaskie, szerokie (do 4 km) dno doliny poło one na wysoko ci 198 – 203 m n.p.m. poprzecinane jest sieci dopływów, z których wi kszymi s : widna, Raczyna i Kamienna.

Południowa cz ęść gminy Paczków wchodzi w skład Przedgórza Paczkowskiego. Mezoregion ten przecina granic polsko-czesk . Po stronie polskiej na granitach zalegaj wiry i piaski z okresu deglacjacji (zanikania) zlodowacenia rodkowopolskiego. Pod wzgl dem przyrodniczym gmina poło ona jest w pi tej Kotlinie Kłodzkiej, dzielnicy Przedgórze Sudeckie.

Rzeźba terenu charakteryzuje si układem pasmowym. Wzdłu północnej granicy rozci ga si płaski teren zalewowy Nysy Kłodzkiej, z uj ciowym odcinkiem rzeki Kamienna. Drugi równole nikowy pas stanowi kraw d tarasu zaznaczaj cym si stromym zboczem, wyra nym w miejscowo ciach Kozielno, Paczków i Stary Paczków.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 32 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Na południe od kraw dzi tarasu rozpo ciera si falista wysoczyzna, od południa i zachodu oparta o skłony Przedgórza. Teren poprzecinany jest licznymi, bezimiennymi ciekami wodnymi. Wysoczyznowe spłaszczenia rozci gaj si przez miejscowo ci Unikowice, Stary Paczków, Wilamowa, cibórz i Trzeboszowice.

5.2 Budowa geologiczna i surowce mineralne.

Z tektonicznego punktu widzenia gmina Paczków poło ona jest na obszarze krystalniku bloku przedsudeckiego (otmuchowsko-strzeli skiego), tworz c nast puj ce ogniwo litostratygraficzne: - jednostk Jawornika (łupki metamorficzne i gnejsy proteozoiku), wzdłu nasuni cia ramzowskiego w sk stref skał b dcych odpowiednikiem serii Branny, znanej z terenu czeskiego.

Utwory kenozoiku wchodz w skład młodoalpejskiego pi tra strukturalnego, tworz c fragment basenu Paratetydy – stref rowu Paczków – Kdzierzyn. Utwory holocenu tworz : osady rzeczne, namuły ilasto – torfowe, mady ł kowe i mady piaszczysto – ilaste den dolinnych, jak równie wiry den dolinnych. Utwory plejstocenu to: gliny z rumoszem, gliny pylasto – piaszczyste, lessopodobne, gliny pylasto – piaszczyste (peryglacjalne), gliny pylasto – piaszczyste (peryglacjalne) na piaskach i wirach tarasów 25 m n.p. rzeki, gliny pylasto – piaszczyste (peryglacjalne) na wirach zasypania wysokiego. Plejstocen buduj równie piaski i wiry tarasów 10 m n.p. rzeki (stadiał Warty), piaski i wiry tarasów 10 m n.p. rzeki, na pliocenie piaski i wiry tarasów 10 m n.p. rzeki, na miocenie piaski i wiry tarasów 25 m n.p. rzeki, wiry zasypania wysokiego, wiry zasypania wysokiego na iłach białych i ró owych pliocenu, wiry zasypania wysokiego na piaskach, iłach i wirach pliocenu. Utwory trzeciorz ędowe to: iły i iły piaszczyste z układami w gla brunatnego, iły białe i ró owe, iły szarozielone, piaski i wiry kwarcowe. Utwory czwartorz ędowe to: • osady rzeczne w ogólno ci: wiry i piaski tarasów zalewowych wyst puj ce wzdłu obecnego koryta Nysy Kłodzkiej oraz wypełniaj ce starorzecza; • namuły torfiaste tworz niewielkie wyst powanie w południowej cz ci koło Dziewi tlic, osadziły si one w miejscach, gdzie płytko pod powierzchni wyst puje

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 33 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

nieprzepuszczalne podło e; wody gruntowe w tych miejscach wyst puj na powierzchni lub te pod ni ; zawieraj du domieszk cz ci humusowych o brunatnym zabarwieniu i mi szo ci do 1,5 m; • gliny pylasto – piaszczyste, lessopodobne : zalegaj na wirach i piaskach tarasów 25 do 25 m n.p. rzeki oraz wirach i piaskach tarasów 10 – 12 m n.p. rzeki na wierzchowinach i słabo nachylonych stokach; w okolicach Dziewi tlic cz sto zalegaj bezpo rednio na trzeciorz dowym podło u; gliny te zawieraj materiał ilasty, z domieszk frakcji pylistej oraz piaszczystej w postaci ziaren kwarcu i muskowitu; • gliny z rumoszem skalnym: składaj ce si ze zwietrzałego gruzu amfibolitowego i gnejsowatego zmieszanego z glin , piaskiem i wirem; stanowi one brze ne partie podgórskich sto ków usypiskowych; • piaski i wiry wodnolodowcowe (plejstocen), wyst puj ce na piaskach rzecznych lub iłach trzeciorz dowych i na amfibolitach na wysoko ci 275-290 m n.p.m.; skład tych utworów to: materiał północny, kwarc, gnejsy, lidyty, szarogłazy, ziele ce, łupki grafitowe, aplity; • wiry i piaski tarasów rzeki, wyst puj ce na wysoko ci 250-350 m n.p.m.; wiry składaj si głównie z kwarcu, gnejsu, granitu i margli; • wiry i piaski zlodowacenia bałtyckiego zalegaj ce tarasy 4-5 m n.p. rzeki.

Surowce mineralne eksploatowane w obr bie gminy to zło a iłów trzeciorz dowych na obszarze górniczym Paczków oraz zło a kruszywa naturalnego w granicach obecnego zbiornika Kozielno.

5.3. Warunki klimatyczne.

Charakterystyczna dla tego regionu jest łagodna zmiana temperatury pomi dzy poszczególnymi porami roku. Jako podgórski region pluwiotermiczny wyró nia si w województwie opolskim chłodniejszymi zimami, za lata s cieplejsze. Na warunki termiczne i opadowe znacz cy wpływ wywiera poło one na północnej granicy gminy Jezioro Otmuchowskie. Z danych wielolecia wynika, e rednia roczna temperatura powietrza waha si od +7,4 0C do +9,8 0C. Najzimniejszym miesi cem jest stycze z temperatur +0,2 0C do –7,3 0C (rednia –1,8 0C), za najcieplejszy jest lipiec z temperatur od +15,5 0C do 20,9 0C ( rednia

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 34 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

+17,7 0C). rednia temperatura najzimniejszego miesi ca jest tu wy sza o ok. 3 0C w porównaniu z uzdrowiskami Kotliny Kłodzkiej (L dek Zdrój, Duszniki). rednioroczny opad wynosi 636 mm, z czego na okres wegetacyjny, który trwa 220 dni, przypada 68 %, to jest 432 mm. Wci gu roku najwi cej opadów deszczu przypada na miesi ce letnie, tj. od maja do wrze nia, a maksimum opadów wyst puje w lipcu (100 – 232 mm). Opady niegu w tym rejonie rejestrowane s w miesi cach od listopada do kwietnia i trwaj 40 – 60 dni. rednia liczba dni z pokryw nie n wynosi 45 dni. Parowanie z powierzchni wód na tym terenie w okresie letnim waha si od 40 do 100 mm miesi cznie, za wilgotno wzgl dna wynosi rednio 76 %. Najwi ksza wilgotno utrzymuje si w miesi cach zimowych (pa dziernik – luty). Przewa aj wiatry słabe (ok. 50 %), tj. do 5 m/s. Notuje si 20 % wiatrów silnych (powy ej 5 m/s), słabe wiatry (od 0 do 2 m/s) i cisze stanowi 30 %. Kierunki wiatru to przewa nie SW i NW.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 35 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

VI. Zasoby środowiska przyrodniczego.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 36 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W gminie Paczków naturalna ro linno zachowana jest fragmentarycznie. Wi kszo terenów zajmuj uprawy polowe i ł ki, niewielki procent stanowi obszary zalesione, skupione głównie wzdłu cieków wodnych. Cz sto maj one charakter parków lub zadrzewie ródpolnych. W przewa aj cej cz ci s to pozostało ci lasów liciastych: ł gów i gr dów. S one silnie zmienione pod wpływem działalno ci człowieka. Wyst puje znacznie zniekształcone runo (cespityzacja, fruticetyzacja) jako wynik prze wietlania drzewostanu. W wi kszo ci brak jest gatunków charakterystycznych dla okre lonych zespołów ro linnych, co wiadczy o pierwszej fazie ich degeneracji, wywołanej przez czynnik antropogeniczny.

6.1 Zbiorowiska le śne i zadrzewienia.

Gmina charakteryzuje si wyj tkowo nisk lesisto ci (1,7 %). Lasy porastaj głównie nieprzydatne bd trudne do uprawy rolnej grunty, np. skarpy, pochyło ci i obni enia terenu, pagórki. Powierzchnie kompleksów le nych wynosz od 0,1 do 1 ha, rzadziej 1 – 5 ha, czy powy ej 5 ha. Bogate siedliska, głównie lasu wie ego i wilgotnego, zło onego z gatunków li ciastych, jak d b, olcha szara i czarna, jesion wyniosły, lipa drobnolistna, osika, wierzba, brzoza, czere nia ptasia, topola rosn w zmieszaniu zró nicowanym w wieku przewa nie od 40 do 70 lat. Rzadko wyst puj w pełnym zwarciu, przez co charakteryzuj si obfitym podszytem i podrostem bzu czarnego, leszczyny, głogu, iwy, jarz biny, czeremchy, osiki. Rozmieszczenie lasów i zajmowana przez nie powierzchnia charakteryzuje si du ym zró nicowaniem i nierównomierno ci . Najwi kszy kompleks le ny znajduje si we wsi Kozielno. Jest to las wodochronny iglasto ( wierk, sosna) – li ciasty (d b). W rejonie Paczkowa lasy maj charakter parkowy, s to lasy li ciaste z dominuj cym drzewostanem d bowo – jesionowo – jaworowym. W podszyciu wyst puje czosnek nied wiedzi – gatunek chroniony. Wi ksze skupisko lasu gr dowego znajduje si w dolinie Nysy Kłodzkiej. Wysoki gr d, zubo ały florystycznie, z dominuj c lip drobnolistn i d bem szypułkowym wyst puje w rejonie ciborza, Uje dca i Lisich K tów. Lasy ł gowe topolowo – wierzbowe i olchowe wyst puj w rejonie Uje dca, za ł g z d bem szypułkowym i bezszypułkowym w rejonie wsi Dziewi tlice.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 37 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W zadrzewieniach dominuj ci gi drzew przydro nych – wi kszo dróg w gminie jest obsadzona. S tak e długie odcinki dróg nie obsadzone, b d z nielicznymi ju drzewami, kwalifikuj ce si do pełnego obsadzenia. Poza nielicznymi fragmentami najcz ciej w obr bie zwartej zabudowy miejskiej, zadrzewienia przydro ne stanowi młode drzewa, najcz ciej topolowe, rzadziej jesionu, klonu czy lipy w wieku 20 – 30 lat. Nieliczne s przydro ne zadrzewienia z drzew owocowych: jabłoni, czere ni, grusz. Znaczne jest równie zadrzewienie dróg i cieków wodnych towarzysz ce zabudowie miejskiej. Długie ci gi zadrzewie , składaj cych si ze starodrzewu, wyst puj w miejscowo ciach: Trzeboszowice, Dziewi tlice, Unikowice, Go cice. W obr bie gminy niewiele jest zadrzewie ródpolnych. Tworz je pasy zieleni porosłej nieczynny trakt kolejowy (biegn cy od liwic przez Dziewi tlice do granicy pa stwa), nieliczne nasadzenia wzdłu cieków wodnych, rowów i wału przeciwpowodziowego nad rzek widn . Cz sto przeplataj si z gruntami zakwalifikowanymi do le nych. Stanowi one młody, si gaj cy 40 lat, drzewostan, głownie dbu, olch, wierzb i lip. Rzadko ci w krajobrazie pól s wolno rosn ce, pojedyncze okazy drzew np. d bów. Du a powierzchnia le na (20 ha) znajduje si w granicach miasta Paczkowa. Jest ona usytuowana mi dzy zabudow miejsk w kierunku jeziora i rzeki Nysy Kłodzkiej. Przewa aj drzewostany li ciaste z g stym poszyciem krzewów i porostów. Ponadto ziele wysok w obr bie miasta stanowi ci gi zadrzewie ulic, wzdłu dróg przelotowych. Wskładzie dominuj lipy drobnolistne (powy ej 50 lat), kasztanowce (aleja prowadz ca do PKP), i topole. Nieliczne fragmenty starodrzewia wyst puj na cmentarzu i w s siedztwie basenu kpielowego. Du o estetyki do wygl du miasta wnosz liczne zadrzewienia przydomowe wokół i w s siedztwie domów jednorodzinnych.

6.2 Zabytkowe parki.

6.2.1 Planty miasta Paczkowa.

Planty s charakterystyczn form szaty ro linnej w granicach miasta. Zostały zało one w miejsce zburzonych w XIX wieku zewn trznych murów obronnych i fortyfikacji. Powstanie plant zwi zane jest z histori paczkowskich fortyfikacji najlepiej zachowanych na lsku i stanowi cych reprezentatywny przykład miejskiej architektury obronnej. Planty kształtowano etapami, na co wskazuje zró nicowany wiek drzewostanu. Pierwotne Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 38 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków nasadzenia to głównie lipy, platany, jesiony. Najwcze niej urz dzona została południowa cz usytuowana pomi dzy Bram Górn (Kłodzk ) a Bram Nysk . Wyst puj tam dwie aleje: jedna wysadzana lipami drobnolistn i szerokolistn (szacunkowy wiek 100 lat), drug nieco młodszymi kasztanowcami (60-70 lat). Na poszczególnych odcinkach plant wyst puj pojedyncze egzemplarze drzew starszych: - pomi dzy Bram Nysk a Bram Doln wyst puje 13 sztuk platanów o rednicy pnia do 120 cm; - pomi dzy Bram Doln a Bram Z bkowick stare egzemplarze platanu i buka zwyczajnego o rednicy pnia 100 - 150 cm; - pomi dzy Bram Z bkowick a Bram Górn wyst puj młodsze drzewa o rednicy pnia do 60 cm, w ród nich pojedyncze egzemplarze buków, klonów, topól białych o rednicy pnia 90 – 100 cm.

Na terenie plant wprowadzono równie pojedyncze egzemplarze drzew aklimatyzowanych: klon tatarski, miłorz b dwuklapowy, magnolia japo ska, lipa ameryka ska, cyprysik nuktajski, choina kanadyjska. Planty powstały na zewn trznym obwodzie zachowanych redniowiecznych murów miejskich na terenie zniwelowanych fos, tworz c zamkni ty pier cie zieleni otaczaj cy stare jdro miejskie. Pier cie ten o promieniu od 175 do 265 m zajmuje obszar 4,6 ha, a 30 – 40 m Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 39 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków pas zieleni ci gnie si na długo ci 1300 m. Pod wzgl dem kompozycyjnym planty tworz ci g spacerowy z nasadzeniami przy głównej drodze biegncej cał długo ci plant oraz wieloma odr bnymi wn trzami z układem zieleni nawi zuj cym do rozwi za naturalistycznych. Ł cznie na plantach zewidencjonowano 36 gatunków drzew, w tym 7 gatunków iglastych oraz 20 gatunków nierodzimych obejmuj cych w sumie 1165 drzew. Najliczniejsze s klony zwyczajne, lipa drobnolistna, jawory i jesiony oraz iglaste: daglezja i wierki kłuj ce. Spo ród drzew, co najmniej 5 sztuk, w tym jesiony o rednicy 135 i 117 cm, buk zwyczajny purpurowy - 100 cm, topola biała – 110 cm, lipa drobnolistna – 120 cm kwalifikuj si do uznania pomnikami przyrody. Porastaj ce planty krzewy w formie ywopłotów i skupie obejmuj 13 gatunków, z których najliczniejsze to nieguliczka biała, ja minowiec wonny, ligustr zwyczajny, dere , bez czarny, bez lilak i forsycja. Planty, zało one na terenie zasypanych fos, wchodz cych w skład fortyfikacji miejskich, stanowi układ zieleni wysokiej wydzielaj cej stare miasto z otaczaj cej współczesnej zabudowy miejskiej, podkre laj c jego odmienny charakter oraz przebieg cz ciowo zlikwidowanych umocnie . W panoramie miasta drzewostan plant stanowi dominant widokow , b dc jednocze nie doskonałym tłem dla zachowanych murów miejskich. Planty, kształtowane etapowo, pocz wszy od XIX wieku stanowi , wraz z prawie całkowicie zachowan lini murów wewn trznych, cenny pod wzgl dem historycznym i zabytkowym obiekt. Korzystne jest tak e jego usytuowanie na trasie turystycznej Opole – Nysa – Paczków – Kłodzko.

6.2.2 Parki podworskie.

W granicach administracyjnych gminy znajduj si dwa parki podworskie o ł cznej powierzchni 6,5 ha. Parki te pochodz z XIX wieku. Zakładane przy dworach wła cicieli du ych maj tków ziemskich, na podstawie wcze niejszych zało e lub na kanwie obszarów le nych, odzwierciedlały zamo no i upodobania ówczesnych gospodarzy. Miały wtedy charakter ró nego rodzaju ogrodów krajobrazowych wkomponowanych w otoczenie i były zakładane przez wybitnych znawców sztuki parkowej. Oprócz rodzimych drzew rosn w tych parkach gatunki sprowadzane z innych rejonów klimatycznych np. Ameryki Północnej i Dalekiego Wschodu. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 40 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Parki te w okresie powojennym uległy znacznej dewastacji. Brak zabiegów piel gnacyjnych, wycinka starych drzew spowodowały, e w wi kszo ci utraciły one swój pierwotny styl.

Park we Frydrychowie

Park podworski we Frydrychowie został zało ony w XIX wieku przez rodzin Humboldt. Jego obecny obszar wynosi 2,2 ha, ł cznie z pałacem i budynkami gospodarczymi. Od strony zachodniej jego granic stanowi droga prowadz ca do folwarku, od północy ruchliwa szosa Paczków – Otmuchów, za od południowego wschodu granic wyznacza aleja dojazdowa oraz obszar prywatnego gospodarstwa rolnego i folwarku. Cało ma kształt trójk ta. Mimo niewielkich rozmiarów mo na tu spotka wiekowe okazy zdrowych drzew: - dby szypułkowe licz ce 200 – 250 lat (pi z nich o obwodzie pnia 400 – 483 cm i wysoko ci 22 m kwalifikuje si do ochrony pomnikowej), - klony pospolite, - klon jawor (o obwodzie pnia 246 cm – kwalifikuje si do ochrony pomnikowej), - daglezje, - graby pospolite.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 41 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Du o drzew i krzewów to samosiewy, z dominacj robinii akacjowej i bzu czarnego. Zało enia parkowe we Frydrychowie, mimo niewielkich rozmiarów spełniaj istotn rol w kształtowaniu krajobrazu bezle nej okolicy.

Park w Uje źdźcu

Park podworski w Uje dcu został zało ony w połowie XIX wieku przez rodzin Jerinów. Jego obecna powierzchnia ł cznie z pałacem i zabudowaniami wynosi 4,3 ha. Usytuowany jest po prawej stronie drogi biegn cej ze wsi Dziewi tlice do Paczkowa. Cz ciowo otoczony płotem z siatki drucianej, wyra nie wytyczony jest granicami pól uprawnych, drogi i obszarem wsi.

Cały park poprzecinany jest g st sieci alejek. Ok. 20 m na północ od pałacu ro nie enklawa buków pospolitych – s to okazałe drzewa, dwa z nich o obwodzie pnia 380 i 385 cm kwalifikuj si do ochrony pomnikowej. Innym egzemplarzem proponowanym do ochrony jest jesion wyniosły o obwodzie pnia 316 cm, rosn cy w odległo ci ok. 60 m od zabudowa w kierunku zachodnim. W północnej cz ci zało e parkowych znajduje si wzgórek widokowy. U jego podnó a od strony zachodniej ro nie enklawa drzew iglastych: wierki

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 42 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków pospolite, modrzewie europejskie i sosny czarne. Od strony południowo-zachodniej ro nie dorodny d b czerwony. Cz zachodni parku tworz liczna wzgórki widokowe oraz sztucznie uformowane w wozy i wały. Poro ni te s drzewami iglastymi z modrzewiem europejskim, sosn czarn i sosn wejmutk oraz okazałym d bem czerwonym.

W obr bie parku zachowały si pierwotne cie ki i alejki. W ród okazałych drzew znajduje si wiele samosiewów, szczególnie bzu czarnego. Obecny stan zachowania parku mo na oceni jako dobry. Podobnie jak park we Frydrychowie pełni on wa n rol w kształtowaniu krajobrazu.

6.2.3 Park przy ul. Jagiello ńskiej w Paczkowie.

Park wpisany jest do rejestru zabytków pod nr 179/88. Park jest ogrodzony i nie jest ogólnie dost pny. W jego drzewostanie dominuj kasztanowce i d by.

6.3 Obszar chronionego krajobrazu.

Obszar uchwalony uchwał WRN w Opolu nr XXIV/193/88 z dnia 26.05.1988, obejmuje swoimi granicami dwa jeziora zaporowe – Jezioro Nyskie i Jezioro Otmuchowskie. Celem powołania tego obszaru było utrzymanie w nim wysokich walorów krajobrazowych i zachowanie walorów przyrodniczych. W gminie Paczków w zasi g strefy krajobrazu chronionego wchodz tereny okalaj ce zbiornik Otmuchowski w pasie obejmuj cym Kanał Ulgi, dalej wzdłu drogi krajowej 408, po północn granic miasta. Do osobliwo ci florystycznych tego rejonu nale y wyst puj cy tu wtrobowiec (Cephaloziella integerium) – jest to jedyne stanowisko w Polsce tego gatunku. Rosn tutaj równie kruszyk szerokolistny i goryczka w skolistna, pi ciornik płonny – zaliczany w Polskiej Czerwonej Ksi dze do kategorii rzadkich (R) 2. Dla potwierdzenia wyst powania tych gatunków nale y przeprowadzi ponown inwentaryzacj florystyczn tego rejonu. Brzegi i okolice zbiorników Otmuchowskiego i Nyskiego pozbawione s generalnie ro linno ci drzewiastej. Jedynie stref tzw. cofki porastaj łozowiska i zaro la ł gowe.

2 Dane z roku 1991, wg Powszechnej Inwentaryzacji Gminy Paczków. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 43 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Najwarto ciowsz grup zwierz t omawianego terenu s ptaki. Oba zbiorniki wodne stanowi ostoj ptaków w randze europejskiej IBA nr rejestracyjny E-IBAE Poland 054 i E- IBAE Poland 055. Teren ten jest miejscem postoju i koncentracji przelotnych ptaków wodnych i błotnych. Notowano tutaj do 30 tysi cy dzikich kaczek, 4 tysi cy dzikich g si, 35 – 40 tysi cy mew i 10 tysi cy siewkowatych, w tym głównie czajek. Zbiorniki zaporowe s równie zimowiskiem tysi cy kaczek oraz traczy nurog si. Stwierdzono tutaj niezwykle rzadkie w Polsce gatunki: mew orlic , biegusa, kulinka płonego, wiergotka tajgowego, czajk towarzysk , siewk azjatycj , kulika cienkodziobego, płatkonoga płaskodziobego, rybitw krótkodziob , wydrzyka wielkiego, orła cesarskiego, raroroga, czapl nadobn , bociana czarnego i rybitw popielat . Awiofaun l gow reprezentuj mewy pospolite, sieweczka obło na, rybitwa zwyczajna, kaczka płaskonoga, dziwonia i remiz. W zbiornikach wodnych wyst puje wiele gatunków ryb: oko , ja , kle , szczupak, lin, kara , kiełb, ukleja. Rzadko pojawiaj si mi tusy, jazgarze, lizy, kozy i trocie jeziorne. Na obszarze chronionego krajobrazu prowadzona jest działalno gospodarcza zwi zana z rekreacj i turystyk . Powinna by ona zgodna z wymogami ochrony rodowiska i krajobrazu. Zagospodarowanie tych terenów nie mo e zaburza wzgl dnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych. W celu zachowania obszaru chronionego krajobrazu na tym terenie obowi zuj , zgodnie z Rozporz dzeniem nr P/14/2000 Wojewody Opolskiego z dnia 17.05.2000:

1. Zakazy w zakresie: • płoszenia i zabijania dziko yjcych zwierz t, • niszczenia nor, l gowisk zwierz cych i ptasich gniazd, • niszczenia lub uszkadzania drzew i innych ro lin (rzadkich i chronionych), • wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczysto ci, innego zanieczyszczenia wód, gleb, powietrza, • uszkadzania i zanieczyszczania przedmiotów i obszarów obj tych ochron . 2. Ograniczenia w zakresie: • pozyskiwania drzew i innych ro lin, • zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, • wydobywania skał, minerałów i torfu, • niszczenia gleb lub zmiany sposobu jej u ytkowania, • stosowania rodków chemicznych w gospodarce rolnej i le nej, Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 44 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

• prowadzenia działalno ci przemysłowej i hodowlanej, • budowy lub rozbudowy linii komunikacyjnych, • umieszczania na obszarach lub przedmiotach obj tych ochron tablic, napisów, ogłosze reklamowych i innych znaków nie zwi zanych z ochron przedmiotu, z wyj tkiem znaków drogowych i znaków zwi zanych z ochron porz dku i bezpiecze stwa.

6.4 Zbiorowiska niele śne.

Pod wzgl dem florystycznych interesuj ce s murawy kserotermiczne koło Kozielna (Złote Wzgórze 253 m n.p.m.), wirowiska i pozostało ci gr du nad Nys Kłodzk . Nad ciekami stwierdzono wyst powanie gatunków synantropijnych, które stosunkowo niedawno pojawiły si we florze polskiej: kroplik (Mimulus guttatus), niecierpek (Impatiens glanduliflera) oraz gatunki ro lin, które s pod cz ciow ochron – kalina koralowa, kruszyna pospolita, pierwiosnka wyniosła, konwalia majowa, centauria pospolita, kopytnik pospolity i marzanka wonna.

6.5 Zło ża kopalin u żytecznych.

6.5.1 Zło że iłów trzeciorz ędowych.

Zło a te stanowi zaplecze surowcowe Cegielni Paczków „Fabryki Wyrobów Ceramicznych W. Jopek”. Dla w/w decyzj Głównego Geologa kraju nr ZK/012/M/5111/86 z dnia 05.08.1986 zatwierdzono zasoby bilansowe w kategoriach: B1 – 1030 tysi cy m 3 i C1 – 2759 tysi cy m 3 na powierzchni 29,45 ha. Zarz dzeniem nr 4/06 Ministra Budownictwa, Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej z dnia 26.06.1987 utworzono obszar górniczy „Paczków”: - obszar górniczy o powierzchni 37,4205 m 2 dla zło a surowca ilastego ceramiki budowlanej - teren górniczy o powierzchni 140,5 ha

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 45 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

6.5.2 Zło ża kruszywa naturalnego.

S to zło a wirów czwartorz dowych obecnie znajduj ce si na terenie zbiornika Kozielno. *** Na terenie gminy Paczków ochron ą prawn ą obj ęte s ą: 1. Pomnik przyrody – dąb szypułkowy rosn ący w miejscowo ści Ścibórz przys. Frydrychów, przy drodze krajowej 408, 250 lat o obwodzie pnia 445 cm i wysoko ści 23 m, nr rejestracyjny 172; 2. Planty miejskie Paczkowa – wpis do rejestru zabytków nr 283/91 (Dz. U. Woj. Op. Nr 5 z 1990 roku); 3. Parki podworskie we Frydrychowie i Uje źdźcu; 4. Park przy ul. Jagiello ńskiej w Paczkowie – w rejestrze zabytków nr 179/88; 5. Obszar chronionego krajobrazu Jezior Otmuchowsko – Nyskich (utworzony uchwał ą WRN w Opolu nr XXIV/193/88 z dnia 26.05.1988); 6. Udokumentowane zło ża surowców mineralnych.

***

6.6 Zagro żenia dla przyrody o żywionej.

6.6.1 Zagro żenie dla środowiska glebowego i wodnego.

1. Pestycydy:

• rodki ochrony ro lin – przede wszystkim rodki owadobójcze stanowi ce zagro enia dla pszczół przy zabiegach na kwitn cych ro linach i kwitn cych chwastach, • zalegaj w glebie i s niebezpieczne dla yj cych w tym rodowisku organizmów, • przyczyniaj si do pojawienia si populacji opornych na pestycydy, co w przypadku fitofagów jest niepo dane – staj si przez to czynnikiem selekcji eliminuj c osobniki wra liwe z populacji szkodników i chorób grzybowych, prowadz c do powstania osobników odpornych, Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 46 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

• przenikaj do wód gruntowych i zbiorników wodnych ska aj c wod , • ródłem zanieczyszczenia s równie wylewane resztki nie zu ytej cieczy i wody z mytej aparatury ochrony ro lin bezpo rednio do rzek, stawów itp., • du o pestycydów zalega w mułach i osadach dennych, które spełniaj rol absorbenta i mog stwarza wtórne ródło zanieczyszczenia wody. Obecno pestycydów w wodzie jest du ym zagro eniem dla bezkr gowców, które s bardziej wra liwe ni kr gowce, przy czym stanowi c ich pokarm doprowadzaj do zatrucia całego ła cucha pokarmowego.

Aby zmniejszy zagro enie zanieczyszczenia pestycydami nale y:

• stosowa prawidłow agrotechnik dopasowan do uprawianych ro lin, • chemiczne zabiegi wykonywa tylko wtedy i tylko na tych polach, gdzie zostaje przekroczony próg zagro enia ro lin przez agrofagi, • wybiera takie zabiegi chemiczne i takie pestycydy, które s mniej szkodliwe dla rodowiska.

2. Nawozy.

Nawozy mineralne i organiczne s z jednej strony niezb dnym ródłem i uzupełnieniem zwi zków potrzebnych ro linie do wzrostu, z drugiej za strony, szczególnie w przypadkach stosowania du ych dawek i cz stego nawo enia, mog niekorzystnie wpływa na ro liny, gleb i wod . Z punktu widzenia ochrony rodowiska najbardziej niebezpieczne jest gromadzenie si mineralnych form azotu w wyniku przemian tego pierwiastka zachodz cych w glebie (ska enie nitrozoaminami i zakwaszanie gleby). Du e niebezpiecze stwo stanowi równie metale ci kie wprowadzane do gleby wraz z nawozami.

Aby ograniczy negatywne skutki nawo enia nale y:

• stosowa racjonalne nawo enie z uwzgl dnieniem dawek, terminów i gatunków ro lin, • stosowa prawidłowy płodozmian i zmianowanie,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 47 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

• wprowadza nowe technologie nawo enia poprzez stosowanie nawozów sprzyjaj cych rodowisku – nawozy dolistne, zawiesinowe, granulowane, donasienne, • wykorzysta alternatywne ródła składników pokarmowych (wi zanie atmosferycznego azotu, stosowanie substancji odpadowych).

3. Technika rolnicza.

Ci kie maszyny rolnicze u ywane do zbioru i transportu płodów rolnych powoduj: • nadmierne ugniatanie gleby, • niszczenie struktury warstwy ornej oraz naruszenie naturalnej budowy profilowej, co prowadzi do spadku potencjalnej i efektywnej yzno ci gleby.

Aby ograniczy ujemne skutki pracy ci kich maszyn nale y:

• pola, na których stosuje si ci k mechanizacj intensywniej nawozi organicznie i utrzyma dodatni bilans substancji organicznej w glebie – ci gły dopływ masy organicznej do gleby warunkuje, pomimo destrukcyjnego działania maszyn, utrzymanie dobrej struktury roli i powi ksza jej yzno , • cz ciej ni zwykle stosowa ró nego rodzaju orki pogł biaj ce lub inne zabiegi spulchniaj ce (do 34 - 40 cm), • szeroko stosowa u ci gników koła bli niacze (zmniejsza to nacisk na gleb prawie o połow ) oraz powszechnie u ywa łap spulchniaj cych lady kół, • przystosowa organizacj pól i dróg do du ych i ci kich rodków transportu, • stosowa inne działania doskonal ce mechanizmy jezdne maszyn i narz dzi rolniczych w kierunku zmniejszenia ich destrukcyjnego działania na gleb .

4. Produkcja zwierz ęca.

Produkcja zwierz ca oddziaływuje na rodowiska przyrodnicze w sposób bezpo średni poprzez emisj z budynków inwentarskich zanieczyszcze powietrznych: pyły (ro linne, zwierz ce, alergenne), gazy (amoniak, metan, siarkowodór), drobnoustroje (grzyby, wirusy, bakterie, choroby zaka ne i inwazyjne), Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 48 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

hałas. W sposób po średni poprzez cieki odzwierz ce (gnojowica) czy odpady (soki kiszonkowe), które przedostaj c si do rodowiska glebowo-wodnego mog stanowi zagro enie dla zwierz t i ludzi.

Aby ograniczy ujemne skutki produkcji zwierz cej nale y:

• obni y zapylenie w budynkach inwentarskich, tym samym ograniczaj c jego emisj do rodowiska poprzez: - nawil anie powietrza wentylacyjnego i zwi kszenie zawarto ci pary wodnej wewn trz pomieszcze , - zastosowanie lamp ultrafioletowych i jonizatorów, - zmian konsystencji skarmianej paszy (z sypkiej na granulowan ), • zmniejszy emisj toksycznych gazów i odorów z pomieszcze inwentarskich przez dodanie do ciółki: - zeolitów, - bentanitu, - wgla brunatnego (odmiany ziemistej), który to minerał nie tylko wykazuje działanie bakteriostatyczne i dezodoruj ce, lecz znacznie poprawia warto nawozow , głównie pomiotu kurzego, - superfosfatu lub formaliny. • ograniczy stopie zanieczyszczenia mikrobiologicznego powietrza w budynkach inwentarskich, a wi c i emisji do rodowiska zewn trznego powietrznych zanieczyszcze biologicznych poprzez: - bie ce ogólne zabiegi dezynfekcyjne i dezynsekcyjne pomieszcze , - zastosowanie specjalnych filtrów wentylacyjnych lub recyrkulacyjnych ze rodkami dezynfekcyjnymi, - zastosowanie promieni ultrafioletowych (lamp kwarcowo – rt ciowych), - utrzymanie ogólnej higieny zwierzt i pomieszcze .

Bardzo skutecznych sposobem ograniczenia emisji wszelkich zanieczyszcze powietrza (pyły, gazy, drobnoustroje) z budynków inwentarskich czy oczyszczalni i zbiorników cieków, s strefy ochronne w postaci pasów zieleni. System ten jest najbardziej

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 49 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków naturalnym post powaniem profilaktycznym i zbli a si do podstawowych zasad rolnictwa ekologicznego.

Zaleca si organizowanie stref izolacyjnych i ochronnych z udziałem: - drzew wysokich – buk zwyczajny, topola berli ska, grab zwyczajny, klon, jesion wyniosły, wi z, lipa drobnolistna, d b, sosna czarna, modrzew europejski, - drzew rednio wysokich – klon jesionolistny, olsza czarna, grab zwyczajny, wierzba iwa, jarz b pospolity, - krzewów – głóg, nieguliczka biała, ligustr pospolity, suchodrzew tatarski, czeremcha ameryka ska, ró a dzika, dere biały, bez czarny lub lilak. Mog by one uformowane w strukturze zwartej, a urowej lub przestrzennej. Prawidłowo zagospodarowane strefy ochronne s najlepszym sposobem izolacji uci liwych dla naturalnego rodowiska obiektów hodowlanych i fermowych.

6.6.2 Zagro żenie środowiska le śnego.

Zagro enie rodowiska le nego obejmuj nast puj ce czynniki:

1. Abiotyczne: • czynniki atmosferyczne: - termiczne - ciepłe zimy, niskie temperatury, pó ne przymrozki, upalne lata, - wilgotno ciowe – deficyt wody, obfity nieg, - wiatr – huragany i zachodnie kierunki wiatrów, • wła ciwo ci gleby: - wilgotno ciowe – deficyt wilgotno ci, niski poziom wód gruntowych, - yzno ciowe – grunty porolne, • warunki fizjograficzne – rze ba terenu,

2. Biotyczne: • niekorzystna struktura drzewostanu – skład gatunkowy, niezgodno z siedliskiem, • szkodliwe owady:

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 50 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- pierwotne, - wtórne, • grzyby paso ytnicze: - li ci i p dów, - korzeni, - pni • nadmierne wyst powanie zwierz t ro lino ernych (m.in. gryzoni)

3. Antropogeniczne: • zanieczyszczenie powietrza: - energetyka, - gospodarka komunalna, - transport, • zanieczyszczenie wód i gleby: - przemysł, - gospodarka komunalna, - rolnictwo, • przekształcenia powierzchni ziemi • po ary • nadmierna penetracja lasu: - rekreacja, - grzybobranie, • niewła ciwa gospodarka le na – schematyczne zagospodarowywanie.

W zwi zku z ogólnokrajowym programem zwi kszenia lesisto ci cz gruntów porolnych o najni szej bonitacji b dzie przeznaczona pod zalesienie. Zagro eniem dla przyszłych upraw mog by p draki i masowe wyst powanie paso ytniczych grzybów b dce typowym zjawiskiem dla gruntów porolnym, okre lanym mianem tzw. syndromu gruntu porolnego. Struktura gleb porolnych i panuj ce w niej stosunki wodno-powietrzne nie sprzyjaj rozwojowi systemu korzeniowego drzew. Udział substancji organicznej w tych glebach jest zbyt niski, zwłaszcza w strefie penetracji korzeni. Rozkład materii organicznej w lesie opiera si na działalno ci grzybów, natomiast na gruntach rolniczych – bakterii. Obie te grupy yj

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 51 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków w odmiennych warunkach kwasowo ci, st d mamy do czynienia z nieustabilizowanym obiegiem pierwiastków i niewła ciwym odczynem gleb na zalesianych gruntach. Po 20 – 30 latach po posadzeniu i po wyczerpaniu si w wierzchniej warstwie pierwiastków, przyrost masy spada o ok. 1/3, a osłabione, opanowane przez hub korzenie drzewa zaczynaj stopniowo zamiera . Zagro enie wywołane grzybami korzeniowymi ma charakter trwały i mo e si poszerza obszarowo na inne rejony. Podstawowym procesem inicjuj cym proces lasotwórczy na glebach porolnych jest wprowadzenie do drzewostanów saprofitycznego grzyba Phlebiopsis gigantea – naturalnego komponentu ekosystemów le nych.

Antropopresja zwi ązana z turystyk ą i wypoczynkiem.

Sezonowe u ytkowanie okre lonego obszaru przez du ilo osób powoduje w ekosystemach le nych uruchomienie procesów degradacyjnych. Odporno zbiorowisk le nych na antropopresj jest bowiem niska – wydeptywanie runa powoduje zmiany w jego składzie gatunkowym (gin gatunki wra liwe), niszczeniu ulegaj naloty i podrosty, a tak e grzybnie, szczególnie najwarto ciowszych gatunków mikoryzowych. Dewastacja grzybowisk jest szczególn form antropopresji. Procesom degradacji ulega tak e wierzchnia warstwa gleby. Na skutek intensywnego wydeptywania uruchamiane zostaj procesy erozyjne i nast puje odsłoni cie korzeni drzew. W degradowanym drzewostanie pojawia si posusz. Masowa i niekontrolowana turystyka to tak e połamane gał zie i młode drzewka, zdarta na rozpalanie ognisk kora, powycinane na pniach napisy, po ary, płoszona zwierzyna lena. Wzrasta przy tym ilo szkód rolniczych, gdy niepokojone zwierz ta cz sto chroni si w łanach zbó . Chłonno ść rekreacyjna jest to wielko graniczna antropopresji, której przekroczenie powoduje negatywne skutki w ekosystemie lasu. Stopie degradacji w wyniku masowej turystyki, zbieractwa ocenia si na podstawie ubytku ro linno ci naturalnej w runie okre lonego typu siedliskowego lasu oraz pojawienia si w nim ro linno ci synantropijnej. W planach rozwoju turystyczno-rekreacyjnego terenów le nych, nadjeziornych, nale y bra pod uwag przede wszystkim pojemno rekreacyjn danego obszaru i dostosowa do niej intensywno jego zagospodarowania.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 52 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

6.7 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – zasoby środowiska przyrodniczego.

Podstaw podejmowania działa w zakresie ochrony rodowiska przyrodniczego jest realizacja zapisów Ustawy o ochronie przyrody z 16.10.1991 wraz ze wszystkimi dalszymi poprawkami oraz uchwalony w kwietniu 2001 Ustawy Prawo ochrony środowiska. Zasady ochrony rodowiska przyrodniczego wyznacza Dyrektywa Parlamentu Europejskiego z 27.06.2001 w sprawie oceny wpływu pewnych planów i programów na stan rodowiska. Jej celem jest zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony rodowiska poprzez przygotowanie i wdro enie planów i programów w wietle promowania zrównowa onego rozwoju oraz poprzez przeprowadzenie oceny programów mog cych mie istotny wpływ na stan ochrony rodowiska.

W świetle powy ższego w gminnym programie ochrony środowiska w zakresie środowiska przyrodniczego rekomendowane jest zrealizowanie nast ępuj ących działa ń:

 zapewnienie istnienia odpowiednich obszarów funkcjonalnych w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego,  sporz ądzenie nowych planów ekofizjograficznych pozwalaj ących na bie żą ce monitorowanie posiadanych zasobów przyrodniczych,  wykorzystanie obszarów o wysokiej atrakcyjno ści przyrodniczo-krajobrazowej dla rozwoju funkcji turystyczno – rekreacyjnej, w szczególno ści turystyki pieszej, rowerowej i turystyki przyrodniczej z uwzgl ędnieniem ich ochrony,  dbało ść o rozwój funkcji gospodarczej gminy, bazuj ącej na bogactwie przyrody, w tym rolnictwo ekologiczne, agroturystyka, turystyka, rekreacja, lecznictwo,  podporz ądkowanie infrastruktury technicznej (drogi, linie wodoci ągowe i kanalizacyjne) ochronie walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy,  utrzymanie istniej ących miedz, oczek wodnych, zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych oraz, w miar ę mo żliwo ści, wzbogacanie krajobrazu rolniczego o te elementy, jako ostoi ró żnorodno ści biologicznej,  przygotowanie podstaw do rozszerzenie zakresu zalesie ń; weryfikacja klasyfikacji gruntów, wprowadzenie lub aktualizacja granicy polno – le śnej w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 53 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

 zaplanowanie nowych ście żek dydaktycznych, szlaków pieszych, wodnych i rowerowych,  współpraca przy planowaniu i wykorzystaniu turystycznym obszaru pogranicza,  utrzymanie istniej ących i proponowanie nowych pomników przyrody,  wła ściwe wykorzystanie istniej ących zbiorników retencyjnych do celów turystyczno – rekreacyjnych,  rewitalizacja parków podworskich, przypałacowych i miejskich,  opracowanie i wdro żenie projektów chroni ących obiekty i obszary cenne przyrodniczo wraz z ich wykorzystaniem dla rozwoju gminy,  ochrona i rozwój istniej ących obszarów obj ętych prawn ą ochron ą, w tym równie ż uwzgl ędnienie znanych złó ż w granicach ich udokumentowania,  tworzenie u żytków ekologicznych,  edukacja ekologiczna w zakresie ochrony i racjonalnego korzystania ze środowiska przyrodniczego.

Rekomendowane działania s ą zbie żnie z priorytetowymi kierunkami działa ń okre ślonymi w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Nyskiego na lata 2004 – 2007 :

Cel 1 - Zachowanie i wzbogacanie walorów krajobrazu i struktury geologicznej:  zachowanie przestrzennych powi za mi dzy chronionymi obszarami cennymi przyrodniczo (kompleksy le ne, doliny rzeczne, zbiorniki wodne),  powi zanie zada w zakresie ochrony walorów przyrodniczych z ochron walorów kulturowych i architektonicznych,  zagospodarowanie terenu ( w tym rozwój infrastruktury) z mo liwie najmniejszym naruszeniem jego naturalnej rze by – minimalizacja negatywnego oddziaływania na rodowisko przyrodnicze poprzez wprowadzenie odpowiednich procedur lokalizacyjnych chroni cych tereny cenne przyrodniczo przed przeinwestowaniem,  pierwsze stwo ochrony rze by terenu przed eksploatacj kopalni,

Cel 6 – Zachowanie i wzrost ró norodno ci biologicznej:  ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne u ytkowanie zasobów przyrody,  pogodzenie wymogów ochrony przyrody z potrzebami turystyki i rekreacji,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 54 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

 wydzielenie obszarów szczególnej ochrony rodowiska przyrodniczego i okre lenie zasad ochrony – obj cie ochron prawn obszarów i form przyrodniczych o wysokich walorach ekologicznych i krajobrazowych,  renaturyzacja ekosystemów wodno – błotnych, w szczególno ci dolin cieków wodnych,  powi kszenie i ochrona obszarów le nych,  dostosowanie drzewostanu le nego do warunków siedliskowych,

Cel 9 – Podniesienie wiadomo ci ekologicznej mieszka ców i promocja walorów przyrodniczych gminy:  edukacja na rzecz poszanowania zieleni urz dzonej i dzikiej przyrody,  inicjowanie i wspieranie przedsi wzi na rzecz promocji walorów krajobrazowych gminy,  rozszerzenie informacji o stanie rodowiska na stronach internetowych organów administracji  rozwój sieci przyrodniczych cie ek dydaktycznych

Realizacja działa ń rekomendowanych w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków pozwoli na:

o zarz dzanie zieleni urz dzon – m.in. na jej ochron , utrzymanie i dalszy rozwój, wg spójnej koncepcji; pozwoli równie na ochron prawn terenów zadrzewionych i cennych przyrodniczo; przyczyni si do powstania nowych miejsc rekreacji i wypoczynku dla mieszka ców; podniesie atrakcyjno wizerunku gminy, chroni c jednocze nie cenne ekologicznie tereny, o przeciwdziałanie degradacji ró norodno ci biologicznej, która powinna obejmowa zarówno gatunki chronione, jak i pospolite gatunki ro lin i zwierz t; przykładem takiego działania mo e by tworzenie u ytków ekologicznych, które pełni wa n rol siedliskotwórcz i krajobrazow w przestrzeni rolniczej, warunkuj c stabilne funkcjonowanie dzikiej przyrody i wpływaj c na zwi kszenie efektów produkcyjnych rolników, o zwi kszenie zdolno ci retencyjnych terenów rolnych poprzez tworzenie pasów zieleni ródpolnej; nasadzenia ródpolne powinny by elementem zabezpieczaj cym przed

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 55 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

erozj wietrzn i zabezpieczaj cym stosunki wodne w glebie, a tak e ograniczaj cym spływ zanieczyszcze z pól (powinny stanowi bariery biogeochemiczne), o zwi kszenie wiedzy i dbało ci o rodowisko poprzez edukacj ekologiczn w terenie, mi dzy innymi dzi ki korzystaniu z rowerowych i pieszych cie ek ekologicznych oraz poszerzy udział i wspieranie akcji porz dkowania i usuwania mieci na terenach le nych (np. „Sprz tanie wiata”), jak te akcji porz dkowych na obszarze wsi (konkursy ogrodowe).

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 56 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

VII. Warto ści kulturowe.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 57 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Podstawowymi elementami zachowanego dziedzictwa kulturowego na terenie gminy Paczków s zabytkowe obiekty, układy przestrzenne i krajobrazowe (pałace, zespoły pałacowo – parkowe i dworsko – parkowe) oraz charakterystyczne dla Dolnego lska układy ulicowe z do dobrze zachowanymi zagrodami ( frontowe budynki szczytowe, budynki wycugowane, okazałe bramy i / lub budynki bramne, spichlerze, zabudowa murowana o bogatym wystroju architektonicznym i inne).

Ze wzgl du na znaczne warto ci historyczne i kulturowe ochronie konserwatorskiej podlegaj zespoły urbanistyczne, obiekty architektury i budownictwa, parki, cmentarze, zabytki ruchome oraz stanowiska archeologiczne znajduj ce si na terenie gminy. Szczególnej ochronie podlegaj obiekty znajduj ce w rejestrze i ewidencji zabytków. Szczegółowy wykaz obiektów zabytkowych przedstawia zał cznik nr 2.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 58 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Istnienie na terenie gminy Paczków styku kulturowego pomi dzy ludno ci napływow a autochtoniczn obliguje do uszanowania istniej cych reliktów kultury: - pomników po wi conych ludno ci miejscowej poległej na frontach wojen wiatowych, - płyt nagrobnych sprzed 1945 roku, niejednokrotnie z ko ca XIX wieku, usytuowanych na cmentarzach przyko cielnych lub wydzielonych, - kaplic i przydro nych krzy y pokutnych, cz sto zwi zanych z rozwini tym na tym terenie kultem w. Jana Nepomucena, poprzez obj cie ich ochron konserwatorsk .

Obiektom obj tym ochron konserwatorsk wyznaczona została funkcja nawi zuj ca do ich pierwotnego przeznaczenia: - obiekty i zespoły sakralne – funkcja religijna, mieszkalna, - zespoły pałacowo – dworskie – funkcja mieszkalna, administracyjna, usługowa, - budynki zagród – funkcja mieszkalna, gospodarcza, usługowa,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 59 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- parki – funkcja rekreacyjno – wypoczynkowa, w powi zaniu z w/u zespołem pałacowym lub dworskim, - cmentarze – adaptacja funkcji religijnej, - stanowiska archeologiczne – zabudowa, prace ziemne, prowadzenie upraw polowych – po uprzednim uzyskaniu zezwolenia WKZ i ewentualnie przeprowadzeniu prac wykopaliskowych.

Obiekty stanowi ące dziedzictwo kultury na obszarze gminy Paczków.

1. Obiekty, dla których zostały wyznaczone strefy ochronne dla obszaru staromiejskiego miasta Paczkowa :

- Strefa „A” – ścisłej ochrony konserwatorskiej – obejmuj ca obszar miasta wraz z terenami obwarowa miejskich (mury, planty) oraz zabudow usytuowan w linii ulicy podkre laj cej zewn trzn lini obwarowa z granic biegn c od strony południowo-wschodniej wzdłu cmentarza i zewn trznego brzegu fosy, na północnym wschodzie przy ko ciele ewangelickim wzdłu Potoku, na tyłach ulicy Staszica, szpitala i ulicy Sienkiewicza na południowym zachodzie, - Strefa „B” – ochrony konserwatorskiej dóbr kultury i zachowania elementów zabytkowych – obejmuj ca tereny przedmie Mikołajskiego i Nyskiego od strony północnej i północno wschodniej oraz na północy i południowy zachód od centrum, w tym cz przedmie cia Kłodzkiego, - Strefa „K” – ochrony krajobrazu – obejmuj ca tereny: dwóch cmentarzy katolickich, tereny zielone pomi dzy ulicami Kopernika i Wojska Polskiego, alej spacerow pomi dzy ulicami Zawadzkiego i Mickiewicza, planty miejskie wokół pier cienia murów miejskich wraz z terenami naturalnej zieleni, rozci gaj cym si na południe od centrum wzdłu Potoku Kamiennej i ulicy Spacerowej ł cz cej si z zieleni parkow wokół budynku dworskiego przy ulicy Jagiello skiej, teren zielony wokół budynku dworskiego przy ulicy Ko ciuszki, ziele towarzysz c budynkowi sanatorium przy ul. Wojska Polskiego,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 60 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- Strefa „E” – ekspozycji układu – otwarcie widokowe miasta wzdłu ci gów komunikacyjnych na kierunkach od strony dróg dojazdowych do miasta oraz teren na północ od miasta wzdłu koryta rzeki Nysy Kłodzkiej, od tej strony najlepiej wyeksponowana jest panorama miasta ze wszystkimi dominantami wysoko ciowymi, - Strefa „OW” – obszar nawarstwie ń kulturowych – pokrywaj ca si z granicami Strefy „A” ochrony konserwatorskiej, obejmuje miasto wraz z terenami obwarowa , - Strefa ”W” – obejmuje teren poło żony na północ od starego miasta, gdzie domniemane jest usytuowanie XIX-wiecznego zamku.

2. Obiekty w obr ębie gminy, dla których zostały wyznaczone strefy ochronne :

- Lisie K ty – Strefa „B” ochrony elementów zabytkowych – obejmuje zespół dworski wraz z zabudowaniami gospodarczymi folwarku i zieleni towarzysz c, - cibórz – Strefa „B” ochrony elementów zabytkowych – obejmuje zespól dworski, - Trzeboszowice – Strefa „B” ochrony elementów zabytkowych – obejmuje obiekty dawnego dworu, - Uje dziec – Strefa „B” ochrony konserwatorskiej dóbr kultury i elementów zabytkowych – obejmuje zespół dworsko – folwarczny i park.

3. Zabytkowe układy ulic we wsiach :

- Dziewi tlice, - Go cice, - Kamienica, - Stary Paczków, - Trzeboszowice, - Uje dziec, - Unikowice, - Wilamowa.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 61 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

4. Zabytkowe cmentarze :

- istniej ce, - zamkni te, - tereny zieleni pocmentarnej usytuowane przewa nie w obr bie zespołów ko cielnych, usytuowanych we wsiach Dziewi tlice, Go cice, Kamienica, Kozielno, Stary Paczków, Trzeboszowice, Uje dziec, Unikowice, Wilamowa ( z cennymi zabytkami sztuki sepulkarnej, z zachowanym układem alejek i cie ek cmentarnych, w otoczeniu okazałego drzewostanu), oraz w Paczkowie (dawny cmentarz - obecnie zieleniec oraz cmentarz komunalny),

5. Stanowiska archeologiczne – Stary Paczków – grodzisko sto kowe XIII-XIV wiek, o powierzchni 0,1 ha, nr rejestracyjny A-390/75.

6. Krzy że pokutne w Kamienicy i Ulanowicach (poza granicami gminy) .

7. Parki dworskie zwi ązane funkcjonalnie i przestrzennie z zabudow ą dworsk ą – planty w Paczkowie i parki podworskie we Frydrychowei i Uje dcu.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 62 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

7.1 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – warto ści kulturowe.

Podstaw podejmowania działa w zakresie ochrony warto ci kulturowych jest realizowanie zapisów Ustawy o ochronie dóbr kultury z 15.02.1962 z pó niejszymi zmianami oraz dokumentu Ochrona i Konserwacja Zabytkowego Krajobrazu Kulturowego Województwa Opolskiego wydanego przez Wojewod Opolskiego, na podstawie którego okre lono obszary o predyspozycjach rezerwatów kulturowych o znaczeniu wiatowym, krajowym (miasto Paczków i jego okolice) oraz obszary parków kulturowych.

W gminnym programie ochrony środowiska w zakresie warto ści kulturowych i krajobrazowych nale ży zrealizowa ć nast ępuj ące działania uwzgl ędniaj ące:

 konserwacj ę i rewitalizacj ę w odniesieniu do obiektów i terenów zabytkowych,  adaptacj ę w odniesieniu do obiektów i terenów o potencjalnych warto ściach kulturowych,  modernizacj ę w odniesieniu do zabytków nie maj ących cech zabytkowych, a dysharmonizuj ących obszar o warto ściach kulturowych,  utrwalenie dotychczasowej formy przestrzennej w danej miejscowo ści w sytuacji niewielkiego nawarstwienia w stosunku do formy pierwotnej,  ochron ę terenów osadniczych przed niekontrolowan ą pod wzgl ędem estetyki architektonicznej zabudow ą niedostosowan ą do środowiska kulturowego,  eliminacj ę czynników degraduj ących układy historyczne jednostek osadniczych,  adaptacj ę i modernizacj ę elementów zabudowy i krajobrazu do potrzeb współczesnych,  zagospodarowanie obiektów opuszczonych,  rewitalizacj ę warto ści krajobrazowych, z zachowaniem i adaptacj ą dawnych zagród chłopskich i folwarków stanowi ących warto ści historyczne i krajobrazowe,  eksponowanie regionalnej odr ębno ści terenu,  bezwzgl ędn ą ochron ę historycznego układu przestrzennego i komunikacyjnego jednostek osadniczych,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 63 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

 projektowanie indywidualne nowej zabudowy w dostosowaniu do otoczenia oraz przy zachowaniu równowagi elementów krajobrazu historycznego regionu,

Rekomendowane działania s ą zbie żne z priorytetowymi kierunkami działa ń okre ślonymi w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Nyskiego:

Cel 1 – Zachowanie i wzbogacanie walorów krajobrazu i struktury geologicznej:  powi zanie zada w zakresie walorów przyrodniczych z ochron walorów kulturowych,  podtrzymanie tradycyjnych, regionalnych i architektonicznych form przestrzennych,  ochrona stanowisk archeologicznych,  opracowanie i wdro enie jednolitych zasad ochrony krajobrazu kulturowego na wyznaczonych obszarach parków kultury,  poprawa ładu przestrzennego i krajobrazowego, ochrona i konserwacja ukształtowanych układów urbanistycznych i historycznej zabudowy na terenach wiejskich  rewaloryzacja parków podworskich, przypałacowych i miejskich,  ochrona ci gów i panoram widokowych przez ograniczenie rozpraszania zabudowy i wprowadzenie obiektów agresywnych krajobrazowo (du ych lub małych).

Realizacja zada rekomendowanych w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków pozwoli na:

o zachowanie wysokich walorów krajobrazu kulturowego gminy oraz dziedzictwa historycznego, jakimi s zabytkowe obiekty, układy przestrzenne i krajobrazowe, zbiorowiska parkowe, zespoły urbanistyczne, o ochron rodowiska kulturowego oraz wiadome jego przekształcanie i formowanie w taki sposób, aby, dostosowuj c je do nowych potrzeb, unikn szpetoty, deformacji lub form niewła ciwych, w jak najszerzej rozumianym interesie ogólnospołecznym oraz zachowa istniej ce warto ci obok tworzenia nowych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 64 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

VIII. Gleby.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 65 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

8.1 Jako ść gleb.

Na obszarze gminy Paczków wyst puj dwa rodzaje gleb ró ni ce si pochodzeniem geologicznych skały macierzystej. S to gleby wykształcone z utworów gliniastych oraz pyłowych. Do gliniastych skał macierzystych gleb nale gliny zwałowe i aluwialne. Gliny zwałowe wyst puj przede wszystkim w południowej cz ci gminy, na Przedgórzu Paczkowskim. W dolinach rzecznych Nysy Kłodzkiej i jej dopływów zalegaj natomiast gliny aluwialne (napływowe). Powstaj one w wyniku osadzania przez wod warstw ró ni cych si składem mechanicznym. W obr bie utworów pyłowych wyst puj pyły aluwialne oraz pyły lessowate akumulacji deluwialno – wietrznej, które s rozmieszczone plami cie na Przedgórzu Paczkowskim (w południowej cz ci gminy). W porównaniu z lessami pyły lessowate charakteryzuj si wi ksz zawarto ci minerałów ilastych. W zwi zku z tym s yniejsze, ale posiadaj gorsze wła ciwo ci agro – fizyczne. Pyły rzeczne aluwialne zalegaj w dolinach rzecznych Nysy Kłodzkie i jej dopływów. Z utworów pyłowych, szczególnie lessów pochodzenia eolicznego, tworz si bardzo dobre gleby. Natomiast z glin zwałowych gleby rednio dobre i dobre. Gleby tego rodzaju stanowi przewa aj c cz gruntów ornych (68,6 %) i u ytków zielonych (83,7 %).

TABELA NR 12. RODZAJ GLEB WYST ĘPUJ ĄCYCH NA OBSZARZE GMINY PACZKÓW (DANE POWSZECHNEJ INWENTARYZACJI PRZYRODNICZEJ GMINY).

Rodzaj utworów % zajmowanej powierzchni Powierzchnia w ha % u żytków rolnych glebowych Grunty orne Użytki zielone Gleby gliniaste 4736 71,0 68,6 83,7 Utwory pyłowe 1120 16,8 18,8 2,6 Gleby lessowe i 675 10,1 tylko jako orne 11,6 - lessowate wył cznie jako Utwory ilaste 94 1,4 - uytki zielone 10,8 Utwory żwirowe 47 0,7 - razem 1% Utwory piaszczyste 36 0,5 2,9

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 66 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

TABELA NR 13. TYP GLEB WYST ĘPUJ ĄCYCH NA OBSZARZE GMINY (DANE POWSZECHNEJ INWENTARYZACJI PRZYRODNICZEJ GMINY).

% zajmowanej powierzchni

Powierzchnia w ha % u żytków rolnych i wyst ępowanie Typ gleb Grunty orne Użytki zielone Pseudobielice 3619 54,3 57,9 27,7 (płowe) Gleby brunatne 1772 26,6 28,8 10,4 Mady 61,9 1208 18,1 11,4 (ł ąki i pastwiska) (doliny rzeczne) tylko grunty orne 1,9 Czarnoziem (północna cz 109 1,6 zdegradowany gminy - Obni enie Otmuchowskie)

TABELA NR 14. STRUKTURA JAKO ŚCI GLEB WG KLAS BONITACJI (DANE POWSZECHNEJ INWENTARYZACJI PRZYRODNICZEJ GMINY).

Użytki zielone Klasa bonitacji % w stosunku do gruntów ornych Powierzchnia w ha powierzchni % w stosunku do wraz z sadami gruntów ornych Powierzchnia w ha powierzchni użytków zielonych I 21 0,4 2 0,2 II 621 10,6 60 6,9 III A 1603 27,4 III - 213 24,4 III B 966 16,6 - - IV A 1122 19,2 IV - 484 55,4 IV B 826 14,2 - - V 630 10,8 106 12,1 VI 45 0,8 9 1,0 VI Z 0 0,0 0 0,0

8.2 U żytkowa waloryzacja gleb.

Ocena warto ci u ytkowej gruntów ornych w gminie Paczków ( w skali 100 - punktowej), stawia gmin na 15 miejscu w województwie opolskim, za u ytków zielonych Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 67 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków na 34 miejscu. Współczynnik jako ci i przydatno ci gleb obliczany jako rednia współczynników klas bonitacyjnych i kompleksów przydatno ci rolniczej wynosi 70,5 dla gruntów ornych oraz 47,7 dla u ytków zielonych - ogólnie 60,5 dla u ytków rolnych. Ogółem u ytki rolne na terenie gminy Paczków zajmuj 6298 ha (GUS 2003), co stanowi 83,7 % ogólnej powierzchni. Z tego grunty orne zajmuj 5727 ha, za u ytki zielone 874 ha. Ponadto ok. 100 ha stanowi grunty zdewastowane wymagaj ce rekultywacji. Najwi ksz ich powierzchni stanowi u ytki kopane (grunty po eksploatacji surowców mineralnych), cz ciowo u ytki rolne oraz nieu ytki i tereny komunikacyjne.

Miasto zajmuje 660 ha, z tego u ytki rolne stanowi 56 % (369 ha) ogólnej powierzchni miasta. Pozostałe tereny to głównie tereny zabudowane.

Najwi ksz obszarowo wsi jest Kamienica (1280 ha), a najmniejsz Lisie K ty (220 ha). Udział procentowy gruntów rolnych w ogólnej powierzchni wsi waha si od 82 % w Kozielnie do 93 % w Kamienicy.

Na obszarze gminy Paczków przewa aj gleby kwa ne i lekko kwa ne o zwi kszonym zapotrzebowaniu na wapnowanie, rednio zasobne w fosfor, ubogie w potas, magnez, molibden i bor. Wykazuj natomiast du zawarto przyswajalnego manganu, cynku i miedzi (dane z lat 1991 – 1998). Warunki glebowe wraz z agroklimatem, rze b terenu i stosunkami wodnymi wywieraj decyduj cy wpływ na produkcj roln . Działaj c kompleksowo wchodz w skład syntetycznego wska nika waloryzacji – tzw. ogólnego wska nika jako ci rolniczej przestrzeni produkcyjnej, która pozwala oceni warunki agroekologiczne i charakteryzuje potencjaln przydatno terenu do produkcji rolnej oraz porównuje jego mo liwo ci produkcyjne z innymi obszarami. W skali 100 – stopniowej dla gminy Paczków wska nik ten wynosi 89,6 (dane z 1991 roku), co kwalifikuje gmin do obszarów o dobrych potencjalnych mo liwo ciach do produkcji rolnej i stawia j na 14 miejscu w województwie opolskim.

8.3 Rolnicze u żytkowanie gleb.

Głównym kierunkiem gospodarki rolnej w gminie Paczków jest produkcja ro linna. W strukturze zasiewów dominuj zbo a, ro liny okopowe i oleiste (rzepak). Zjawisko przewagi zbó w uprawach oceniane jest jako niekorzystne dla rodowiska glebowego, poniewa Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 68 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków wpływa ono na zaburzenie równowagi i zmniejszenie zdolno ci retencyjnej gleby. Z kolei podwy szone w takiej sytuacji ryzyko koncentracji patogenów wymusza stosowanie wy szych dawek pestycydów.

W ostatnich latach obserwuje si tendencj do obni ania zu ycia syntetycznych rodków ochrony ro lin i nawozów w rolnictwie, co zwi zane jest głównie z pogarszaj c si sytuacj finansow gospodarstw. Oszcz dne gospodarowanie rodkami finansowymi stwarza konieczno planowych zakupów ci le według bie cych potrzeb, co skutkuje równie pozytywnymi zjawiskami, tj. ograniczeniem przedawkowania oraz eliminacj składowania przeterminowanych zwi zków chemicznych w mogielnikach. Na terenie gminy nie ma obecnie tego typu obiektów.

Łatwo pozyskiwanym, tanim i warto ciowym nawozem, stosowanym tradycyjnie w gospodarstwach rolnych jest nadal obornik. Problematyczne pozostaje jednak jego niewła ciwe przechowywanie, które mo e trwa do kilku miesi cy. Składowanie obornika w pryzmach przy budynkach inwentarskich lub na polach jest nadal powszechnie praktykowane, pomimo powa nego zagro enia ska enia rodowiska – odciekaj ce i wypłukiwane przez opad atmosferyczny składniki obornika (azotany, fosforany, potas) przenikaj do gleb i wód gruntowych. Obowi zek przechowywania nawozów naturalnych na nieprzepuszczalnych podło ach (płyty obornikowe) i w szczelnych zbiornikach (na gnojówk i gnojowic )

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 69 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków nało ony jest ustawowo ( Ustawa o nawozach i nawo żeniu z 26.07.2000 r.). Przyjmuje si , e na jedn du sztuk zwierz t powinno przypada 3,5 m 3 płyty obornikowej.

TABELA NR 15. POGŁOWIE ZWIERZ ĄT GOSPODARSKICH NA OBSZARZE GMINY PACZKÓW (GUS 2003).

w tym OGÓŁEM gospodarstwa WYSZCZEGÓLNIENIE indywidualne w szt. Bydło...... 1916 592 w tym krowy...... 814 315 w tym krowy mleczne...... 814 315 Trzoda chlewna...... 5895 2661 w tym lochy...... 527 307 Owce...... 9 9 w tym maciorki 1-roczne i starsze...... 1 1 Kozy...... 96 96 w tym samice 1-roczne i starsze...... 52 52 Konie...... 8 5 w tym konie 3-letnie i starsze 5 5 Króliki (samice)...... 129 129 Pozostałe zwierz ta futerkowe (samice)...... 75 75 Pnie pszczele...... 81 81 Drób ogółem...... 17222 17222 w tym drób kurzy...... 11342 11342 Obsada zwierz t gospodarskich w sztukach du ych na 100 ha uytków rolnych...... 39 29

Dodatkowo na terenach miejscowo ci Go cice i Uje dziec prowadzi si hodowl karpia oraz w Trzeboszowicach ryb i narybku pstr ga i karpia.

Dobra jako gleb oraz niska zawarto pierwiastków ladowych (Cd, Cu, Ni, Pb, Zn) na poziomie naturalnym predysponuje gmin do wprowadzenia na szersz skal rolnictwa

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 70 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków ekologicznego. Procesy inwestycyjne zwi zane z rozwojem funkcji turystycznej (zbiornik Kozielno), mieszkaniowej i produkcyjnej poci gn za sob zajmowanie u ytków rolnych. Powierzchnia gruntów u ytkowanych rolniczo mo e zmniejszy si z 82 % do poziomu 74 – 76 % (wg zało e Studium zagospodarowania przestrzennego ...), zwi kszy si przy tym udział lasów do 3 % i ilo terenów nierolniczych do wielko ci 21 – 23 %. Wzrost udziału lasów wi za si b dzie z dodatkowymi zało eniami okre lonymi w wyznaczonej granicy polno – le nej, zgodnie z którymi cz u ytków rolnych o najni szych walorach bonitacyjnych i cz stokro stanowi cych enklaw w ród terenów le nych przeznaczonych zostanie na zalesienie.

W perspektywicznej zmianie w strukturze u ytkowania gruntów nale y uwzgl dni dwa zasadnicze cele:

1. ochron kompleksów rolnych I – III klasy przed przeznaczeniem na cele nierolne, 2. ograniczenie dost pno ci gruntów rolnych klasy I –V przed przeznaczeniem na cele nierolne.

8.4 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – ochrona gleb.

Główne zasady ochrony gruntów rolnych i le nych oraz poprawienie ich warto ci uytkowej i rekultywacji okre la Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le śnych z 1995 roku. Podstaw działania z zakresu ochrony powierzchni i warunki korzystania z zasobów glebowych okre laj równie uchwalone w latach nast pnych kompetentne Ustawy: o nawozach i nawo żeniu (2000 r.), Prawo ochrony środowiska (2002 r.), Prawo wodne (2001 r.), o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (2001 r.).

W świetle powy ższego w gminnym programie ochrony środowiska w zakresie ochrony gleb rekomendowane jest zrealizowanie nast ępuj ących działa ń:

 opracowanie programu ochrony kompleksów rolnych I – III klasy bonitacji oraz ograniczenie dost ępno ści gruntów I – V klasy przed przeznaczeniem na cele nierolne,  propagowanie w śród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 71 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

 okresowe monitorowanie zasobno ści gleb,  edukacja o zasadno ści budowania płyt obornikowych oraz zbiorników na gnojówk ę i gnojowic ę,  upowszechnienie zasad rolnictwa ekologicznego,  edukacja o zasadno ści tworze nie stref ochronnych wokół budynków inwentarskich,  zalesienie terenów o słabych glebach,  rekultywacja zdewastowanych gruntów (wyrobiska).

Rekomendowane działania s ą zbie żne z priorytetowymi kierunkami działa ń okre ślonymi w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Nyskiego:

Cel 6 – Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych:  ochrona gleb o wysokich warto ciach produkcyjnych – propagowanie rolnictwa zintegrowanego i ekologicznego (szansa rozwoju małych gospodarstw),  przeznaczenie najsłabszych gruntów o niskim potencjale produkcyjnym nara onych na erozj ( w tym grunty odłogowe) do zalesienia – realizacja programu zalesie ,  prowadzenie działa ograniczaj cych negatywne skutki erozji mechanicznej i chemicznej gleb,  ograniczenie chemizacji w rolnictwie, podnoszenie produktywno ci gleb metodami biologicznymi,  zwi kszenie udziału zieleni ródpolnej,  tworzenie przeciwwietrznych pasów zieleni oraz zieleni izolacyjnej wzdłu dróg,  rekultywacja terenów z du ym udziałem gleb zdegradowanych.

Realizacja zada rekomendowanych w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków umo liwi:

o wła ciwe administrowanie zasobami glebowymi o poprzez propagowanie dobrej praktyki rolniczej ochron gleby przed wyjałowieniem oraz reprodukcj zwi zków organicznych i popraw zdolno ci retencyjnych gleby, o dzi ki badaniom zasobno ci gleb racjonalne stosowanie rodków produkcji – badania te b d równie form lokalnego monitoringu jako ci u ytkowanych gruntów, a jego

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 72 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

wyniki w wieloletniej perspektywie wska kierunki zmian zachodz cych w rodowisku glebowym, o wła ciwe przechowywanie nawozów naturalnych do czasu ich wykorzystania (składowanie odchodów bezpo rednio na gruncie, przy budynkach inwentarskich lub na polach stanowi powa ne zagro enie ska enia rodowiska); posiadanie płyt obornikowych i zbiorników na gnojówk ę i gnojowic ę jest egzekwowane w Unii Europejskiej, a w Polsce stanie si ę całkowicie obowi ązkowe po roku 2008, o poprzez tworzenie stref ochronnych wokół budynków inwentarskich ograniczenie emisji do rodowiska szkodliwych pyłów, gazów i drobnoustrojów chorobotwórczych, zwi kszaj c jednocze nie stopie zadrzewienia i zakrzewienia terenów wiejskich, o racjonalizacj struktury u ytkowania przestrzeni przyrodniczej.

Zwi kszenie zalesienia gruntów najsłabszych wpłynie pozytywnie na warunki przyrodnicze terenu (poprawa bilansu w glowego, korytarze ekologiczne, zmniejszenie deficytu wody, ochrona przed erozj wodn i wietrzn gleb), krajobrazowe (zmniejszenie fragmentaryzacji i regulacja kształtu kompleksów lenych) oraz ekonomiczne (zwi kszenie produkcji drewna, stworzenie nowych miejsc pracy i dodatkowe ródło dochodu dla gospodarstw rolnych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 73 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

IX. Wody.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 74 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

9.1 Stan wód powierzchniowych.

9.1.1 Rzeki zlewni Nysy Kłodzkiej.

Obszar gminy Paczków ograniczony jest od północy rzek Nys Kłodzk oraz południowym brzegiem Jeziora Otmuchowskiego. Wszystkie rzeki i potoki płyn ce po tym terenie znajduj si w dorzeczu Nysy Kłodzkiej, której zlewnia traktowana jest jako chroniona, ze wzgl du na sposób zasilania urz dze wodoci gowych miast: Nysa, Brzeg, Oława i Wrocław. Nysa Kłodzka – lewy dopływ Odry, płynie na pograniczu Sudetów rodkowych i Wschodnich, dnem Kotliny Kłodzkiej i przez Góry Bardzkie, nast pnie przez Przedgórze Sudeckie (Obni enie Otmuchowskie), i Nizin lsk . Wypływa na wysoko ci 845 m n.p.m. na zachodnich stokach Jasienia, a inne jej cieki ródłowe w grupie nie nika na wysoko ci 800 – 900 m n.p.m. Do Przeł czy Kłodzkiej ma ona charakter potoku górskiego, poni ej płynie dnem Kotliny Kłodzkiej jako jej główna arteria wodna. Rzeka zbiera liczne dopływy z otaczaj cych j gór. Dno doliny wy cielaj osady górnokredowe, w nich wzdłu doliny odsłaniaj si miejscami zmetamorfizowane skały starszego podło . Długo Nysy Kłodzkiej od zachodniej granicy gminy do wpłyni cia do Jeziora Otmuchowskiego wynosi 10,7 km. Po lewej stronie rzeki wyst puje szerokie rozlewisko zajmuj ce ok. 2 km 2 powierzchni. Poni ej miejscowo ci Kozielno do Nysy Kłodzkiej doprowadza potok odwadniaj cy zlewni na południe od Kozielna. Powy ej Paczkowa Nysa Kłodzka rozdziela si na dwie odnogi, z których wi ksza przepływa przez Paczków, gdzie łcz si z ni wody rzeki Kamiennej. W przekroju Starego Paczkowa do rzeki doprowadzane s wody potoku odwadniaj cego w ski pas terenu od granicy pa stwa do uj cia Nysy. Głównymi dopływami Nysy Kłodzkiej na terenie gminy s rzeki – Kamienna (dł. 7 km), Gło ny Potok (dł. 4,8 km), Raczyna (dł. 7 km) i widna (11,4 km). Rzeka Kamienna wpływa do Nysy Kłodzkiej powy ej Jeziora Otmuchowskiego, za widna i Raczyna (ł cz si w dolnym biegu), wpływaj do Nysy Kłodzkiej powy ej Jeziora Nyskiego, ju na terenie gminy Otmuchów. Poza wymienionymi rzekami przez gmin przepływaj nast puj ce cieki wodne – Czarna Woda (dł. 4,48 km), Jaworzna (dł. 1 km), Kanał Ulgi Tarnawki (dł. 2,825 km), Olchowiec (dł. 3,68 km), Szronka (dł. 0,6 km), rednica (dł. 1,4 km) i Tarnawka (dł. 9,73 km). Rzeki Kamienna, Tarnawka, Czerwona Woda, Raczyna i widna bior swój pocz tek na terenie Czech. Wpływaj c na teren gminy Paczków Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 75 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków mog nie ze sob znaczny ładunek zanieczyszcze . Wskazana jest współpraca pomi dzy naszym krajem a Republik Czesk w zakresie ochrony zlewni tych rzek w strefie przygranicznej.

Jako ść wody Nysy Kłodzkiej na obszarze powy żej granicy województwa opolskiego.

Rzeka Nysa Kłodzka bierze pocz tek w województwie dolno lskim, przez które przepływa na odcinku 89,4 km. Zlewnia rzeki jest zró nicowana. Rzeka w górnym biegu przepływa przez tereny górzyste o charakterze turystyczno-wypoczynkowym, gdzie zlokalizowane s miejscowo ci uzdrowiskowe: Duszniki Zdrój, Polanica Zdrój, L dek Zdrój, Długopole Zdrój, a tak e miejscowo ci turystyczne, np. Mi dzylesie i Mi dzygórze. Poza tym w zlewni biegu górnego znajduj si inne miejscowo ci: Bystrzyca Kłodzka, Bardo, Zbkowice lskie, Złoty Stok, w których funkcjonuj zakłady ró nych bran przemysłowych. Poza tym s tereny rolnicze (np. okolice Z bkowic lskich). Na terenie województwa dolno lskiego rzeka badana jest w siedmiu przekrojach pomiarowo-badawczych na odcinku 89,4 km.

Stan czysto ci rzeki u wylotu z województwa dolno lskiego przedstawia si nast puj co (dane z 2002 r. – Raport o stanie województwa dolno lskiego 2002):

- zawarto zwi zków organicznych - na poziomie II i III klasy czysto ci, - zasolenie – I klasa czysto ci, - zawiesiny – I klasa czysto ci, - st enie zwi zków specyficznych ( fenole lotne, metale, detergenty) – I klasa czysto ci, - st enie zwi zków biogennych – poza III klas czysto ci, - stan sanitarny (zanieczyszczenia mikrobiologiczne i zawarto chlorofilu „a”) – poza III klas czysto ci.

Wody Nysy Kłodzkiej wpływaj ce na teren województwa opolskiego wykazuj zwi kszon zawarto niektórych wska ników chemicznych oraz biologicznych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 76 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Rzeki gminy Paczków obj te s pa stwowym monitoringiem rodowiska:

- Nysa Kłodzka – monitoring podstawowy z punktem pomiarowo-kontrolnym (ppk) w Starym Paczkowie, - Kamienna – monitoring regionalny z punktem pomiarowo-kontrolnym (ppk) w Paczkowie, - Raczyna – monitoring regionalny z punktem pomiarowo-kontrolnym (ppk) w Trzeboszowicach, - widna – monitoring regionalny z punktem pomiarowo-kontrolnym (ppk) w liwicach / Meszno (poza granicami gminy Paczków).

TABELA NR 16. WYNIKI KLASYFIKACJI WÓD POWIERZCHNIOWYCH OBJ ĘTYCH MONITORINGIEM PODSTAWOWYM I REGIONALNYM (LATA 2000, 2002).

WYNIKI KLASYFIKACJI NA PODSTAWIE ST ĘŻ EŃ

2000 2001 2002 RZEKA

rodkowych ekstremalnych rodkowych ekstremalnych rodkowych ekstremalnych

N (azotyny), Nysa Kłodzka N, miano coli, N, chlorofil III mied , miano III N (azotyny) (Stary Paczków) chlorofil „a” „a” coli N (azotyny), zawiesiny, Kamienna - - - - N, miano coli fosforany, (Paczków) elazo, miano coli Raczyna - - - - III N (azotyny) (Trzeboszowice)

Świdna ( Śliwice N, zawiesiny, / Meszno) - - - - II fosfor ogólny, Fe

Z przedstawionej ogólnej klasyfikacji wód Nysy Kłodzkiej i jej niektórych dopływów wynika, e w zakresie redniej zawarto ci poszczególnych wska ników zanieczyszcze , badane wody odpowiadaj III klasie jako ci, jednak niektóre z oznaczanych wska ników

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 77 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków wyst puj w st eniach przekraczaj cych ilo ci dopuszczalne dla klasy III i wówczas wody zaliczane s do wód pozaklasowych.

Z wieloletnich danych opracowywanych w corocznych raportach WIO pt. „Stan rodowiska w województwie opolskim” wynika, e z roku na rok nast puje znaczna poprawa jako ci wód, tzn. zmniejszenie poszczególnych wska ników zanieczyszcze , np. zmniejszył si stopie zanieczyszczenia wód Nysy Kłodzkiej (ppk Stary Paczków) w latach 1965 – 2002:

- dla zapotrzebowania tlenu metod nadmanganianow z 34,4 3 do 5,5 mg O 2/dm , 3 - dla BZT 5 z 4,6 do 2,3 mg O 2/dm , - dla azotu amonowego z 0,82 do 0,29 mg N/dm 3.

Bior c pod uwag jako wody Nysy Kłodzkiej wpływaj cej na teren gminy Paczków, stopie jej zanieczyszczenia nie ulega pogorszeniu na obszarze zlewni tego terenu.

9.1.2 Zbiornik retencyjne na terenie gminy Paczków.

*** Zbiornik retencyjny Kozielno

W celu ochrony terenów zlewni Nysy Kłodzkiej wybudowany został zbiornik retencyjny w miejscowo ci Kozielno. Poza funkcj przeciwpowodziow (redukcja kulminacyjnych przepływów powodziowych) ma on polepszy retencyjno wody powierzchniowej w czasie jej niskich poziomów wyst puj cych z okresie suszy, przez co wpływa na zmniejszenie skutków zanieczyszczenia wprowadzanymi do niej ciekami. Poza tym ma pełni funkcj wykorzystania energetycznego oraz wykorzystania otoczenia zbiornika dla rekreacji.

Zbiornik posiada nast puj ce parametry: - NPP (normalny poziom pi trzenia) – 222,5 m n.p.m., - Max. PP (maksymalny poziom pi trzenia) – 223,5 m n.p.m., - Min. PP (minimalny poziom pi trzenia) – 218,5 m n.p.m.,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 78 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- pojemno zbiornika przy NPP – 15 mln m 3 , - pojemno zbiornika przy Max. PP – 18 mln m 3, - powierzchnia zalewu przy NPP – 333 ha, - powierzchnia zalewu przy Max. PP – 346 ha.

Zbiornik nie jest jeszcze zagospodarowany pod wzgl dem wykorzystania rekreacyjnego.

Zbiornik Kozielno, ł cznie ze zlokalizowanym powy ej zbiornikiem Topola, tworzy zespół zbiorników wielozadaniowych wchodz cych w skład systemu ochrony przed powodzi doliny Nysy Kłodzkiej, z oddziaływaniem równie na ochron doliny rzeki Odry. System kaskadowy tworz ł cznie z eksploatowanymi od lat zbiornikami Nysa i Otmuchów.

*** W celu dodatkowego zwi kszenia retencyjno ci terenów zlewni Nysy Kłodzkiej projektowany jest równie zbiornik małej retencji „Stary Paczków”, zlokalizowany na potoku Tarnówka, o powierzchni 24 ha i pojemno ci 1 mln m 3. Zbiornik b dzie pełnił równie funkcj ochrony przeciwpowodziowej i rekreacyjno-turystycznej.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 79 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

9.1.3 Zagro żenia dla wód powierzchniowych:

• gospodarka komunalna przyjmuj ca na oczyszczalni tak e cieki przemysłowe, • niewykorzystana moc przerobowa oczyszczalni cieków, • brak systemu kanalizacja sanitarnej terenów wiejskich, • spływy powierzchniowe zwi zane z: wylewaniem gnojowicy i zawarto ci szamb na pola oraz niekontrolowanym stosowaniem nawozów sztucznych i rodków ochrony ro lin, • zanieczyszczenia cieków przygranicznych przez stron czesk .

9.2 Wody podziemne.

Na terenie gminy Paczków w cz ci północnej wyst puj trzeciorz dowe warstwy wodono ne stanowi ce zbiornik wodny zaliczany do Głównych Zbiorników Wód Podziemnych wymagaj cych wysokiej ochrony. GZWP jest to porowy Subzbiornik „Paczków – Niemodlin” nr 338 o przybli onej powierzchni ok. 735 km 2, redniej gł boko ci uj wynosz cej od 80 – 150 m i szacunkowej zasobno ci 60 tys. m 3/dob . Zbiornik ten obejmuje swym zasi giem wi ksz cz powiatu Nyskiego i wykracza poza granic województwa opolskiego.

9.3 Zaopatrzenie w wod ę.

Obszar gminy jest w cało ci zwodoci gowany. Zarówno miasto Paczków, jak i sołectwa (11) posiadaj sie wodoci gow . Na obszarze gminy funkcjonuj 3 stacje uzdatniania wody: - SUW Kozielno – zaopatruje miejscowo Kozielno, - SUW Stary Paczków – zaopatruje Stary Paczków, Wilamow , Trzeboszowice, Dziewi tlice i Uje dziec, - SUW Paczków – zaopatruje Kamienic , Go cice, Unikowice, Lisie K ty i Paczków.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 80 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Stan istniej cej sieci wodoci gowej jest niejednolity. Starsze odcinki wodoci gowe zbudowane s z rur azbestowo-cementowych: - Paczków – ul. Wojska Polskiego, odcinek 350 m, - wie Wilamowa, odcinek 2,6 km, - wie Stary Paczków, odcinek 3,3 km.

Jako ść wody dostarczanej przez sie wodoci gow badana jest przez Laboratorium Badania Wody i cieków Wodoci gów i Kanalizacji ”Akwa” Sp. z o.o. w Nysie (ul. Mazowiecka 1). Woda charakteryzuje si nisk mineralizacj , a jej uzdatnienie polega na usuwaniu zwi zków elaza i manganu, które w wodzie surowej wyst puj w znacznych ilo ciach (Fe do 2,6 mg/l, Mn do ok. 0,7 mg/l). Woda dodatkowo jest chlorowana. W zakresie oznacze bakteriologicznych w roku 2003 nie stwierdzono przekrocze normatywnych okre lonych przez Ministra Zdrowia 19.11.2002 r. (Dz. U. Nr 203.02.1718).

W ostatnich latach (2002, 2003) obserwuje si stał tendencj spadkow ogólnego zu ycia poboru wody z sieci wodoci gowej. W przeliczeniu na 1 mieszka ca ilo zu ytej wody maleje zarówno w samym mie cie, jak i na terenie wsi: - miasto Paczków – z 40,7 m 3 na jednego mieszka ca / rok do 35 m 3 na jednego mieszka ca / rok, - w gminie – z 32,6 m 3 na jednego mieszka ca / rok do 29,9 m 3 na jednego mieszka ca / rok,

W celu poprawienia parametrów jako ciowych dostarczanej wody zakłada si w projekcie wieloletniego planu inwestycyjnego modernizacj Stacji Uzdatniania Wody w Paczkowie.

Na dzie ń dzisiejszy głównym zadaniem jest wyeliminowanie rur azbestowo- cementowych z ogólnej sieci wodoci ągowej.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 81 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

9.4 Gospodarka wodno-ściekowa.

Sie kanalizacyjna na terenie gminy Paczków wynosi 12,4 km i obejmuje wył cznie miasto Paczków (w 90 %). Sie kanalizacyjna, głównie przedwojenna, wymaga naprawy i wymiany w zwi zku ze zbyt małym przekrojem rur (ulice: Staszica, Mły ska, Moniuszki). Tereny wiejskie nie posiadaj kanalizacji sanitarnej.

TABELA NR 17. LUDNO ŚĆ W MIE ŚCIE KORZYSTAJĄCA Z SIECI WODOCI ĄGOWEJ I KANALIZACYJNEJ (GUS 2002).

Ogólna liczba ludno ści Liczba osób korzystaj ących z Liczba osób korzystaj ących z ( w tys.) sieci wodoci ągowej (w tys.) sieci kanalizacyjnej (w tys.)

8,5 8,2 6,9

TABELA NR 18. SIE Ć WODOCI ĄGOWA I KANALIZACYJNA NA OBSZARZE GMINY PACZKÓW (GUS 2003).

Podł ączenia Podł ączenia Zu życie wody w Zu życie wody w Długo ść sieci Długo ść sieci wodoci ągowe kanalizacyjne gospodarstwach gospodarstwach Rok wodoci ągowej kanalizacyjnej prowadz ące prowadz ące domowych na 1 domowych (w km) (w km) do budynków do budynków mieszka ńca (w dm 3) mieszkalnych mieszkalnych (w m 3) 2001 63,4 12,4 1645 435 463,4 brak danych Gmina 2002 67,9 12,4 1752 435 438,8 32,6 2003 70,3 14,6 1785 465 418,1 29,9 w tym 2001 16,9 12,4 730 435 349,0 brak danych miasto 2002 16,9 12,4 740 435 319,3 40,7 Paczków 2003 16,9 14,6 746 465 291,5 35

Z powy szych danych wyra nie wida dysproporcj mi dzy długo ci sieci wodoci gowej i kanalizacyjnej. Budowa kanalizacji sanitarnej na obszarze gminy jest spraw ą priorytetow ą w zało żeniach inwestycyjnych na najbli ższe lata.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 82 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

9.5 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – ochrona wód.

Podstaw podejmowania działa w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych, a tak e gospodarowanie nimi s – Ustawa Prawo wodne z 2001 r. oraz Ustawy: o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (2001 r.), o utrzymanie porz ądku i czysto ści w gminach (1996 r.), o ochronie gruntów rolnych i le śnych (1995 r.), w tym Dyrektywy: 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych , 98/83/WE w sprawie jako ści wody przeznaczanej na cele konsumpcyjne, 91/676/EWG - Dyrektywa Azotanowa oraz 2000/60/WE – Ramowa Dyrektywa Wodna.

Dyrektywa Azotanowa ma na celu ochron wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego. Zgodnie z jej wytycznymi ka dy kraj na terytorium UE jest zobowi zanym m.in. do opracowania i upowszechniania Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej. W ród producentów wody Ramowa Dyrektywa Wodna ustanawia dla terytoriów UE ogólne ramy polityki wodnej słu cej zapobieganiu i ograniczeniu zanieczyszczenia wszystkich rodzajów wód, promowaniu zrównowa onego korzystania z ich zasobów, poprawieniu jako ci ekosystemów jako cało ci oraz zmniejszenie skutków powodzi i suszy. Dyrektywa ta opiera si o koncepcj zlewniowego zarz dzania jako ci wód, niezale nie od przebiegu granic administracyjnych. W celu wspólnego wykonywania zada publicznych istnieje mo liwo tworzenia celowych zwi zków mi dzygminnych, co na gruncie prawa polskiego reguluje artykuł 64 Ustawy o samorz ądzie gminnym z 1990 r.

W świetle powy ższego w gminnym programie ochrony środowiska w zakresie ochrony wód rekomendowane jest zrealizowanie nast ępuj ących działa ń:

 modernizacja istniej ącej oraz rozbudowa infrastruktury kanalizacyjnej na obszarze całej gminy,  propagowanie w śród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej,  modernizacja infrastruktury wodoci ągowej, w tym wymiana rur azbestowo- cementowych,  racjonalizacja gospodarowania zasobami wodnymi,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 83 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

 zapewnienie odpowiedniego systemu nawodnie ń i odwodnie ń gruntów rolnych,  edukacja z zakresu wła ściwego składowania nawozów naturalnych,  ochrona cieków wodnych przed zanieczyszczeniami w strefie przygranicznej,

Rekomendowane działania s ą zbie żne z priorytetowymi kierunkami działa ń okre ślonymi w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Nyskiego:

Cel 2 – Zachowanie wielko ci i jako ci wód podziemnych oraz

Cel 3 – Ochrona zasobów i poprawa jako ci wód powierzchniowych:  zapewnienie odtwarzalno ci zasobów wód podziemnych i bezpiecze stwa dostaw na cele konsumpcyjne – kształtowanie i racjonalizacja wykorzystania zasobów wodnych,  aktualizacja stref ochrony dla uj wody pitnej – ochrona jako ciowa i ilo ciowa głównych poziomów wodono nych gminy,  ograniczenie chemizacji w rolnictwie, podnoszenie produktywno ci gleb metodami biologicznymi, przy dostosowaniu nawo enia do mo liwo ci sorpcyjnych kompleksów glebowych,  modernizacja stacji uzdatniania wody oraz sieci wodoci gowych, wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci, Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 84 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

 modernizacja miejskiego systemu zaopatrzenia w wod ukierunkowana na zmniejszenie strat wody,  realizacja kompleksowego systemu kanalizacji sanitarnej uwzgl dniaj cej obj cie grupowym systemem oczyszczania cieków jednostki osadniczo stabilne,  uj cie i racjonalne zagospodarowanie cieków hodowlanych (zbiorniki na gnojówk , szczelne silosy kiszonkowe, itp.),  ochrona cieków wodnych przed zanieczyszczeniami spływaj cymi z pól uprawnych poprzez zró nicowan zabudow biologiczn .

Realizacja zada rekomendowanych w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków pozwoli na:

o dost p wi kszej liczby mieszka ców (docelowo wszystkich) do systemu odprowadzania i oczyszczania cieków – obecna sie kanalizacyjna obejmuje wył cznie miasto Paczków. Budowa sieci na obszarze gminy, likwidacja szamb i zapewnienie oczyszczania cieków wpływaj bezpo rednio na zmniejszenie zanieczyszczenia rodowiska. Skutkuje to równie w mniej wa ne efekty: polepszenie warunków sanitarnych gospodarstw oraz popraw jako ci ycia ludzi, o zlikwidowanie punktowych ródeł zanieczyszcze , jakimi mog by nieprawidłowo eksploatowane i nieszczelne szamba umieszczane w obr bie gospodarstw; ograniczy si przez to ich ujemny wpływ na stan sanitarny wód gruntowych, a po rednio na stopie zanieczyszczenia wód powierzchniowych, o ograniczenie spływu powierzchniowego biogenów z pól oraz wła ciwe przechowywanie nawozów organicznych, co ma wpływ na ochron wód. Pozostało ci niewła ciwie wykorzystanych nawozów i rodków ochrony ro lin mog stanowi powa ne zagro enie dla równowagi rodowiska glebowego i wód gruntowych, a spływaj c z powierzchni obszarów rolnych zanieczyszcza wody powierzchniowe. Zaniedbania w zakresie przechowywania odchodów zwierz t bezpo rednio na gruncie sprzyjaj powstaniu punktowych ska e gleb i wód gruntowych, a w dalszej kolejno ci cieków powierzchniowych, o ograniczenie poboru z sieci wodoci gowej wody uzdatnionej do spo ycia i ochron ilo ciow zasobów wód podziemnych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 85 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Podstawowym zało eniem polityki ekologicznej w prawidłowym gospodarowaniu jest przeznaczenie wód podziemnych wył cznie do zaopatrywania mieszka ców w dobrej jako ci wod pitn , a powierzchniowych na cele np. produkcji rolnej lub przemysłowej, o zwi kszenie dyspozycyjno ci zasobów wodnych oraz kompensowanie nierównomiernych opadów atmosferycznych dzi ki wła ciwemu utrzymaniu i eksploatacji urz dze melioracyjnych oraz rozwijaniu pasów ro linno ci ródpolnej. Ro linno ródpolna przyczynia si do poprawy bilansu wodnego na obszarach rolniczych poprzez zmniejszenie siły wiatru i redukcji parowania, ograniczenie spływów powierzchniowych, łagodzenie waha temperatury i wilgotno ci powietrza, o polepszenie jako ci cieków wodnych w strefie przygranicznej.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 86 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

X. Powietrze atmosferyczne.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 87 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

10.1 Zanieczyszczenia.

Powietrze atmosferyczne na terenie gminy Paczków nie podlega stałej kontroli jako ciowej – brak jest punktów pomiarowych stałego monitoringu. Po rednio mo na oceni stan ska enia powietrza bior c pod uwag wyniki uzyskiwane z pomiarów prowadzonych na obszarze powiatu Nyskiego (punkt pomiarowy w Nysie). Ocena bie ca wykonana w 2002 r. 3 wykazała, e dla celów ochrony zdrowia powiat Nyski, jako jedyny w województwie opolskim, uzyskał dla wszystkich ocenianych siedmiu substancji (SO 2, NO 2, PM10, Pb, C 6H6,

CO, O 3, wynikow klas A; dla klasy tej nie ma potrzeby prowadzenia działa zwi zanych z popraw jako ci powietrza, a nale y jedynie utrzyma na tym samym lub lepszym poziomie. Dla celów ochrony ro lin powiat równie uzyskał klas A dla trzech ocenianych substancji

(NO 2, SO 2 i O 3), a wi c klas nie wymagaj c działa na rzecz poprawy jako ci powietrza.

*** Emisje przemysłowe na obszarze Paczkowa

Z danych GUS 2003 okre laj cych emisj i redukcj przemysłowych zanieczyszcze powietrza wynika, e zakłady przemysłowe na terenie miasta Paczkowa posiadaj wystarczaj co wydajne urz dzenia redukuj ce emisj zanieczyszcze do atmosfery.

TABELA NR 19. EMISJA I REDUKCJA PRZEMYSŁOWYCH ZANIECZYSZCZE Ń POWIETRZA DLA MIASTA PACZKOWA (GUS 2003).

Zanieczyszczenia zatrzymane w Emisja zanieczyszcze ń urz ądzeniach do redukcji zanieczyszcze ń (w % zanieczyszcze ń wytworzonych) pyłowych gazowych (w tys. ton) pyłowych na 1 pyłowych gazowych 2 (w tys. ton) ogółem w tym SO 2 km (w t)

0,0 0,0 0,0 4,4 60,3 -

3 „Stan rodowiska w województwie opolskim 2002”, WIO w Opolu. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 88 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

*** 10.2 Stan gazyfikacji i ciepłownictwa.

Na obszarze gminy Paczków zanieczyszczenie powietrza wynika głównie z tzw. emisji niskiej i jest generalnie zwi zane ze struktur zu ycia paliwa do celów grzewczych. Gaz dostarczany jest na obszar gminy gazoci giem przesyłowym w/c Otmuchów – Paczków (DN100 o ci nieniu nominalnym 4,0 Mpa), który przebiega wzdłu drogi krajowej nr 46. Z gazoci gu tego korzysta miasto Paczków oraz cz ciowo wie Wilamowa.

TABELA NR 20. SIE Ć GAZOWA, ODBIORCY I ZU ŻYCIE GAZU Z SIECI W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH (GUS 2002).

Podł ączenia Zu życie gazu Sie ć prowadz ące Odbiorcy gazu Zu życie gazu na jednego rozdzielcza do budynków z sieci ( w tys. m 3/rok) odbiorc ę (w km) mieszkalnych (w m 3/rok) Gmina 17,4 769 2510 983 396,6 W tym miasto 15,9 702 2430 939 391,3 Paczków

Na obszarze miasta istnieje tylko jedna kotłownia gazowa – przy nowym osiedlu, pozostałe kotłownie wykorzystuj wył cznie w giel i koks. Na terenach wiejskich ródłem ogrzewania s tak e piece w glowo-koksowe.

10.3 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – ochrona powietrza.

W wietle obowi zuj cego prawa w zakresie ochrony powietrza samorz d gminy nie posiada uprawnie bezpo rednio wykonawczych, lecz mo e realizowa zadania o charakterze zobowi zuj co - reglamentacyjnym. Działania w tym obszarze okre laj Ustawy uchwalone w 2001 r.: Prawo ochrony środowiska oraz o wprowadzeniu Ustawy Prawo ochrony środowiska, o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw . Do ich zapisów przeniesiono postanowienia Dyrektyw unijnych dotycz cych jako ci powietrza maj cych na celu kontrol i zapobieganie zanieczyszczeniom. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 89 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Gmina mo e podejmowa działania zmierzaj ce do redukcji tzw. emisji niskiej, poprzez zaspokojenie zbiorowych potrzeb mieszka ców w zakresie zaopatrzenia w energi ciepln oraz gaz, co, jako zadania własne gminy, zostało zapisane w Ustawie o samorz ądzie gminnym z 1990 r.

W świetle powy ższego w gminnym programie ochrony środowiska w zakresie ochrony powietrza rekomendowane jest zrealizowanie nast ępuj ących działa ń:

 rozbudowa sieci gazowej i upowszechnienie ogrzewania z u życiem gazu,  edukacja na rzecz zmiany no śnika energii u żywanego do celów grzewczych: - zamiana kotłowni w ęglowo-koksowych na olejowo-gazowe, - wprowadzenie odnawialnych źródeł energii (np. kotłowni opalanych słom ą, obsługuj ących gospodarstwa na wsi),  okresowe badanie poziomu zanieczyszcze ń komunikacyjnych przy drodze krajowej nr 46 i drogach wojewódzkich o zwi ększonym nasileniu ruchu tranzytowego,  opracowanie systemu przekazywania gminie przez kompetentne instytucje wyników poziomów emisji gazów i pyłów z lokalnych źródeł (w tym okresowe pomiary z terenu miasta Paczkowa)

Rekomendowane działania s ą zbie żne z priorytetowymi kierunkami działa ń okre ślonymi w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Nyskiego:

Cel 7 – Utrzymanie dobrej jako ci powietrza oraz wykorzystanie odnawialnych ródeł energii:  zmniejszenie wielko ci niskiej emisji zanieczyszcze w mie cie i na terenach wiejskich poprzez budow i rozbudow sieci ciepłowniczych, w tym zast pienie wgla, jako paliwa w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych, innym, bardziej ekologicznym no nikiem ciepła – zast pienie kotłowni w glowych gazowo- olejowymi,  budowa i rozbudowa sieci gazowniczej – upowszechnienie ogrzewania w oparciu o gaz,  promocja przez edukacj odnawialnych ródeł energii (np. wykorzystanie energii wody, biogazu, biomasy),

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 90 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

 stworzenie scentralizowanego systemu ciepłowniczego na terenie miasta,  zastosowanie w mieszkalnictwie termoizolacji obiektów starych i nowobudowanych, nie spełniaj cych norm cieplnych,  zmniejszenie emisji komunikacyjnej,  wspieranie stosowania ekologicznych rodków transportu, tworzenie tras rowerowych, systemu szlaków rowerowych.

Realizacja zada rekomendowanych w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków pozwoli na:

o ograniczenie zanieczyszczenia powietrza wynikaj cego z emisji niskiej, zwi zanego generalnie ze struktur zu ycia paliwa do celów grzewczych. Na terenie gminy funkcjonuj w wi kszo ci kotłownie w glowe, a sie gazowa swoim zasi giem obejmuje miasto i cz ciowo wie Wilamowa. Rozbudowa sieci gazowej stworzy w odniesieniu do gospodarstw indywidualnych mo liwo wykorzystania gazu jako no nika energii wygodniejszego w u yciu, taniego i mniej szkodliwego dla rodowiska oraz umo liwi proces likwidacji kotłowni w glowych, o rozpoznanie emisji zanieczyszcze pochodzenia komunikacyjnego i systematyczn obserwacj zmian stanu rodowiska na terenie le cym w bezpo rednim s siedztwie dróg o du ym nat eniu ruchu, o systematyczn kontrol przez gmin wielko ci emisji na swoim terenie. Na podstawie okresowych pomiarów prowadzonych przez lokalnych emitorów zanieczyszcze mo na b dzie w przyszło ci oszacowa , jakie obszary na terenie miasta i gminy zagro one s podwy szonym st eniem okre lonych zanieczyszcze .

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 91 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XI. Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne.

11.1 Hałas.

11.1.1 Hałas i jego dopuszczalne poziomy.

Powszechno wyst powania zjawisk akustycznych powoduje wiele negatywnych skutków, szczególnie dla ycia i zdrowia człowieka. Hałas jest obecnie uznawany za najcz ciej spotykany czynnik zanieczyszczaj cy rodowisko, a wła ciwe kształtowanie klimatu akustycznego staje si obecnie jednym z priorytetowych zada w dziedzinie ochrony rodowiska.

Do głównych ródeł hałasu, kształtuj cych klimat akustyczny w mie cie zalicza si : - komunikacj samochodow , kolejow , tramwajow , lotnicz , - parkingi, zajezdnie autobusowe i tramwajowe, - zakłady przemysłowe, rzemie lnicze, usługowe, - obiekty publiczne zwi zane z hała liw działalno ci , - tereny budowy.

Dyrektywa parlamentu europejskiego dotycz ca oceny i zarz dzania hałasem rodowiskowym COM/2000/468 traktuje hałas jako zanieczyszczenie, wobec którego nale y przyjmowa takie same ogólne zasady, obowi zki i formy post powania, jak do pozostałych zanieczyszcze i zwi zanych z nimi dziedzin ochrony rodowiska. Zalecenia Dyrektywy obowi zywa b d w pełni po wst pieniu Polski do Unii Europejskiej. Jednak wprowadzona 01.10.2001 r. Ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62.01.627) jest wiadectwem dostosowania prawa krajowego do standardów unijnych. Dopuszczalne poziomy hałasu (Dz. U. Nr 66.98.436) musz stanowi bezwzgl dnie przestrzegan norm w odniesieniu do nowo planowanych terenów, natomiast warto ci progowe poziomów zawarte w Rozporz dzeniu Ministra rodowiska z 09.01.2002 r. (Dz. U. Nr 8.02.81) stanowi kryterium, jakie nale y stosowa w przypadkach terenów najbardziej zanieczyszczonych hałasem, wymagaj cych działa naprawczych. Dla terenów wymagaj cych intensywnej ochrony przed hałasem okre la si najni sze poziomy dopuszczalne, natomiast dla terenów, gdzie ochrona przed hałasem jest zagadnieniem krytycznym, poziomy dopuszczalne s najwy sze.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 92 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

TABELA NR 21. WARTO ŚĆ PROGOWA POZIOMÓW HAŁASU W ŚRODOWISKU.

Warto ść progowa poziomu hałasu wyra żona równowa żnym poziomem

dźwi ęku A/L Aeq [dB]

pozostałe obiekty i grupy ródeł drogi lub linie kolejowe hałasu RODZAJ TERENU pora dnia pora nocy pora dnia (przedział pora nocy (przedział czasu (przedział czasu czasu odniesienia (przedział czasu odniesienia odniesienia równowa ny 8 odniesienia jednej równowa ny 16 h) równowa ny 8 h) najmniej godziny najmniej

Klasa standardu akustycznego korzystnym korzystnej godziny godzinom dnia) nocy)

Obszar A ochrony 1 60 50 50 45 uzdrowiskowej

Teren wypoczynkowo- 2 60 50 - - rekreacyjny poza miastem

- Tereny zabudowy zwi zanej ze stałym lub 65 60 60 50 wielogodzinnym pobytem

3 dzieci i młodzie y,

- Tereny zabudowy 65 60 60 50 szpitalnej i domów opieki zdrowotnej

Tereny zabudowy 4 75 67 67 57 mieszkaniowej

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 93 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

TABELA NR 22. DOPUSZCZALNE POZIOMY HAŁASU W ŚRODOWISKU POWODOWANEGO PRZEZ POSZCZEGÓLNE GRUPY ŹRÓDEŁ HAŁASU Z WYŁ ĄCZENIEM HAŁASU POWODOWANEGO PRZEZ LINIE MAGNETYCZNE I STATKI POWIETRZNE:

Dopuszczalny poziom hałasu wyra żony równowa żnym poziomem

dźwi ęku A/L Aeq [dB] pora dnia pora nocy pora dnia pora nocy (przedział czasu (przedział czasu (przedział czasu (przedział czasu odniesienia odniesienia odniesienia odniesienia RODZAJ TERENU równowa ny 16 równowa ny 8 h) równowa ny 8 jednej godziny h) najmniej najmniej korzystnym korzystnej godzinom dnia) godziny nocy) Klasa standardu akustycznego

A. Obszary A ochrony uzdrowiskowej 1 50 40 40 35 B. Tereny szpitali poza miastem

A. Tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem B. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 2 C. Tereny zabudowy zwi zanej ze 55 45 45 40 stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzie y D. Tereny domów opieki społecznej

A. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego 3 60 50 50 40 B. Tereny zabudowy mieszkaniowej z usługami rzemie lniczymi C. Tereny zabudowy zagrodowej

Zgodnie z zaleceniami WHO dotycz cymi dokuczliwo ci zakłóce snu i zakłóce rozmów nale y uzna , e przekroczenie granicy poziomów hałasu na zewn trz budynku równej 70 dB w porze dziennej i 60 dB w porze nocnej stanowi powa ne zagro enie dla zdrowia. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 94 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

11.1.2 Hałas przemysłowy.

Hałas przemysłowy odczuwany jest jako jeden z najbardziej dokuczliwych hałasów w rodowisku. W aktualnych przepisach prawnych zast piono tradycyjn nazw hałasu przemysłowego nazw „hałas instalacyjny”. Hałas ten bywa najcz stsz przyczyn interwencji ludno ci. Wynika to m.in. z faktu, e hałas tego typu ma przewa nie charakter ci gły, dokuczliwe brzmienie, w zwi zku z czym jest o wiele mniej akceptowalny przez mieszka ców ni np. hałas drogowy.

Wród zakładów zaliczanych do uci liwych nale m.in. kopalnie surowców mineralnych, zakłady przeróbcze kruszyw, zakłady produkcji drzewnej i opakowa drewnianych. Najcz stszym powodem interwencji jest hałas powodowany przez drobne zakłady rzemie lnicze oraz obiekty usługowe zlokalizowane po ród zabudowy mieszkaniowej.

Hałas przemysłowy na tym terenie gminy Paczków ma charakter lokalny i zwi zany jest przede wszystkim z lokalizacj du ej liczby zakładów blacharskich (31 – dane gminy) na terenie zabudowy mieszkaniowej oraz zakładów przemysłowych uci liwej produkcji: - Paczkowskie Zakłady Chemii Gospodarczej „Pollena” Sp. z o.o., - Fabryka Ceramiki Budowlanej Sp. z o.o. Wacław Jopek, - Opolskie Fabryki Mebli Zakład Nr 5 w Paczkowie.

Przykładowo, badania wykonane przez WIO w Opolu (Sprawozdanie nr 12/HS/03) w Paczkowskich Zakładach Chemii Gospodarczej „Pollena” Sp. z o.o. w dniach 18 i 24.09.2003 r. wykazały przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu: – w porze dziennej o 12 dB/A/Leq, – w porze nocnej o 20,2 dB/A/Leq.

11.1.3 Hałas komunikacyjny.

Hałas komunikacyjny zwi zany jest z ruchem drogowym i lokalnie z ruchem kolejowym. Wyst powanie na terenie gminy krajowej drogi nr 46 oraz dróg wojewódzkich o znacznym obci eniu ruchem tranzytowym mo e by potencjalnym ródłem hałasu na tym obszarze. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 95 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

*** Teren gminy Paczków nie jest obj ty systematycznymi badaniami klimatu akustycznego rodowiska. Obowi zek prowadzenia takich bada i sporz dzanie odpowiednich map zagro enia obejmuje aglomeracje powy ej 100 tysi cy mieszka ców oraz tereny poło one w zasi gu podstawowych ródeł hałasu: komunikacyjnych, przemysłowych, komunalnych ( Ustawa Prawo ochrony środowiska ). Niemniej jednak rozpoznanie zagro e hałasem poprzez okresowe badania le y w gestii samorz du. *** 11.2 Promieniowanie elektromagnetyczne.

ródłem promieniowania elektromagnetycznego niejonizuj cego na obszarze gminy s przecinaj ce j linie energetyczne redniego i wysokiego napi cia (110 KV - relacji Nysa – Paczków) oraz dwie stacje przeka nikowe telefonii komórkowej: - PTK Centertel ul. Wojska Polskiego 28 (na terenie Fabryki Maszyn i Urz dze „FAMAD”), - Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o. w Warszawie (przy ul. Jagiello skiej na terenie bazy GS-u).

Rejestr zawieraj cy informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w rodowisku, prowadzony jest przez Wojewod Opolskiego i jest corocznie aktualizowany (zgodnie z Ustaw ą Prawo ochrony środowiska ).

11.3 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym.

Zgodnie z Ustaw Prawo ochrony rodowiska z 2001 r. samorz d gminy nie posiada kompetencji do podejmowania działa zwi zanych bezpo rednio z ochron przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Szczegółowe pomiary widma pól elektromagnetycznych na obszarze całego województwa opolskiego, jak równie inwentaryzacja ródeł promieniowania (z komunikacji i ł czno ci oraz przemysłu i energetyki) zostały zaplanowane na lata 2002 – 2010 w Programie ochrony środowiska województwa opolskiego.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 96 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W przypadku klimatu akustycznego samorz d mo e podejmowa działania oparte na ograniczeniu wydawania pozwole na działalno rzemie lnicz , usługow i przemysłow , która jest zbyt uci liwa dla otoczenia.

W świetle powy ższego w gminnym programie ochrony środowiska w zakresie ochrony przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym rekomendowane jest zrealizowanie nast ępuj ących działa ń:

 identyfikacja źródeł hałasu i promieniowania elektromagnetycznego,  prowadzenie ich aktualnego rejestru,  priorytetowe potraktowanie tych dziedzin produkcyjnych, rzemie ślniczych i usługowych, które b ędą mniej uci ąż liwe dla środowiska ni ż obecna infrastruktura rzemie ślniczo – usługowa,  wdro żenie wojewódzkiego programu ochrony przed hałasem.

Rekomendowane działania s ą zbie żne z priorytetowymi kierunkami działa ń okre ślonymi w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Nyskiego:

Cel 8 – Poprawa klimatu akustycznego i minimalizacja zagro e ze strony promieniowania elektromagnetycznego poprzez:  tworzenie stref ciszy na terenach rekreacyjnych oraz warto ciowo przyrodniczych,  wspieranie działa na rzecz ograniczenia istniej cych uci liwo ci akustycznych, zwi zanych z transportem kołowym (wymiana nawierzchni, pasy zieleni, ekrany),  ewidencj oraz kontrol ródeł promieniowania niejonizuj cego, okre lenie poziomów zagro e w celu wykluczenia nowej zabudowy na obszarze wystpowania pola elektromagnetycznego.

Realizacja zada ń rekomendowanych w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków umo liwi wst pne rozpoznanie zagro e promieniowaniem elektromagnetycznym i hałasem na swoim terenie. Realizacja celów ekonomicznych okre lonych jako jeden z głównych kierunków rozwoju gminy umo liwi restrukturyzacj istniej cego przemysłu, rzemiosła i usług w kierunku przedsi wzi bardziej przyjaznych rodowisku.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 97 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XII. Gospodarka odpadami.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 98 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

12.1 Odpady komunalne.

Odpady s nieodł cznym elementem prawie ka dej działalno ci człowieka. Ich ilo wzrasta, z uwagi na zwi kszaj cy si z roku na rok poziom produkcji, jak i konsumpcji. Racjonalne zagospodarowanie wzrastaj cej masy odpadów jest jednym z najwa niejszych zada do rozwi zania, bowiem w ród problemów zwi zanych z ochron rodowiska – na tym polu s w Polsce najwi ksze zaniedbania. Funkcjonuj cy obecnie system gospodarki odpadami nale y uzna za typowo ekstensywny, poniewa niemal w cało ci s one wywo one na składowiska. Powy szy sposób zagospodarowania odpadów jest mo e na swój sposób „wygodny”, jednak daleko odbiegaj cy od zasad racjonalnej gospodarki odpadami. Wród wytwarzanych rodzajów odpadów ze wzgl du na zró nicowany skład morfologiczny oraz wła ciwo ci fizyko-chemiczne na szczególn uwag zasługuj odpady komunalne.

Zgodnie z Ustaw ą o odpadach z 27.04.2001 r. przez odpady komunalne rozumie si odpady powstaj ce w gospodarstwach domowych, a tak e odpady nie zawieraj ce odpadów niebezpiecznych, pochodz ce od innych wytwórców odpadów, które ze wzgl du na swój charakter lub skład s podobne do odpadów powstaj cych w gospodarstwach domowych. ródłem powstawania odpadów komunalnych i przemysłowych s skupiska ludzkie, obiekty uyteczno ci publicznej oraz zakłady produkcyjno – usługowo – handlowe.

Skład morfologiczny odpadów komunalnych zale y od miejsca i czasu ich powstania, rodzaju i wyposa enia budynków oraz zachowa mieszka ców. Do wa niejszych ich składników nale : papier, tworzywa sztuczne, szkło i ceramika, tekstylia, metale, resztki kuchenne, trawa, listowie, zwi dłe li cie, guma, zmiotki uliczne. Charakteryzuj si one du a zawarto ci substancji organicznej. Wyra ne ró nice w składzie odpadów wyst puj w mie cie i na wsi. Odpady komunalne pochodz ce z terenów wiejskich charakteryzuj si czterokrotnie ni sz zawarto ci substancji organicznej oraz przeszło dwukrotnie wysz ilo ci frakcji o Ø < 10 mm w porównaniu z odpadami miejskimi. Odpady organiczne w gospodarstwach rolnych s w znacznym stopniu wykorzystywane jako karma dla zwierz t, do celów nawozowych oraz energetycznych (spalanie). Stosunkowo znaczn zawarto w odpadach wiejskich frakcji najdrobniejszych stanowi popiół pochodz cy z opalania gospodarstw w glem i drzewem. Bardzo istotne w składzie odpadów komunalnych jest wyst powanie odpadów niebezpiecznych takich jak: przeterminowane lekarstwa, chemikalia,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 99 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków pestycydy, farby i lakiery, oleje i tłuszcze, baterie, akumulatory, rozpuszczalniki, detergenty, lampy rt ciowe, freony i halony. Mimo, e stanowi one ok. 1 - 2 % masy odpadów to jednak ze wzgl du na wła ciwo ci toksyczne stanowi szczególne zagro enie dla rodowiska, tym samym niezmierne wa ne jest wydzielenie ich ze strumienia odpadów komunalnych w celu odpowiedniego zagospodarowania. Problemem jest fakt, e nie s one obj te obowi zkiem oddzielnego gromadzenia. Konsekwencj tego jest ich obecno w kompostach, pozostało ciach po spalaniu oraz odciekach wód wysypiskowych.

Podstawow zasad , jaka winna obowi zywa we współczesnej gospodarce odpadami jest kierowanie jak najmniejszej ich ilo ci na składowiska, a jak najwi kszej do ponownego wykorzystania. Na składowisko odpadów powinny trafi jedynie odpady nieu yteczne, stanowi ce w odpadach komunalnych ok. 25 % 4. Frakcje nieu yteczne to: popiół, uel, gruz, pył oraz znaczna cz odpadów niebezpiecznych. Wobec powy szego ok. 75 % masy odpadów komunalnych mo e by ponownie wł czona do obiegu gospodarczego w postaci surowców wtórnych, masy organicznej b dcej substratem do produkcji kompostu lub w postaci energii. Ze wzgl du na to, e brak jest w kraju spalarni odpadów komunalnych, jedynym sposobem redukcji masy odpadów jest maksymalny odzysk surowców znajduj cych si w odpadach. Nale y pami ta , e np.: - produkuj c wyroby ze stłuczki szklanej oszcz dzamy 30 % energii, - wykorzystanie złomu aluminium to oszcz dno 95 % energii, - do wyprodukowania tony papieru trzeba ci 17 dorodnych drzew, - rozkład niektórych tworzyw w rodowisku naturalnym trwa nawet kilkaset lat, - litr oleju mo e skazi 1 m 3 ziemi lub 4400 l wody,

Podstaw gospodarki odpadami jest ekologiczna wiadomo społecze stwa rozumiej cego, e stan rodowiska naturalnego zale y w znacznym stopniu od zachowa ka dego obywatela i nie zawsze jest to zwi zane z wymiernymi efektami ekonomicznymi.

12.2 Gospodarka odpadami na obszarze gminy Paczków.

4 Informator o stanie środowiska Wrocławia 1991. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 100 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Gospodark odpadami w gminie Paczków reguluje Uchwała Radu Miejskiej nr 210/97 okre laj ca zasady utrzymania czysto ci i porz dku na terenie gminy Paczków, powstała w zwi zku z wej ciem w ycie Ustawy o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach. Zorganizowan zbiórk odpadów komunalnych niesegregowanych obj tych jest 100 % mieszka ców gminy. Odpady gromadzone s w pojemnikach: 110, 250 i 1100 dm 3 i kontenerach KP7.

Od 2002 roku prowadzi si w gminie selektywn zbiórk odpadów. Zbiórka odbywa si na terenie miasta Paczków, gdzie przygotowano 28 pojemników typu Minilander o pojemno ci 1,5 m 3 – zbiórk obj to szkło białe i kolorowe, butelki plastikowe typu PET oraz zu yte baterie. Przy szkołach, w domu dziecka oraz przy ogródkach działkowych ustawione s pojemniki do selektywnej zbiórki o pojemno ci 240 dm 3. W szkołach podstawowych oraz gimnazjum prowadzona jest co roku akcja „Nasze cenne mieci” finansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Opolu. Akcja polega na selektywnej zbiórce szkła białego i kolorowego oraz opakowa typu PET do osobnych pojemników znajduj cych si na terenie szkół. Po zbiórce trwaj cej kilka miesi cy odpady zabierane s przez firmy zajmuj ce si recyklingiem: firma D.S.S. Recykling Sp. z o.o. Chru cina Opolska (szkło), firma Eko-Damex Sp. z o.o. w Głuchołazach (plastik). W 2003 roku w ramach powy szej akcji zbierano równie makulatur oraz zu yte baterie.

Gmina Paczków jest gmin pilota ow w ramach programu PHARE-TWINNING okre laj cego sposób wdra ania dorobku Unii Europejskiej na szczeblu lokalnym w dziedzinie gospodarki odpadami. *** SKŁADOWISKO ODPADÓW KOMUNALNYCH W UJE ŹDŹCU

Odpady komunalne z gospodarstw domowych usuwane s na Składowisko Odpadów Komunalnych w Uje dcu przez Zakład Usług Komunalnych i Mieszkaniowych Sp. z o.o. w Paczkowie, ul. Mickiewicza 3. Składowisko to zostało oddane do eksploatacji w 1997 roku. Wła cicielem jest gmina Paczków, za zarz dzaj cym Zakład Usług Komunalnych i Mieszkaniowych Sp. z o.o. Wysypisko posiada dwie kwatery urz dzone (trzecia natomiast przeznaczona jest do dalszego

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 101 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków wykorzystania), stawy odciekowe, drena e i folie uszczelniaj ce. Aktualnie (2003 rok) uytkowana jest druga kwatera, zapełniona w 35 %. Wysypisko posiada uregulowany stan formalno-prawny w zakresie ochrony rodowiska – został opracowany Przegl d Ekologiczny.

Od 1997 roku zgromadzono na terenie składowiska 28 tysi cy Mg odpadów przy planowanej pojemno ci całkowitej 80 tysi cy Mg. Ilo odpadów składowanych w kolejnych latach wynosiła: - 1997 rok – 4410 t - 1998 rok – 4900 t - 2002 rok – 3224,6 Mg odpadów mieszanych (komunalne ze sprz tania ulic, gruz, uel, popioły); 655,28 Mg osadów ciekowych z oczyszczalni cieków w Paczkowie; 60,82 Mg ze skratek.

Powierzchnia całkowita składowiska wynosi 5,4 ha. Na terenie składowiska wydzielone s miejsca do składowania opakowa z tektury, szkła, plastiku typu PET. Segregowane odpady s zabierane przez firmy recyklingowe.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 102 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Składowisko uszczelnione jest foli PE 6 mm, posiada drena odcieków oraz staw do ich gromadzenia oraz studni odgazowuj c. Wyposa one jest w brodzik oraz spychacz i rodki transportu. Otoczone jest pasem zieleni.

Składowisko zgodnie z danymi w opracowanym Przegl dzie Ekologicznym nie wykazuje negatywnego oddziaływania na rodowisko, jest obj te monitoringiem gazu wysypiskowego oraz wód odciekowych, powierzchniowych i podziemnych. Składowisko przewidziane jest do zamkni cia po 2014 roku po wyczerpaniu mo liwo ci projektowej mo liwo ci składowania wynosz cej 64 - 70 tysi cy Mg.

***

Odpady niebezpieczne pochodz głównie z przemysłu i innej działalno ci gospodarczej oraz w niewielkim stopniu ze strumienia odpadów komunalnych pochodz cych z gospodarstw domowych. Najcz ciej wyst puj cymi odpadami niebezpiecznymi s : Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 103 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- lampy fluoroscencyjne ( wietlówki), - baterie i akumulatory (ołowiane i niklowo-kadmowe), - zu yte oleje, smary, rozpuszczalniki, farby itp., - grupa odpadów medycznych (odpady mog ce zagra a powstaniem infekcji), - przeterminowane chemikalia i leki.

Wszystkie podmioty gospodarcze b dce potencjalnymi producentami odpadów niebezpiecznych powinny posiada stosowne zezwolenia wydane przez Starostwo Powiatowe w Nysie. Okre laj one cisłe ilo ci odpadów poszczególnych rodzajów dopuszczalnych do wytworzenia w ci gu roku, sposób gospodarowania nimi oraz miejsce i sposób ich magazynowania. Zgodnie z udzielonymi zezwoleniami wytwarzaj cy odpady niebezpieczne zobowi zany jest do ich cisłego ewidencjonowania i gromadzenia w zabezpieczonych miejscach oraz powierzenia odbioru i transportu tych odpadów firmom posiadaj cym odpowiednie uprawnienia. Na terenie województwa opolskiego funkcjonuje jedno składowisko odpadów niebezpiecznych w K dzierzynie-Ko lu.

- Monitoring gospodarowania tego typu odpadami prowadzony jest przez WIO -

Odpady zawieraj ące azbest

Usuwanie eternitu z pokry dachowych w gospodarstwach indywidualnych odbywa si w sposób niekontrolowany. Czynno ci remontowe w zakresie napraw bd usuwania materiałów zawieraj cych azbest powinny by poprzedzone zgłoszeniem wła ciwemu terenowemu organowi nadzoru budowlanego i wykonywane wył cznie przez podmioty posiadaj ce odpowiednie zezwolenia na prowadzenie działalno ci, w wyniku której powstaj odpady niebezpieczne (Rozporz dzenie Ministra Gospodarki z 14.08.1998 r. w spawie sposobów bezpiecznego u ytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawieraj cych azbest). W Wojewódzkim Programie Gospodarki Odpadami dla Województwa Opolskiego przewidziane jest wybudowanie kwatery przeznaczonej na składowanie odpadów azbestowych na składowisku odpadów komunalnych w Ziemiołowicach (gmina Namysłów).

Polityka ekologiczna pa stwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010 w odniesieniu do odpadów komunalnych zakłada, e stworzone zostan

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 104 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków podstawy do nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi i niebezpiecznymi oraz zapewniony zostanie wzrost odzysku, a tym samym zmniejszenie ilo ci odpadów składowanych. Bior c pod uwag planowane limity redukcji odpadów kierowanych na składowiska, w tym równie niebezpiecznych, przyj to w Planie Gospodarki Odpadami dla Powiatu Nyskiego prowadzenie w skali powiatu wspólnej polityki gmin wobec odpadów komunalnych i niebezpiecznych. 18.06.2003 r. w siedzibie Starostwa Nyskiego wójtowie i burmistrzowie gmin Skoroszyce, Korfantów, Kamiennik, Pakosławice i Paczków podpisali porozumienie o współpracy w zakresie zada dotycz cych gospodarki odpadami. 25.07.2003 r. wójtowie i burmistrzowie powiatów Nyskiego, Brzeskiego i Prudnickiego wypowiedzieli si za utworzeniem Regionalnego Centrum Gospodarki Odpadami (RCGO) na terenie powiatu Nyskiego z uwzgl dnieniem składowiska w Domaszkowicach jako centralnego punktu systemu gospodarki odpadami. Powy sze działania prowadz do powstania Zwi zku Gmin, który mógłby skuteczniej realizowa obowi zki samorz dów lokalnych w zakresie gospodarki odpadami wynikaj ce z dostosowania prawa polskiego w dziedzinie gospodarki odpadami do dyrektyw Unii Europejskiej. Podstawowym celem Zwi zku w zakresie zagospodarowania odpadów b dzie ograniczenie do minimum ich negatywnego oddziaływania na rodowisko oraz maksymalny wzrost ich gospodarczego wykorzystania.

12.3 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – Zagospodarowanie odpadów.

Gospodarowanie odpadami na terenie gminy powinno odbywa si w odniesieniu do standardów unijnych ustalonych w ok. 30 aktach prawnych z kluczow Dyrektyw ą Rady 75/439/EWG . Standardy te zostały przeniesione do prawa polskiego i zapisane w Ustawie o odpadach oraz Prawo ochrony środowiska uchwalonych w 2001 r. (wraz z Ustaw ą o wprowadzeniu Ustawy Prawo ochrony środowiska, Ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw ). Dla osi gni cia celów polityki ekologicznej pa stwa oraz zapobiegania powstawaniu odpadów, ograniczenia ich ilo ci i negatywnego oddziaływania na rodowisko (w tym równie zapewnienia odpowiedniego odzysku lub unieszkodliwiania) wymienione przepisy wprowadziły obowi zek gospodarowania wg stosownego planu. Zgodnie z Ustaw gminny plan gospodarki odpadami powinien obejmowa wszystkie rodzaje odpadów powstaj cych oraz przywo onych na teren gminy, a zwłaszcza: odpady komunalne ( z Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 105 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków uwzgl dnieniem odpadów biodegradowalnych), opakowaniowe, budowlane, wraki samochodowe, opony, odpady niebezpieczne ( w tym medyczne, weterynaryjne, oleje, baterie i akumulatory itp.).

Zgodnie z procedur gminny plan ma by uchwalony w celu realizacji zalece dokumentu wy szego rz dy, jakim jest powiatowy plan gospodarowania odpadami.

W świetle powy ższego w gminnym programie ochrony środowiska w zakresie gospodarki odpadami rekomendowane jest sporz ądzenie gminnego planu gospodarki odpadami w oparciu o zało żenia Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Nyskiego.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 106 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XIII. Nadzwyczajne Zagro żenia Środowiska (NZ Ś), w tym ochrona przeciwpowodziowa.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 107 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

13.1 Nadzwyczajne Zagro żenia Środowiska.

Na terenie województwa opolskiego słu by ochrony przeciwpo arowej i Inspekcja Ochrony rodowiska dokonały kwalifikacji zakładów produkcyjnych ze wzgl du na stopie zagro e awariami przemysłowymi. Na obszarze gminy Paczków nie wyst ępuj ą zakłady o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii .

Poza zakładami przemysłowymi mog wyst pi powa ne awarie obejmuj ce zdarzenia o charakterze nadzwyczajnym: emisje, po ar, eksplozje powstaj ce w wyniku awarii przemysłowych i transportowych z udziałem niebezpiecznych substancji chemicznych prowadz ce do natychmiastowego zagro enia zdrowia lub ycia ludzi, zagro enia rodowiska, ewentualnie powstania takiego zagro enia. Jednym z głównych celów polityki ekologicznej pa stwa jest eliminowanie lub zmniejszenie skutków dla rodowiska z tytułu powa nej awarii, a tak e doskonalenie istniej cego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia powa nej awarii. ródłem zagro e rodowiskowych jest równie załadunek i rozładunek materiałów niebezpiecznych, w szczególnoci za ich transport po drogach publicznych przy wykorzystaniu specjalistycznego sprz tu jezdnego. Z uwagi na

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 108 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków konfliktowo przewo onych ładunków trasy przewozów prowadzone winny by przy zachowaniu maksymalnego bezpiecze stwa dla mieszka ców i rodowiska. W latach 1998 – 2003 na terenie gminy Paczków nie odnotowano zdarze o znamionach nadzwyczajnego zagro enia rodowiska.

13.2 Ochrona przeciwpowodziowa.

Na obszarze gminy Paczków wyst puje zagro enie powodziowe. Zagro enie wyst puje w zlewni rzeki Nysy Kłodzkiej:

- w Paczkowie – rzeka Nysa Kłodzka, - we wsi Go cice i Unikowice.

Zagro enia lokalne bez konieczno ci ewakuacji ludno ci mog wyst pi wzdłu rzek: Raczyna, widna, Czerwona Woda i Kamienna. W oparciu o artykuł 28 i 33 Ustawy z dnia 18.04.2002 r. o stanie kl sk ywiołowych (Dz. U. Nr 62.02.558) został opracowany plan operacyjny ochrony przed powodzi gminy Paczków. Plan ten, zawieraj cy procedury, schematy, wykazy, stanowi jedno z podstawowych narz dzi burmistrza i Gminnego Zespołu Przeciwpowodziowego do działa Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 109 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków ratowniczych na wypadek zdarze mog cych wywoła sytuacj kryzysow podczas działa podejmowanych w przypadku powodzi. Plan został wprowadzony Zarz dzeniem nr 23/2003 Burmistrza gminy Paczków 15.05.2003 r.

13.3 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – Nadzwyczajne zagro żenia środowiska.

Podstawowym aktem prawnym reguluj cym zasady post powania na wypadek wyst pienia powa nych awarii jest Ustawa Prawo ochrony środowiska okre laj ca ogólne regulacje w zakresie post powania na wypadek powa nych awarii, instrumenty słu ce przeciwdziałaniu powa nym awariom przemysłowym, obowi zki prowadz cego zakład i organów administracji, w tym równie w kontek cie transgranicznym. Zdarzenia zaliczane do kl sk ywiołowych s przedmiotem uregulowa prawnych Ustawy o kl ęskach żywiołowych. Wszystkie przedsi wzi cia w zakresie powa nych awarii ukierunkowane s na działania profilaktyczne w celu nie dopuszczenia do awarii, bd ograniczenia jej skutków, a tak e na działania ratownicze w przypadku zaistnienia awarii oraz na likwidacj jej skutków jej wpływu na rodowisko. Zadania zwi zane z ochron przeciwpowodziow reguluje Ustawa Prawo wodne z 18.07.2001 r. Na jej podstawie na obszarze gminy Paczków bezpo redni ochron przed powodzi zajmuje si powołany przez Burmistrza Gminny Zespół Przeciwpowodziowy. Ochron przeciwpowodziow na obszarze gminy stanowi wielozadaniowe zbiorniki wodne - Nysa, Otmuchów, Kozielno oraz system obwałowa przeciwpowodziowych.

W gminnym programie ochrony środowiska rekomendowane s ą:

 sporz ądzenie przez gmin ę raportu o mo żliwo ściach wyst ąpienia nadzwyczajnych zagro żeń środowiska,  edukacja społecze ństwa na rzecz kreowania zachowa ń w sytuacji wyst ąpienia zagro żeń środowiska,  utrzymanie i rozbudowa systemu monitoringu przeciwpowodziowego,  utrzymanie w nale żytym stanie technicznych istniej ących zabezpiecze ń przeciwpowodziowych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 110 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Rekomendowane działania s ą zbie żne z priorytetowymi kierunkami działa ń okre ślonymi w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Nyskiego :

Cel 4 – Ochrona przez Nadzwyczajnymi Zagro eniami rodowiska, w tym ochrona przeciwpowodziowa:  stworzenie systemu wczesnego ostrzegania przed NZ , w tym przede wszystkim przed powodzi ,  zabezpieczenie i rozbudowa systemu melioracyjnego – uruchomienie programu systematycznego odtwarzania i czyszczenia rowów melioracyjnych,  zinwentaryzowanie i modernizacja rowów odprowadzaj cych wody opadowe z sołectw,  zabezpieczenie nale ytego funkcjonowania istniej cych zbiorników przeciwpowodziowych,  odtwarzanie wałów zniszczonych przez powód , umacnianie, naprawa i utrzymanie w nale ytym stanie technicznym wałów przeciwpowodziowych,  wdro enie programów zwi kszenia retencji zlewni Nysy Kłodzkiej oraz renaturalizacja układów hydrologicznych,  ochrona obszarów wodno-błotnych, zalesianie wododziałów,  zapobieganie lokalizacji zabudowy na terenach zalewowych,  okre lenie optymalnych tras przewozu towarów niebezpiecznych.

Zrealizowanie działa rekomendowanych w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków pozwoli na:

o rozpoznanie przez samorz d gminny poziomu zagro enia spowodowanego funkcjonowaniem podmiotów b dcych potencjalnym ródłem awarii, ł cznie z ryzykiem transportu materiałów niebezpiecznych, o minimalizacj strat spowodowanych zalewami powodziowymi.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 111 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XIV. Informacja o środowisku i edukacja ekologiczna.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 112 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Edukacj ę ekologiczn ą ukierunkowan na ochron rodowiska i kształtowanie proekologiczne wzorców konsumpcyjnych w gospodarstwach domowych prowadzona jest w gminie przez:

- Inspektora ds. Ochrony rodowiska, b dcego etatowym pracownikiem Wydziału Gospodarki Komunalnej, Rolnictwa, Działu gospodarki Gruntami i Ochrony rodowiska Urz du Miasta i Gminy, - Inspektora ds. Rolnictwa, b dcego przedstawicielem O rodka Doradztwa Rolniczego w Łosiowie (dofinansowania unijne, odszkodowania za kl ski ywiołowe, wszelkie sprawy zwi zane z rolnictwem), - organizacje pozarz dowe – Polski Zwi zek W dkarski, Ochotnicz Stra Po arn , Koło Łowieckie „Jarz bek”, Koło Gospody Wiejskich, Towarzystwo Przyjaciół Paczkowa, O rodek Kultury i Rekreacji w Paczkowie, Szkolne Koło Przyjaciół Przyrody „pro – Natura” przy Zespole Szkół Ogólnokształc cych w Paczkowie.

Edukacja prowadzona jest zarówno w ród dzieci i młodzie y, jak i dorosłych w ró nych formach, które obejmuj :

1. Upowszechnianie w ród dzieci i młodzie y wiedzy na temat:

- stanu rodowiska, - ródeł zanieczyszcze wód, gleb i powietrza, - sposobów ochrony przyrody, - przyczyn i skutków zanieczyszcze rodowiska, - bioindykatorów stanu rodowiska naturalnego, - funkcji lasów, ich stanu oraz przyczyn degradacji, - przyczyn i skutków zanieczyszczenia rodowiska w aspekcie jako ci ywno ci, - stanu lokalnej flory i fauny (np. akcja „Bocian” w ramach Fundacji Pro Natura, pozwalaj ca okre li liczb , stan, poło enie i zasiedlenie gniazd bocianich na obszarze gminy);

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 113 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W ramach edukacji dotycz cej ochrony rodowiska organizowane s m.in.:

- Turniej Wiedzy Ekologicznej w dwóch kategoriach: szkoły podstawowe (5 - 6 klasa) „ yjmy z przyrod w zgodzie” oraz gimnazja – „Ziemia jest naszym domem”, - konkurs plastyczny na plakat o tematyce ekologicznej „Ziemia i jej zagro enia”.

2. Aktywne uczestnictwo dzieci w wieku przedszkolnym oraz młodzie y szkolnej w corocznej (od 11 lat) „Akcji Sprz tania wiata”, która, poza wymiernym efektem estetycznym, podnosi wra liwo na za miecanie, wnosi wiedz na temat gospodarki odpadami, miejsc i sposobu ich składowania oraz potrzeb i mo liwo ci ich recyklingu.

3. Organizacj przez placówki o wiatowe obchodów „Dni Ziemi”.

4. Organizacj i koordynacj zbiórki surowców wtórnych (makulatura, szkło, butelki PET, baterie) wraz z u wiadamianiem potrzeby ich segregacji i selektywnej zbiórki.

5. Corocznie organizowane imprezy kulturalne:

- Dni Paczkowa – dwudniowy blok imprez kulturalnych i sportowych dla mieszka ców Paczkowa i okolicznych miejscowo ci obejmuj cy koncerty, wystawy, jarmark i turnieje sportowe, - Lato w Mie cie – imprezy rekreacyjno – sportowe z wakacyjnymi zawodami wdkarskimi, - Do ynki Gminne, - Unia bez Tajemnic – turniej wiedzy o Unii Europejskiej dla młodzie y gimnazjum, - Przyja bez granic – prezentacje muzyczne w ramach współpracy kulturalnej Orodków Kultury Paczkowa i Jawornika, - Anturium – wystawa kompozycji kwiatowych, - Paczków w malarstwie,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 114 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- Wystawa goł bi pocztowych.

6. Coroczne konkursy: - na najładniejszy balkon, okno – „Ukwiecamy nasze miasto”, - na najładniejszy ogródek przydomowy,

7. Umieszczenie informacji o Unii Europejskiej i mo liwo ciach korzystania z unijnych funduszy w biuletynie informacyjnym wydanym przez Gminne Centrum Informacyjne.

14.1 Działania rekomendowane w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków – Informacja o środowisku i edukacja ekologiczna.

Polityka ekologiczna pa ństwa nakłada obowi zek udost pnienia kademu obywatelowi informacji o rodowisku i jego ochronie. Zakłada równie skuteczn realizacj szeroko podejmowanych zada edukacyjnych w zakresie ochrony jego walorów. Powinno temu sprzyja wła ciwe wykonywanie przez organy władzy i administracji publicznej nało onych na nie obowi zków w zakresie – zapewnienia udziału społecze ństwa w Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 115 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków procedurze ocen oddziaływania na rodowisko przedsi wzi , planów i programów wynikaj cych z uchwalonej w 2001 r. Ustawy Prawo ochrony środowiska . Dotyczy to m.in. projektów programu ochrony rodowiska i programu gospodarowania odpadami.

W świetle powy ższego w zakresie dost ępu do informacji, edukacji ekologicznej i udziału społecze ństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska rekomendowane jest zrealizowanie nast ępuj ących działa ń:

 stworzenie systemu gromadzenia i upowszechniania informacji o środowisku naturalnym i działaniu na rzecz jego ochrony,  publikacja i szeroka dystrybucja Gminnego Programu Ochrony Środowiska i Gminnego Programu Gospodarki Odpadami,  bie żą ce szkolenie pracowników Urz ędu Gminy i jednostek współpracuj ących w zakresie realizacji zada ń z ochrony środowiska, w tym mo żliwo ści pozyskania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej,  zaplanowanie potrzeb kadrowych w gminie zwi ązanych z wdro żeniem Gminnego Programu Ochrony Środowiska i Gminnego Programu Gospodarki Odpadami,  opracowanie planu współpracy z przedstawicielami lokalnego biznesu na rzecz zachowania równowagi w rozwoju gminy,  podniesienie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców poprzez edukacj ę ekologiczn ą dzieci, młodzie ży i dorosłych,  promowanie walorów przyrodniczych i kulturowych gminy.

Rekomendowane działania s ą zbie żne z priorytetowymi kierunkami działa ń okre ślonymi w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Nyskiego :

Cel 9 – Podniesienie wiadomo ci ekologicznej mieszka ców i promocja walorów przyrodniczych powiatu:  rozszerzenie zakresu informacji o stanie rodowiska i działaniach proekologicznych na stronach internetowych organów administracji,  promocja walorów rekreacyjno-przyrodniczych gminy (tym samym powiatu),  promocja naturalnych walorów wsi, w tym promowanie gospodarstw produkuj cych zdrow ywno ,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 116 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

 tworzenie i utrzymanie systemu szlaków rowerowych, wodnych, pieszych, prezentuj cych najcenniejsze obszary przyrodnicze i kulturowe gminy (tym samym powiatu),  rozwój sieci cie ek dydaktycznych oraz muzeów i izb przyrodniczych wraz z orodkami edukacji ekologicznej,  powierzenie wyznaczonych w gminie cie ek przyrodniczo-dydaktycznych, obiektów przyrodniczych prawem chronionych (lub proponowanych do ochrony) opiece uczniów szkół ponadpodstawowych,  opracowanie i wydanie folderów, broszur o tre ci ekologicznej,  upowszechnienie informacji w zakresie mo liwo ci oszcz dzania wody, segregacji odpadów itp. na terenie całej gminy (tym samym powiatu),  podnoszenie proekologicznej wiadomo ci poprzez odczyty, szkolenia, ulotki itp., konkursy, pisma ekologiczne, seminaria dla posiadaczy małych gospodarstw (5 – 10 ha) na temat produkcji zdrowej ywno ci ( w kooperacji z du ymi producentami ywno ci).

- Wszystkie wymienione działania maj ą charakter pozainwestycyjny –

Realizacja wymienionych działa ń pozwoli na:

o zapoznanie mieszka ców ze stanem rodowiska na terenie własnej gminy, o upowszechnienie wiedzy dotycz cej realizacji zasad zrównowa onego rozwoju w gminie, o przygotowanie potencjału kadrowego i technicznego do realizacji zada z zakresu ochrony rodowiska, o przeprowadzenie działa ekologicznych przy coraz wi kszym udziale społeczno ci lokalnej, reprezentowanej przez przedstawicieli wszystkich, wła ciwych ze wzgl du na zasi g swojej działalno ci, instytucji zwi zanych z ochron rodowiska i zagospodarowaniem przestrzennym, przedsi biorstw oddziaływuj cych na rodowisko oraz społecze stwa – organów samorz du terytorialnego, szkół, organizacji ekologicznych,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 117 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

o rozwój funkcji turystycznej gminy poprzez zwi kszenie oferty rekreacyjno- turystycznej regionu, dzi ki działalno ci promuj cej walory rodowiskowo-kulturowe gminy.

Zadaniem gminy jest przygotowanie ofert inwestycyjnych pod odpowiednie segmenty rynku, w których pokazywanie walorów czystego rodowiska b dzie jednym z elementów zaplanowanej strategii promocji swojego regionu.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 118 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XV. Współpraca przygraniczna na rzecz ochrony środowiska.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 119 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Nyskiego wyznaczono priorytetowe kierunki działa dla samorz dów gminnych w zakresie współpracy przygranicznej. Maj by one realizowane na szczeblu gminnym i cz ciowo lub całkowicie finansowane przez gminy.

Zadania te polegaj ą na:

 okre leniu zasad współpracy przy planowaniu i wykorzystywaniu turystycznym obszaru pogranicza w ramach Euroregionu PRADZIAD,

 sporz dzeniu planów i tworzeniu wspólnych z Republik Czesk transgranicznych obszarów chronionych wł czonych do systemu przyrodniczego kraju, integruj cego elementy europejskich systemów przyrodniczych NATURA 2000 i ECONET PL – ochrona całego pasma Gór Opawskich i ochrona transgranicznych dolin rzecznych,

 współpracy przy porz dkowaniu gospodarki wodno-ciekowej,

 wprowadzaniu internetowego systemu informacji o zagro eniach rodowiska,

 opracowaniu analiz mo liwo ci wyst pienia powodzi i podtopie – współpraca przy tworzeniu instrukcji działania zbiorników retencyjnych na terenie Czech w obszarze zlewni cieków wpływaj cych do Polski,

 promocji strefy nadgranicznej i ustalenie tras tranzytowych obejmuj cych tereny Polski i Czech,

 poprawie infrastruktury przygranicza,

 wytyczeniu i oznakowaniu (wraz z mapami) cie ek rowerowych na terenie Euroregionu,

 rozszerzeniu sieci punktów informacji turystycznej,

 rozwoju serwisu internetowego Euroregionu.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 120 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W gminie Paczków w ramach współpracy przygranicznej funkcjonuj obecnie:

Przej ścia graniczne: - Paczków – Bily Potok – przej cie krajowe, drogowe i osobowo-towarowe, - Bernartice – Dziewi tlice – przej cie lokalne, piesze i turystyczne.

Trasy turystyczne: - rowerowe – Cyklostrada L-J-O, - trasy bez oznacze – wzdłu granicy polsko-czeskiej, - po Przedgórzu Rychlebskich Hor,

Imprezy kulturalne – np. w ramach współpracy O rodków Kultury Paczkowa i Jawornika: - „Przyja bez granic”.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 121 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W odniesieniu do wytyczonych celów w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Nyskiego, w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków rekomendowane s ą:

 współpraca przy porz ądkowaniu gospodarki wodno-ściekowej w celu ochrony cieków transgranicznych przed zanieczyszczeniami,  współpraca w zakresie ochrony ró żnorodno ści biologicznej strefy przygranicza,  ustalenie nowych przej ść lokalnych dla ruchu turystycznego i współpraca w rozwijaniu turystyki w strefie pogranicza, np. otwarcie nowego lokalnego przej ścia turystycznego Go ścice – Horni Hostice (wg „Studium rozwoju koordynacyjnego pogranicza polsko-czeskiego”).

Powy ższe działania pozwol ą na:

o ochron cieków wpływaj cych na teren Polski przed niekontrolowanymi zanieczyszczeniami, o rozwój turystyki w strefie nadgranicznej.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 122 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XVI. Uwarunkowania finansowe dla realizacji Programu ochrony środowiska dla gminy Paczków .

16.1 Wa żniejsze dane dotycz ące bud żetu gminy w latach 2001 - 2003 5.

Dochody

Gmina Paczków w ród gmin miejsko – wiejskich województwa opolskiego nale y do grona gmin o rednich dochodach bud etowych (na 31 gmin zajmuje 21 miejsce – GUS 2002). Dochody własne (podatki, opłaty lokalne, dochody z maj tku gminy) stanowi mniej ni 50 % ł cznych dochodów gminy. W latach 2001 – 2003 dochody kształtowały si na poziomie przedstawionym w tabeli nr 23.

TABELA NR 23. DOCHODY OGÓŁEM A DOCHODY Z BUD ŻETU GMINY.

DOCHODY OGÓŁEM DOCHODY WŁASNE UDZIAŁ ROK (tys. zł) (tys. zł) (%)

2001 15696 7625 48,57

2002 18263 7767 42,52

2003 17799 7388 41,5

Najwi kszy udział (stale rosn cy) w dochodach gminy stanowiły subwencje (51 – 58 %). W strukturze dochodów własnych najwi kszy udział miały opłaty lokalne (43 – 48 %), podatki od nieruchomo ci (33 – 30 %), oraz podatki od osób fizycznych (22 – 21 %). udział poszczególnych składników w dochodach bud etu gminy w latach 2001 – 2003 przedstawia tabela nr 24.

5 Opracowane w oparciu o dane gminy. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 123 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

TABELA NR 24. UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH SKŁADNIKÓW W DOCHODACH BUD ŻETU GMINY W LATACH 2001-2003 6. Dochody własne Podatki Dotacje Pozostałe Rok Ogółem Razem Subwencje od osób od osób od Opłaty celowe dochody

prawnych fizycznych nieruchomo ci lokalne 2001 15 696 7 625 69 1 687 2 549 3 320 1 218 6 036 817 2002 18 263 7 767 81 1 659 2 400 3 627 1 447 7 946 1 103 2003 17 799 7 388 53 1 583 2 215 3 537 1 291 7 974 1 145

Wydatki z bud żetu gminy

1. Wydatki w poszczególnych działach w latach 2001 – 2003. Poziom wydatków poszczególnych działa w latach 2001 – 2003 przedstawia tabela nr 25.

TABELA 25. WYDATKI BUD ŻETOWE W POSZCZEGÓLNYCH DZIAŁACH (W %) W LATACH 2001 – 2003.

2001 2002 2003 w tys. zł % w tys. zł % w tys. zł % Kultura fizyczna, Sport, 205 1,25 215 1,38 354 1,93 Turystyka

Kultura 720 4,39 811 5,20 917 4,99

Gospodarka komunalna, 2 923 18,05 742 4,76 1 094 5,96 Ochrona rodowiska, Transport Ochrona Zdrowia i 4 248 25,88 4 727 30,33 4 662 25,38 Opieka Społeczna Owiata i Wychowanie 5 613 34,20 5 726 36,74 6 411 34,90 Administracja Publiczna i 1936 11,79 2093 13,43 2224 12,11 Bezpiecze stwo Gospodarka 236 1,44 798 5,12 2 247 12,23 Mieszkaniowa Rolnictwo i Le nictwo 164 1,00 166 1,06 60 0,33

Pozostałe 369 2,25 3,09 1,98 400 2,18 RAZEM 16 414 100 15 587 100 18 369 100

6 Dane własne gminy. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 124 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Z powy szej analizy wynika, e:

• główn pozycj w realizacji bud etu gminy stanowi : o wiata i wychowanie (34 – 36 %) oraz ochrona zdrowia i opieka społeczna (25 – 30 %), ł cznie wydatki na realizacj zada w tych działach pochłaniaj od 59 % do 66 % całego bud etu gminy, • wydatki na gospodark komunaln , ochron rodowiska i transport wyra nie spadły z 18,05 % w 2001 r. do 4,7 – 5,6 % w latach 2002 – 2003, • najni szy udział w podziale funduszy gminy miały rolnictwo i le nictwo – od 1 (2001 r.) do 0,33 % (2003 r.), • działem, dla którego wzrastał udział procentowy w wydatkach gminy jest gospodarka mieszkaniowa – z 1,44 % (2001 r. ) do 12,23 % (2003 r.).

Poziom wydatków z bud etu gminy dla poszczególnych działów gospodarki zwizany był i jest z planowanymi inwestycjami np.:

- w roku 2001 wydatki na gospodark komunaln i ochron rodowiska wynosiły 18,05 %, w tym udział inwestycji stanowił 82,95 %: budowa kolektora sanitarnego na ul. Daszy skiego, nowe pompy do SUW, wodoci g w miejscowo ci Wilamowa, - w roku 2003 wydatki na gospodark mieszkaniow wynosiły 12,3 %, w tym inwestycje stanowiły 78,24 %, - w roku 2004 planuje si inwestycj dla działu kultury i sportu w wysoko ci 2 mln złotych – budowa hali sportowej.

Struktur wydatków inwestycyjnych wg działów w latach 2001 – 2003 przedstawiaj tabele nr 26 i 27.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 125 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

TABELA NR 26. STRUKTURA WYDATKÓW INWESTYCYJNYCH WEDŁUG DZIAŁÓW W LATACH 2001 – 2003 (W %).

2001 2002 2003 Kultura fizyczna, Sport, - - 1,80 Turystyka Kultura - - - Gospodarka komunalna, 82,95 13,44 13,40 Ochrona rodowiska, Transport Ochrona Zdrowia i 0,19 5,94 0,21 Opieka Społeczna Owiata i Wychowanie 0,35 3,62 0,21 Administracja Publiczna - 2,24 2,36 i Bezpiecze stwo Gospodarka 7,87 64,94 78,24 Mieszkaniowa Rolnictwo i Le nictwo 5,14 9,82 - Pozostałe 3,5 - 3,78 RAZEM 100 100 100

TABELA NR 27. POZIOM WYDATKÓW INWESTYCYJNYCH I ICH UDZIAŁ W WYDATKACH BUD ŻETU GMINY.

Udział inwestycji w wydatkach Rok Wydatki inwestycyjne (zł) bud żetowych (%) 2001 2 566 15,63 2002 1 161 7,45 2003 2 335 12,71

Struktura wydatków inwestycyjnych w gminie jest zmienna. Z powy szych tabel wyra nie wynika, e znaczne kwoty z bud etu s ukierunkowane i przeznaczane w danym roku na wi ksze inwestycje, które poprzez istotne dofinansowanie mo na szybciej zrealizowa .

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 126 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

2. Plany inwestycyjne w roku 2004 w zakresie ochrony rodowiska, gospodarki komunalnej, transportu i usług przeznaczone do realizacji w Wydziale Gospodarki Komunalnej i Rolnej Urz du Miejskiego:

- transport i ł czno – 122 000 zł – budowa dróg w Paczkowie, 58 000 zł – modernizacja dróg na terenie gminy, - gospodarka mieszkaniowa – 100 000 zł – modernizacja ogrzewania w Gimnazjum, - działalno usługowa – 19 520 zł - plan zagospodarowania przestrzennego, 15 585 zł – cmentarz Wilamowa, 100 000 zł – budowa targowiska miejskiego, - gospodarka komunalna i ochrona rodowiska – 110 000 zł – kanalizacja w mie cie, - kultura fizyczna i sport – 2 mln zł – budowa hali sportowej.

W 2004 r. zaplanowano inwestycje na ł czn kwot 2 525 105 zł. W tym najwi kszy udział maj koszty zwi zane z budow hali sportowej – koszty te nie zostały uj te w Programie ochrony rodowiska dla gminy Paczków na lata 2004 – 2005, gdy inwestycja ta nie jest bezpo rednio zwi zana z zagadnieniami ochrony rodowiska. rodki finansowe przeznaczone na realizacj powy szych inwestycji w cało ci zabezpieczono w bud ecie gminy.

16.2 Polityka inwestycyjna gminy i mo żliwo ści realizacji.

W projekcie Wieloletniego Planu Inwestycyjnego władze gminy Paczków zało yły realizacj inwestycji na lata 2004 – 2010, których ł czne koszty b d wynosiły ok. 61 mln zł, w tym ok. 19 mln 700 tys. przewidziano na udział finansowy z bud etu gminy. Pozostałe fundusze musz zosta pozyskane z innych ródeł.

Na lata 2004 – 2010 zaplanowano nast puj ce inwestycje:

1. Budowa hali sportowej. 2. Modernizacja i rozbudowa miejskiej sieci kanalizacyjnej a) Osiedle Górka oraz ul. Ko ciuszki i ul. Wesoła b) ul. Staszica

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 127 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

oraz przygotowanie planu ochrony oczyszczalni cieków przed nadmiernymi obci eniami hydraulicznymi (uporz dkowanie rozdziału kanalizacji sanitarnej i deszczowej). 3. Budowa 5-ciu separatorów. 4. Skanalizowanie wsi w gminie, budowa wiejskich oczyszczalni cieków. 5. Modernizacja i remot cz stkowy dróg gminnych. 6. Zbrojenie terenów rekreacyjnych przy Jeziorze Paczkowskim. 7. Likwidacja niskiej emisji – ochrona powietrza w miecie. 8. Renowacja, konserwacja i ekspozycja wietlna zabytkowych zabudowa w mie cie ( w tym: stopniowa wymiana pokry dachowych, stopniowe malowanie elewacji, renowacja baszt i murów obronnych, o wietlenie wie y ko cielnej i baszt oraz remont generalny Ratusza). 9. Cmentarze w Wilamowej i Paczkowie. 10. Modernizacja stacji uzdatniania wody w Paczkowie. 11. Plan zagospodarowania przestrzennego. 12. Selektywna zbiórka odpadów.

Koszt inwestycji ( w tys. zł) - etapy Planowany Zadanie Planowany koszt koszt (j/w) inwestycji (cało ść ) dokumentacji 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1. jest 5 202 170,50 2 328,9 2 873,2 - - - - - 2 a jest 4 079 365 - - 800,3 1 079,0 2 200,0 - - 2 b 50 000 4 000 000 50,0 450,0 2 000,0 1 550,0 - - - 3 20 000 500 000 - - - - 20,0 100,0 200,0 4 300 000 30 000 000 - - - - - 100,0 1 000,0 5 100 000 1 900 000 70,0 40,0 40,0 40,0 40,0 40,0 - 6 80 000 4 000 000 - - - 80,0 500,0 2 500,0 1 000,0 7 100 000 1 900 000 - - - 50,0 50,0 50,0 50,0 8 30 000 5 000 000 - 40,0 30,0 30,0 40,0 - 60,0 9 20 000 115 580 15,58 10,0 25,0 - - - - 10 4 000 000 ------11 - 19,5 19,5 - - - - - 12 100 000 - - 15,0 25,0 20,0 20,0 20,0

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 128 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Poza budow hali sportowej (lata 2004 – 2005) i remontem cz stkowym dróg gminnych (lata 2004 – 2009) pozostałe inwestycje zwi zane s z ochron rodowiska w jej najszerszym poj ciu i uj te w Programie ochrony środowiska dla gminy Paczków. Plan wydatków inwestycyjnych i pozainwestycyjnych potrzebnych do realizacji zada Programu ochrony środowiska dla gminy Paczków przedstawia tabela nr 28.

TABELA NR 28. PLAN WYDATKÓW ZWI ĄZANYCH Z REALIZACJ Ą PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY PACZKÓW.

LATA Wydatki inwestycyjne Wydatki pozainwestycyjne 2004 - 2005 149 000 102 000 2006 - 2010 16 645 580 - 2006 - 2008 - 19 000 po roku 2010 32 900 000 -

Planowany koszt inwestycji na lata 2004 – 2010 wynosi 16 794 580 zł. Warto ta jest mniejsza od zało e wydatków bud etowych (19 700 000 zł) zaplanowanych w projekcie Wieloletniego Planu Inwestycyjnego. Zakładaj c, e cz funduszy mo na pozyska w ramach funduszy strukturalnych i innych finansowych dotacji gmina pod wzgl dem finansowym jest przygotowana do realizacji załoonych celów inwestycyjnych.

Koszty realizacji zada w PO obejmuj ce działania nieinwestycyjne obejmuj w latach 2004 – 2010 sum ok. 120 000 zł. Do ich realizacji poza bud etem gminy mo na wykorzysta mo liwo ci nast puj cych funduszy:

- bud ety Wojewody i Powiatu, - bud ety pozarz dowych organizacji ekologicznych, - Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, - Fundusz Le ny, - Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 129 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Najkosztowniejsze inwestycje, których realizacja przekracza mo liwo ci finansowe gminy to: - całkowite skanalizowania gminy – 30 mln zł, - gazyfikacja gminy – kosztów nie obj to w planach do roku 2010.

Na realizacj tych zamierze niezb dne jest pozyskanie Funduszu Spójno ci i funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Pełny wykaz funduszy, z których mo e korzysta gmina miejsko – wiejska, jak jest Paczków w zakresie ochrony rodowiska i rozwoju regionalnego przedstawiono w Rozdziale XX.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 130 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

PROGRAM DZIAŁA Ń

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 131 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Ekologiczna koncepcja ochrony przyrody w planach zagospodarowania przestrzennego i w działalno ści urz ądzeniorolnej

Nowoczesna ekologiczna koncepcja ochrony przyrody opiera si na dwóch podstawowych kryteriach:

1. Wg stosunku człowieka do życia przyrody nieo żywionej: - podmiotowy sposób traktowania przyrody, - centrum uwagi stanowi równowaga ekologiczna, - makroskala rozwi za przestrzennych, - równorz dno układów przyrodniczych i układów społeczno-gospodarczych, - po danym stanem przyrody jest dynamiczny stan równowagi rodowiska przyrodniczego: klimaks lub zbli ony do klimaksu, - zmiany w stanie przyrody nie powinny narusza równowagi ekologicznej.

2. Wg stosunku do potrzeb społeczno-gospodarczych a ochrony środowiska przyrodniczego: - preferencja w zakresie potrzeb, których realizacja nie zakłóca równowagi przyrodniczej, - planowe zaspakajanie potrzeb na podstawie racjonalno ci społecznej na obszarach dominacji człowieka oraz na zasadzie pełnego podporz dkowania prawom przyrody na pozostałych obszarach, - pozyskiwanie zasobów i udost pnianie walorów na zasadzie utrzymania równowagi w systemach ekologicznych, ł cznie z harmonijnym rozwojem społeczno- gospodarczym, - przetwarzanie zasobów i u ytkowanie walorów wg reguły: najdłu szego utrzymania zasobów w obiegu gospodarczym (d enie do pełnej recyrkulacji), a tak e uytkowanie walorów tylko w granicach odporno ci rodowiska, - odprowadzanie zu ytych zasobów tylko wówczas, gdy nie ma technicznych mo liwo ci ich utrzymania w obiegu gospodarczym, - rekultywacja zdegradowanych walorów powinna prowadzi do odnowienia stanów równowagi, gdy tylko istnieje mo liwo techniczna.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 132 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Na obszarach gmin wiejskich (równie miejsko-wiejskich) działalno urz dzeniorolna musi uwzgl dnia zasady kształtowania krajobrazu i ogólne prawa przyrody. Zabiegi urz dzeniorolne wywołuj wiele zmian w rodowisku, np.:

c) scalanie gruntów powoduje zmiany: - w przebiegu, długo ci i liczbie miedz, - w wielko ci oraz kształcie pól i działek,

d) melioracje wodne wprowadzaj : - zmiany w składzie szaty ro linnej i gatunków zwierz t, - do rodowiska sztuczne cieki, - zmiany poszczególnych składników bilansu wodnego danego terenu,

e) w fitomelioracji: - na wprowadzeniu okre lonych gatunków ro lin do rodowiska (drzew i krzewów), - w zmianie warunków wodnych i mikroklimatycznych, - w zmianie w składzie gatunków fauny,

f) transformacja u ytków powoduje zmiany: - w przestrzennym rozmieszczeniu poszczególnych u ytków, - w miernikach wodnych, - w składzie ro linno ci naturalnej i uprawianej przez człowieka.

Ze wzgl du na to realizacja powy szych zabiegów powinna by poprzedzona planem kształtowania krajobrazu i przestrzeni wiejskiej. W krajobrazach zmienionych działalno ci człowieka niezb dne jest prowadzenie zabiegów maj cych na celu zachowanie, odtworzenie lub kształtowanie biologicznych lub estetycznych wła ciwo ci krajobrazu.

W zakres uprawy krajobrazu wchodz ą:

1. Ochrona krajobrazu – działalno o charakterze konserwatorskim – wiadome oddziaływanie na krajobraz zmierzaj ce do zachowania mo liwie niezmienionych

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 133 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

naturalnych składników krajobrazu i utrzymanie ich w układzie, w którym ka dy z tych składników uczestniczy w mo liwie optymalnym stopniu w zapewnieniu równowagi biologicznej.

2. Piel ęgnowanie krajobrazu – działalno polegaj ca na utrwaleniu jego cech naturalnych i zapobieganiu ich niszczenia – przedmiotem zabiegów piel gnacyjnych s m.in.: - przywrócenie lasom naturalnego składu gatunkowego drzew, - przywrócenie ł kom naturalnego składu traw i ziół, - zagadnienia oczyszczania cieków komunalnych i przemysłowych, - zabezpieczenie gleb przed erozj , - zapobieganie stepowieniu itp. Piel gnacja krajobrazu ma charakter ochronny, zapobiega, bowiem przekształceniu si krajobrazu kulturowego harmonijnego w krajobraz zdewastowany.

3. Kształtowanie krajobrazu (architektura krajobrazu) – dotyczy obszarów obj tych intensywn gospodark człowieka i polega na celowym działaniu w kierunku przywrócenia naruszonej równowagi biologicznej, a tak e obszarów, które b d podlegały intensywnemu zainwestowaniu.

Architektura krajobrazu ma na celu odtworzenie tych naturalnych składników krajobrazu zdewastowanego, które uległy zniszczeniu oraz harmonijne włczenie gospodarki człowieka w gospodark przyrody. Jest wi c najwa niejszym i najtrudniejszym zadaniem uprawy krajobrazu.

Na terenach wiejskich architektur krajobrazu zajmuje si planowanie przestrzenne (zgodnie z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego) oraz urz dzeniorolne. Na obszarach wiejskich oba te rodzaje planowa maj do czynienia z krajobrazem otwartym , który to termin u ywany jest do okre lenia rozległego widoku obszarów niezabudowanych, zielonych itp. Jak w ka dym krajobrazie, tak i w krajobrazie otwartym wyst puj elementy naturalne i antropogeniczne. Do najbardziej charakterystycznych elementów przyrodniczych krajobrazu otwartego zalicza si : - rze b terenu,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 134 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- wody powierzchniowe, - szat ro linn .

Natomiast do sztucznych: - szlaki komunikacyjne, - budowle i osiedla.

Ogólne zasady kształtowania niektórych elementów krajobrazu otwartego:

1. Wła ciwe wykorzystanie rze by terenu w planach planistycznych jako podstawy utrzymania i zwi kszenia warto ci estetycznych krajobrazu oraz ekonomiczno ci zagospodarowania infrastrukturalnego. Rze ba terenu stanowi jedn z najbardziej charakterystycznych cech wyrazi cie kształtuj cych krajobraz i decyduje cz sto o wyborze jego poszczególnych cz ci na ró ne cele, o organizacji i strukturze gospodarki rolnej, o sposobie i zakresie melioracji, o trasowaniu sieci komunikacyjnej i sieci technicznego uzbrojenia terenu, o wyznaczeniu stref ochronnych przed powodzi , itp. W wielu działaniach jednak człowiek zmienia ukształtowanie terenu, dlatego te zabiegi architektury krajobrazu powinny d y do zapobiegania negatywnym skutkom tych zmian, takich jak uaktywnienie si niektórych procesów morfologicznych (spłukiwanie, osuwanie, itp.), pogarszanie si klimatu lokalnego czy mikroklimatu, pogarszanie si stosunków wodnych (leje depresyjne, zawodnienia), niszczenie pokrywy glebowej i ro linnej, itp.

2. Zachowanie wód powierzchniowych w ich naturalnych brzegach wraz z powstaniem towarzysz cych im zadrzewie . Zasada ta nakłada na architektów krajobrazu obowi zek uwzgl dnienia w odniesieniu do wód płyn cych elementów biologicznej zabudowy cieków, a w odniesieniu do jezior naturalnych zabezpieczenie przed dewastacj naturalnie ukształtowanych brzegów poprzez wła ciwe ich zagospodarowanie.

3. Zwi kszenie retencji wód poprzez lokalizacj zbiorników zaporowych. Poza funkcj gospodarcz retencja stwarza w danym krajobrazie korzystny element klimatyczny i stanowi czynnik o ywiaj cy krajobraz.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 135 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

4. Tworzenie korytarzy ekologicznych mi dzy kompleksami le nymi dla potrzeb przemieszczania si zwierzyny le nej oraz zagospodarowanie lasów zgodnie z ich funkcjami. Utrzymanie korytarzy ekologicznych mi dzy kompleksami le nymi zapobiega m.in. szkodom w rolnictwie wyrz dzonym przez zwierzyn łown oraz daje zwierz tom le nym swobod przemieszczania si mi dzy zbiorowiskami le nymi. Tylko planowanie i urz dzanie lasów o funkcjach ochronnych i krajobrazowo-rekreacyjnych, o stosunkowo małych powierzchniach, mo e przebiega w skali gminy. Wszelkie czynno ci gospodarcze w tych kategoriach lasów powinny by podporz dkowane funkcjom ochrony rodowiska przyrodniczego oraz motywom estetycznym i rekreacyjnym i prowadzone w taki sposób, by nie oszpeciły krajobrazu.

5. Wła ciwe kształtowanie zadrzewie w celu poprawienia warunków klimatycznych terenu, biologicznych i estetycznych cech krajobrazu oraz warunków produkcji rolnej. Do podstawowych form zadrzewie zalicza si : - grupy zielenie ródpolnej, - pasy wiatrochronne, - zadrzewienia wzdłu szlaków komunikacyjnych, - zadrzewienia brzegów cieków oraz zbiorników wodnych, sztucznych i naturalnych oraz wałów przeciwpowodziowych.

Zadrzewienia powinny by zakładane w sposób planowy, z uwzgl dnieniem nie tylko kryterium funkcjonalnego, ale równie biologiczno-ekologicznego oraz estetycznego, uwzgl dniaj cy w krajobrazie ład przestrzenny.

6. Zachowanie w krajobrazie pojedynczych drzew i krzewów. Elementy te mog stanowi przestrze yciow wielu małych form ycia, miejsce do gniazdowania, snu i wypoczynku, dostarcza po ywienia ptakom i ssakom oraz tworzy pewn dominant w krajobrazie rolniczym.

7. Zagospodarowanie terenów rolniczych zgodnie z ogólnymi prawami przyrody.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 136 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Krajobraz kultur rolnych jest zmienny w czasie, co wynika m.in. z nast pstwa zmianowania, które wpływa na dobór gatunków ro lin oraz procentowy udział poszczególnych grup upraw. Wielko i kształt pól w danym krajobrazie b d zale ały przede wszystkim od: - struktury własno ciowej gospodarstw rolnych, - stopnia zró nicowania gleby, - ilo ci oraz wielko ci poszczególnych kompleksów u ytkowo-rolniczych, - ukształtowania terenu, - sieci dróg, rowów i innych trwałych przeszkód naturalnych. Pi kno krajobrazu otwartego wyra a si proporcj powierzchni pól uprawnych do innych elementów krajobrazu. Najwi ksz rol w zagospodarowaniu terenów rolniczych maj urz dzenie rolne.

8. W wyborze lokalizacji i kształtowaniu infrastruktury technicznej (szlaki komunikacyjne, linie energetyczne i telekomunikacyjne, budynki i obiekty budowlane) nale y d y do jej dopasowania w krajobraz; elementy te nie powinny zakłóca spokoju, nie zmniejsza siły wyrazu lub porz dku innych elementów w krajobrazie, podkre la walory krajobrazu oraz nawi zywa skal do otoczenia. Elementy infrastruktury technicznej bardzo silnie oddziaływaj na naturalne elementy krajobrazu oraz na jego układ plastyczny. St d te projektowane obiekty musz wykazywa logiczny zwi zek mi dzy kształtem plastycznym a rze b terenu, zadrzewieniami, wodami itp. Dobrze wkomponowany techniczny obiekt powinien łczy si z przyrod i podnosi wygl d krajobrazu.

9. Tworzenie stref ochronnych wokół obiektów szkodliwych oraz obiektów chronionych. Niektóre obiekty infrastruktury technicznej wywieraj wpływ na warunki otoczenia, doprowadzaj ce cz sto do niszczenia otaczaj cego rodowiska i powstania krajobrazu zdewastowanego. W krajobrazie otwartym wyst puj tak e obiekty (np. uj cia wody pitnej) lub obszar (np. rezerwaty, parki narodowe), które wymagaj szczególnej ochrony. Istnieje wówczas potrzeba wyznaczania stref ochronnych, które wymagaj specjalnego zagospodarowania.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 137 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W kształtowaniu krajobrazu nale y pami ta , e otaczaj cy nas obraz odbieramy jako sum kół, spirali, łuków i ich fragmentów ukształtowanych płasko lub w postaci brył. Takie wła nie formy przewa aj w naturalnych krajobrazach, dlatego te architektura krajobrazu powinna w swej działalno ci zmierza do kształtowania krajobrazu kulturowego, harmonijnego, zbli onego w swym wygl dzie do naturalnego. Architektura krajobrazu mo e by prowadzona ró nymi metodami i sposobami oraz wymaga wykonania okre lonych zabiegów zmieniaj cych cechy charakteryzuj ce dany krajobraz.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 138 Wrocław 2004 Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Rysunek nr 1 7.

KSZTAŁTOWANIE KRAJOBRAZU

TRANSFORMACJA ZMIANA KSZTAŁTOWANI KSZTAŁTOWANI KSZTAŁTOWANIE UŻYTKÓW STRUKTUR E E PIONOWEGO GRUNTOWYCH Y SZATY RZE ŹBY OBRAZU WŁADA NIA RO ŚLINNEJ TERENU INFRASTRUKTURY

• ZALESIENIE • SCALENIE GRUNTÓW • DOBÓR GATUNKÓW • WYKOPY • ROZMIESZCZENIE I ZADRZEWIENIE RO ŚLIN BUDOWNICTWA • WYMIANA • NASYPY MIESZKALNEGO • KARCZOWANIE • WZAJEMNE I PRZEMYSŁOWEGO I ODKRZACZANIE • ZAMIANA ROZMIESZCZENIE • SPŁASZCZENIE RO ŚLIN WZNIESIE Ń • ZADARNIANIE • OBRÓT ZIEMI Ą • USTALANIE WYSOKO ŚCI • HARMONIZOWANIE • TARASOWANIE BUDOWLI • REKULTYWACJA UPRAW Z POTRZEBAMI • ZASYPYWANIE • ŚRODOWISKA OBNI ŻEŃ PRZYSTOSOWANIE TERENOWYCH NIEUZYTKÓW • OCHRONA GATUNKÓW • WPROWADZENIE INFRASTRUKTURY • TWORZENIE REJONÓW O OGRANICZONEJ • EKSPLOATACJA INTERWENCJI KOPALNI

7 S. Bieszczad, J. Sobota , Zagro żenia, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczo-rolniczego . Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 139 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

W kształtowaniu krajobrazu wiejskiego ogromn rol odgrywaj urz dzenia rolne, które działaj c na terenach rolnych, wprowadzaj istotne zmiany w ukształtowaniu poziomym krajobrazu. Nawet działania maj ce na celu podniesienie produktywno ci u ytków rolnych wprowadzaj wiele istotnych zmian do czynników biologiczno-ekologicznych oraz estetyczno-widokowych krajobrazu otwartego.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 140 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Rysunek nr 2 8.

ZWI ĘKSZENIE MO ŻLIWO ŚCI PRODUKCYJNYCH GRUNTÓW ROLNYCH

MO ŻLIWO ŚCI MO ŻLIWO ŚCI MO ŻLIWO ŚCI ILO ŚCIOWE ILO ŚCIOWO- JAKO ŚCIOWE JAKO ŚCIOWE

- ZAGOSPODAROWANIE - SCALENIA I WYMIANY ODŁOGÓW GRUNTÓW MELIORACJ ZABIEGI E RENOWACYJN - PRZYSTOSOWANIE - ODKAMIENIANIE WODNE E TERENÓW GLEB NIEPRODUKTYWNYCH

- MELIORACJE WODNE - ZABIEGI ANTYEROZYJNE - AGROMELIORACJE - NAWO ŻENIE - FITOMELIORACJE RENOWACYJNE

- MELIORACJE - RENOWACJA CHEMICZNE STOSUNKÓW I UZY ŹNIAJ ĄCE WODNYCH

8 S. Bieszczad, J. Sobota , Zagro żenia, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczo-rolniczego. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 141 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

***

Architektura krajobrazu przez zakomponowanie formy, jak nadaje rodowisku przyrodniczemu i przez formy pierwotne, którym daje opraw , wychowuje człowieka w szacunku dla przyrody.

***

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 142 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XVII. Zało żenia realizacyjne.

Program ochrony rodowiska jest pierwszym, kompleksowym podej ciem gminy do zagadnie ochrony rodowiska, w którym poj cie „zrównowa onego rozwoju” przestaje by tylko modnym hasłem i zaczyna funkcjonowa jako potrzeba zrównowa enia ró nych obszarów ycia w gminie. Wybrane cele wskazuj na mo liwo lepszego wykorzystania szans rozwoju gospodarczego, zrozumienia sensu zachowania stref funkcjonalnych w rozwoju przestrzennym, a przede wszystkim poprawienia jako ci ycia obecnego i przyszłych pokole . Zało ono, e przyj te do realizacji projekty b d wypadkow obiektywnych potrzeb gminy i realnych moliwo ci ich spełnienia. Ich wybór wynika z: • zada obligatoryjnych, nało onych na samorz d gminy przez ustawodawc , zawartych w obowi zuj cych aktach prawnych i wytycznych „Polityki ekologicznej pa stwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010”, • bezpo rednich zagro e rodowiska, potwierdzonych diagnoz stanu rodowiska naturalnego w gminie Paczków, • strategii rozwojowych gminy Paczków przyj tych w 1999 roku w dokumentach kierunkowych takich jak: „Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paczków” zostało przyj te Uchwał Rady Miejskiej nr 11/66/99, a „Strategi rozwoju gminy Paczków 2020” przyj to Uchwał z 1998 roku, • zatwierdzonego przez Zarz d Województwa Opolskiego „Program ochrony rodowiska województwa opolskiego na lata 2003 – 2006”, z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010, • mo liwo ci bud etu gminy, potwierdzonych wnikliw analiz finansow .

Układ tematyczny programu działa odpowiada poszczególnym działom rodowiska naturalnego, opisanym w diagnozie stanu, a wybrane projekty i zadania s odpowiedzi na umieszczone w podsumowaniu ka dego z rozdziałów rekomendacje. Jak napisano ju wcze niej – w programie działa , zgodnie z przyj tym kluczem, rekomendowane działania przyporz dkowano okre lonym celom w czasie. Cele zostały podzielone na długookresowe, redniookresowe oraz krótkookresowe. Zapisane w programie cele główne, których realizacja wymaga dłu szej perspektywy, odpowiadaj zadaniom długookresowym. Cele szczegółowe Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 143 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków maj charakter celów redniookresowych, a projekty, które składaj si na program operacyjny na najbli sze 2 – 5 lat, uto samiane s z celami krótkookresowymi.

Ze wzgl ędu na okre ślony czas realizacji wyznaczono nast ępuj ące cele:

CELE DŁUGOOKRESOWE:

A. Ochrona zasobów rodowiska przyrodniczego i warto ci kulturowych. B. Ochrona gleb. C. Ochrona wód. D. Ochrona powietrza. E. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym i hałasem. F. Zagospodarowanie odpadów. G. Ochrona przed Nadzwyczajnymi Zagro eniami rodowiska, w tym przed powodzi . H. Kształtowanie proekologicznych postaw mieszka ców. I. Współpraca przygraniczna.

CELE ŚREDNIOOKRESOWE:

A.1. Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym. A.2. Podniesienie walorów przyrodniczych i estetycznych gminy. A.3. Zwi kszenie oferty turystycznej i rekreacyjnej gminy. A.4. Dbało o tereny i obiekty znajduj ce si pod ochron . B.1. Zapobieganie ska eniu i degradacji gleb u ytkowanych rolniczo. B.2. Zapobieganie ska eniu i degradacji gleb przy trasach komunikacji samochodowej. B.3. Racjonalne zagospodarowanie terenów o słabych glebach. C.1. Ochrona jako ciowa wód. C.2. Zapewnienie dobrej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. C.3. Zapobieganie deficytom wody. D.1. Ograniczenie emisji gazów i pyłów. E.1. Rozpoznanie zagro enia promieniowaniem elektromagnetycznym i hałasem. F.1. Racjonalne zagospodarowanie odpadów. G.1. Zapobieganie Nadzwyczajnym Zagro eniom rodowiska.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 144 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

G.2. Ochrona przed powodzi . H.1. Upowszechnienie wiedzy dotycz cej realizacji zasad zrównowa onego rozwoju w gminie Paczków. H.2. Przygotowanie potencjału kadrowego i technicznego do realizacji zada z zakresu ochrony rodowiska. I.1. Ochrona strefy przygranicznej.

CELE KRÓTKOOKRESOWE:

A.1.1. Wprowadzenie odpowiednich procedur lokalizacyjnych chroni cych tereny cenne przyrodniczo i krajobrazowo przed przeinwestowaniem. A.2.1. „Zielona gmina” – rozwój terenów zielonych dost pnych publicznie. A.2.2. Rozwijanie i tworzenie nowych pasów zieleni ródpolnej. A.2.3. Ochrona terenów zadrzewionych i cennych przyrodniczo. A.3.1. Plan zagospodarowania obrze a zbiornika Kozielno. A.3.2. Ekologiczne cie ki rekreacyjne. A.4.1. Utrzymanie istniej cych i obj cie ochron nowych pomników przyrody. A.4.2. „Zabytki kultury dobrem wszystkich mieszka ców”. B.1.1. Wła ciwe rolnicze u ytkowanie gleb. B.1.2. Budowa płyt obornikowych i zbiorników na gnojówk i gnojowic . B.1.3. Tworzenie zielonych stref wokół budynków inwentarskich. B.2.1. Rozpoznanie skali zanieczyszcze komunikacyjnych. B.3.1. Identyfikacja gruntów i nieu ytków do planowanego zalesienia. C.1.1. Zapobieganie ska eniu wód gruntowych i powierzchniowych. C.1.2. Kontrola gospodarki ciekowej. C.2.1. Rozbudowa infrastruktury kanalizacyjnej na terenie całej gminy. C.2.2. Modernizacja infrastruktury wodoci gowej. C.3.1. Zwi kszenie dyspozycyjnych zasobów wody. D.1.1. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu powietrza przez lokalne kotłownie. D.1.2. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza ze ródeł komunikacyjnych. E.1.1. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym. E.1.2. Ochrona przed hałasem. F.1.1. Sporz dzenie gminnego planu gospodarki odpadami.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 145 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

G.1.1. Ochrona przed Nadzwyczajnymi Zagro eniami rodowiska. G.2.1. Monitoring infrastruktury przeciwpowodziowej. H.1.1. „Poznaj swoje rodowisko naturalne”. H.2.1. Rozwój kadr dla rodowiska. H.3.1. Partycypacja społeczna w programach proekologicznych. I.1.1. Współudział w sporz dzaniu planów i tworzenie wspólnych z Republik Czesk transgranicznych obszarów chronionych. I.2.1. Współpraca przy planowaniu i wykorzystaniu turystycznym obszarów przygranicznych.

XVII. A. Zasoby środowiska przyrodniczego i warto ści kulturowych – zalecane działania.

Cel ogólny: A. Ochrona zasobów środowiska przyrodniczego i warto ści kulturowych .

A.1. Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem Cele szczegółowe przestrzennym.

A.1.1. Wprowadzenie odpowiednich procedur lokalizacyjnych Projekty / programy chroni cych tereny cenne przyrodniczo i krajobrazowo przed przeinwestowaniem. A.1.1.1. - do 2005 roku aktualizacja miejscowych planów Zadania i cele zagospodarowania przestrzennego pod k tem tworzenia obszarów realizacyjne funkcjonalnych chroni cych obszary cenne przyrodniczo i krajobrazowo.

Uzasadnienie:

Projekt jest adresowany do administracji gminy Paczków oraz potencjalnych inwestorów w gminie. Wskazuje na potrzeb okre lenia wpływu inwestycji na rodowisko i odpowiedzi na pytanie, czy inwestycja nie naruszy w szczególno ci spójno ci krajowego systemu obszarów chronionych. Dotyczy to zarówno lokalizacji budownictwa letniskowego na terenach obszaru chronionego, jak równie dróg i innych budowli, których zła lokalizacja mo e doprowadzi do degradacji rodowiska przyrodniczego.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 146 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe A.2. Podniesienie walorów przyrodniczych i estetycznych gminy.

A.2.1. „Zielona gmina” – rozwój terenów zielonych dostepnych Projekty / programy publicznie.

A.2.1.1. – do 2005 roku sporz dzenie gminnego programu rozwoju i piel gnacji zieleni trwałej na lata 2006 – 2007 (w tym uzupełnienie Zadania i cele nasadze przy drogach komunikacyjnych) oraz uwzgl dnienie ro lin realizacyjne ozdobnych. A.2.1.2. – w ka dym roku dokonanie nasadze co najmniej 1000 sztuk drzew i 1000 sztuk krzewów.

Uzasadnienie:

Adresatem tego projektu s mieszka cy gminy. Dbało o rozwój terenów publicznych jest zadaniem własnym gminy wynikaj cym z Ustawy o samorz dzie gminnym, z którego realizacji gmina jest rozliczana. Sporz dzenie gminnego programu rozwoju i piel gnacji zieleni trwałej na lata 2006 – 2007 pozwoli poprzez przygotowanie spójnej koncepcji i harmonogramu na lepsze zarz dzanie zieleni urz dzon – m.in. na jej utrzymanie i dalszy rozwój. Problemem w gminie jest nie tyle dokonywanie nowych nasadze , co piel gnacja obecnych zasobów oraz pozyskanie wsparcia mieszka ców w dbało ci o gminne skwery czy pasy przydro ne. W powszechnym odbiorze tereny wiejskie s naturalnie zielone i nie wymagaj specjalnego urz dzania zieleni. Starannie wypiel gnowane tereny zielone wpływaj pozytywnie zarówno na podniesienie walorów przyrodniczych gminy, jak i na jako ycia mieszka ców, poprzez poczucie lokalnej estetyki, mobilizuj c ich jednocze nie do wi kszej dbało ci o własne otoczenie i podnosz c atrakcyjno miejscowo ci gminnych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 147 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe A.2. Podniesienie walorów przyrodniczych i estetycznych gminy.

A.2.2. Rozwijanie i tworzenie nowych pasów zieleni ródpolnej. Projekty / programy

A.2.2.1. – do 2005 roku – opracowanie programu nasadze ro linno ci ródplonej.

A.2.2.2. – do 2007 roku – utworzenie co najmniej 1 pasa ro linno ci Zadania i cele ródpolnej. realizacyjne A.2.2.3. – do 2005 roku – upowszechnienie w ród rolników w

gminie korzy ci ekologicznych wynikaj cych z nasadze ródpolnych.

Uzasadnienie:

Nasadzenia ródpolne s nie tylko pozytywnym elementem krajobrazu przyrodniczego gminy (odgrywaj rol siedlisk ptaków i korytarzy ekologicznych), ale staj si naturalnym sposobem zabezpieczenia terenów rolniczych przed erozj wietrzn , reguluj stosunki wodne w glebie oraz ograniczaj spływ zanieczyszcze z pól (stanowi bariery biogeochemiczne). Najwi kszym problemem w realizacji tego projektu b dzie pozyskanie akceptacji rolników, którzy poszerzaj c areał pod uprawy, do tej pory raczej wycinali drzewa z terenów obj tych produkcj rolnicz . Dlatego najwa niejszym zadaniem jest przygotowanie przez gmin przy współpracy z ODR i kołami łowieckimi dobrego programu edukacji d cego do zmiany niekorzystnych działa na proekologiczne, uwzgl dniaj ce zasady zrównowa onego rozwoju. Po opracowaniu programu nasadze ro linno ci ródpolnej wa ne b dzie zach cenie przynajmniej jednego wła ciciela gruntu do utworzenie pasa zieleni ródpolnej, mi dzy innymi poprzez pomoc w pozyskaniu na ten cel rodków z Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 148 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe A.2. Podniesienie walorów przyrodniczych i estetycznych gminy.

A.2.3. Ochrona terenów zadrzewionych i cennych przyrodniczo. Projekty / programy

Zadania i cele A.2.3.1. – do 2005 roku – rozpoznanie terenu gminy pod k tem realizacyjne ustanowienia u ytków ekologicznych.

Uzasadnienie:

Adresatami tego projektu s głównie wła ciciele gruntów rolnych. Poniewa dominuj c form u ytkowania gruntów w gminie s pola uprawne, rozległe obszary rolnicze s nie tylko podatne na liczne zagro enia, zwi zane z jednostronn intensywn produkcj ro linn . lecz same wywieraj ci gły wpływ na pozostałe elementy rodowiska. Przeciwdziałanie degradacji ró norodno ci biologicznej powinno obejmowa nie tylko gatunki chronione, lecz równie pospolite gatunki ro lin i zwierz t. Przykładem takiego działania mo e by tworzenie uytków ekologicznych, które pełni wa n rol siedliskotwórcz i krajobrazow w przestrzeni rolnej, warunkuj c stabilne funkcjonowanie dzikiej przyrody i wpływaj c na zwi kszenie efektów produkcyjnych. Ustanowienie u ytków ekologicznych mie ci si w zakresie zada obligatoryjnych gminy, regulowanych Ustaw ą o samorz ądzie gminnym . Wst pem do ich ustanowienia b dzie realizacja projektu „Ochrona prawna terenów zadrzewionych i cennych przyrodniczo”, którego zasadniczym elementem b dzie rozpoznanie terenów gminy pod tym k tem.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 149 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe A.3. Zwi ększenie oferty turystycznej i rekreacyjnej.

Projekty / programy A.3.1. Plan zagospodarowania obrze a zbiornika Kozielno.

A.3.1.1. – do 2007 roku – opracowanie dokumentacji technicznej

uzbrojenia terenu wokół zbiornika Kozielno. Zadania i cele A.3.1.2. – zagospodarowanie terenu wokół zbiornika Kozielno (z realizacyjne uwzgl dnieniem nasadze zieleni trwałej).

Cała inwestycja zaplanowana do 2010 roku.

Uzasadnienie:

Projekt skierowany jest do władz gminnych, Regionalnego Zarz du Gospodarki Wodnej (wła ciciela zbiornika) i mieszka ców gminy. Projekt ten powinien obejmowa zarówno zagospodarowanie rekreacyjne, jak i nasadzenia ro linno ci trwałej stanowi cej naturaln ochron zbiornika i stwarzaj cej mo liwo ci zasiedlenia przez zwierz ta. Zbiornik pod wzgl dem przyrodniczym powinien stanowi przedłu enie krajobrazowe obszaru chronionego Jeziora Otmuchowskiego. Dzi ki odpowiednio prowadzonej gospodarce zarybieniowej stanie si atrakcj dla w dkarzy, przez co zwi kszy si oferta rekreacyjna tego terenu.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 150 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe A.3. Zwi ększenie oferty turystycznej i rekreacyjnej.

A.3.2. Ekologiczne cie ki rekreacyjne. Projekty / programy

A.3.2.1. – do 2006 roku – wytyczenie i zagospodarowanie co Zadania i cele najmniej jednej trasy turystyki pieszej i rowerowej o walorach realizacyjne edukacji ekologicznej.

Uzasadnienie:

Projekt ten jest adresowany głównie do młodzie y szkolnej, a tak e odwiedzaj cych gmin turystów. Przebudowanie zachowa dotycz cych umiej tnego korzystania ze rodowiska, które nie zakłóci jego równowagi ekologicznej, nie mo e odbywa si w trakcie teoretycznych wykładów. Potrzebny jest naturalny teren szkoleniowy w postaci cie ek edukacji ekologicznej. Do ko ca 2006 roku przewidywane jest wytyczenie i zagospodarowanie co najmniej jednej trasy turystyki pieszej i rowerowej o walorach edukacji ekologicznej. Realizacja podobnych projektów mie ci si w celach polityki ekologicznej pa stwa.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 151 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

A.3. Zwi ększenie oferty turystycznej i rekreacyjnej. Cele szczegółowe

A.3.3. „Czysta gmina” – wspieranie inicjatyw dotyczcych porz dku Projekty / programy i czysto ci.

A.3.3.1. – coroczne uczestnictwo młodzie y szkolnej w akcjach Zadania i cele porz dkowych terenów le nych i rekreacyjnych na obszarze gminy realizacyjne (m.in. w „Sprz taniu wiata”).

Uzasadnienie:

Projekt „Czysta gmina” jest skierowany do wszystkich mieszka ców gminy. Tylko poprzez aktywne uczestnictwo w zbieraniu mieciu dzieci, a przez nich ich rodzice, ucz si nowych nawyków i stwarzaj szans na trwał zmian zachowa zwi zanych z ochron rodowiska.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 152 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

A.4. Dbało ść o tereny i obiekty znajduj ące si ę pod ochron ą. Cele szczegółowe

A.4.1. Utrzymanie istniej cych i obj cie ochron nowych pomników Projekty / programy przyrody.

A.4.1.1. – do 2006 roku – obj cie ochron prawn drzew Zadania i cele wyszczególnionych w zał czniku nr.... realizacyjne A.4.1.2. – do 2007 roku – przeprowadzenie inwentaryzacji florystycznej na obszarze chronionego krajobrazu (uaktualnienie zbiorowisk ro lin rzadkich). A.4.2. „Zabytki kultury dobrem wszystkich mieszka ców gminy”. Projekty / programy

A.4.2.1. – do 2005 roku – sporz dzenie raportu o stanie zabytków na Zadania i cele terenie gminy. realizacyjne A.4.2.2. – do 2006 roku – opracowanie programu obejmuj cego renowacj parków podworskich wraz z zabudow dworsk oraz plant w Paczkowie. A.4.2.3. – do 2006 roku – opracowanie planu renowacji i konserwacji zabytkowych zabudowa w Paczkowie. A.4.2.4. – do 2006 roku – opracowanie projektu renowacji cmentarza komunalnego w Paczkowie oraz budowy nowego w Wilamowej. A.4.2.5. – do 2006 roku – opracowanie programu ochrony układów przestrzennych na terenach wiejskich (zagrody chłopskie, folwarki, cmentarze), stanowi cych warto ci historyczne i krajobrazowe.

Uzasadnienie:

Zachowanie i ochrona cennych obiektów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych jest wiadectwem naszej dbało ci o histori i otaczaj ce nas rodowisko. Adresatem projektu s władze samorz dowe, od decyzji których zale y sposób ochrony Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 153 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków przekształcenia i formowania rodowiska kulturowego. Przekształcenie to powinno uwzgl dnia zachowanie istniej cych warto ci obok tworzenia nowych. Ochrona rodowiska kulturowego i przyrodniczo-krajobrazowego powinna polega na ochronie najcenniejszych (z ró nych punktów widzenia) obiektów i obszarów oraz wiadomym przekształceniu reszty rodowiska w taki sposób, aby dostosowuj c je do nowych potrzeb unikn szpetoty, deformacji lub form niewła ciwych, w jak najszerzej rozumianym interesie społecznym.

XVII. B. Gleby – zalecane działania. Cel ogólny: B. Ochrona gleb.

B.1. Zapobieganie ska żeniu i degradacji gleb u żytkowanych Cele szczegółowe rolniczo.

Projekty / programy B.1.1. Wła ciwe rolnicze u ytkowanie gleb.

B.1.1.1. – do 2005 roku – rozpocz cie działa maj cych na celu propagowanie w ród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej. Zadania i cele B.1.1.2. – do ko ca 2005 roku – ustalenie procedury kontrolnej, realizacyjne monitoruj cej post powanie z opakowaniami po nawozach sztucznych i rodkach ochrony ro lin. B.1.1.3. - okresowe monitorowanie zasobno ci gleb.

Uzasadnienie:

Projekt jest skierowany głównie do rolników, u ytkowników gruntów rolnych. Działalno gospodarcza nie jest zadaniem własnym gminy, ale pozostaje w kr gu zainteresowania władz samorz dowych w zakresie tworzenia warunków do rozwoju gospodarczego. Projekt jest istotny z punktu widzenia podnoszenia wiedzy rolników o racjonalnym wykorzystaniu rodków ochrony ro lin, co w konsekwencji powinno przekłada si z jednej strony na wi ksz zasobno gleb i lepsze plony rolnicze, z drugiej strony na zmniejszenie kosztów produkcji i ograniczenie zanieczyszcze wód. Gmina powinna wyst pi w roli strony wspieraj cej działalno edukacyjn wyst puj c jako partner ODR-ów oraz innych organizacji zaanga owanych w propagowanie Dobrych Praktyk Rolniczych i Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 154 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków zrównowa onego rozwoju. Mo e równie wspomóc rolników indywidualnych w prawidłowym administrowaniu zasobami glebowymi poprzez dofinansowanie lub zakup bada prowadzonych przez SChR ustalaj cych zawarto ci składników pokarmowych w glebie. Niewła ciwy bowiem sposób i czas nawo enia zarówno organicznego, jak i mineralnego, wymieniany jest jako wa na przyczyna zachwiania równowagi gleb i ska enia wód. Jednocze nie powinna by tak e poinformowana o składowaniu i utylizacji opakowa po nawozach sztucznych i rodkach ochrony ro lin, by w razie potrzeby zorganizowa zbiórk starych opakowa , które, nieodpowiednio składowane, mog spowodowa przedostanie si toksycznych zwi zków do gruntu i wody.

B.1. Zapobieganie ska eniu i degradacji gleb u ytkowanych Cele szczegółowe rolniczo.

B.1.2. Budowa płyt obornikowych i zbiorników na gnojówk i Projekty / programy gnojowic .

B.1.2.1. – do 2008 roku – podj cie masowej akcji edukacyjnej Zadania i cele poprzez dostarczenie do ka dego gospodarstwa rolnego ulotki na realizacyjne temat potrzeby budowania płyt obornikowych lub zbiorników na gnojowic .

Uzasadnienie:

Efektem projektu adresowanego do wła cicieli gospodarstw rolnych powinno by wyeliminowanie powszechnej praktyki składowania odchodów zwierz t bezpo rednio na gruncie, przy budynkach inwentarskich lub na polach. Odciekaj ce lub wypłukiwane przez opady atmosferyczne składniki obornika (azotany, fosforany, potas) przenikaj do gleby i wód gruntowych. Posiadanie płyt obornikowych i zbiorników na gnojówk i gnojowic jest egzekwowane w Unii Europejskiej, a w Polsce stanie si całkowicie obowi zkowe po 2008 roku. W wyniki podj cia masowej edukacji, oprócz efektu ekologicznego, zakłada si zwi kszenie zdolno ci rolników do absorpcji rodków unijnych na rozwój gospodarczy. Posiadanie płyt i zbiorników jest wymogiem przy ubieganiu si o rodki z funduszy strukturalnych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 155 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

B.1. Zapobieganie ska żeniu i degradacji gleb u żytkowanych Cele szczegółowe rolniczo.

B.1.3. Tworzenie zielonych stref wokół budynków inwentarskich. Projekty / programy

B.1.3.1. – do 2007 roku – podj cie masowej edukacji poprzez Zadania i cele dostarczenie ulotek do ka dego gospodarstwa rolnego na temat realizacyjne zasadno ci tworzenia zielonych stref ochronnych wokół budynków inwentarskich.

Uzasadnienie:

Projekt jest skierowany do wła cicieli gospodarstw rolnych. Tworzenie zielonych stref ochronnych w postaci pasów zieleni wokół budynków inwentarskich, oczyszczalni cieków, szamb, zbiorników cieków jest skutecznym sposobem ograniczenia emisji wszelkich zanieczyszcze (pyły, gazy, drobnoustroje). System ten jest najbardziej naturalnym post powaniem profilaktycznym i zbli a si do podstawowych zasad rolnictwa ekologicznego.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 156 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

B.2. Zapobieganie ska żeniu i degradacji gleb przy trasach Cele szczegółowe komunikacji samochodowej.

Projekty / programy B.2.1. Rozpoznanie skali zanieczyszcze komunikacyjnych.

B.2.1.2. – co najmniej raz w roku przeprowadzenie badania Zadania i cele zanieczyszczenia gleb przy trasach o najwi kszym nat eniu ruchu. realizacyjne

Uzasadnienie:

Projekt odwołuje si bezpo rednio do obowi zku realizacji ustawowej dbało ci o rodowisko naturalne ( Ustawa Prawo ochrony środowiska ) i jest skierowany do władz samorz dowych województwa, wraz z jego instytucjami kontrolnymi (WIO ). Projekt ten jest równie wyrazem troski o jako rodowiska przyrodniczego, jak równie o zdrowie ludzi. Dowiedziono bowiem, e skutkiem zanieczyszcze komunikacyjnych jest zwi kszenie zakwaszenia gleby i obni enie zawarto ci próchnicy. Nast puje równie zwi kszona ekspozycja ro lin na metale ci kie (np. kadm), które mog si kumulowa w surowcach ro linnych. Ze wzgl du na obecno intensywnie ucz szczanych dróg: krajowej nr 46 i wojewódzkich, mo na spodziewa si lokalnego ska enia gleb na terenach le cych w bezpo rednim ich s siedztwie. Stworzenie systemu okresowego monitorowania pozwoli oszacowa skal dotychczas nierozpoznanego problemu, podj decyzj o ewentualnym przeciwdziałaniu, jak równie zweryfikowa przeznaczenie gruntów przy trasach komunikacyjnych i ewentualne dokonanie zmian w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 157 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe B.3. Racjonalne zagospodarowanie terenów o słabych glebach.

B.3.1. Identyfikacja gruntów i nieu ytków do planowanego Projekty / programy zalesiania.

Zadania i cele B.3.1.1. – do 2008 roku zalesienie 5 ha terenów najni szej klasy realizacyjne bonitacji i nieu ytków (w tym terenów zdegradowanych).

Uzasadnienie:

Projekt skierowany jest do wła cicieli nieu ytków, gruntów rolnych o słabej bonitacji. Zalesiania s zadaniem przypisanym do powiatów i w trakcie realizacji projektu gmina spełnia jedynie rol informacyjn oraz administratora rejestruj cego i opiniuj cego wnioski o zalesienie. W skali Polski obserwuje si rosn c tendencj do odłogowania najsłabszych gruntów rolnych, które szybko trac swoje walory u ytkowe, a post puj ca dalej ich degradacja stanowi powa ne zagro enie dla ró norodno ci biologicznej. Przekazanie gruntów z rolnictwa do le nictwa ma na uwadze racjonalizacj struktury u ytkowania przestrzeni przyrodniczej. Okre lone to zostało w Krajowym Programie Zwi kszania Lesisto ci. Jego realizacja opiera si na wielofunkcyjnym i zrównowa onym modelu rozwoju kraju. Nowe zalesienia pełni funkcj pozytywnie reguluj cych warunki przyrodnicze (korytarze ekologiczne, poprawa bilansu w glowego, zmniejszenie deficytu wody, ochrona przed erozj wodn i wietrzn gleb), krajobrazowe (zmniejszenie fragmentaryzacji i regulacja kształtu kompleksów le nych) oraz ekonomiczne (zwi kszenie produkcji drewna, stworzenie nowych miejsc pracy i dodatkowego ródła dochodu dla gospodarstw rolnych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 158 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XVII. C. Wody – zalecane działania. Cel ogólny: C. Ochrona wód.

Cele szczegółowe C.1. Ochrona jako ściowa wód.

Projekty / programy C.1.1. Zapobieganie ska eniu wód gruntowych i powierzchniowych.

Zadania i cele realizowane s takie same jak w Celu: Zapobieganie ska eniu i degradacji gleb. C.1.1.1. – do 2005 roku – rozpocz cie działa maj cych na celu propagowanie w ród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej. C.1.1.2. – do ko ca 2005 roku – ustalenie procedury kontrolnej Zadania i cele monitoruj cej post powanie z opakowaniami po nawozach realizacyjne sztucznych i rodkach ochrony ro lin. C.1.1.3. – okresowe monitorowanie zasobno ci gleb. C.1.1.4. – do 2008 roku – podj cie masowej akcji edukacyjnej poprzez dostarczenie do ka dego gospodarstwa rolnego ulotki na temat potrzeby budowania płyt obornikowych lub zbiorników na gnojowic . Uzasadnienie:

Adresatami działa maj cych na celu ochron jako ciow wód s wszyscy indywidualni i zbiorowi u ytkownicy zasobów wodnych w gminie. Projekty i działania dotycz ce ochrony wód powierzchniowych i podziemnych przed ska eniem w gminie Paczków wi si bezpo rednio z prowadzeniem racjonalnej gospodarki gruntami (charakter wiejski gminy), w tym stosowaniem rodków ochrony ro lin i wła ciw utylizacj opakowa po zu ytych rodkach oraz odpowiednim przechowywaniem nawozów naturalnych, gnojowicy i obornika. Wymienione cele znajduj swoje odzwierciedlenie w polityce przeciwdziałania ska eniom wód, popartej, w przypadku rolników, planowanymi działaniami edukacyjnymi i kontrolnymi, a w przypadku wszystkich mieszka ców i podmiotów gospodarczych - konsekwentn polityk inwestycyjn zmierzaj c do 100 % skanalizowania gminy.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 159 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe C.1. Ochrona jako ściowa wód.

Projekty / programy C.1.2. Kontrola gospodarki ciekowej.

C.1.2.1. – kontrola post powania ze ciekami na 50 posesjach Zadania i cele rocznie. realizacyjne C.1.2.2. – do 2006 roku – inwentaryzacja ródeł spływu wód deszczowych na terenie gminy.

Uzasadnienie:

Organizacja gospodarki ciekami jest zadaniem własnym gminy wynikaj cym z zapisów Ustawy Prawo ochrony środowiska i Ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków . Skuteczna likwidacja nielegalnych zrzutów cieków w gminie Paczków b dzie mo liwa po całkowitym zako czeniu budowy instalacji sanitarnej, która zakładana jest po 2010 roku. Dlatego w programie – w zakresie kontroli gospodarki ciekowej - przewidywane jest w latach 2004 – 2008 zintensyfikowanie działa inwentaryzacyjno-kontrolnych, które pozwol władzom samorz dowym na uporz dkowanie wiedzy o potencjalnych ródłach ska enia wód – ustalenie liczby i jako ci zbiorników bezodpływowych oraz ródeł spływu wód deszczowych, a tak e zaplanowaniu kanalizacji deszczowej przy okazji utwardzania dróg gminnych. Adresatem działa b d zarówno indywidualni, jak i zbiorowi u ytkownicy rodowiska.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 160 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe C.2. Zapewnienie dobrej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej.

C.2.1. Rozbudowa infrastruktury kanalizacyjnej na terenie całej Projekty / programy gminy.

C.2.1.1. – do 2010 roku – skanalizowanie wsi w gminie i budowa wiejskich oczyszczalni cieków.

C.2.1.2. – do 2008 roku – modernizacja i rozbudowa sieci Zadania i cele kanalizacyjnej w Paczkowie (wraz z uporz dkowaniem rozdziału realizacyjne kanalizacji sanitarnej i deszczowej).

C.2.1.3. – do 2010 roku – modernizacja miejskiej oczyszczalni cieków.

Uzasadnienie:

Zgodnie z Ustaw ą o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków , gmina pozostaje na swoim terenie planist i organizatorem działa zwi zanych z zaopatrzeniem w wod i odprowadzaniem cieków. W wieloletnim planie inwestycyjnym zakłada si całkowite skanalizowanie terenów wiejskich po 2010 roku. W trakcie realizacji projektu b dzie przeprowadzana równocze nie modernizacja i remont dróg. Przy tego typu inwestycjach mo liwe jest korzystanie ze strukturalnych funduszy unijnych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 161 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe C.2. Zapewnienie dobrej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej.

Projekty / programy C.2.2. Modernizacja infrastruktury wodoci gowej.

C.2.2.1. – modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Paczkowie – Zadania i cele inwestycja przewidziana po 2010 roku. realizacyjne C.2.2.2. – do 2006 roku – wymiana odcinków rur wodoci gowych azbestowo-cementowych na obszarze całej gminy.

Uzasadnienie:

Zgodnie z Ustaw ą o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków , obowi zkiem gminy jest dostarczenie mieszka com jako ciowo dobrej wody. Wyst powanie elementów azbestowych w sieci wodoci gowej mo e by ródłem ska enia wody azbestem. Ze wzgl du na wła ciwo ci rakotwórcze tego zwi zku powinno si jak najszybciej wyeliminowa niebezpieczne odcinki rur sieci wodoci gowej.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 162 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe C.3. Zapobieganie deficytom wody.

C.3.1. Zwi kszenie dyspozycyjnych zasobów wody. Projekty / programy

C.3.1.1. – systematyczne zwi kszanie liczby zakładanych oczek Zadania i cele ródpolnych. realizacyjne C.3.1.2. – systematyczna konserwacja istniej cej sieci melioracyjnej.

Uzasadnienie:

Adresatami tego programu s : władze regionalne, odpowiedzialne za polityk zasobami wodnymi, przedsi biorstwa produkuj ce wod , spółki odpowiedzialne za konserwacj urz dze melioracyjnych, rolnicy. Racjonalne u ytkowanie zasobów naturalnych, w tym wód, jest jedn z głównych wytycznych polityki ekologicznej pa stwa. Podstawowym jej zaleceniem jest przeznaczenie wód podziemnych wył cznie na cele zaopatrzenia mieszka ców i przemysłu spo ywczego lub farmaceutycznego, a powierzchniowych – na cele np. produkcji rolnej. Respektowanie tej zasady ma za zadanie ochron ilo ciow zasobów wód podziemnych i ograniczenie poboru z sieci wodoci gowej wody uzdatnionej do spo ycia. Realizacja tego celu b dzie mo liwa poprzez podj cie działa zmierzaj cych do zwi kszenia dyspozycyjnych zasobów wody, takich jak: retencjonowanie wody, zakładanie oczek ródpolnych, weryfikacja funkcjonowania oraz dbało o dro no sieci melioracyjnej. Rola gminy sprowadza si do organizacji przedsi wzi , których wykonawcami b d: rolnicy indywidualni, spółki wodne, Wojewódzki Zarz d Melioracji i Urz dze Wodnych. Zadaniem gminy b dzie równie podejmowanie działa edukacyjnych i informacyjnych ( w tym o ródłach finansowania) motywuj cych rolników do zakładania oczek ródpolnych i stawów.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 163 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XVII. D. Powietrze atmosferyczne – zalecane działania. Cel ogólny: D. Ochrona powietrza.

Cele szczegółowe D.1. Ograniczenie emisji gazów i pyłów.

D.1.1. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza przez lokalne Projekty / programy kotłownie.

D.1.1.1. – do 2010 roku – stworzenie scentralizowanego systemu ciepłowniczego na terenie miasta. D.1.1.2. – do 2010 roku – rozbudowa sieci gazowej na obszarze gminy. Zadania i cele D.1.1.3. – działania edukacyjne na rzecz zmiany no nika energii realizacyjne uywanego do celów grzewczych w gospodarstwach indywidualnych. D.1.1.4. – do 2006 roku – opracowanie systemu przekazywania władzom gminy przez WIO wyników pomiarów emisji gazów i pyłów z lokalnych ródeł.

Uzasadnienie:

Projekt jest skierowany do wła cicieli gospodarstw domowych oraz u ytkowników instalacji grzewczych, które mog oddziaływa niekorzystnie na rodowisko. W wietle obowi zuj cej Ustawy Prawo ochrony środowiska w zakresie ochrony jako ci powietrza samorz d gminny nie posiada uprawnie bezpo rednio wykonawczych. Zaopatrzenie w energi ciepln i gaz nie nale ju do obligatoryjnych zada gminy, natomiast jest zadaniem samorz du zapewnienie ekologicznych, nie powoduj cych ska enia powietrza systemów ogrzewania w budynkach u yteczno ci publicznej. W interesie gminy le y jednak podejmowanie działa ograniczaj cych emisj do atmosfery gazów z palenisk domowych przyczyniaj cych si do zwi kszenia efektu cieplarnianego. Dlatego w gminie Paczków kontynuowana jest rozbudowa sieci gazowej. Dbało gminy o ochron powietrza mo e przejawia si równie w monitorowaniu lokalnych emitorów zanieczyszcze , których

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 164 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków burmistrz gminy, jako organ wła ciwy, powinien zobowi za do okresowych pomiarów wielko ci emisji i powiadamiania go o rezultatach tych pomiarów. Przyjmuj c zgłoszenia instalacji mog cych negatywnie oddziaływa na rodowisko, a z których emisja nie wymaga pozwolenia, burmistrz gminy powinien ustali i egzekwowa wymagania w zakresie ochrony rodowiska dotycz ce ich eksploatacji.

Cele szczegółowe D.1. Ograniczenie emisji gazów i pyłów.

D.1.2. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza ze ródeł Projekty / programy komunikacyjnych.

D.1.2.1. – do 2006 roku – rozpoznanie wielko ci emisji pochodzenia

komunikacyjnego. Zadania i cele D.1.2.2. – okresowe badanie poziomu zanieczyszcze realizacyjne komunikacyjnych przy drodze krajowej nr 46 i drogach o du ym

nasileniu ruchu pojazdów.

Uzasadnienie:

Projekt jest adresowany do wojewódzkich słu b samorz dowych odpowiedzialnych za gromadzenie i udost pnianie informacji o jako ci powietrza (WIO ), a tak e do mieszka ców terenów zlokalizowanych przy drodze krajowej nr 46 i innych drogach o du ym nat eniu ruchu. Obecnie brak jest udokumentowanych pomiarów czysto ci powietrza. Okresowe pomiary poziomu zanieczyszcze emitowanych w zwi zku z eksploatacj tych dróg, wraz z wynikami bada lokalnego ska enia gleb, pozwol na systematyczn ocen zmian stanu rodowiska na terenach le cych w ich bezpo rednim s siedztwie. Poniewa s to głównie grunty orne, w wyniku ska e istnieje mo liwo kumulacji zanieczyszcze w surowcach ro linnych. Mo e to by podstaw do zmiany przeznaczenia gruntów w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego z rolnych na przemysłowe.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 165 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XVII E. Promieniowanie elektromagnetyczne i hałas – zalecane działania. Cel ogólny: E. Ochrona przed promieniowaniem i hałasem.

Cele szczegółowe E.1. Rozpoznanie zagro żenia promieniowaniem i hałasem.

E.1.1. Ochrona przed promieniowaniem. Projekty / programy

Zadania i cele E.1.1.1. – do 2006 roku – zidentyfikowanie ródeł promieniowania realizacyjne elektromagnetycznego i prowadzenie ich aktualnego rejestru.

Uzasadnienie:

Nie ma obecnie danych na temat wyst powania, b d nie, zagro enia przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Ochrona przed promieniowaniem jest zadaniem własnym powiatu, jednak z uwagi na wyst powanie na obszarze gminy linii elektroenergetycznych i przeka ników telefonii komórkowej, mieszka cy maj prawo do otrzymania informacji o liczbie, lokalizacji i ewentualnej wielko ci emisji promieniowania oraz jej potencjalnym wpływie na zdrowie. W przypadku ustalenia ródeł promieniowania przekraczaj cych dopuszczalne normy, gmina mo e zaplanowa działania zapobiegawcze w postaci budowy ekranów czy nasadze zieleni. Projekt ma charakter diagnostyczno- informacyjny i jest skierowany do zainteresowanych mieszka ców gminy.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 166 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe E.1. Rozpoznanie zagro żenia promieniowaniem i hałasem.

Projekty / programy E.1.2. Ochrona przed hałasem.

Zadania i cele E.1.2.1. – do 2006 roku – zidentyfikowanie ródeł hałasu i realizacyjne prowadzenie ich aktualnego rejestru.

Uzasadnienie:

Na podstawie diagnozy stanu rodowiska mo na przyj , e w gminie Paczków wyst puj lokalne zagro enia hałasem wymagaj ce podj cia działa interwencyjnych. Hałas o charakterze lokalnym jest zwi zany z funkcjonowaniem zakładów blacharskich w obr bie osiedli mieszkaniowych. Działania interwencyjne zwizane s przede wszystkim z rozwojem gospodarczym gminy umo liwiaj cym zmian struktury usług na mniej uci liw . Ze wzgl du na wysoki stopie bezrobocia (powy ej 30 %), w obecnej chwili problem ten jest trudny do rozwi zania. W celu rozpoznania innych zagro e hałasem wyst puj cych na swoim terenie gmina powinna zidentyfikowa te ródła zgodnie ze stanem aktualnym, jak równie pod k tem inwestycji planowanych w przyszło ci. Zgodnie z Ustaw ą Prawo ochrony środowiska Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego powinien zawiera przyporz dkowanie poszczególnych terenów (wyró nionych ze wzgl du na sposób uytkowania lub pełnione funkcje) do okre lonych kategorii dopuszczalnego poziomu hałasu w rodowisku. Projekt ma charakter diagnostyczno-informacyjny i jest skierowany do zainteresowanych mieszka ców gminy.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 167 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XVII. F. Gospodarka odpadami – zalecane działania. Cel ogólny: F. Zagospodarowanie odpadów.

Cele szczegółowe F.1. Racjonalne zagospodarowanie odpadów.

Projekty / programy F.1.1. Sporz dzenie gminnego planu gospodarki odpadami.

Zadania i cele F.1.1.1. – do 30.06.2004 r. – powstanie uaktualniony dokument realizacyjne „Gminny plan gospodarki odpadami”.

Uzasadnienie:

Projekt skierowany jest do wszystkich u ytkowników rodowiska w gminie: mieszka ców, podmiotów społecznych i gospodarczych, osób przyjezdnych. Jest wymogiem Ustawy Prawo ochrony środowiska oraz Ustawy o odpadach . Zgodnie z procedur gminny plan ma by uchwalony w celu realizacji dokumentu wy szego szczebla – powiatowego planu gospodarowania odpadami. Kluczowe wi c dla stworzenia do czerwca 2004 r. nowego gminnego programu gospodarki odpadami b d propozycje i zalecenia powiatu Nyskiego zawarte w „Programie gospodarki odpadami dla Powiatu Nyskiego”. Program powinien obejmowa wszystkie rodzaje odpadów powstaj cych oraz przywo onych na teren gminy, a zwłaszcza odpady komunalne (z uwzgl dnieniem odpadów biodegradowalnych), opakowaniowe, budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne (w tym medyczne, weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory). Powinien zatem powsta albo na bazie aktualizacja istniej cego mi dzygminnego planu gospodarki odpadami komunalnymi i uwzgl dni wszystkie pozostałe grupy odpadów, albo przyj nowe, bardziej korzystne rozwi zania dotycz ce odbioru i składowania odpadów, je eli zostan zaproponowane w programie powiatowym.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 168 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Jednocze nie w gminie prowadzone s działania organizacyjne i edukacyjne zmierzaj ce do wtórnego zagospodarowania odpadów i ich segregacji w miejscu powstania np. w gospodarstwach domowych.

XVII. G. Nadzwyczajne Zagro żenia Środowiska, w tym ochrona przeciwpowodziowa – zalecane działania. Cel ogólny: G. Ochrona przed NZ Ś, w tym przed powodzi ą.

Cele szczegółowe G.1. Zapobieganie Nadzwyczajnym Zagro eniom rodowiska.

G.1.1. Ochrona przed NZ i ich skutkami. Projekty / programy

G.1.1.1. – do 2005 roku – sporz dzenie raportu o mo liwo ci

wyst pienia nadzwyczajnych zagro e rodowiska na terenie gminy. Zadania i cele G.1.1.2. – do 2005 roku – o uzyskanie informacji o post powaniu na realizacyjne wypadek awarii komunikacyjnej na drodze krajowej 46 lub innych

drogach o du ym nat eniu ruchu.

Uzasadnienie:

Projekt jest adresowany do słu b odpowiedzialnych za sporz dzenie planu zapobiegania awariom. Zadaniem gminy jest wyegzekwowanie od Komendanta Powiatowego Pa stwowej Stra y Po arnej lub WIO przeprowadzenia kontroli w zakładach, w których mo e wyst pi potencjalna awaria przemysłowa oraz na stacjach benzynowych w celu uzyskania informacji: - czy podj te s rodki zapobiegaj ce wyst pieniu potencjalnych zagro e rodowiska, - czy opracowany jest plan operacyjno-ratowniczy na wypadek NZ .

Informacje pokontrolne zgodnie z Ustaw ą o dost ępie do informacji publicznej powinny by dost pne dla zainteresowanych mieszka ców.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 169 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Cele szczegółowe G.2. Ochrona przed powodzi .

Projekty / programy G.2.1. Monitoring infrastruktury przeciwpowodziowej.

Zadania i cele G.2.1.1. – do 2005 roku – opracowanie raportu o stanie technicznym realizacyjne zabezpiecze zwi zanych z ochron przeciwpowodziow .

Uzasadnienie:

Projekt skierowany jest do władz gminnych, które zgodnie z Ustaw ą o samorz ądzie gminnym s zobowi zane do koordynacji działa ratowniczych na wypadek powodzi. W zwi zku z powołaniem przez Burmistrza gminy Paczków 15.05.2003 r. Gminnego Zespołu ds. koordynacji działa ratowniczych na wypadek powodzi, w zakresie działalno ci którego le y m.in. opiniowanie rocznych i wieloletnich planów rozwoju gospodarki gminy w zakresie ochrony przed powodzi , w ramach powy szych działa powinien by co roku sporz dzany raport o stanie technicznym zabezpiecze przeciwpowodziowych na obszarach zagro onych zalaniem.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 170 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XVII. H. Informacja o środowisku i edukacja ekologiczna – zalecane działania. Cel ogólny: H. Kształtowanie proekologiczne postaw mieszka ńców.

H.1. Upowszechnienie wiedzy dotycz ącej realizacji zasad Cele szczegółowe zrównowa żonego rozwoju w gminie Paczków.

Projekty / programy H.1.1. „Poznaj swoje rodowisko naturalne”.

H.1.1.1. – do 2005 roku – stworzenie systemu upowszechniania informacji o rodowisku naturalnym i działaniach na rzecz jego Zadania i cele ochrony. realizacyjne H.1.1.2. – do grudnia 2004 r. – publikacja i szeroka dystrybucja (m.in. poprzez BIP) „Gminnego programu ochrony środowiska” i „Gminnego programu gospodarki odpadami” .

Uzasadnienie:

Projekt jest zadaniem koordynowanym przez gmin . Jest skierowany zarówno do administracji samorz dowej, jak i do wszystkich u ytkowników rodowiska w obr bie gminy. Nowe zalecenia prawne zawarte w Polityce ekologicznej pa stwa zakładaj szerokie współdziałanie ró nych podmiotów działaj cych w interesie ochrony rodowiska. Po to, by działania te były skuteczne i wiarygodne, niezb dne jest stworzenie systemu upowszechniania wiarygodnych informacji o rodowisku naturalnym, które wpłyn na kształtowanie postaw konsumentów i sposób ich zachowania si w rodowisku. W ramach tego projektu zostan podj te w gminie działania na rzecz sprawnego pozyskiwania i dystrybucji informacji o rodowisku poprzez tworzenie niezb dnych rejestrów informacji rodowiskowych publikowanych w gminnym BIP-ie. Udost pnienie informacji b dzie pomocne przy stymulowaniu proekologicznych zachowa , tak zwykłych mieszka ców, jak i sfery biznesu. Przedsi biorcy uzyskaj wszelkie dane, które uprzedz ich o konieczno ci spełnienia zaostrzonych ekologicznych wymaga oraz ustalenia niezb dnych dostosowawczych okresów przej ciowych przy wdra aniu nowych rozwi za na rzecz ochrony rodowiska. Jednym z

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 171 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków efektów współpracy z przedsi biorcami powinno by powołanie Rady Konsultacyjnej składaj cej si z przedstawicieli administracji i lokalnych podmiotów gospodarczych.

H.2. Przygotowanie potencjału kadrowego i technicznego do Cele szczegółowe realizacji zada ń z zakresu ochrony środowiska.

Projekty / programy H.2.1. Rozwój kadr dla rodowiska.

H.2.1.1. – bie ce szkolenie pracowników Urz du Gminy i jednostek współpracuj cych w zakresie realizacji zada z ochrony

rodowiska, w tym mo liwo ci pozyskania funduszy strukturalnych Zadania i cele Unii Europejskiej. realizacyjne H.2.1.2. – do ko ca 2004 roku – zaplanowanie potrzeb kadrowych w

gminie w zwi zku z wdra aniem „Gminnego programu ochrony środowiska” i „Gminnego programu gospodarki odpadami”.

Uzasadnienie:

Projekt skierowany jest głównie do administracji samorz dowej, radnych, rodowisk opiniotwórczych i decyzyjnych gminy, słu b BHP zakładów produkcyjnych. Zwi kszenie zada zwi zanych z ochron rodowiska w gminie ł czy si w du ym obci eniem słu b gminnych i brakiem mo liwo ci efektywnego działania zwi zanym z wdra aniem tych zada . Dlatego niezb dne jest ilo ciowe i jako ciowe zwi kszenie zasobów kadrowych w Urz dzie Gminy oraz we wszystkich jednostkach, których u ytkowanie rodowiska powoduje konieczno jego zwi kszonej ochrony. Gmina powinna prowadzi szkolenia swoich pracowników oraz słu b komunalnych w systemie ci głym, jednocze nie propagowa informacje o cyklach szkoleniowych organizowanych przez instytucje publiczne dla przedsi biorstw indywidualnych, rolników. Po rozpoznaniu potrzeb kadrowych w gminie zwi zanych z wdra aniem obu programów, powinien zosta sporz dzony plan nowych potrzeb kadrowych dla ich realizacji, z uwzgl dnieniem projektów zwi zanych z podniesieniem walorów estetycznych i przyrodniczych gminy, a tak e zwi kszeniem jej oferty turystycznej i rekreacyjnej.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 172 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

H.3. Zwi ększenie udziału społeczno ści lokalnej w działaniach na Cele szczegółowe rzecz ochrony środowiska.

Projekty / programy H.3.1. Partycypacja społeczna w programach proekologicznych.

H.3.1.1. – do 2005 roku – opracowanie planu współpracy z Zadania i cele przedstawicielami lokalnego biznesu na rzecz zachowania realizacyjne równowagi w rozwoju gminy.

Uzasadnienie:

Projekt jest zadaniem koordynowanym przez gmin . Skierowany jest przede wszystkim do organizacji pozarz dowych, ale równie wszystkich wła cicieli domów, gospodarstw rolnych i podmiotów gospodarczych. Projekt zakłada, e do 2005 roku zostanie opracowany plan współpracy z przedstawicielami wi kszych podmiotów gospodarczych w gminie, np. poprzez stworzenie Rady Konsultacyjnej. Wykorzystany zostanie potencjał istniej cych organizacji pozarz dowych takich jak OSP oraz kół młodzie y szkolnej, które na zasadach wolontariatu b d brały udział w pracach zwi zanych z utrzymaniem porz dku i czysto ci w gminie.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 173 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XVII. I. Współpraca przygraniczna – zalecane działania. Cel ogólny: I. Współpraca organiczna na rzecz ochrony środowiska.

Cele szczegółowe I.1. Ochrona strefy przygranicznej.

I.1.1. Współudział w sporz dzaniu planów i tworzeniu wspólnych z Projekty / programy Republik Czesk transgranicznych obszarów chronionych.

I.1.1.1. – do 2006 roku – zorganizowanie wraz ze stron czesk Zadania i cele spotkania w formie warsztatów ekologicznych w Euroregionie realizacyjne PRADZIAD.

I.1.2. Współpraca przy planowaniu i wykorzystywaniu turystycznym Projekty / programy obszaru pogranicza.

Zadania i cele I.1.2.1. – współuczestnictwo w rozmowach na rzecz utworzenia realizacyjne nowego przej cia granicznego.

Uzasadnienie:

Projekt jest adresowany do władz gminnych, które zgodnie z wytycznymi Programu ochrony środowiska dla Powiatu Nyskiego , s zobligowane do nawi zywania współpracy na poziomie władz samorz dowych z władzami Republiki Czeskiej w zakresie ochrony transgranicznych cieków wodnych, promocji turystycznej strefy przygranicznej oraz wymiany informacji o wyst pieniach zagro e rodowiska.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 174 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XVIII. Zestawienie i harmonogram działa ń.

Legenda:

1. Działy od VI – XV odnosz si do diagnozy stanu rodowiska naturalnego. 2. Cele główne uporz dkowane s alfabetycznie od A do I. 3. Dodatkowe oznaczenia:

• literowe w kolumnie „Zadania i cele realizacyjne”

W – zadania własne gminy K – zadania koordynowane przez gmin

• kolory w kolumnie „Szacunkowe koszty”

łczny koszt zadania w tym rodki z bud etu gminy

• kolory w wierszach zada :

zadania pozainwestycyjne zadania inwestycyjne

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 175 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

CELE PROGRAMY POTENCJA- ZADANIA PODMIOTY SZACUN- TERMIN SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY PODSTAWA LNE RÓDŁA WSKA NIKI I REALIZU- KOWE WYKONA- (REDNIOOKRESOWE) DO REALIZACJI PRAWNA FINANSO MONITOROWANIA CELE REALIZACYJNE JCE KOSZTY NIA (KRÓTKOOKRESOWE) -WANIA

VI I VII. ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I WARTO ŚCI KULTUROWE

CEL GŁÓWNY: A. OCHRONA ZASOBÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I WARTO ŚCI KULTUROWYCH

A.1. Integracja A.1.1. Wprowadzenie A.1.1.1. - do 2005 roku aktualizacja miejscowych planów Ustawa o samorz dzie gmina Plan bud et gminy 31.12.2005 istnienie odpowiednich procedur zagospodarowania przestrzennego pod k tem tworzenia gminnym zagospodarowania (uj te w planie odpowiednich aspektów lokalizacyjnych chroni cych obszarów funkcjonalnych chroni cych obszary cenne przestrzennego inwestycyjnym) obszarów ekologicznych z tereny cenne przyrodniczo i przyrodniczo i krajobrazowo. Ustawa o ochronie funkcjonalnych w krajobrazowo przed W przyrody 39 000 zł aktualnych planowaniem przeinwestowaniem Miejscowych Planach przestrzennym. Zagospodarowania Przestrzennego A.2. Podniesienie A.2.1. „Zielona gmina” – rozwój A.2.1.1. – do 2005 roku sporz dzenie gminnego Ustawa o samorz dzie gmina wkład rzeczowy bud et gminy 31.12.2005 istnienie programu terenów zielonych dostepnych programu rozwoju i piel gnacji zieleni trwałej na lata gminnym gminy piel gnacji zieleni walorów publicznie. 2006 – 2007 (w tym uzupełnienie nasadze przy drogach organizacje trwałej przyrodniczych i komunikacyjnych) oraz uwzgl dnienie ro lin ozdobnych. Ustawa o ochronie pozarz dowe W przyrody estetycznych mieszka cy gminy. A.2.1.2. – w ka dym roku dokonanie nasadze co Ustawa o samorz dzie gmina 2000 zł rocznie bud et gminy program ci gły liczba nasadze najmniej 1000 sztuk drzew i 1000 sztuk krzewów. gminnym zieleni trwałej w W organizacje ci gu roku Ustawa o ochronie pozarz dowe przyrody mieszka cy A.2.2. Rozwijanie i tworzenie A.2.2.1. – do 2005 roku – opracowanie programu Ustawa o ochronie gmina wkład rzeczowy bud et gminy 31.12.2005 istnienie programu nowych pasów zieleni ródpolnej. nasadze ro linno ci ródpolnej. przyrody gminy nasadze ro linno ci W FOGR ródpolnej Ustawa o ochronie gruntów rolnych i wła ciciele le nych gruntów rolnych A.2.2.2. – do 2007 roku – utworzenie co najmniej 1 pasa Ustawa o ochronie gmina 3000 zł wła ciciele 31.12.2007 liczba m bie cych ro linno ci ródpolnej. przyrody gruntów nasadze W + K FOGR ródpolnych Ustawa o ochronie FOGR gruntów rolnych i wła ciciele le nych gruntów rolnych A.2.2.3. – do 2005 roku – upowszechnienie w ród Ustawa o ochronie ODR 1000 zł rocznie ODR 31.12.2005 liczba odbytych rolników w gminie korzy ci ekologicznych wynikaj cych przyrody szkole z nasadze ródpolnych. liczba K Ustawa o ochronie rozprowadzonych gruntów rolnych i informacji le nych edukacyjnych liczba rolników przeszkolonych

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 176 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

A.2.3. Ochrona terenów A.2.3.1. – do 2005 roku – rozpoznanie terenu gminy pod Ustawa o ochronie gmina 500 zł rocznie bud et gminy 31.12.2005 istnienie obszaru zadrzewionych i cennych ktem ustanowienia u ytków ekologicznych. przyrody funkcjonalnego w przyrodniczo. W MPZP Ustawa o samorz dzie gminnym A.3. Zwi ększenie A.3.1. Plan zagospodarowania A.3.1.1. – do 2007 roku – opracowanie dokumentacji Ustawa o samorz dzie gmina 80 000 zł bud et gminy 31.12.2007 istnienie obrze a zbiornika Kozielno. technicznej uzbrojenia terenu wokół zbiornika Kozielno. gminnym dokumentacji oferty turystycznej W uzbrojenia wokół i rekreacyjnej. zbiornika Kozielno

A.3.1.2. – zagospodarowanie terenu wokół zbiornika Ustawa o samorz dzie gmina 4 mln zł bud et gminy 31.12.2010 istnienie nowego, Kozielno (z uwzgl dnieniem nasadze zieleni trwałej). gminnym publicznego terenu Cała inwestycja zaplanowana do 2010 roku. WZIR rekreacji W

A.3.2..Ekologiczne cie ki A.3.2.1. – do 2006 roku – wytyczenie i zagospodarowanie Ustawa o ochronie gmina 10 000 zł bud et gminy 31.12.2005 długo cie ek

co najmniej jednej trasy turystyki pieszej i rowerowej o przyrody edukacyjnych (km) rekreacyjne. walorach edukacji ekologicznej. organizacje bud et powiatu W Ustawa o samorz dzie pozarz dowe liczba akcji gminnym edukacyjnych przeprowadzonych w roku A.3.3. „Czysta gmina” – A.3.3.1. – coroczne uczestnictwo młodzie y szkolnej w Ustawa o ochronie gmina (szkoły) wkład rzeczowy bud et gminy program ci gły liczba młodzie y wspieranie inicjatyw dotycz cych akcjach porz dkowych terenów le nych i rekreacyjnych przyrody gminy uczestnicz cej w porz dku i czysto ci. na obszarze gminy (m.in. w „Sprz taniu wiata”). mieszka cy sprz taniu W Ustawa o utrzymaniu 3000 zł rocznie porz dku i czysto ci w zakłady pracy ilo zebranych gminach mieci (kg) organizacje ekologiczne A.4. Dbało ść o A.4.1. Utrzymanie istniej cych i A.4.1.1. – do 2006 roku – obj cie ochron prawn drzew Ustawa o ochronie Wojewódzki wkład rzeczowy bud et gminy 31.12.2005 wpisanie obj cie ochron nowych wyszczególnionych w zał czniku nr.3 przyrody Konserwator gminy proponowanych tereny i obiekty pomników przyrody. K Przyrody bud et wojewody drzew do rejestru znajduj ące si ę pod pomników przyrody gmina ochron ą.

A.4.1.2. – do 2007 roku – przeprowadzenie Ustawa o ochronie Wojewódzki 8 000 zł bud et Wojewody 31.12.2007 istnienie aktualnej inwentaryzacji florystycznej na obszarze chronionego przyrody Konserwator 1000 zł dokumentacji krajobrazu (uaktualnienie zbiorowisk ro lin rzadkich). Przyrody bud et gminy florystycznej obszaru K chronionego organizacje krajobrazu pozarz dowe

A.4.2. „Zabytki kultury dobrem A.4.2.1. – do 2005 roku – sporz dzenie raportu o stanie Ustawa o ochronie dóbr Wojewódzki 4000 zł bud et Wojewody 31.12.2005 istnienie raportu o wszystkich mieszka ców gminy”. zabytków na terenie gminy. kultury Konserwator 1000 zł stanie zabytków K Zabytków bud et gminy

gmina A.4.2.2. – do 2006 roku – opracowanie programu Ustawa o ochronie dóbr Wojewódzki 5000 zł bud et Wojewody 31.12.2006 istnienie programu obejmuj cego renowacj parków podworskich wraz z kultury Konserwator 1000 zł renowacyjnego zabudow dworsk oraz plant w Paczkowie. Zabytków bud et gminy K gmina

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 177 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

A.4.2.3. – do 2006 roku – opracowanie planu renowacji i Ustawa o ochronie dóbr Wojewódzki 5 mln zł - koszt całej bud et Wojewody 31.12.2005 istnienie opracowania konserwacji zabytkowych zabudowa w Paczkowie. kultury Konserwator inwestycji do 2010 r. K Zabytków 30 000 zł bud et gminy

gmina A.4.2.4. – do 2005 roku – opracowanie projektu Ustawa o planowaniu i gmina 20 000 zł bud et gminy 31.12.2004 istnienie projektu renowacji cmentarza komunalnego w Paczkowie oraz zagospodarowaniu budowy nowego w Wilamowej. przestrzennym cało inwestycji 115 K 580 zł – do 2007 r. Ustawa o samorz dzie gminnym

A.4.2.5. – do 2006 roku – opracowanie programu ochrony Ustawa o planowaniu i gmina 5 000 zł bud et gminy 31.12.2005 istnienie programu układów przestrzennych na terenach wiejskich (zagrody zagospodarowaniu chłopskie, folwarki, cmentarze), stanowi cych warto ci przestrzennym historyczne i krajobrazowe. K Ustawa o samorz dzie gminnym

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 178 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

PROGRAMY POTENCJA- CELE ZADANIA PODMIOTY SZACUN- PROJEKTY PODSTAWA LNE RÓDŁA TERMIN WSKA NIKI SZCZEGÓŁOWE I REALIZU- KOWE DO REALIZACJI PRAWNA FINANSO- WYKONA-NIA MONITOROWANIA (REDNIOOKRESOWE) CELE REALIZACYJNE JCE KOSZTY (KRÓTKOOKRESOWE) WANIA

VIII. GLEBY

CEL GŁÓWNY: B. OCHRONA GLEB

B.1. Zapobieganie B.1.1. Wła ciwe rolnicze B.1.1.1. – do 2005 roku – rozpocz cie działa maj cych Ustawa o nawozach i gmina 1000 zł bud et ODR program ci gły odbycie co najmniej 2 spotka w uytkowanie gleb. na celu propagowanie w ród rolników Kodeksu Dobrej nawo eniu ci gu roku ska żeniu i Praktyki Rolniczej. ODR degradacji gleb K Ustawa o ochronie gruntów użytkowanych rolnych i le nych rolniczo. Ustawa o nawozach i gmina wkład rzeczowy bud et gminy raz w roku – istnienie procedury B.1.1.2. – do ko ca 2005 roku – ustalenie procedury nawo eniu gminy program ci gły kontrolnej, monitoruj cej post powanie z opakowaniami SChR PIH po nawozach sztucznych i rodkach ochrony ro lin. Ustawa o ochronie gruntów K rolnych i le nych

B.1.1.3. - okresowe monitorowanie zasobno ci gleb. Ustawa o nawozach i gmina wkład rzeczowy rolnicy program ci gły uzyskanie raportu o zasobno ci K nawo eniu gminy gleb SChR Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le nych B.1.2. Budowa płyt B.1.2.1. – do 2008 roku – podj cie masowej akcji Ustawa o nawozach i ODR 500 zł rocznie bud et gminy 31.12.2007 liczba ulotek rozprowadzonych obornikowych i zbiorników na edukacyjnej poprzez dostarczenie do ka dego nawo eniu na terenie gminy gnojówk i gnojowic . gospodarstwa rolnego ulotki na temat potrzeby gmina ODR budowania płyt obornikowych lub zbiorników na liczba wybudowanych płyt gnojowic . obornikowych, zbiorników na K gnojowic B.1.3. Tworzenie zielonych B.1.3.1. – do 2007 roku – podj cie masowej edukacji Ustawa Prawo ochrony ODR 500 zł rocznie bud et gminy 31.12.2007 liczba ulotek rozprowadzonych stref wokół budynków poprzez dostarczenie ulotek do ka dego gospodarstwa rodowiska gmina na terenie gminy inwentarskich. rolnego na temat zasadno ci tworzenia zielonych stref ODR ochronnych wokół budynków inwentarskich. liczba utworzonych zielonych K stref wokół budynków inwentarskich

B.2. Zapobieganie B.2.1. Rozpoznanie skali B.2.1.2. – co najmniej raz w roku przeprowadzenie Ustawa Prawo ochrony WIO 1000 zł rocznie rolnicy program ci gły otrzymanie raz w roku wyników zanieczyszcze badania zanieczyszczenia gleb przy trasach o rodowiska 500 zł bada zawarto ci metali ska żeniu i komunikacyjnych. najwi kszym nat eniu ruchu. SChR bud et gminy ci kich w glebie degradacji gleb K przy trasach komunikacji samochodowej. B.3. Racjonalne B.3.1. Identyfikacja gruntów i B.3.1.1. – do 2008 roku zalesienie 5 ha terenów Ustawa o przeznaczeniu wła ciciele wkład rzeczowy bud et starostwa program ci gły liczba hektarów zalesionych w nieu ytków do planowanego najni szej klasy bonitacji i nieu ytków (w tym terenów gruntów rolnych do gruntów gminy powiatowego ci gu roku zagospodarowanie zalesiania. zdegradowanych). zalesienia terenów o słabych K starostwo powiatowe glebach. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 179 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

CELE PROGRAMY POTENCJA- ZADANIA PODMIOTY SZACUN- SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY PODSTAWA LNE RÓDŁA TERMIN WSKA NIKI I REALIZU- KOWE (REDNIOOKRESOWE) DO REALIZACJI PRAWNA FINANSO WYKONA-NIA MONITOROWANIA CELE REALIZACYJNE JCE KOSZTY (KRÓTKOOKRESOWE) -WANIA

IX. WODY

CEL GŁÓWNY: C. OCHRONA WÓD

C.1. Ochrona C.1.1. Zapobieganie ska eniu Zadania i cele realizowane s takie same jak w celu: wska niki takie jak przy wód gruntowych i Zapobieganie ska żeniu i degradacji gleb . monitorowaniu ochrony jako ściowa wód. powierzchniowych. C.1.1.1. – do 2005 roku – rozpocz cie działa maj cych na gleb celu propagowanie w ród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej. C.1.1.2. – do ko ca 2005 roku – ustalenie procedury kontrolnej monitoruj cej post powanie z opakowaniami po nawozach sztucznych i rodkach ochrony ro lin. C.1.1.3. – okresowe monitorowanie zasobno ci gleb. C.1.1.4. – do 2008 roku – podj cie masowej akcji edukacyjnej poprzez dostarczenie do ka dego gospodarstwa rolnego ulotki na temat potrzeby budowania płyt obornikowych lub zbiorników na gnojowic . K C.1.2. Kontrola gospodarki C.1.2.1. – kontrola post powania ze ciekami na 50 Ustawa o utrzymaniu gmina wkład rzeczowy bud et gminy program ci gły raporty z kontroli ciekowej. posesjach rocznie. porz dku i czysto ci w ZUK W + ZUK gminach ZUK ZUK liczba stwierdzonych nieprawidłowo ci

C.1.2.2. – do 2006 roku – inwentaryzacja ródeł spływu Ustawa Prawo wodne Wojewódzki 4000 zł bud et gminy 31.12.2005 istnienie rejestru ródeł wód deszczowych na terenie gminy. Zarz d Melioracji spływu wód deszczowych W + K Ustawa o zbiorowym i Urz dze ZUK zaopatrzeniu w wod i Wodnych zbiorowym odprowadzaniu cieków zarz dca dróg

C.2. Zapewnienie C.2.1. Rozbudowa infrastruktury C.2.1.1. – skanalizowanie wsi w gminie i budowa Ustawa o zbiorowym gmina 30 mln zł – koszt bud et gminy lata 2010 – 2015 liczba gospodarstw kanalizacyjnej na terenie całej wiejskich oczyszczalni cieków. zaopatrzeniu w wod i 31.12.2010 domowych nie całej inwestycji dobrej gminy. W zbiorowym odprowadzaniu ZUK fundusze (dla realizacji podł czonych do sieci infrastruktury cieków 110 000 zł strukturalne (ERDF) cz tkowej kanalizacyjnej cz ciowa planów) wodno- Ustawa o samorz dzie realizacja zada w Agencja Własno ci % kanalizowania gminy kanalizacyjnej. gminnym latach 2009-2010 Rolnych SP w ci gu roku

C.2.1.2. – do 2008 roku – modernizacja i rozbudowa sieci Ustawa o zbiorowym gmina 8079365 zł bud et gminy 31.12.2008 % rozdzielonej sieci kanalizacyjnej w Paczkowie (wraz z uporz dkowaniem zaopatrzeniu w wod i kanalizacyjnej rozdziału kanalizacji sanitarnej i deszczowej). zbiorowym odprowadzaniu ZUK fundusze (deszczowej i sanitarnej) W cieków strukturalne (ERDF) w mie cie

Ustawa o samorz dzie gminnym

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 180 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

C.2.1.3. – do 2010 roku – modernizacja miejskiej Ustawa o zbiorowym gmina 500 000 zl bud et gminy 31.12.2010 istnienie zaplanowanych oczyszczalni cieków. zaopatrzeniu w wod i 5 separatorów W zbiorowym odprowadzaniu ZUK fundusze (zmodernizowanie cieków strukturalne (ERDF) oczyszczalni cieków w Paczkowie) Ustawa o samorz dzie gminnym

C.2.2. Modernizacja C.2.2.1. – modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Ustawa o zbiorowym gmina 4 mln zł bud et gminy lata 2010 - 2015 przeprowadzenie infrastruktury wodoci gowej. Paczkowie zaopatrzeniu w wod i renowacji stacji W zbiorowym odprowadzaniu ZUK fundusze uzdatniania wody cieków strukturalne (ERDF)

Ustawa o samorz dzie gminnym

C.2.2.2. – do 2006 roku – wymiana odcinków rur Ustawa o zbiorowym gmina 60 000 zł bud et gminy 31.12.2005 odcinki wymienionych wodoci gowych azbestowo-cementowych na obszarze zaopatrzeniu w wod i rur wodoci gowych całej gminy. zbiorowym odprowadzaniu ZUK fundusze ( w m) W cieków strukturalne (ERDF)

Ustawa o samorz dzie Agencja Własno ci gminnym Rolnych SP

C.3. Zapobieganie C.3.1. Zwi kszenie C.3.1.1. – systematyczne zwi kszanie liczby zakładanych Ustawa Prawo wodne wła ciciele 20 000 zł rocznie FOGR program ci gły liczba oczek zało onych dyspozycyjnych zasobów wody. oczek ródpolnych. gruntów w ci gu roku deficytom wody. K Ustawa o ochronie gruntów bud et Sejmiku rolnych i le nych gmina Wojewódzkiego

rolnicy C.3.1.2. – systematyczna konserwacja istniej cej sieci Ustawa Prawo wodne spółki wodne 20000 zł rocznie bud et gminy program ci gły długo konserwowanych melioracyjnej. rowów melioracyjnych w K wła ciciele spółki wodne ci gu roku (w m) gruntów rolnych

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 181 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

CELE PROGRAMY POTENCJA- ZADANIA PODMIOTY SZACUN- SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY PODSTAWA LNE RÓDŁA TERMIN WSKA NIKI I REALIZU- KOWE (REDNIOOKRESOWE) DO REALIZACJI PRAWNA FINANSO WYKONA-NIA MONITOROWANIA CELE REALIZACYJNE JCE KOSZTY (KRÓTKOOKRESOWE) -WANIA

X. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

CEL GŁÓWNY: D. OCHRONA POWIETRZA

D.1. D.1.1. Przeciwdziałanie D.1.1.1. – stworzenie scentralizowanego systemu Ustawa o samorz dzie gmina 1900000 zł bud et gminy 31.12.2010 istnienie centralnej zanieczyszczeniom powietrza ciepłowniczego na terenie miasta. gminnym ciepłowni na terenie Ograniczenie przez lokalne kotłownie. W ZUG ZUG miasta emisji gazów i Fundusze pyłów. strukturalne

D.1.1.2. – rozbudowa sieci gazowej na obszarze gminy. Ustawa o samorz dzie gmina inwestycja nie budet gminy lata 2010 - 2015 % zgazyfikowania gminy W gminnym uj ta w planach ZUG do roku 2010 ZUG długo nowej sieci gazowej w m w ci gu Fundusze roku strukturalne

LOK GAZ

Ustawa Prawo ochrony gmina 1000 zł rocznie bud et gminy program ci gły liczba spotka / D.1.1.3. – działania edukacyjne na rzecz zmiany no nika rodowiska (Gminny Fundusz programów edukacyjnych energii u ywanego do celów grzewczych w szkoły Ochrony w roku gospodarstwach indywidualnych. rodowiska) K organizacje liczba gospodarstw pozarz dowe domowych, które zlikwidowały kotłownie lokalne media wglowe

Ustawa Prawo ochrony podmioty wkład rzeczowy bud et gminy 31.12.2006 istnienie systemu D.1.1.4. – do 2006 roku – opracowanie systemu rodowiska emituj ce gazy i gminy przekazywania wyników przekazywania władzom gminy przez WIO wyników pyły bud et Marszałka pomiarów emisji gazów i pyłów z lokalnych ródeł. W + K

D.1.2. Przeciwdziałanie D.1.2.1. – do 2006 roku – rozpoznanie wielko ci emisji Ustawa Prawo ochrony gmina wkład rzeczowy WIO 31.12.2006 liczba dni, w których zanieczyszczeniom powietrza ze pochodzenia komunikacyjnego. rodowiska gminy odnotowano ródeł komunikacyjnych. W + K WIO przekroczenia st enia NO 2 lub SO 2 D.1.2.2. – okresowe badanie poziomu zanieczyszcze Ustawa Prawo ochrony Zarz d Dróg 1000 zł rocznie WIO program ci gły istnienie harmonogramu komunikacyjnych przy drodze krajowej nr 46 i drogach o rodowiska Krajowych 500 zł monitoringu du ym nasileniu ruchu pojazdów. bud et gminy zanieczyszcze K

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 182 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

CELE PROGRAMY POTENCJA- ZADANIA PODMIOTY SZACUN- SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY PODSTAWA LNE RÓDŁA TERMIN WSKA NIKI I REALIZU- KOWE (REDNIOOKRESOWE) DO REALIZACJI PRAWNA FINANSO WYKONA-NIA MONITOROWANIA CELE REALIZACYJNE JCE KOSZTY (KRÓTKOOKRESOWE) -WANIA

XI. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE I HAŁAS

CEL GŁÓWNY: E. OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM I HAŁASEM

E.1. Rozpoznanie E.1.1. Ochrona przed E.1.1.1. – do 2006 roku – zidentyfikowanie ródeł Ustawa Prawo ochrony gmina wkład rzeczowy bud et gminy, 31.12.2006 istnienie aktualnego promieniowaniem. promieniowania elektromagnetycznego i prowadzenie ich rodowiska gminy i powiatu powiatu rejestru ródeł zagro żenia aktualnego rejestru. WIO promieniowania promieniowaniem K elektromagnetycznego i hałasem. E.1.2. Ochrona przed hałasem. E.1.2.1. – do 2006 roku – zidentyfikowanie ródeł hałasu i Ustawa Prawo ochrony gmina wkład rzeczowy bud et gminy, 31.12.2006 istnienie aktualnego prowadzenie ich aktualnego rejestru. rodowiska gminy i powiatu powiatu rejestru ródeł hałasu K WIO

CELE PROGRAMY ZADANIA PODMIOTY SZACUN- POTENCJA- SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY PODSTAWA TERMIN WSKA NIKI I REALIZU- KOWE LNE RÓDŁA (REDNIOOKRESOWE) DO REALIZACJI PRAWNA WYKONA-NIA MONITOROWANIA CELE REALIZACYJNE JCE KOSZTY FINANSO-WANIA (KRÓTKOOKRESOWE)

XII. GOSPODARKA ODPADAMI

CEL GŁÓWNY: F. ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW

F.1. Racjonalne F.1.1. Sporz dzenie gminnego F.1.1.1. – do 30.06.2004 r. – powstanie uaktualnionego Ustawa o odpadach gmina 13 000 zł bud et gminy 30.06.2004 istnienie Gminnego Planu planu gospodarki odpadami. dokumentu: Gminnego planu gospodarki odpadami, Gospodarki Odpadami zagospodarowanie obejmuj cego m.in. nast puj ce zadania: Ustawa Prawo ochrony odpadów . • organizacj segregacji, wywozu i utylizacji rodowiska wszystkich rodzajów odpadów (ł cznie z ustaleniem współpracy mi dzygminnej), • bezpieczne usuwanie odpadów szkodliwych dla zdrowia (ł cznie z azbestem), • monitorowanie strumieni odpadów, prowadzenie szczegółowych pomiarów i ich dokumenacji W

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 183 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

CELE PROGRAMY POTENCJA- ZADANIA PODMIOTY SZACUN- SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY PODSTAWA LNE RÓDŁA TERMIN WSKA NIKI I REALIZU- KOWE (REDNIOOKRESOWE) DO REALIZACJI PRAWNA FINANSO WYKONA-NIA MONITOROWANIA CELE REALIZACYJNE JCE KOSZTY (KRÓTKOOKRESOWE) -WANIA

XIII. NADZWYCZAJNE ZAGRO ŻENIA ŚRODOWISKA, W TYM OCHRONA PRZED POWODZI Ą

CEL GŁÓWNY: G. OCHRONA PRZED NZ Ś, W TYM PRZED POWODZI Ą

G.1. Zapobieganie G.1.1. Ochrona przed NZ i ich G.1.1.1. – do 2005 roku – sporz dzenie raportu o Ustawa Prawo ochrony WIO wkład rzeczowy bud et gminy, 31.12.2005 istnienie aktualnego skutkami. mo liwo ci wyst pienia nadzwyczajnych zagro e rodowiska gminy, powiatu powiatu raportu o poziomie Nadzwyczajnym rodowiska na terenie gminy. Pa stwowa Stra zagro enia NZ na Zagro żeniom K Po arna terenie gminy i o planach Środowiska. im przeciwdziałania

G.1.1.2. – do 2005 roku – o uzyskanie informacji o Ustawa Prawo ochrony Pa stwowa Stra wkład rzeczowy Pa stwowa Stra 31.12.2005 posiadanie planu post powaniu na wypadek awarii komunikacyjnej na rodowiska Po arna gminy Po arna post powania drodze krajowej 46 lub innych drogach o du ym nat eniu ruchu. K

G.2. Ochrona G.2.1. Monitoring infrastruktury G.2.1.1. – do 2005 roku – opracowanie raportu o stanie Ustawa o samorz dzie RZGW wkład rzeczowy bud et powiatu 31.12.2005 posiadanie raportu przeciwpowodziowej. technicznym zabezpiecze zwi zanych z ochron gminnym gminy przed powodzi ą. przeciwpowodziow . WZMiUW w K Ustawa o planowaniu i Opolu – Oddział zagospodarowaniu Nysa przestrzennym

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 184 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

CELE PROGRAMY POTENCJA- ZADANIA PODMIOTY SZACUN- SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY PODSTAWA LNE RÓDŁA TERMIN WSKA NIKI I REALIZU- KOWE (REDNIOOKRESOWE) DO REALIZACJI PRAWNA FINANSO WYKONA-NIA MONITOROWANIA CELE REALIZACYJNE JCE KOSZTY (KRÓTKOOKRESOWE) -WANIA

XIV. INFORMACJA O ŚRODOWISKU I EDUKACJA EKOLOGICZNA

CEL GŁÓWNY: H. KSZTAŁTOWANIE PROEKOLOGICZNYCH POSTAW MIESZKA ŃCÓW

H.1. H.1.1. „Poznaj swoje rodowisko H.1.1.1. – do 2005 roku – stworzenie systemu Ustawa Prawo ochrony Urz d Gminy wkład rzeczowy bud et gminy 31.12.2005 istnienie systemu naturalne”. upowszechniania informacji o rodowisku naturalnym i rodowiska gminy upowszechniania Upowszechnienie działaniach na rzecz jego ochrony. informacji wiedzy dotycz ącej K Ustawa o dost pie do informacji publicznej realizacji zasad zrównowa żonego rozwoju w gminie Paczków. H.1.1.2. – do grudnia 2004 r. – publikacja i szeroka Ustawa Prawo ochrony Urz d Gminy 3000 zł bud et gminy 31.12.2004 umieszczenie PO i dystrybucja (m.in. poprzez BIP) „Gminnego programu rodowiska GPGO w BIP-ie, ochrony środowiska” i „Gminnego programu gospodarki przygotowanie 20 odpadami” . Ustawa o dost pie do egzemplarzy dokumentu W informacji publicznej

H.2. H.2.1. Rozwój kadr dla H.2.1.1. – bie ce szkolenie pracowników Urz du Gminy i Ustawa Prawo ochrony Urz d Gminy 2000 zł bud et gminy program ci gły liczba godzin odbytych rodowiska. jednostek współpracuj cych w zakresie realizacji zada z rodowiska szkole Przygotowanie ochrony rodowiska, w tym mo liwo ci pozyskania potencjału funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. liczba przeszkolonych kadrowego i W osób technicznego do realizacji zada ń z zakresu ochrony środowiska. H.2.1.2. – do ko ca 2004 roku – zaplanowanie potrzeb Ustawa Prawo ochrony Urz d Gminy wkład rzeczowy bud et gminy 31.12.2004 istnienie planu kadrowych w gminie w zwi zku z wdra aniem „Gminnego rodowiska gminy zatrudnienia programu ochrony środowiska” i „Gminnego programu gospodarki odpadami”. W

H.3. Zwi ększenie H.3.1. Partycypacja społeczna w H.3.1.1. – do 2005 roku – opracowanie planu współpracy z Ustawa Prawo ochrony Urz d Gminy wkład rzeczowy bud et organizacji 31.12.2004 istnienie planu programach proekologicznych. przedstawicielami lokalnego biznesu na rzecz zachowania rodowiska organizacji udziału równowagi w rozwoju gminy. ODR społeczno ści K lokalne lokalnej w organizacje działaniach na gospodarcze rzecz ochrony banki środowiska. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 185 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

PROGRAMY POTENCJA- CELE ZADANIA PODMIOTY SZACUN- PROJEKTY PODSTAWA LNE RÓDŁA TERMIN WSKA NIKI SZCZEGÓŁOWE I REALIZU- KOWE DO REALIZACJI PRAWNA FINANSO WYKONA-NIA MONITOROWANIA (REDNIOOKRESOWE) CELE REALIZACYJNE JCE KOSZTY (KRÓTKOOKRESOWE) -WANIA

XV. WSPÓŁPRACA PRZYGRANICZNA

CEL GŁÓWNY: I. WSPÓŁPRACA PRZYGRANICZNA NA RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA

I.1. Ochrona I.1.1. Współudział w I.1.1.1. – do 2006 roku – zorganizowanie wraz ze stron Europejska konwencja Stowarzyszenie Gmin wkład bud et gminy 31.12.2006 odbyte spotkanie w sporz dzaniu planów i tworzeniu czesk spotkania w formie warsztatów ekologicznych w ramowa o współpracy Polskich Euroregionu rzeczowy formie warsztatów strefy wspólnych z Republik Czesk Euroregionie PRADZIAD. transgranicznej mi dzy PRADZIAD gminy fundusze ekologicznych przygranicznej. transgranicznych obszarów K wspólnotami stowarzyszenia chronionych. i władzami terytorialnymi Urz d Gminy

I.1.2. Współpraca przy I.1.2.1. – współuczestnictwo w rozmowach na rzecz Europejska konwencja Stowarzyszenie Gmin ( - ) fundusze 31.12.2006 otwarcie nowego planowaniu i wykorzystywaniu utworzenia nowego przej cia granicznego. ramowa o współpracy Polskich Euroregionu województwa granicznego małego turystycznym obszaru K transgranicznej mi dzy PRADZIAD opolskiego ruchu turystycznego pogranicza. wspólnotami i władzami terytorialnymi Urz d Gminy

Wojewoda

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 186 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XIX. Zarz ądzanie Programem ochrony środowiska.

Uchwalenie PO przez Rad Gminy jest równoznaczne z przyj ciem zobowi zania o realizacji programu zgodnie z przyj tymi wcze niej zało eniami i harmonogramem. Efektywno wdra ania programu zale y jednak od wielu elementów. Mo na je podzieli na czynniki zewn trzne, takie jak: poło enie geograficzne gminy, regulacje prawne, dost p do funduszy strukturalnych oraz czynniki wewn trzne. Do tych ostatnich mo na zaliczy przede wszystkim zasoby organizacyjne i kadrowe w urz dzie, wysoko bud etu oraz istniej ce bariery mentalne, wynikaj ce mi dzy innymi z braku wiedzy o rodowisku naturalnym. Dla gminy, której słu by administracyjne wynosz 35 osób, a sprawami ochrony rodowiska i rolnictwa zajmuje si etatowo jedna osoba, zrealizowanie przyj tego programu staje si du ym wyzwaniem. Proces wdra ania programu b dzie jednak tym sprawniejszy im wi ksza b dzie wiara w sens realizacji takiego przedsi wzi cia i lepiej przygotowane narzdzia wspomagaj ce. W gminie Paczków motywacja do realizacji programu jest du a. Zbie no planowanych zada z zadaniami „Programu Ochrony rodowiska dla Województwa Opolskiego na lata 2003 – 2006 z uwzgl ędnieniem lat 2007 - 2010” oraz ustalenie własnych potrzeb i priorytetów ekologicznych w oparciu o szczegółow diagnoz stanu rodowiska naturalnego zdecydowanie zwi ksza szanse gminy w dost pie do funduszy europejskich. Struktura programu, który składa si z samodzielnych projektów wymaga przede wszystkim wyznaczenia osób odpowiedzialnych za ich realizacj oraz stałej, dobrej, jednoosobowej koordynacji, wzmocnionej pomoc zespołu wdra aj cego. W praktyce, równolegle z podj ciem przez Rad Gminy uchwały o przyj ciu do realizacji PO powinien zosta powołany zespół wdra aj cy, którego prac b dzie kierowała osoba o ustalonych pełnomocnictwach do podejmowania decyzji, najlepiej burmistrz lub osoba delegowana przez burmistrza. Zadaniem zespołu wdra aj cego b dzie bie ce monitorowanie programu i okresowe (np. raz w roku) zdawanie przed Rad Gminy sprawozdania z przebiegu realizacji, pojawiaj cych si problemów i potrzeby wprowadzenia ewentualnych zmian. Warunkiem koniecznym sprawno ci realizacji programu jest wzmocnienie kadrowe zespołu zajmuj cego si ochron rodowiska. Wydaje si , e liczba nowych zada , wynikaj cych z konieczno ci

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 187 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków realizowania ustawowych obowi zków, przekracza mo liwo ci nawet najlepiej przygotowanych i stale szkol cych si pracowników. 19.1 Monitorowanie Programu – mierniki realizacji zada ń.

W zarz dzaniu PO nale y odró ni te elementy działa , które poddaj si procesowi planowania od tych, których nie mo na przewidzie i które umykaj tradycyjnym metodom zarz dzania (np. zwi zane z ró nego rodzaju kl skami ywiołowymi, awariami, ale równie z załamaniem systemu finansowania w wyniku niestabilnej polityki finansowej pa stwa). Dlatego bardzo istotnym elementem z punktu widzenia wdra ania jest wła ciwe zaplanowanie procesu monitorowania programu, który pozwoli na ledzenie wykonywania zada na ka dym jego etapie. Monitorowanie jest procesem, który ma na celu analizowanie realizacji programu (stanu zawansowania poszczególnych projektów) i jego zgodno ci z postawionymi celami. Istot monitorowania jest wyci ganie wniosków z tego, co zostało i co nie zostało zrobione, a tak e modyfikowanie dalszych poczyna w taki sposób, aby osi gn zakładany cel w przyszło ci. Istotnym elementem monitorowania jest wypracowanie technik zbierania informacji oraz opracowanie odpowiednich wska ników, które b d odzwierciedlały efektywno prowadzonych działa . Ustawa Prawo Ochrony Środowiska , nakładaj ca na burmistrza obowi zek udost pniania informacji o rodowisku i jego ochronie, rodzi przede wszystkim potrzeb stworzenia systemu gromadzenia i upowszechniania informacji z tego obszaru. Dlatego w zaproponowanym programie tak du wag przywi zuje si do mierników wykonania zada i obiektywnych wska ników zmiany stanu rodowiska. W rozdziale „XVIII. Zestawienie i harmonogram działa ” do ka dego z okre lonych w czasie i mierzalnych zada dokonano wyboru wska ników ich monitorowania, natomiast ich ograniczona liczba wynika z trudno ci pozyskiwania danych. Wska niki s miarami, które podsumowuj informacje z danego obszaru i dostarczaj wiarygodnych odpowiedzi na pytania stawiane przez osoby podejmuj ce decyzje i tworz ce polityk ochrony rodowiska. Przedstawiaj tendencje i dostarczaj informacji, głównie ilo ciowych, przydatnych w okre laniu standardów i limitów, do których d y gmina. wiadomie stosowane mog sta si czym wi cej ni tylko fragmentami obligatoryjnej informacji, przekazywanej społeczno ci lokalnej. Je eli zostan przygotowane w odpowiedzi na dobrze zdefiniowane cele, wska niki pomagaj ustala priorytety w realizacji zada , a i ich

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 188 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków monitorowanie mo e stanowi nieocenion pomoc w kształtowaniu postaw proekologicznych oraz uzasadnianiu i uzyskiwaniu akceptacji dla czasami kontrowersyjnych decyzji dotycz cych rodowiska naturalnego.

Reasumuj c, podstaw efektywnego wdra ania PO dla gminy Paczków jest:

Uchwała Rady Gminy o przyst ąpieniu do realizacji PO Ś, nadaj ąca programowi wysok ą rang ę i wspieraj ąca warunki jego wykonania oraz przygotowany na lata 2004 – 2008 program działa ń, który:

• zawiera realistyczne cele i okre lone w czasie, mierzalne zadania, • wskazuje ródła finansowania, • posiada ustalon procedur monitorowania zada , • ma jednego koordynatora, uprawnionego do podejmowania decyzji, • jest wdra any przez zespół o dostatecznych kwalifikacjach i kompetencjach, • jest znany, akceptowany i wspierany w realizacji przez społeczno lokaln .

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 189 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

XX. Fundusze strukturalne Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska dost ępne dla Polski w latach 2004 – 2006 9. (Uwzgldniono ustalenia I tury negocjacji z Komisj Europejsk Narodowego Planu Rozwoju / Podstaw Wsparcia Wspólnoty Rozwoju)

Dokumentem strategicznym okre laj cym najwa niejsze cele i priorytety rozwoju gospodarczego Polski po przyst pieniu do Unii Europejskiej jest Narodowy Plan Rozwoju 2004 - 2006 (NPR). Zawarta w nim strategia uwzgl dnia horyzont nie tylko kilku najbli szych lat po przyst pieniu do Unii, ale tak e odnosi si do wyzwa , które b d aktualne tak e w nast pnym okresie planowania, co najmniej do roku 2013 r. Narodowy Plan Rozwoju - jest dokumentem planistycznym opracowanym przez rz d RP zawieraj cym działania, które Polska musi podj w zwi zku z akcesj do UE (np. jak b d wykorzystane fundusze strukturalne?); w jakim kierunku b dzie si rozwija po wst pieniu do Wspólnoty etc. W zwi zku z tym, e pieni dze przyznawane w ramach funduszy strukturalnych mog by przeznaczone jedynie na projekty, których cele odpowiadaj tym przewidzianym w Narodowym Planie Rozwoju, dokument ten bdzie słu ył jako podstawa do negocjacji z Komisj Europejsk Podstaw Wsparcia Wspólnoty (ang. Community Support Framework – (CSF) dla Polski), które okre l cele oraz wielko pomocy z funduszy strukturalnych przyznanych Polsce.

NARODOWY PLAN ROZWOJU 2004 - 2006 10 zakłada osi ągni ęcie nast ępuj ących celów:

Celem strategicznym jest rozwijanie konkurencyjno ci gospodarki zdolnej do harmonijnego rozwoju, zapewniaj cej wzrost zatrudnienia i popraw spójno ci społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Uni Europejsk na poziomie regionalnym i krajowym. Ma on by osi gni ty, mi dzy innymi, poprzez:

1. ograniczenie zatrudnienia w rolnictwie i wzrost zatrudnienia w sektorze usług

9 Informacje ze stron: www.fundusze.ukie.gov.pl , www.mos.gov.pl , www.cois.gov.pl , www.funduszestrukturalne.gov.pl , www.minrol.gov.pl (04.04.2004). 10 Tekst Narodowego Planu Rozwoju 2004 - 2006 dost pny jest pod adresem: www.mg.gov.pl .

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 190 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

2. wspieranie konkurencyjno ci sektora przemysłu i usług 3. stworzenie warunków dla zwi kszenia poziomu inwestycji 4. przekształcenia strukturalne w rolnictwie 5. rozwój zasobów ludzkich

Zasadniczym elementem Narodowego Planu Rozwoju s realizowane w jego ramach programy operacyjne . Programy operacyjne słu wdra aniu Podstaw Wsparcia Wspólnoty na poziomie centralnym w postaci sektorowych programów operacyjnych oraz dla działa o charakterze regionalnym w postaci Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) dla regionów.

Oprócz sektorowych programów operacyjnych oraz działa ń o charakterze regionalnym w postaci ZPORR, wdra żaniu Podstaw Wsparcia Wspólnoty dla Polski w latach 2004 – 2006 b ędą słu żyć:

⇒ Program Operacyjny Pomoc techniczna 11 , który został przygotowany w celu jak najbardziej efektywnego oraz zgodnego z prawem Unii Europejskiej wykorzystania pomocy dost pnej w ramach funduszy strukturalnych. ⇒ Strategia wykorzystania Funduszu Spójno ci na lata 2004 – 2006 12

20.1 Program Operacyjny Pomoc techniczna

Zało eniem Programu jest zapewnienie na poziomie krajowym wsparcia dla zarz dzania, monitorowania, oceny i kontroli Podstaw Wsparcia Wspólnoty. Program ten ma charakter horyzontalny, dlatego jego priorytety i działania dotycz kwestii istotnych dla całego systemu wdra ania i koncentruj si na usprawnieniu jego funkcjonowania i zapewnieniu spójno ci. Program Operacyjny Pomoc techniczna dostarcza rodki i narz dzia dla zaspokojenia potrzeb Instytucji Zarz dzaj cej i Instytucji Płatniczej, jako jednostek koordynuj cych zadania pozostałych o rodków zaanga owanych we wdra anie funduszy strukturalnych. Dodatkowo Program wspiera Urz dy Kontroli Skarbowej i Jednostki monitoruj co-kontrolne

11 Informacje ze strony http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/_fundusze.php?dzial=1191 , 13.04.2004. 12 Informacje ze strony www.wfosigw.katowice.pl/FS/strategia%20-%20Fundusz%20Spojnosci.pdf , 05.04.2004.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 191 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków wszystkich funduszy strukturalnych w wykonywaniu powierzonych im zada . Celem Programu jest równie zapewnienie bezproblemowej eksploatacji krajowego systemu informatycznego SIMIK, ci gły rozwój systemu, jego usprawnianie oraz podnoszenie zarówno jako ci obsługi jak równie usług wiadczonych przez system jego u ytkownikom. Dla realizacji powy szych celów wyodr bniono trzy priorytety, w ramach których okre lono trzyna cie działa słu cych ich wdra aniu:

Priorytet 1: Wzmocnienie zdolno ści w zakresie zarz ądzania, monitorowania, oceny i kontroli Podstaw Wsparcia Wspólnoty (CSF),

Priorytet 2: Wsparcie informatycznego systemu monitoringu i kontroli finansowej,

Priorytet 3: Upowszechnianie informacji i promocja funduszy strukturalnych.

Poszczególne działania przewiduj pomoc w postaci finansowania: doradztwa, pracy ekspertów, oceny Programów Operacyjnych, szkole , wynagrodze osób zaanga owanych we wdra anie Programu oraz prac badawczych słu cych wsparciu efektywnego zarz dzania funduszami strukturalnymi. Ponadto, w ramach Programu przewidziane jest rozpowszechnianie, wymiana informacji oraz promocja Podstaw Wsparcia Wspólnoty i operacji funduszy strukturalnych.

20.2 Strategia wykorzystania Funduszu Spójno ści na lata 2004 – 2006 13

Fundusz Spójno ci nie nale y do funduszy strukturalnych, jednak realizuje załoenia polityki strukturalnej UE i posiada pierwszorz dne znaczenie z punktu widzenia spójno ci społecznej i gospodarczej Wspólnoty jako cało ci. Przedsi wzi cia wspomagane przez Fundusz Spójno ci w słabiej rozwini tych krajach Unii Europejskiej maj przyczynia si do rozwoju infrastruktury transportu i rodowiska, a przez to zarówno do realizacji celów europejskiej polityki transportowej i ekologicznej, jak i

13 Informacje ze strony www.wfosigw.katowice.pl/FS/strategia%20-%20Fundusz%20Spojnosci.pdf , 05.04.2004.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 192 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków celów polityki spójno ci, której efektem jest zmniejszanie si dysproporcji ekonomicznych i społecznych mi dzy poszczególnymi pa stwami. Takie rozumienie interwencji wspólnotowej w tym obszarze odzwierciedla te filozofi rozwoju trwałego i zrównowa onego, w szczególno ci zwi kszanie produktywno ci i konkurencyjno ci gospodarki głównie poprzez rozwój infrastruktury transportowej, lecz zarazem nie kosztem rodowiska i jego zasobów, a przez to – kosztem przyszłych pokole .

Główne priorytety Funduszu Spójno ści w ochronie środowiska w latach 2004-2006:

W kontek cie wyzwa i strategicznych celów polityki pa stwa w okresie przyst powania do UE, jak te celów przypisanych Funduszowi Spójno ci (okre lonych w Rozporz dzeniu Rady 1164/94/WE), w latach 2004-2006 rodki tego instrumentu b d przeznaczone przede wszystkim na ni ej wymienione kierunki interwencji, umo liwiaj ce Polsce stopniowe wypełnienie zobowi za podj tych w trakcie negocjacji akcesyjnych:

• poprawa jako ści wód powierzchniowych oraz polepszenie jako ści i dystrybucji wody przeznaczonej do spo życia poprzez takie działania jak: - budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej i burzowej oraz oczyszczalni cieków tam, gdzie przyniesie to najwi kszy efekt ekologiczny przy uwzgl dnieniu efektywno ci kosztowej; - rozbudowa i modernizacja urz dze uzdatniaj cych wod i sieci wodoci gowej (w powi zaniu z systemami sanitacji).

Powy sze działania umo liwi wdra anie wymogów dyrektyw: 91/271/EWG w sprawie komunalnych oczyszczalni cieków; 75/440/WE w sprawie wód powierzchniowych ujmowanych jako woda do picia oraz 80/778/EWG w sprawie wody pitnej (zast piona w 2003 r. dyrektyw 98/83/WE). B d one prowadzone z uwzgl dnieniem filozofii dyrektywy 2000/60/WE w sprawie ram polityki Unii Europejskiej dotycz cej wody.

• zapewnienie bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego poprzez: - budow zbiorników retencyjnych, zbiorników, obwałowa i innych zabezpiecze ,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 193 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- zalesianie, - renaturyzacj cieków wodnych.

• racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi poprzez: - budow , rozbudow lub modernizacj składowisk odpadów komunalnych oraz tworzenie systemów recyklingu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (sortownie, kompostownie itp.) Działania te umo liwi stopniowe wdro enie wymogów dyrektyw: 75/440/EWG/ramowej/, 1999/31/WE w sprawie składowisk odpadów komunalnych, 94/62/WE w sprawie opakowa i odpadów opakowaniowych. - tworzenie systemów zbiórki i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych (w tym spalarnie), co umo liwi spełnienie wymogów dyrektywy 91/689/EWG w sprawie odpadów niebezpiecznych, - tworzenie systemów zagospodarowania osadów ciekowych (w tym spalarnie), co umo liwi spełnienie wymogów dyrektywy 86/278/WE w sprawie osadów ciekowych, - rekultywacj terenów zdegradowanych przez przemysł i inne szkodliwe oddziaływania.

• poprawa jako ści powietrza poprzez: - modernizacj i rozbudow miejskich systemów ciepłowniczych ( ródeł, sieci) poł czon z likwidacj "niskiej emisji" w strefach o znacz cych przekroczeniach dopuszczalnych st e zanieczyszcze w powietrzu; - systemow konwersj palenisk domowych na rozwi zania przyjazne zdrowiu i rodowisku (głównie zamiana w gla na gaz, w okresie pocz tkowym eliminacja w gla niskiej jako ci, ew. przej cie na paliwa bezdymne).

Zmniejszenie zagro enia dla jako ci powietrza mo na równie osi gn poprzez podniesienie efektywno ci wykorzystania energii i jej oszcz dzanie, szersze stosowanie alternatywnych ródeł energii, a tak e poprzez działania maj ce na celu redukcj uci liwo ci transportu. Powy sze działania umo liwi przede wszystkim wdro enie wymaga dyrektyw:

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 194 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

96/62/WE w sprawie oceny i zarz dzania jako ci powietrza wraz z dyrektywami - córkami.

Kryteria wyboru projektów proponowanych do wsparcia z Funduszu Spójno ści w sektorze ochrony środowiska

Kluczowe kryteria wyboru priorytetowych inwestycji, które b d mogły uzyska wsparcie ze rodków Funduszu Spójno ci s nast puj ce:

• Kryteria podstawowe (ogólne) - zgodno z celami polityki ekologicznej UE: ochrona, zachowanie i poprawa jako ci rodowiska, ochrona zdrowia ludzkiego, oszcz dne i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych - zgodno z zasadami polityki ekologicznej UE, a w szczególno ci: zasad przezorno ci, zasad prewencji, zasad likwidowania zanieczyszcze u ródła, zasad zanieczyszczaj cy płaci, - przedsi wzi cia b dce kontynuacj programu ISPA, - odbiorc wsparcia winien by w pierwszym rz dzie samorz d terytorialny, zwi zek gmin, przedsi biorstwo komunalne lub inny podmiot publiczny - osi gni cie przez przedsi wzi cie/grup przedsi wzi kosztorysowej warto ci progowej 10 mln EUR (je li nie, to przypadek winien by wystarczaj co uzasadniony) - przyczynienie si do redukcji zanieczyszcze oddziałuj cych na znaczn liczb ludzi przy najni szych kosztach tej redukcji (efektywno ekologiczna i ekonomiczna przedsi wzi ) - przyczynianie si w najwi kszym stopniu do osi gania gospodarczej i społecznej spójno ci Polski z UE (projekty potencjalnie przynosz ce najwy sze korzy ci ekonomiczne i społeczne) oddziaływanie transgraniczne.

20.3 Sektorowe programy operacyjne dotycz ące ochrony środowiska. 20.3.1 Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjno ści Gospodarki (SOP WKG)

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 195 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Celem głównym programu jest poprawa pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki funkcjonuj cej w warunkach otwartego rynku. Cel programu b dzie osi gany poprzez koncentracj rodków finansowych kierowanych bezpo rednio do sektora przedsi biorstw, sektora naukowo-badawczego oraz instytucji otoczenia biznesu (w tym administracji publicznej szczebla krajowego w zakresie rozwoju społecze stwa informacyjnego) na najbardziej efektywne, gwarantuj ce wzrost innowacyjno ci produktowej i technologicznej projekty i przedsi wzi cia. Skuteczna realizacja celu programu jest uwarunkowana w du ej mierze powodzeniem przedsi wzi o charakterze prawnym i organizacyjnym, wynikaj cych ze strategii gospodarczej rz du. Likwidacja barier dla działalno ci gospodarczej w powi zaniu ze ci le ukierunkowan pomoc publiczn pozwoli, w stosunkowo krótkim czasie, na- zdynamizowanie wzrostu gospodarczego, zwikszenie poziomu zatrudnienia w najbardziej efektywnych sektorach przemysłu i usług oraz stworzy podstawy do zwi kszania konkurencyjno ci całej polskiej gospodarki. Głównymi beneficjentami wsparcia udzielonego w ramach programu b d przedsi biorcy, instytucje otoczenia biznesu oraz instytucje sfery naukowo-badawczej.

Priorytety realizowane w ramach SPO Wzrost konkurencyjno ści gospodarki to:

o Rozwój przedsi biorczo ci i wzrost innowacyjno ci z wykorzystaniem instytucji otoczenia biznesu Cel: działania ukierunkowane na wzmocnienie otoczenia instytucjonalnego przedsi ębiorstw.

o Zwi ększanie konkurencyjno ści produktowej i technologicznej przedsi ębiorstw Cele: - zwi kszenie konkurencyjno ci przedsi biorstw poprzez popraw poziomu organizacyjnego i technologicznego, - dostosowanie do wymogów standardów UE w zakresie ochrony rodowiska, - wzrost wymiany handlowej poprzez wsparcie jej promocji.

Działania:

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 196 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- wsparcie doradcze w zakresie zwi kszania konkurencyjno ci produktowej i technologicznej MSP, - wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowania przedsi biorstw do wymogów ochrony rodowiska,

Powy sze priorytety obejm m.in.:

- gospodark odpadami niebezpiecznymi i przemysłowymi, - wykorzystanie energii odnawialnej, - budow przemysłowych oczyszczalni cieków, - ochron powietrza, - wprowadzenie Najlepszych Dost pnych Technik tzw. BAT

20.3.2 Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywno ściowego oraz rozwój obszarów wiejskich

Głównymi celami programu operacyjnego jest poprawa konkurencyjno ci gospodarki rolno-ywno ciowej oraz zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich. Akcesja Polski do Unii Europejskiej i wł czenie sektora rolno-ywno ciowego do jednolitego rynku rozszerzy mo liwo ci zbytu polskich produktów, lecz jednocze nie wzmocni konkurencj . W zwi zku z tym, w celu sprostania konkurencji na rynku wewn trznym nale y wykorzysta istniej ce rezerwy konkurencyjno ci le ce po stronie poprawy efektywno ci ekonomicznej (wykorzystanie istniej cych zasobów produkcyjnych) i nowych technologii (innowacyjno ). Istotna jest poprawa dochodów w rolnictwie i na wsi oraz ograniczenie bezrobocia ludno ci wiejskiej. Poprawa dochodów jest mo liwa poprzez lepsze wykorzystanie czynników produkcji, modernizacje technologii oraz dywersyfikacj produkcji rolnej lub podejmowanie działa towarzysz cych. W sytuacji słabo rozwini tego na obszarach wiejskich rynku pracy oraz wysokiej stopy bezrobocia (równie ukrytego) niezb dne s uzupełniaj ce działania na rzecz tworzenia nowych miejsc pracy i samozatrudnienia współfinansowanych przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Fundusz Społeczny.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 197 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Program ma na celu tak e popraw bezpiecze stwa i jako ci ywno ci oraz rynkowe ukierunkowanie produkcji. Inwestycje zmierzaj ce do poprawy standardów higienicznych, sanitarnych i jako ciowych w produkcji ywno ci oraz działania maj ce na celu ochron rodowiska i popraw dobrostanu zwierz t stanowi priorytetowy obszar niniejszego programu. Zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich i prawo do zaspokojenia aspiracji rozwojowych obecnej generacji oraz przyszłych pokole odnosi si w zasadniczej mierze do aspektów rodowiskowych rozwoju gospodarczego. Oznacza to równie prowadzenie polityki rozwojowej w sposób zapewniaj cy trwało struktur społecznych, gospodarczych i kulturowych w długim horyzoncie czasowym. Zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich wi e si z koncepcj wielofunkcyjno ci, kształtowaniem warunków dla ró norodnej działalno ci ekonomicznej prowadzonej z poszanowaniem aspektów rodowiskowych, rozwoju funkcji społecznych, kulturalnych oraz dbało ci o zapewnienie mieszka com dobrych warunków ycia. Wielofunkcyjny rozwój rolnictwa jest zgodny z oczekiwaniami społecznymi, a zarazem stabilizuje funkcje ekonomiczne gospodarstw.

Odbiorcami pomocy programu operacyjnego b d podmioty prowadz ce działalno rolnicz – rolnicy, prowadz cy gospodarstwo rolne (osoby fizyczne i prawne), producenci rolni reprezentowani przez zrzeszenia/stowarzyszenia lub władze samorz dowe, przedsi biorcy prowadz cy działalno w zakresie przetwórstwa produktów rolnych, spółki wodne, których statutowy cel jest zwi zany z działalno ci rolnicz oraz Lasy Pa stwowe.

Cele programu:

Cel 1 „Poprawa konkurencyjno ści gospodarki rolno – żywno ściowej” - traktowany jako najwa niejszy cel strategiczny rozwoju polskiego rolnictwa oraz przetwórstwa ywno ci w pierwszych latach integracji z UE.

Cel 2 „Zrównowa żony rozwój obszarów wiejskich” - realizowany równie poprzez Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) oraz inne programy operacyjne w ramach Narodowego Planu Rozwoju.

Powy sze cele realizowane b d w ramach trzech priorytetów:

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 198 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

I. Wspieranie zmian i dostosowa ń w sektorze rolno-żywno ściowym działania: - inwestycje w gospodarstwach rolnych - ułatwienie startu młodym rolnikom - szkolenia dla rolników - wsparcie doradztwa rolniczego - scalanie gruntów - gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi

II. Zrównowa żony rozwój obszarów wiejskich działania: - odnowa wsi oraz ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego - rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej zwi zanej z rolnictwem - przywracanie potencjału produkcji le nej zniszczonego naturaln katastrof i/lub po arem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych

III. Rozwój i dostosowanie do norm WE przetwórstwa artykułów rolnych działania : - poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych

Pomoc strukturalna na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa musi by uzupełniona, ze wzgl du na ograniczenia mo liwej interwencji, wynikaj cej z jednofunduszowego charakteru Sektorowego Programu Operacyjnego pt. Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich, przez:

 transfery rodków przeznaczonych na rozwój infrastruktury (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – ERDF);  tworzenie pozarolniczych miejsc pracy i rozwój zasobów ludzkich (Europejski Fundusz Socjalny – ESF i ERDF);  instrumenty pomocy krajowej, kontynuowane po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 199 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Niezale nym dokumentem programowym, w stosunku do Sektorowego Programu Operacyjnego pt. Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich,), b dzie Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (Rural Development Plan), współfinansowany przez Sekcj Gwarancji EAGGF (z cz ci bud etu UE przeznaczonej na Rozwój obszarów wiejskich). W ramach tego programu wdra ane b d takie działania jak: renty strukturalne, programy rolno rodowiskowe, zalesianie gruntów rolnych, płatno ci dla terenów trudnych dla gospodarki rolnej, płatno ci dla gospodarstw niskotowarowych, wsparcie dostosowa do standardów Wspólnotowych, grupy producenckie oraz pomoc techniczna. Działania wdra ane w ramach obydwu programów b d kompatybilne i b d si wzajemnie uzupełniały w ramach nadrz dnego celu jakim jest rozwój obszarów wiejskich. Przyst pienie Polski do Unii Europejskiej oznacza szans na zdynamizowanie procesów rozwoju społeczno - gospodarczego kraju, obejmuj cych tak e przekształcenia struktur rolnictwa i gospodarki ywno ciowej oraz popraw warunków ycia i prowadzenia działalno ci gospodarczej na terenach wiejskich. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowuj c i nadzoruj c realizacj programu operacyjnego dba b dzie, aby szansa ta została w pełni wykorzystana. Jednocze nie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi prace nad Uzupełnieniem Programu. Procedura przygotowania dokumentów programowych, zgodnie z legislacj UE, podzielona jest na dwa etapy. W pierwszym przygotowuje si program operacyjny (odpowiada zał czonemu SOP), natomiast w drugim etapie, po uzgodnieniu programu operacyjnego z Komisja Europejsk , przygotowuje si tzw. uzupełnienie programu (Programme complement), w którym umieszcza si wszystkie szczegóły dotycz ce wdra ania programu. W ramach drugiego etapu okre la si dokładnie odbiorców pomocy, maksymalne i minimalne wsparcie, warunki, jakie powinni spełnia wnioskodawcy, kryteria selekcji projektów oraz wska niki monitorowania.

20.3.3 Sektorowy program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb

Celem strategicznym programu jest racjonalna gospodarka zasobami wód i poprawa efektywno ci sektora rybackiego oraz podniesienie konkurencyjno ci polskiego rybołówstwa i przetwórstwa rybnego. Produkty rybołówstwa i przetwórstwa powinny odpowiada

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 200 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków zapotrzebowaniu rynku krajowego pod wzgl dem ceny i jako ci oraz powinny by konkurencyjne na rynkach zagranicznych. Beneficjentami ko cowymi pomocy b d przede wszystkim armatorzy statków rybackich, wła ciciele i dzier awcy portów, zintegrowane kolektywne grupy wła cicieli i rodzin rybackich, rybacy, organizacje rybaków ródl dowych, wła ciciele gospodarstw rybackich, wła ciciele zakładów przetwórczych o okre lonych mo liwo ciach wdro enia nowych technologii, hurtownicy, detali ci, placówki naukowo-badawcze, uczelnie.

W ramach programu operacyjnego Rybołówstwo i przetwórstwo ryb realizowane b ędą cztery priorytety : • dostosowanie nakładu połowowego do zasobów, • odnowa i modernizacja floty rybackiej, • ochrona i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowla ryb, rybackie urz dzenia portowe, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo ródl dowe, • inne działania (społeczne, rynkowe, innowacyjne).

20.4 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR)

W ramach NARODOWEGO PLANU ROZWOJU konstruowany jest ZINTEGROWANY PROGRAM OPERACYJNY ROZWOJU REGIONALNEGO - plan, którego celem jest zapewnienie wszystkim polskim regionom równego dost pu do rodków, które maj im zapewni mo liwo rozwoju i wzrostu konkurencyjno ci. Realizacja ZPORR jest zdecentralizowana tak, aby podejmowane działania odpowiadały potrzebom poszczególnych regionów. Opieraj c si na Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego (NSRR) i innych dokumentach rz dowych stworzony został program zintegrowany, którego celem strategicznym jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjno ci regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji w taki sposób, aby sprzyja długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójno ci ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Uni Europejsk . Zakłada si , e zarz dzanie i wdra anie ZPORR b dzie odbywa si na mo liwie najni szym szczeblu, tak aby decyzje odno nie konkretnych projektów realizacyjnych w najwy szym stopniu odpowiadały potrzebom i priorytetom poszczególnych regionów. Obok zakładanego zwi kszenia efektywno ci wykorzystania rodków podej cie

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 201 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków takie umo liwi po roku 2006 przeniesienie zarz dzania programami regionalnymi współfinansowanymi z funduszy strukturalnych na poziom regionalny. NSRR na lata 2001- 2006 za główne zadanie przyj ła zapewnienie warunków wzrostu konkurencyjno ci regionów w układzie krajowym i europejskim oraz przeciwdziałanie pogł bianiu si zró nicowa mi dzyregionalnych. Cel ZPORR jest ci le powi zany z celem NSRR, a zostanie on osi gni ty poprzez realizacj sformułowanych w trakcie konsultacji w regionach priorytetów. Ustalone priorytety i działania wynikaj z potrzeb województw i wpisuj si w poszczególne strategie regionalne.

CELE PROGRAMU:

1.Tworzenie warunków wzrostu konkurencyjno ci regionów; 2.Przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów; 3.Sprzyjanie długotrwałemu rozwojowi gospodarczemu; 4.Sprzyjanie spójno ci ekonomicznej, społecznej i terytorialnej.

Struktura programu ZPORR 14

W toku I rundy negocjacji NPR/PWW uzgodniono realizacj ę w ramach ZPORR na lata 2004 - 2006 nast ępuj ących priorytetów:

Priorytet 1 - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu cej wzmacnianiu konkurencyjno ci regionów (współfinansowany z ERDF)

Priorytet 2 - Wzmocnienie rozwoju regionalnych zasobów ludzkich (współfinansowany z ESF)

Priorytet 3 - Rozwój lokalny (współfinansowany z ERDF)

Priorytet 4 - Pomoc techniczna (współfinansowany z ERDF)

14 Informacje ze strony: http://www.um-zachodniopomorskie.pl/index.php?k=183, 13.04.2004 r. oraz http://www.kdpw.com.pl/news/2003/innowacje/pliki/02_Anna_Siejda_2.pdf , 05.04.2004 r. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 202 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Priorytet 1 Rozbudowa i Modernizacja Infrastruktury słu żą cej wzmacnianiu konkurencyjno ści regionów

Działanie 1: Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego; 1.1 Infrastruktura drogowa 1.2 Infrastruktura transportu publicznego Działanie 2: Infrastruktura ochrony środowiska; Działanie 3: Regionalna infrastruktura społeczna; Działanie 4: Rozwój turystyki i kultury; Działanie 5: Infrastruktura społecze stwa informacyjnego; Działanie 6: Infrastruktura transportu publicznego w aglomeracjach.

Priorytet 2 Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach

Działanie 1: Rozwój umiej tno ci powi zany z potrzebami regionalnych rynków pracy i mo liwo ci kształcenia ustawicznego; Działanie 2: Wyrównywanie szans edukacyjnych przez programy stypendialne; Działanie 3: Reorientacja zawodowa osób odchodz cych z rolnictwa; Działanie 4: Reorientacja zawodowa osób zagro onych procesami restrukturyzacyjnymi; Działanie 5: Promocja przedsi biorczo ci; Działanie 6: Regionalne strategie innowacyjne i transfer wiedzy.

Priorytet 3 Rozwój lokalny

Działanie 1: Obszary wiejskie; Działanie 2: Obszary podlegaj ce restrukturyzacji; Działanie 3: Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe; Rewitalizacja obszarów miejskich Rewitalizacja obszarów po-przemysłowych i powojskowych. Działanie 4: Mikroprzedsi biorstwa;

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 203 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Działanie 5: Lokalna infrastruktura społeczna 5.1 Infrastruktura edukacyjna i sportowa 5.2 Infrastruktura zdrowia

Priorytet 4 Pomoc Techniczna

Działanie 1: Wsparcie procesu wdra ania ZPORR – wydatki limitowane Działanie 2: Wsparcie procesu wdra ania ZPORR – wydatki nielimitowane Działanie 3: Działania informacyjne i promocyjne

Priorytet 1

DZIAŁANIE 2. – INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA 15

Wspierane b d programy na rzecz: • zaopatrzenia w wod i oczyszczanie cieków, • zagospodarowania odpadów, • poprawy jako ci powietrza, • zapobieganie powodziom, • wsparcia zarz dzania ochron rodowiska, • wykorzystywania odnawialnych ródeł energii.

CEL DZIAŁANIA

Działanie ma na celu ograniczenie ilo ci zanieczyszcze przedostaj cych si do powietrza, wód i gleb, popraw stanu bezpiecze stwa przeciwpowodziowego, zwi kszenie wykorzystania energii pochodz cej ze ródeł odnawialnych, a tak e popraw zarz dzania rodowiskiem. W wyniku realizacji powy szych celów nast pi poprawa stanu rodowiska naturalnego, poprawi si tak e warunki ycia mieszka ców oraz stworzone zostan

15 Informacje ze strony http://www.cios.gov.pl/ma_struktura/docs/uzupelnienie_do_dzialania_1.2.doc oraz http://bi.gazeta.pl/im/1843/m1843252.pdf , 13.04.2004 r. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 204 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków korzystne warunki dla rozwoju przedsi biorstw działaj cych zgodnie z zasadami poszanowania rodowiska.

UZASADNIENIE DZIAŁANIA

Od 1990 r. nast piła w Polsce znacz ca poprawa stanu rodowiska naturalnego i ograniczenie negatywnego oddziaływania człowieka na rodowisko. W wyniku zmian, które zaszły w tym czasie w strukturze polskiej gospodarki nast piło zmniejszenie emisji zanieczyszcze przemysłowych, a wypracowanie skutecznych mechanizmów finansowych umo liwiło realizacj inwestycji infrastrukturalnych w zakresie ochrony rodowiska i zapobiegania zanieczyszczeniom. Pozytywnym tendencjom towarzyszy jednak narastanie zagro e i niekorzystnych zjawisk, zwłaszcza w wietle wyzwa zrównowa onego rozwoju: pogł bianie si deficytu wód, nie rozwi zanie problemu gospodarki odpadami, antyekologiczny model transportu, szkodliwy wpływ na rodowisko skutków działalno ci wielu – szczególnie małych i rednich firm. Brak odpowiedniej infrastruktury ochrony rodowiska uniemo liwia zapewnienie mieszka com wszystkich polskich regionów wysokiej jako ci ycia, powoduje równie brak mo liwo ci wdro enia prawa wspólnotowego w tym zakresie, a tak e ograniczenie rozwoju gospodarczego przy poszanowaniu zasad ochrony rodowiska. Niezb dne jest zatem szerokie wsparcie działa na rzecz ochrony rodowiska ze rodków strukturalnych.

KOMPLEMENTARNO ŚĆ Z INNYMI DZIAŁANIAMI I PROGRAMAMI

Działanie 1.2 „Infrastruktura ochrony rodowiska” jest komplementarne do Działa realizowanych w ramach 3 Priorytetu ZPORR „Rozwój lokalny”: 3.1 „Obszary wiejskie” oraz Działanie 3.2. „Obszary podlegaj ce restrukturyzacji”. W ramach Działa 3.1 oraz 3.2. realizowane b d małe inwestycje w zakresie ochrony rodowiska, o oddziaływaniu lokalnym. W ramach Działania 1.2 „Infrastruktura ochrony rodowiska” realizowana b dzie natomiast infrastruktura o znaczeniu regionalnym, słu ca wzmacnianiu konkurencyjno ci regionów. Niewielkie inwestycje zwi zane z ochron rodowiska na terenach wiejskich realizowane przez osoby prywatne przewidziane s równie w SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich” w ramach Działania „Rozwój i ulepszanie infrastruktury zwi zanej z rolnictwem”. W ramach ww. Sektorowego Programu Operacyjnego realizowane b dzie równie Działanie „Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi”.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 205 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Inwestycje realizowane w ramach Działania 1.2 b d równie komplementarne z inwestycjami w zakresie infrastruktury ochrony rodowiska realizowanymi w ramach Funduszu Spójno ci oraz Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost konkurencyjno ci przedsi biorstw”. W ramach SPO WKP wsparcie uzyskaj inwestycje w zakresie dostosowania przedsi biorstw do wymogów ochrony rodowiska.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 206 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

WPŁYW DZIAŁANIA NA POLITYKI HORYZONTALNE

WPŁYW NA ŚRODOWISKO

Realizacja Działania b dzie miała bezpo redni pozytywny wpływ na rodowisko przyrodnicze. W wyniku jego realizacji zmniejszy si m.in. ilo zanieczyszcze odprowadzanych do wód ze ródeł komunalnych, zmniejszy si negatywne oddziaływanie odpadów na rodowisko przyrodnicze, nast pi poprawa jako ci powietrza.

UWZGL ĘDNIENIE POLITYKI RÓWNYCH SZANS

Przy realizacji Działania b d uwzgl dnione zasady równo ci szans.

WPŁYW NA ROZWÓJ SPOŁECZE ŃSTWA INFORMACYJNEGO

Działanie b dzie miało pozytywny wpływ na rozwój społecze stwa informacyjnego, gdy realizowane projekty z zakresu wsparcia zarz dzania ochron rodowiska przyczyni si do poprawy dost pu do informacji o rodowisku dla wszystkich u ytkowników. Zakłada si e inwestycje liniowe (takie jak: wodoci gi, kanalizacja itd.) w ramach działania 1.2 przyczyniaj si do rozbudowy kanalizacji teletechnicznej, a odst pienie od tej reguły wymaga uzasadnienia. Dodatkowo w ramach promocji projektów mog by tworzone strony www po wi cone realizacji projektu, współfinansowaniu ze rodków Unii Europejskiej, itp.

OPIS DZIAŁANIA

W ramach Działania przewidziane do realizacji s projekty, które maj pozytywny wpływ na zwi kszenie atrakcyjno ci gospodarczej i inwestycyjnej regionu oraz tworz warunki dla wzrostu zatrudnienia. W ramach Działania realizowane b d projekty infrastrukturalne o warto ci całkowitej od 1 mln euro do 10 mln euro (projekty o warto ci całkowitej przekraczaj cej kwot 10 mln euro dofinansowywane b d z Funduszu Spójno ci, infrastrukturalne projekty rodowiskowe o warto ci całkowitej poni ej 1 mln euro realizowane b d w ramach Priorytetu 3 ZPORR „Rozwój lokalny”). Do realizacji w ramach Działania przewidziane s tak e projekty z zakresu zarz dzania ochron rodowiska o minimalnej warto ci całkowitej 500 tys. euro.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 207 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

RODZAJE KWALIFIKUJ ĄCYCH SI Ę PROJEKTÓW

Zaopatrzenie w wod ę, pobór wody i oczyszczanie ścieków 1. budowa i modernizacja sieci wodoci gowych, 2. budowa i modernizacja sieci kanalizacji sanitarnych, 3. budowa i modernizacja sieci kanalizacji deszczowych, 4. budowa i modernizacja stacji uzdatniania wody, 5. budowa i modernizacja oczyszczalni cieków, 6. budowa zbiorników umo liwiaj cych pozyskanie wody pitnej.

Gospodarka odpadami 1. organizacja i wdra anie systemów selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu, 2. wdra anie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi (m.in. budowa sortowni, kompostowni, obiektów termicznej, termiczno-chemicznej i mechanicznej utylizacji odpadów; budowa nowych, modernizacja istniej cych i rekultywacja nieczynnych składowisk; likwidacja "dzikich" składowisk), 3. budowa i modernizacja spalarni odpadów niebezpiecznych, 4. rekultywacja i likwidacja składowisk odpadów niebezpiecznych.

Poprawa jako ści powietrza 1. modernizacja i rozbudowa miejskich systemów ciepłowniczych i wyposa enie ich w instalacje ograniczaj ce emisje zanieczyszcze pyłowych i gazowych do powietrza, 2. przekształcenie istniej cych systemów ogrzewania obiektów u yteczno ci publicznej w systemy bardziej przyjazne dla rodowiska, w szczególno ci ograniczenie "niskiej emisji".

Zapobieganie powodziom 1. regulacja cieków wodnych (pogł bianie, zapory, stabilizacja brzegów, prace remontowe w korytach rzecznych, itd.), 2. tworzenie polderów, 3. budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych wraz z drogami dojazdowymi, 4. budowa i modernizacja małych zbiorników retencyjnych i stopni wodnych w ramach tzw. "małej retencji", 5. ochrona brzegów morskich. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 208 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Wsparcie zarz ądzania ochron ą środowiska 1. opracowanie baz danych dotycz cych lasów, jako ci gleb, wód, powietrza, 2. tworzenie systemów pomiaru zanieczyszcze powietrza w miastach oraz systemów informowania mieszka ców o poziomie zanieczyszcze powietrza, 3. utworzenie sieci stacji kontrolnych i ostrzegawczych w zakresie jako ci wód, 4. tworzenie map terenów zalewowych, 5. tworzenie systemów monitoringu rodowiska, w tym reagowania na zagro enia, 6. tworzenie systemów informacji przeciwpowodziowej.

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii 1. budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu cej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej (energia wiatrowa, wodna, geotermalna, kolektory słoneczne i ogniwa fotowoltaiczne, biomasa).

KOSZTY KWALIFIKOWANE

W ramach Działania do wydatków kwalifikowanych mog zosta zaliczone w szczególno ci nast puj ce koszty: 1) Prace przygotowawcze, w tym: - przygotowanie projektu (przeprowadzenie prac studialnych, ekspertyz, badania geologiczne), - przygotowanie dokumentacji technicznej, - przygotowanie studium wykonalno ci, oceny wpływu na rodowisko; - prace projektantów, architektów, - wykup niezabudowanych gruntów (maksymalnie 10% całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu), - przygotowanie dokumentacji przetargowej, - koszty przygotowania przetargu, w tym publikacji ogłosze przetargowych

2) Prace inwestycyjne i zwi zane z procesem inwestycyjnym, w tym: - przygotowanie terenu pod budow , w tym roboty pomiarowe, - prace ziemne, - prace budowlano-monta owe, - prace instalacyjne,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 209 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- prace wyko czeniowe, - zakup wyposa enia nierozerwalnie zwi zanego z funkcjonowaniem inwestycji, - nadzór in ynierski, - koszty promocji projektu, - koszty infrastruktury towarzysz cej niezb dnej dla realizacji projektu.

Za koszty niekwalifikowane w ramach Działania uznaje si zakup rodków transportu, np. na cele transportu odpadów.

RODZAJE BENEFICJENTÓW

1. jednostki samorz du terytorialnego: gminy, powiaty, województwa, 2. zwi zki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorzdu terytorialnego, 3. podmioty wykonuj ce usługi publiczne na zlecenie jednostek samorz du terytorialnego, w których 100%: udziałów lub akcji posiada samorz d gminny, powiatowy lub wojewódzki, 4. podmioty wybrane w drodze Ustawy Prawo Zamówie ń Publicznych - zharmonizowanej z prawem Wspólnot Europejskich – wykonuj ce usługi publiczne na podstawie obowi zuj cej umowy zawartej z jednostk samorz du terytorialnego na wiadczenie usług z zakresu ochrony rodowiska, 5. jednostki administracji rz dowej w województwach, 6. inne jednostki publiczne.

Priorytet 3 DZIAŁANIE 1. – ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH 16

Wspierane b d projekty wynikaj ce z PROGRAMÓW ROZWOJU LOKALNEGO na obszarach wiejskich i w miastach do 20 tys. mieszkaców. Szczególny nacisk zostanie poło ony na lokalne centra gospodarcze: • budowa lub modernizacja urz dze do odprowadzania i oczyszczania cieków, • budowa lub modernizacja urz dze zaopatrzenia w wod , • budowa lub modernizacja dróg gminnych i powiatowych o znaczeniu lokalnym,

16 Informacje ze strony http://www.cios.gov.pl/ma_struktura/docs/uzupelnienie_do_dzialania_3.1.doc, 07.04.2004 r. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 210 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

• gospodarka odpadami stałymi, • kompleksowe uzbrojenie terenu pod inwestycje, • lokalna infrastruktura przeciwpowodziowa, • do 1 mln EURO infrastruktura rodowiskowa w miejscowo ciach od 5 do 20 tysi cy, • lokalne projekty z zakresu turystyki i dziedzictwa kulturowego.

CEL DZIAŁANIA

Głównym celem Działania jest przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i ekonomicznej obszarów wiejskich i małych miast. Dodatkowo okre lone s nast puj ce cele szczegółowe Działania: - wzrost mobilno ci zawodowej mieszka ców wsi i małych miast - tworzenie warunków do dywersyfikacji działalno ci gospodarczej - poprawa warunków ycia na obszarach o najmniejszych perspektywach rozwojowych w Polsce

UZASADNIENIE DZIAŁANIA

Znaczne obszary Polski zagro one s zjawiskami trwałej marginalizacji ekonomicznej i społecznej. Problem ten dotyczy m.in. istotnej cz ci gmin wiejskich i wiejsko-miejskich. Niepokoj ca jest wysoka stopa bezrobocia, niski poziom wykształcenia, mała mobilno zawodowa społeczno ci lokalnych i niska kreatywno w zakresie poszukiwania pozarolniczych ródeł utrzymania.

Obok niskiego poziomu przedsi biorczo ci i kwalifikacji mieszka ców tych obszarów ograniczenie mo liwo ci rozwojowych wynika tak e m.in. z niskiego poziomu wyposa enia infrastrukturalnego w zakresie podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej. Czynniki te w poł czeniu z ograniczonymi mo liwo ciami finansowymi samorz dów lokalnych tworz barier dla zwi kszenia poziomu inwestycji lokalnych i zewn trznych i tym samym ograniczaj mo liwo ci dywersyfikacji ródeł zatrudnienia i podniesienia poziomu cywilizacyjnego mieszka ców tych obszarów.

Dodatkowym czynnikiem utrudniaj cym rozwój obszarów wiejskich jest stosunkowo niska zdolno niektórych rodowisk lokalnych do rozwijania współpracy i zasad partnerstwa przy realizacji działa rozwojowych. Ma to powa ne, negatywne konsekwencje dla perspektyw rozwojowych wsi i małych miast.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 211 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

KOMPLEMENTARNO ŚĆ DZIAŁANIA Z INNYMI DZIAŁANIAMI I PROGRAMAMI

Działanie 3.1. „Obszary wiejskie” jest komplementarne do Działa dotycz cych rozwoju transportu, ochrony rodowiska oraz turystyki i kultury z Priorytetu 1 ZPORR „Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu cej wzmacnianiu konkurencyjno ci regionów”.

W ramach Działania 1.1. „Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego” realizowane b d projekty z zakresu infrastruktury drogowej o oddziaływaniu regionalnym.

W Działaniu 1.2. „Infrastruktura ochrony rodowiska” realizowane b d projekty infrastrukturalne o warto ci całkowitej od 1 mln do 10 mln euro. Projekty rodowiskowe realizowane w ramach Działania 3.1. ZPORR realizowane b d na obszarach spełniaj cych kryterium demograficzne (miejscowo ci do 20 tys. mieszka ców), wynikały b d z planów rozwoju lokalnego, a ich warto całkowita nie b dzie przekraczała 1 mln euro.

W Działaniu 1.4 „Rozwój turystyki i kultury” przewidziane s do realizacji du e projekty z zakresu turystyki i kultury, o charakterze krajowym i regionalnym. W Działaniu 3.1. do realizacji przewidziane s projekty z zakresu turystyki i kultury o oddziaływaniu lokalnym, zlokalizowane na obszarach spełniaj cych wymagane dla tego typu projektów w Działaniu 3.1. „Obszary wiejskie” kryterium demograficzne (miejscowo ci od 5 do 20 tys. mieszka ców lub mniejsze o rodki w przypadku, gdy pełni funkcj centrum rozwoju lokalnego).

Działaniem komplementarnym do działania 3.1. „Obszary wiejskie” jest równie Działanie 2.3. ZPORR skierowane na reorientacj zawodow osób odchodz cych z rolnictwa.

Działanie 3.1. komplementarne jest równie z działaniami 3.2. i 3.3. z Priorytetu 3 „Rozwój lokalny” ZPORR.. Działanie3.2. realizowane b dzie na obszarach spełniaj cych geograficzne kryterium okre lone w Programie. Działanie 3.3. realizowane b dzie na rewitalizowanych obszarach miejskich, poprzemysłowych i powojskowych.

Niewielkie inwestycje z zakresu ochrony rodowiska, realizowane przez prywatnych beneficjentów przewidziane s równie w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego i rozwój obszarów wiejskich”. W ramach tego Programu Operacyjnego przewidziane s tak e do realizacji inwestycje z zakresu turystyki i kultury zlokalizowane na terenie miejscowo ci poni ej 5 tys. mieszka ców.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 212 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Inwestycje z zakresu ochrony rodowiska komplementarne b d równie z inwestycjami w zakresie dostosowania przedsi biorstw do wymogów ochrony rodowiska w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost konkurencyjno ci przedsi biorstw”.

WPŁYW DZIAŁANIA NA POLITYKI HORYZONTALNE

WPŁYW NA ŚRODOWISKO

Realizacja projektów z zakresu rozwoju infrastruktury technicznej b dzie miała bezpo redni pozytywny wpływ na rodowisko przyrodnicze. W wyniku jego realizacji zmniejszy si m.in. ilo zanieczyszcze odprowadzanych do wód ze ródeł komunalnych, zmniejszy si negatywne oddziaływanie odpadów na rodowisko przyrodnicze, nast pi poprawa jako ci powietrza. Wszystkie projekty z zakresu rozwoju infrastruktury kulturowej i turystycznej realizowane b d z poszanowaniem zasad ochrony rodowiska.

UWZGL ĘDNIENIE POLITYKI RÓWNYCH SZANS

Przy realizacji działania b d uwzgl dnione zasady równo ci szans.

WPŁYW NA ROZWÓJ SPOŁECZE ŃSTWA INFORMACYJNEGO

Realizacja Działania b dzie miała pozytywny wpływ dla rozwoju społecze stwa informacyjnego. Wa nym elementem tworzenia infrastruktury społecze stwa informacyjnego jest powszechne wykorzystanie projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach działania 3.1. – Obszary wiejskie do rozbudowy systemów kanalizacji teletechnicznej umo liwiaj cej szybka i tani rozbudow nowoczesnych sieci informatycznych na poziomie regionalnym i lokalnym. Zakłada si , e inwestycje liniowe (takie jak infrastruktura drogowa, kanalizacja, wodociagowa itd.) w ramach działania 3.1 przyczyniaj si do rozbudowy kanalizacji teletechnicznej, a odst pienie od tej reguły wymaga uzasadnienia. W ramach promocji projektów mog by tworzone strony www po wi cone realizacji projektu i współfinansowaniu ze rodków Unii Europejskiej. Realizacja projektów z zakresu systemów informacji turystycznej i kulturalnej przyczyni si do poprawy dost pu społecze stwa do informacji nt. np. lokalnych atrakcji turystycznych i kulturalnych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 213 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

OPIS DZIAŁANIA

W ramach działania przewidziane do realizacji s projekty, które maj wpływ na zwi kszenie atrakcyjno ci gospodarczej i inwestycyjnej obszaru obj tego projektem oraz tworz warunki dla wzrostu zatrudnienia.

W ramach Działania do realizacji przewiduje si projekty inwestycyjne, wynikaj ce z planów/programów rozwoju lokalnego przygotowanych w formule partnerstwa na poziomie gminnym, mi dzygminnym (np. przez zwi zki gmin) lub powiatowym. Plany te powinny zawiera co najmniej: opis aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej na obszarze obj tym planem, opis planownych zada inwestycyjnych na lata 2004-2006, plan finansowy na lata 2004-2006. Przykładowa struktura takiego dokumentu znajduje si w zał czniku.

RODZAJE KWALIFIKUJ ĄCYCH SI Ę PROJEKTÓW

Budowa lub modernizacja urz ądze ń do odprowadzania i oczyszczania ścieków: 1. sieci kanalizacyjne, 2. sieci kanalizacji deszczowej, 3. oczyszczalnie cieków, 4. inne urz dzenia do oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesyłania cieków.

Budowa lub modernizacja urz ądze ń zaopatrzenia w wod ę i poboru wody: 1. sieci wodoci gowe, 2. uj cia wody (w tym ochrona uj i ródeł wody pitnej), 3. urz dzenia słu ce do gromadzenia, przechowywania i uzdatniania wody, 4. urz dzenia reguluj ce ci nienie wody.

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii: 1. budowa i modernizacja urz dze do produkcji i przesyłu energii ze ródeł odnawialnych (energia, wiatrowa, wodna, kolektory słoneczne i ogniwa fotowoltaiczne, energia uzyskiwana z wykorzystania biomasy i inne).

Poprawa jako ści powietrza: 1. modernizacja i rozbudowa systemów ciepłowniczych i wyposa enie ich w instalacje ograniczaj ce emisje zanieczyszcze pyłowych i gazowych do powietrza, Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 214 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

2. przekształcenie istniej cych systemów ogrzewania obiektów u yteczno ci publicznej w systemy bardziej przyjazne dla rodowiska, w szczególno ci ograniczenie "niskiej emisji".

Gospodarka odpadami: 1. budowa, modernizacja, rekultywacja lub likwidacja składowisk odpadów (w tym rekultywacja b d likwidacja składowisk odpadów niebezpiecznych), 2. budowa lub modernizacja miejsc utylizacji opakowa i nieu ytych rodków ochrony ro lin, 3. likwidacja dzikich wysypisk, 4. kompleksowe systemy zagospodarowania odpadów na poziomie lokalnym, obejmuj ce m.in. odbiór posegregowanych odpadów od mieszka ców, odzyskiwanie surowców wtórnych, recykling, kompostowanie odpadów organicznych, itp.

Przeciwdziałanie powodziom: 1. regulacja cieków wodnych (pogł bianie, zapory, stabilizacja brzegów, prace remontowe w korytach rzecznych, itd.), 2. tworzenie polderów, 3. budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych wraz z drogami dojazdowymi, 4. budowa i modernizacja małych zbiorników retencyjnych i stopni wodnych w ramach tzw. „małej retencji”.

Budowa lub modernizacja dróg gminnych i powiatowych o znaczeniu lokalnym: 1. drogi powiatowe i gminne, 2. lokalne obiekty mostowe (mosty i wiadukty) na drogach gminnych i powiatowych, 3. ulice w granicach administracyjnych miast do 20 tys. mieszka ców, 4. towarzysz ca infrastruktura drogowa.

Kompleksowe uzbrojenie terenu pod inwestycje: 1. projekty kompleksowego uzbrojenia terenu przeznaczonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod inwestycje, z wył czeniem terenów pod inwestycje mieszkaniowe – uzbrojenie zwi zane z dostarczeniem podstawowych

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 215 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

mediów – kanalizacji, wodoci gu, instalacji elektrycznych, gazowych oraz dróg wewn trznych itp.

Budowa lub modernizacja lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej 1. infrastruktura słu ca rozwojowi aktywnych form turystyki, 2. infrastruktura noclegowa, gastronomiczna, informacyjno-recepcyjna i inna infrastruktura turystyczna, 3. systemy informacji kulturalnej i turystycznej, 4. infrastruktura kultury (zaplecze kulturalne i rozrywkowe – sale koncertowe i wystawowe, amfiteatry, itp. ), 5. projekty polegaj ce na restauracji i rewitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego, 6. systemy zabezpiecze obiektów dziedzictwa kulturowego na wypadek zagro e (np. po ary, włamania, itp.), 7. projekty inwestycyjne gmin uzdrowiskowych zwi zane z rozwojem funkcji leczniczo- wypoczynkowych.

KOSZTY KWALIFIKOWANE

W ramach działania do wydatków kwalifikowanych mog zosta zaliczone w szczególno ci nast puj ce koszty:

1) Prace przygotowawcze, w tym: - przygotowanie projektu (przeprowadzenie prac studialnych, ekspertyz, badania geologiczne), - przygotowanie planu rozwoju lokalnego – podmiotami uprawnionymi do ubiegania si o refundacj s samorz dy gmin i powiatów, - przygotowanie dokumentacji technicznej, - przygotowanie studium wykonalno ci, oceny wpływu na rodowisko, - prace projektantów, architektów, - wykup niezabudowanych gruntów (maksymalnie 10% całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu), - przygotowanie dokumentacji przetargowej, - koszt przygotowania przetargu, w tym publikacji ogłosze przetargowych

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 216 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

2) Prace inwestycyjne i zwi zane z procesem inwestycyjnym, w tym: - przygotowanie terenu pod budow , w tym roboty pomiarowe, - prace ziemne, - prace budowlano-monta owe, - prace instalacyjne, - prace wyko czeniowe, - zakup wyposa enia nierozerwalnie zwi zanego z funkcjonowaniem inwestycji,nadzór in ynierski, - koszty promocji projektu integralnie zwi zane z jego realizacj .

DZIAŁANIE 2. – OBSZARY PODLEGAJ ĄCE RESTRUKTURYZACJI 17

Wspierane b d projekty wynikaj ce z PROGRAMÓW ROZWOJU LOKALNEGO na obszarach koncentracji przemysłów tradycyjnych. Szczególny nacisk zostanie poło ony na lokalne centra gospodarcze: • budowa lub modernizacja urz dze do odprowadzania i oczyszczania cieków, • budowa lub modernizacja urz dze zaopatrzenia w wod , • budowa lub modernizacja dróg gminnych i powiatowych o znaczeniu lokalnym, • gospodarka odpadami stałymi, • kompleksowe uzbrojenie terenu pod inwestycje, • lokalna infrastruktura przeciwpowodziowa, • do 1 mln EURO infrastruktura rodowiskowa.

CEL DZIAŁANIA

Głównym celem działania jest przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i ekonomicznej obszarów restrukturyzowanych. Dodatkowo okre lone zostały nast puj ce cele szczegółowe:

- tworzenie warunków do dywersyfikacji działalno ci gospodarczej

- poprawa warunków ycia na obszarach o najmniejszych perspektywach rozwojowych w Polsce

UZASADNIENIE DZIAŁANIA

17 Informacje ze strony http://www.cios.gov.pl/ma_struktura/docs/uzupelnienie_do_dzialania_3.2..doc , 07.04.2004 r. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 217 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Obszary podlegaj ce procesom restrukturyzacji w Polsce borykaj si z wieloma problemami społecznymi i gospodarczymi.. Wysoka stopa bezrobocia, niski poziom wykształcenia ludno ci, wysoki udział dochodów ze ródeł socjalnych powoduj , e nawet podstawowe potrzeby społeczne na tych obszarach nie s zaspokajane w odpowiednim stopniu. Taki stan rzeczy przyczynia si do powstawania zjawiska frustracji społecznej, rozprzestrzeniania si patologii społecznych, powstawania stref ubóstwa. Społeczno obszarów restrukturyzowanych wymaga przekwalifikowania i aktywizacji. Dodatkowym czynnikiem ograniczaj cym rozwój nowych sektorów działalno ci gospodarczej w terenie jest zły stan infrastruktury technicznej. Wymaga ona rozbudowy i modernizacji.

KOMPLEMENTARNOŚĆ DZIAŁANIA Z INNYMI DZIAŁANIAMI I PROGRAMAMI

Działanie 3.2. „Obszary podlegaj ce restrukturyzacji” jest komplementarne do Działa dotycz cych rozwoju transportu, ochrony rodowiska oraz turystyki i kultury z Priorytetu 1 ZPORR „Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu cej wzmacnianiu konkurencyjno ci regionów”.

W ramach Działania 1.1. „Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego” realizowane b d projekty z zakresu infrastruktury drogowej o oddziaływaniu regionalnym.

W Działaniu 1.2. „Infrastruktura ochrony rodowiska” realizowane b d projekty infrastrukturalne o warto ci całkowitej od 1 mln do 10 mln euro. Projekty rodowiskowe realizowane w ramach Działania 3.2. ZPORR realizowane b d na obszarach podlegaj cych restrukturyzacji, wynikały b d z planów rozwoju lokalnego, a ich warto całkowita nie bdzie przekraczała 1 mln euro.

W Działaniu 1.4 „Rozwój turystyki i kultury” przewidziane s do realizacji projekty du e, o charakterze regionalnym. W Działaniu 3.2. do realizacji przewidziane s projekty z zakresu turystyki i kultury o mniejszym oddziaływaniu, zlokalizowane na obszarach spełniaj cych wymagane w Działaniu 3.2. „Obszary podlegaj ce restrukturyzacji” kryteria geograficzne.

Działaniem komplementarnym do działania 3.2. „Obszary podlegaj ce restrukturyzacji” jest równie Działanie 2.4. ZPORR skierowane na reorientacj zawodow osób zagro onych procesami restrukturyzacyjnymi.

Działanie 3.2. komplementarne jest równie z działaniami 3.1. i 3.3. z Priorytetu 3 „Rozwój lokalny” ZPORR.. Działanie 3.1. realizowane b dzie na obszarach spełniaj cych

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 218 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków demograficzne kryterium okre lone w Programie. Działanie 3.3. realizowane b dzie na rewitalizowanych obszarach miejskich, poprzemysłowych i powojskowych.

Inwestycje z zakresu ochrony rodowiska komplementarne b d równie z inwestycjami w zakresie dostosowania przedsi biorstw do wymogów ochrony rodowiska w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost konkurencyjno ci przedsi biorstw”.

WPŁYW DZIAŁANIA NA POLITYKI HORYZONTALNE

WPŁYW NA ŚRODOWISKO

Realizacja projektów z zakresu infrastruktury technicznej b dzie miała bezpo redni pozytywny wpływ na rodowisko przyrodnicze. W wyniku jego realizacji zmniejszy si m.in. ilo zanieczyszcze odprowadzanych do wód ze ródeł komunalnych, zmniejszy si negatywne oddziaływanie odpadów na rodowisko przyrodnicze, nast pi poprawa jako ci powietrza. Projekty z zakresu infrastruktury kulturalnej i turystycznej realizowane b d z poszanowaniem zasad ochrony rodowiska.

UWZGL ĘDNIENIE POLITYKI RÓWNYCH SZANS

Przy realizacji Działania b d uwzgl dnione zasady równo ci szans.

WPŁYW NA ROZWÓJ SPOŁECZE ŃSTWA INFORMACYJNEGO

Realizacja Działania b dzie miała pozytywny wpływ dla rozwoju społecze stwa informacyjnego. Wa nym elementem tworzenia infrastruktury społecze stwa informacyjnego jest powszechne wykorzystanie projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach działania 3.2. – Obszary podlegaj ce restrukturyzacji do rozbudowy systemów kanalizacji teletechnicznej umo liwiaj cej szybka i tani rozbudow nowoczesnych sieci informatycznych na poziomie regionalnym i lokalnym. Zakłada si , e inwestycje liniowe (takie jak infrastruktura drogowa, kanalizacja, wodociagowa itd.) w ramach działania 3.2 przyczyniaj si do rozbudowy kanalizacji teletechnicznej, a odst pienie od tej reguły wymaga uzasadnienia. W ramach promocji projektów mog by tworzone strony www po wi cone realizacji projektu i współfinansowaniu ze rodków Unii Europejskiej. Realizacja projektów z zakresu systemów informacji turystycznej i kulturalnej przyczyni si do poprawy dost pu społecze stwa do informacji nt. np. lokalnych atrakcji turystycznych i kulturalnych.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 219 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

OPIS DZIAŁANIA

W ramach Działania przewidziane do realizacji s projekty, które maj wpływ na zwi kszenie atrakcyjno ci gospodarczej i inwestycyjnej obszaru obj tego projektem oraz tworz warunki dla wzrostu zatrudnienia.

W ramach Działania wspierane b d projekty infrastrukturalne wynikaj ce z planów/programów rozwoju lokalnego przygotowanych w formule partnerstwa na poziomie gminnym, mi dzygminnym (np. przez zwi zki gmin) lub powiatowym. Plany te powinny zawiera co najmniej: opis aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej na obszarze obj tym planem, opis planownych zada inwestycyjnych na lata 2004-2006, plan finansowy na lata 2004-2006. Przykładowa struktura takiego dokumentu znajduje si w zał czniku. Wsparcie w ramach działania uzyskaj inwestycje realizowane na obszarach podlegaj cych restrukturyzacji. S to obszary o wysokiej stopie bezrobocia, du ym udziale zatrudnionych w przemy le i du ym spadku zatrudnienia w przemy le.

RODZAJE KWALIFIKUJ ĄCYCH SI Ę PROJEKTÓW

Budowa lub modernizacja urz ądze ń do odprowadzania i oczyszczania ścieków: - sieci kanalizacyjne, - sieci kanalizacji deszczowej, - oczyszczalnie cieków, - inne urz dzenia do oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesyłania cieków

Budowa lub modernizacja urz ądze ń zaopatrzenia w wod ę: - sieci wodoci gowe, - uj cia wody (w tym ochrona uj i ródeł wody pitnej), - urz dzenia słu ce do gromadzenia, przechowywania i uzdatniania wody, - urz dzenia reguluj ce ci nienie wody

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 220 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii: - budowa i modernizacja urz dze do produkcji i przesyłu energii ze ródeł odnawialnych (energia, wiatrowa, wodna, kolektory słoneczne i ogniwa fotowoltaiczne, energia uzyskiwana z wykorzystania biomasy i inne),

Poprawa jako ści powietrza: - modernizacja i rozbudowa systemów ciepłowniczych i wyposa enie ich w instalacje ograniczaj ce emisje zanieczyszcze pyłowych i gazowych do powietrza, - przekształcenie istniej cych systemów ogrzewania obiektów u yteczno ci publicznej w systemy bardziej przyjazne dla rodowiska, w szczególno ci ograniczenie "niskiej emisji"

Gospodarka odpadami: - budowa, modernizacja, rekultywacja lub likwidacja składowisk odpadów (w tym rekultywacja b d likwidacja składowisk odpadów niebezpiecznych), - budowa lub modernizacja miejsc utylizacji opakowa i nieu ytych rodków ochrony ro lin, - likwidacja dzikich wysypisk, - kompleksowe systemy zagospodarowania odpadów na poziomie lokalnym, obejmuj ce m.in. odbiór posegregowanych odpadów od mieszka ców, odzyskiwanie surowców wtórnych, recykling, kompostowanie odpadów organicznych, itp.

Budowa lub modernizacja dróg gminnych i powiatowych o znaczeniu lokalnym: - drogi powiatowe i gminne, - lokalne obiekty mostowe (mosty i wiadukty) na drogach gminnych i powiatowych, - ulice w granicach administracyjnych miast do 20 tys. mieszka ców, - towarzysz ca infrastruktura drogowa

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 221 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Kompleksowe uzbrojenie terenu pod inwestycje: - projekty kompleksowego uzbrojenia terenu przeznaczonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod inwestycje, za wyj tkiem terenów z przeznaczeniem pod inwestycje mieszkaniowe – uzbrojenie zwi zane z dostarczeniem podstawowych mediów – kanalizacji, wodoci gu, instalacji elektrycznych, gazowych oraz dróg wewn trznych, itp.,

Budowa lub Modernizacja lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej: - infrastruktura słu ca rozwojowi aktywnych form turystyki, - infrastruktura noclegowa, gastronomiczna, informacyjno-recepcyjna, - systemy informacji kulturalnej i turystycznej, - infrastruktura kultury (zaplecze kulturalne i rozrywkowe – sale koncertowe i wystawowe, amfiteatry, itp.), - projekty polegaj ce na restauracji i rewitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego, - systemy zabezpiecze obiektów dziedzictwa kulturowego na wypadek zagro e (np. po ary, włamania, itp.)

Inkubatory przedsi ębiorczo ści: - modernizacja obiektów, w których zlokalizowane b d inkubatory przedsi biorczo ci, - przystosowanie obiektów do pełnienia funkcji inkubatorów przedsi biorczo ci

KOSZTY KWALIFIKOWANE

W ramach działania do wydatków kwalifikowanych mog zosta zaliczone w szczególno ci nast puj ce koszty:

1) Prace przygotowawcze, w tym: - przygotowanie projektu (przeprowadzenie prac studialnych, ekspertyz, badania geologiczne), - przygotowanie planu rozwoju lokalnego – podmiotami uprawnionymi do ubiegania si o refundacj s samorz dy gmin i powiatów,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 222 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- przygotowanie dokumentacji technicznej, - przygotowanie studium wykonalno ci, oceny wpływu na rodowisko; - prace projektantów, architektów, - wykup niezabudowanych gruntów (maksymalnie 10% całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektu) - przygotowanie dokumentacji przetargowej, - koszt przygotowania przetargu, w tym publikacji ogłosze przetargowych

2) Prace inwestycyjne i zwi zane z procesem inwestycyjnym, w tym: - przygotowanie terenu pod budow , w tym roboty pomiarowe, - prace ziemne, - prace budowlano-monta owe - prace instalacyjne, - prace wyko czeniowe, - zakup wyposa enia nierozerwalnie zwi zanego z funkcjonowaniem inwestycji, nadzór in ynierski, - koszty promocji projektu integralnie zwi zane z jego realizacj

DZIAŁANIE 3. – REWITALIZACJA ZDEGRADOWANYCH OBSZARÓW MIEJSKICH, POPRZEMYSŁOWYCH I POWOJSKOWYCH 18

PODDZIAŁANIE 3.2.1. REWITALIZACJA OBSZARÓW MIEJSKICH PODDZIAŁANIE 3.2.2. REWITALIZACJA OBSZARÓW POPRZEMYSŁOWYCH I POWOJSKOWYCH .

Wsparcie zostanie udzielone projektom wpisuj cym si w lokalne programy rewitalizacji społeczno-gospodarczej.

CEL DZIAŁANIA

Celem działania jest zach canie do rozwijania nowych form aktywno ci gospodarczej generuj cych miejsca pracy poprzez oferowanie infrastruktury do prowadzenia działalno ci

18 Informacje ze strony http://www.cios.gov.pl/ma_struktura/docs/uzupelnienie_do_dzialania_3.3.doc , 07.04.2004 r. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 223 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków dostosowanej do potrzeb nowych przedsi biorstw, przy równoczesnej trosce o ochron stanu rodowiska naturalnego warunkuj cego zrównowa ony rozwój gospodarczo-społeczny.

Zasadniczym celem działania jest o ywienie gospodarcze i społeczne, a tak e zwi kszenie potencjału turystycznego i kulturalnego, w tym nadanie obiektom i terenom zdegradowanym nowych funkcji społeczno-gospodarczych poprzez:

- rewitalizacj i odnow zdegradowanych obszarów miast i dzielnic mieszkaniowych w miastach;

- rewitalizacj obiektów i terenów po-przemysłowych, przez zmian dotychczasowych funkcji na gospodarcze, społeczne, edukacyjne, zdrowotne, rekreacyjne i turystyczne,

- rewitalizacj obiektów i terenów po-wojskowych, przez zmian z przewa aj cej, dotychczas funkcji zabudowy po-wojskowej na usługow, gospodarcz , społeczn , edukacyjn , zdrowotn , rekreacyjn i turystyczn z uzupełniaj c funkcj mieszkaniow .

UZASADNIENIE DZIAŁANIA

Na skutek procesów rynkowych wiele miast w Polsce utraciło dotychczasow baz ekonomiczn w postaci o rodków przemysłowych, b d bazy wojskowej. W szczególnie trudnej sytuacji znalazły si miasta, których byt ekonomiczny opierał si niekiedy na funkcjonowaniu jednego zakładu przemysłowego zatrudniaj cego kilka tysi cy osób.

Nowym zjawiskiem w Polsce, lecz ju dobrze rozpoznanym w Europie, jest degradacja obszarów wielkomiejskich. Wi e si ona z problemami degradacji społecznej, jak równie degradacji maj tku trwałego o warto ci kulturowej, które uzewn trzniaj si w skali „sypialnianych” oraz po-przemysłowych dzielnic. Problemy te cz sto wpływaj na obni enie, niekiedy skutecznie, zainteresowania inwestorów całym miastem, a w skrajnych przypadkach nawet całym regionem.

Zjawisko to posiada powa ne konsekwencje dla rynku pracy i mo liwo ci rozwoju całych regionów. Wspólnymi cechami tych obszarów jest m.in.: utrzymuj ce si długotrwałe bezrobocie, niskie dochody, w których znaczna cz stanowi pomoc socjaln , niski poziom wykształcenia ludno ci, patologie społeczne.

W wyniku wzrostu umi dzynarodowienia gospodarki oraz wdro enia reguł gospodarki rynkowej w Polsce od pocz tku lat 90-tych wyst puje równie problem z bran ami

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 224 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków przemysłu, które wymagaj restrukturyzacji. W stosunku do niektórych sektorów podj to ju gł boki proces restrukturyzacji, jednak e nadal brakuje regionalnie zorientowanych instrumentów polityki społeczno-gospodarczej oddziaływuj cych nie tylko bezpo rednio na sektor, którego dotyczy proces restrukturyzacji, ale tak e na obszary, w których przedsi biorstwa s zlokalizowane. Obszary te cechuje koncentracja bezrobocia, zwłaszcza strukturalnego i patologii społecznych. Poza tym wyst puje niski poziom przedsi biorczo ci, brak czynników wzrostu, a ludno zamieszkuj ca te tereny pomimo do dobrego poziomu wykształcenia charakteryzuje si niedostosowaniem kwalifikacji do zmieniaj cego si rynku pracy. Infrastruktura techniczna znajduj ca si na tych terenach, aczkolwiek rozwini ta, wymaga znacznych nakładów na modernizacj .

Szczególnym problemem w Polsce jest tak e zagospodarowanie obiektów oraz terenów zajmowanych w przeszło ci przez armi byłego Zwi zku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). Nale do nich zarówno kompleksy obiektów w skład, których wchodz : koszary, szpitale, magazyny, jak i pojedyncze obiekty o charakterze militarnym - lotniska, porty. Pomimo upływu czasu (armia ZSRR opu ciła teren Polski w 1992r.) problem integracji tych obszarów i ich wykorzystania nadal nie jest rozwi zany. Podobnie istnieje problem z zagospodarowaniem byłych baz Wojska Polskiego, które zostały opuszczone w wyniku przeprowadzanej reformy armii.

KOMPLEMENTARNO ŚĆ Z INNYMI DZIAŁANIAMI I PROGRAMAMI

Działanie jest komplementarne z: - Działanie 1.5. ZPORR „Infrastruktura Społecze stwa Informacyjnego”; - Działanie 2.2. ZPORR „Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne; - Działanie 2.4. ZPORR „Reorientacja zawodowa osób zagro onych procesami restrukturyzacyjnymi”; - Działaniem 3.2. ZPORR „Obszary podlegaj ce restrukturyzacji”; - Działaniem 3.4. ZPORR „Mikroprzedsi biorstwa”; - Działaniem 3.5. ZPORR „Lokalna infrastruktura społeczna”. - SPO „Rozwój Zasobów Ludzkich”: - Działanie 1.2. „Perspektywy dla młodzie y”; - Działanie 1.3. „Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia”;

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 225 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- Działanie 1.5 „ Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka”; - Działanie 1.6. „Integracja i reintegracja zawodowa kobiet”.

- Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL - SPO „Wzrost Konkurencyjno ci Przedsi biorstw”

WPŁYW DZIAŁANIA NA POLITYKI HORYZONTALNE

WPŁYW NA ŚRODOWISKO

Działanie b dzie miało pozytywny wpływ na ochron rodowiska naturalnego. Projekty rewitalizacji obszarów miejskich, po-przemysłowych i po-wojskowych zostan przeanalizowane pod k tem oddziaływania na rodowisko naturalne. W ramach rewitalizacji obszarów po-wojskowych i po-przemysłowych mog by przeprowadzane prace porz dkowe zwi zane z oczyszczeniem terenu. Nast pnie na tych terenach powstan zielone strefy (sadzenie drzew i krzewów). W ramach rewitalizacji obszarów miejskich tak e mog zosta stworzone tereny zielone w celu polepszenia stanu zdrowia mieszkaj cej tam ludno ci.

UWZGL ĘDNIENIE POLITYKI RÓWNYCH SZANS

Przy realizacji działania b d uwzgl dnione zasady równo ci szans kobiet i m czyzn, umo liwiaj ce pogodzenie ycia rodzinnego z prac zawodow . Priorytetowo traktowana bdzie równie pomoc w zwalczaniu patologii społecznych oraz walka z wykluczeniem społecznym np. poprzez zawarcie - w przyj tych przez lokalne organy uchwałodawcze Lokalnych Programach Rewitalizacji – działa zmierzaj cych do rozwi zania problemów społecznych. Dodatkowo preferowane b d takie projekty, które b d powi zane z innymi działaniami dotycz cymi szkole i wsparcia dla rozwoju przedsi biorstw realizowanymi w ramach ZPORR oraz Sektorowych Programów Operacyjnych: „Wzrost Konkurencyjno ci Przedsi biorstw”, „Rozwój Zasobów Ludzkich”. W ramach działania uwzgl dniane b d tak e kwestie dotycz ce pomocy osobom niepełnosprawnym (lepszy dost p do obiektów i infrastruktury).

WPŁYW NA ROZWÓJ SPOŁECZE ŃSTWA INFORMACYJNEGO

W ramach działania mog by remontowane obiekty, które w poł czeniu ze rodkami działania 1.5. „infrastruktura społecze stwa informacyjnego” zporr spełnia b d funkcje Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 226 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków publicznych punktów dost pu do internetu – telecentra. Projekty w tym zakresie przyczynia si b d do walki z tzw. „wykluczeniem cyfrowym”. Wpływ na rozwój społecze stwa informacyjnego mo e by równie widoczny poprzez realizacj projektów z zakresu tworzenia systemów monitorowania obszaru zagro onego wysok przest pczo ci . Poza tym w zakresie promocji projektów mog by realizowane strony www informuj ce o wsparciu ze rodków unii europejskiej.

OPIS DZIAŁANIA

Cele wymieniane w Podstawach Wsparcia Wspólnoty oraz interwencje okre lone w ZPORR wykazuj potrzeb stworzenia kompleksowego podej cia do kwestii trwałej peryferyzacji obszarów i marginalizacji du ych grup mieszka ców zdegradowanych społecznie i ekonomicznie miast i dzielnic miast oraz zdegradowanych obszarów po-przemysłowych i po- wojskowych poprzez działania inspiruj ce rozwój nowych funkcji obszarów problemowych oraz przywrócenie terenom zdegradowanym utraconych funkcji społeczno-gospodarczych.

Projekty infrastrukturalne dotycz ce rewitalizacji obszarów miejskich oraz terenów po- przemysłowych i po-wojskowych bd wdra ane w powi zaniu z projektami z zakresu oywienia gospodarczego oraz rozwi zywania problemów społecznych i ułatwienia przedsi biorstwom warunków prowadzenia działalno ci gospodarczej – poprzez dostarczenie im dogodniejszych warunków, uzupełniaj c tym samym działania podejmowane w ramach ZPORR Priorytetu 2 – „Wzmocnienie Regionalnych Zasobów Ludzkich” oraz Sektorowego Programu Operacyjnego „Rozwój Zasobów Ludzkich” i Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost Konkurencyjno ci Przedsi biorstw”, a take Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL.

Wdra anie projektów rewitalizacji miast i dzielnic miast, w ramach tego działania, wpłynie równie na stworzenie potencjału dla przyszłej realizacji w Polsce Inicjatywy Wspólnotowej URBAN.

Rewaloryzacja urbanistyczna b dzie polega na wsparciu kompleksowych działa technicznych, takich jak: remonty, modernizacja infrastruktury podstawowej oraz rewaloryzacja zabudowy, poprawa funkcjonalno ci ruchu kołowego i ruchu pieszego, zwi kszenie funkcjonalno ci i estetyki przestrzeni publicznych, w tym renowacja obiektów o warto ci architektonicznej i znaczeniu historycznym znajduj cych si na terenach rewitalizowanych. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 227 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Projekty obejmowa b d tak e działania na rzecz walki z patologiami społecznymi. Ich koncentracja na obszarach problemowych pozwoli na przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego pewnych grup, które w wyniku trudnej sytuacji na rynku pracy znalazły si na marginesie ycia społecznego.

W ramach Działania 3.3. realizowane b d dwa poddziałania:

3.3.1. – Rewitalizacja obszarów miejskich;

3.3.2. – Rewitalizacja obszarów poprzemysłowych i powojskowych.

PODDZIAŁANIE 3.3.1. REWITALIZACJA OBSZARÓW MIEJSKICH

W ramach tego poddziałania wspierane b d projekty, które b d wynikały ze zintegrowanych programów rewitalizacji społeczno-gospodarczej, przestrzennej i funkcjonalnej zdegradowanych: dzielnic mieszkaniowych, zespołów mieszkaniowych w miastach, (szczególnie na obszarach zagro onych lub dotkni tych zjawiskami patologii społecznej) w celu:

- tworzenia w zdegradowanych dzielnicach warunków lokalowych i infrastrukturalnych do rozwoju małej i redniej przedsi biorczo ci, działalno ci kulturalnej i edukacyjnej, w tym maj cych za zadanie podniesienie kwalifikacji mieszka ców ww. terenów zagro onych wykluczeniem społecznym, - porz dkowania „starej tkanki” urbanistycznej poprzez odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni w harmonii z otoczeniem, - renowacji zabudowy budynków w tym obiektów infrastruktury społecznej, zwłaszcza dla osób zagro onych wykluczeniem społecznym, - renowacji budynków o warto ci architektonicznej i znaczeniu historycznym znajduj cych si na rewitalizowanym terenie oraz ich adaptacja na cele: gospodarcze, społeczne i kulturalne, - poprawy funkcjonalno ci struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych , - przebudowy i/lub remontów publicznej infrastruktury zwi zanej z rozwojem funkcji turystycznych, rekreacyjnych, kulturalnych i sportowych, - tworzenia stref bezpiecze stwa i zapobiegania przest pczo ci w zagro onych patologiami społecznymi obszarach miast.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 228 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Wa ny element tego poddziałania stanowi pobudzenie aktywno ci rodowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego oraz przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego w zagro onych patologiami społecznymi obszarach miast. Dlatego te gminy, które b d chciały uzyska wsparcie w ramach tego poddziałania na terenie, których znajduj si obszary miast wymagaj ce rewitalizacji, musz przygotowa kilkuletnie Lokalne Programy Rewitalizacji. Obszary miejskie poddawane rewitalizacji musz zosta wyznaczone przez miasto w trakcie przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji. Granice te zostan wyznaczone na podstawie krytycznej analizy wyników bada i analiz (w tym wniosków ró nych podmiotów współuczestnicz cych w procesie rewitalizacji) przeprowadzonych dla potrzeb przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji. Dokonuj c tego wyboru nale y wzi pod uwag : - poziom bezrobocia; - poziom ubóstwa oraz trudne warunki mieszkaniowe; - poziom przest pczo ci; - poziom wykształcenia mieszka ców; - poziom przedsi biorczo ci mieszka ców; - poziom degradacji technicznej infrastruktury i budynków; - poziom zanieczyszczenia rodowiska naturalnego. W Lokalnych Programach Rewitalizacji musz obligatoryjnie zosta wyznaczone granice obszaru rewitalizacji wraz z ich uzasadnieniem. Poza tym Lokalne Programy Rewitalizacji powinny zawiera opis niezb dnych działa potrzebnych dla rozwoju gospodarczego rewitalizowanych terenów, proponowane sposoby rozwizywania problemów społecznych, a tak e kilkuletnie plany finansowe gminy dotycz ce rewitalizacji obszarów miejskich. Programy te musz by zgodne ze strategi rozwoju województwa i powinny by przekazane razem z wnioskiem aplikacyjnym EFRR - po uprzednim zatwierdzeniu uchwał Rady Gminy - Urz dom Marszałkowskim. Inwestycje wdra ane w ramach Poddziałania 3.3.1. musz wynika z Lokalnych Programów Rewitalizacji i s to poni sze projekty: • porz dkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez odpowiednie zagospodarowywanie pustych przestrzeni w harmonii z otoczeniem, • izolacja, remont i/lub przebudowa elewacji, fasad i dachów budynków oraz pomieszcze przeznaczonych na cele: gospodarcze, szkoleniowe lub kulturalne -

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 229 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

za wyj tkiem przeprowadzania prac budowlano-monta owych w indywidualnych mieszkaniach - w ramach działania wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu, w tym: - remont, przebudowa instalacji w budynkach: grzewczych, elektrycznych, gazowych i wodno-kanalizacyjnych; - zagospodarowaniem przyległego terenu (budowa, remont, przebudowa małej architektury, ogrodze ). • renowacja budynków o warto ci architektonicznej i znaczeniu historycznym znajduj cych si na rewitalizowanym terenie w tym ich adaptacja na cele: gospodarcze, społeczne, edukacyjne, turystyczne lub kulturalne, przyczyniaj ca si do tworzenia stałych miejsc pracy. Renowacja b dzie si składała z działa wspieraj cych: - prace konserwatorskie, - odnowienie zabudowa (za wyj tkiem indywidualnych mieszka ). • prace konserwatorskie, odnowienie fasad i dachów budynków o warto ci architektonicznej i znaczeniu historycznym znajduj cych si w rejestrze zabytków wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu przyczyniaj ca si do tworzenia stałych miejsc pracy, • wyburzanie budynków pod cele: usługowe, kulturowe, edukacyjne, gospodarcze, turystyczne lub rekreacyjne, • remont i/lub przebudowa infrastruktury publicznej zwi zanej z rozwojem funkcji turystycznych, rekreacyjnych, kulturalnych, • tworzenia stref bezpiecze stwa i zapobiegania przestpczo ci w zagro onych patologiami społecznymi obszarach miast, w tym: - budowa i/lub remont o wietlenia; - zakup i instalacja systemów monitoringu przyczyniaj cych si do realizacji działania. • adaptacja, przebudowa i/lub remonty budynków i kubatury u yteczno ci publicznej wraz z przyległym otoczeniem na cele edukacyjno-społeczne znajduj cych si na terenie rewitalizowanym w tym m.in.: przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły rednie i ponadgimnazjalne, szkoły wy sze, szkolne stołówki, domy dziecka, o rodki walki z patologiami społecznymi (np. walki z narkomani , alkoholizmem), poradnie psychologiczne, wietlice dla dzieci

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 230 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

i młodzie y, domy kultury, Warsztaty Terapii Zaj ciowej oraz obiekty słu ce pomoc społeczn (np. dla samotnych matek z dzie mi, zapobiegania przest pczo ci, punkty słu ce pomoc i przekwalifikowywaniem byłych wi niów) – pomoc strukturom wiadcz cym usługi dla lokalnej społeczno ci - przyczyniaj ce si do tworzenia lub ochrony miejsc pracy i przeciwdziałania marginalizacji społecznej (za wyj tkiem prac remontowo-instalacyjnych w indywidualnych mieszkaniach), w tym: - izolacja, remont, przebudowa fasad i dachów budynków; - remont, przebudowa, adaptacja pomieszcze - budowa, remont, przebudowa instalacji w budynkach: grzewczych, wodno- kanalizacyjnych, gazowych, elektrycznych; - zagospodarowanie przyległego terenu (np. budowa, remont, przebudowa ogrodze i małej architektury). • przebudowa, wymiana i/lub remont infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, elektrycznej, grzewczej i gazowej w rewitalizowanych obiektach publicznych, usługowych, • regeneracja, rehabilitacja i zabudowywanie pustych przestrzeni publicznych, w tym: - remont i/lub przebudowa: placów, rynków, parkingów, placów zabaw dla dzieci, publicznych toalet miejskich, małej architektury (np. tarasy widokowe, fontanny, ławki, kosze na mieci), miejsc rekreacji, terenów zielonych (ziele wysoka, niska i trawniki) oraz prace restauracyjne na terenie istniej cych parków. • remonty i/lub przebudowa infrastruktury technicznej, szczególnie w zakresie ochrony rodowiska na terenie zdegradowanych dzielnic miast, w tym: - budowa, remonty i/lub przebudowa sieci kanalizacyjnych i innych urz dze do oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesyłania cieków, - budowa, remonty i/lub przebudowa kanalizacji deszczowej, - wymiana elementów konstrukcyjnych zawieraj cych azbest w budynkach publicznych (poza celami mieszkaniowymi) w przypadku, gdy nie wymaga to przebudowy całego obiektu i po spełnieniu wymaga przekazania powstałych odpadów zawieraj cych azbest podmiotom, które uzyskały zezwolenie

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 231 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

wła ciwego organu na prowadzenie działalno ci w zakresie gospodarki takimi odpadami, - budowa, remonty i/lub przebudowa sieci wodoci gowych, uj wody i urz dze słu cych do gromadzenia i uzdatniania wody oraz urz dze reguluj cych ci nienie wody. • poprawa funkcjonalno ci ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki przestrzeni publicznych rewitalizowanego terenu, w tym: - remonty, przebudowa i/lub modernizacja dróg lokalnych (gminnych lub powiatowych) i ulic prowadz cych do dzielnic mieszkalnych oraz komunalnych dróg osiedlowych (m.in.: wzmocnienie podbudowy jezdni, polepszenie stanu no no ci, wymiana i poszerzenie nawierzchni) oraz małych obiektów in ynieryjnych, - budowa, remonty i/lub przebudowa chodników i przej dla pieszych, jak równie wszelkie inne prace infrastrukturalne i/lub zakup wyposa enia pozwalaj cy zwi kszy bezpiecze stwo pieszych, rowerzystów lub zwierz t, (np. budowa, przebudowa i/lub remont cie ek rowerowych), • remont i/lub przebudowa obiektów pełni cych funkcje zaplecza turystycznego, kulturalnego, • remont, przebudowa i/lub przystosowanie budynków i kubatury dla potrzeb tworzenia inkubatorów przedsi biorczo ci, • remont, przebudowa i/lub przystosowanie budynków i infrastruktury na cele turystyczne i kulturalne (wł cznie z odnowieniem i konserwacj obiektów dziedzictwa kulturowego) prowadz ca do zrównowa onego rozwoju i tworzenia miejsc pracy.

KOSZTY KWALIFIKOWANE W RAMACH PODDZIAŁANIA 3.3.1.

Beneficjenci ko cowi mog ubiega si o rodki z EFRR, je eli zostan spełnione nast puj ce kryteria:

- wnioskowane projekty wynikaj z zatwierdzonych uchwał Rady Miasta Lokalnych Programów Rewitalizacji (wnioskowane projekty s tam wymienione - stanowi ich integralny element - oraz została uzasadniona ich realizacja);

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 232 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- wnioskowane projekty przyczyniaj si do realizacji celów działania, np.: przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu zamieszkujcej tam ludno ci, tworz nowe, stałe miejsca pracy.

W ramach kompleksowych programów dotycz cych Poddziałania 3.3.1. Rewitalizacja obszarów miejskich do wydatków kwalifikowanych mog zosta zaliczone w szczególno ci nast puj ce koszty – tylko w przypadku przyj cia projektu do realizacji:

1. Prac przygotowawczych: - przygotowanie Lokalnych Programów Rewitalizacji (przeprowadzenie prac studialnych, ekspertyz, bada ) – podmiotem uprawnionym do otrzymania zwrotu poniesionego kosztu przygotowania dokumentu jest samorz d miasta, - przygotowanie dokumentacji technicznej: koncepcja budowlana, projekt budowany, projekt wykonawczy, - przygotowanie studium wykonalno ci, oceny wpływu na rodowisko, - przygotowanie dokumentacji przetargowej, - zakup niezabudowanego terenu (nie wi cej ni 10 % całkowitego kosztu kwalifikowalnego projektu), - projekt budowlany i architektoniczny, - badania i prace projektowe poprzedzaj ce rewitalizacj obszarów miejskich zwi zane z urbanistyk , krajobrazem, i budownictwem oraz roboty pomiarowe, - zakup nieruchomo ci, je li istnieje bezpo rednie powi zanie mi dzy zakupem i celami realizacji poddziałania 3.3.1. ZPORR – zgodnie z zasadami Rozporz dzenia KE 1145/2003/WE z dnia 27 czerwca 2003r, - przygotowanie dokumentacji przetargowej, - koszt przygotowania projektu, w tym publikacji ogłosze przetargowych.

2. Prace inwestycyjne i zwi zane z procesem inwestycyjnym:

- przygotowanie terenu pod budow , - prace ziemne, - prace budowlano-monta owe, - prace budowlane,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 233 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- prace rozbiórkowe, - prace remontowe, - prace modernizacyjne, - prace konserwacyjne, - prace wyko czeniowe, - prace ziemne, - przebudowa infrastruktury technicznej koliduj cej z inwestycj , - prace wyko czeniowe w tym umocnienia, - zakup wyposa enia nierozerwalnie zwi zanego z funkcjonowaniem inwestycji, - nadzór in ynierski i konserwatorski, - koszty informacji i promocji projektu integralnie zwi zane z realizacj działania.

Do kosztów niekwalifikowanych nale y:

- budowa budynków mieszkaniowych;

- budowa budynków,

- adaptacja, przebudowa, remont budynków, powierzchni i mieszka na cele mieszkaniowe,

- remont, przebudowa, adaptacja budynków administracji publicznej w celach wył cznie administracyjnych, (za wyj tkiem funkcji szkoleniowych, przekwalifikowywania, poradnictwa zawodowego osób bezrobotnych, zapobiegania przest pczo ci - przyczyniaj cych si do realizacji celów działania i dla jednostek, które uczestnicz w realizacji programu);

- zakup obiektów wykorzystywanych jako miejsce wiadczenia usług przez administracj publiczn (za wyj tkiem funkcji szkoleniowych, przekwalifikowywania, poradnictwa zawodowego osób bezrobotnych - przyczyniaj cych si do realizacji celów działania i dla jednostek, które uczestnicz w realizacji programu) – zgodnie z zasad nr 6 zawart w Rozporz dzeniu KE 1145/2003/WE z dnia 27 czerwca 2003r.;

- uzbrojenie terenu pod budow budynków mieszkaniowych;

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 234 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- remont, przebudowa indywidualnych mieszka (prace budowlano- monta owe), - rozbiórka budynków pod budow budynków mieszkalnych, - zakup nieruchomo ci dla celów mieszkaniowych - zakup nieruchomo ci w przypadku, je li w ci gu ostatnich 10 lat była finansowana z krajowych lub wspólnotowych grantów, które powodowałyby podwójne współfinansowanie jego zakupu ze rodków EFRR - zgodnie z zasad nr 6 zawart w Rozporz dzeniu KE 1145/2003/WE z dnia 27 czerwca 2003r. - finansowanie projektów, nie uj tych w Lokalnym Programie Rewitalizacji (nie znajduj si w granicach obszaru podlegaj cego rewitalizacji), nie przyczyniaj cych si do realizacji celów działania.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 235 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Zał ącznik nr 1.

Ustawy z dziedziny ochrony środowiska wraz z wa żniejszymi rozporz ądzeniami Stan prawny na 01.03.2004 r. 19

19 Zestawienie przepisów opracowano na podstawie materiałów pogl dowych przygotowanych dla potrzeb projektu „Europejski dialog gmin wiejskich o ochronie rodowiska”. Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 236 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

⇒ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.1997.78.483),

⇒ Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001.62.627, Dz.U. 2002.233.1957),

⇒ Rozporz ądzenia wydane przez Rad ę Ministrów, Ministra Środowiska, Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: - z dnia 29 wrze nia 2001 r. w sprawie wysoko ci jednostkowych stawek kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu na podstawie art. 311 ust. 2 ustawy, - z dnia 18 marca 2003 r. w sprawie opłat za korzystanie ze rodowiska na podstawie art. 290 ust. 2 ustawy, - z dnia 20 listopada 2001 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia na podstawie art. 153 ust. 1 ustawy, - z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie wysoko ci jednostkowych stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzania cieków do wód lub do ziemi na podstawie art. 310 ust. 2 ustawy, - z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie warto ci progowych poziomów hałasu na podstawie art. 118 ust. 7 ustawy, - z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilo ci substancji niebezpiecznych, których znajdowanie si w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwi kszonym ryzyku albo zakładu o du ym ryzyku wyst pienia powa nej awarii przemysłowej na podstawie art. 248 ust. 3 ustawy, - z dnia 17 czerwca 2003 r. w sprawie okre lenia wzoru publicznie dost pnego wykazu danych o dokumentach zawieraj cych informacje o rodowisku i jego ochronie na podstawie art. 19 ust. 8 ustawy, - z dnia 25 lutego 2003 r. w sprawie stawek opłat za udost pnianie informacji o rodowisku i jego ochronie oraz sposobu uiszczania opłat na podstawie art. 24 ust. 3 ustawy, - z dnia 1 pa dziernika 2002 r. w sprawie sposobu udost pniania informacji o rodowisku na podstawie art. 30 ust. 3 ustawy,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 237 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 14 listopada 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiada prognoza oddziaływania na rodowisko dotycz ca projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na podstawie art. 41 ust. 3 ustawy, - z dnia 24 wrze nia 2002 r. w sprawie okre lenia rodzajów przedsi wzi mog cych znacz co oddziaływa na rodowisko oraz szczegółowych kryteriów zwi zanych z kwalifikowaniem przedsi wzi do sporz dzenia raportu o oddziaływaniu na rodowisko na podstawie art. 51 ust. 8 ustawy, - z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie wymaga , jakim powinien odpowiada raport o bezpiecze stwie zakładu o du ym ryzyku na podstawie art. 253 ust. 3 ustawy, - z dnia 9 wrze nia 2002 r. w sprawie opracowa ekofizjograficznych na podstawie art. 72 ust. 6 ustawy, - z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji na podstawie art. 86 ust. 1 i 2 oraz art. 89 ust. 4 ustawy, - z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy, - z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych wymaga , jakim powinny odpowiada programy ochrony powietrza na podstawie art. 91 ust. 4 ustawy, - z dnia 9 wrze nia 2002 r. w sprawie standardów jako ci gleby oraz standardów jako ci ziemi na podstawie art. 105 ust. 1 ustawy, - z dnia 14 pa dziernika 2002 r. w sprawie szczegółowych wymaga , jakim powinien odpowiada program ochrony rodowiska przed hałasem na podstawie art. 119 ust. 3 ustawy, - z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie wymaga w zakresie prowadzenia pomiarów wielko ci emisji na podstawie art. 148 ustawy, - z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w zwi zku z eksploatacj instalacji lub urz dzenia, przekazywanych wła ciwym organom ochrony rodowiska oraz terminu i sposobów ich prezentacji na podstawie art. 149 ust. 2 ustawy,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 238 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie wymaga w zakresie wykorzystywania i przemieszczania substancji stwarzaj cych szczególne zagro enie dla rodowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz dze , w których były lub s wykorzystywane substancje stwarzaj ce szczególne zagro enie dla rodowiska na podstawie art. 163 ust. 1 ustawy, - z dnia 9 pa dziernika 2002 r. w sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilo ci i miejscach wyst powania substancji stwarzaj cych szczególne zagro enie dla rodowiska na podstawie art. 163 ust. 6 ustawy, - z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie wymaga w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w rodowisku substancji lub energii przez zarz dzaj cego drog , lini kolejow , lini tramwajow , lotniskiem, portem na podstawie art. 176 ust. 1 ustawy, - z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w zwi zku z eksploatacj dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów, które powinny by przekazywane wła ciwym organom ochrony rodowiska, oraz terminów i sposobów ich prezentacji na podstawie art. 177 ust. 2 ustawy, - z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mog cych powodowa znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo rodowiska jako cało ci na podstawie art. 201 ust. 2 ustawy, - z dnia 4 listopada 2002 r. w sprawie wysoko ci opłat rejestracyjnych na podstawie art. 210 ust. 4 ustawy, - z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie warto ci odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu na podstawie art. 222 ust. 2 ustawy, - z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie wymaga, jakim powinien odpowiada raport o bezpiecze stwie zakładu o du ym ryzyku na podstawie art. 253 ust. 3 ustawy, - z dnia 4 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu informacji wymaganych do podania do publicznej wiadomo ci przez komendanta wojewódzkiego Pa stwowej Stra y Po arnej na podstawie art. 267 ust. 4 ustawy,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 239 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 8 kwietnia 2003 r. w sprawie rodzajów instalacji, dla których prowadz cy mog ubiega si o ustalenie programu dostosowawczego na podstawie art. 425 ustawy, - z dnia 28 marca 2003 r. w sprawie wysoko ci zryczałtowanego kosztu post powania negocjacyjnego na podstawie art. 430 ust. 3 ustawy, - z dnia 5 czerwca 2002 w sprawie szczegółowego sposobu funkcjonowania Pa stwowej Rady Ochrony rodowiska (Dz.U. 2002.77.702), - z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie okre lenia szczegółowego sposobu funkcjonowania Krajowej Komisji do Spraw Oddziaływania na rodowisko oraz wojewódzkich komisji do spraw ocen oddziaływania na rodowisko (Dz.U. 2002.134.1139), - z dnia 26 wrze nia 2002 r. w sprawie okre lenia urzdze , w których mogły by wykorzystane substancje stwarzaj ce szczególne zagro enie dla rodowiska (Dz.U. 2002.173.1416), - z dnia 26 listopada 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotycz cych zanieczyszczenia powietrza (Dz.U. 2002.204.1727), - z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej i wojewódzkich funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej (Dz.U. 2002.230.1934), - z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporz dzania planów gospodarki odpadami na podstawie art.15 ust. 8 ustawy.

⇒ Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz.U. 2001.142.1591, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Ustawa z 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. 2001.100.1085),

⇒ Ustawa z 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (Dz.U.2000.56.679, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa:

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 240 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyr b drzewostanu (Dz.U. 2002.99.905), - z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawie szczególnych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowe zasady prowadzenia w nich gospodarki le nej (Dz.U. 1992.67.337), - z dnia 9 kwietnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu sprzeda y lokali i gruntów z budynkami mieszkalnymi lub w budowie oraz kryteriów kwalifikowania ich jako nieprzydatne Lasom Pa stwowym a tak e trybu przeprowadzania przetargu ograniczonego (Dz.U. 1998.52.327, Dz.U. 2002.190.1592).

⇒ Ustawa z 10 maja 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2003. 80.717),

⇒ Rozporz ądzenia wydane przez Rad ę Ministrów, Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa, Ministra Infrastruktury oraz Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa: - z dnia 30 grudnia 1994 r. w sprawie rodzajów i wzorów dokumentów stosowanych w pracach planistycznych (M.P. 1995.3.40), - z dnia 20 stycznia 1995 r. w sprawie trybu sporz dzania programów oraz negocjacji warunków wprowadzania zada rz dowych do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. 1995.8.36), - z dnia 30 grudnia 1994 r. w sprawie szczegółowych zasad sporz dzania i prowadzenia wojewódzkiego rejestru (Dz.U. 1995.8.40), - z dnia 09 marca 1995 r. w sprawie okre lenia wymaga , jakim powinna odpowiada prognoza skutków wpływu ustale miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na rodowisko przyrodnicze (Dz.U. 1995.29.150), - z dnia 14 lipca 1998 r. w sprawie okre lenia rodzajów inwestycji szczególnie szkodliwych dla rodowiska i zdrowia ludzi albo mog cych pogorszy stan rodowiska oraz wymagania, jakim powinny odpowiada oceny oddziaływania na rodowisko tych inwestycji (Dz.U. 1998.93.589),

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 241 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 28 stycznia 1999 r. w sprawie uprawnie urbanistycznych (Dz.U. 1999.10.86), - z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie dokumentów stosowanych w pracach planistycznych oraz wymaganych przy ustalaniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu (Dz.U. 2002.1.12).

⇒ Ustawa z 16 pa ździernika 1991 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2001.99.1079, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska: - z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie okre lenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegaj cych ochronie na podstawie art. 35a ust. 2 ustawy, - z dnia 10 wrze nia 2001 r. w sprawie okre lenia stanowisk i wymaga kwalifikacyjnych dla pracowników Słu by Parków Narodowych na podstawie art. 20 pkt 1 ustawy, - z dnia 10 wrze nia 2001 r. w sprawie okre lenia stanowisk i wymaga kwalifikacyjnych dla pracowników Słu by Parków Krajobrazowych na podstawie art. 24c ust. 3 pkt 1 ustawy, - z dnia 11 wrze nia 2001 r. w sprawie okre lenia listy gatunków ro lin rodzimych dziko wyst puj cych obj tych ochron gatunkow cisł i cz ciow oraz zakazów wła ciwych dla tych gatunków i odst pstw od tych zakazów na podstawie art. 27c ust. 5 pkt 1 ustawy, - z dnia 26 wrze nia 2001 r. w sprawie okre lenia listy gatunków zwierz t rodzimych dziko wyst puj cych obj tych ochron gatunkow cisł i cz ciow oraz zakazów dla danych gatunków i odst pstw od tych zakazów na podstawie art. 27c ust. 5 pkt 2 ustawy, - z dnia 15 stycznia 2002 r. w sprawie wzoru tablic obwieszczaj cych o obowi zuj cych ograniczeniach i zakazach z zakresu ochrony przyrody na podstawie art. 50 ust. 2a ustawy, - z dnia 27 lutego 2002 r. w sprawie zezwole na przewo enie przez granic pa stwa okre lonych ro lin i zwierz t na podstawie art. 27d ust. 7 ustawy,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 242 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 15 kwietnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad sporz dzania projektu planu ochrony dla parku narodowego. na podstawie art. 13b ust. 4 pkt 1 ustawy, - z dnia 15 kwietnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad sporz dzania projektu planu ochrony dla rezerwatu przyrody na podstawie art. 13b ust. 4 pkt 2 ustawy, - z dnia 15 kwietnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad sporz dzania projektu planu ochrony dla parku krajobrazowego na podstawie art. 13b ust. 4 pkt 3 ustawy, - z dnia 16 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków dla chowu i hodowli poszczególnych grup zwierz t w ogrodach zoologicznych na podstawie art. 46 ust. 10 ustawy, - z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za usuwanie drzew lub krzewów na podstawie art. 47h ust. 4 ustawy, - z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie trybu nakładania administracyjnych kar pieni nych za usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia oraz za zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów na podstawie art. 47l ust. 2 ustawy, - z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie jednostkowych stawek kar za usuwanie drzew na podstawie art. 47l ust. 4 ustawy, - z dnia 11 wrze nia 2001 r. w sprawie okre lenia listy gatunków ro lin rodzimych dziko wyst puj cych obj tych ochron gatunkow cisł i cz ciow oraz zakazów wła ciwych dla tych gatunków i odst pstw od tych zakazów na podstawie art. 27c ust. 5 pkt 1 ustawy, - z dnia 26 wrze nia 2001 r. w sprawie okre lenia listy gatunków zwierz t rodzimych dziko wyst puj cych obj tych ochron gatunkow cisł i cz ciow oraz zakazów dla danych gatunków i odst pstw od tych zakazów na podstawie art. 27c ust. 5 pkt 2 ustawy, - z dnia 4 grudnia 2002 r. w sprawie gatunków zwierz t chronionych wyrz dzaj cych szkody za które odpowiada Skarb Pa stwa na podstawie art. 52 ust. 3 ustawy, - z dnia 24 wrze nia 2002 r. w sprawie zakresu wykrocze , za które uprawnieni pracownicy Lasów Pa stwowych, pracownicy parków narodowych oraz

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 243 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

stra nicy łowieccy s upowa nieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego na podstawie art. 95 § 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks post powania w sprawach o wykroczenia.

⇒ Ustawa z 08 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz.U. 2001.73.764),

⇒ Rozporz ądzenie Ministra Środowiska: - z dnia 6 lutego 2002 w sprawie zasad współdziałania Lasów Pa stwowych ze starostami w zakresie sporz dzania planów zalesienia i uproszczonych planów urz dzania lasu, szkole , nadzoru nad wykonywaniem prac zalesieniowych oraz dostarczania sadzonek (Dz.U. 2002.12.121).

⇒ Ustawa z 13 pa ździernika 1995 r. Prawo łowieckie (Dz.U. 2002.42.372, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Środowiska: - z dnia 10 kwietnia 2001 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierz t łownych oraz okre lenia okresów polowa na te zwierz ta (Dz.U. 2001.43.488), - z dnia 4 kwietnia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad i warunków wykonywania polowania oraz obowi zku znakowania (Dz.U. 1997.35.215), - z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie sposobu post powania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowa za szkody w uprawach i płodach rolnych (Dz.U. 2002.126.1081), - z dnia 12 listopada 2002 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich planów hodowlanych (Dz.U. 2002.194.1640), - z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie ewidencji skupu zwierzyny ywej, tusz zwierzyny i ich cz ci (Dz.U. 2002.208.1775), - z dnia 4 grudnia 2002 r. w sprawie zasad kategoryzacji obwodów łowieckich, szczegółowych zasad ustalania czynszu dzier awnego oraz udziału dzier awców obwodów łowieckich w kosztach ochrony lasu przed zwierzyn (Dz.U. 2002.210.1791),

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 244 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad przekazywania w zarz d obwodów łowieckich wył czonych z wydzier awiania (Dz.U. 2002.219.1842).

⇒ Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierz ąt (Dz.U. 1997.111.724, Dz.U. 2002.135.1141),

⇒ Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz.U. 2001.97.1051),

⇒ Ustawa z 03 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz.U. 1995.16.78, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Rozporz ądzenie Ministra Środowiska: - z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyr b drzewostanu (Dz.U. 2002.99.905),

⇒ Ustawa z 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz.U.1996.132.622),

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury: - z dnia 17 pa dziernika 2002 r. w sprawie warunków wprowadzania nieczysto ci ciekłych do stacji zlewnych (Dz.U. 2002.188.1576), - z dnia 12 listopada 2002 r. w sprawie wymaga dla pojazdów asenizacyjnych (Dz.U. 2002.193.1617).

⇒ Ustawa z 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawo żeniu (Dz.U. 2000.89.991),

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi: - z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie szczegółowego sposobu zamieszczania informacji dot. identyfikacji nawozów, sposobu ich pakowania, dopuszczalnych tolerancji zawarto ci składników nawozowych w nawozach

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 245 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

mineralnych, sposobu pobierania próbek i metod badania nawozów (Dz.U. 2001.91.1016), - z dnia 1 czerwca 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawo eniu (Dz.U. 2001.60.615), - z dnia 1 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkole z zakresu ich stosowania (Dz.U. 2001.60.616).

⇒ Ustawa z 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 1994.27.96, Dz.U. 2002.166.1360),

⇒ Rozporz ądzenia wydane przez Rad ę Ministrów, Ministra Środowiska, Ministra Gospodarki: - z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie obj cia przepisami Prawa geologicznego i górniczego prowadzenia okre lonych robót podziemnych z zastosowaniem techniki górniczej, na podstawie art. 3 ustawy (Dz.U. 2002.62.561), - z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie złó wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złó innych kopalin leczniczych, a tak e zaliczenia kopalin pospolitych z okre lonych złó lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych, na podstawie art. 5 ust. 5 i 6 ustawy (Dz.U. 2001.156.1815), - z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie przetargu na nabycie prawa u ytkowania górniczego, na podstawie art. 11 ust. 4 ustawy (Dz.U. 2001.156.1816), - z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt 1 ustawy (Dz.U. 2001.153.1777), - z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych wymaga , jakim powinny odpowiada dokumentacje geologiczne złó kopalin, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy (Dz.U. 2001.153.1778), - z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych wymaga , jakim powinny odpowiada dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-in ynierskie, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt. 2 lit. b) ustawy (Dz.U. 2001.153.1779), - z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie kryteriów bilansowo ci złó kopalin, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt. 3 ustawy (Dz.U. 2001.153.1774),

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 246 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych wymaga , jakim powinny odpowiada operaty ewidencyjne zasobów złó kopalin, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt 4 ustawy (Dz.U. 2001.153.1775), - z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie okre lenia przypadków, w których jest konieczne sporz dzenie innej dokumentacji geologicznej, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt. 6 ustawy (Dz.U. 2001.152.1741), - z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie sposobu i zakresu wykonywania obowi zku udost pniania i przekazywania informacji oraz próbek organom administracji geologicznej przez wykonawc prac geologicznych, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt 7 ustawy (Dz.U. 2001.153.1781), - z dnia 10 grudnia 2001 r. w sprawie rejestru obszarów górniczych, na podstawie art. 52 ust. 3 ustawy (Dz.U. 2001.148.1660), - z dnia 28 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych wymaga , jakim powinny odpowiada projekty zagospodarowania złó , na podstawie art. 54 ust. 2 ustawy (Dz.U. 2001.157.1866), - z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie planów ruchu zakładów górniczych, na podstawie art. 64 ust. 6 ustawy (Dz.U. 2002.94.840), - z dnia 19 czerwca 2002 r. w sprawie dokumentacji mierniczo-geologicznej, na podstawie art. 69 ust. 3 ustawy (Dz.U. 2002.92.819), - z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie stawek opłat eksploatacyjnych, na podstawie art. 84 ust. 4 ustawy (Dz.U. 2001.153.1746), - z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów druków informacji dotycz cej opłaty eksploatacyjnej za wydobyt kopalin ze zło a, na podstawie art. 84 ust. 11 ustawy (Dz.U. 2001.153.1773), - z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu post powania w sprawach stwierdzania kwalifikacji (Dz.U. 2001.153.1776), - z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie gromadzenia i udost pniania próbek i dokumentacji geologicznych (Dz.U. 2001.153.1780), - z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie sposobu i zakresu wykonywania obowi zku udost pniania i przekazywania informacji oraz próbek organom

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 247 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

administracji geologicznej przez wykonawc prac geologicznych (Dz.U. 2001.153.1781).

⇒ Ustawa z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. 1997.54.348, Dz.U. 2002.135.1144),

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, wydane w oparciu o delegacj ę ustawow ą: - z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie obowi zku zakupu energii elektrycznej ze ródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła, a tak e ciepła ze ródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz zakresu tego obowi zku (Dz.U. 2000.122.1336), - z dnia 14 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozlicze w obrocie energi elektryczn (Dz.U. 2000.1.7), - z dnia 20 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozlicze w obrocie paliwami gazowymi (Dz.U. 2000.1.8), - z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie obowi zku zakupu energii elektrycznej ze ródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz wykorzystywanych w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła, a tak e ciepła ze ródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz zakresu tego obowi zku (Dz.U. 2000.122.1336).

⇒ Ustawa z 16 marca 2001 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz.U. 2001.38.452),

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi: - z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych st e metali ci kich zanieczyszczaj cych gleb (Dz.U. 2002.37.344), - z dnia 14 maja 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków wytwarzania produktów rolnictwa ekologicznego (Dz.U. 2002.77.699), - z dnia 15 maja 2002 r. w sprawie wykazu substancji dodatkowych, innych składników wspomagaj cych i składników pochodzenia rolniczego wytworzonych metodami innymi ni ekologiczne dopuszczonych do

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 248 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

stosowania przy przetwarzaniu produktów rolnictwa ekologicznego (Dz.U. 2002.77.700).

⇒ Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. 2001.62.628, Dz.U. 2002.199.1671),

⇒ Rozporz ądzenia Rady Ministrów, Ministrów Środowiska, Gospodarki, Spraw Wewn ętrznych i Administracji: - z dnia 27 wrze nia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów, na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy, - z dnia 9 listopada 2001 r. w sprawie stwierdzenia kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami (Dz.U. 2001.140.1584), - z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu informacji podawanych przy rejestracji przez posiadaczy odpadów zwolnionych z obowi zku uzyskiwania zezwole oraz sposobów rejestracji (Dz.U. 2001.152.1734), - z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów odpadów i ich ilo ci, dla których nie ma obowi zku prowadzenia ewidencji odpadów oraz kategorii małych i rednich przedsi biorstw, które mog prowadzi uproszczon ewidencj odpadów (Dz.U. 2001.152.1735), - z dnia 28 pa dziernika 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, których zbieranie lub transport nie wymagaj zezwolenia na prowadzenie działalno ci, oraz podstawowych wymaga dla zbierania i transportu tych odpadów (Dz.U. 2002.188.1575), - z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz.U. 2001.152.1736), - z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy słu cych do sporz dzania i przekazywania zbiorczych zestawie danych (Dz.U. 2001.152.1737), - z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie warunków i zakresu dost pu do wojewódzkiej bazy danych dotycz cej wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz.U. 2001.152.1738), - z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zasad sporz dzania raportu wojewódzkiego, na podstawie art. 37 ust. 11 ustawy (Dz.U. 2001.152.1739),

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 249 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie niezb dnego zakresu informacji obj tych obowi zkiem zbierania i przetwarzania oraz sposobu prowadzenia centralnej i wojewódzkiej bazy danych dotycz cej wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz.U. 2001.152.1740), - z dnia 6 lutego 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów niebezpiecznych dopuszczonych do przywozu z zagranicy (Dz.U. 2002.15.146), - z dnia 6 lutego 2002 r. w sprawie wprowadzenia obowi zku uzyskiwania zezwole na wywóz do okre lonych pa stw odpadów innych ni niebezpieczne (Dz.U. 2002.15.147), - z dnia 6 lutego 2002 r. w sprawie wzoru rejestru decyzji wydanych w zakresie mi dzynarodowego obrotu odpadami (Dz.U. 2002.15.148), - z dnia 29 stycznia 2002 r. w sprawie odpadów innych ni niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i urz dze , w których dopuszcza si ich termiczne przekształcanie (Dz.U. 2002.18.176), - z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie wymaga dotycz cych prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz.U. 2002.37.339), - z dnia 5 marca 2002 r. w sprawie okre lenia wzoru dokumentu stosowanego w mi dzynarodowym obrocie odpadami (Dz.U. 2002.56.511), - z dnia 5 marca 2002 r. w sprawie listy odpadów innych ni niebezpieczne, których przywóz z zagranicy nie wymaga zezwolenia Głównego Inspektora Ochrony rodowiska (Dz.U. 2002.56.512), - z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz st e substancji, które powoduj , e urobek jest zanieczyszczony (Dz.U. 2002.55.498), - z dnia 8 maja 2002r. w sprawie wniosku o wydanie zezwolenia na przewóz lub wywóz odpadów niebezpiecznych za granic (Dz.U. 2002.56.513), - z dnia 13 maja 2002 r. w sprawie wykazu przej granicznych, którymi mo e by realizowany mi dzynarodowy obrót odpadami, na podstawie art. 67 ustawy (Dz.U. 2002.60.548), - z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych, na podstawie art. 11 ust. 5 ustawy (Dz.U. 2002.236.1986), - z dnia 28 maja 2002 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów mo e przekazywa osobom fizycznym lub jednostkom

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 250 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

organizacyjnym, nie b dcym przedsi biorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby, na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy (Dz.U. 2002.74.686), - z dnia 21 pa dziernika 2002 r. w sprawie odpadów pochodz cych z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu oraz z przetwarzania tych odpadów, które nie mog by unieszkodliwiane przez ich składowanie, na podstawie art. 40 ust. 7 ustawy (Dz.U. 2002.180.1513), - z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów na podstawie art. 60 ustawy (Dz.U. 2002.220.1858), - z dnia 8 pa dziernika 2002 r. w sprawie składowisk odpadów oraz miejsc magazynowania odpadów pochodz cych z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu oraz z przetwarzania tych odpadów, na podstawie art. 40 ust. 8 ustawy (Dz.U. 2002.176.1456), - z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane na podstawie art. 42 ust. 2 ustawy (Dz.U. 2003.8.103), - z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych na podstawie art. 42 ust. 3 ustawy (Dz.U. 2003.8.104), - z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów œciekowych na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy (Dz.U. 2002.134.1140), - z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymaga dotycz cych lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni cia, jakim powinny odpowiada poszczególne typy składowisk odpadów na podstawie art. 50 ust. 2 ustawy (Dz.U. 2003.61.549), - z dnia 30 pa dziernika 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mog by składowane w sposób nieselektywny (Dz.U. 2002.191.1595), - z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporz dzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. 2003.66.62).

⇒ Ustawa z 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 2001.63.638),

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 251 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska: - z dnia 12 lipca 2002 r. w sprawie wzorów formularzy słu cych do składania rocznych sprawozda o masie wytworzonych, przywiezionych z zagranicy oraz wywiezionych za granic opakowa (Dz.U. 2002.122.1053), - z dnia 12 lipca 2002 r. w sprawie raportów wojewódzkich dotycz cych gospodarki opakowaniami (Dz.U. 2002.122.1054).

⇒ Ustawa z 11 maja 2001 r. o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. 2001.63.639, Dz.U. 2002.113.984)(11)(242,280,362,367,474),

⇒ Rozporz ądzenia Rady Ministrów i Ministra Ochrony Środowiska: - z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych na podstawie art. 3 ust. 8 ustawy, - z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych (Dz.U. 2001.69.719), - z dnia 11 wrze nia 2001 r. w sprawie stawek opłat produktowych (Dz.U. 2001.116.1235), - z dnia 20 grudnia 2001 r. w sprawie wzoru rocznego sprawozdania o wysoko ci nale nej opłaty produktowej (Dz.U. 2001.157.1865), - z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie wzoru sprawozdania o wielko ciach wprowadzonych na rynek krajowy opakowa i produktów, osi gni tych wielko ciach odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych oraz wpływach z opłat produktowych (Dz.U. 2002.2.26), - z dnia 8 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad i kryteriów gospodarowania rodkami z opłat produktowych (Dz.U. 2002.122.1052).

⇒ Ustawa z 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz.U. 1997.101.628, Dz.U. 2001.100.1085),

⇒ Ustawa z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. 2001.115.1229, Dz.U. 2002.238.2022),

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 252 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

⇒ Rozporz ądzenia wydane przez Rad ę Ministrów lub Ministra Ochrony Środowiska: - z dnia 29 marca 2000 r. w sprawie nale no ci za korzystanie ze ródl dowych dróg wodnych oraz urz dze wodnych, na podstawie art. 150 ust. 1 ustawy (Dz.U. 2002.55.494), - z dnia 4 pa dziernika 2002 r. w sprawie wymaga , jakim powinny odpowiada morskie wody wewn trzne i wody przybrze ne b dce rodowiskiem ycia skorupiaków i mi czaków (Dz.U. 2002.176.1454), - z dnia 4 pa dziernika 2002 r. w sprawie wymaga , jakim powinny odpowiada wody ródl dowe b dce rodowiskiem ycia ryb w warunkach naturalnych (Dz.U. 2002.176.1455), - z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymaga , jakim powinny odpowiada wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludno ci w wod przeznaczon do spo ycia (Dz.U. 2002.204.1728), - z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie nale y spełni przy wprowadzaniu cieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla rodowiska wodnego (Dz.U. 2002.212.1799), - z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy, przyporz dkowania zbiorników wód podziemnych do wła ciwych obszarów dorzeczy, utworzenia regionalnych zarz dów gospodarki wodnej oraz podziału dorzeczy na regiony wodne (Dz.U. 2002.232.1953), - z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie wysoko ci opłat rocznych za oddanie w uytkowanie gruntów pokrytych wodami (Dz.U. 2002.239.2036), - z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie granic miêdzy ródl dowymi wodami powierzchniowymi a morskimi wodami wewn trznymi i wodami morza terytorialnego, na podstawie art. 6 ustawy (Dz.U. 2002.239.2035), - z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie ródl dowych wód powierzchniowych lub ich cz ci stanowi cych własno publiczn , na podstawie art. 11 ust. 2 i 3 ustawy (Dz.U. 2003.16.149), - z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie konkursu ofert na oddanie w u ytkowanie obwodu rybackiego, na podstawie art. 13 ust. 9 ustawy (Dz.U. 2003.34.290), - z dnia 6 listopada 2002 r. w sprawie metodyk referencyjnych badania stopnia biodegradacji substancji powierzchniowoczynnych zawartych w produktach,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 253 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

których stosowanie mo e mie wpływ na jako wód, na podstawie art. 45 ust. 1 pkt. 2 ustawy (Dz.U. 2002.196.1658), - z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie ródl dowych dróg wodnych, na podstawie art. 66 ust. 1 ustawy (Dz.U. 2002.210.1786), - z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie warunków i trybu ustalania wysoko ci oraz poboru opłaty melioracyjnej, na podstawie art. 78 ust. 1 ustawy (Dz.U. 2003.41.345), - z dnia 16 pa dziernika 2002 r. w sprawie wymaga , jakim powinna odpowiada woda w k pieliskach, na podstawie art. 50 ust. 3 ustawy (Dz.U. 2002.183.1530), - z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wra liwych na zanieczyszczenie zwi zkami azotu ze ródeł rolniczych, na podstawie art. 47 ust. 8 pkt. 1 ustawy (Dz.U. 2002.241.2093), - z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymaga , jakim powinny odpowiada programy działa maj cych na celu ograniczenie odpływu azotu ze ródeł rolniczych, na podstawie art. 47 ust. 8 pkt 2 ustawy (Dz.U. 2003.4.44), - z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie dopuszczalnych mas substancji, które mog by odprowadzane w ciekach przemysłowych, na podstawie art. 45 ust. 2 ustawy (Dz.U. 2003.35.309), - z dnia 7 pa dziernika 1991 r. w sprawie okre lenia zasad korzystania z wód granicznych oraz uprawiania turystyki w strefie nadgranicznej, na podstawie art. 13 ustawy z dnia 12 pa dziernika 1990 r. o ochronie granicy pa stwowej (Dz.U. 1991.93.416).

⇒ Ustawa z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. 2001.72.747, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Rozporz ądzenia wydane przez Ministra Infrastruktury i Ministra Zdrowia: - z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie okre lenia przeci tnych norm zu ycia wody (Dz.U. 2002.8.70),

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 254 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie okre lania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozlicze za zbiorowe zaopatrzenie w wod i zbiorowe odprowadzanie cieków (Dz.U. 2002.26.257), - z dnia 20 lipca 2002 r. w sprawie sposobu realizacji obowi zków dostawców cieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania cieków do urz dze kanalizacyjnych (Dz.U. 2002.129.1108), - z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymaga dotycz cych jako ci wody przeznaczonej do picia (Dz.U. 2002.203.1718).

⇒ Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomo ściami (Dz.U. 2000.46.543, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Rozporz ądzenia Rady Ministrów: - z dnia 17 lutego 1998 r. w sprawie trybu dokonywania podziałów nieruchomo ci oraz sposobu sporz dzania i rodzajów dokumentów wymaganych w tym post powaniu (Dz.U. 1998.25.130), - z dnia 19 pa dziernika 2001 r. w sprawie powszechnej taksacji nieruchomo ci (Dz.U. 2001.135.1514), - z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad wyceny nieruchomo ci oraz zasad i trybu sporz dzania operatu szacunkowego (Dz.U. 2002.230.1924).

⇒ Ustawa z 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz.U. 1963.28.169, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Ustawa z 6 maja 1981 r. o pracowniczych ogrodach działkowych (Dz.U. 1996.85.390, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Ustawa z 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz.U. 58/1989 poz. 349, Dz.U. 113/2002 poz. 984),

⇒ Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. 2003.64.592),

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 255 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

⇒ Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. 2000.106.1126, Dz.U. 2001.154.1800),

⇒ Rozporz ądzenia Prezesa Rady Ministrów, Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej, Infrastruktury, Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa: - z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogowe obiekty in ynierskie i ich usytuowanie (Dz.U. 2000.63.735), - z dnia 19 marca 1999 r. w sprawie nadania statutu Głównemu Urz dowi Nadzoru Budowlanego (Dz.U. 1999.24.216), - z dnia 19 listopada 2001 r. w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego (Dz.U. 2001.138.1554), - z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, monta u i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawieraj cego dane dotycz ce bezpiecze stwa pracy i ochrony zdrowia (Dz.U. 2002.108.953), - z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002.75.690), - z dnia 30 grudnia 1994 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych budownictwie (Dz.U. 1995.8.38), - z dnia 9 pa dziernika 2002 r. w sprawie szczegółowego trybu przeprowadzania kontroli działania organów administracji architektoniczno- budowlanej oraz wzoru protokołu kontroli i sposobu jego sporz dzania (Dz.U. 2002.179.1494), - z dnia 2 grudnia 2002 r. w sprawie systemów oceny zgodno ci wyrobów budowlanych oraz sposobu ich oznaczania znakowaniem CE (Dz.U. 2002.209.1779).

⇒ Ustawa z 2 marca 2001 r. o post ępowaniu z substancjami zubo żaj ącymi warstw ę ozonow ą (Dz.U. 2001.52.537, Dz.U. 2001.100.1085),

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki:

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 256 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

- z dnia 25 kwietnia 2002 r. w sprawie listy technologii (procesów chemicznych), w których substancje kontrolowane mog by stosowane jako czynniki ułatwiaj ce niektóre procesy chemiczne na podstawie art. 14 ust. 4 ustawy, - z dnia 10 czerwca 2002 r. w sprawie sposobu oznakowania pojemników zawieraj cych substancje kontrolowane oraz produktów i urz dze , w skład których takie substancje wchodz na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy.

⇒ Ustawa z 22 stycznia 2000 r. o ogólnym bezpiecze ństwie produktów (Dz.U. 2000.15.179),

⇒ Ustawa z 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. 2001.11.84, Dz.U. 2002.142.1187),

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Zdrowia dotycz ących post ępowania z opakowaniami tych substancji: - z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy, - z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacj i oznakowaniem na podstawie art. 4 ust. 3 ustawy, - z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowa substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych na podstawie art. 26 ustawy, - z dnia 14 marca 2003 r. w sprawie sposobu oznakowania miejsc, ruroci gów oraz pojemników i zbiorników słu cych do przechowywania lub zawieraj cych substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy, - z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania nale y zaopatrywa w zamkni cia utrudniaj ce otwarcie przez dzieci i w wyczuwalne dotykiem ostrze enie o niebezpiecze stwie na podstawie art. 28 ust. 3 ustawy, - z dnia 17 kwietnia 2003 r. w sprawie ogranicze , zakazów i warunków obrotu lub stosowania substancji i preparatów niebezpiecznych na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 257 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

⇒ Ustawa z 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. 2002.112.982, Dz.U. 2002.113.983),

⇒ Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpo żarowej (Dz.U. 2002.147.1229),

⇒ Rozporz ądzenia Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji: - z dnia 17 lipca 1998 r. w sprawie terenu działania jednostek ochrony przeciwpo arowej, okoliczno ci i warunków udziału tych jednostek w działaniach ratowniczych poza terenem własnego działania oraz zakresu, szczegółowych warunków i trybu zwrotu poniesionych przez nie kosztów (Dz.U. 1998.94.598), - z dnia 31 lipca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania i współdziałania jednostek ochrony przeciwpo arowej bior cych udział w działaniu ratowniczym (Dz.U. 2001.82.895), - z dnia 19 stycznia 1998 r. w sprawie czynno ci kontrolno-rozpoznawczych z zakresu ochrony przeciwpo arowej oraz osób uprawnionych do jej przeprowadzania (Dz.U. 1998.15.69).

⇒ Ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie kl ęski żywiołowej (Dz.U. 2002.62.558),

⇒ Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 r.: - w sprawie sposobu tworzenia gminnego zespołu reagowania, powiatowego i wojewódzkiego zespołu reagowania kryzysowego oraz Rz dowego Zespołu Koordynacji Kryzysowej i ich funkcjonowania (Dz.U. 2002.215.1818).

⇒ Ustawa z 14 sierpnia 2001 r. o szczególnych rozwi ązaniach prawnych zwi ązanych z usuwaniem skutków powodzi z lipca i sierpnia 2001 (Dz.U. 2001.84.907, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Ustawa z 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (Dz.U. 1999.98.1150, Dz.U. 2002.113.984),

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 258 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

⇒ Rozporz ądzenie Ministra Kultury z dnia 8 kwietnia 2002 r. w sprawie społecznej opieki nad zabytkami (Dz.U. 2002.56.508),

⇒ Ustawa z 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz.U. 1999.41.412, Dz.U. 2002.113.984),

⇒ Ustawa z 18 stycznia 1996 r. o rybołówstwie morskim (Dz.U. 1996.34.145, Dz.U. 1999.70.778),

⇒ Ustawa z 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz.U. 1999.66.750, Dz.U. 2001.115.1229),

⇒ Ustawa z 28 pa ździernika 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz.U. 2002.199.1671),

⇒ Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 grudnia 2002r.: - w sprawie kursów dokształcaj cych dla kierowców przewo cych towary niebezpieczne (Dz.U. 2002.236.1987).

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 259 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Zał ącznik nr 2.

WYKAZ OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH NA TERENIE GMINY PACZKÓW20

MIEJSCOWO ŚĆ OBIEKT ZABYTKOWY

Frydrychów - park pałacowy, poł. XIX-XX, nr rej.: 95/84 z 28.01.1984

Go ścice - ko ciół par. p. w. w. Mikołaja, XVII, 1853.: nr rej.: 15/50 z 20.02.1950 (brak decyzji w ODZ) - dom gminny, XIX, nr rej.: 1667/66 z 23.09.1966 Kamienica - ogrodzenie ko cioła par. mur., XVI, XVIII, nr rej.: 1680/66 z 26.09.1966 - dom gminny nr 93, ob. poczta, XIX, nr rej.: 1681/66 z 26.09.1966 - dom nr 7, XIX, nr rej.: 1682/66 z 26.09.1966 - dom nr 27, XIX, nr rej.: 1683/66 z 26.09.1966 - dom nr 82, XIX, nr rej.: 1684/66 z 26.09.1966 - dom nr 90, XIX, nr rej.: 1685/66 z 26.09.1966 Kozielno - folwark (nr 27), XIX, nr rej.: 1687/66 z 26.09.1966 - dom nr 35, XIX, nr rej.: 1688/66 z 26.09.1966 Lisie K ąty - zespół dworski, 1600, 2 poł. XIX, nr rej.: 935/64 z 03.06.1964: dwór z baszt , spichrz, goł bnik, kaplica Paczków-miasto - dom, Rynek 33, XV/XVI, XIX, nr rej.:1552/66 z 13.08.1966 - dom, Rynek 35, 1560, nr rej.: 926/64 z 02.06.1964 - dom, Rynek 36, XVIII, nr rej.: 1193/66 z 10.03.1966 - dom, Rynek 38, XIX, nr rej.: 1553/66 z 16.08.1966 - dom, Rynek 39, XVI/XVII, XIX, nr rej.:1554/66 z 16.08.1966 - dom, Rynek 40, XVI/XVII, XIX, nr rej.: 1555/66 z 16.08.1966 - dom, Rynek 43, XIX, nr rej.: 1556/66 z 16.08.1966 - dom, Rynek 44, XIX, nr rej.: 1557/66 z 16.08.1966 - dom, Rynek 45, XIX, nr rej.: 1558/66 z 16.08.1966 - dom, Rynek 48, XVIII, nr rej.: 742/64 z 17.03.1964 - dom, Rynek 49, XVII, XIX, nr rej.: 1559/66 z 16.08.1966 - dom, Rynek 50, XIX, nr rej.: 1560/66 z 16.08.1966 - dom, Rynek 52, XIX, nr rej.: 1561/66 z 16.08.1966 - dom, Rynek 55, 1870, nr rej.:2197/89 z 29.08.1989 - folwark, ul. Sienkiewicza 6, XIX, nr rej.: 1572/66 z 17.08.1966: dom, brama wjazdowa, czworak - dom, ul. Sienkiewicza 8, XIX, nr rej.: 1568/66 z 17.08.1966 - dom, ul. Słowackiego 1, XVII-XIX, nr rej.: 1569/66 17.08.1966 - dom, ul. Wojska Polskiego 4, 1 poł. XIX, nr rej.: 1919/67 z 21.01.1967 - dom, ul. Wojska Polskiego 17, 1 poł. XIX, nr rej.: 1920/67 z 23.10.1967 - dom, ul. Wojska Polskiego 23, XVIII, nr rej.: 1194/66 z 10.03.1966 - dom, ul. Wrocławska 6, XVIII/XIX, nr rej.: 1570/66 z 17.08.1966 - dom, ul. Wrocławska 10, poł. XIX, nr rej.: 970/66 z 28.01.1966

20 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Nyskiego . Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 260 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Paczków- - folwark, XIX, nr rej.: 1701/66 z 27.09.1966 Paczkówek Stary Paczków - ko ciół par. p. w. Wszystkich wi tych, XV, XIX, n rej.: 1123/66 z 08.02.1966 - dom gminny, XIX, nr rej.: 1705/66 z 27.09.1966 Ścibórz - zespół dworski (nr 68), XVII-XIX, nr rej.: A-2346/95 z 15.02.1995: oficyna, stajnia, - dwór, nr rej.: A-928/64 z 02.06.1964 - zajazd, XIX, nr rej.: 1706/66 z 28.09.1966 Trzeboszowice - dwór, 1800, nr rej.: 1026/65 z 21.05.1965

Uje ździec - zespół pałacowy, XVI-XIX, nr rej.: 1027/65 z 09.06.1965: dwór, oficyna, spichrz, park, nr rej.: 96/84 z 28.01.1984 Unikowice - kaplica, 1774, nr rej.: 1710/66 z 28.09.1966 - dom nr 39, drew. XVIII/XIX, nr rej.: 1711/66 z 28.09.1966 Wilamowa - dom nr 12, XIX, nr rej.: 1713/66 z 28.09.1966 - domy nr 16/17, nr rej.: 1714/66 z 28.09.1966 - domy nr 36 i 37, XIX, nr rej.: 1715/66 z 28.09.1966 - dom nr 39, XIX, nr rej.: 1716/66 z 28.09.1966

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 261 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Zał ącznik nr 3.

DRZEWA PROPONOWANE DO OBJ ĘCIA OCHRON Ą PRAWN Ą

Proponuje si obj cie ochron prawn nast puj cych drzew pomnikowych:

• Platan klonolistny, obwód 297 cm, wysoko ok. 25 m, ro nie na plantach w Paczkowie, • Jesion wyniosły, obwód 366 cm, wysoko ok. 27 m, ro nie na plantach w Paczkowie, • Buk zwyczajny, obwód 380 cm, wysoko ok. 23 m, ro nie w parku podworskim w Uje dcu, • Jesion wyniosły, obwód 316 cm, wysoko ok. 27 m, ro nie w parku podworskim w Uje dcu, • Buk zwyczajny, obwód 385 cm, wysoko ok. 23 m, ro nie w parku podworskim w Uje dcu, • Jawor, obwód 246 cm, wysoko ok. 18 m, ro nie w parku podworskim we Frydrychowie, • Db szypułkowy, obwód 425 cm, wysoko ok. 18 m, ro nie w parku podworskim we Frydrychowie, • Db szypułkowy, obwód 400 cm, wysoko ok. 22 m, ro nie w parku podworskim we Frydrychowie, • Db szypułkowy, obwód 454 cm, wysoko ok. 22 m, ro nie w parku podworskim we Frydrychowie, • Db szypułkowy, obwód 483 cm, wysoko ok.. 22 m, ro nie w parku podworskim we Frydrychowie, • Db szypułkowy, obwód 400 cm, wysoko ok. 22 m, ro nie w parku podworskim we Frydrychowie, • Db szypułkowy, obwód 352 cm, wysoko ok. 20 m, ro nie w zadrzewieniu ródpolnym koło Uje dca, • Db szypułkowy, obwód 355 cm, wysoko ok. 19 m, ro nie w zadrzewieniu ródpolnym koło Uje dca, • Buk pospolity, obwód 323 cm, wysoko ok.. 20 m, ro nie na plantach w Paczkowie, Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 262 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

• Platan klonolistny, obwód 633 cm, wysoko ok. 25 m, ro nie na plantach w Paczkowie, • Jesion wyniosły, obwód 341 cm, wysoko ok. 20 m, ro nie na plantach w Paczkowie, • Platan klonolistny, obwód 387 cm, wysoko ok. 25 m, ro nie na plantach w Paczkowie, • Platan klonolistny, obwód 313 cm, wysoko ok. 25 m, ro nie na plantach w Paczkowie, • Platan klonolistny, obwód 280 cm, wysoko ok. 25 m, rosnie na plantach w Paczkowie,

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 263 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

Spis tabel:

TABELA NR 1. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINY PACZKÓW (DANE GMINY). .... 22 TABELA NR 2. LUDNO ŚĆ GMINY PACZKÓW (GUS 2003)...... 22 TABELA 3. U ŻYTKOWANIE GRUNTÓW (GUS 2003)...... 23 TABELA 4. U ŻYTKOWANIE GRUNTÓW W GOSPODARSTWACH ROLNYCH ...... 24 TABELA NR 5. GOSPODARSTWA ROLNE WEDŁUG GRUP OBSZAROWYCH POWIERZCHNI U ŻYTKÓW ROLNYCH (GUS 2003)...... 24 TABELA 6. POWIERZCHNIA ZASIEWÓW WEDŁUG GRUP OBSZAROWYCH POWIERZCHNI U ŻYTKÓW ROLNYCH (DANE SPISU POWSZECHNEGO 2003). .... 25 TABELA NR 7. POWIERZCHNIA ZASIEWÓW GŁÓWNYCH ZIEMIOPŁODÓW ...... 25 TABELA NR 8. POWIERZCHNIA ZASIEWÓW ZBÓ Ż PODSTAWOWYCH ...... 26 TABELA NR 9. GOSPODARSTWA ROLNE ZAJMUJ ĄCE SI Ę UPRAWĄ GŁÓWNYCH ZIEMIOPŁODÓW (DANE SPISU POWSZECHNEGO 2003)...... 26 TABELA NR 10. GOSPODARSTWA ROLNE PROWADZ ĄCE DZIAŁALNO ŚĆ POZAROLNICZ Ą (DANE SPISU POWSZECHNEGO 2003)...... 27 TABELA NR 11. BAZA NOCLEGOWA (GUS 2003)...... 28 TABELA NR 12. RODZAJ GLEB WYST ĘPUJ ĄCYCH NA OBSZARZE GMINY PACZKÓW (DANE POWSZECHNEJ INWENTARYZACJI PRZYRODNICZEJ GMINY)...... 66 TABELA NR 13. TYP GLEB WYST ĘPUJ ĄCYCH NA OBSZARZE GMINY ...... 67 TABELA NR 14. STRUKTURA JAKO ŚCI GLEB WG KLAS BONITACJI ...... 67 TABELA NR 15. POGŁOWIE ZWIERZ ĄT GOSPODARSKICH NA OBSZARZE GMINY PACZKÓW (GUS 2003)...... 70 TABELA NR 16. WYNIKI KLASYFIKACJI WÓD POWIERZCHNIOWYCH OBJ ĘTYCH MONITORINGIEM PODSTAWOWYM I REGIONALNYM (LATA 2000, 2002)...... 77 TABELA NR 17. LUDNO ŚĆ W MIE ŚCIE KORZYSTAJĄCA Z SIECI WODOCI ĄGOWEJ I KANALIZACYJNEJ (GUS 2002)...... 82 TABELA NR 18. SIE Ć WODOCI ĄGOWA I KANALIZACYJNA NA OBSZARZE GMINY PACZKÓW (GUS 2003)...... 82 TABELA NR 19. EMISJA I REDUKCJA PRZEMYSŁOWYCH ZANIECZYSZCZE Ń POWIETRZA DLA MIASTA PACZKOWA (GUS 2003)...... 88 TABELA NR 20. SIE Ć GAZOWA, ODBIORCY I ZU ŻYCIE GAZU Z SIECI W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH (GUS 2002)...... 89 TABELA NR 21. WARTO ŚĆ PROGOWA POZIOMÓW HAŁASU W ŚRODOWISKU...... 93 TABELA NR 22. DOPUSZCZALNE POZIOMY HAŁASU W ŚRODOWISKU POWODOWANEGO PRZEZ POSZCZEGÓLNE GRUPY ŹRÓDEŁ HAŁASU Z WYŁ ĄCZENIEM HAŁASU POWODOWANEGO PRZEZ LINIE MAGNETYCZNE ... 94 I STATKI POWIETRZNE: ...... 94 TABELA NR 23. DOCHODY OGÓŁEM A DOCHODY Z BUD ŻETU GMINY...... 123 TABELA NR 24. UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH SKŁADNIKÓW W DOCHODACH BUD ŻETU GMINY W LATACH 2001-2003...... 124 TABELA 25. WYDATKI BUD ŻETOWE W POSZCZEGÓLNYCH DZIAŁACH (W %) W LATACH 2001 – 2003...... 124 TABELA NR 26. STRUKTURA WYDATKÓW INWESTYCYJNYCH WEDŁUG DZIAŁÓW W LATACH 2001 – 2003 (W %)...... 126 TABELA NR 27. POZIOM WYDATKÓW INWESTYCYJNYCH I ICH UDZIAŁ W WYDATKACH BUD ŻETU GMINY...... 126 TABELA NR 28. PLAN WYDATKÓW ZWI ĄZANYCH Z REALIZACJ Ą PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY PACZKÓW...... 129

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 264 Wrocław 2004

Program ochrony środowiska dla gminy Paczków

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE

⇒ Program ochrony środowiska województwa opolskiego na lata 2003 – 2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010, Zarz d Województwa Opolskiego, Opole 2003. ⇒ Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla Powiatu Nyskiego, Nysa 2003. ⇒ Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Paczków, Nysa 1999, Biuro Urbanistyczno-Architektoniczne „Arplan” Sp. z o.o. 48- 300 Nysa, ul. Słowia ska 17. ⇒ Powszechna inwentaryzacja przyrodnicza gminy Paczków, Wy sza Szkoła Pedagogiczna w Opolu, opracowanie pod kierunkiem doc. dr hab. Krystyny Dubel. ⇒ Wytyczne sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo rodowiska, Warszawa 2002. ⇒ Stan środowiska w województwie opolskim w roku 2002, Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Opolu. ⇒ Zagrożenia, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczo-rolniczego, S. Bieszczad, J. Sobota. ⇒ Rocznik statystyczny województwa opolskiego, Urz d Statystyczny w Opolu, Opole 2001. ⇒ Rocznik statystyczny województwa opolskiego, Urz d Statystyczny w Opolu, Opole 2003. ⇒ Raport o stanie środowiska województwa dolno śląskiego w 2002 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska we Wrocławiu. ⇒ Strategia Rozwoju Wspólnoty Nyskiej do roku 2015. ⇒ Strategia rozwoju województwa opolskiego na lata 2000 – 2015 , Sejmik Województwa Opolskiego, Opole 2000. ⇒ Informacje telefoniczne, elektroniczne i listowne uzyskane z Urz du Gminy Paczków.

Dolno lski Instytut Technologiczny – ECO 265 Wrocław 2004