Yan Asalin Yakin Arewacin Nijeriya Ne Da Suka Yi Fice a Shekarar 2016 Ta
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Fitattun 'Yan Arewa 100 A Shekarar 2016 Daga HAYATU [ANGALADIMA Da SHARFADDEEN SIDI Tare Da Rahotannin Wakilanmu Jerin mutanen da ke tafe 'Yan asalin yakin Arewacin Nijeriya ne da suka yi fice a shekarar 2016 ta fannoni daban-daban da suka ha]a da fagen mulki da siyasa da tattalin arziki da sarauta da kimiyya da fasaha da ilimi da bun}asa addini da wayar da kan jama'a da ilmantarwa da fa]akarwa da bayar da nisha]i da sauran fannonin da suka sanya yankin Arewa ya ]aukaka tare da yun}urin cimma tsararrakinsa. Wasu daga cikinsu sunansu bai yi amo sosai ba, amma kuma rawar da suka taka gagarumace da tarihi ba zai manta da su ba. 1. Shugaban {asa Muhammadu Buhari Duk da sa~anin ra’ayoyin jama’a musamman tsakanin magoya bayansa da masu }orafi da salon tafiyar gwamnatinsa a tsawon shekara ]aya da rabi da soma mulkinsa, Shugaba Muhammadu Buhari na ci gaba da kasancewa wani gwarzon namijin duniya da har zuwa wannan lokaci mafi yawan al’umma ke ci gaba da nuna goyon bayansu zuwa gare shi. Wannan ne ya sa shugaban kasancewa a sahun gaba na ‘ya’yan yankin Arewa da suka taka rawar gani kana suka kasance fitilu ko kuma taurarin da suka haska tare da }awata shekarar 2016 da ta shu]e. Shugaba Muhammadu Buhari wanda ya kar~i ragamar shugabancin Nijeriya a daidai wani lokaci da zai fi sau}in kwatantawa da na rashin tabbas da }a}a-nika-yi, inda kusan komai na }asar yake a tagayyare, ya samu nasarar dasa tsiron tabbas a zukata da yawa wa]anda a baya rashin tabbas da kuma kokwanto suka yi katutu a cikinsu. A cikin wannan zango na }asa da shekara biyu da somawar mulkinsa, Shugaba Muhammadu Buhari ya samu nasarar mayar da Nijeriya akan tafarkin da ya kamace ta na }asaitacciyar }asa tare da dawo mata da martabarta a idon duniya a matsayinta na giwa a tsakanin }asashen Nahiyar Afurka. A cikin wannan ]an }an}anen lokaci Shugaba Buhari ya samu nasarar daidaita sahun fannoni daban-daban da suka ji~inci ci gaban }asar nan. Gwamnatinsa ta samu nasarar gano bakin zaren matsalar tsaro da ta }i ci ta }i cinyewa a }asar, inda yanzu haka rundunar sojin Nijeriya ta kammala karya lagon ayyukan {ungiyar Boko Haram inda tuni dukkan sansanonin {ungiyar da ma shi kansa babban mafakar {ungiyar na }ungurmin Dajin Sambisa suka fa]a hannun rundunar sojin }asar. Su ma }ungiyoyin IPOB na ‘yan awaren haramtacciyar }asar Biafra da takwarorinsu tsagerun yankin Neja-Delta, an samu nasarar da}ile tasirinsu wajen haddasa duk wata tashin-tashina ko kuma barazana irin ta tsaro a }asar nan. Haka ma an soma ganin farar safiya a fannin farfa]owa da tattalin arzikin }asar nan sanadiyar soma samun daidaito a sha’anin samar da hasken lantarki da kuma samun nasarar sake janyo masu saka jari daga waje, wa]anda a baya fargaba ta sanya suke ]ar-]ar da zuba dukiyarsu a harkokin kasuwancin }asar. Ya}ar ayyukan cin hanci da yanzu haka gwamnatin Buhari ta sanya gaba kuwa, al’amari ne da ke shan yabo daga ciki da wajen Nijeriya, an samu nasarar taka birki ga wawurar dukiyar jama’a baya ga ma}udan ku]a]e da aka }wato a hannun gur~atattun mutane da suka yi rub da ciki da dukiyar al’umma. Matakin da gwamnatinsa ta ]auka na bayar da kulawar musamman ga harkokin noma, mataki ne da zai fa’idanci yankin Arewa fiye da duk wani yanki da ke }asar nan kasancewar wannan fanni shi ne }ashin bayan tattalin arzikin fiye da kashi 80 cikin 100 na al’ummar wannan yanki. Tuni ma da aka soma girbar alfanun da ke cikin wannan mataki ganin cewa yanzu haka al’ummar wannan yanki sun tsunduma gadan-gadan cikin harkokin noman rani da na damina a wani ma’auni da ba a ta~a ganin irinsa ba tun bayan shekarun 1970. 2. Sanata Bukola Saraki (Shugaban Majalisar Dattawa ta {asa) Shugaban Majalisar Dattawa Sanata Bukola Saraki na ]aya daga cikin limaman canjin da gwagwarmayar siyasarsu ta haifar da gagarumin sauyi a salon tafiyar siyasar }asar nan. Yana cikin rukunin matasan ‘yan siyasa kuma shugabanni da a yau yankin Arewa ke tin}aho da su, domin yana sahun gaba wajen fa]i-tashin gwagwarmayar neman sauyi da shi da wasu takwarorinsa suka assasa tun daga kan kafa ~angaren aware na sabuwar PDP daga tsohuwar jam’iyyar PDP har zuwa ga shigowarsu jam’iyyar APC. Sanata Bukola Saraki wanda yanzu haka yake wakiltar maza~ar [an Majalisar Dattawa ta Kwara ta Tsakiya tun daga shekarar 2011 har zuwa yau, yana ]aya daga cikin manyan iyayen jam’iyyar APC kuma babban ginshi}inta a Jihar Kwara da ma ]aukacin yankin Arewa ga baki ]aya, ya taka rawar gani ainun a dukkan gwagwarmayar jam’iyyar tun daga kan matakin jiha har zuwa na tarayya. Ga zahiran alamu shi ne ya ]are kujerar halifancin daular siyasar da mahaifinsa, marigayi Abubakar Olusola Saraki ya kafa a lokacin rayuwarsa, ganin irin ]imbin tasirin siyasar da yake da shi yanzu haka. Salon shugabancinsa ga Majalisar Dattawa ta }asa a cikin shekara ]aya da rabi da ma irin yadda ya samu nasarar toshe duk wata kafa da za ta iya haifar da rarrabuwar kawuna a tsakanin membobin Majalisar da suka fito daga jam’iyyun siyasa masu ra’ayoyi da a}idu masu cin karo da juna, ya sanya shi a cikin hazi}an shugabanni da yankin Arewa ke bugun gaba da su musamman a irin yadda suke }o}arin ba wa mara]a kunya tare da tallata sunan yankin a idon duniya. Shugabancinsa ya taimaka wajen samun nasarar gwamnati mai ci a sassa daban-daban na inganta rayuwar al’umar }asar nan. Wannan ya sanya shi cikin jerin fitattun shugabanni ‘yan asalin yankin Arewa da suka yi fice kana suka haska a shekarar 2016. 3. Honarabul Yakubu Dogara (Shugaban Majalisar Wakilai ta Tarayya) Tun daga shekarar 2007 da aka soma za~ensa a matasayin [an Majalisar Tarayya mai wakiltar maza~ar tarayya da ta ha]a }ananan hukumomin Bogoro da Dass da kuma Tafawa |alewa da ke jihar Bauchi har zuwa za~ensa a matsayin Shugaban Majalisar Wakilai a watan Yunin shekarar 2015, Honarabul Yakubu Dogara ya fita daban a cikin jerin wakilan jama’a kuma shugaba a cikin matasan ‘yan siyasar da yankin Arewa ke alfahari da su. Yadda za~arsa a matsayin shugaban Majalisar Wakilai ya zo a matsayin ba-zata ga wasu, haka tarin nasarorin da shugabancin nasa ya samar ya kasance abin mamaki a wurinsu. Honarabul Yakubu Dogara gogaggen lauya ne da ya ha]a gogewarsa da }warewa akan al’amuran shugabanci kamar dai yadda a yau ake gani a zauren Majalisar Wakilai ta Tarayya inda ya ke samun gagarumar nasarar ha]e kan membobin Majalisar a matsayin tsintsiya ma]aurinki ]aya duk da irin rigima da hayagagar shugabanci da sauran yun}urin kai ruwa rana da suka sha neman kunno kai a Majalisar. Ko bayan kasancewarsa akan matsayi na hu]u a tsarin jadawalin shugabannin da ke juya sitiyarin sha’anin mulkin }asar nan, Honarabul Dogara wani babban jigo ne a cikin jigogin siyasa da mulki da wakilci da yankin Arewa ya samar wa]anda a yau yankin da ma }asa baki ]aya ke cin moriyarsu. Rawar da ya taka da kuma wadda yanzu haka yake kan takawa a matsayinsa na Shugaban Majalisar Tarayya ta kasance abin alfahari kuma abin koyi ga na baya. 4. Kashim Shettima (Gwamnan Jihar Borno) Babu wani Gwamna a tarayyar Nijeriya da gwamnatinsa ta soma mulki a cikin gagarumin }alubale makamancin wanda Shugaban Dandalin Gwamnonin Arewa kuma Gwamnan Jihar Borno Alhaji Kashim Shettima ya samu a lokacin da ya kar~i ragamar mulkin jihar Borno a shekarar 2011. Sai dai wani abin birgewa shi ne, duk da wannan }alubale da ya yi wa jiharsa }awanya, bai yi sanyin gwiwa ba, bai karaya ba, bai kuma razana ba ballantana ya kasa wajen sauke nauyin da jama’arsa suka ]ora masa. Salon tafiyar mulkinsa da kuma nasarorin da yake samu sun tabbatar da hakan. Babu abin musantawa akan cewa tun daga shekarar 2011 da gwamnatinsa ta zo kan mulki har zuwa yau, jiharsa ta Borno ta fuskanci gagarumin na}asu a babban sinadarin ci gaba, wato zaman lafiya, amma kuma duk da haka tarin ci gaban da ya samar a cikin irin wannan yanayi na rashin kwanciyar hankali, ya mayar da shi wani gwarzo da duniya ta jinjinawa a fagen fuskantar }alubale. Wannan jarumtaka na daga cikin abubuwan da takwarorinsa gwamnonin Arewa su 19 suka hango kana bakinsu ya zo ]aya wajen dam}a masa ragamar shugabancin Dandalin Gwamnonin yankin na Arewa. Wannan kurum ya isa ya tabbatar da kasancewarsa gwarzon gwamna ba wai na yankin Arewa ba kurum, har ma a matakin }asa baki ]aya, nasara a cikin }alubale na daga cikin abubuwan da suka sanya tauraruwarsa ta yi wa ta saura fintinkau wajen haskawa a shekarar 2016. 5. Yahaya Bello (Gwamnan Jihar Kogi) A tsawon tarihin mulki da na siyasar jihar Kogi, Gwamna Yahaya Bello ne mutum na farko da ya ta~a mulkin jihar a matsayen za~a~~en gwamnan farar hula daga }abilar Ibira, wannan na daga cikin abubuwan da suka karkato hankulan jama’a a ciki da wajen jihar ta Kogi zuwa kallon rawar da zai taka domin amfani da ita wajen bambancewa tsakanin jiya da yau. Shekara ]aya ta mulkinsa ta taimaka wajen tabbatar da gogewarsa da ma }warewarsa a fagen shugabancin al’umma. Gwamnan ya fitar da matasan ‘yan siyasa kunya, ya fitar da ‘yan }abilarsa ta Ibira kunya, ya kuma fitar da jam’iyyarsu ta APC kunya ta hanyar shimfi]a mulki irin na ciyar da al’umma gaba ba tare da nuna wariya ko bambancin yanki ko }abila ba a fa]in jihar ta Kogi wadda ta }awatu da tarin manya da }ananan }abilu da tafiyar da mulkin da zai gamsar da bu}atunsu ke da matu}ar wuya.