Z Dziejów Krynek W XVI W. 1 2 Cecylia Bach-Szczawińska
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Z dziejów Krynek w XVI w. 1 2 Cecylia Bach-Szczawińska Rada Programowa Grzegorz Babiński (UJ), Andrzej Sakson (I. Zach.), Marian Malikowski (URz), Zbigniew Kurcz (UWr.), Leszek Gołdyka (USz.), Jerzy Nikitorowicz (UwB), Andrzej Sadowski (UwB), Włodzimierz Pawluczuk (UwB), Kazimierz Krzysztofek (WSPS), Larisa Titarenko (Akademia Nauk, Republika Białoruś), Basia Nikiforowa (Instytut Kultury, Wilno), Anna Śliz (UO), Dariusz Wojakowski (AGH), Małgorzata Bieńkowska (UwB), Katarzyna Sztop-Rutkowska (UwB). Zespół Redakcyjny Andrzej Sadowski – redaktor naczelny Małgorzata Bieńkowska Katarzyna Sztop-Rutkowska Urszula Abłażewicz-Górnicka Katarzyna Niziołek – sekretarz redakcji Małgorzata Skowrońska – sekretarz redakcji Jan Poleszczuk – redaktor statystyczny Zespół Recenzentów Kazimierz Krzysztofek (SWPS), Jacek Kochanowski (ISNS), Elżbieta Czykwin (CHAT), Tomas Kacerauskas (VGTU-Wilno), Ireneusz Sadowski (ISP PAN), Anna Śliz (UO), Dariusz Wojakowski (AGH), Włodzimierz Pawluczuk (UwB), Ewa Michna (UJ), Tadeusz Popławski (PB), Larisa Titarenko (Akademia Nauk, Republika Białoruś) Publikacja wydana w ramach projektu Antydyskryminacyjny Program Edukacji Obywatelskiej „Różnorodność – podaj dalej! 2013” realizowanego przez Stowarzyszenie na rzecz Kultury i Dialogu 9/12 oraz Instytut Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku. Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej © Copyright by Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2013 ISSN 1230-2392 Na okładce grafika z archiwum Krzysztofa W. Wróbla Wykonanie okładki: Maciej Kazuczyk Redakcja: Janina Demianowicz Redakcja i korekta streszczeń w języku angielskim: Ewa Wyszczelska-Oksień Redakcja techniczna i skład: Bartosz Kozłowski Korekta: zespół Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 15–097 Białystok, ul. M. Skłodowskiej-Curie 14 tel. (085) 745 7120, e-mail: [email protected] http://wydawnictwo.uwb.edu.pl Druk i oprawa: „QUICK-DRUK” s.c., Łódź Z dziejów Krynek w XVI w. 3 Spis treści Andrzej Sadowski Konstruowanie społeczeństwa pluralistycznego jako rozwiazywanie sprzeczności pomiędzy różnorodnością a wspólnotą 7 Aleksandra Porankiewicz-Żukowska Tożsamość jednostek i grup dyskryminowanych w perspektywie socjologicznej 25 Walter Żelazny Rys historyczny problemów mniejszości i teoretyczne zagadnienia ich wyodrębniania 37 Małgorzata Skowrońska, Katarzyna Sztop-Rutkowska Różnica-demokracja-edukacja. O potrzebie edukacji antydyskryminacyjnej 49 Justyna Kajta Kto się sprzeciwia różnorodności? O tożsamości uczestników ruchu nacjonalistycznego 63 Radosław Poniat Czy ktoś nie został (spost)kolonizowany? Czyli o pożytku z szerokich pojęć 79 Eliza Urwanowicz-Rojecka Globalizacja jako organizacja różnorodności. Kulturowa koncepcja globalizacji Ulfa Hannerza a polska rzeczywistość społeczno-kulturowa 91 4 Cecylia Bach-Szczawińska Agata Kleczkowska Czy prawo widzi różnice? – ocena polskiego stanu prawnego przy aktualnym zróżnicowaniu kulturowym i religijnym polskiego społeczeństwa 103 Oksana Voytyuk Problemy wzajemnej tolerancji ludności zamieszkującej Autonomiczną Republikę Krymu 121 Katarzyna Sztop-Rutkowska, Łukasz Kiszkiel, Rafał Mejsak Dystans społeczny jako element postawy wobec grup obcych w środowisku lokalnym na przykładzie mieszkańców Białegostoku 139 Agnieszka Nowakowska Litewska szkoła etniczna w Polsce – izolacja w obronie tożsamości 157 Małgorzata Bieńkowska Transobywatelstwo po polsku. Transseksualista/ tka jako obywatel 171 Andrzej Klimczuk Współczesna polityka społeczna wobec niepełnosprawności i osób niepełnosprawnych 185 Agnieszka Masłowiecka, Małgorzata Dmochowska Niepełnosprawny – taki sam czy inny? Fotografia jako forma samoopisu osób niepełnosprawnych intelektualnie 201 Sylwia Zielińska Różne obszary dyskryminacji. Czy można mówić o dyskryminacji osób niepełnosprawnych w przestrzeni politycznej na przykładzie Polski? 215 Urszula Abłażewicz-Górnicka Marginalizacja i wykluczenie społeczne w przestrzeni miejskiej 231 Maciej Białous Społeczna percepcja przestrzeni w mieście o wielokulturowej przeszłości. Przykład Białegostoku 243 Z dziejów Krynek w XVI w. 5 Table of contents Andrzej Sadowski Constructing a pluralistic society as a way of solving conflicts between diversity and community 7 Aleksandra Porankiewicz-Żukowska Individual identity and identity of discriminated groups in terms of sociological perspective 25 Walter Żelazny Brief history of the problems of minorities; theoretical issues of extraction 37 Małgorzata Skowrońska, Katarzyna Sztop-Rutkowska Difference – Democracy – Education. The necessity of anti- discriminatory education 49 Justyna Kajta Who is against the diversity? On the identity of the nationalist movement’s participants 63 Radosław Poniat Who has not been colonized? About the uses of the broad concepts 79 Eliza Urwanowicz-Rojecka Globalization as an Organization of Diversity. Ulf Hannerz Cultural Theory of Globalization and Polish Social Reality 91 6 Cecylia Bach-Szczawińska Agata Kleczkowska Does law see differences? – evaluation of the Polish status at present cultural and religious differentiation of Polish society 103 Oksana Voytyuk Problems of tolerance in crimean society 121 Katarzyna Sztop-Rutkowska, Łukasz Kiszkiel, Rafał Mejsak Social distance as an element of the attitude to foreigners in a local community exemplified by Bialystok residents 139 Agnieszka Nowakowska Lithuanian ethnic school in Poland – isolation defending identity 157 Małgorzata Bieńkowska Transcitizenship in a Polish way. Transsexuals as citizens 171 Andrzej Klimczuk Contemporary Social Policy Towards Disability and Disabled People 185 Agnieszka Masłowiecka, Małgorzata Dmochowska Other areas of discrimination. do you speak of discrimination against people with disabilities in space policy based on Polish? 201 Sylwia Zielińska Other areas of discrimination. do you speak of discrimination against people with disabilities in space policy based on Polish? 215 Urszula Abłażewicz-Górnicka Marginalization and social exclusion in urban space 231 Maciej Białous Social perception of urban space in culturally heterogeneous communities. An example of Bialystok 243 Konstruowanie społeczeństwa pluralistycznegoPogranicze. Studia jako rozwiazywanie Społeczne.… Tom XXII (2013)7 Andrzej Sadowski Uniwersytet w Białymstoku email: [email protected] KONstruoWANIE społECZEństWA PLuraListYCZNEGO Jako rozWiazYWANIE sprzeCZNOścI POMIęDZY RóżnorodNOścIą A WspÓLNotą Wprowadzenie Główna hipoteza konferencji zakłada, że dokonujące się procesy polityzacji zróżnicowania społeczno-kulturowego społeczeństwa powodują, a przynaj- mniej sprzyjają procesom dyskryminacji we współczesnym społeczeństwie, w tym także w polskim. Zakładam, że we współczesnym społeczeństwie w warunkach jego demo- kratyzacji dokonują się przynajmniej dwa zasadnicze, równoległe oraz prze- ciwstawne procesy społeczne. Z jednej strony wskazane procesy demokratyzacji powodują upodmiotowie- nie społeczeństwa, powodują, że społeczeństwo staje się coraz bardziej zróżni- cowane tak pod względem społecznym, jak i kulturowym [Offe 2006]. Z drugie strony narastanie procesów zróżnicowania społeczeństwa po- woduje szczególnie wśród zbiorowości dominującej równoległe narastanie przeświadczenia, poczucia utraty niezbędnej spójności dla zaistnienia społe- czeństwa jako całości, utraty z wielkim trudem konstruowanego, opartego na wartościach narodowych (religijnych), wspólnotowego charakteru społeczeń- stwa. Doświadczane poczucia utraty niezbędnej spójności społeczeństwa do- minującego wywołują między innymi postawy i zachowania dyskryminacyjne w stosunku do nowych segmentów społeczno-kulturowej struktury społeczeń- stwa. Jest to generalnie anonsowane w tytule narastanie sprzeczności pomię- dzy różnorodnością a wspólnotą, sprzeczności, które przynajmniej z czasem stają się upolitycznione oraz wymagają rozwiązania. Powstaje zasadnicze pytanie, czy narastające sprzeczności pomiędzy zróż- nicowaniem społeczeństwa a zachowaniem koniecznej wspólnoty są trwałą 8 Andrzej Sadowski i nierozwiązywalną cechą społeczeństwa demokratycznego, cechą generującą ich upolitycznienie i nieuchronne konflikty, czy też można wskazać makro- społeczne kierunki ich przeobrażeń oraz możliwości ich rozwiązania? Moim zdaniem takim kierunkiem jest konstruowanie obywatelskiego państwa he- terogenicznego narodowo oraz społeczeństwa pluralistycznego, w tym także w warunkach polskich. Narastanie zróżnicowania społeczno-kulturowego społeczeństwa polskiego W swoich badaniach przyjmuję założenie, że dopiero w społeczeństwach wstępujących na drogę demokratycznego rozwoju stworzone zostały realne warunki do pojawienia się lub do publicznego uzewnętrznienia zróżnicowa- nia społeczno-kulturowego mieszkańców. Przykładowo, w Polsce powojennej nadal istniały mniejszości narodowe i etniczne, ale w początkowym okresie były one wykluczone z życia publicznego, z czasem miały jedynie częściowe i zmieniające się przyzwolenia na autonomiczne funkcjonowanie, przeważnie oparte na założeniach minimalnej autonomii kulturalnej [Mironowicz 2000]. W praktyce wartości wspólnot mniejszości narodowych mogły ujawniać się jedynie w postaci folklorystycznej, i być skierowane jedynie do wewnętrznych struktur mniejszościowych. Administracyjnie ściśle określono ramy organiza- cyjne i kulturowe dla funkcjonowania mniejszości narodowych w ten sposób, że w zasadzie nie funkcjonowały one na płaszczyźnie politycznej społeczeństwa polskiego. Społeczeństwo większościowe na ogół nie miało możliwości szer- szego zapoznania się oraz kształtowania postaw względem