PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH

Rhifyn digidol | Rhif 429 | Mai 2020

t.17 Atgofion Elen

Dr. E.G. Garmon y t.11 Millward golygydd t.14-15 Diolch

Florence a Miriam yn dweud DIOLCH.

Elin Fuller (nee Jenkins, Cwmbwa, Penrhyn- coch gynt) sydd yn byw yn Llundain ac yn gweithio 12 awr y dydd yn Ysbyty Kings College, Llundain. Mae Elin yn fam i ddau Cymhwysodd Elinor Thorogood – gynt o Glan fachgen – Bryn (8) a Gethin (6) ac yn gweithio Ceulan, Penrhyn-coch sydd yn byw yn y dref fel arfer yn yr Uned Bediatrig gyda phlant efo erbyn hyn – fel nyrs ddiwedd Chwefror. Mae HIV. Yn ystod y cyfnod yma mae yn yr Uned nawr yn gweithio yn Ysbyty Bron-glais. Gofal Dwys. Bae Clarach yn dweud DIOLCH.

Daeth Siân ar draws yr arwyddion yma tra yn rhedeg am Brogynin. Mae Siân ac Elwyn yn byw yn Y Ddôl Fach; Siân yn gweithio fel Technegydd Fferyllfa yn Ysbytai Machynlleth (a Llanidloes oherwydd Covid 19 nawr). Mae’r ddau wedi gorfod gohirio eu priodas ym Mehefin yma tan Mehefin 2021. Elfyn, Lois a Gwenno yn y Dolau yn canu Y Cwm ar CÔR-ONA Y Tincer | Mai 2020 | 429

dyddiadurdyddiadur Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Ceredigion Rhifyn Mehefin Deunydd i law Mehefin 5; Dyddiad cyhoeddi Mehefin 17

ISSN 0963-925X GORFFENNAF 4-5 Dyddiau Sadwrn a AWST 28-30 Gŵyl Big Tribute, Gelli GOLYGYDD – Ceris Gruffudd Sul Twrnament pêl-droed Eric ac Arthur Angharad GOHIRIWYD TAN 27-29 AWST Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch Thomas, Penrhyn-coch Wedi ei symud o 2021 ( 828017 | [email protected] fis Mai GOHIRIWYD TEIPYDD – Iona Bailey MEDI 3 Dydd Iau Ysgolion Ceredigion i CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 GORFFENNAF 4 Nos Sadwrn Cyngerdd fod i ailagor ar ôl gwyliau’r haf GADEIRYDD Y TINCER – Richard Owen Calon Hafan Wedi ei symud i nos 31 Glan Ceulan, Penrhyn-coch ( 820168 Sadwrn 20 MAWRTH 2021 MEDI 5 Dydd Sadwrn Dyddiad newydd IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION – Bethan Bebb Ras am Fywyd Aberystwyth Penpistyll, Cwmbrwyno, Goginan ( 880228 AWST 1 Dydd Sadwrn Sioe Capel Bangor YSGRIFENNYDD – Iona Davies, Y Nyth, GOHIRIWYD MEDI 10-13 Dyddiau Iau i Sul Treialon Llanilar, Aberystwyth, SY23 4NZ Cŵn Defaid Rhyngwladol ar gaeau Tan- ( 01974 241087 [email protected] AWST 1-8 Eisteddfod Genedlaethol y-castell, Rhydyfelin GOHIRIWYD TRYSORYDD – Hedydd Cunningham Ceredigion Tregaron GOHIRIWYD Tyddyn-Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth 2021 ( 820652 [email protected] AWST 15 Dydd Sadwrn Sioe Penrhyn- MAWRTH 20 Nos Sadwrn Cyngerdd HYSBYSEBION – Cysyllter â’r Trysorydd coch GOHIRIWYD Calon Hafan yn y Neuadd Fawr TASG Y TINCER – Anwen Pierce 3 Brynmeillion, Bow Street, SY24 5BP TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette Llys Hedd, Bow Street ( 820223 Canu o bell – yn un rhith TINCER TRWY’R POST – Edryd ac Euros Evans, 33 Maes Afallen Wrth i COVID-19 ledaenu Mae Côr ABC a Chôr un perfformiad fideo. Bow Street ar draws y wlad, fe ddaeth Dinas, côr sy’n cynnwys Bydd perfformiad cyntaf ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL ymarferion côr i ben yn Sioned Williams sy’n dod y darn yn cael ei ddangos Mrs Beti Daniel ddisymwth ym mhobman. o Bow Street yn wreiddiol, nos Wener 22 Mai am 7yh Glyn Rheidol ( 880 691 I gadw’r gymuned ynghyd wedi bod yn gweithio ar YouTube. Ar ôl hynny, Y BORTH – Grace Bailey, Pencarreg, ac i godi calon drwy ganu, ochr yn ochr â’i gilydd bydd ar gael i’w wylio’n Stryd Fawr, Y Borth ( 871462 fe ddechreuodd Côr ABC i baratoi perfformiad barhaus yn yr un man, Esther Prytherch ( 07968 593078 gwrdd ac ymarfer bob rhithwir o’r darn, gydag a bydd hefyd ar gael i’w BOW STREET wythnos o bell drwy gyfrwng aelodau’r corau’n recordio wylio ar wefan y prosiect. Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 platfform fideogynadledda eu hunain yn canu eu Mwy o fanylion ynunrhith. Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 dan arweiniad Gwennan rhannau i’w cyfuno i greu cymru. Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 Williams. Maria Owen, Gerddi Gleision ( 822074 Ar ôl ymarfer CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN rhithwir cyntaf y côr, CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI fe ysgrifennodd un o’r Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 aelodau, y Prifardd Dafydd Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 John Pritchard, englyn Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch am y profiad a’i bostio ar ( 623 660 DÔL-Y-BONT twitter. Ar ôl darllen y gerdd, Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 fe aeth un o’i gyd-aelodau, DOLAU Andrew Cusworth, sydd Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 hefyd yn gyfansoddwr ac GOGINAN yn arwain Côr Dinas, côr Mrs Bethan Bebb merched Cymry Llundain, Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 ati i’w gosod i gerddoriaeth, LLANDRE gan greu darn i’r ddau gôr Mrs Nans Morgan ei ganu gyda’i gilydd yn Dolgwiail, Llandre ( 828 487 rhithwir. Mae’r darn, yn un PENRHYN-COCH rhith, yn disgrifio’r ffordd Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 rydyn ni i gyd, er o bell, yn TREFEURIG dal i fod yn unedig yn ein Mrs Edwina Davies nod, fel cymuned, o ganu Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 – gan ddatgan ein bod ni’n gôr o hyd.

2 Y Tincer | Mai 2020 | 429

CYFEILLION DÔL-Y-BONT Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Brysiwch wella Tincer mis Ebrill 2020 Anfonwn ein cofion at Gwesyn Evans, £25 (Rhif 113 ) Elina Davies, Bronallt, Pantydwn, sydd wedi treulio dipyn o Llandre amser yn Ysbyty Bron-glais yn ddiweddar. £15 (Rhif 262 ) Elizabeth Evans, Gobeithio y bydd yn ôl yn ein plith yn fuan Moorlands, Y Borth iawn. £10 (Rhif 22 ) Mair England, Pantyglyn, Llandre Da deall hefyd fod ein gohebydd – Llinos Evans – lawer yn well ar ôl ymweliad â Fe dynnwyd y rhifau buddugol yng Ysbyty Bron-glais. nghartref y trefnydd oherwydd y cyfyngiadau presennol.

Cofiwch os ydych yn aelod o’r cyfeillion TREFEURIG ac yn newid enw neu gyfeiriad plis rhowch gwybod i’r trefnydd Bethan CWMERFYN Bebb 01970 880228 neu ar Cydymdeimlad e-bost [email protected] Estynnwn ein cydymdeimlad â Hywel a Maddy Lewis a’r teulu, Fferm Cwmerfyn ar golli brawd Hywel, sef Eifion Lewis o Waunfawr, Aberystwyth.

Enfys yn y Ffenest Genedigaeth Mae enfys yn y ffenest, Pop-yp Llongyfarchiadau i Carolyn a Simon, pob ffenest yn y stryd Mae’r Tincer, fel papurau bro eraill Bryngwyn, Trefeurig, ar enedigaeth merch ag enfys fach i ddiolch Cymru, wedi derbyn pop-yp trwy Fentrau fach - Fflur - dros y Pasg; chwaer fach i i’r gweithwyr gorau i gyd. Iaith Cymru. Maent ar gyfer hybu’r Lleucu. papur mewn digwyddiadau lleol www. Mae enfys yn y ffenest papuraubro.cymru Marwolaeth a’r ffenest eto draw Bu farw Valma Jones (Tal-y-bont gynt) yng ac enfys arall wedyn Nghartref Abermad, Llanilar ar Fai 12 yn yn obaith wedi’r glaw. Llyfr newydd i ddathlu’r twf mewn 100 oed. Bu Valma yn brifathrawes yn Ysgol cefnogaeth i annibyniaeth! Trefeurig am gyfnod o ddeng mlynedd Llond gwlad o guro dwylo Mae Gwasg y Lolfa’n paratoi cyfrol 1970-80. Estynnwn ein cydymdeimlad a chanu’r anthem fach ddwyieithog i drafod a dathlu’r twf mewn gyda’i theulu ym Morgannwg a Phatagonia. llond gwlad o aros adref cefnogaeth i Annibyniaeth i Gymru. i gadw pawb yn iach. Bydd y gyfrol yn cynnwys detholiad o straeon gan unigolion sydd wedi tystio Ac er bod sgwrsio’n gysur i’r twf yma ers Ewros 2016, sydd wedi STORFA CANOLBARTH CYMRU gydag eraill dros y we, ymuno â’r ymgyrch yn sgil refferendwm mae hiraeth yn fy nghalon Brexit neu wedi penderfynu yn nyddiau’r am weld ffrindiau hyd y lle. Coronavirus mai annibyniaeth i Gymru yw’r unig ffordd ymlaen. A phan gaf unwaith eto Meddai golygydd y gyfrol, Mari Storfa Cartref a Busnes

fynd allan i gwrdd a’r criw, Emlyn: “Byddai’n dda cael straeon o bydd enfys dros y cyfan bob cwr o Gymru yn nodi pam eich bod Ystafelloedd storio ar gyfer a bydd y byd mewn lliw. chi wedi dewis cefnogi annibyniaeth eich anghenion Tudur Dylan Jones i Gymru. Beth oedd y sbardun i chi Monitro Diogelwch 24 Awr gefnogi’r ymgyrch? Pam bod angen Diolch i Tudur Dylan annibyniaeth? Byddai’n dda hefyd pe Wedi ei wresogi am ganiatâd i gallech anfon lluniau ohonoch chi a’ch gyhoeddi y teulu/ffrindiau i gyd-fynd â’ch profiad – Bocses a ‘bubblewrap’ ar lein gerdd yn yr Ewros yn 2016, mewn cyfarfodydd www.boxshopsupplies.co.uk canghennau Yes Cymru, ar un o’r gorymdeithiau dros Annibyniaeth, o fewn eich cymuned neu yn eich cartref Trydar yn ystod y lockdown.” Pe bai eich Trydar o ddiddordeb i Cysylltwch gyda Mari Emlyn i gynnig ddarllenwyr Y Tincer defnyddiwch yr eich lluniau a’ch straeon: mari.emlyn@ Ffôn: 01654 703592 hashtagau canlynol: #YTincer #PapurBro btinternet.com. Dyddiad cau derbyn Heol Y Doll, Machynlleth, SY20 8BQ #Papuraubro #Ceredigion deunydd yw 1 Mehefin, 2020. www.midwalesstorage.co.uk

3 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Y BORTH

Pen blwydd hapus Cymerodd y gwaith oddeutu wyth Pen blwydd hapus i Margaret Griffiths, mlynedd, ac roedd angen cysoni rhwng Rhyd Carreg, ddathlodd ei phen blwydd galwadau’r ddoethuriaeth a gofynion yn 70 dydd Llun, 11 Mai. Pob dymuniad bywyd bob dydd yn cynnwys gweithio da am adferiad iechyd llwyr a buan iddi. a gofalu am deulu. “Dydych chi byth yn rhy hen i ddilyn Doethuriaeth i nyrs o’r Borth astudiaethau pellach, ond mae angen Llongyfarchiadau mawr i Andrea dyfalbarhad,” meddai Andrea. “Os Gyda llanw isel iawn yn ystod mis Mai, roedd mwy o Hughes o’r Borth ar ennill Doethuriaeth oes gan rywun gefnogaeth gref gan weddillion y fforest hynafol i’w gweld ar hyd y traeth. mewn Addysg ac Addysg Nyrsio o deulu ac anogaeth gan gydweithwyr a Goleg King’s Llundain. Dechreuodd ffrindiau, mae modd cyrraedd y nod. Andrea ar ei hastudiaethau tra’n Rwyf wedi bod yn lwcus iawn yn hynny gweithio fel Uwch Ddarlithydd ym o beth. Roeddwn wrth fy modd bod Mhrifysgol Buckinghamshire, ac fe fy Arholwr Allanol wedi dweud bod gwblhaodd y gwaith ar ôl ymddeol ac fy nhraethawd ymchwil “yn gwneud ymgartrefu yn y Borth gyda’i gŵr Hugh cyfraniad mawr i’r proffesiwn”. Nawr, sy’n hanu o’r pentre. hoffwn ei gyhoeddi a gweld lle y Yn Fiji y ganed Andrea ac fe’i gallem fynd â’r gwaith ymhellach, yn y magwyd yn Awstralia. Nyrs oedd ei sectorau cyhoeddus a phreifat. mam a’i thad yn aelod o’r lluoedd arfog. “Gyda’r ddoethuriaeth drosodd, rwyf Er mai Economeg oedd ei gradd gyntaf bellach yn cael cyfle i fwynhau bywyd y o Brifysgol Sydney, penderfynodd Borth - o fewn y cyfyngiadau cyfredol - nad yn y marchnadoedd ariannol yr ac rwyf ‘o’r diwedd’ wedi dechrau dysgu oedd am ddilyn gyrfa ac fe aeth ati, Cymraeg.” A’r tywydd yn braf, fe fyddai’r Borth fel rheol dan ei fel ei mam, i hyfforddi fel nyrs. Tra’n Wrth i un aelod o’r teulu gwblhau sang ar benwythnos Gŵyl y Banc ond eleni roedd y gweithio yn Adran Llawdriniaeth ei hastudiaethau, mae un arall dal traeth a’r pentre’n wag. Blastig Ysbyty Tywysog Cymru yn yn ei chanol hi. Mae Stuart, unig fab Sydney, penderfynodd ei bod am Andrea a Hugh, yn gwneud PhD mewn arbenigo ym maes gofalu am gleifion crydcymalau gwynegol ym Mhrifysgol oedd angen llawdriniaeth blasting Caerdydd. oherwydd anafiadau ac fe ddaeth i Brydain dros dro ym 1986 i ddilyn cwrs Clwb Golff y Borth ac Ynys-las yn swydd Buckingham. Yno ym 1987 Mae’r clwb golff yn bwriadu ail-agor y cyfarfu â Hugh, oedd yn aelod o’r ar 1 Mehefin. Aelodau lleol yn unig heddlu ar y pryd, a daeth yn ymwelydd fydd yn cael ei ddefnyddio a bydd y cyson a chartre’r teulu yn y Borth. clwb yn dilyn holl reolau a rheoliadau “Cefais groeso o’r cychwyn cyntaf, ac Llywodraeth Cymru a Golff Cymru. mae gennyf atgofion melys o dafarn y Un person fydd yn cael chwarae Friendship ddiwedd yr 1980au a’r 90au. ar y tro (neu ddau os ydyn nhw’n Mae cefndryd a ffrindiau o Awstralia rhannu aelwyd). Mae’r clwb wedi bod wedi mwynhau ymweld â ni yma yn ynghau ers cyflwyno’r cyfyngiadau Bob nos Iau am 8yh, mae pobl y pentref wedi bod y Borth ac rydym wedi mwynhau eu coronafeirws ym mis Mawrth. yn dod allan o’u tai i guro dwylo a diolch i’r NHS a tywys o gwmpas y rhan hyfryd hon o gweithwyr allweddol eraill am eu gwaith. Gymru,” meddai Andrea. “Fe wnaethom Carnifal y Borth ddychwelyd yn barhaol i’r Borth ar ôl i’r Yn sgîl argyfwng coronafeirws, ddau ohonom ymddeol o’n swyddi yn mae Pwyllgor Carnifal y Borth wedi swydd Buckingham.” penderfynu yn erbyn cynnal prosesiwn Mae Andrea bellach yn gweithio’n y carnifal eleni. Er hynny, mae’r rhan amser yn Ysbyty Bron-glais trefnwyr yn dal i obeithio y bydd fel Nyrs Datblygu Proffesiynol ac modd cynnal rhai digwyddiadau yn Ymarferol. Teitl ei doethuriaeth oedd ystod wythnos draddodiadol y carnifal ‘Archwiliad o Ryngweithio Adferol ™ ddechrau Awst. Bydd manylion pellach yng nghyd-destun nyrsio gofal acíwt i yn cael eu cyhoeddi yn y man. oedolion yn GIG Lloegr: Optimeiddio gofal a lleihau cyfleoedd ar gyfer gofal Cydymdeimlad is-optimaidd.’ Mae’n canolbwyntio Estynnwn ein cydymdeimlad i deulu ar greu fframwaith i gynorthwyo Michael Bradley a fu farw ddechrau mis gweithwyr proffesiynol i herio Mai yn 87 oed. Yn enedigol o Loegr, ymddygiad amwys cyfoedion i leihau roedd wedi byw yn y Borth ers bron i Nos Iau 7 Mai i gyd-fynd a’r gymeradwyaeth i’r NHS, arfer gwael cyn i niwed ddigwydd ac i chwarter canrif. cafwyd perfformiad o ‘Somewhere over the rainbow’ wneud y gorau o arfer gorau. gan rai o gerddorion y pentref

4 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Blodau Gogerddan

Ddoi di heibio’r afon, Gwen? Paid sôn am flodau’r plas! Tyrd am dro i’r goedwig draw I gasglu clychau glas.

Blodau’r brain sy’n cuddio’r lle; Wel, wfft i flodau’r plas! Pwy fu yma‘n paentio’r rhain - Y miloedd clychau glas? E. Llwyd Williams Llun: IBERS Llun: Judith Morris Clychau Glas Gogerddan Tegeirian y waun ar dir IBERS

ABER-FFRWD A Cronfa Goffa Meilyr Llwyd CHWMRHEIDOL Pan fu farw Meilyr, neu Mei fel yr adwaenid lle cafodd ofal arbennig iawn gan dîm o Genedigaeth ef gan bawb, yn sydyn ac annisgwyl ofalwyr yno. Ac er Medi 1995 roedd wedi Llongyfarchiadau i Eurgain a Gerwyn ar 21ain Medi 2019, fe fu’n sioc a siom bod yn aelod o staff Llyfrgell Genedlaethol Ellis, Dôl Haidd, ar enedigaeth ei trydydd aruthrol i’w deulu, ei gyd-weithwyr, ei Cymru lle’r oedd wrth ei fodd yn ei waith mab - Defi Hywel a anwyd ar 12 Mai. gyfeillion a’i gydnabod mewn cynifer o ac yng nghwmni ei gyd-weithwyr. Mae’n siwr fod Ifan a Twm wrth eu gylchoedd. Gwelwyd colli ei bersonoliaeth Ar adeg ei farwolaeth agorwyd Cronfa boddau yn cael brawd bach i chwarae hawddgar, hael a charedig a’i gymeriad Goffa i Meilyr a fyddai ymhen amser i gael efo nhw! Llongyfarchiadau hefyd i llawen a direidus. Roedd Mei yn un yr oedd ei dosbarthu i sefydliadau ac elusennau mam-gu, Ann Ellis Hywelfan ar gael ŵyr ei wybodaeth gyffredinol ac arbenigol yn oedd yn agos at ei galon. Erbyn dyddiad bach arall. Dymuniadau gorau i’r teulu. rhyfeddol iawn a’i gof yn ddiarhebol. ei ben-blwydd yn niwedd Chwefror eleni Ym mhentref Llangwyryfon y magwyd roedd cyfanswm y Gronfa Goffa wedi Meilyr, yn Nhŷ’r Ysgol i ddechrau ac yna yn cyrraedd y swm anrhyfeddus o £4,250 Ynyswen, ond er Rhagfyr 2008 roedd wedi a dosbarthwyd y cyfan, mewn symiau byw yn un o dai Mencap ym Mhenparcau amrywiol, rhwng y sefydliadau canlynol: Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Mencap Cymru, Clwb Gateway Aberystwyth, CINIO DYDD SUL Clwb Peldroed Aberystwyth (sgwad PRYDAU BAR anabl), Cronfa Goleudy Josh, Clwb PARTÏON Saethyddiaeth Aberystwyth, Clwb Nofio BWYDLEN BWYTY Cynhwysol Aberystwyth, ac Ysgol Gynradd ADLONIANT Llangwyryfon. Mae teulu agos Mei yn dymuno datgan eu gwerthfawrogiad o’r holl arwyddion

AR AGOR O 5:30 P.M. o gydymdeimlad a charedigrwydd a NOSWEITHIAU IAU A GWENER gawsant, trwy wahanol gyfryngau, ar adeg AM BRYDIAU TEULUOL eu profedigaeth lem ac yn dymuno diolch o waelod calon i bawb a gyfrannodd mor hael tuag at Gronfa Goffa Meilyr.

5 Y Tincer | Mai 2020 | 429

BOW STREET

Capel y Garn – addasu i addoli yn sgil y Feiblaidd. Felly, penderfynwyd mentro i Coronafirws fyd y Zoomio. Yn betrus iawn ar y dechrau, Er bod drysau ein capeli wedi bod ar gau ers arbrofwyd â sgwrs dros baned ‘rithiol’ ar canol Mawrth, mae’r Garn yn un o’r eglwysi fore Mercher, gyda myfyrdod byr i gloi – ledled Cymru sydd wedi bod yn arbrofi ac ar ôl goresgyn ambell broblem fach, fe gyda gwahanol fathau o dechnoleg i geisio gafwyd hwyl arni. cadw’u haelodau mewn cyswllt. Yn ogystal â Y cam nesaf oedd cynnal gwasanaeth pharhau â’i waith bugeiliol – ar y ffôn, wrth drwy Zoom, a chan ei bod yn Wythnos gwrs – mae ein Gweinidog, y Parch Watcyn Cymorth Cristnogol, fe drefnwyd i ddilyn James, wedi bod yn paratoi myfyrdod a trefn y gwasanaeth oedd wedi’i baratoi defosiwn ar ein cyfer bob wythnos. ar gyfer eleni, gyda nifer o gyfranwyr o Rydyn ni’n defnyddio sawl ffordd eglwysi’r ofalaeth yn darllen ac yn gweddïo, wahanol o rannu’r rhain ymysg yr aelodau dan arweiniad ein Gweinidog. Roedd hwn a chyfeillion, a bellach maent ar gael ar yn brofiad arbennig o fendithiol i mi ac fe ffurf fideo ar dudalen Facebook Capel y grëwyd rhyw naws addolgar didwyll iawn Garn ac ar ein sianel YouTube newydd. yn ystod y gwasanaeth. Mae fersiwn sain yn cael ei uwchlwytho Fel y dywedodd ein Gweinidog: ‘Gan i Soundcloud, a chopi testun ar ein na wyddom am ba hyd y pery’r ynysu na gwefan: www.capelygarn.org. Rydyn ni bygythiad COVID-19, nid yw’n bosibl i ni hefyd yn defnyddio Twitter (@capelygarn) ddarogan beth fydd effeithiau hirdymor a negeseuon e-bost i dynnu sylw at y yr ynysu. Ond mae hefyd yn amlwg hyd deunyddiau hyn. Felly, mae cyfle i bawb yn oed yn awr mai tirlun gwahanol iawn sy’n dymuno gwneud hynny i wylio, fydd yn ein hwynebu os pery’r dieithrio am gwrando neu ddarllen y myfyrdodau. dymor maith.’ Os nad oes gennych fynediad i’r We, Yn y cyfamser, ein bwriad yw parhau i gallwch wrando ar wasanaeth ar eich ffôn, adeiladu ar sail ein profiadau ac arbrofi i ar y rhif: 02920 101564. weld beth fydd yn gweithio orau i ni fel Mae’r ymateb wedi bod yn galonogol eglwysi’r ofalaeth, gan ehangu i gynnal iawn, ac rydyn ni wedi derbyn negeseuon ysgol Sul ar Zoom, gobeithio. Mae croeso o bell ac agos gan bobl sy’n gwerthfawrogi’r i unrhyw un ymuno â ni, wrth gwrs, drwy ddarpariaeth. Mae rhai’n hoffi gwrando ar y hoffi ein tudalen Facebook, ein dilyn ar myfyrdod ychydig cyn noswylio, eraill wrth Twitter neu wylio ein sianel YouTube. Does wneud gorchwylion o ddydd i ddydd, ac dim ffiniau – daearyddol nac enwadol – i’r eraill yn cynnal ‘gwasanaeth’ ar yr aelwyd – We, ac felly, er bod drysau ein hadeiladau ar y fantais o’i recordio ydi y gall pobl droi at y gau, mae drysau eraill ar agor led y pen i’ch Preswylwyr Tregerddan yn cadw mewn myfyrdod pan fydd hi’n gyfleus iddyn nhw. croesawu. Anfonwch air at ein Gweinidog: cysylltiad gyda’u teuluoedd dros y ffôn a’r we Mae wedi bod yn gyfnod o arbrofi a dysgu [email protected] neu at yn ystod y sefyllfa bresennol. am dechnoleg newydd o fewn cyfnod byr [email protected]. iawn – a tydi pethau ddim wastad wedi Marian B Hughes rhedeg yn esmwyth: y sain yn herciog Gorsaf ambell waith, a’r gwefusau ddim fel petaen Dechrau canu Daeth datganiad gan Trafnidiaeth nhw’n cydsymud â’r llun dro arall, ac fe Gwelwyd Aled Myrddin a’r teulu ar rifyn y Cymru “Ar ôl adolygu y gwaith gyda’n ddiflannodd ambell fideo oedd wedi cael Pasg o ‘Dechrau canu, dechrau canmol’. partner cyflenwi, Alun Griffiths, mae ei ffilmio’n ofalus i dwll du yn rhywle, a Gwelwyd y teulu yn cerdded ar draeth gwaith ar y safle yn Bow Street yn gallu chyrraedd ebargofiant, mae’n debyg! – clip a ffilmiwyd cyn y cyfyngiadau, a parhau’n ddiogel yn unol â chanllawiau’r Ond roedden ni’n dal i golli’r cyswllt chlywyd Aled yn canu un o’i ganeuon Llywodraeth. O’r 4ydd Mai, ein prif ffocws personol a’r cymdeithasu dros baned ar – ‘Cariad yn gorchuddio’ Awgrymodd y fydd y gwaith adfer cloddweithiau mawr (fel ddiwedd yr oedfa ac mewn astudiaeth gallai dreulio amser yn cyfansoddi mwy y bwriadwyd). – edrychwn ymlaen i’w clywed! Ar yr un Mae gweithrediadau ar y safle wedi’u rhaglen bu Rhodri Darcy, Rhydaman (Garn haddasu yn ôl y cyngor a roddwyd gan Wen gynt) – sydd yn Swyddog Hyrwyddo y Cyngor Arweinyddiaeth Adeiladu, sef a Chyfathrebu Undeb yr Annibynwyr ymbellhau cymdeithasol, PPE uwch, beth Cymraeg – yn siarad. i’w wneud os bydd rhywun yn mynd yn sâl, teithio i’r safle, golchi dwylo, cyfleusterau Priodas Aur newid a glanhau a fod yn ymwybodol Pob dymuniad da i Ieuan a Glenwen o’r cyhoedd, ynghyd â’r holl fesurau a’r Thomas,33 Maes Ceiro , a fydd yn dathlu arferion diogelwch disgwyliedig a fyddai yn eu Priodas Aur ar 25 Mai! Llongyfarchiadau cael eu wneud fel arfer. mawr i’r ddau ohonynt ar 50 mlynedd o Mae diogelwch ein gweithlu, y cyhoedd briodas. sy’n teithio a chymdogion ar ochr y llinell

6 Y Tincer | Mai 2020 | 429

yn hollbwysig; Byddwn yn parhau i fonitro’r sefyllfa ddatblygol hon ac yn adlewyrchu hyn ar draws ein safleoedd adeiladu, i gynnwys gorsaf Bow Street.”

Swyddi newydd Dymuniadau gorau a phob dymuniad da i Gwenith ap Robert sydd wedi ei phenodi yn Arweinydd Cwricwlwm Cymru ar gyfer y Cyfnod Sylfaen i’r Mudiad Meithrin ac wedi gadael ei swydd yn Ysgol Plas-crug. Oedfa Noddfa Llongyfarchiadau I’r Parchg Rhun ap Cafodd Noddfa, Bow Street, ei oedfa Robert. Cyhoeddwyd fore Sul 17 Mai iddo gyntaf drwy gyfrwng Zoom bnawn Sul, gael ei apwyntio yn Ficer Tîm Castell-nedd. 10 Mai, gyda’r bwriad o wneud hyn bob Y gobaith yw – y caiff ef a’r teulu symud pnawn Sul nes bod modd ailgwrdd yn y ddiwedd mis Gorffennaf, a’r trwyddedu capel. Diolch yn fawr i Gareth a Gaynor, i ddilyn wedi hynny pan fo’n ymarferol Hafle, am drefnu’r cyfan. Cafodd y criw bosib. Bu yn byw a gweithio yn Aberafan bach oedd wedi ymuno fendith fawr ers chwe blynedd. o’r darllen, canu a’r gweddïo ar y cyd, a hyfryd oedd gweld wynebau ffrindiau Codi arian unwaith yn rhagor. Cysylltwch ag un o Ddechrau mis Mai, cymerodd ‘Eseta swyddogion y capel os hoffech ymuno Tapa’atoutai-Uhi, 5 oed, ran yn y 2.6 â’r oedfa – cewch groeso cynnes. Challenge (a drefnwyd er mwyn codi arian noddi gan godi £345 ar gyfer yr achos. gan y byddai nifer fawr o elusennau’n colli Mae cyfle i gyfrannu o hyd drwy chwilio llawer o incwm yn sgîl canslo Marathon am dudalen “Taith feiciau Mabli a Idris” ar Llundain). Penderfynodd ‘Eseta, sydd o wefan JustGiving.com ac sydd yn gwneud gymaint o wahaniaeth i Gaerdydd ac yn wyres i Menna ac Elgan fywyd bod dydd y rhai hynny sydd yn gaeth Davies, Bow Street, feicio ar hyd y lôn tu nôl Merched y Wawr i’w cartrefi o ddydd i ddydd. i’r tŷ 26 o weithiau wedi gwisgo fel Wonder Ar stop y mae hi yn hanes Cangen Woman. Mae hi wedi codi £920 ar gyfer Rhydypennau o Ferched y Wawr fel yn Pen blwydd hapus elusen Bwrdd Iechyd Caerdydd a’r Fro. Da hanes llawer o fudiadau a gweithgareddau Pen blwydd hapus i Davina Davies, Maes y iawn ti ‘Eseta! eraill yn ystod cyfnod yr argyfwng Garn, ar ddathlu ei phen blwydd yn hanner presennol. Nid ydym wedi medru cynnal cant ddechrau mis Mehefin. Pob dymuniad y cyfarfodydd rheolaidd na’r Cyfarfod da ac mae’n siwr y daw cyfle i ddathlu cyn Blynyddol ac mae’r Trip Blynyddol wedi bo hir. ei ganslo hefyd. Wrth edrych i’r dyfodol y cyfan y medrir ei ddweud yw na fydd llawer y medrwn ei wneud hyd nes y bydd y cyfarwyddiadau pellhau cymdeithasol wedi Trefnwyr Angladdau eu llacio. Yn y cyfamser cofiwn bod cadw mewn cysylltiad â’n gilydd mor bwysig, a hynny er lles ein iechyd corfforol yn C T Evans ogystal a’n iechyd meddyliol. Gan obeithio y daw eto haul ar fryn yn fuan. Mair Lewis Gwasanaeth Angladdol (Llywydd). Teuluol Cyflawn, wedi ei arwain yn bersonol gydag Cyngor Cymuned Tirymynach urddas. Capel Gorffwys Ni chynhaliwyd Cyfarfod yn ystod mis Mawrth na mis Ebrill ac mae’n anhebygol Preifat, Gwasanaeth y cynhelir cyfarfod mis Mai ychwaith Dydd a Nos. gan fod y ddeddf y dweud bod cyfarfod mis Mai i fod yn Gyfarfod Blynyddol gyda 01970 820013 gwahoddiad agored i’r cyhoedd fod yn [email protected] Hefyd ddechrau mis Mai, beiciodd ei bresennol a bod y canllawiau pellhau cyfnither a’u cefnder - Mabli (6) ac Idris cymdeithasol yn gwneud hynny yn Brongenau, (3) Benjamin o Fro Morgannwg, gwerth amhosibl. Llandre, tair milltir yn yr ardd ffrynt i gasglu arian i Ar nodyn cadarnhaol cydnabyddir yn Aberystwyth ofalwyr yng Nghymru drwy elusen Carers werthfawrogol y llu o wirfoddolwyr sydd 24 5 UK. Hoffai’r ddau ddiolch i bawb am eu wedi gwirfoddoli i helpu gyda siopa ag ati SY BS

7 Y Tincer | Mai 2020 | 429 Her Clwb Pêl-droed Bow Street

Mae chwaraewyr a swyddogion Clwb Pêl- hon ymhen 70 o ddiwrnodau, a’r cyfan gan Meddai Cadeirydd CPD Bow Street, Wyn droed Bow Street wedi gosod her fyd-eang ddilyn canllawiau’r Llywodraeth ar ymarfer Lewis, ‘Rwy’n hynod falch o’r rhai hynny o i’r gymuned gyfan dros y 70 diwrnod nesaf. corf a chadw pellter cymdeithasol. fewn y clwb, y chwaraewyr hŷn yn en- Mewn ymgais i ragori ar ymdrechion Mae’r clwb wedi sefydlu tudalen JustGiv- wedig, a fu’n gyfrifol am gychwyn y fenter Phileas Fog a seren Monty Python, Mi- ing https://www.justgiving.com/crowd- gyffrous yma, ac yn ôl y diddordeb cynnar chael Palin, mae’r orchest arwrol yma yn funding/bowstreet-fc i dderbyn rhoddion a welwyd, disgwylir y bydd nifer fawr o bobl cynnwys seiclo, rhedeg a cherdded pellter a fydd yn cael eu rhannu rhwng y clwb a’r yn cymryd rhan. sy’n cyfateb i gylchedd y ddaear – 24,860 ddwy elusen ganlynol: ‘Mae’r dyddiau hyn yn rhai anodd iawn i milltir! Dan arweiniad chwaraewyr CPD glybiau chwaraeon cymunedol fel ni, a thra Bow Street, mae’r her yn agored i bawb sy’n • Apêl Covid 19 GIG Hywel Dda – sy’n bydd cyfran o’r arian a gasglwyd yn cael ei gysylltiedig â’r clwb a’r gymuned ehan- cefnogi lles y staff a gwirfoddolwyr GIG ddefnyddio i sicrhau bod CPD Bow Street yn gach, boed yn hyfforddwyr, chwaraewyr sy’n gofalu am gleifion COVID-19 barod ar gyfer parhâd o’r tymor presennol iau, rhieni, swyddogion neu’n gefnogwyr, • HAHAV – Gwirfoddolwyr Hosbis yn y neu gychwyn y tymor nesaf, roeddwn yn gyda’r bwriad o gyflawni’r dasg anferthol Cartref Aberystwyth teimlo ei bod yn hanfodol i ni gefnogi elu- sennau lleol yn y cyfnod tyngedfennol yma. ‘Rydym ni oll yn edmygu gweithwyr rheng flaen GIG, yn enwedig yn ystod yr argyfwng presennol, a bydd cefnogi Apêl Covid 19 GIG Hywel Dda o fudd mawr i’r unigolion rhyfeddol hynny sy’n gweithio ym Mron-glais ac ysbytai eraill.’ Ychwanegodd Tomos Wyn Roberts, llefarydd ar ran chwaraewyr Bow Street – ‘Roedd y bois yn teimlo ei bod hi’n bwysig cefnogi elusennau nad ydynt yn uniongyr- chol gysylltiedig â Covid 19, ond sy’n darparu gofal cymdeithasol hanfodol i gynnal y rhai sy’n dioddef o salwch hir dymor. Dyma pam ry’ ni wedi enwebu HAHAV fel yr elusen ry’ ni am ei chefnogi – mae’r gwaith y mae HAHAV yn ei wneud yn ein hardal yn cael ei edmygu a’i werthfawrogi’n fawr iawn.’ Tom Williams – Chwaraewyr – Qatar Ryan - Aelod iau – Aberystwyth

Bardd mis AnwenMai Pierce yw bardd y mis mis Mai ar Radio Cymru. Dyma y gerdd gyntaf luniodd fel hynny.

Sion Manley – Chwaraewr Cefnogwr Mair Nutting – Rhiant Cefnogwr Arwr: – Sydney – Y Borth Ti ydi’r un sy’n llywio’r fan wen fawr, Ti ydi’r un wrth dil y siop â’r wên, Ti sydd yn casglu’r bin, yn mopio’r llawr, A ti sy’n trwsio’r car a gyrru’r trên. Ti sydd yn dod â’r post ar hyd y lôn A ti sy’n codi canu ar y we, Ti ydi’r nyrs gysurlon ar y ffôn A ti sy’n paratoi’r bocs tec-awê. Ond dyw hi ddim yn hawdd parhau â’r gwaith – Daw hwyliau gwael, ac anodd ydi’r dasg; Mae’r siwrne’n teimlo’n hir, heb ben i’r daith a gwg sydd yno weithiau dan dy fasg. Ond er i’r dagrau ddyfod o dan gêl, Mae calon arwr ynot, doed a ddêl. Anwen Pierce

Tom Bates – Chwaraewr – Pisgah

8 Y Tincer | Mai 2020 | 429

LLANDRE

Mrs Marian Jenkins, Eryl ymgyrch i sefydlu Neuadd Pantycelyn yn Trist yw ffarwelio â chyfaill ar unrhyw adeg, neuadd Gymraeg. mil tristach pan na fydd cyfle i rannu’r Ar ôl ymddeol symudodd yn ôl i Landre profiad gyda chyd-gydnabod. Bu farw ac ymdaflu i brysurdeb o fath arall. Daeth Marian Jenkins ar Ebrill 3ydd, eleni, yn ei yn aelod o’r Cyngor Cymuned gan helpu chartref, Eryl. Roedd hi wedi derbyn yr i ddatblygu’r maes chwarae i blant a’r wybodaeth na ellid trechu ei chancr yn cyrtiau tennis; bu’n aelod o Gyngor Iechyd nodweddiadol o ddewr ac urddasol rai Cymunedol Ceredigion, yn ymgeisydd i’r wythnosau cyn hynny, ond anodd oedd hi Cyngor Sir dros Blaid Cymru ddwywaith, yn i ni, ei chyfeillion, gredu bod y corff heini, cynnal sesiynau Cadw’n Heini yn Neuadd trwsiadus a’r meddwl ystwyth a chlir ar fin Goffa Rhydypennau, yn weithgar yng gorfod ildio. Nghapel y Garn ac yng nghangen Genau’r- Yn Llundain y ganwyd Marian, yn glyn o Ferched y Wawr, ac yn barod iawn ei 1931. Gan fod ei thad, a hanai o Flaenau chymwynas pan fyddai angen. Ffestiniog, yn beiriannydd mwyngloddio Estynnwn ein cydymdeimlad â’i gŵr yn y Gweithfeydd Aur yn Affrica, yn Kenya Eddie a ofalodd amdani’n dyner a diarbed y bu ei chartref am wyth mlynedd cyntaf yn ystod ei gwaeledd, ac â’i phlant Hywel ei hoes. Pleser mawr iddi oedd rhannu a Rhiannon, a’r wyrion, ac â theuluoedd atgofion am y cyfnod hwnnw a’i gallu hi lle daeth hi’n ymwybodol o’i Chymreictod, Gwen a Dafydd. Mae’r ardd flodau a greodd pan yn blentyn bach i sgwrsio yn Gymraeg, meddai hi. ac a feithrinodd gydag Eddie yn Eryl yn yn Saesneg ac yn Swahili. Mynnai mai Ar ôl cyfnod yn athrawes yn Ysgol deyrnged addas o liwgar iddi yr adeg yma ei phlentyndod ynghanol pobl ddieithr Ramadeg y Merched yn Llanelli symudodd o’r flwyddyn. mewn gwlad ddieithr oedd wrth wraidd ei i Ardwyn, ei hen ysgol, a chael cefnogaeth chyfeillgarwch rhwydd a pharod â phawb y prifathro A D Lewis i ddefnyddio rhagor Pen blwyddi arbennig ddoi i gysylltiad â hi, ac mai’r mordeithiau o Gymraeg wrth ddysgu – peth anarferol Pen blwydd hapus hwyr i Gwynfryn ac hirion rhwng y wlad honno a mamwlad ei mewn Ymarfer Corff ar y pryd. Gyda’r Eryl Evans, Y Ddôl - dathlodd y ddau ben rhieni roddodd iddi ei hoffter ysol o deithio. cynnydd mewn addysg Gymraeg daeth blwyddi arbennig yn ddiweddar. Derbyniodd Marian, a Gwen a Dafydd, angen am hyfforddwyr gyda sgiliau a Ddiwedd y mis bydd Gwenda James, ei chwaer a’i brawd, eu haddysg gynnar phrofiad addas i hyfforddi athrawon. Tremedd, yn dathlu pen blwydd arbennig. gan Kitty Lloyd, y Gymraes a aeth gyda’r Penodwyd Marian yn ddarlithydd Addysg Pen blwydd hapus Gwenda – cei ddathlu teulu i Kenya i fod yn athrawes arnyn nhw, Gorfforol ac Addysg Iechyd yn y Coleg cyn bo hir gobeithio!! ond ar ddechrau’r rhyfel bu raid i’r teulu Normal ym Mangor. Cofiai gyda blas am ddychwelyd i Gymru. Yng Nglanceiro, y cyfarfodydd gydag Eic Davies ac eraill i Addysgu adref neu’r Hen Bost fel y gelwid ef yn lleol, fathu termau at y diben. Yn ddiweddarach Clywyd Dyfri a Heddwyn ap Ioan Llandre, y gwnaethon nhw eu cartref symudodd i Aberystwyth i ofalu am Cunningham a’u mam Hedydd yn siarad i ddechrau a symud yn nes ymlaen i hyfforddi merched yn yr is-adran Addysg ar y rhaglen radio Bwrw Golwg amser cinio Cedrwydd. Yn wyth oed felly dechreuodd Gorfforol yn y Brifysgol. Yn ystod ei hamser dydd Sul 17 Mai yn sôn am gael eu haddysgu Marian fynychu Ysgol Rhydypennau. Cofiai yno daeth yn Llywydd Cenedlaethol gartref. Gwnaethpwyd fideo ohonynt – sydd gyda gwên am fechgyn yn yr ysgol yn ei (Prydeinig) y Women’s Intervarsity Athletics i’w weld ar dudalen Facebook a gwefan holi’n heriol “Os edech chi o Affrica, pam Board – yr unig un o Gymru erioed i ddal y rhaglen. Mae y rhaglen radio ar gael i edech chi ddim yn ddu?”! y swydd. Yn yr un cyfnod bu’n rhan o’r wrando eto am 26 diwrnod. O ysgol Ardwyn aeth ymlaen i Goleg Addysg Gorfforol Dartford, yr unig Gymraes yn y coleg. Pleser iddi felly oedd gallu bwrw’r Sul gyda thylwyth ei mam, oedd yn wreiddiol o Langeitho a Threfenter, ond a oedd bellach yn byw yn Llundain. Dyma

Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau, cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg.

CROESAWIR ARCHEBION GAN UNIGOLION AC YSGOLION 13 Stryd y Bont, Aberystwyth

01970 626 200 Clapio yn Llandre yn y glaw

9 Y Tincer | Mai 2020 | 429

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Pen blwydd arbennig Gwyndaf Williams ar ddydd Genedigaethau Pwy a greda ei bod wedi Sul 8 Mawrth. Yn frodor o Llongyfarchiadau calonnog cyrraedd ei deunawfed pen Dalsarnau roedd yn gweithio i Mr. a Mrs. Garth Hughes, blwydd? Ydy mae amser yn i MANWEB ac ar ôl cyfnod yn Brynawelon, ar enedigaeth hedfan. Llongyfarchiadau Wrecsam buont yn byw ym wyres fach arall, y tro hwn a phob dymuniad da i Alaw Machynlleth a wedyn Ceinws i Carys a Jack Walsh yng Evans, Pwllcenawon. Pob cyn i’r teulu – Gwyndaf, June Nghaerdydd. Ganwyd Nansi ar hwyl iti gyda’r cwrs yn y Coleg ei wraig a’u merch Julie symud y 4ydd o Ebrill. Dymuniadau Addysg Bellach. i Gapel Bangor yn nechrau’r gorau i chi fel teulu, rwy’n siwr chwedegau Yng Nghapel y bydd Sara Mair a Gruffydd Cydymdeimlad Bangor y ganwyd y mab Mike ynghyd â Mam-gu a Tad-cu yn Cydymdeimlwn â Rhianydd ym mis Mawrth 1963; buont gyffrous iawn pan ddaw’r amser Morgan, sydd wedi colli ei yn byw yma tan ddiwedd y iddynt gwrdd â’r trysor newydd brawd William yn ddiweddar. chwedegau pan gafodd Gwyndaf sbon yma. ddyrchafiad i ganolfan MANWEB Llwyddiant yn Lerpwl a symudodd y Hefyd carem longyfarch Mr. Pasiodd Ffion Williams, teulu i fyw i Maghull. Bu a Mrs. Richard Hogger, Plas Brynrheidol arholiad cerdd Gwyndaf yn mynychu capel Melindwr ar enedigaeth eu hail gradd saith efi’r ffidil yn Cymraeg Waterloo ac yn aelod wyres yn Norwich. Ganwyd ddiweddar. Tipyn o gamp! – a wedyn Cadeirydd - Côr Daisy Grace ar y 19eg o Ebrill Llongyfarchiadau mawr i ti Meibion Aughton. Daeth yn yn ail ferch i Diecon a Laura Ebrill poeth Ffion, a phob dymuniad da i’r brif beirianydd trydan cwmni Hogger a chwaer fach i Millie. Mis Ebrill eleni oedd y dyfodol. MANWEB. Ymddeolodd ym 1993 Mae’r teulu yma eto yn aros poethaf ers recordio. Diolch gan symud i bentref Ainsdale, yn eiddgar at gael cwtsh am hynny, neu pe na fuasai, Cydymdeimlad ger Southport. Cydymdeimlwn efo’i hwyres fach newydd. byddai y lawr glo wedi gyrru Daeth y newyddion o lannau â’i weddw a’r plant a’u Dymuniadau gorau i chithau fel mam yn wallgo.! Merswy am farwolaeth John teuluoedd. teulu.

Tŷ coeden

Mae’r tŷ coeden sy’n cuddio ynghanol y a phawb adref oherwydd y Coronafeirws, teimlo’n bell i ffwrdd wrth wrando ar gân coed yng ngwaelod ein gardd yn le arbennig mae Tomi a Cai wedi cael cyfle i helpu yr adar a sisial y dail. Mae’n le i gael hwyl iawn i ni fel teulu. Yn dilyn y ddamwain Bleddyn – yn peintio’r ffenestri a’r drysau, a lle i ymlacio. Gyda llawr ‘mezzanine’ erchyll lle collon ni ein mab bach 5 oed, torri coed a tharo hoelion - yn dysgu sgiliau ynddo, y peth cyntaf mae Tomi a Cai eisiau Ned, yn 2016, fe addawodd Bleddyn wrth ymarferol newydd. ei wneud pan fydd wedi ei orffen, ydi cael Tomi a Cai, ein dau fab arall, y byddai’n Trwy dristwch a phoen, mae’r adeilad cysgu ar y llawr top, yn edrych allan ar sêr adeiladu tŷ coeden iddynt – tŷ coeden yma wedi codi. Mae’n le i ni dreulio amser y nos a’r lleuad drwy’r ffenest grwn. Nid arbennig er cof am Ned. Bleddyn sydd wedi fel teulu, yn mwynhau’r golygfeydd dim ond tŷ coeden ydi hwn, ond gofod gwneud y gwaith cynllunio ac adeiladu ei bendigedig, ac ar ddiwedd dydd, gwylio’r hudolus, adeilad gwir arbennig i gofio am hunan, yn gweithio arno ar ôl gwaith ac ar y haul yn machlud. Mae’n le tawel a un bachgen bach arbennig iawn – Ned. penwythnosau. Dros yr wythnosau diwethaf, heddychlon, gyda bywyd bob dydd yn Sharon Marie Jones

10 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Dr. E.G. Millward 1930-2020 parhad ... Capel Trist oedd y newyddion am golli Dr E.G. Bangor / Pen-llwyn Millward — Tedi i bawb — yn 89 mlwydd oed. Tan yn ddiweddar, byddai’n prysuro ar ei sgwter o Ger-y-llan i’r post a siop y garej ac Pen blwyddi yn mwynhau clonc ar y ffordd. Bydd rhai yn Llongyfarchiadau cynnes i cofio’r achlysur hapus yn 2015 pan lansiwyd Alaw Evans, Pwllcenawon, ar ei hunangofiant, Taith Rhyw Gymro, nid yng ddathlu ei phen blwydd yn nghynteddau’r Brifysgol lle y bu’n darlithio tan ddeunaw oed ar y 27ain o Ebrill, iddo ymddeol yn 1993, ond yng nghapel Horeb, agoriad y drws yn ddiogel yn ei ac yn y pentre a oedd mor annwyl ganddo. phoced erbyn hyn. Mae Alaw Tyfu’n Gymro a wnaeth Tedi. Pobl Merthyr yn bwriadu astudio busnes oedd ei rieni, pobl ddi-Gymraeg: ei fam yn ym Mhrifysgol Caerdydd y un o wehelyth Georgiaid Ceredigion, ond flwyddyn nesaf. Dymuniadau hynafiaid ei dad o Redditch, wedi dod i Ferthyr gorau yn dy yrfa i’r dyfodol. cyn 1850 i sefydlu siop gig. I weinyddiaeth Llun: Marian Delyth cwmni’r G.W.R. y gweithiai tad Tedi, ac yng Gymraeg. Ef a’r hanesydd John Davies oedd Hefyd, llongyfarchiadau i Amy Nghaerdydd y magwyd y bachgen. Bu’n y cyd-ysgrifenyddion, a Tedi a awgrymodd Dryburgh, Maes Melindwr ffodus mai i Ysgol Uwchradd Cathays yr aeth, atgyfodi’r hen enw Cymdeithas yr Iaith fydd yn dathlu pen blwydd a dod dan ddylanwad W.C. Elvet Thomas, Gymraeg. Wedi protest y Swyddfa Bost a Phont yn un-ar-hugain ar Fai 10fed. athro ysbrydoledig ar nifer, gan gynnwys Bobi Trefechan yn 1963, rhoes ei egni fwyfwy i’r Blaid Oherwydd y sefyllfa bresennol Jones a Gilbert Ruddock. Daeth trobwynt — gan sefyll yng Ngheredigion yn etholiad 1966 mae Amy adre ar ôl treulio 3 neu’n hytrach drochfa i Tedi yn haf 1947 pan (yn erbyn Elystan Morgan) ac ym Maldwyn yn mlynedd ym Mhrifysgol Lerpwl, drefnodd Elvet daith gerdded 550 milltir i bump 1970, a gweithredu fel Is-lywydd y Blaid. Gwaith pan fyddai yn graddio yn yr haf. o fechgyn Cathays. Aros yng nghartrefi Cymry arall a roes foddhad mawr iddo oedd ei waith Dymuniadau gorau i’r dyfodol, Cymraeg a gwersylloedd yr Urdd a blannodd yn fel cynghorydd: ef a sefydlodd Gymdeithas daw haul ar fryn eto i tithau. y glaslanc yr awydd i fod ‘ymhlith y carfanau Cynghorau Bro a Thref Cymru yn 1976. hyn o Gymry ifainc, hoenus’ a gwrddodd ar Nid oedd neb cystal â Tedi am alluogi pobl i Cadw’n ddiogel ei daith. Dylanwad cryf arall oedd cymdeithas gerdded yn dalog ‘dros y bont’ a dod yn rhugl Anfonwn ein cyfarchion a’n glòs capel yr Annibynwyr ym Minny Street, yn y Gymraeg. Fe fu ‘peth syndod parchus’ dymuniadau da at ein cyfeillion Caerdydd. fod ei ddisgybl enwocaf, y Tywysog Charles, a’n cydnabod o fewn yr ardal a Ymlaen yr aeth i Brifysgol Caerdydd, a wedi dysgu cymaint mewn cyn lleied o amser, thu hwnt, rhai yn eu cartrefi eu graddio yn y Gymraeg. Doedd dim darpariaeth ond doedd hynny ddim yn syndod o gwbl i’w hunain ac eraill mewn cartrefi arbennig i’r myfyrwyr ail-iaith y pryd hynny, gydweithwyr. Ac fel hanesydd llên, gwnaeth gofal. ‘Rydych yn ein meddyliau diffyg yr oedd Tedi ei hun i’w unioni maes o law lawer, mewn llu o erthyglau, ac mewn llyfrau a’n gweddïau beunydd ar yr yng Ngholeg Prifysgol Aberystwyth. Ei eilun fel Cenedl o Bobl Ddewrion: Agweddau ar adeg bryderus yma yn ein yng Nghaerdydd oedd yr Athro twymgalon, Lenyddiaeth Oes Victoria (1991), ac Yr Arwrgerdd hanes. Diolch am garedigrwydd Griffith John Williams, ac ef (gyda chymorth Gymraeg (1998) i symud ein rhagfarn am werth ein cyd-fforddolion ac answyddogol Bob Owen, Croesor!) a fu’n cynnyrch y cyfnod, wrth ymdrin yn dreiddgar am y bendithion a gawn cyfarwyddo ymchwil Tedi ar hanes a bywyd â chymhellion yr awduron a disgwyliadau eu o’r cyfryngau digidol. Yng Eben Fardd. Dyma gyfnod hefyd a welodd cynulleidfa. ngeiriau’r emynydd Moelwyn Tedi’n lledu ei adenydd. Fe fu’n actio gyda Siân Roedd yn falch iawn o’i blant — Andras, “fe all mai’r storom fawr ei Phillips yn y gymdeithas ddrama — yr oedd nofelydd gwyddonias arloesol a fu farw yn grym, a ddaw â’r pethau gorau golwg hardd y leading man arno tan y diwedd. 2016, a Llio, actor a cherddor, a fu’n fawr ei gofal im”. Cadwch yn saff. Ac fe ymunodd â phrotestiadau, fel hwnnw yn o’i thad, fel y bu Dr Brian Evans ffyddlon, ei Nhrawsfynydd yn 1951, yn erbyn y meddiannu gymydog drws nesaf. tir a oedd ar droed gan y Fyddin. Gwelodd Fe gafodd Tedi addfwyn a bonheddig fwy na’i yno rym ymddygiad di-drais a dewr Gwynfor siâr o ofid a siom, ac yn y blynyddoedd wedi Evans, D.J. Williams a Waldo Williams, a daeth iddo symud i’r Penrhyn, dirywiodd y gwendid Crefftau Pennau​ i ddeall hefyd fod angen pwyll a disgyblaeth yn ei goes, a bu’n gaeth i gadair olwyn. Ond Coffi Boreuol a strategaeth er mwyn dwyn y maen i’r wal. ni phylodd y wên, ni siglodd yr argyhoeddiad, Byrbrydau Poeth neu Oer Cofrestrodd fel gwrthwynebwr cydwybodol a ni phallodd y gobaith. Fel hyn y mae’n cloi ei Cinio hynny ar dir crefydd— wedi’i arfogi, meddai, hunangofiant: Te Prynhawn gan ddadleuon G.H.C. Macgregor, The New Dechreuais dyfu’n Gymro gynt mewn gwlad Crefftau Ac Anrhegion Testament Basis of Pacificism. wahanol. Cyn i mi ymadael â’r fuchedd hon, Ar agor Roedd y 60au yn gyfnod prysur, ac yntau a hyderaf y byddaf yn ymfalchïo fy mod yn aelod Llun-Sadwrn Sylvia yn magu teulu yn Aberystwyth. Yn ysgol o wlad sydd wedi adennill ei hunan-barch, Brecwast haf Plaid Cymru yn 1962, mewn ymateb i alwad gwlad sydd yn sefyll ysgwydd wrth ysgwydd â ar gael ‘Tynged yr Iaith’ Saunders Lewis, ac i arwriaeth gwledydd cyfrifol eraill yn y byd hwn; cenedl 01970 820 050 y Beaseleys yn Llanelli, cynigiodd y dylid sefydlu sydd yn ymroi i sicrhau heddwch yn ein byd. mudiad i weithredu dros statws swyddogol i’r Marged Haycock

11 Y Tincer | Mai 2020 | 429

10-16 Mai mae Pwyllgor Penrhyn-coch PENRHYN-COCH wedi sefydlu tudalen Just giving. Os ydych am gyfrannu eleni gallwch wneud Horeb – chwiliwch am Wythnos Cymorth Ni chynhelir gwasanaethau ar hyn o bryd Cristnogol Penrhyn-coch 2020. Os nad yn Horeb oherwydd rheolau COVID_19. ydych yn gallu rhoi drwy’r we yna gallwch Mae’r Parchg Peter Thomas yn llunio anfon siec yn daladwy i Eglwys Horeb at myfyrdod wythnosol sydd yn cael ei rannu William Howells, Rhyd-y-gof, Penrhyn- gydag aelodau a chyfeillion – mae hefyd coch SY23 3EQ neu Eglwys St Ioan, at R ar wefan Trefeurig a thrydar Trefeurig a’r Hughes Jones, 61 Ger-y-llan, Penrhyn- Tincer. Pe hoffech dderbyn copi trwy ebost coch,SY23 3TR. Bydd yr eglwys / capel yn cysylltwch gyda’r ysgrifennydd – Ceris. eu tro yn anfon yr arian ymlaen i Gymorth [email protected]. Cristnogol. Ymweliad Spiderman Cafodd Batman y Bala gryn sylw yn Priodas Berl Diolch i bawb sydd wedi cyfrannu hyd yn y wasg yn ddiweddar – wel fe fu yna Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i hyn. Mae dyddiad cau y casgliad wedi ei Spiderman ym Mhenrhyn-coch! Diolch Peter a Glenys Morgan, Tirydail, ddathlodd ymestyn hyd at 30 Mehefin. i Sion Hurford am drefnu fod plant Dôl eu priodas berl ar 21 Ebrill. Helyg yn cael eu diddanu wrth fynd o Priodas Berl amgylch y stad. Cydymdeimlad Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i’r Cydymdeimlwn â Megan Davies, Pantdrain, Parchg Eifion ac Alwen Roberts, Dôl Helyg, a Gwladys Roberts, Minafon, sydd wedi colli ddathlodd eu priodas arian ddiwedd Ebrill. eu brawd William yn ddiweddar. Genedigaeth Bu farw Ken Jones 1 Dôl Helyg, yn Ysbyty Llongyfarchiadau i Cemlyn a Ruth yng Bron-glais, ar Fai 2. Cydymdeimlwn â’i Nghaerdydd ar enedigaeth mab - Efan bartner Sandra. Angladd preifat. Derbynir ar 28ain o Ebrill; ŵyr i Bethan a Jeremy rhoddion, os dymunir tuag at Uned Davies, Glan Ceulan a nai i Trystan. Cemotherapi Ysbyty Bron-glais d/o Tom Eurfyl Jones. Hefyd i Anna a Delwyn Evans, Ger-y-llan, ar enedigaeth Cai Sion – brawd bach i Eva Ebrill 2020 Shan ym mis Ebrill. Amser anifyr i bawb yn de Gorfod aros i mewn yn eu cartre Ac i Martienus a Nicola Thomas, Dôl Helyg, Y pla Cornofeirws wedi dod i’n poeni ar enedigaeth Wyddfa Cerian ar Fai 1af. A pawb yn gofidio yn fawr am hynny Mae’n nos Iau! Twm a Ned yn Diolch i’m cymdogion a’r siopau am gydynnu Pen blwydd arbennig chwythu i gefnogi! ac ar gael bob amser yn barod i’n helpu. Pen blwydd hapus hwyr i Sarah Lloyd, Ger- Diolch i’r teulu am eu gofal tyner y-llan, ddathlodd ben blwydd arbennig yn Adref o’r Andes â gofalu amdanaf drwy’r holl amser ddiweddar. Yn anffodus oherwydd y sefyllfa gyda Diolch I Dduw am fod yna i mi COVID 19 bu’n rhaid i Gwenno Morris – ac A rhoi oi ofal drosom ni Pen blwydd hapus athrawon eraill o Gymru oedd yn y Wladfa Gobeithio daw hwn I ben yn go fuan Pen blwydd hapus i Owen Galbraith, – ddychwelyd am y tro i Gymru.Gan nad a bydd pawb eto yn cael mynd Allan Gwelfor, fydd yn 18 ar 31 Mai. oes awyrennau yn hedfan o fewn Ariannin a gobeithio y daw pob bendith i’n rhan bu’n rhaid iddi hi a’r lleill wneud siwrne 32 a bydd yr hen bla wedi marw allan.. Gwellhad buan awr mewn bws o Esquel i Buenos Aires. Mairwen Jones Dymunwn wellhad buan i Janice Morris, Aros dros yno cyn gadael am Lundain, gan Glan Ceulan, ar ôl ymweliad â Ysbyty Bron- hedfan trwy Guyana. Croeso adref Gwenno! Clwb Pêl-droed Penrhyn-coch glais. Siwrne a hanner! Cyhoeddodd CPD Penrhyn-coch ddechrau Mai bod eu cais am drwydded i chwarae yn Ail Reng Cymdeithas Bêl-droed Cymru Ffotograffydd wedi bod yn llwyddiannus. ifanc Ar 19 Mai cyhoeddodd Cymdeithas Pêl- Llongyfarchiadau droed Cymru eu bod wedi penderfynu i un o blant Clwb dod â’r tymor i ben i gynghreiriau 1-4, Sul Horeb - sy’n golygu fod CPD Penrhyn-coch yn Hedydd Beechey gorffen y tymor yn barchus yn yr wythfed - enillodd docyn safle yn Rheng 2 Cynghrair y Gogledd. llyfr am ei set Llongyfarchiadau i reolwyr, chwaraewyr a ffotograffau yng phawb sy’n gysylltiedig â’r Clwb. nghystadleuaeth FfotoAber dros y Cymorth Cristnogol Pasg drefnwyd Fel rhan o wythnos Cymorth Cristnogol gan Morlan.

12 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Teyrnged: Mrs Laura Bolt

Ar nos Sul 19 Ebrill, bu farw Mrs Laura Bolt, Ger-y-llan yn 87 mlwydd oed. Roedd Laura yn ferch i Anna Mary a David James, Penrhyn- coch, a’r ieuengaf o ddwy chwaer. Gwasanaethodd ei thad fel ysgrifennydd ac arweinydd y gân yn Horeb am nifer o flynyddoedd. Mynychodd Laura Ysgol Penrhyn-coch ac Ysgol Ardwyn. Derbyniodd ei magwraeth ysbrydol yn Horeb ac yno y’i bedyddiwyd a’i derbyn yn gyflawn aelod. Priodwyd hi yno ag Emrys James mewn priodas ddwbl gyda’i chwaer Mona ym mis Mawrth 1953, a’r ddwy yn gwisgo yr un dillad priodasol. ar ddydd Iau, 30 Ebrill yng daioni a’i gofal tyner dros eraill. Wedi i Emrys dderbyn nghwmni’r teulu agosaf yn Estynnwn ein cydymdeimlad swydd gyda chwmni BP unig oherwydd y cyfyngiadau dwysaf â’r teulu yn eu galar a’u symudodd y ddau i fyw i COVID-19, ond bwriedir cynnal hiraeth o golli un oedd mor Abertawe ac yno y ganed eu oedfa goffa iddi pan fydd annwyl. mab a’u merch, Stephen a cyfyngiadau’r cyfnod hwn wedi Judith Morris Sheila. Rai blynyddoedd yn dod i ben. ddiweddarach, dychwelodd Yn y cyfamser, diolchwn Gweler teyrnged i Dr Tedi Laura ac Emrys i fyw yn Llety amdani ac am ei dylanwad, ei Millward ar t.7 Spence, Cwmerfyn, ond o fewn ychydig o flynyddoedd bu farw Emrys o afiechyd Hodgkin’s. Dychwelodd Laura Diolch Ceredigion, i fyw i Abertawe ac yno y cyfarfu â Victor, yntau hefyd a daliwch ati yn ŵr gweddw. Priododd y ddau ac ymgartrefu yn Coronafeirws (COVID-19) Ger-y-llan, Penrhyn-coch gan ddathlu oddeutu ugain Hyd yn hyn, mae trigolion Ceredigion wedi gwneud gwaith mlynedd o fywyd priodasol. gwych i gadw niferoedd yr achosion o’r coronafeirws yn isel eich gwefan leol Yn ystod y cyfnod hwn, cafodd yn y sir drwy aros adref a dilyn y canllawiau. www.trefeurig.org gyfle i ail-gydio gyda ffrindiau your local website bore oes. Mae’r neges yn parhau i fod yn glir yng Ngheredigion – newyddion etc. i / news etc. to: Bu Laura yn fawr ei gofal dros ni fydd unrhyw newidiadau i’r cyfyngiadau, [email protected] Emrys a Vic gan iddi nyrsio’r ac mae’r cyfnod nesaf yma yn hanfodol i’r sir. ddau yn eu gwaeledd. Yn dilyn William Howells, Bydd Llyfrgelloedd a Safleoedd Gwastraff Cartref yn parhau marwolaeth Vic nid oedd Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, i fod ar gau am y tro. Diolchwn i chi am ddeall y penderfyniad Aberystwyth SY23 3EQ Laura wedi mwynhau’r iechyd hwn sydd wedi ei wneud er budd ein sir a’n trigolion. gorau ond roedd wrth ei bodd yn croesawu cyfeillion ar yr Mae un newid bach gan Lywodraeth Cymru yn cynnwys caniatáu aelwyd ac yn mwynhau cwmni pobl i wneud ymarfer corff fwy nag unwaith y dydd yn lleol, ei chymdogion, yn ogystal ag heb unrhyw deithio diangen. ymweliadau gan y teulu. Roedd Rydym yn dibynnu arnoch chi, drigolion Ceredigion, yn meddu ar bersonoliaeth am barhau i Aros Adref, Aros yn Lleol, ac Aros yn Ddiogel. gynnes a hawddgar ac yn ymfalchïo yn ei phlant, yr Cadwch hyd braich i leddfu’r baich. wyrion a’r gor-wyrion. Yn dilyn cyfnod yn yr ysbyty www.ceredigion.gov.uk/coronafeirws yn ddiweddar, symudodd i Blas Cwmcynfelin ac yno y bu farw. Cynhaliwyd angladd Laura ym mynwent Cwmerfyn

13 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Am yr ail waith yn ei hanes ers ei sefydlu ym 1964 bu’n rhaid canslo Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-coch oherwydd y sefyllfa gyda COVID 19. Bu’n rhaid gohirio o’r blaen yn 2001 oherwydd clwyf y traed a’r genau. Gwahoddwyd tri fu’n gysylltiedig a’r Eisteddfod i gyfrannu. Arferai Elen Rhys gystadlu, bu Sian Teifi yn cystadlu a beirniadu a gwelir enw John Meurig Edwards fel enillydd yn aml -gan ennill y gadair yn 2012 a 2013 “Mynd o ‘Steddfod i ‘Steddfod...”

Yng nghanol sefyllfa enbyd sy’n anodd iawn i ‘nhad yn aros gyda’r teulu ar sawl achlysur bawb, dyna hyfryd oedd derbyn gwahoddiad i pan oedd e’n grwt bach, ac roedd yn sôn gyfrannu at Y Tincer. Siom yw gorfod gohirio wastad am eu caredigrwydd a’u gofal. unrhyw eisteddfod, yn enwedig i’r rhai sy’n Dyma’r wyneb cyfeillgar, braf yr oeddwn yn gweithio’n galed er mwyn cadw pethau i ei weld yn y gynulleidfa pan ges i’r cyfle i droi: i finnau fel beirniad, a ddechreuodd y ddod i Penrhyn-coch i feirniadu hefyd – a flwyddyn gyda’r dyddiadur yn cynnwys sawl hynny dair gwaith, yn 1983, 1988 (y 25ain eisteddfod, mae’r tudalennau bellach yn wag. eisteddfod) ac yn 2008. Fe ddaw haul ar fryn – a gobeithio’n fawr Eisteddfod braf oedd Eisteddfod Penrhyn- y daw’r eisteddfodau bach a mawr yn ôl i’n coch, a’r croeso mor ddiffuant a hael, y diddanu unwaith eto. cystadlu’n safonol, a’r gynulleidfa’n niferus. Eisteddfota fu bywyd ‘mrawd a finnau gwpan yn ein tro, a Nain fyddai’n eu polisho A dyna hwyl oedd y tri beirniad canu y drwy gydol ein plentyndod – Huw yn nhw i gyd nes eu bod nhw’n sgleinio. cefais gyfle i gydweithio gyda nhw yn y tair canu, a finnau’n adrodd. Aeth ein rhieni â Dechreuodd y gwahoddiadau i feirniadu eisteddfod – Eilyr Thomas, John Daniel ac ni i eisteddfota bron bob penwythnos, gan ar ôl ennill Gwobr Goffa Llwyd o’r Bryn yn Eilir Owen Griffiths. Fe synnech chi mor hir ddysgu llawer iawn gan feirniaid profiadol ar 1978, a’m heisteddfod gyntaf oedd Eisteddfod y mae’r diwrnod yn gallu bod os nad oes hyd y ffordd. A theithiau hyfryd oedden nhw Cylch yr Urdd, Aberystwyth ym mis cwmni da gyda chi wrth fwrdd y beirniaid, ac hefyd, gyda ninnau fel teulu’n darganfod Chwefror 1979. O edrych yn ôl, dwi wir ddim mae gen i atgofion melys iawn o gydweithio ambell ardal na fuom ynddi erioed o’r blaen. yn siŵr i ble’r aeth y 41 mlynedd diwethaf, gyda’r tri yma, a llawer o edmygedd at eu Yn aml iawn, byddem ni’n dod adre gyda ond rwy’ wedi cadw pob un rhaglen o bob gwybodaeth a’u crefft. Gwir y gair – os ydych dim ond cyngor ar sut i wella’r perfformiad, eisteddfod y bûm yn beirniadu ynddi erioed. chi eisiau gwybod unrhyw beth am safon ond weithiau, deuai cwpan neu ddau adre, Efallai wir bod y cyfnod rhyfedd yma’n gyfle i beirniad canu, gofynnwch i’r beirniad llefaru! ambell dystysgrif, ambell fag bach wedi’i fwrw golwg drwyddyn nhw ac ail-fyw ambell Wrth gwrs, mae’r gwrthwyneb yn wir hefyd... weu neu ei wnïo’n grefftus gyda swllt neu brofiad hapus! Pob dymuniad da i Eisteddfod Penrhyn- ddau y tu fewn, ac roedd y balchder teuluol Wrth gwrs, roedd Eisteddfod Penrhyn- coch y flwyddyn nesa. Ystyriwch y bwlch – yn enwedig gan Nain, mam fy nhad – yn coch yn rhan o’n plentyndod, a dyma lle bach yma fel cyfle gwych i ail-fwstro’r anferthol. Yn y llun, a dynnwyd yn 1974, fe byddem ni’n cwrdd â hen ffrind annwyl i’r milwyr at 2021! welwch ein bod wedi dod adre ag ambell teulu, sef Eirlys Hughes, Cwmsymlog. Bu Siân Teifi

mam un bore i dad osod cloc Er hyn ac i fy siom, bydde mam gymaint mewn ffyrdd eraill. Atgofion Elen ‘milltiroedd’ y car ar sero. Wedi yn gyndyn i ni lenwi’n bolie Anfonodd Ceris restr o’r Pan ges i’r gwahoddiad caredig dychwelyd y noson honno, a gan y bydden ni wedyn yn cael beirniaid fu wrthi’n beirniadu yn gan Ceris Gruffudd i ‘sgwennu dad yn dawel bach wedi cael cip mynd am drip i Aberystwyth a yr Eisteddfod hon. Yn eu plith, y pwt am f’atgofion o Eisteddfod ar y milltiroedd meddai, gyda chael pryd o fwyd yn y Milk Bar. diweddar Jennie Eirian Davies Gadeiriol Penrhyn-coch, direidi yn ei lygaid, ‘Ddim yn bell Felly roedd ‘na dipyn o gyffro yn yn beirniadu’r adrodd a Rhys cytunais yn syth. Ond wedi dd’wedsoch chi? – a chithe wedi perthyn i ‘Steddfod Penrhyn- Jones y cystadlaethau cerdd. meddwl a dechre rhoi gair ar gwneud 180 milltir!’ Dwi’n credu coch ddiwedd fis Ebrill oedd yn Dwi’n eu cofio yn fy meirniadu bapur, fedrwn i ddim cofio’r mai i Steddfod Llanrwst fuon ni’r golygu dipyn mwy na’r cystadlu. inne sawl gwaith â’u geiriau union flynyddoedd bues i yno, adeg honno. Mae’r stori honno Mae ‘na un atgof arall clir gen caredig o gefnogaeth. Ond ond yn sicr yn y cyfnod rhwng dal yn dipyn o jôc yn ein teulu i o Eisteddfod Penrhyn-coch. Y dydi rhywun ddim yn sylwi ar y 1974 – 1980. ni. dalent oedd yno. Dwi’n cofio’n pryd mor ffodus y bum o fedru Chi’n gweld, ers yn ferch ifanc Ie, fel’na roedd hi. Ond be’ gwylio ac edmygu’r perfformwyr perfformio o flaen arwyr fel hyn. tua phump oed, bu fy Sadyrne dwi’n ei gofio o Eisteddfod ifanc talentog oedd rhyw Toedden ni’n lwcus? i gyd yn rhai prysur yn mynd Penrhyn-coch? Wel, sdim syniad flwyddyn neu ddwy yn hyn na Diolch felly i Eisteddfodau ar antur o ‘Steddfod i ‘Steddfod. gen i os fûm yn lwcus yno ai fi. Enwau rydyn ni bellach yn fel Penrhyn-coch. Maent wedi Bydde mam yn mynd a fi i peidio o ran cystadlu, ond mae gyfarwydd â nhw. Delyth Medi o cynnig gymaint i bobol ifanc ddechre, ac yna fy nwy chwaer ambell beth wedi saernio yn Lanbed, Shân Cothi o’r Farmers fel finne dros y blynyddoedd. Blodwen ac Anwen ar hyd a y cof. Yn un peth, dwi’n cofio a dwi’n cofio Gwawr Owen Do, bu’r hen Corona yma fel lled y wlad. Dechre yn gynnar bod y Steddfod hon yn cael ei yn canu’r piano a’i bysedd yn pobman i darfu arni eleni - o fy ngartre ger Llyn Clywedog, chynnal mewn neuadd fodern, dawnsio dros y nodau. Go brin ond ymlaen a hi gyda hyder Sir Drefaldwyn ac yna mynd i foethus, yn wahanol i sawl felly y ces i unrhyw lwyddiant yn at y dyfodol. A phob clod i’r ble bynnag. Cwestiwn fy nhad Eisteddfod leol arall oedd yn cael yr Eisteddfod os oedden nhw yno. pwyllgorau prysur sy’n gwneud cyn mynd fydde ‘ble chi’n eu cynnal mewn capeli oer. Dwi Ond nid dyna oedd yn bwysig y cyfan yn bosibl. mynd heddiw, te?’ a’r ateb gan hefyd yn cofio’r brechdane a’r wrth gwrs. Dysgais gymaint Elen Rhys fy mam bob tro, ‘Ww -ddim yn cacenni blasus oedd i’w prynu o grwydro a chystadlu mewn Comisiynydd Cynnwys rhy bell’. ‘Chydig a wyddai fy mewn stafell pendraw’r neuadd. Eisteddfodau fel hyn ac ennill Adloniant, Cerddoriaeth

14 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Steddfota 2020

Profiad diflas iawn fu diwylliannol pentrefi fel Langadog yn gystadleuwyr troi at wefan Cymdeithas Pont-rhyd-y-groes, Ysbyty ffyddlon o flwyddyn i Eisteddfodau Cymru yn Ystwyth, Pontrhydfendigaid, flwyddyn. Ymysg yr adroddwyr ystod Mawrth ac Ebrill eleni, Llanilar, Tregaron, Trisant a caem y pleser o wrando ar a gweld y geiriau ‘Wedi’i Chwmystwyth (mor braf yw J.R.Jones, Tal-y-bont; Vernon chanslo’ neu ‘Wedi’i gohirio’ gweld yr eisteddfod hon wedi ei Jones, Pete Goginan, Ainsleigh yn ymddangos ar ôl pob hail-eni yn ddiweddar). Davies, Glyndwr Jenkins, a’r eisteddfod. Gwaethygu’r oedd Ar hyn o bryd rwy’n byw cyn-löwr hoffus, Graham pethau o wythnos i wythnos, yn Aberhonddu, ac mae’n Williams (Cefnfab), a fyddai’n gydag eisteddfodau’r Urdd, destun rhyfeddod i mi sut teithio lan ar ei foto-beic. Trist Llangollen a’r Genedlaethol yn mae eisteddfodau fel Trallong, oedd clywed am ei farwolaeth troi’n aberth i’r feirws dieflig Cwmdu, Heol Senni, Capel ef yn ddiweddar – bu’n sydd wedi parlysu’r wlad. O Uchaf, Cwmwysg, Myddfai gefnogwr ffyddlon i’r mân glywed am yr ymdrechion a ac eraill yn dal i ffynnu. eisteddfodau hyd yn gymharol wnaeth pobl Ceredigion i godi Eisteddfodau dwyieithog yw ddiweddar. A phwy a’i clywodd arian ar gyfer yr Eisteddfod nifer o’r rhain, ond mae gan a all anghofio’r dihafal Alcwyn Alcwyn Magor Genedlaethol yn Nhregaron, bob un ohonynt bwyllgorau Magor yn adrodd digri – – fel Gandhi ergyd greulon oedd clywed hynod weithgar, sy’n cydnabod byddai pobl yn eu dyblau wrth yng ngharnifal na fyddai’r eisteddfod yn cael y byddai rhywbeth mawr a ei weld yn sefyll ar y llwyfan, Rhydypennau. ei chynnal wedi’r cyfan. Ond phwysig yn cael ei golli pe cyn iddo yngan gair! Llun: A Pugh Tincer doedd dim dewis arall, ac mae byddai’r eisteddfod leol yn Ie, atgofion melys yn wir, Awst-Medi 1978) un peth yn hollol sicr- bydd y darfod. a gobeithio fod dyfodol ein Cardis yn fwy penderfynol byth Atgofion melys iawn sydd heisteddfodau yn ddiogel i ddarparu eisteddfod i’w chofio gen i am eisteddfodau fy mro am flynyddoedd i ddod. Yn y flwyddyn nesaf. a’m sir pan oeddwn yn grwt yr ardal hon, peth braf yw O weld y rhestr eisteddfodau yn tyfu i fyny, ac ynddyn nhw gweld dysgwyr y Gymraeg, a ar y wefan, ni allwn lai na synnu y cefais y profiad o wrando ar mewnfudwyr yn cydweithio’n fod cymaint o eisteddfodau glasuron cerddorol fy ngwlad hapus gyda’r Cymry Cymraeg bach yn dal mewn bodolaeth, o a’r byd ehangach. Ynddyn nhw i gadw’r traddodiad yn fyw. ystyried y dyddiau yr ydym yn hefyd y clywais ddarnau o Ar hyn o bryd sonnir am y Gymdeithas Eisteddfodau’n byw ynddynt. A rhaid canmol lenyddiaeth fy ngwlad yn cael ddyfodol digon ansicr i nifer fuan. A does gen i ddim unrhyw yn wir yr holl bobl hynny sy’n eu hadrodd gan berfformwyr a o’n sefydliadau a’n busnesau amheuaeth o gwbl na fydd fodlon mynd ar bwyllgorau ac i oedd yn feistri ar eu crefft. Wrth ac mae ansicrwydd ynglŷn yr Eisteddfod Genedlaethol drefnu eisteddfodau. Hebddyn weld beirdd yn cael eu cadeirio â’r ffordd o fyw yng nghefn yn Nhregaron yn llwyddiant nhw byddai bywyd diwylliannol ynddynt y magwyd ynof yr gwlad. Gobeithio’n fawr y bydd ysgubol. Edrych ymlaen yn aml i bentre wedi darfod. Fel awydd i roi cynnig ar lunio enwau’r holl eisteddfodau a barod! brodor o Bont-rhyd-y-groes ambell bennill ac i gystadlu. ganslwyd neu a ohiriwyd eleni John Meurig Edwards, gallaf gofio’n glir y bri a oedd Yn y cystadlaethau cerddorol, yn ail-ymddangos ar wefan Aberhonddu ar eisteddfodau pentref yn ôl rhai o’r sêr oedd Richard Rees, yn y pumdegau a’r chwedegau. Pennal; Ifan Lloyd, Crug-y- Dyma oedd prif ddigwyddiad bar; Lloyd Davies, Tal-y-bont; W.E.Williams, Llanbryn-mair a Berwyn Davies, Felin- Gwefan newydd fach. Roedd bri ar y clasuron Newydd ei lansio mae gwefan newydd enillydd cadair Cymraeg, megis ‘Y Dymestl’, Eisteddfod Penrhyn-coch 2018 – Judith Musker Turner. ‘Brad Dynrafon’, ‘Y Marchog’, https://www.muskerturner.com/judith ‘Llwybr y Mynydd’, ‘Ynys y Plant’ a ‘Galwad y Tywysog’, a byddem Colli Odette hefyd yn mwynhau cael clywed Trist oedd clywed ddechrau’r mis am farwolaeth sydyn rhai o’r clasuron o fyd yr opera, Odette Jones – fu’n beirniadu yn Eisteddfod Penrhyn- neu rannau o weithiau Handel coch yn 2016 – yn ei chartref yng Nghaerdydd. Roedd tad neu Mendelssohn. Roedd yr Odette yn reolwr fferm Trawscoed yn y 1970au a 1980au. eisteddfodau’n lle delfrydol i Penodwyd hi yn bennaeth cerddoriaeth Ysgol Gyfun ieuenctid i fwrw’u prentisiaeth, Cwm Rhymni ychydig cyn Eisteddfod Genedlaethol Cwm ac roedd Dai Llanilar, Dafydd Rhymni 1990 ac ymddeolodd ar ôl ymweliad yr Eisteddfod Edwards, Angela Rogers Lewis, Genedlaethol yr Urdd â Chaerffili yn 2015. J M Edwards Ifor Lloyd a Mair a Lynwen o

15 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Ar y 25ainProfiad o Ionawr eleni anhygoel yn Y iGambia weithio fel tîm a datblygu roeddwn yn ddigon ffodus i sgiliau. Ar hyn o bryd, maent hedfan i’r Gambia am brofiad yn gwneud sebon gyda thri gydag elusen o’r enw Ceesay gwahanol gynhwysiant sy’n Nursery School. Mae’r elusen cynnwys deilen o goed sy’n hon ar gyfer plant ble mae eu tyfu yn Y Gambia. Yn ogystal teulu mewn tlodi ac yn methu mae rhai’n gwneud gemwaith fforddio addysg. Mae’r ysgol fel breichledi a mwclis. Hefyd, yn costio tua £3 y tymor, tra penderfynodd y gymuned ar byddai mynychu ysgol gynradd bwy fyddai’n cael ei gyflogi sylfaenol yn costio tua £49 y i goginio’r uwd i’r plant yn tymor. yr ysgol, sydd hefyd yn dod Daeth y cyfle i fod yn rhan ac incwm i un o’r rhieni’n o’r ymweliad hwn drwy Goleg ariannol. Ceredigion lle dwi’n astudio Mae’r elusen hefyd yn a dwi yn fy mlwyddyn olaf. caniatáu i bobl noddi plentyn. Roeddwn yn grŵp o 10 o bobl Mae’r nawdd yn talu am ffioedd sydd i gyd yn wirfoddolwyr yr ysgol y plentyn, gan gynnwys elusen, ynghyd â Chadeirydd yr gwisg ysgol, llyfrau, pensiliau elusen Diane Fisher. ac ati. I blentyn yn yr ysgol Roedden ni allan yn y gynradd, mae’n oddeutu £85 Gambia am wythnos a chefais y flwyddyn, ac i blentyn sy’n brofiad o fod yn yr ystafell mynychu addysg uwchradd/ ddosbarth a wnes fwynhau bellach mae’n £100 y flwyddyn. chwarae pêl-droed yn ystod Roedd bod allan yn y Gambia amser egwyl gyda’r plant. yn agoriad llygad enfawr. Roedd yn brofiad arbennig i Mae’n fyd hollol wahanol ac weld cynnwys y gwersi, gweld mae’n drist meddwl nad yw sut mae Adama (yr athrawes rhai plant yn ddigon ffodus ysgol) yn dysgu’r plant a hefyd i allu cael unrhyw fath o bod yn rhan o’r gwersi. Er addysg oherwydd tlodi’r teulu mwyn i blentyn allu symud a chost addysg. Mae Ceesay ymlaen yn ei addysg, mae’n Nursery School mor bwysig i’r orfodol iddynt allu siarad gymuned ac yn cefnogi nid yn Saesneg a deall mathemateg. unig plant ond hefyd y mamau. Mae’r ysgol yn dysgu’r ddau Cyn fy nhaith fe wnes i godi bwnc hyn ynghyd ag eraill arian ar gyfer yr elusen. Roedd fel celf. Tra’r oeddwn i allan fy nheulu yn gefnogol iawn yn ymweld â’r ysgol, roedd a gwnaethom dri bore coffi, a y plant yn amrywio mewn oedd yn hynod lwyddiannus. oedran rhwng 3 a 7, a phob Yna ar y 4ydd o Ionawr un â galluoedd gwahanol. Yn cerddais bellter marathon ystod amser gwersi, roeddwn (26.3 milltir) ar hyd promenâd i’n gallu gweld sut roedd y Aberystwyth. Roedd y daith plant yn ymgysylltu ac roedd gerdded hon yn heriol ond eu brwdfrydedd yn dangos yn werth chweil gan godais cymaint roedden nhw eisiau gyfanswm o £1200 ar gyfer yr bod yn yr ysgol a chael eu elusen. Ar y daith deallais fod haddysgu. Roedd hi’n drist yr arian hwn yn cefnogi’r ysgol gweld rhai plant y tu allan i’r am flwyddyn gyfan a hefyd ysgol yn dymuno bod tu mewn costau’r brecwast i’r plant. yn cael eu haddysgu. Mae’r bob bore cyn dechrau’r gwersi. elusen wedi cael eu sefydlu i Roedd fy amser yn Y Gambia disgyblion hefyd gydag ardal Mae’r brecwast yn uwd a helpu mamau i ennill incwm yn brofiad gwerthfawr iawn ac tu allan ble maent yn dysgu sut rhywfaint o iogwrt ar ei ben. am nad oes ganddynt unrhyw edrychaf ymlaen at ymweld eto i dyfu llysiau sy’n datblygu sgil Ceisiais beth ac roedd yn waith gan fod mamau’n tueddu yn fuan. hanfodol i’r dyfodol. flasus. i aros gartref yn coginio, Am ragor o wybodaeth ac Er mwyn sicrhau bod y Mae’r elusen hefyd yn glanhau ac yn gofalu am eu i ddysgu mwy am yr elusen disgyblion yn cael dechrau gweithio gyda mamau’r plant plant. Mae’r prosiect yn cynnig ewch i https://ceesayschool. da i’r diwrnod mae’r ysgol yn a gelwir hyn yn ‘Womans llawer o gyfleoedd gan eu bod com/ darparu brecwast am ddim project’. Mae’r rhan hon o’r yn dod â menywod at ei gilydd Megan Harvey, Llandre

16 Y Tincer | Mai 2020 | 429 Golygydd newydd Golwg

Lle mae rhywun yn dechrau wrth sôn am Tincer, gyda Williams arall – Wyn y tro Garmon Ceiro, gwedwch? Mae rhywun hwn – yn rhan o’r tîm a ail-lansiodd y papur yn teimlo bron eich bod chi’n trafod seren ac a sicrhaodd bod Garmon a digrifwr ffilm neu ryw ffigwr hanesyddol, lle mae’n arall o’r ardal, Esyllt Sears (Dafydd gynt) yn anodd dirnad y linell rhwng y gwirionedd gyfranwyr hollbwysig i’r papur. a’r chwedlonol. Mae’r amwysedd, wrth gwrs, Yn y cyfnod hwnnw, hefyd, bu Garmon yn deillio o’i persona cyhoeddus lliwgar yn gyfranwr neilltuol o bwysig i brosiect sydd wedi denu diddordeb cynyddol dros newydd arall, sydd ers hynny hefyd wedi y blynyddoedd diwethaf yma, a hynny’n ennill ei blwyf, sef darpariaeth arlein S4C gyntaf yn ei waith fel golygydd gwadd y i’r genhedlaeth iau - Hansh. Ymysg yr holl cylchgrawn blynyddol mwyaf adnabyddus ffilmio newydd oedd yn ennyn cyffro yn yng Nghymru, sef Lol/Dim Lol. Dyna ystod cyfnod cynnar, arbrofol hwnnw – ac a oedd priodas hapus iawn, wrth gwrs, a’i sicrhaodd ei lwyddiant ymysg y gynulleidfa ffraethineb, ei lygad am stori, a’i barodrwydd newydd – Bocs Bry, a chreadigaeth Garmon i wthio ffiniau yn creu cynnyrch oedd yn i unrhyw gytundeb – er mae’n debyg y oedd hwnnw ar y cyd a chyfaill o Ysgol boddhau awch yr Eisteddfodwyr am jôcs, byddai Garmon yn awgrymu bod hyn yn Penweddig, Aled Evans. Mae Bry, wrth gwrs, sïon, a chynllwynio gwleidyddol. Wrth gwrs, ganlyniad i fy methiant innau i ddeall ei fod yn parhau yn ei gyfresi ‘sitcom’ ar Hansh. un o’r rhesymau bod ganddo’r crebwyll i yn gywir! A nawr ymlaen at bennod newydd, olygu y cyfrolau llwyddiannus rheiny oedd Ei brif diddordeb, wrth gwrs, tu hwnt a’r cyfle i ddatblygu un o sefydliadau oherwydd ei fod yn anifail gwleidyddol, i wleidyddiaeth a materion cyfoes yw’r hirhoedlog bywyd cyhoeddus y Cymry un a fu am gyfnod lled-aflwyddiannus (ei bêl gron. Byddai modd, o bosib, esbonio’i Cymraeg. Os yw’r cynnyrch yn llwyddo eiriau ef!) wedi’r Brifysgol yn gweithio gyda ymroddiad obsesiynol, bron, i’r gêm trwy i adlewyrchu rhywfaint o ddoniau a Phlaid Cymru yn y Senedd. gyfeirio at y ffaith mai Arsenal yw ei dîm, rhinweddau’r golygydd newydd, rwy’n A dyma un o’r rhesymau, mae’n siwr, efallai yn sgîl eu llwyddiant yn nyddiau siwr y byddwn ni am fwynhau gwledd o bod gyda ni le i longyfarch Garmon yn ei blentyndod (y ddau yn sbel yn ôl erbyn ysgrifennu difyr, beirniadaeth ddeifiol, wresog am ei benodiad diweddar fel Prif hyn, wrth gwrs). Byddai modd eto cyfeirio hiwmor a difyrrwch, ac ambell foment o Olygydd Cylchgrawn Golwg a gwefan at y cysylltiad ingol yna gyda’r gêm a angerdd ac emosiwn. Golwg360. Mae’n bosib bod y newyddion gafodd ei meithrin ym mhob cefnogwr A phob clod iddo am dderbyn yr her, wedi bod yn syndod i ambell un a fyddai o’r tîm cenedlaethol cyn ein gwaredigaeth mewn cyfnod cymdeithasol a gwleidyddol wedi disgwyl ei fod a’i ddwylo’n llawn gyda’i ym Mordeaux yn 2016. Ond, rwyf o’r farn anodd, a hynny cyn dechrau’r aflwydd waith blaenorol fel uwch-gyfieithydd gyda gadarn mae ei ran yn nhîm llwyddiannus diweddar yma. Dymunwn yn dda i’w deulu Llywodraeth Cymru, ac ambell brosiect Ysgol Rhydypennau yn nhymor hefyd, ei dad Iwan a’i frawd Deiniol ei ‘allgyrsiol’ lle byddai’n ymarfer ei ddawn am bythgofiadwy 1990-91, a rhannu’r profiad o wraig Julie (cyfarfu’r ddau yn ystod cyfnod ysgrifennu a dychan. Ond, law yn llaw a’r ennill y bencampwriaeth Mini Minors o dan Garmon yn addysgu yn Rennes – pennod persona cyhoeddus sydd wedi ein diddanu hyfforddiant Mr Havard, ac yng nghwmni ar gyfer y tro nesaf rwy’n gorfod canu ei ar y wefan gymdeithasol twitter dros y cewri pêl-droed bro y Tincer, megis Stephen glodydd) a’u merch fach Eiry Noëlle, sydd, blynyddoedd, a’r cymeriad cymdeithasol, Harrison, Nicky Smith – a minnau – a wrth gwrs wedi’i henwi ar ôl mam Garmon, digri a chellweirus sydd yn gymaint rhan seliodd ei ffawd a’I gariad at y gêm. y ddiweddar Eiry Jones o Dole. Mae’n ohono, mae yna hefyd unigolyn difrifol Beth bynnag y gwirionedd am hynna, siwr y byddai Mam-gu Eiry Noëlle wedi – a phenderfynol dros ben. O brofiad cyfraniad nodedig arall gan Garmon i’r rhannu’r balchder y mae cymuned y Dole personol, rwyf wedi colli cyfrif o’r troeon wasg Gymraeg oedd ei gyfnod fel gohebydd yn ei deimlo dros un o’i feibion. Chapeau, rydym wedi treulio nosweithiau cyfan yn chwaraeon y Cymro ar ei newydd wedd Garmon. dadlau materion dyrys iawn, ac methu dod – atgyfodiad gyda chryn gyswllt efo bro’r Huw Ll. Williams, Caerdydd

Trydan WILL DAVEY

Gosodiad Trydanol Ardystiedig Sain, Gweledol & Data CCTV Arolygu & Phrofi

APPROVED NYTHFA, PANTYCRUG, ABERYSTWYTH SY23 4EF CONTRACTOR Cigydd a delicatessen o safon arbennig 07581 173 684 / 01970 880593 [email protected] @trydanwilldavey Cigydd a delicatessen o safon arbennig A6.indd 2 17/09/2018 20:36 17 Y feirws o gwmpas y byd Y Coronafeirws Lydia yn Slofenia yn Awstralia Rydw i wedi bod yn Slofenia bellach neu eu gohirio. Fel mae llawer yn profi Rydym ni’n lwcus yma yn Awstralia i ers bron i 8 mlynedd. Fe ddes i yma yn y dyddiau rhyfedd yma mae wedi bod gymharu â Phrydain gan mai dim ond 80 i helpu sefydlu undebau Cristnogol yn rhwystredig iawn methu cyfarfod sydd wedi marw hyd yn hyn a 6500 wedi yn y prifysgolion. Ers i’r Coronafirws â phobol wyneb i wyneb. Er hynny cael eu profi’n bositif. ddod mae llawer o bethau wedi newid. mae gennym ni lawer o bethau i fod Cryfder Awstralia yw ei bod yn ynys Ymatebodd Slofenia yn gyflym gan ein yn ddiolchgar amdanynt. Rydw i wedi enfawr gyda digon o le i boblogaeth o 25 bod yn ffinio â’r Eidal ac roeddem yn bod yn gwneud yn siŵr fod y myfyrwyr milliwn. Mae hyn yn amlwg yn y Northern syth i fewn i’r lock-down. Meddyliais y rwy’n eu hadnabod yn iawn a’u hannog Territory sydd a dim ond 27 o bobl wedi byddai’n anodd bod mor bell o gartref i ddefnyddio eu hamser yn greadigol. cael eu testio’n bositif. Mewn gwladwriaeth mewn amser o argyfwng fel hyn, ond Mae wedi bod yn gyfle i brofi ein ffydd a fel NSW sydd yn fwy poblog, mae mwy o i fod yn onest rwy’n falch fy mod yn dangos at bwy neu beth yr ydym yn troi achosion yn y fan honno. Slofenia. ato ar gyfer teimlo’n saff. Fy mhrofiad Mae’r Llywodraeth ffederal wedi cau ffin Ac eithrio pethau gwir hanfodol, i yw fod gweld breuder y pethau yr y wlad a phob gwladwriaeth neu diriogaeth mae’r llywodraeth oeddem yn arfer wedi gosod rheolau llwyrgloi penodol i’r wedi gwahardd ddibynnu arno sefyllfa sydd yn eu hawdurdodaeth nhw. pob cynulliad wedi achosi i bobl Does dim awyrennau yn mynd mewn cyhoeddus o fwy na fod yn fwy agored nag allan o Awstralia, ac maent hefyd wedi dau o bobl ac maent i ofyn cwestiynau cyfyngu’r teithio domestig. Mae ffin pob wedi cau pob siop am Dduw. Mae gwladwriaeth a territory wedi cau a rhaid ac ardal gymunedol cael amser i feddwl cael caniatâd y llywodraeth i groesi’r ffin. sydd ddim yn am gwestiynau Yn anffodus mae rhai pobl yn dal i hanfodol. Hefyd mawr bywyd yn Mared Emlyn, Mair Lenny Turner a Lydia yn fynd i draethau hardd Awstralia sydd ni chawn deithio canu ar COR-ONA anodd ond yn beth wedi gorfodi’r cyngor lleol i gau nifer o’r allan o’n rhanbarth da. Rwyf wedi traethau mwyaf adnabyddus fel Bondi a’r drefol (municipalities). Mae Slofeniaid gweld bod fy ffydd yn Nuw fel angor yn Gold Coast. yn cymryd eu hiechyd o ddifri ac mae yr amser yma. Mae’n gymaint o gysur Y broblem fwyaf sydd wedi effeithio pawb wedi ceisio aros adref gymaint a gwybod nad yw Iesu yn cadw pellter Awstralia yw’r llongau mordaith sydd phosib. Mae wedi bod yn rhyfedd gweld cymdeithasol ac y gallwn droi ato ef am wedi cael eu gwahardd rhag docio mewn sut mae gwledydd gwahanol yn ymateb help drwy’r adeg. porthladdoedd o amgylch Awstralia. Ar i’r sefyllfa, yn enwedig dinasyddion Yn ddiweddar gefais hwyl yn canu gyda hyn o bryd mae yna tua ugain o longau o gwledydd comiwnyddol/sosialistig gynt ffrindiau coleg a’i roi ar grŵp ‘Côr-ona’ amgylch Awstralia yn gwrthod gadael, a’r sydd wedi arfer ufuddhau i’w llywodraeth ar Facebook. Dewision ni un o’m hoff bobl sydd ar y llongau ar eu gwyliau yn sy’n cyfyngu ar eu rhyddid. Gan fod y emynau sydd efo geiriau sydd wedi bod cael eu gwrthod rhag dod i’r lan ac felly yn firws wedi’i gynnwys i raddau helaeth, yn gymaint o help i mi yn Slofenia. Mae’r dal y feirws o’r rheini sydd yn sal yn barod. mae ofnau pobl rwan yn fwy cysylltiedig emyn yn dweud ‘Beth bynnag a ddaw, Ti Mae’r economi wedi dioddef yn ofnadwy â’r effaith economaidd. a’m dysgaist i ddweud “Diogel wyf, diogel y flwyddyn yma. Yn gyntaf, dros yr haf, Rydw i a’r tîm yma wedi canslo ein holl wyf gyda Thi.” Rwyf wedi profi pa mor cawsom y tannau gwaethaf ar record ddigwyddiadau mawr ac yn cynnal ein wir yw’r geiriau yma lot fawr o weithiau, yn llosgi rhannau helaeth o’r arfordir grwpiau bellach ar y we. Roedd yn drueni neu yn fy ngeiriau llai barddonol fy hun- dwyreiniol, a chyn i’r economi gael siawns mawr gan ein bod eisoes wedi cynllunio ‘byddai’n OK efo Iesu!’ i ail-adeiladu, mae’r feirws wedi gorfodi semester llawn o ddigwyddiadau gwych Lydia Adams o Benrhyn-coch yn busnesau i gau a llawer o bobl wedi colli ac mae wedi bod yn biti gorfod eu canslo Slofenia gwaith. Mae hyn wedi cael effaith erchyll ar anifeiliaid cynhenid Awstralia gydag amcangyfrif bod dros filiwn wedi marw, a gan fod pobl yn ddiwaith mae llai o bobl a COVID 19 yn Kuwait gwyddonwyr ar gael i ail-sefydlu cartrefi naturiol yr anifeiliaid ar ôl y tannau. O ddinas llawn bwrlwm, mewn cysylltiad efo fy Mae’r canolfannau hamdden a llefydd tawel yw Kuwait heddiw. nghlientiaid; bu hyfforddi cyffelyb wedi cau ond mae rhai siopau ar Ramadan gwahanol yn sialens newydd ond yn agor. Rydw i a’r rhai sydd yn medru, yn fydd hi eleni. Yr ydym ar un dwi yn ei mwynhau. gweithio o gartref, ond mae Miguel, y gŵr, ddiwrnod 54 lockdown a Wrth gynnal ein gilydd yn gweithio mewn swydd ble mae galwad cwrffyw o 4p i 8 yb. Mae yr ydym yn ddiolchgar i iddo fynd allan i weithio. Roeddym wedi ambell ardal ar lockdown Kuwait am ein gwarchod. meddwl dod ar wyliau adref i Gymru ac i cyflawn am bythefnos Hyd yn hyn mae’r wlad Colombia i weld rhieni Miguel eleni, ond arall. Yr ydym yn cael wedi gwneud ymdrech wrth gwrs nid yw hyn yn bosib o dan yr mynd am dro a siopa anhygoel. Cadwch yn saff! amgylchiadau. Flwyddyn nesaf gobeithio! bwyd. Lynne Hughes (o Lisa Torres (née Humphreys) Melbourne Diolch byth am y Benrhyn-coch) athrawes – gynt o Benrhyn-coch dechnoleg oherwyddd ddawns yn Kuwait dwi’n dal yn medru cadw

18 Y feirws o gwmpasY Tincer | Mai y2020 byd | 429 Paris Arlein G’day o Dde Awstralia

Rydw i’n treulio llawer o’r flwyddyn Pan gyrhaeddodd COvid-19 y cyfandir yma, ym Mharis, oherwydd gwaith fy symudodd y llywodraeth yn gyflym trwy gau y nhad. Ar hyn o bryd, rydw i yn ffiniau I ymwelwyr o dramor, yn ogystal a rhai o Rhydypennau, oherwydd gwaith daleithiau cyfagos. Yn ffodus ma Megan a fi yn dal fy mam. Yn fuan ar ôl i ni gyrraedd I weithio ac mae’r bechgyn ychydig yn siomedig gartref, caewyd yr ysgolion yn fod yr ysgol yn dal ar agor!! Erbyn hyn ni fu unrhyw Ffrainc. Er hynny, mae’r ysgol yn achosion newydd yn Ne Awstralia yn y pythefnos dal i fynd bob dydd – ar lein. O ddiwethaf. Ern a fuom wedi ein cloi yn llwyr – nid fore Llun hyd bnawn Gwener rydw gwerslyfr i’w weld. Mae’r athrawon yn oes modd I grwp o fwy na 10 person gyfarfod ac i’n mynychu dosbarthiadau trwy gallu swnio fel robotiaid hefyd achos mae rheolau o ymbellhau cymdeithasol mewn gyfrwng Google Meet neu Zoom nad ydi’r cyswllt gwe yn ddigon cryf, gyrm. Buom yn dal i fynd allan fel teulu gan fod ac yn gwneud y gwaith sy’n cael ei ac mae’n gallu bod yn flinedig iawn gennym ddigon o dir agored a digon o le i bawb. Er osod i ni. Rydw i’n dal i gael gwersi pan mae llawer o wersi fel yna, un ein bod ymhell I ffwrdd, diolch I dechnoleg rydym côr hefyd. Ond efo ambell beth, ar ôl y llall. Mae’n dweud y byddai’n wedi medru cadw mewn cysylltiad gyda Dad-cu a fel chwaraeon neu y grŵp siambr gweithio’n well i gael y gwaith wedi Mam-gu (Alun a Louisa) ac Yncl Sion. Cymerwch dwi’n chwarae ynddo, mae’n anos. ei yrru at bawb yn lle. Rhaid codi’n ofal! Mae’r athrawes gerdd wedi gorfod gynnar hefyd achos weithiau mae’r Rhydian Phillips (Bow Street), Megan, Aled a Bryn darganfod ffordd wahanol o wneud gwersi’n dechrau am 8, sy’n golygu o Dde Awstralia pethau. Mi wnaethon ni geisio 7 fan hyn yng Nghymru. Mae’r chwarae fel grŵp ar Google Meet ysgolion yn mynd i ddechrau ailagor ond roedd y sain yn dod trwodd ar nes ymlaen fis Mai. Yr ysgolion amseroedd gwahanol. Felly rŵan cynradd fydd yn cael blaenoriaeth. mae pawb angen recordio ei hun yn Ond ar hyn o bryd, mae Ffrainc wedi chwarae a rhoi’r recordiad ar wefan ei rhannu’n dair ardal – gwyrdd, lle mae modd i’r offerynwyr eraill oren a choch. Mae Paris yn yr ardal glywed ac ymarfer ar yr un pryd. goch ac felly yn gorfod aros a pheidio Mae llawer o bethau’n cymryd mwy ailagor ysgolion, am y tro. Rydw i o amser ar lein. Ac weithiau, mae’n hefyd yn mynychu Ysgol Gymraeg ddryslyd a dwi’n anghofio be dwi fod Aberystwyth a dyma fy mlwyddyn i’w wneud. Y gwersi Almaeneg sy’n olaf yn yr ysgol gynradd. Oherwydd gweithio orau, am ryw reswm. Mae y feirws tydw i ddim yn gwybod a fy mrawd mawr, Harri, yn dweud fod fyddaf yn gallu mynd yno eto eleni! rhai o’i athrawon yn cynnal gwersi lle Iago Antonnis Rhydypennau a dim ond eu llais sydd i’w glywed a’r Paris Brawd a chwaer ar Y Sefyllfa yn Japan wasgar Cafodd brawd a chwaer o Dwi’n byw mewn sir o’r enw Fukuoka Dwi’n gweithio mewn ysbyty sydd 14 Garregwen, Bow Street, ar ynys ddeheuol Kyushu yn Japan. yn trin pobl gyda’r coronafeirws. brofiad o’r sefyllfa ar ddau Mae tua 4 miliwn o bobl yn byw yn Dwi weithiau yn gorfod cyfieithu o gyfandir gwahanol yr Fukuoka – maint tebyg i Gymru – Japanaeg i Saesneg ar gyfer cleifion wythnosau diwethaf. Elis, Mari ac Ioan ond dim ond tua 600 o bobl sydd o dramor sydd ddim yn medru Mae Mari Wyn Lewis wedi dal y coronafeirws a dim ond siarad Japanaeg. I helpu cleifion allan yn Awstralia ar daith o angylch y byd ac yn dal i 22 o bobl sydd wedi marw. Er fod gyda’r coronafeirws, dwi wedi bod weithio i’r Brifysgol yn Sydney. Aiff i mewn i’r gwaith Japan yn agos i China, mae’r nifer yn cyfieithu llawer o ddogfennau yn ddyddiol gan gadw y pellter angenrheidiol. Mae yn Japan yn isel iawn i gymharu anarferol! Diolch byth fod y nifer o llefydd yn dechrau cael eu hagor yna erbyn hyn. Mae â Chymru a nifer o wledydd eraill. gleifion yn fy ardal i yn eithaf isel ac Mari yn byw mewn fflat yn edrych allan ar draeth Roedd llywodraeth Japan yn gyflym mae’r ysbyty i weld yn ymdopi hyd Bondi – ond nid yw pobol yn cael mynd ar y traeth i gau ysgolion a stopio gwaith yn hyn. ar hyn o bryd. Gobeithia fedru aros ychydig eto cyn diangenrheidiol. Er bod dim pwer Mae fy mhlant wedi bod adref dychwelyd adref. gan y llywodraeth i orfodi pobl i aros o’r ysgol am dros fis nawr, ac mae Mae ei brawd – Elis Wyn – newydd ddychwelyd adre, mae’r rhan fwyaf o bobl i weld pawb yn awyddus i fynd yn ôl i adref ar ôl gorffen ei ail flwyddyn mewn Prifysgol yn dilyn yr argymhelliadau. Hefyd, fywyd normal ac i weld eu ffrindiau. yn Charlotte , Gogledd Carolina, UDA lle cafodd mae Japan yn gymdeithas lle mae Dwi hefyd yn edrych ymlaen i fynd Ysgoloriaeth Golff; mae hefyd yn dilyn gradd mewn cyffwrdd corfforol ddim yn digwydd am beint i’r “izakaya” (tafarn) leol! Astudiaethau Busnes. Er fod y Coleg wedi cau ychydig yn aml. Yn lle ysgwyd llaw, mae pobl Gobeithio bydd yr hunllef yma yn nôl cafodd aros ar y safle fel myfyriwr tramor gan yn ymgrymu at ei gilydd, ac mae dod i ben cyn bo hir ac y bydd pawb barhau ei gyrsiau ar-lein. Daeth cyfle i hedfan gartref llawer o bobl yn defnyddio masciau yn aros adre ac yn saff tan hynny. ddiwedd Ebrill. Mae Elis yn falch o fod adre, ond yn pob dydd i osgoi dal annwyd neu i Gareth Jenkins ( o Gapel Bangor – edrych ymlaen i fynd nôl i’r Unol Daleithiau ar gyfer ei helpu gyda chlefyd y gwair. yn Japan) drydydd flwyddyn diwedd Mis Awst.

19 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Colofn Enwau Lleoedd

Bydd darllenwyr Y Tincer yn gyfarwydd Ar droad yr unfed ganrif ar bymtheg, â phlas Gogerddan ar ddyffryndir afon cofnododd Siôn Dafydd Rhys draddodiad Clarach islaw pentref Penrhyn-coch. llafar oedd yn esbonio’r enw drwy ei Codwyd yr adeilad presennol tua gysylltu ag ogof yn perthyn i gawr o’r enw diwedd yr ail ganrif ar bymtheg a’i Erddan neu Gerddan: helaethu’n sylweddol yn 1860, ond mae trawst cerfiedig a ganfuwyd yno (ac sydd Erdhan nev Gerdhan gawr oedh yn trigo bellach yn yr Amgueddfa Werin yn San yn Castelh Erdhan ac mywn ’Ogobh a Ffagan) yn brawf bod tŷ canoloesol o bwys ’elwir etto Gogobh Erdhan gawr, ac yn ar y safle cyn hynny. Bhyrr Gogerdhan, ac ar bhrynn a ’elwir Fe’i gwerthwyd i Brifysgol Cymru Brynn Bronn Gastelhann yghwlad Aber Aberystwyth yn 1949 a daeth yn gartref i Teibhi Fridfa Blanhigion Cymru yn fuan wedyn. Llawysgrif Peniarth 118, 835 Mae’n adnabyddus heddiw fel Athrofa Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Tybed ai’r un cawr oedd hwn â’r un y Gwledig (IBERS) Prifysgol Aberystwyth. mae llên gwerin lleol yn tystio ei fod yn Daw’r cofnod cynharaf o’r enw o arfer cysgu yn y caeau ger croesffordd siarter a luniwyd ym Mryste yn 1284 sy’n Gogerddan, gyda’i ben wrth odre un o’r trosglwyddo perchnogaeth Genau’r Glyn i meini hirion a’i draed wrth y llall? ŵr o’r enw Roger Mortimer gan ddisgrifio Ond a rhoi’r traddodiadau hyn o’r neilltu, ffiniau’r diriogaeth fel hyn: beth yn union yw tarddiad Gogerddan? Mae’n gyfuniad o’r gair gogerdd (o the land of Ganerglen, lying between go- ‘lled; bychan’ a cerdd ‘cerddediad, Redhyr and the brook called Gogerthan, symudiad’) yn golygu ‘tir sy’n disgyn, llethr, and from Gogerthan to Abercaudoure teras’, a’r terfyniad bachigol -an. and thence to Helegenwendith and Gan na wyddom ai enw’r afon ynteu’r thence to Thlevenant and thence to annedd oedd Gogerddan yn wreiddiol, nid Devy and so to the sea, and from the yw ei arwyddocâd yn hollol amlwg, ond sea to Elery and so to the Old mill and gallasai fod yn ddisgrifiad o’r llwyfan o dir thence to the brook called Redepenne ychydig yn uwch sy’n gorwedd ar hyd ochr SIOP and thence to Redecastel and thence ddeheuol y dyffryn. along the road to Redhyr Gellir dwyn cymhariaeth rhwng yr SGIDIAU Calendar of the Charter Rolls ii. t.281 enw a hen gaer Gogerddan i’r gogledd o bentref y Foel, sir Drefaldwyn; tyddyn GWDIHW Enw afon yw Gogerddan yn y ffynhonnell diflanedigGogerddan ar Ros Cilcennin Shan Jones hon, sef afon Clarach mae’n debyg. Ond yng nghanolbarth Ceredigion; a Chwm gwyddom bod Gogerddan yn cael ei Gogerddan i’r de-ddwyrain o Grug-y-bar, 8 Ffordd Portland, ddefnyddio am yr annedd erbyn yr unfed sir Gaerfyrddin. Aberystwyth ganrif ar bymtheg gan fod y bardd Siôn Yr un elfen, gogerdd, a geir hefyd yn y Ceri, mewn cywydd mawl i Risiart ap Gogarth ger Llandudno, sir Gaernarfon, SY23 2NL Rhys ap Dafydd Llwyd, Gogerddan, yn a’r Gogarth rhwng Aberdyfi a Phennal ym 01970 617092 disgrifio’r gŵr hwnnw fel: Meirionnydd, ond bod y gair garth wedi GWASANAETH dylanwadu ar yr enwau hynny. Gosawg i’w glych, gwisgi glân, GOFAL TRAED Gwalch gwiw gwrdd gweilch Gogerddan Angharad Fychan Ceiropodydd /podiatrydd Gwaith Siôn Ceri (gol. A. Cynfael Paratowyd gyda chefnogaeth Cymdeithas graddedig Lake; 1996) t.[119] Enwau Lleoedd Cymru ac wedi cofrestru efo’r www.cymdeithasenwaulleoedd.cymru H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, Dip.Pod.Med.

20 Y Tincer | Mai 2020 | 429

ei gynnig am ddim. Yr Athro Graham Medley o Ysgol Hylendid Coronafeirws: Ond, maen nhw’n a Meddygaeth Drofannol Llundain, dau gobeithio y gwnewch brifathro a seicolegydd plant. llyfr i blant gyfraniad i’r gwasanaeth iechyd ar https://www. Mae’r llyfr yn ateb y cwestiynau allweddol Mae cwmni Atebol wedi cyhoeddi nhscharitiestogether. canlynol mewn iaith syml sy’n addas ar gyfer addasiad Cymraeg o Coronafeirws co.uk plant rhwng 5 a 9 oed: – sef llyfr AM DDIM i blant 5–9 oed Ceir mwy o sy’n rhoi ffeithiau am goronafeirws wybodaeth am y • Beth yw’r coronafeirws? a’r mesurau i’w reoli. MARI LISA, llyfr ar wefan Atebol • Sut mae rhywun yn dal y coronafeirws? un o olygyddion y Blewyn Glas sydd wedi – www.atebol.com – i’w ddarllen fel llyfr • Beth sy’n digwydd pan fydd rhywun yn addasu’r fersiwn Cymraeg ac mae hi a phawb rhyngweithiol neu ei lawrlwytho fel pdf dal y coronafeirws? fu ynghlwm a’r fersiwn Cymraeg a Saesneg Ydych chi’n chwilio am lyfr sy’n egluro’r • Pam mae pobl yn poeni am ddal y (gan gynnwys Axel Scheffler, darlunydd The coronafeirws mewn ffordd ddealladwy a coronafeirws? Gruffalo) wedi gwneud y gwaith yn ddi-dal. syml i blant oedran cynradd? Dyma addasiad • A oes ffordd o wella pobl o’r Mae nifer o rieni a gofalwyr yn cael Cymraeg Atebol o lyfr gwybodaeth AM DDIM coronafeirws? trafferth i egluro’r amgylchiadau presennol cwmni cyhoeddi Nosy Crow, sydd wedi ei • Pam mae rhai o’r llefydd rydyn ni fel arfer i’w plant sy’n teimlo’n bryderus a dryslyd. ddarlunio gan ddarlunydd llyfrau Gruffalo, yn ymweld â nhw ar gau? Ymgais yw’r llyfr hwn i egluro’r feirws a Axel Scheffler. • Sut beth yw hi i fod gartref drwy’r amser? chysuro plant drwy geisio ateb y cwestiynau Dyma lyfr digidol ar gyfer plant oedran • Beth alli di ei wneud i helpu? y bydd plant yn eu holi megis, beth yw cynradd, ar gael am ddim i’w ddarllen ar • Beth sy’n mynd i ddigwydd nesaf? coronafeirws? Sut ydych chi’n ei ddal? Beth y sgrin neu i’w argraffu, yn egluro beth alla i wneud i helpu? yw’r coronafeirws a’r mesurau i’w reoli. Gellir gweld y llyfr drwy edrych ar yr e-lyfr Bwriad y cyhoeddwyr yw fod y llyfr ar Ysgrifennwyd y llyfr Saesneg gwreiddiol gyda uchod neu drwy ei lawrlwytho gan glicio ar y gael i bob plentyn a theulu felly maent yn mewnbwn arbenigol gan yr ymgynghorydd botwm i’r ddogfen

Apêl i blant y 70, 80 a 90au!?

Oeddet ti’n gwisgo crysau Urdd angen clywed gen ti! ymwneud â’r Urdd dros y i fynd i dyrchu am hen luniau. cheesecloth, yn caru Edwards I ddathlu ei ben-blwydd yn degawdau hyn yn benodol. “Mae digonedd o ddeunydd H ac yn bwyta Smash? Ydi ganrif oed mewn dwy flynedd, Arhosodd miloedd o blant yng o hanes cynnar yr Urdd yn yr ‘Slim’ yn golygu rhywbeth i mae Urdd Gobaith Cymru wedi ngwersylloedd Llangrannog a archif, ond angen deunydd ti, nes ti wisgo pedalpushers comisiynu’r Prifardd Myrddin Glan-llyn, aeth degau o blant a mwy diweddar sydd - falle bod a chael Vienettafel trît? Oedd ap Dafydd i olrhain hanes y phobl ifanc ar dripiau dyngarol plant y Saithdegau, Wythdegau gen ti grysh ar Jabas neu mudiad o’r dechrau’n deg yn yr Urdd - mynd a rhoddion i a Nawdegau yn teimlo eu bod Bethan yn Tydi Bywyd yn 1922 i’r mudiad deinamig ag gartrefi plant yng Ngwlad Pwyl nhw’n rhy ifanc i fod yn rhan Boen ac oeddet ti’n gwrando ydyw heddiw, gyda dros 50,000 a Tsiecoslofacia - a bu teithiau o archif!” meddai Myrddin ap ar Jess a Tynal Tywyll? Fuest ti o aelodau led led y wlad a eraill i Gatalonia a Phatagonia. Dafydd. “Os allai pobol gysylltu berchen pâr o Buffaloes ac wyt gweithgareddau’n ymestyn ar Mi fu degau o bobl ifanc hefyd hefo fi am sgwrs anffurfiol, mi ti’n gwybod y geiriau i Funky draws y byd. Bydd y gyfrol yn yn ‘swogio’ ac yn mynychu fyddehynny’n wych.” Brenin Disco? cael ei chyhoeddi i gyd-fynd cyrsiau arweinyddion yn y Felly os oes stori neu brofiad Os mai ‘oes’, ‘ydi’ a ‘do’ ydi’r gyda’r dathliadau yn 2022. gwersylloedd. gennych i’w rannu, llun neu atebion i unrhyw rai o’r uchod, Ond, mae angen deunydd Gyda miloedd ohonom rhywbeth o ddiddordeb, yna y tebygolrwydd ydi dy fod yn ar gyfer y 70au, 80au a 90au yn sownd adre a llawer yn hoffai Myrddin i chi gysylltu blentyn y 70au, 80au neu’r ac mae Myrddin yn awyddus manteisio ar hynny trwy glirio ag o ar myrddin@carreg- 90au... ac os felly mae gan yr i gysylltu gyda rhai fu’n a didoli, mae’n amser perffaith gwalch.cymru.

GWASANAETH Tylino GARDDIO MYNACH Thai Torri Porfa, Sietynau, Tirlinio a Garddio Trefechan Gwasanaeth cyfeillgar a (Thai Massage) phrisiau rhesymol Tylino Thai £25 yr awr Ffoniwch Meirion: Tylino Olew £30 yr awr Tylinwraig â chymhwyster 07792 457816 01974 261758 Am sesiwn, ffoniwch ni ar e-bost: mynachhandyman 07878 071367 @yahoo.com

21 Y Tincer | Mai 2020 | 429

GWASANAETH TEIPIO Ydych chi’n mwynhau darllen? Ydych chi’n hoffi darllen? Ydych chi’n gweld gallwch wneud cais amdano, gan roi’ch enw i GWAITH PRYDLON A CHYWIR PRISIAU CYSTADLEUOL eisiau medru pigo i mewn i’ch llyfrgell neu siop lawr ar y rhestr aros am y llyfr hwnnw. PROSESYDD GEIRIAU lyfrau leol er mwyn dewis amryiwaeth o lyfrau Cylchgronau, comics ac e-lyfrau yw prif PRINTYDD LLIW neu gylchgronau i’ch diddanu o ganlyniad i’r ddarpariaeth RBDigital, gyda’r ap hwn yn IONA BAILEY cyfyngiadau presennol? Ydych chi’n berchen cynnwys rhai llyfrau sain hefyd. Cylchgronau PEN-Y-BRYN ar gyfrifiadur, tabled neu ffôn clyfar? Wel mae Saesneg yw’r mwyafrif ar y safle, ac ymhlith SWYDDFFYNNON gan Wasanaeth Llyfrgell Ceredigion yr ateb y teitlau amrywiol sydd ar gael mae teitlau YSTRAD MEURIG perffaith ar eich cyfer er mwyn sicrhau eich bod poblogaidd megis Good Housekeeping, The 01974 831580 yn dal i fedru dwli ar ddarllen yn ystod y cyfnod Radio Times, National Geographic, The New cythryblus hwn. Scientist, BBC Gardener’s World a Men’s Health. Os ewch i safle gweLlyfrgell Ceredigion Medrwch lawrlwytho hen rifynnau yn ogystal medrwch gael mynediad i filoedd o e-lyfrau, â’r rhifynnau mwyaf cyfredol o nifer o’r teitlau. ANIFEILIAID e-gylchgronau a llyfrau llafar trwy apiau Mae’n braf nodi bod darpariaeth Gymraeg hefyd BorrowBox, RBDigital ac uLIBRARY – a’r cyfan ar yr ap erbyn hyn, gyda Y Wawr, Barddas a TEW yn rhad ac am ddim, wrth gwrs. Dim ond eisiau chylchgrawn Cara bellach ar gael i oedolion, dyfais electronig addas (megis cyfrifiadur, ffôn yn ogystal â chylchgrawn Mellten i’r plant. eu hangen i’w lladd clyfar neu dabled Apple neu android), eich rhif Dim ond rhif eich cerdyn llyfrgell sydd eisiau mewn lladd-dy lleol cerdyn llyfrgell a’ch rhif pin, a byddwch yn arnoch i gael mynediad rhad ac am ddim i’r holl Cysylltwch â barod i ddechrau arni. Peidiwch â phoeni os gylchgronau hyn – bargen i unrhyw Gardi! nad ydych yn aelod o’r llyfrgell eto, dim ond Llyfrau llafar sydd ar wefan uLIBRARY. Ar hyn TEGWYN cysylltu â’r Gwasanaeth Llyfrgell ar llyfrgell. o bryd, yn anffodus, nid oes llyfrau Cymraeg ar LEWIS [email protected] a gallwn drefnu eich gael ar y wefan honno, ond mae’n werth taro 01970 880627 bod yn dod yn aelod o’r llyfrgell o fewn ychydig cip ar yr ap i weld a oes rhywbeth at eich dant ddyddiau i wneud cais. (neu’ch clust!) yn yr iaith fain! Felly, beth yw’r adnoddau sydd gan y Llyfrgell Fel y nodwyd eisoes, mae’r holl adnoddau R.J.Edwards i’w gynnig i chi? Mae ap BorrowBox yn cynnig hyn yn rhad ac am ddim os ydych yn aelod o Adeiladau Fferm y Cwrt amrywiaeth helaeth o e-lyfrau a llyfrau sain yn y Lyfrgell Ceredigion. Er mwyn cael mynediad Cwrt Farm Buildings Gymraeg a’r Saesneg ar gyfer plant ac oedolion. atynt, ewch i wefan Llyfrgell Ceredigion, Penrhyn-coch Ymhlith y teitlau i blant ceir Pentre Saith (Catrin cliciwch ar y botwm e-lyfrgell, ac yna Contractiwr, masnachwr Elen), Haciwr (Hywel Griffiths), a Prism (Manon dewiswch naill ai BorrowBox, RBDigital neu gwair a gwellt Steffan Ros), tra bo Pam? (Dana Edwards), Y Arbenigwr ar ailhadu uLIBRARY, a dilynwch y cyfarwyddiadau er Cyflenwi a gwasgaru Traeth (Haf Llewelyn) a Llyfr Glas Nebo (Manon mwyn mewngofnodi a benthyca. Y ffordd calch, slag a Fibrophos Steffan Ros) ymhlith y dewis i ddarllenwyr arall i gael mynediad at yr adnoddau yw trwy Lori, turiwr a malwr hŷn. Yn rhan o’r ddarpariaeth o lyfrau sain lawrlwytho apiau BorrowBox ac RBDigital i’w llogi Cymraeg mae Saith Oes Efa (Lleucu Roberts), Cai ar eich ffôn neu’ch dyfais clyfar, gan ddilyn y Cyflenwi cerrig mán (Eurig Salisbury) a Y Sw (Tudur Owen) ar gyfer cyfarwyddiadau er mwyn cael mynediad trwy 01970 820149 oedolion, a Na Nel (Meleri Wyn James), Maes y Lyfrgell Ceredigion. Os ydych yn cael trafferth 07980 687475 Mês (Nia Gruffydd) a Hufen Afiach (Meilyr Siôn) i wrth lawrlwytho, mae’r Llyfrgell eisoes wedi creu blant. Cofiwch fodBorrowBox hefyd yn darparu fideo i’ch helpu ar ein tudalen Facebook yn rhoi rhychwant eang iawn o e-lyfrau a llyfrau sain cyfarwyddiadau ar sut i lawrlwytho’r apiau’n Cofiwch gan awduron enwog Saesneg, ar gyfer plant ac llwyddiannus. Mae’n werth cymryd golwg arno! gefnogi eich oedolion. Gallwch fenthyca hyd at 10 e-lyfr a Pob hwyl ar y darllen! busnesau 10 llyfr sain ar y tro, ac os nad yw’r e-lyfr ar gael Delyth Huws (Llyfrgell Ceredigion) lleol MADOG

Priodas Aur ogystal ag Islwyn Morgan, Cefnfaenor, Capel Ar y 6ed o Fehefin, bydd Arthur ac Eirian Hughes, Dewi, sy’n derbyn gofal yn Ysbyty Bron-glais yn GWASANAETH Lluest Fach, Capel Madog, yn dathlu priodas aur. sgîl llawdriniaeth. CYFIEITHU Llongyfarchiadau mawr iddynt a phob dymuniad Linda Griffiths da i’r dyfodol. Cydymdeimlad Cydymdeimlwn â Dr Marged Haycock, Gwarc- Maesmeurig Gwellhad buan wm, Capel Madog ar ôl iddi golli ewythr a hanai Pen-bont Rhydybeddau Dymunwn wellhad buan i Margaret Hughes, o Lanwrtyd. Aberystwyth Gellinebwen, Capel Madog, ar ôl iddi dderbyn Ceredigion llawdriniaeth yn yr ysbyty yng Nghaerfyrddin Ennill gwobr SY23 3EZ yn ddiweddar. Dymunwn wellhad buan hefyd Llongyfarchiadau i’r Athro Patrick Sims-Williams 01970 828454 i Sylvia Powell, Nantybwla, Capel Madog, sydd FBA, Gwarcwm, ar ennill Gwobr Hanes Cymru [email protected] wedi treulio cyfnod yn Ysbyty Bron-glais, yn Francis Jones Coleg yr Iesu Rhydychen 2019

22 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Ysgol Rhydypennau

Neges gan Ysgol Rhydypennau Mae’r cyfnod annifyr yn parhau ac mae’r wythnosau bellach yn troi’n fisoedd. Gobeithio fod pob un o blant, rhieni a ffrindiau’r ysgol yn cadw’n saff ac yn iach. Mae’n gyfnod ofnadwy o anodd i bawb, mae pawb yn colli gweld eu ffrindiau ac mi fyddai’n braf cael pob un nôl yn yr ysgol i fwynhau tymor yr haf yn y tywydd braf. Mae’n anodd credu na fyddwn, fwy na thebyg, yn gallu cynnal gweithgareddau hanfodol sydd bellach yn ran annatod o ddigwyddiadau blynyddol yr ysgol. Sefyllfa ddigalon iawn yw ystyried gweld blwyddyn academaidd yn pasio heb ddiwrnod mabolgampau, dim gala nofio neu drip ysgol ar y bws gyda phecyn bwyd. Mae’n golled sy’n eithriadol o wir yn enwedig i blant blwyddyn 6 sydd yn colli gweithgareddau amhrisiadwy fel tridiau yng Ngwersyll Glanllyn a diwrnodau pontio Dyma ddau lun o ferched bl.2 - Yr wythnos yn yr ysgol uwchradd. symudol yn sicrhau cysylltiad gwerthfawr gyntaf fe gafodd bl.2 Ysgol Rhydypennau Rwy’n mawr obeithio y cawn gyfle i weld rhwng pawb; ac yn hyn o beth; os oes y dasg o greu poster neu lun i ddiolch i ein gilydd cyn fod gwyliau’r haf yn dechrau unrhyw un eisiau cefnogaeth, cymorth, weithwyr allweddol – dyma boster wnaeth ond rhaid dilyn y cyfarwyddiadau o’r canllaw neu sgwrs-codwch y ffôn neu Maddison; aeth a fe lawr i Spar i’w arddangos. Lilah o bl.2 wnaeth adael basged o hadau a Cynulliad a’r Awdurdod Lleol. e-bostiwch. neges wrth giatiau’r ysgol i bobl godi wrth Diolch byth fod technoleg gyfoes a’r ffôn Cadwch yn saff ac yn iach. basio i fynd adref i blannu.

CERDDI CYFARWYDD

o gerddi hen a newydd wedi eu casglu ddiweddariad Dafydd a Rhiannon Ifans ynghyd mewn cyfrol hardd.’ Dyna sut o’r Mabinogion i ddarlunio cefndir rhai o’r y disgrifir Yr Awen Drwy’r Storïau yn y cerddi. broliant. Hwn oedd Llyfr y Mis gan Gyngor Rydym ni yn ardal Y Tincer yn Llyfrau Cymru ar gyfer mis Ebrill, a dim gyfarwydd iawn â chwedl Cors Fochno, a rhyfedd hynny. Mae yn y flodeugerdd hon llongyfarchiadau i Anwen Pierce am gael gerddi amrywiol, o ‘Ymadawiad Arthur’ T. ei cherdd wych ‘Gwrach Cors Fochno’ Gwynn Jones i gerdd Caryl Parry Jones ‘Y wedi’i chynnwys yn y gyfrol. Dyma’r Nos yng Nghaer Arianrhod’, heb anghofio rhagymadrodd i’r gerdd: ‘Roedd coel yn ambell enghraifft gynnar ar ffurf yr ardal y Borth slawer dydd fod gwrach englynion iasoer, ‘Eryr Eli’. yn byw yng Nghors Fochno. Pan fyddai Mae’r gyfrol hon yn arbennig o anhwylder yn taro’r ardal, y wrach fyddai’n ddeniadol o ran diwyg, wedi’i darlunio cael y bai. Wfftiwn y stori bellach, a ninnau’n gan Martin Crampin, Aberystwyth, gydag hollwybodus a di-hid, ond pan ddaw’r gaeaf addurniadau sy’n seiliedig ar ‘Sallwyr a’i niwl dros y ffosydd, mae rhywun yno’n Rhygyfarch’ a luniwyd ac a ddarluniwyd gwylio ...’ Ewch ati i ddarllen y gerdd! yn sgriptoriwm Llanbadarn Fawr ar Mari George (gol.), Yr Awen Drwy’r Nid dyma’r unig gyswllt ag ardal Y ddiwedd yr unfed ganrif ar ddeg, ac ar Storïau – Cerddi’n Seiliedig ar Chwedlau Tincer. Gwyddom i gyd stori ‘Cantre’r deils addurniedig, canoloesol a welir yn (Cyhoeddiadau Barddas, 2020). 104 tt. Gwaelod’ a chawn yn y gyfrol hon gyfle Eglwys Gadeiriol Tyddewi. Dyluniwyd y £9.95 arall i ddarllen cerdd enwog J. J. Williams gyfrol gan Tanwen Haf ac fe’i hargraffwyd ‘Clychau Cantre’r Gwaelod’ sy’n agor yn gaboledig gan Y Lolfa. ‘Ers canrifoedd lawer mae chwedlau â’r llinell gyfarwydd ‘O dan y môr a’i Dyma gyfrol y gallwch ailymweld â hi Cymru wedi ysbrydoli beirdd a llenorion, o donnau …’, a chywydd enwog R. Williams dro ar ôl tro – mae’n gyfrol i’w mwynhau straeon am arwyr dewr fel y Brenin Arthur Parry,‘Cantre’r Gwaelod’, sy’n agor â’r llinell a’i thrysori wrth wrando am glychau a Dewi Sant i straeon trist am Franwen a ‘Obry blodeuai Ebrill. Mae yma ddarn o Cantre’r Gwaelod neu, os ydych chi mor Chantre’r Gwaelod. Ymateb ein beirdd i’n gywydd i Santes Dwynwen gan fardd lleol, ddewr ag Anwen Pierce, wrth chwilio am chwedlau sydd yn y gyfrol hon: detholiad Dafydd ap Gwilym, a cheir dyfyniadau o Wrach Cors Fochno.

23 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Ysgol Pen-llwyn

Dysgu Adref Mrs Davies yn ymuno ag weminarau yn Ers gwyliau’r Pasg mae’r ddwy Ysgol wedi wythnosol, yna’n meddwl am dasg sy’n penderfynu mynd ar drywydd is-themâu. addas i’r ddwy Ysgol, diddordebau’r plant a’r Mae’r is-themâu yn cynnwys amrywiaeth o themâu ac wedyn arbrofi i weld os mae’n dasgau ac yn para wythnos gyfan. Dyma’r bosib a bod lefel yr her yn addas ac yna is-themâu nes gwyliau hanner tymor y cyflwyno’r dasg i’r plant. Hyd yma rydym Sulgwyn. wedi cael cloriau i lyfrau, posteri a fideos diddorol iawn. - Arwyr GIG (NHS) - Y tywydd Teulu a ffrindiau - Yr ardd Mae’r plant wrth gwrs yn mwynhau gyda’u - Fy hoff le teuluoedd yn ystod y cyfnod ansicr hwn. - Bwyd a Choginio Ond mae wedi bod yn braf clywed fod y plant yn ysgrifennu llythyron at ei gilydd, Mae’r tasgau yn dilyn meysydd y ffonio a gwneud galwadau fideo. Da iawn Cwricwlwm Newydd ac yn rhannu blantos mae’n bwysig cyfathrebu gyda’ch syniadau ac enghreifftiau gydag ambell ffrindiau! Diolch i’r rhieni am drefnu’r rhain! fideo doniol! Mae’r plant wedi bod yn brysur iawn yn Cadw’n iach ystod y cyfnod ansicr yma, a mae rhaid Mae’n braf hefyd clywed am yr holl dweud mae’r staff i gyd wedi mwynhau brofiadau mae’r plant yn ei wneud i gadw’n gweld ffotograffau a siarad gyda’r plant iach. Yn ogystal â dilyn fideos ar YouTube dros y ffôn. Rydym yn rhannu syniadau fel Joe Wicks, Cosmic Kids (ioga) a Lona o dasgau ar ddydd Llun ac erbyn dydd Harris (gwersi ffitrwydd yn y Gymraeg) Gwener mae llwyth o ffotograffau, e-byst a a Ffit Cymru. Mae lluniau hyfryd wedi gwaith ar y cyfrifiadur i ni gael gweld. Braf cyrraedd gan bawb yn mwynhau awyr iach iawn hefyd yw gweld y plant yn arwain y trwy amrywiaeth o weithgareddau corfforol dysgu ac yn gwneud tasgau llythrennedd a gan gynnwys cerdded, rhedeg, seiclo, nofio rhifedd sy’n ymwneud gyda’u diddordebau yn yr afon, marchogaeth a llawer mwy. Da nhw, fel maen nhw’n cael arwain y dysgu iawn chi gyd! yn y dosbarth. Jôc y dydd Heriau Mathemateg Yn ein gwaith ar MS Timoedd, er mwyn Mae Ymgynghorwyr Mathemateg y Sir codi calon a diddanu’r plant mae Ffion wedi bod yn rhannu heriau mathemateg yn ddyddiol. Un i blant y Cyfnod Sylfaen, un i blant Cyfnod Allweddol 2 ac un i blant Cyfnod Allweddol 3 (Uwchradd). Cewch weld y rhai sy’n addas i blant yr Ysgol ar ein tudalen Twitter pob bore. @ysgolpenllwyn

Dewiniaid Digidol Mae Mrs Davies wedi creu grŵp gyda’r Dewiniaid Digidol i ddangos iddyn nhw y feddalwedd newydd sydd ar gael ar Hwb (platfform technoleg dysgu Cymru). Mae

24 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Ysgol Pen-llwyn

Ingram wedi cael y swydd o rannu jôc pob dydd. Chwarae teg mae’n deffro yn gynnar pob bore, darllen llyfryn jôcs i chwilio jôc addas am y dydd ac yn gwneud i’r staff a phlant i chwerthin pob dydd. Dyma gwpwl o esiamplau ganddi: 1. Pa bapur newydd mae gwenyn yn ei ddarllen? Y daily mêl 2. Pa focsiwr sydd yn hoffi cerddoriaeth? Amir Càn

Staff Ar ddiwedd y mis byddwn yn ffarwelio â Miss Pritchard. Diolch yn fawr Miss Pritchard am ddysgu dosbarth Cyfnod Allweddol 2 eleni yn ystod Cyfnod Mamolaeth Ms Lawrence a Mrs Evans. Byddwn yn gwahodd Miss Pritchard yn ôl i’r Ysgol i ffarwelio a hi’n iawn ar ôl i’r Ygsol ail-agor.

Dyma lythyr gan Charlie Hughes:

Ysgol Pen-llwyn Capel Bangor, Aberystwyth Ceredigion SY23 3LP Dydd Gwener, 23ain o Ebrill 2020

Annwyl ddoctor neu nyrs, Rwy’n ysgrifennu’r llythyr yma i ddweud diolch am helpu cyd o’r bobol sydd wedi cael y Coronafeirws. Mae’r amser hyn yn amser caled ac amser anodd i bawb ar draws y byd, ond efo eich gwaith caled chi, mae’n mynd i wneud newidiad eang i bob un o’r 7.256 biliwn o bobol ar y ddaear. Rydym ni yn gallu dangos bod ni’n ddiolchgar efo’r clapio. Pob nos Iau mae pawb yn cymeradwyo chi oherwydd dydyn ni ddim yn gallu mynd mas o’n tai, ond mae dal yn swnio fel ein bod ni gyd yn yr un ystafell, a dyna beth rwy’n hoffi amdano fe. Rydw i’n siŵr bod pob doctor neu nyrs sy’n gweithio i’r NHS yn gallu clywed pob dim. Diolch hefyd am beryglu eich hunan i gael y cleifion bregus i wella. Credaf ar ôl ychydig o fisoedd, bydd popeth yn gallu mynd yn well oherwydd chi i gyd. Mae pawb yn dibynnu arnoch chi felly diolch am gymryd y risg peryglus iawn. Rwy’n siŵr bod neb arall efo’r dewrder i wneud rhywbeth arwrol fel hynna. Felly chi gyd yn arbennig o dda. Chi gyd yn ysbrydoliaeth i bawb. Ac, yn bwysicach oll, fi’n gwybod bod hyn ddim yn ddigon, ond diolch yn fawr am bopeth rydych chi wedi gwneud i helpu ni.

Yn eiddoch yn gywir, Charlie Hughes.

25 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Ysgol Penrhyn-coch

Croeso dysgu yn eu cartrefi ar-lein Croeso cynnes i Morgan a ar eu cyfrifiaduron / iPads / Lleucu i’n plith. Am ddechreuad gliniaduron / ffonau symudol, anarferol iawn i chi ond un a.y.b. Rydyn ni’n byw drwy bythgofiadwy. gyfnod hanesyddol na welwyd ei fath o’r blaen. Felly, yr ydym Enwebiad yn awyddus i rannu gyda chi Llongyfarchiadau i Miss Cory yr holl waith y mae’r digyblion a gafodd ei henwebu fel Athro yn brysur wrthi’n wneud tra’n Hoci y flwyddyn gan Hoci dysgu o’u cartrefi. Cymru / Hockey Wales. Yn gyntaf, roedd yn rhaid cynnal cyfarfod staff ar Cystadleuaeth Rotari Ardal De Zoom er mwyn cynllunio’r Cymru gweithgareddau cyn danfon Llongyfarchiadau mawr i Osian rhain yn electronig i’r Tudur ar ddod yn 3ydd yng disgyblion. nghystadleuaeth y Rotari Ardal Ein thema yn ddiweddar De Cymru i blant 7 –10 oed. yw ‘Pobl sy’n ein helpu – GIG’. Os cofiwch daeth yn gyntaf Mae’r Cyfnod Sylfaen wedi yng nghystadleuaeth Ardal bod yn brysur yn tynnu llun Aberystwyth a felly, danfonwyd o Florence Nightingale, creu ei gerdd Saesneg ymlaen i’r enfysau o ddiolch i’r GIG, creu rownd nesaf lle ddaeth yn 3ydd. carden pen blwydd 100 oed i Tipyn o gamp – da iawn ti Capten Moore, her rhifedd y Osian! dydd a osodwyd gan y Sir a llawer mwy. Yn ogystal a hyn Cyfnod Dysgu Digidol y maent wedi bod yn brysur Tra fod yr ysgolion ar gau, yn gwneud gweithgareddau mae’r disgyblion yn brysur yn amrywiol y tu allan hefyd.

26 Y Tincer | Mai 2020 | 429

Ysgol Penrhyn-coch

Cyfweliad Florence a Mam-gu Annwyl Ddoctoriaid a nyrsys, 1. Ym mha ysbyty yr oeddet yn Diolch i chi i gyd am eich holl gweithio? waith caled a’ch ymroddiad. Tregaron. Bob dydd, rydych chi’n achub 2. Beth oedd d’oedran ti yn bywydau ac yn nyrsio pobl yn ôl dechrau? i’w hiechyd arferol ac yn gwneud 20 mlwydd oed. gweithrediadau achub bywyd. 3. Beth yw gwaith nyrs? Bob nos Iau am 8pm rydw i a Gofalu am y cleifion, rhoi fy nheulu yn sefyll y tu allan i’n jabs a thabledi. dreif, ac yn clapio a chanu cloch 4. Beth oeddet yn ei wisgo? uchel, uchel i ddweud diolch Ffedog a ffrog, het wen, i’r GIG ac i’r GWEITHWYR esgidiau du ac oriawr. ALLWEDDOL. 5. Oedd pobl yn gwella? Mae mor wych cael yr holl Roedd pobl yn gwella ac yn feddygon, nyrsys y GIG a’r mynd adref. gweithwyr allweddol i gyd yn helpu i frwydro yn erbyn y Y mae Cyfnod Allweddol 2, coronafirws hefyd. wedi bod yn creu enfysau ar Rydych chi’n gweithio’n galed wordart gan ychwanegu geirfa iawn ac yn ceisio gwneud eich am y GIG, ateb cwestiynau gorau i bawb bob amser. rhifedd am ysbytai Cymru, edrych Yn y dyfodol, hoffwn i fod yn ar sesiwn ‘Teulu Ffit Cymru’ a barafeddyg er mwyn i mi allu chreu un ei hun, creu ffeil-o- helpu pobl hefyd fel chi. Rydych ffaith am Aneurin Bevan, creu chi’n arwyr.Diolch eto, gyda’m llun gan ddilyn cyfarwyddiadau ar holl galon. DAISIE raglen ‘youtube’ Orielodl. (Gweler y lluniau) Hefyd, ysgrifennu Am fwy o wybodaeth, lluniau llythyr o ddiolch i ddoctoriaid a neu syniadau o weithgareddau nyrsys. Gweler llythyr o ddiolch dilynwch ni ar ein tudalen Daisie iddynt yma. trydar @YsgPenrhynCoch

27 Y Tincer | Mai 2020 | 429 Tasg y Tincer

Tybed a fuodd yna grafu pen wrth i chi ddyfalu beth oedd y geiriau am y Pasg yn nhasg mis Ebrill? Da iawn ti, Osian, am gael pob ateb yn gywir ac am anfon ebost ata i. Ti sy’n ennill y tro hwn! Llongyfarchiadau! Ydech chi’n mwynhau’r tywydd braf ry’n ni wedi ei gael dros yr wythnosau diwetha? Mae’n hyfryd cael hoe o’r gwersi ar-lein a’r sgwennu a’r darllen, a mynd allan i’r ardd neu Osian am dro. Ry’n ni newydd ddathlu Calan Mai, sef dechrau mis Mai – roedd hon yn adeg bwysig iawn i ni yng erbyn 1 Mehefin. Ta ta tan Nghymru. Flynyddoedd yn toc! ôl byddai pobl yn rhoi blodau Gofynnwyd i Osian beth o’r ddraenwen wen dros eu fu’n wneud yn ystod y Cloi tai. Dyna hardd! Byddai rhai Mawr. pentrefi yn adeiladu ‘twmpath Yn ystod yr wythnosau chwarae’ lle byddai pawb yn diwetha rwy wedi mwynhau cwrdd i chwarae gêmau ac mynd ar y beic bob dydd i ddawnsio. Byddai rhai yn er mwyn cael digon o awyr canu carolau haf ac yn yfed iach ac ymarfer corff. Rwyf diod o’r enw ‘medd’. Beth am wedi bod yn chwarae llawer godi twmpath chwarae yn yr o beldroed yn yr ardd gyda fy ardd a dathlu mis Mai? mrawd bach Steffan a helpu Y mis hwn, lliwiwch lun mam a dad i blannu blodau y creaduriaid diddorol yn yn yr ardd. mwynhau bod yn yr ardd. Byddaf yn cael llawer o Tynnwch ffoto o’ch llun waith cartref o’r ysgol ac wedi’i liwio a’i ebostio ata i wedi gweld fy ffrindiau o’r ([email protected]), ysgol sul ar Zoom! neu argraffwch y dudalen, Rwy’n colli gweld fy Enw ei liwio a’i anfon drwy’r post ffrindiau i gyd yn yr ysgol ac at y cyfeiriad arferol, Tasg y rwyn edrych ymlaen at fynd Tincer, 3 Brynmeillion, Bow yn ôl i fy ngwersi pêl-droed, Cyfeiriad Street, Ceredigion SY24 5BP piano a nofio yn fuan iawn. Ysgol

Rhif ffôn Oed

Eirian Reynolds, SIOP A Tech. S.P. SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH GWASANAETH Perchennog: Lawrence Kelly IECHYD AR AGOR A DIOGELWCH Llun – Sadwrn JONATHAN 7 y bore – 9 yr hwyr Arolygon Diogelwch Sul LEWIS 7 y bore – 7 yr hwyr Saer Coed / Adeiladydd Asesiadau Peryglon 01970 880 652 Archwiliadau Damweiniau Papurau dyddiol a’r Sul, Hyfforddiant llyfrgell fideo, cardiau 07773 442 260 cyfarch BRONLLYS, CAPEL BANGOR Rhif 429 | Mai 2020 01970 820124 siop drwyddiedig ABERYSTWYTH 07709 505741 01970 828312