PAPUR BRO LLANGADFAN, LLANERFYL, FOEL, LLANFAIR CAEREINION, ADFA, CEFNCOCH, LLWYDIARTH, LLANGYNYW, CWMGOLAU, DOLANOG, RHIWHIRIAETH, PONTROBERT, MEIFOD, TREFALDWYN A’R TRALLWM.

389 Mai 2014 50c CYRRAEDD Y CANT MALDWYN YN DERBYN EI FEDAL

Maldwyn gydag Arglwyddes Raglaw Powys, Shân Legge-Bourke Ar y 24ain o Ebrill anrhydeddwyd Maldwyn Evans, Belanargae gyda medal B.E.M. yn Neuadd y Sir Powys, Llandrindod gan Arglwyddes Raglaw Powys, Shân Legge-Bourke. Enillodd Maldwyn y Fedal am wasanaeth gwirfoddol i’r gymuned yn Adfa a Chefn Coch dros y blynyddoedd. Rhoddwyd anerchiad Llongyfarchiadau i Meic Evans gynt o Bronffynnon, Dolanog ar gyrraedd gan y Cynghorwyr Sir, Ms Viola Evans a Mrs Joy Shearer. ei ben-blwydd yn 100 oed. Treuliodd ei oes faith o fewn ei filltir sgwâr a Aeth amryw o deulu a ffrindiau Maldwyn i’w gefnogi a diolchodd bu’n gipar i deulu’r Jacksons ar Stâd Dolanog am gyfnod hir. Mae yn Maldwyn i bawb. naturiaethwr craff ac yn ei ddydd roedd yn un o saethwyr gorau’r ardal. Dymunwn y gorau iddo yn y dyfodol. Camau Cyntaf Taith Beryl Gyda llai na wythnos cyn i Beryl Vaughan gychwyn ar ei thaith LLYFRGELLYDD NEWYDD arbennig i hyrwyddo Eisteddfod Maldwyn a’r Gororau y flwyddyn nesaf, mae manylion rhan gyntaf y daith wedi’u cyhoeddi – gan YN LLYFRGELL LLANFAIR obeithio y bydd nifer fawr o bobl yn ymuno gyda Beryl am ddiwrnod, neu ychydig filltiroedd. Bydd y daith yn cychwyn ddydd Llun, 5 Mai, gan adael Ysgol Bro Ddyfi, Machynlleth am 10.00. Bydd y cerddwyr yn teithio tua’r gogledd yn ystod rhan gyntaf y daith, gan orffen y diwrnod cyntaf yn Nhywyn. Bydd yr ail ddiwrnod yn cychwyn am 10.00, gyda’r cerddwyr yn gadael Ysgol Uwchradd Tywyn i barhau tua’r gogledd, gan orffen y diwrnod yn Abermaw. Yna, ar 7 Mai, sef diwrnod olaf rhan gyntaf y daith, bydd cerddwyr yn gadael Canolfan Hamdden Abermaw am 10.00 a cherdded i Harlech. Mae croeso i chi ymuno ar unrhyw ddiwrnod – a does dim rhaid i chi gerdded y cyfan o’r ffordd. Byddwn yn codi tâl o £10 ar unrhyw oedolyn sy’n dymuno cymryd rhan yn y daith a £5 ar unrhyw blentyn, gyda’r arian i gyd yn mynd tuag at Gronfa Eistedd- fod Genedlaethol 2015. Mae Gyda thristwch ffarweliodd trigolion Llanfair Caereinion a’r cylch â Maureen croeso i chi noddi Beryl ar ei a fu’n gymeriad mor fyrlymus a chydwybodol yn Llyfrgell y Dre. Mae thaith, hyd yn oed os na fyddwch Maureen bellach yn cadw trefn ar silffoedd Llyfrgell y Drenewydd. Ond, chi’n cerdded eich hun. Cynhelir rhan nesaf y daith ar 1- mae’n falch gennym groesawu merch ifanc leol sef Sioned Camlin i 3 Mehefin pan fydd y criw yn gymryd ei lle. Dymunwn yn dda i’r ddwy yn eu swyddi newydd a chofiwch cychwyn o ardal Borth ac yn mai’r peth pwysicaf yw cefnogi Sioned a’n Llyfrgell leol gymaint â phosib. cerdded tua’r de. 2 Plu’r Gweunydd, Mai 2014

Meh. 20 Eisteddfod i Ddysgwyr yng Nghanolfan y Cilgant, Y Drenewydd am 7 yr hwyr. DYDDIADUR Meh. 21 Taith Gerdded Plu’r Gweunydd yn ardal Ebrill 30 Sasiwn Genhadol yn Nolgellau Llanwddyn LLYTHYRON Mai 3 Noson yng nghwmni Plethyn, Llond Llaw Meh. 21 Carnifal Llanfair “Ar Beryl Vaughan mae’r bai” medde Ann y a Mair Penri yn Neuadd Pontrobert am Meh. 29 Cinio’r Cyhoeddi yng Ngwesty Llyn Foty wrth drin ei hymddangosiad ar “Dechrau 7.30. Elw yn mynd tuag at Apêl Pont a Efyrnwy a Chymanfa Ganu’r Cyhoeddi yng Llangynyw Eisteddfod 2015 Canu, Dechrau Canmol” yn ddiweddar, pan Nghapel y Tabernacl, Llanfyllin ddywedodd fod Ann Griffiths yn Mai 3 Cyngerdd yr Hosbis yn Eglwys y Santes Gorff. 5 Cyhoeddi Eisteddfod Genedlaethol 2015 yn Fair – Côr Meibion Dinbych a’r Cylch a y Drenewydd anllythrennog! Mi glywais innau hynny, ond doniau lleol 7.30 Gorff. 6 Cymanfa Ganu’r Presbyteriaid ym Moreia sylweddoli’n syth mai “llithriad y tafod” Mai 4 Cinio Elusennol yn Wern, Foel. Arian yn Gorff. 17 Cylch Llenyddol Maldwyn. Aneirin Karadog ydoedd, ac am Ruth roedd hi’n siarad. Beryl mynd at Apêl yr Eisteddfod a’r Ambiwlans ‘Bardd Plant Cymru’. Ystafell Weaver, fyddai’r gyntaf i gydnabod yr hen ddywediad Awyr. Os am archebu bwrdd ffoniwch Gregynog am 7. “heb ei fai, heb ei eni”, ac mae lle i ddiolch Gill 01938 820345 neu Elinor 01938 Gorff. 18 a 19 – Eisteddfod Talaith a Chadair Powys – iddi am roi o’i hamser prin i recordio rhaglen 820323 Dyffryn Ceiriog mor ddiddorol yn ei ffordd afieithus arferol. Mai 5 Taith Gerdded a Barbeciw Canolfan Awst 12 Diwrnod Ann Griffiths. Hen Gapel John Yn fy marn i, “bai” y cynhyrchydd a’r holwr Gymunedol Dolanog. Er budd Apêl Hughes, Pontrobert. 7.30, Anerchiad ar Eisteddfod Genedlaethol 2015. Cychwyn Ann Griffiths gan Karen Owen, y bardd/ gafwyd ar yr achlysur hwn, na fyddent wedi yn brydlon o’r Ganolfan am 3 o’r gloch newyddiadurwr o Benygroes. Bydd sylwi ar y camgymeriad, ac wedi ei gywiro Mai 5 Ffair Llanerfyl am 3.30 o’r gloch – casgliad at apêl y to. Croeso i bawb. ar adeg y recordiad. stondinau a Bingo. Medi 7 Parti yn y Parc (cae pêl-droed Carno). Mai 11 Cinio Dydd Sul yn Neuadd Llanwddyn er Rhys Meirion, Aled Davies, Sara Meredydd, Parhaed brawd/chwaergarwch! budd Eisteddfod Genedlaethol 2015 Glyn Jones, Rhodri Gomer, Mari Lovgreen, Mai 15 Cylch Llenyddol Maldwyn. Yr Athro M. Côr Meibion y Drenewydd, Teulu Yn gywir, Wynne Thomas ‘R.S. Thomas’. Ystafell Moeldrehaearn, Hufen Iâ Poeth, Bendant a Nia Rhosier Weaver, Gregynog am 7. llu o artistiaid eraill. Elw at Eisteddfod Mai 16 Cyngerdd Enillwyr yr Urdd yn Neuadd Maldwyn 2015. Dewch â phicnic gyda chi. Ceidwad Hen Gapel John Hughes, Meifod am 7.00. Er budd Eisteddfod Cysylltwch ag Alwena (07702891316) Pontrobert Genedlaethol Maldwyn Medi 13 Cyngerdd Mawreddog gyda Rhys Meirion, Mai 16 Bingo yn Neuadd Pontrobert am 7.30 Dilwyn Morgan ac eraill yng Nghanolfan * * * * * * * * * * Mai 17 Taith Gerdded Neuadd Pontrobert i Hamdden Caereinion. Er budd Apêl gychwyn am 2.00p,m. gyda barbeciw i Eisteddfod Genedlaethol 2015 ddilyn Annwyl Olygydd, Medi 18 Cylch Llenyddol Maldwyn. Rhys Iorwerth Ym mis Gorffennaf mi fydd yn 8 mlynedd Mai 17 Diwrnod o Ddawns yn Cann Offis ‘Un Stribedyn Bach’. Ystafell Weaver, Mai 21 Cyngerdd o Eitemau’r Urdd gan Ysgol Gregynog am 7. ers i Siân a fi symud o Ddolanog i Gricieth. Caereinion yn y Ganolfan Hamdden am Medi 25 Pwyllgor Blynyddol Plu’r Gweunydd yn Bellach ’den ni wedi hen gynefino â’r ardal 7.00 Neuadd Pontrobert newydd ond cofiwch ’den ni wrth ein boddau Mai 23 Neuadd yr Adfa am 7 o’r gloch – Medi 28 Cinio Dydd Sul ym Mhlas Dyffryn Meifod er yn dod yn ôl i’r ardal a chael sgwrs efo’n Arwerthiant blynyddol o blanhigion gardd budd yr Eisteddfod Genedlaethol cyn-gymdogion a’n ffrindiau. Cyfrwng arall Mai 23 Gyrfa Chwist yn Neuadd Pontrobert am 8 Hydref 17 Cylch Llenyddol Maldwyn. Sian Northey sydd yn cadw’r ddolen gyswllt i fynd ydy o’r gloch ‘Trwy Ddyddiau Gwydr’. Ystafell Weaver, Mai 24 Bore Coffi 10-12 y.b. Neuadd Llwydiarth. derbyn ‘Y Plu’ yn fisol ac rydym yn mwynhau Gregynog am 7. ei ddarllen yn fawr iawn. Tuag at Fynwent Eglwys Llwydiarth. Tach.1 Noson i ddathlu Tecs a’i Ffotograffau yng Mai 24 Cyngerdd gyda Gwyn Hughes Jones a Nghanolfan Hamdden Llanfair. Trefnir gan Un o’r erthyglau sydd wrth fy modd yw Chôr Godre’r Garth yn Theatr Llwyn. Bwyllgor Celf Eisteddfod Maldwyn a’r ‘Cynefin’ yng ngofal Alwyn. Soniodd Alwyn Tocynnau ar gael gan Roger 01691 Gororau. yn ei golofn mis Ebrill ei fod wedi gwylio’r 648358 neu Tom 648551. Hydref 4 Cwis Dwyieithog yn y Tanhouse am 7.30 gyfres ‘The Hill Farm’ a oedd yn dilyn hanes Mai 25 Rihyrsal at y Cymanfaoedd Canu ym gyda bwyd mewn basged. Trefnir gan teulu sydd yn ffermio yn ardal Llanfairfechan Moreia am 6 Bwyllgor Apêl Pontrobert a Llangynyw ac yn holi am ymateb i’w sylwadau ac i’r Mai 25 Geraint Lovgreen yn y 3 Diferyn o 8.00. Eisteddfod 2015 Meh. 15 Cymanfa Ganu’r Annibynwyr yng rhaglen. Nghanolfan Pontrobert am 2.30 a 6.00 2015 Fel pob rhaglen deledu mae’n amhosib Meh. 19 Cylch Llenyddol Maldwyn. Dafydd Ebrill 10 Sioe Ffasiwn L’Armoire yng Nghanolfan dweud y stori’n llawn ac ni ddaeth y ffaith Wigley ‘Be Nesa?’ Gregynog am 7. Gymdeithasol Carno. Elw er budd bod Gareth Wyn Jones yn rhan o gwmni yn Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn 2015. amlwg ar y rhaglen. Ysgrifennodd Gareth lyfr ‘Mab y Mynydd’ a argraffwyd gan y Lolfa Diolch ! BWRIWCH BLEIDLAIS ! Dymuna Nancy, Eluned, Erfyl a theulu’r yn 2012, ac ynddo ar dudalen 16 mae o’n ddiweddar Mrs Myfanwy Thomas Graigwen dweud fel hyn: Llangynyw ddiolch i bawb am bob arwydd o Mae angen to newydd ar Hen Gapel John ‘Un o gwmni o wyth ydw i, cwmni teuluol gydymdeimlad a ddangoswyd tuag atynt yn dilyn Hughes, Pontrobert yn ddi-oed. Rydym Owen Jones a’i Feibion. Dad a fi, Ty’n eu profedigaeth o golli Mam, Nain a Hen Nain wedi gwneud cais i’r ‘Engage Foundation’ Llwyfan a’r tri brawd a’u meibion: Tecwyn annwyl. Diolch am bob gair a gweithred o am Rodd Gymunedol, ond ni ddaw honno Plas Ucha, a Robert y mab; Huw, Gerlan, garedigrwydd a chefnogaeth a estynnwyd iddynt, oni fydd digon o bobl yn pleidleisio drosti. Llanfairfechan ac Owen John; a William ac am y rhoddion a dderbyniwyd er cof tuag at Roger, Henblas a Ieuan.’ Ymchwil Alzheimer a chronfa Gysur Trigolion y Pleidlais y cyhoedd sydd yn penderfynu, Ar Fai 24ain mae Cymdeithas Edward Llwyd Rhallt. Diolch hefyd i Geraint Peate am ei ofal felly wedi trefnu taith i ymweld â fferm deuluol arbennig gyda threfniadau’r angladd. fynyddig Ty’n Llwyfan ar y Carneddau dan Diolch PLEIDLEISIWCH ar-lein HEDDIW arweiniad Gareth Wyn Jones a hwyrach y Dymuna Bryan, Tyn-y-Weeg a’i ferch, Bethan, buasai Alwyn yn hoffi ymuno â mi ar y daith Abernaint, Llanfyllin ddiolch i bawb am y cardiau, ar www.engagemutual.com/foundation ar y diwrnod hwnw. galwadau ffôn a’r ymweliadau yn dilyn eu gyfer John Hughes Memorial Chapel Buaswn yn hoffi darllen unrhyw sylwadau yn llawdriniaeth yn ddiweddar. y Plu ar ôl ei ymweliad. Diolch Gofynnwch i’ch cyfeillion a’ch teulu Gyda diolch a chofion bleidleisio hefyd – diwrnod olaf Mai 31 John Hoffwn ddiolch yn fawr iawn i’r rhai fu o gymorth imi pan gwympais dro yn ôl a dod â fi adre hefyd. Wedyn daeth y pen-blwydd mawr a llu o gardiau RHIFYN NESAF a blodau hyfryd a phob math o anrhegion y byddaf A fyddech cystal ag anfon eich yn eu trysori, a diolch o galon i bawb sydd wedi Diolchiadau £5 cyfraniadau at y rhifyn nesaf erbyn dydd galw mor gyson. Taliad i’r Trysorydd, gohebydd lleol Oddi wrth Ceri, neu un o’r tîm Sadwrn, 17 Mai. Bydd y papur yn cael ei 25, Hafan Deg ddosbarthu nos Fercher Mehefin 4 Plu’r Gweunydd, Mai 2014 3 O’R GADER ‘DROS Y TOP’ Tamed o hanes – SIOE INGOL Pantycelyn CWMNI THEATR BARA CAWS Go brin nad oes unrhyw un o Roeddwn yn falch iawn o weld cynulleidfa mor ddarllenwyr deallus Plu’r niferus yng Nghanolfan y Banw ar nos Fawrth, Gweunydd heb glywed am Ebrill 15fed ar gyfer perfformiad Cwmni Theatr Bara William Williams, Pantycelyn – y Caws o ‘Dros y Top’. Mae Plu’r Gweunydd wedi Pêr Ganiedydd. Emynydd [gwrywaidd] mwyaf cefnogi’r cwmni theatr yma ers blynyddoedd bellach Cymru o bell ffordd. Hyd yn oed yn yr oes gan drefnu lleoliad iddynt berfformio eu cynyrchiadau lwm ar y capeli sydd ohoni, mae geiriau diweddaraf. Mae’n anrhydedd cael gweld cwmni proffesiynol Pantycelyn yn dal yn gyfarwydd i lawer o bobol yn perfformio mewn neuadd bentref wledig. Wrth gwrs, ni hyd yn oed os na wyddom ni mai fo oedd eu fyddem yn gallu eu gwahodd heb nawdd sylweddol gan gynllun hawdur nhw. A faint, tybed, sy’n gyfarwydd ‘Noson Allan’ Cyngor Celfyddydau Cymru sy’n rhoi tawelwch meddwl â’i emyn, ‘Arglwydd, arwain drwy’r anialwch’? Faint o bobl, yn cynnwys darllenwyr y Plu, a noson dda o gwsg i’r trefnwyr. sydd wedi bod yn ein stadiwm rygbi Ym mis Awst eleni byddwn yn cofio dechrau’r Rhyfel Mawr 1914-18 ac mae’r cynhyrchwyr Cenedlaethol yn bloeddio cyfieithiad Saesneg teledu eisoes wedi llenwi’r amserlen gyda rhaglenni dogfen a dramâu yn nodi’r ffaith yma, ac Pantycelyn ohoni, ‘Guide me o Thou Great mae’n sicr dros y pedair blynedd nesaf bydd miloedd o oriau o arlwy yn ymwneud â’r Rhyfel Jehovah’ neu ‘Bread of Heaven’ iddi gael ei Byd Cyntaf yn cael eu darlledu ar ein teledu. Felly, sut oedd Cwmni Theatr Bara Caws am henw [hynod] boblogaidd? grynhoi y Rhyfel Byd Cyntaf mewn awr a hanner o sioe? Yr ateb, yn syml – yn andros o Bu’r g@r mawr farw yn 1791, pan oedd Ann glyfar. Llwyddodd y cynhyrchiad i gyffwrdd â bron bob agwedd o’r Rhyfel – gan gychwyn Dolwar yn ei harddegau. Go brin iddo ystyried gyda llofruddiaeth yr Archddug Franz Ferdinand; cymhlethdod gwleidyddol teyrngarwch y y byddai ’na fyfyrwyr yn 2014 yn protestio’n gwahanol wledydd ac yn bennaf stori’r bobl gyffredin a’r effaith gafodd y Rhyfel arnyn nhw. gadarn a di-wyro [a chwbl lwyddiannus] dros Yn ystod y toriad roedd y Cwmni wedi gofyn i’r trefnwyr lleol drefnu naws leol i’r perfformiad gadw’r eicon Cenedlaethol sy’n dwyn ei enw, gydag eitemau pwrpasol yn ymwneud â’r Rhyfel. Cafwyd tair eitem yn y Banw, deuawd gan ac yn neuadd breswyl i filoedd o fyfyrwyr Ceri Pryce a Rhys Morris allan o gynhyrchiad llwyddiannus CFfI Llanfair Caereinion; dehongliad Cymraeg y coleg ger y lli’ yn Aberystwyth ers hyfryd o’r gân ‘Meysydd Gleision Ffrainc’ gan Brenda, Menna a Gwennan a darllenwyd llythyr 40 mlynedd. Llongyfarchiadau i fyfyrwyr Aber ingol gan Alun Pryce gan y Parch. H. Jones, Caplan yn y Rhyfel yn hysbysu teulu yr Ellis’s o dan arweiniad llywydd yr undeb, Mared Ifan. am farwolaeth eu mab D.T. Ellis o’i glwyfau erchyll ar Hydref 11eg 1917 (sef brawd i hen daid Mewn oes ddi-gic lle mae miloedd o bobol Alun). Llwyddodd naws yr eitemau yma i gyfuno’n berffaith â’r perfformiad a hoffwn ddiolch Cymru mor ddi-hid o’u gwlad a’u hiaith, o’r yn ddiffuant i’r chwech ohonynt am gymryd rhan ar y noson. diwedd mae ’na rai’n deffro. Ac mae eicon Roedd yr olygfa olaf yn bwerus ac emosiynol dros ben ac anghyffredin oedd gweld y gynulleidfa Cenedlaethol yn fyw o hyd. yn eistedd yn syfrdan yn eu seddau am gryn amser ar ôl i’r perfformiad ddod i ben. Diolch yn G@yl Maldwyn fawr iawn i bawb am eu cefnogaeth. Catrin Ar Nos Wener y 27ain a Nos Sadwrn yr 28ain o Fehefin bydd yr @yl yn cael ei chynnal Eisteddfod Genedlaethol unwaith eto yn y Cian. Bydd y posteri allan yr wythnos nesa yn cynnwys enwau yr hanner Maldwyn a’r Gororau 2015 dwsin o fandie yn ogystal â Bethan Gwanas 16 mis i fynd... yn diddanu’r plant ar y pnawn Sadwrn, a’r DYDDIADAU PWYSIG Mai 3 Noson yng nghwmni Plethyn, Llond Llaw ymryson arferol yn dilyn am 3 o’r gloch. £10 Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a’r Gororau fydd y pris am y penwythnos cyfan, efo’r elw’n a Mair Penri yn Neuadd Pontrobert am 7.30. Elw yn mynd tuag at Apêl Pont a Pwyllgor Apêl Pontrobert a Llangynyw mynd at apêl Dyffryn Banw i ‘Steddfod Llangynyw Eisteddfod 2015. Cyngerdd Genedlaethol Mathrafal. Does dim wedi’i Mai 4 Cinio Elusennol yn Wern, Foel. Arian yn * PLETHYN * MAIR PENRI * drefnu i’r Dydd Sul eleni, gan fod ’na gwpl o mynd at Apêl yr Eisteddfod a’r Ambiwlans ddigwyddiade eraill yn lleol ar y diwrnod hwnnw Awyr. Os am archebu bwrdd ffoniwch Gill * LLOND LLAW * er budd y ’Steddfod. 01938 820345 neu Elinor 01938 820323 Neuadd Gymunedol PONTROBERT Ydi, mae’r haf ar y gorwel! Mai 5 Taith Gerdded a Barbeciw Canolfan Sadwrn 3 Mai / 7.30pm Gymunedol Dolanog. Er budd Apêl £10 Oedolion £4 Plant dan 12 Eisteddfod Genedlaethol 2015. Cychwyn Tocynnau yn brydlon o’r Ganolfan am 3 o’r gloch Delyth Lewis: 01938 500 248 JAMES PICKSTOCK CYF. Mai 25 Geraint Lovgreen yn y 3Diferyn. £7 Siân Vaughan Jones: 01938 500123 MEIFOD, POWYS Mynediad, £15 Mynediad a Chyri a Phwdin. Menter Iaith Maldwyn: 01686 610 010 Meifod 500355 a 500222 Meh. 7 Noson Blasu Gwin yn Neuadd Llanerfyl gyda Dylan Rowlands, ‘Dylanwad Da’. Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn 2015 Dosbarthwr olew Amoco Meh. 29 Cinio’r Cyhoeddi yng Ngwesty Llyn Pwyllgor Apêl Llanfihangel, Dolanog a Llwydiarth Efyrnwy a Chymanfa Ganu’r Cyhoeddi Gall gyflenwi pob math o danwydd yng Nghapel y Tabernacl, Llanfyllin CYNGERDD gyda Petrol, Kerosene, Disl Tractor a Derv Gorff. 5 Cyhoeddi Eisteddfod Maldwyn a’r ac Olew Iro a Gororau am 3 yn y Drenewydd. Gorff. 13 Pwyllgor Apêl Dyffryn Banw yn trefnu RHYS MEIRION Thanciau Storio Helfa Drysor. Mwy o fanylion mis nesaf. DILWYN MORGAN GWERTHWR GLO Medi 13 Cyngerdd Mawreddog gyda Rhys MEILIR JONES CYDNABYDDEDIG Meirion, Dilwyn Morgan ac eraill yng HUW DAVIES (cyfeilydd) Nghanolfan Hamdden Caereinion. Er CÔR MEIBION A THANAU FIREMASTER budd Apêl Eisteddfod Genedlaethol 2015 PENYBONT FAWR Tach.1 Noson i ddathlu Tecs a’i Ffotograffau yng Prisiau Cystadleuol Nghanolfan Hamdden Llanfair. Trefnir gan Gwasanaeth Cyflym bwyllgor Celf Eisteddfod Maldwyn a’r yn y Ganolfan Hamdden Llanfair Caereinion Gororau. Nos Sadwrn Medi 13eg Hyd 4 Cwis Dwyieithog yn y Tanhouse am 7.30 7.30yh Nid yw Golygyddion na Phwyllgor Plu’r gyda bwyd mewn basged. Trefnir gan Gweunydd o anghenraid yn cytuno Bwyllgor Apêl Pontrobert a Llangynyw Tocynnau £10 gydag unrhyw farn a fynegir yn y papur Eisteddfod 2015 Gwyndaf: 01691648637 Kath: 01938820208 Rhag. 31 ‘Blwyddyn Newydd Dda’. Dathlu’r Calan nac mewn unrhyw atodiad iddo. Tegwyn: 01691648347 Linda: 01938810439 gyda’r teulu cyfan yng Nghanolfan y Banw Llangadfan. 4 Plu’r Gweunydd, Mai 2014

LLANGADFAN OCSIWN LLWYDDIANT OFFERYNNOL Llongyfarchiadau i’r canlynol am ganlyniadau ardderchog yn arholiadau offerynnol ABRSM Genedigaeth ADDEWIDION a gynhaliwyd yng Nghanolfan y Banw yn Llongyfarchiadau i Barry a Nerys Smith, ddiweddar:- Maesdderwen ar ddod yn daid a nain am y tro DYDD SUL, MAI 4ydd cyntaf. Ganed merch fach o’r enw Alys Delyth Mae Pwyllgor Apêl Dyffryn Banw tuag at Ei- i Gareth a Jenny yn y Trallwm. Gradd 1 Piano Caitlin Ella Chapman - steddfod Genedlaethol Maldwyn 2015 yn Merit Hen dro dechrau ar eu hymgyrch codi arian trwy gynnal Emma Sian Williams - Rhai diwrnodau ar ôl i mi longyfarch Eric Cinio Dydd Sul Elusennol mewn pabell ar Distinction Smith, Tremafon ar basio ei brawf gyrru yn y gaeau Y Wern, Foel ddydd Sul Mai 4ydd trwy Adleis Thomas Jones - golofn hon cafodd ddamwain anffodus pan garedigrwydd Dei, Eleri ac Osian. Ar ôl y wledd Merit yrrodd fan wen i fewn i gefn ei Beetle bach bydd cyfle i’r gwesteion roi cynnig ar brynu Lwsi Marged Roberts - glas. Roedd hyn yn andros o siom gan ei fod pob math o eitemau diddorol mewn arwerthiant Distinction wedi treulio cannoedd o oriau yn ail wneud y elusennol dan ofal medrus Glandon. Wrth gwrs Ffion Haf - Distinction Beetle dros y ddwy flynedd ddiwethaf. Beth nid pawb fydd yn gallu bod yn bresennol ar y Gradd 2 Piano Ryan Evaans - Pass bynnag, daeth haul ar fryn ac mae wedi cael dydd Sul, felly, os ydych yn ffansi rhoi cynnig Swyn Melangell Hughes Beetle newydd llwyd gydag olwynion gwyrdd ar unrhyw un o’r eitemau isod cysylltwch â - Merit llachar. Hoffwn hefyd longyfarch Eric ar 07854 704011 cyn hanner dydd Mai 4ydd i nodi Siwan Roberts - Merit ddathlu ei benblwydd yn 18oed ar Ebrill yr eich diddordeb. 21ain. Heledd Roberts - Merit Cydydeimlad Medi Lewis - Merit Ffion Haf - Merit Cydymdeimlwn yn ddwys iawn â theulu * Taith gerdded mewn lleoliad o’ch dewis i fyny Gradd 3 Piano Gwenno Erin Williams - Bryncudyn wedi marwolaeth tad Brian sef Mr at 6 o bobol. Pass Ifan Evans, Tanfron gynt a hyn ddim ond * Llun pyrography. Moli Mair Morgan - Merit ychydig fisoedd ers i Brian golli ei fam, Mrs * Hamper Gwin. Gradd 4 Piano Harri Gwyn Evans -Merit Ruby Evans. * Goleuadau diogelwch LED. Gradd 6 Piano Margo Llwyd Martin - Gwaeledd * 5 galwyn o olew. * Llun. Pass Yn anffodus mae sawl un o drigolion yr ardal Gwenan Medi Jones - yn wael ar hyn o bryd a chofiwn yn arbennig * 10 dôs o welltyn tarw botel Genus * Bocs o Nwyddau Cymraeg. Pass am Dewi James, Bryngwalia sydd yn Ysbyty Rhian Williams - Merit Trallwm; Megan, Tynrhos a Maureen Hen Efail. * Tocyn teulu i 2 oedolyn a 2 blentyn i Castell Powys. Gradd 7 Piano Glesni Fflur Jones - Rydym yn meddwl amdanoch ac yn dymuno Pass y gorau i bob un ohonoch. * Cinio i 4 person yn T~ Mawr, Llanerfyl. * Ewyllys wedi ei pharatoi i chi. Chwiorydd * Llwyth o goed tân wedi eu hollti (tua 1 tunnell Maent i gyd yn ddisgyblion i Buddug Evans, Llongyfarchiadau i ddwy chwaer o Langadfan o bwysau). Cartrefle, Llangadfan. sef Sioned ac Elinor Camlin, y ddwy yn * Trip pysgota efo Gerallt Hughes ar Lyn Brenig Hefyd llongyfarchiadau i’r canlynol:- dechrau ar swyddi newydd. Mae Sioned wedi i 1 person. dechrau ar ei swydd newydd fel llyfrgellydd * Mynediad i 2 i Spa Llanwddyn gan gynnwys Hannah Shirley Smith - Gradd 1 Clarinet - yn Llyfrgell Llanfair ac mae Elinor ei chwaer te prynhawn. Merit fach wedi cael swydd gyda BBC Radio 3 yn Lwsi Marged Roberts - Gradd 1 Ffliwt - Llundain lle bydd yn gweithio ar ddarllediadau Distinction o’r Proms ar y sianel. Sioned, y siaradwraig Llongyfarchiadau i Sioned Edwards, Llwyn y * Bwthyn i hyd at Annibynnol Grug a oedd yn un o aelodau tîm buddugol 7 yn Llanuwchllyn MARS Ynys Môn yng nghystadleuaeth siarad am benwythnos Ymgynghorwyr Ariannol Annibynnol cyhoeddus mudiad y Ffermwyr Ifanc a gynhaliwyd yn Llanelwedd yn ddiweddar. Trevor Jones Cofiwch, mae hi’n perthyn i frîd da am siarad! Rheolwr Datblygu Busnes * Cymorth profiadol i olrain achau eich teulu. Montgomery House, 43 Ffordd Salop, * Tocyn i 4 i gêm rygbi ryngwladol De Affrica. Y Trallwng, Powys, SY21 7DX * Defnydd ‘Mini Digger’ am ddiwrnod. Ffôn 01938 556000 * Mainc bicnic. Ffôn Symudol 07711 722007

* Hanner diwrnod Morgeisi * Pensiynau * Buddsoddiadau * Cynilion yng nghwmni * Yswiriant Bywyd * Diogelu Incwm Pob math o waith tractor, * Adeiladau a Chynnwys yn cynnwys- Gwyndaf Evans y ralïwr o x Teilo gyda chwalwr Ddinas Mawddwy. 10 tunnell, Brian Lewis x &KZDOX¶VOXUU\·JDQ Gwasanaethau Plymio GGHIQ\GGLR¶WUDLOLQJVKRH· a Gwresogi x Chwalu gwrtaith neu galch,

x 7ULQ\WLUk¶SRZHUKDUURZ· * 2 docyn i weld x Unrhyw waith gyda Atgyweirio eich holl offer Shrek ym ¶GLJJHU·WXQQHOO plymio a gwresogi Manceinion. x Amryw o beiriannau eraill ar Gwasanaethu a Gosod gael. Hoffai’r pwyllgor lleol ddiolch yn ddiffuant i boileri bawb sydd wedi rhoi’r eitemau uchod a Gosod ystafelloedd ymolchi Ffôn: 01938 820 305 gobeithir y bydd yr Eisteddfod Genedlaethol Ffôn 07969687916 07889 929 672 ac Ambiwlans Awyr Cymru yn cael rhodd neu 01938 820618 sylweddol o’r diwrnod. Plu’r Gweunydd, Mai 2014 5

FOEL LLANERFYL Marion Owen GWE FAN 820261 Dathlu’r Deugain Dro yn ôl soniais am wefan o’r enw Casgliad y Llongyfarchiadau i Ruth Tudor a Richard Tu- WerinWerin. Cefais ebost ganddynt yn ddiweddar yn Yr Wyl Ban Geltaidd dor, y ddau yn dathlu eu penblwydd yn dweud eu bod wedi ail-lansioail-lansio’r safle ac mae Ar goll braidd, ddim yn mynd i’r #yl Ban ddeugain. pethau yn gweithio’n llawer gwell erbyn hyn Geltaidd yn Doire (Derry). Ond fe gafwyd Mae Richard yn aelod o dîm y ‘Veterans’ sydd http://www.casgliadywerincymru.co.uk/. Adnodd sgwrs sawl bore efo Dylan Jones – diolch newydd ddod i’r brig yn y gynghrair gyda gwych ac eithriadol o ddefnyddiol yma yw’r Dylan. Dyma benblwydd yr #yl yn 43 – Trallwm yn yr ail safle. mapiau. Cewch edrych ar fapiau Arolwg Ordnans gobeithio yn arw y caf fynd yn 2015. Cewch Mae Awi, Alwyn, Gareth, Glen, Brian, Anthony (OS) o gyfnodau gwahanol a chymharu hyn ag fraslun o’r canlyniadau o bwys yn rhifyn a Steve hefyd yn aelodau o’r tîm ac yn ymarfer awyrluniau safonol. Felly, beth am fynd ar daith Mehefin. yn rheolaidd ac yn cymryd pob gêm o ddifrif. ddigidol yn ôl mewn amser i weld sut mae’r wlad Gwasanaethau wedi newid? Cewch weld dyffrynnoedd megis Yr Ysgol Efyrnwy ac Elan cyn iddynt gael eu boddi; gellir Mai 11 – Bethel – Parch Peter Williams Hefyd ym maes pêl-droed, cafodd Ysgol Mai 18 – Foel – Parch Dr John Clinton Evans, hefyd weld y gwaith yn dod yn ei flaen o safbwynt Llanerfyl lwyddiant yng Nghystadleuaeth yr creu argae a rheilffordd hefyd. Diddorol yw Talerddig Urdd, mewn ffeinal hynod gyffrous yn erbyn Mai 25 – Bethel – Mrs Maria Evans, edrych ar bentrefi fel Llanwddyn a Chapel Celyn Ysgol Banw. Llanerfyl oedd yn fuddugol ac cyn iddynt gael eu symud neu chwalu Gan fod Rhydaman maent yn chware yn Aberystwyth ym mis Mai graddfa’r mapiau mor fawr, mae’n bosib gweld Merched y Wawr yn y rownd derfynol. Pob lwc iddynt. amlinelliad pob cae. Beth am fynd i Ferthyr i Cafwyd noson gymdeithasol yn y Dyffryn ar Telynau weld yr holl waith diwydiannol yno ac wedyn Fawrth 3 i drefnu gweithgareddau’r flwyddyn Dyma lun o Greta, Gwenno ac Adleis yn cymharwch hynny â’r tirwedd heddiw – mae’r nesaf – da o beth yw bod ar y blaen. Ar Ebrill cymryd rhan yn yr #yl Delynau Ryngwladol trawsnewid yn anhygoel. Mae’n bosibl dysgu 30 byddwn yn ymuno â changen Llanfair. Yna a gynhaliwyd yn y Galeri, Caernarfon dros y llawer iawn oddi wrth fap ac mae’r manylder yn ar Fai 2 gwahoddir Llanerfyl a Charno atom i Pasg. ein helpu ni i ddeall hanes lleoliadau amrywiol glywed Geraint Thomas, y ffotograffydd. a diddorol. Ymysg sawl peth a’m tarodd i oedd y Mehefin 5 – Nyrsys Cymru gyda Myfanwy nifer o felinau oedd ar un adeg; mae ambell un Povey. Bydd taith i’w threfnu ym mis o rai cerdded hefyd (walking mill). Arwyddocaol Gorffennaf. hefyd yw nifer, siâp a lleoliad y tlotai (work- houses) – mae pob un yn ymddangos yn fwy fel Priodasau carchar na dim byd arall a hynny ar ymylon Dymunwn bob lwc i Lowri, Wern a Dafydd ar pentrefi. Fai y 3ydd ac i Elain a Rhodri, Dolymaen ar Peth nodweddiadol o’r safle yma yw y gall Fai 24. Dwy briodas yng Nghwm Banw yr un unrhyw un roi adnoddau arno, megis lluniau, mis. Llongyfarchiadau i chi. llythyrau ac ati ac mae amryw yn gwneud hynny. Penblwyddi mis Mai Gydag amser, bydd yr adnoddau’n cynyddu’n Mai 5 – Leusa Rees; Mai 6 – Bob Morgan; sylweddol ac yn creu llyfrgell ddigidol i bob math Mai 7 Dei Wern; Mai 27 – Penblwydd Priodas o ffynonellau o bob rhan o Gymru. Gwyneth a John a Mai 28 – Penblwydd Ar fater hollol wahanol mae safle yr Eistedd- Priodas Alwyn a Catrin; Mai 3 - Gareth, Llety’r fod Genedlaethol sef http:// Bugail. Penblwydd hapus i chi i gyd. www.eisteddfod.org.uk/cymraeg/ gyda rhan am Tristwch Eisteddfod Maldwyn Cofion Trist oedd clywed am farwolaeth Heather a’r Gororau y Anfonwn ein cofion caredig at rai o’n Latto, Caerbwla Bach a fu farw yn yr ysbyty flwyddyn nesa. Yma cymdogion sy’n wael. Brysiwch wella. yn ddiweddar. Roedd wedi brwydro’n ddewr cewch weld yr holl yn erbyn anabledd yn dilyn ei strôc rai weithgareddau lleol blynyddoedd yn ôl, a chydymdeimlwn â’r plant sydd wedi eu trefnu yn eu colled. dros y misoedd nesa a hynny drwy ddewis ‘Gweithgareddau cymunedol a gwybodaeth leol’ o’r opsiynau ar y chwith. Cewch ddarllen y CAFFI newyddion diweddara yn ogystal â lawrlwytho PDF o gylchlythyr y ’Steddfod – mae ôl-rifynnau a SIOP yma hefyd. Ceir manylion am daith gerdded Cadeirydd y Pwyllgor Gwaith sef Beryl Vaughan Y CWPAN PINC sydd am deithio ar hyd arfordir Cymru gyda’r ym mhentre Llangadfan bwriad o ledaenu Mwynder Maldwyn, codi ymwybyddiaeth a chodi arian! Mae gan yr Ei- SIOP steddfod ei safwe Facebook hefyd https://cy- Dydd Llun i Ddydd Gwener gb.facebook.com/eisteddfod, a chewch ddarllen 8.00 tan 5.00 pob math o newyddion ac edrych ar nifer o Dydd Mercher tan 12.30 luniau. Yma cawn ddilyn taith Beryl wrth iddi Dydd Sadwrn 8.00 tan 4.00 grwydro yma a thraw dros y misoedd nesa. Dydd Sul 8.30 tan 3.30 CAFFI Y Brigdonnwr Dydd Llun i Ddydd Gwener 8.00 tan 4.00 Dydd Mercher - ar gau ANDREW WATKIN Siop Trin Gwallt Ddydd Sadwrn 8.00 tan 3.30 Dydd Sul 8.30 tan 3.00 A.J.’s Froneithin, Ann a Kathy Nwyddau, Papurau Newydd Lleol a LLANFAIR CAEREINION Chenedlaethol * Byr-brydau a Chinio Adeiladwr Tai ac Estyniadau yn Stryd y Bont, Llanfair Poeth ac Oer * Bwyd i fynd allan Adeiladwr Tai ac Estyniadau Ar agor yn hwyr ar nos Iau 01938 820633 Gwaith Bric, Bloc neu Gerrig Ffôn: 811227 Ffôn: 01938 810330 6 Plu’r Gweunydd, Mai 2014 Cynefin IdrisAlwyn Hughes Jones

Hen Lyfr Cownt i Saer Gwlad Rwyf yn ddiolchgar iawn i Meic Morgan, Pencomins am gael benthyg hen lyfr cownt sy’n cofnodi busnes saer gwlad troliau a hynny am gyfnod o dros ddeugain mlynedd. Roedd y llyfr yn eiddo i’r diweddar Mr John Davies, Cae Eithin, Dolanog, sef tad y diweddar Mr Job Davies a thaid Gareth, Wern y Wig, Dolanog. Ceir y cofnodion cyntaf yn y flwyddyn 1899 a gwelir manylion o enw’r cwsmer, beth oedd y gwaith a’r hyn a gostiai. Mae’n anhygoel gymaint o amrywiaeth a geir yn y llyfr cownt. Roedd Mr Davies yn wneuthurwr troliau a chertiau a cheir cofnodion ohono’n gwneud y rhain yn newydd. Serch hynny roedd trwsio certiau yn rhan bwysig o’r gwaith. Cyfeirir at eirfa sydd bellach wedi peidio â bod mewn iaith fodern sef trwmbel, gambo, camogau, slêd, sbwrlas, shaft, bowstar, cantio, both, tinbren ayyb. Roedd Mr Davies yn saer gwlad yn ogystal. Cyflogid ef fesul diwrnod neu ran o ddiwrnod ar wahanol ffermydd lle gweithiai ar adeiladau neu ar y cartrefi. Hanner coron y dydd (12½ ceiniog heddiw) oedd ei lafur yn 1900, ac erbyn 1934 roedd wedi codi i chwe swllt y dydd (30 ceiniog heddiw). Medi 3 1904 Mrs Evans, Bronygarth, Ffrâm Pictiwr: 1/6 Yn ôl Maurice Evans, Tynrhos roedd pwll llifio (Prynodd Mr Davies lawlyfr ar Efengyl Luc am 1/3 gan Mr Hughes, Brynglas ym Medi yng Nghae Eithin. Dyma lle llifient y coed 1904) yn blanciau gyda llifiau hir. Safai un llifiwr ar Mawrth 7 1905 Mr G. Evans, Gartheilin Berfa newydd: 15 swllt y goeden tra safai ei gyfaill druan yn y pwll Mai 1908 Mrs Evans, Bronygarth gwneud 15 o lidiardau am 5/6 oddi tano yn cael ei orchuddio gyda llwch llif. yr un: £4 2/6 Gwthient y llif i fyny ac i lawr bob yn ail. Mawrth 1912 Mrs Jones, Pentre, Gwneud corff trwmbel: £4 14/6 Rhestrir isod rai o’i gwsmeriaid ynghyd â Meh. 1913 Mr Jones, Neuadd Uchaf Cert newydd: £6 dyddiadau’r gwaith a’r prisiau am ei lafur. Gorff. 1914 Mr J. Edwards, Lawnt y Weeg Cert fach: £3 8 swllt Cofier fod hen swllt (deuddeg ceiniog) yn bum Medi 1921 Mr R. Davies, Weeg Wagen newydd: £9 13 swllt ceiniog, heddiw. Felly gwelir fod costau wedi Meh. 1922 Mr Griffiths, Tynrhos, Llangynyw Ysgol 16 ffon: 14 cynyddu gryn dipyn! swllt Gorff. 1930 Mr Jones, Caenymynydd Coes Pladur: 1/6 Rhagfyr 1900 Mr E. Williams, Tynrhos Bwrdd newydd: 6 swllt Dyma’r cofnod olaf a geir yn y llyfr cownt:- Tachwedd 1901 Mr D. Evans, Tynrhos Mai 21-23 1941 Arch i ferch Job Maldwyn Davies, Wern y Wig, Caead boelar: 3 swllt a 3 ceiniog Dolanog. Defnyddiau a llafur £4 Hydref 1903 Mr E. Jones, Caenmynydd Yr hyn sy’n hynod o drist ydyw mae ei wyres oedd y ferch fach a foddodd yn y llyn cam ger Stwmpar tatws: 3 swllt y Felin, Dolanog ar ei ffordd adref o’r ysgol. Tydi’n rhyfeddod iddo gofnodi’r fath beth yn ei lyfr cownt? (Prynodd John Davies dwy ddafad a 4 o @yn Telid rhai biliau yn eithaf prydlon, ond mae’n gyffredin iawn gweld biliau yn cael eu talu blwyddyn am £3 a 4 swllt a dau fochyn am £1 o neu weithiau ddwy yn ddiweddarach. Ni welais yr un bil yn y llyfr heb fod ‘Paid’ tano rhywbryd! Gaenmynydd ym Mai 1904). Roedd Mr Dyma gofnod hynod o ddiddorol am weithgareddau crefftwr gwlad am gyfnod o dros ddeugain Davies yn gwneud eirch yn ogystal a bu’n mlynedd. Diolch eto i Meic am gael benthyg y llyfr hynod hwn. Da o beth fuasai cofnodi mwy rhaid iddo wneud tair arch i deulu o wybodaeth debyg drwy gyfrwng Cynefin. Cofiwch amdanaf! Caenymynydd rhwng Ionawr 24 ac Awst 11, 1904. Bu farw Catherine Jones yn 28ain mlwydd CANOLFAN HAMDDEN oed ar Ionawr 24. Bu farw Jane Jones ar CAEREINION Fawrth 22 yn 8 ½ mlwydd oed a bu farw Mrs Jones ar Awst 11, 1904. Roedd eirch yr TANWYDD Cadwch yn heini gydag amrywiaeth o &$575()‡$0($7+<''2/ oedolion yn costio pedair punt yr un, a thair ‡',:<',$12/‡0$61$&+2/ weithgareddau a sesiynau ffitrwydd: punt oedd pris arch y plentyn. Claddwyd y OLEWON AMAETHYDDOL POTELI NWY * Spining * Pilates * Kettlercise * Swmba * Ystafell dair ohonynt ym mynwent Saron gerllaw. BAGIAU GLO A CHOED TAN TANCIAU OLEW Ffitrwydd * Sboncen * Badminton * Tenis Byr * Pêl- Yn ystod yr 1930au ni cheir ddim ond BANWY FEEDS rwyd * Pêl-droed * Pêl-fasged * Ymarfer Cylched * cofnodion am wneud eirch e.e. POB MATH O FWYDYDD Gweithgareddau Plant ANIFEILIAID ANWES Rhag 20-24 1937 Arch i John Amos Owen, A BWYDYDD FFERM Glanllyn, Llanfair £10 Hoffwch ni ar Facebook am y wybodaeth 01938 810242/01938 811281 ddiweddaraf neu cysylltwch ar 01938 810634 Hydref 8-12 1939 Arch i Mrs Margaret Sav- [email protected] /www.banwyfuels.co.uk age, Pantrhedynog £10 EICH IECHYD. EICH FFITRWYDD. EICH DYFODOL Plu’r Gweunydd, Mai 2014 7

DOLANOG PONTROBERT COLOFN MAI Elizabeth Human, COLOFN MAI Mae Merllys, sef asparagus, ar eu gorau yn T~ Newydd 500493 Canolfan Gymunedol ystod misoedd Mai a Mehefin ac yn llawer Cynhaliwyd Helfa Wyau’r Pasg ar Ebrill 19eg. mwy maethlon a blasus na’r rhai hynny o Trefnwyd yr achlysur, fel arfer, gan Nia a Phil Clwb Cyfeillgarwch wledydd pell. Maent yn hen, hen lysiau ac Griffiths, Awelon. Daeth 50 o blant a hefyd Braf oedd cael Rita yn ôl ar ôl ei llawdriniaeth yn tarddu o’r Aifft pan ddefnyddid nhw ledled bron cymaint o rieni a theidiau a neiniau o a diolchodd i bawb a fu mor garedig yn ystod y wlad yn foddion meddygol pwysig dros ben. ardal eang ynghyd i hela. Er bod y tywydd yn ei gwaeledd. Atgoffwyd pawb am y Nid yw hyn yn syndod gan bod merllys yn oer, roedd yn sych ac yn berffaith i gerdded. gwibdeithiau – ‘Port Sunlight’ ym mis Mai a gyfoethog mewn fitaminau A, B, C a K, Eleni roedd y trywydd yr un hiraf gafwyd – o’r ‘Fferm Adam’ ym mis Mehefin. haearn, asid ffolig, potasiwm, sodiwm ac yn Ganolfan i fyny ffordd Llanfihangel, yna troi i Llongyfarchwyd Bronwen a Huw ar ddathlu uchaf mewn protin i gymharu gyda llysiau ffordd Llwydiarth ac ymhen canllath dilyn eu Priodas Aur ar yr 28ain o Fawrth. eraill yn yr un categori. llwybr i lawr at afon Efyrnwy a cherdded efo’r Dymunwyd yn dda i Myra Savage sydd yn yr Teulu’r lili yw merllys ac y mae rhyw 300 o afon hyd at Glan y Rhyd. Yna trwy fuarth Glan ysbyty. fathau ohonynt ond dim ond ugain o’r mathau y Rhyd i ffordd Llwydiarth a cherdded heibio’r Croesawyd ein cyfreithwraig leol, Nerys sy’n fytadwy. Dylai merllys ffres fod â golwg Glyn i ffordd Llanfihangel ac yn ôl i Ddolanog. Jones, atom a rhoddodd lawer i ni feddwl iach arnynt gyda phennau tynn gwyrdd/borffor Yn y Ganolfan wedi’r helfa, cafodd y plant amdano a’r pwysigrwydd o wneud ewyllys a ganddynt. bryd blasus a’r oedolion baned – yr oll wedi ei dewis ‘power of attorney’ – pnawn dwys, difyr Rhaid bod yn ofalus wrth eu paratoi a’u baratoi gan Nia a’i ffrindiau. ond doniol hefyd! Margaret Herbert gynigodd coginio gan eu bod yn llysiau tyner iawn. Ystâd ar werth y diolchiadau a’r gwesteion te oedd Gwen a Diddorol i’r ardal ond anesmwythol i’r Myra. Lasagne Merllys tenantiaid oedd gweld yn y County Times, Colledion 4 tafell o lasagne parod Ebrill 18eg, bod ystâd 550 cyfair y teulu Mae wedi bod yn amser eitha trist yn yr ardal 8 o ferllys Jackson yn Dolanog ar werth drwy’r cwmni yn ddiweddar a chydymdeimlwn â’r canlynol 4 tafell o ham Berrys – y pris gofyn yn £3 miliwn. Braf fyddai Mrs Bebb, Groesddu a’r teulu wedi marwolaeth 300ml (1/2 peint) o saws caws gweld Cymro cefnog yn ei phrynu! Maurice; Sheila Watkin, Brynfa a’r teulu wedi Penblwydd marwolaeth Glyn; Helen a’r teulu wedi Trin a stemio’r merllys yn ysgafn. Rholio neu Llongyfarchiadau mawr i Meic Evans (gynt o marwolaeth Nanw (ymddiheuro am beidio a’i lapio tafellau’r ham o gwmpas y merllys (dau Bronffynnon a ‘Ffrisland’) ar gael ei benblwydd gynnwys mis diwethaf), Gwyneth, ferllys mewn pob yn 100 ar Ebrill 25ain. Daeth perthnasau a Pendugwm wedi marwolaeth Mona a Joyce rholyn). ffrindiau i’w barti dathlu yng Nghartref Llwyn Evans wedi marwolaeth Dennis a hefyd Delyth Lapio’r tafellau o la- Teg, Llanfyllin ar Ebrill 26ain. Roedd Meic a’r teulu Gwernfawr wedi marwolaeth Lindsay sagne dros y rholiau ‘Ffrisland’ yn adnabyddus iawn yn ardal Fry o’r Amwythig, brawd-yng-nghyfraith ac ham. Dolanog fel cipar ystâd y teulu Jackson am ewythr. Cydymdeimlwn hefyd efo Christine Paratoi y rholiau lawer o flynyddoedd, hyd at ei ymddeoliad yn Gilson ac efo Sylvia Hipkiss y ddwy wedi colli mewn dysgl addas 1975; ei dad oedd y cipar o’i flaen. Arwel eu gw~r, Ron ac Allan. Meddyliwn am bawb ac arllwys y saws drostynt. Rhydygro (un arall o’r teulu) oedd y cipar o yn eu galar. Gwasgaru ychydig o gaws wedi ei ratio ar yr 1975 i 2013. Fel y disgwylid, Arwel oedd y Ysbyty wyneb. 0 codwr canu yn y parti! Dymunwn wellhad buan i Eira sydd wedi bod Pobi am hanner awr mewn ffwrn 190 C neu Gwellhad a salwch yn sâl – brysia wella Eira. Nwy 5 hyd nes i’r lasagne gynhesu trwyddo. Eisteddfodwyr Mwynhau’r cyfan gyda salad. Llongyfarchiadau i’r canlynol a fu’n cystadlu * * * * * * * * * * yn Eisteddfod Llandderfel - Casi ac Anni a ddaeth yn gyntaf yn y ddeuawd; Casi yn gyntaf am chwarae offeryn ac i Barti Llond Llaw a ddaeth yn gyntaf am ganu. Da iawn chi am gefnogi’r eisteddfodau bach. Oedfa’r Pasg ym Mhontrobert Daeth cynulleidfa dda i’r oedfa yn y neuadd. Bridge House Llanfair Caereinion Dr Margaret roddodd air o groeso i bawb cyn NOSON GYMRAEG cyflwyno a chroesawu’r siaradwraig wadd sef gyda Geraint Lovgreen 8.00 - Betsan Powys a’i theulu. Cafwyd sgwrs £7 Mynediad yn unig ddiddorol gan Betsan a chynorthwywyd hi gan £15 Mynediad gyda Chyri a Phwdin ei g@r Dylan a’i mab a’i merch. Anfonwyd Cysylltwch â Beryl Vaughan neu Braf gweld Bethan yn edrych mor dda cofion at y Parch R. Alun Evans a dymunwyd Ruth 3Diferyn am docynnau Braf ydi gweld Bethan Torne, Glyn Isaf wedi gwellhad buan iddo. Roedd canu da efo Menna Elw’r drws at Eisteddfod Genedlaethol 2015 gwella ac o gwmpas eto. Rydym oll yn meddwl Lloyd yn chwarae’r organ. Cynigiwyd y am Myra Savage yn ei saldra ac yn gobeithio diolchiadau gan Tegwyn Jones, Tymawr a HUW EVANS am wellâd buan iddi hi ar ôl cael ei symud i dymunodd yn dda i Helen Dolfeiniog. Cafwyd ysbyty Trallwm. Hefyd rydym yn meddwl am paned a chymdeithasu ar ôl y gwasanaeth. Gors, Llangadfan May Lewis, Brynhyfryd yn ysbyty Amwythig sydd newydd gael llawdriniaeth annisgwyl. Colled DEWI R. JONES Arbenigwr mewn gwaith: Trist oedd colli Maurice Bebb, Groes Ddu wedi Codi siediau amaethyddol gwaeledd hir. Roedd yn gymeriad hynaws iawn Ffensio a daeth tyrfa fawr i’r angladd ar Ebrill 11eg yn ADEILADWR Unrhyw waith tractor Eglwys Meifod. Rydym yn estyn ein Troi gydag arad 3 cwys ‘spring’ cydymdeimlad i Mrs Bebb a’r teulu. Ffôn: 01938820387 / 596 a 4 cwys dwy ffordd ‘spring’ Cysodir ‘Plu’r Gweunydd gan Torri gwair a thorri gwrych Catrin Hughes, Ebost: [email protected] a Gwasg y Lolfa, Talybont sydd Pob math o waith adeiladu at eich gwasanaeth yn ei argraffu 01938 820296 / 07801 583546 8 Plu’r Gweunydd, Mai 2014

byw ym Mhontllogel yn y 1960au; roedd hithau wedi dod gyda nhw hefyd. CYSTADLEUAETH LLWYDIARTH Diolchodd Kath, ein Is Lywydd i’r aelodau am SUDOCW Eirlys Richards y swper blasus ac am baratoi’r neuadd. Penyrallt 01938 820266 Ar nos Fawrth, 12fed o Fawrth, yn dilyn gwahoddiad gan Gangen Llangynog, aethom draw i ymuno â nhw i glywed hanes Mr Ayres Arholiad Piano Abertanat, yn disgrifio sut oedd e a’i dri mab Llongyfarchiadau i Harri Gwyn, T~ Mawr, ar wedi sefydlu eu busnes gwneud caws. I basio Arholiad Piano Gradd 4 gyda ‘Merit’. ddilyn y sgwrs cafodd pawb gyfle i flasu peth Eisteddfod yr Urdd Rhanbarth o’u cynnyrch. Maldwyn Mwynhaom swper blasus wedi ei baratoi gan Llongyfarchiadau i Rhun Jones, Aberdwynant, aelodau Llangynog. Linda gynigiodd y ar gipio’r wobr gyntaf yn y gystadleuaeth diolchiadau iddynt am eu gwahoddiad caredig, Llefaru Blwyddyn 6 ac iau. Dymunwn bob i noson ddiddorol a chartrefol iawn. llwyddiant iti, Rhun, yn y Bala, ac i bawb arall Ar nos Wener, Fawrth 14eg aeth saith o’n yn yr ardal. haelodau i Sioe Ffasiwn M&Co, Y Trallwm, Mewn Gwaeledd wedi ei drefnu gan Ffederasiwn Powys, Anfonwn ein cofion at Mrs. Namora Bebb, Trefaldwyn i ddangos cefnogaeth y Mudiad Caer Mynach, sydd wedi derbyn triniaeth yn at y Stryd Fawr. Yn ôl y sôn, roedd M&Co ddiweddar. Cofion, hefyd, at Gwyn Evans, wedi cael noson lwyddiannus ac yn ddiolchgar Tyisa, a Dilys Lloyd, Pandy. iawn am gefnogaeth y Mudiad i’r Stryd Fawr. Cydymdeimlo Cawsom gyfarfod mis Ebrill ar y 14eg o’r mis ENW: ______Cydymdeimlwn â theulu Tyisa ym marwolaeth efo Linda’r Llywydd yn croesawu pawb i’r sydyn eu mab-yng-nghyfraith. cyfarfod. Morwenna ddarllenodd y Collect. CYFEIRIAD: ______Cydymdeimlwn â theulu Llwynhir. Bu farw Cafodd Glenys Jones ei llongyfarch ar ddathlu tad-yng-nghyfraith Berwyn. ei phenblwydd yn ddiweddar. (Mae hi yr un ______oed â’r frenhines). Anfonwyd ein Gwasanaeth Eglwys y Santes cydymdeimlad at deulu’r dsiweddar Mrs ______Fair Wythnos y Pasg Jones, Cil-Haul, Meifod a fu yn un o gyn- Gweinyddwyd Gwasanaethau’r Wythnos Lywyddion y Mudiad am flynyddoedd. Roedd Sanctaidd gan y Parch. Canon Llewelyn Mrs Jones wedi bod yn gefnogol ac yn driw Ymateb gwych unwaith eto’r mis yma gyda Rogers, fel a ganlyn – Sul Y Blodau, Ebrill 13 iawn i’n cangen ni yma yn Llwydiarth. 38 ohonoch wedi ymgeisio. Rhaid imi sôn am 3 y.p. Dydd Iau Cablyd, Ebrill 17 am 6.30. Mae 9 aelod o’r gangen â diddordeb mewn am Gwyndaf Jones, Llanbrynmair sydd yn fy y.h. Gwener y Groglith, Ebrill 18 am 5.30 mynychu’r Cyfarfod Gr@p ar Ebrill 29ain ym rhyfeddu gyda’i gyflymder, mae’n llwyddo i y.p. Sul Y Pasg, Ebrill 20 am 3 y.p. Diolchir Mwlch y Cibau. dderbyn y papur bro, cwblhau’r Sudocw a’i am bob cymorth a chefnogaeth. Yna croesawyd Mrs Hilary Jankowski o anfon yn ôl gyda throad y post erbyn y dydd Pnawn Coffi Lanwddyn oedd wedi dod draw atom i rannu Sadwrn cyntaf! Derbyniais sudocw arall gan Am 3 y.p. ar Ebrill 19, cynhaliwyd Pnawn Coffi syniadau ar sut i ychwanegu mêl yn ein M.E. Jones, Croesoswallt o’i gwely yn Ysbyty er budd Eglwys y Santes Fair. Roedd paned coginio. Clywsom ganddi hefyd am yr holl Maelor – dyna ymroddiad, gobeithio eich bod ac amrywiol stondinau wedi eu darparu ac yng fanteision iechyd sydd i gael o ddefnyddio yn teimlo’n well erbyn hyn! Diolch hefyd i’r ngofal aelodau a ffrindiau. Cynhaliwyd raffl a mêl. Paratowyd Cacen Lemwn, Bara Ffrengig gweddill ohonoch sef Ieuan Thomas, Caer- chystadleuaeth dyfalu enw’r tedi sef, Harri, a chyw iâr ‘stirfry’. Cawsom ni i gyd gyfle i narfon; Michelle Jones, Arddlîn; Jean Pres- a’r enillydd oedd Ifan Owen, Llwydiarth Hall. flasu ei chynnyrch – a dwi’n meddwl bydd ton, Dinas Mawddwy; Cledwyn Evans, Diolchwyd am bob rhodd a chymorth a ambell un ohonom yn ychwanegu mêl i’n Llanfyllin; Ken Bates, Llangadfan; Noreen chefnogaeth gan Kathleen Morgan. rhestr siopa yn y dyfodol. Thomas, Yr Amwythig; Beryl Jacques, Diolchodd Catherine iddi am ei sgwrs a’i Cegidfa; J. Jones, Y Trallwng; Mair Jones, Sefydliad y Merched harddangosiad – ac wrth gwrs y blasu! Llanrhaeadr Y.M.; Ann Evans, Bryncudyn; Llio Ymddiheuraf fod hanes mis Mawrth yn hwyr. Bydd ein cyfarfod nesaf ar nos Lun, Mai 12 Lloyd, Rhuthun; Anna Jones, Adfa; Megan Cawsom Noson i Ddathlu Dydd G@yl Dewi ar pan fydd Siop Cwlwm yn dod atom. Estynnwn Roberts, Llanfihangel (llongyfarchiadau ar Fawrth 4ydd yng nghwmni aelodau, gw~r a groeso cynnes i unrhyw un sydd am ddod ddod yn hen nain unwaith eto!); Gordon Jones, ffrindiau. Croesawyd pawb gan Linda, draw i ymuno â ni. Machynlleth; Llinos Lewis, Llangynyw; Huw Llywydd ein Cangen. Cawsom y fendith gan Yn y llun isod gweler rhai o’n haelodau yn Francis, Llanfyllin; Enid Jones, Mallwyd; Ifor y Parch Gwyndaf Richards cyn y swper sioe ffasiwn M&Co. Roberts, Llanymawddwy; Jane Lewis, ardderchog oedd Llanerfyl; Ann Lloyd, Rhuthun; Anne Wallace, wedi ei baratoi gan Llanerfyl; Heather Wigmore, Llanerfyl; Eliza- yr aelodau. beth George, Llanelli; David Smyth, Foel; J.R. I ddilyn, Jones, Meifod; Eirwen Robinson, Cefn Coch; croesawodd Linda, Mavis Lewis, Llanfair; Oswyn Evans, Barti Lleisiau Penmaenmawr; Glenys Richards, Pontrobert; Moelwyn, sef Bryan, Tynwig; Maureen, Cefndre; Rhiannon Nicola, Abbie a Dan- Gittins, Llanerfyl; Wat, Brongarth, Linda iel Morris o ardal James, Linda Roberts ac Arfona Davies, Ban- Trefonnen efo Eirlys gor. I mewn â’r enwau i’r fasged olchi a’r enw Richards yn cyfeilio cyntaf allan oedd Jane Lewis, Cysgod -y- iddynt ar yr Gaer, Llanerfyl fydd yn derbyn tocyn gwerth allweddellau. £10 i’w wario yn Siop Alexander, Trallwm. Roedd eu mam Anfonwch eich atebion at Mary Steele, Rhian yn ymuno â Eirianfa, Llanfair Caereinion, Y Trallwng, nhw mewn rhai o’r Powys neu Catrin Hughes, Llais Afon, caneuon. Mae Llangadfan, Y Trallwm, Powys, SY21 0PW ganddynt gysylltiad erbyn dydd Sadwrn 17 Mai. Bydd yr enillydd â’n hardal trwy eu cyntaf allan o’r fasged olchi yn derbyn tocyn Nain, sef mam llyfr gwerth £10 i’w wario mewn unrhyw siop Rhian, Mrs Falmai lyfrau Cymraeg. Lloyd oedd yn arfer Plu’r Gweunydd, Mai 2014 9

Ann y Foty yn ystyried y Brain LLANGYNYW Mae pawb sy’n darllen y golofn hon Gan nad oes car gen i, nid yw hyn yn boen. Karen Humphreys yn gwybod fod yna gryn drafod A’r gwir amdani yw fod yr adar hyn yn fy 810943 / 07811382832 uwch paneidiau o de, coffi a siocled nghyfareddu. Hoffaf eu crawcian sgwrsiog a’u [email protected] yn y Cwpan Pinc. Gall y sgwrsio hymddygiad cymdeithasol. Gallech daeru eu ymestyn o lythrennedd Ann bod yn siarad â’i gilydd yn eu hiaith eu hunain. Griffiths i enwau caeau ac o hel Mae eu gwylio yn tendio eu nythod cystal Gwellhad Buan achau i’r Teulu Brenhinol. arwydd â dim o ddyfodiad y Gwanwyn. Anfonwn ein dymuniadau gorau am wellhad Wn i ddim beth yw barn ymwelwyr a Ac heb unrhyw amheuaeth mae’r Beibl o’u buan i Mervyn Williams, Pentre Uchaf a Ken mewnfudwyr i’r ardal am hyn i gyd. Pawb yn plaid. Beth am yr adnod hon: Shaw, Rowan House sydd ill dau wedi derbyn clebran ac yn siarad eu gorau glas a hynny “Ystyriwch y brain: canys nid ydynt yn hau llawdriniaeth yn ddiweddar. mewn Cymraeg glân gloyw. A chofiwch fod nac yn medi; i’r rhai nid oes gell nac ysgubor; Llongyfarchiadau hyn yn digwydd rownd un o fyrddau’r Cwpan y mae Duw yn eu porthi hwynt; o ba faint i ddwy ferch ifanc o’r ardal a fu’n cymryd rhan Pinc bob dydd. Clywais un o’r newydd- mwy yr ydych chwi yn well na’r adar.” ym Mhencampwriaeth Athletau Dan Do ddyfodiaid i’r ardal yn cyfeirio at y bwrdd Prydain ym Manceinion yn ddiweddar. Roedd hwnnw y diwrnod o’r blaen fel “the table where Bardd a anghytunai’n chwyrn iawn â safbwynt Ffion Lewis, Ael y Bryn a Katie Jones, Tyddyn the natives sit.” T.H. Parry-Williams oedd Euros Bowen. Iddo yn cynrychioli Cymru yn y gemau. Llwyddodd Ond mae yna drigolion yn Llangadfan sy’n fo, Katie i ennill y wobr efydd mewn gallu dadlau’n uwch ac yn daerach na’r ‘na- “Hen bethau byth-a-hefyd-gyda-ni” cystadleuaeth neidio. Llongyfarchiadau i’r tives’ hyn hyd yn oed. Rwy’n cyfeirio at y oedd brain. Mae o yn eu cyffelybu i ddwy ohonynt ar eu camp anhygoel. brain hynny sy’n nythu’n uchel yn y coed o weinidogion ac offeiriaid sy’n gwneud gwaith Bingo y Pasg gwmpas y pentre. Crist ar y ddaear Roedd yr Hen Ysgol yn orlawn ar gyfer Bingo Nid pawb o fynychwyr y Cwpan Pinc sy’n hoff “Ac wrthi’n awr rhwng muriau gwenwisg y nef blynyddol y Pasg ar nos Wener Ebrill 11eg. o’u s@n. Yn wir mae eu crawcian yn destun Yn llafarganu salmau myfyrdodau’r dydd.” Llwyddwyd i godi £171 tuag at Apêl Eistedd- anghytuno brwd ymysg y llymeitwyr coffi. fod Genedlaethol 2015 (hyd yma mae Gr@p Rhai fel fi yn llawn edmygedd o’r adar ond y Ond dydw i ddim am ddechrau diwinydda am Cymunedol Llangynyw wedi casglu £500 at y mwyafrif yn rhannu barn T H Parry-Williams y brain chwaith. Yn hytrach dyma dynnu eich gronfa apêl). amdanynt. Mewn cerdd mae o yn cyfeirio sylw at hen ddywediadau amdanynt: atynt fel, Un frân ddu, anlwc i mi; Tacluso’r Fynwent Bu criw bychan yn gweithio’n galed ym Dwy frân ddu, lwc i mi; mynwent Eglwys St Cynyw ar Ebrill 13eg yn “Hen adar castiog, cableddus, croch....” ac Tair brân ddu, cariad i mi; torri glaswellt, chwynu, strimio, peintio yn eu cyhuddo o Pedair brân ddu, priodas i mi. meinciau a.y.y.b. Roedd y fynwent yn edrych “...regi a rhwygo ym mrigau’r coed yn hyfryd iawn ar gyfer yr holl ymwelwyr a A thyngu mewn iaith na ddeallwyd erioed.” Byddai merched yn dweud hyn ers talwm wrth ddaeth i ymweld â’r fynwent dros y Pasg. i frân neu frain groesi eu llwybr. Nodwedd arall o’u heiddo yw eu bod Gwasanaeth y Pasg “...yn ffraeo â’i gilydd gan ddweud y drefn Ond i mi mae rhywbeth yn hynafol am y brain. Daeth cynulliad da i’r gwasanaeth o dan Fel cari-dyms yr ystrydoedd cefn.” Gallech daeru idddynt fod yma erioed, a’u bod arweiniad y Parch Jane James a derbyniodd yn debyg o aros am byth. Mae hynny yn rhoi pawb yn yr oedfa @y Pasg bach yn anrheg Un peth bach arall sy’n troi cwsmeriaid y cysur i rywun. Hyd yn oed pan fydd y ‘na- ganddi. Paratowyd paned a bisged ar ôl y Cwpan Pinc yn eu herbyn yw eu tuedd i tives’ a’u hiaith ryfedd wedi hen ddiflannu o’r gwasanaeth gan Pat Edwards a Maureen ddefnydddio’r ceir sgleiniog sy’n cael eu parcio Cwpan Pinc ac o’r ardal hon, siawns na fydd Bright. o dan y coed fel tai bach cyhoeddus. Bydd yr adar hyn yn dal i nythu yn Llangadfan, ac Plannu Basgedi Crog cwsmer wrth ymadael â’r caffi yn aml yn yn cadw rhyw fath o gof am y diwylliant Cynhelir y digwyddiad y tu allan i’r Hen Ysgol darganfod fod ei fodur moethus yn faw brain i cyfoethog fu yma unwaith. (os bydd y tywydd yn caniatàu) ddydd Mercher gyd. Mai 21. Rhowch wybod i un o’r Gr@p os hoffech gymryd rhan yn y digwyddiad er mwyn inni archebu digon o blanhigion. Trefnir y digwyddiad gan Mrs Megan Evans, New Hose, Meifod. argraffu da YSWIRIANT AR Taith Côr y Wig GARREG EICH Gobeithir trefnu’r daith ar fore Sadwrn Mai am bris da DRWS 24ain (i’w gadarnhau). Am fwy o wybodaeth am unrhyw un o’r digwyddiadau ewch ar ein gwefan Yahoo (llangynywcommunitygroup) Am gymorth gyda: • Yswiriant Ty a Char • Yswiriant Busnes a Cherbydau Masnachol • Pensiynau • Buddsoddiadau Mae Ymgynghorwyr Ariannol NFU Mutual yn cynghori ar IVOR DAVIES wasanaethau yr NFU Mutual ac mewn achosion arbennig, rhai darparwyr eraill. Mi fyddwn yn egluro’r gwasanaethau a gynigir i chwi, ag ein costau. PEIRIANWYR AMAETHYDDOL

Am sgwrs iawn ynglyn a’ch anghenion cysylltwch a’ch swyddfa leol, Revel Garage, Aberriw, Y Trallwng neu galwch i mewn.

Swyddfa Llanfair Caereinion Trwsio a gwasanaethu peiriannau fferm yr 01938 810224 holl brif wneuthurwyr

holwch Paul am bris ar [email protected] Ffôn/Ffacs: 01686 640920 01970 832 304 www.ylolfa.com Agent of The National Farmers Union Mutual Insurance Society Limited. Ffôn symudol: 07967 386151 Ebost: [email protected] 10 Plu’r Gweunydd, Mai 2014

Mehefin 7fed yn Neuadd yr Eglwys i godi Y Parchedig Y TRALLWM arian at Eisteddfod Genedlaethol 2015. Iwan Griffith Pennant Lewis Y Gymdeithas Gymraeg Mr. RonaBryn Evans Ellis Nos Fercher Ebrill 16eg daeth Y Parch 01938 552369 Raymond Hughes atom a chyflwyno hobi. Ganwyd y Parch Iwan Lewis i fod yn un o dri Ceisiodd ein perswadio y gall unrhyw un gweinidog o fewn cylch ei deulu. Roedd ei Mair a Martha arlunio - dim ond creu sgwariau i gychwyn!!! dad ar y pryd yn weinidog yn Aberffraw. Enw Ym mis Ebrill cawsom brynhawn difyr yng Ond rhaid cael dawn arbennig i greu’r darluniau ei fam oedd Morfydd. Hefyd roedd ei frawd nghwmni un o’n haelodau ein hunain - sef byw a graenus a gyflwynwyd a ac Meilir yn weinidog gyda’r Eglwys Mona Lewis. Dangosodd inni sut i ddarganfod arddangoswyd inni ar y noson. Llywydd y Fethodistaidd. Roedd gan Iwan feddwl praff a cynhwysion coginio cacen ym mhenodau ac noson oedd Trefor Owen a’r gwesteion oedd chwim iawn. Enillodd radd B.A. ym Mhrifysgol adnodau llyfrau’r Hen Destament. Cawsom Ann Smedley ac Elliw Morris. Bangor yn 1947 a Gradd B.D. ym mhrifysgol bob un brofi’r gacen oedd Mona wedi ei Cydymdeimlwyd â Gwyneth Lewis ar Manceinion ac yno ym Manceinion y bu yn y choginio - yr oedd yn flasus iawn. Os am gopi farwolaeth ei phriod, Parch Iwan Lewis a oedd Coleg Diwinyddol. Mae’n bwysig cofio iddo o reset y ‘Cacen Feiblaidd’ mae rhai ar gael yn aelod ffyddlon o’r Gymdeithas Gymraeg. fod yn gweithio hefyd yn y pyllau glo canlynol gennym. Oedfa’r Capel Ebrill 13eg - Hafod am chwe mis: Llai Meri am dair Y mis nesaf daw Eiry Roberts atom i siarad blynedd a’r Parlwr Du (Point of Ayr) am chwe am hetiau diddorol. mis. Tydyn nhw ddim yn gwneud gweinidogion Cymdeithas Parkinsons fel yna ddim mwy!! Cafodd ei ordeinio ym 1955 Ym mis Mawrth daeth Dr. Leblonde, rheolwraig yn y Bermo (ynghyd â’r Parch Clifford ymchwil yr elusen atom i son am Roberts). Yn ystod ei weinidogaeth bu’n ddatblygiadau diweddaraf i’r salwch. Mae weinidog mewn naw cylchdaith - yn y De, llawer o’r rhain yn addawol iawn, ond bydd Gogledd a Chanolbarth Cymru. cryn amser cyn iddynt ddatblygu’n Ar ei daith drwy’r cylchdeithiau fe welodd ar driniaethau. Daeth llawer i’r cyfarfod, gan Gylchdaith Porthmadog ferch ifanc hardd iawn gynnwys aelodau, ein gwleidyddion lleol, ac ac ym 1967 yng Nghricieth gwelwyd y ddau aelodau o’r byd meddygol, ac ar ddiwedd y yn priodi. Y Parch Trefor Humphreys oedd yn cyfarfod bu trafodaeth frwd. arwain y gwasanaeth, gyda’r Parch Meilir Ym mis Ebrill, buom yn casglu ar y stryd, ac Lewis ei frawd yn eu priodi, I lonni’r aelwyd yn hel arian yn ‘Charlies’. Cawsom ymateb ganwyd Huw pan oeddynt ym Mae Colwyn a hael iawn, a chynhaliwn fore coffi ar Sadwrn Ruth yn ystod ei weinidogaeth yn Llangefni. y Pasg i gwblhau ein gweithgareddau yn Bu tad Iwan yn weinidog yn Llanrhaeadr ym ‘Wythnos Ymwybyddiaeth Parkinsons’. Gwelir Ceinwen a Geraint yng nghanol y llun Mochnant ac mae rhai yn dal i gofio’r cyfnod Cynhelir garddwest ym Mron Hafren, Garthmyl gyda’r Parch Ddr. Terry Edwards a thri diacon hwnnw heddiw. er budd yr elusen ffoniwch Marilyn Bedworth y capel – Elwyn Davies, Trefor Owen a John Un o nodweddion gweinidogaeth Iwan oedd ar 01686 640 106. R Jones. ei dawelwch. Roedd yn mynd o gwmpas ei Dymuniadau da alwedigaeth yn dawel, - roedd yn siarad yn Mae Huw Richards wedi treulio amser yn yr Yn oedfa bore Sul 13eg Ebrill 2014 (Sul y dawel - yn ymweld yn dawel ac yn pregethu ysbyty ac wedi derbyn llawdriniaeth. Erbyn Blodau) fe dderbyniwyd Ceinwen Morris a yn dawel - ac os oedd angen dweud y drefn hyn mae adre’n ôl ac yn gwella. Dymuniadau Geraint Evans, y ddau yn byw yn Ffordun, (er na chlywais erioed mohono yn gwneud da Huw a gobeithio y byddwch yn cryfhau o yn ddiaconiaid i gapel Cymraeg Y Trallwm. hynny) mae’n debyg mai dweud y drefn yn ddydd i ddydd. Roedd y gwasanaeth yng ngofal y Parch Dr. dawel hefyd y byddai Iwan. Ond y tu ôl i’r Terry Edwards, Aberystwyth. Yn ystod yr tawelwch yna roedd yma hefyd gadernid tawel. Bore Coffi oedfa gweinyddwyd Sacrament Swper yr Ar ddydd Sadwrn Mawrth 29ain cynhaliwyd Roedd Iwan fel ryw golofn gadarn a sicr yng Arglwydd a rhannwyd y bara a’r gwin gan y bore coffi yn Neuadd yr Eglwys er budd y nghanol yr holl fynd a dod a phrysurdeb y byd diaconiaid newydd. Cafwyd gair pwrpasol gan Gymdeithas Gymraeg. Daeth nifer ynghyd i mawr o’i gwmpas. Mae’r golofn yn gwneud ei Elwyn Davies i groesawu a dymuno’n dda i fwynhau paned a sgwrs a gwnaethpwyd elw gwaith yn dawel a distwr - yn cynnal, yn Ceinwen a Geraint. Yn dilyn yr oedfa o £130. cymryd y straen, yn dal y pwysau. Felly yr mwynhawyd paned o goffi yn y festri. oedd Iwan yn ystod ei weinidogaeth. Fe aeth Cofiwch am y bore coffi ar ddydd Sadwrn drwy ei weinidogaeth yn dawel mewn seiat, mewn cyfarfod gweddi, mewn pwyllgor ac - yn dawel, gyda rhyw gadernid tawel oedd YR UN LLE OND GYDA WYNEB NEWYDD mewn oedfa. Sut bynnag ar yr adegau tawel yn ffrwyth ei ffydd dawel gadarn yn ei Dduw. hynny fe rannodd o stôr ei wybodaeth a’i Cydymdeimlwn yn gywir iawn â’i briod ddoethineb di-ball, a thrwy hynny fe Gwyneth, hefyd ei blant - Huw y mab (a’i briod B T S gynhaliodd aml i gynulleidfa fechan oedd dan yntau Angela) a Ruth y ferch (a’i phriod hithau ei weinidogaeth. Gareth). BINDING TYRE SERVICE Yn ei gylch olaf, fe ymestynnwyd Cylchdaith Ein cydymdeimlad hefyd gyda’i @yr a’i Y GAREJ ADFA SY163DB Llanfyllin i gynnwys Cylchdaith Powys ac fe wyresau - Ifan a Max a Cari a Siôn - a chylch welwyd Iwan yn mynd yn dawel drwy’r gaeafau y teulu i gyd. 4X4 TRELARS PEIRIANNAU gerwin draw at griw bach yng Ngharno. Ia, un Hunodd yn dawel ar Fawrth 2ail 2014 a GWAITH AMAETHYDDOL o golofnau tawel y ffydd a’r achos oedd Iwan. chynhaliwyd y gwasanaeth angladdol yn TEIARS, TRWSIO PYNJARS Cofiwch chi roedd yna hiwmor hefyd yn Amlosgfa Amwythig, ddydd Llun, Mawrth CYDBWYSO OLWYNION, TIWBIAU perthyn iddo a phe bai lle byddai ambell i 17eg 2014. MEWNOL enghraifft y gallwn gyfeirio atynt. Dyma englyn coffa i Iwan gan y Parch Gerald Y STOC MWYAF O DEIARS YNG Gyda marwolaeth Iwan fe ddiflannodd Jones. NGHANOLBARTH CYMRU! llyfrgelloedd o wybodaeth. Pan fyddai yn YN BAROD I’W FFITIO dechrau siarad roeddem i gyd yn gwrando yn Cofio Iwan astud ac yn gwybod y byddem yn sicr o Saif banter ein safbwyntiau – a burum HOFFECH CHI I NI DDOD ALLAN ATOCH CHI? ddysgu rhywbeth oedd o werth. Hefyd, roedd Ein bore seiadau. RYDYM YN CYNNIG GWASANAETH SYMUDOL wedi cadw i fyny â’r wybodaeth newydd oedd Yna’r hedd wrth rannu’r hau I DRWSIO A GOSOD TEIARS! ar gael mewn gwahanol feysydd. Yn wylaidd di-waliau. Ffôn: 01938 811199 Gyda chymorth diflino Gwyneth a’r teulu fe 01938 810347 wynebodd ei dreialon niferus yn wrol a thawel. Symudol: 07523 359026 Bu iddo ein gadael yn yr un ffordd ag y bu fyw Y Parch Raymond Hughes GWASANAETH BONEDDIGAIDD A CHWRTAIS Plu’r Gweunydd, Mai 2014 11

G#R LLYS MWYN YN GWLEIDYDDA? Mae’r ‘Plethyn’ yn canu am ‘Seidr ddoe yn Y mae’n ffasiynol y dyddiau hyn i troi’n Siampen’ ac mae’r geiriau yn ein gyfryngau adain dde Llundain fel y ‘Mail’ hatgoffa am ‘Ddyddiau Gwell’ a chyfnod ‘Sun’ ‘Express’ Telegraph’ ‘Times’ faeddu llawer gwell na’r presennol? Hawdd i ni i yr Undebau a’r ymdrechion i amddiffyn eu gyd gofio’r ‘hafau poeth’! haelodau ac i sicrhau tegwch a chyfiawnder. A chyn i mi droi i’r byd gwleidyddol a thrio Ond, i mi yr un yw pwrpas undebau’ fel y dwyn dipyn o berswad arnoch ar gyfer yr ‘CBI’, ‘Law Society’ yr ‘NFU’ ‘FUW’ a Etholiadau Ewropeaidd ym mis Mai y mae’r phob mudiad arall o’u math, sef ymladd gair ‘Siampen’ wedi codi ei ben o amgylch dros eu cornel eu hunain. A hunan les ar y ‘Ford Gron’ yn y Cwpan Pinc gan imi gael ‘dop’ y rheolau!! fy ‘medyddio’ yn ‘Sosialydd Siampen’ neu Elfen bwysicaf Sosialaeth yw tegwch a yn ‘Champagne Socialist’ yn Saesneg. Fe’i chyfiawnder dynol gyda safonau byw a gwelais hefyd yn bennawd erthygl yn y chyflogau teg yn galluogi ‘r aelodau i rannu ‘Guardian’ yr wythnos ddiwethaf, mi wn yng nghyfoeth y wladwriaeth. Egwyddorion mai tynnu coes oedd y sylw yn y ‘Cwpan canmoladwy Ond, tra bydd y ‘Fat Cats’ Pinc’! Ond y mae modd dehongli’r geiriau a’u ffrindiau ‘Etonaidd’ yn y Llywodraeth mewn dull gwahanol iawn! Glymbleidiol does dim gobaith ‘pelen eira Y mae llawer o ganlynwyr y Glymblaid yn uffern’ o gael tegwch!! bresennol a’r UKIP heddiw wedi ‘magu Yn ddiddorol yn y dyddiau cyn etholiadol boliau’ tewion iawn ar ymdrechion a ‘Ewopeaidd’ hyn mae Gweinidogion y llwyddiannau yr hen Blaid Sosialaidd a Glymblaid a’r arweinydd David Cameron yn etholwyd wedi’r rhyfel yn 1945, ac wedi ymosod yn ffyrnig ar y Gwasanaeth Iechyd ‘anghofio’ eu dyled enfawr i weledigaeth yma yng Nghymru. Beth, meddech yw’r ‘Sosialaeth’ a lenwodd eu ‘boliau’ ac erbyn pwrpas? Efallai nad yw’r gwasanaeth iechyd heddiw y rhain sydd yn barod i feirniadu yn berffaith ond ystyriwch am eiliad y ymdrechion yr ‘Undebau Llafur’ i fynnu manteision a’r diffygion petai’r Glymblaid tegwch a chyfiawnder i’w haelodau. Wel, hon yn cael ei ffordd a phreifateddio’r mi weithiais i am flynyddoedd i gwmni gwasanaeth. Mae’r gweithwyr oddi mewn y siwrans ‘Y Pearl’ a oedd i raddau yn gwasaneth yn cyflawni gwyrthiau bob dydd gwmni cyfalafol! o’r wythnos dan amodau anodd a thoriadau Yn ystod fy ngyrfa fel ‘Dyn Insiwrin’ bûm yn ariannol llym! flaengar yng ngwaith yr Undebau oddi mewn O ie, nid yng Nghymru y mae Ysbyty Staf- Swyddfa newydd Menter Maldwyn y cwmni a chefais yr anrhydedd o gael fy ford neu digwyddiadau fel ‘Baby ‘P’ druan ethol yn Llywydd Cenedlaethol Prydain i felly fy nghyngor i ‘Boy Cameron’ yw iddo Erbyn hyn, mae Menter Maldwyn wedi codi gynrychioli’r gweithwyr yn eu hymdrechion gael ‘ei d~ ei hun yn lân’ cyn taflu baw a pac a symud dafliad carreg o’n hen swyddfa i am delerau gwell, (yr unig Gymro erioed i bod yn falch bod ganddo ysbytai gorau’r gartref newydd yn Y Drenewydd. Dewch draw ddal y swydd). Fy nghred oedd ac yw hyd wlad wrth ei wasanaeth mewn unrhyw i’n gweld ni yng nghanol y dref, yn adeilad heddiw mai telerau ac amodau gwaith ac salwch personol yn ‘ddi-dâl’ yn rhinwedd Amgueddfa Robert Owen a Chyngor Tref y nid arian sydd bwysicach, ond yn anffodus ei swydd!! Drenewydd a Llanllwchaiarn yn Y Groes, Stryd fe daflodd yr Undebau mawrion yr egwyddor Fy nghyngor ar ddydd Etholiad Ewrop: cofio Lydan – ar y gornel sydd gyferbyn â banciau honno ar allor ariangarwch, polisi a arweiniodd am fwriadau’r Glymblaid i ddryllio’r HSBC a Barclays. Byddai’n braf iawn eich at wasgfa Mrs Thatcher ar yr undebau ac y Gwasanaeth Lles. Cofio am y cyfoeth y gweld chi! mae gweithwyr heddiw yn medi ffrwyth sur mae’r Almaenwyr yn ei gynhyrchu, gyda Mae’r Fenter yn cynnal Sesiwn Stori misol i y cyfnod hwnnw. llawer o weithwyr yn fewnfudwyr! A chofio am blant bach 0-4 oed yn Llyfrgell Llanfair Y mae rhai o’r arferion cyflogaeth yn y ‘dwprda’ di-bolisi plaid UKIP. A chofio am Caereinion. Dewch draw i fod yn rhan o’r hwyl wlad hon heddiw yn mynd â’r gweithwyr yr holl fanteision yr ydym yn eu cael o fod am 2.30pm ar ddydd Gwener olaf bob mis. yn ôl 100 mlynedd, gyda swyddi rhan- yn aelod o Ffederasiwn Ewrop; a chofio Mae croeso cynnes i rieni di-Gymraeg ddod i amser yn cael eu cyfri fel ‘llawn amser’ yn cân Tîm Pêl-droed Lerpwl. ‘You’ll never gyflwyno ychydig o Gymraeg i’r rhai bach ystadegau’r di-waith gan y Llywodraeth ac walk alone’! hefyd, felly rhowch y gair ar led. yn arbed miliynau i’r cwmnïau mawr mewn Ac os gwnawn Gymru yn ‘Tory Free Zone’ Gan droi ein golygon at yr haf, dyma nodyn Yswiriant Gwladol Prydain, o bob gwlad yn unwaith eto fe agoraf innau botel o i’ch dyddiaduron. Mae’r Fenter yn trefnu trip i Ewrop sydd â’r amodau gwaethaf i’r Siampên’! Eisteddfod Gerddorol Ryngwladol Llangollen gweithlu. Mae’r canlyniad yn amlwg ym Ac yn fwy na dim, cofiwch fwrw eich pleidlais ddydd Gwener 11 Gorffennaf – ac mae croeso mharodrwydd yr Almaenwyr i weithio yn Ar ran y gweithwyr, mawr i ddysgwyr Cymraeg. Caiff y manylion galetach. Maent yn cael rhannu’r elw yn Emyr llawn a phrisiau eu cyhoeddi’n fuan; ond yn y gyfartal â’r penaethiaid! cyfamser cysylltwch â’r Fenter ar 01686 610010 neu [email protected] os oes gennych chi ddiddordeb mewn dod ar y bws. GARETH OWEN Cofiwch gysylltu â ni ar unrhyw adeg – byddai’n braf iawn cael barn a syniadau darllenwyr Plu’r Tanycoed, Meifod, Powys, Gweunydd am weithgareddau Cymraeg yn yr SY22 6HP ardal. Mae’r Fenter eisiau clywed gennych chi, ac mae Mererid, Rhianon a Dylan yma yn y CONTRACTWR ADEILADU swyddfa’n barod iawn am sgwrs!

Adeiladau newydd, Estyniadau TY AR OSOD Patios, Gwaith cerrig Toeon GLANBANWY, LLANGADFAN 3 llofft Dyfynbris am Ddim Am fwy o fanylion Ffôn: 07812197510 / 01938 500514 Cysylltwch â: 01938 820200 12 Plu’r Gweunydd, Mai 2014

adeg bellach i edrych o’r newydd ar y ffordd Croesair 208 O’R GORLAN rydym yn cyflwyno neges y Beibl yn y cyfnod - Ieuan Thomas - anodd digrefydd hwn? Rhan o’r dasg hefyd - Ieuan Thomas - Gwyndaf Roberts fydd troi ein mannau addoli yn llecynnau dengar clyd a hwylus i droi i mewn iddynt. Yn (12, Maes Hyfryd, Carmel, Caernarfon, ddelfrydol fe fyddai’n well cael gwared ar y Gwynedd, LL54 7RS) Mae archfarchnad Sainsbury, sef y siop fwyaf ym Mhontypridd, wedi’i lleoli mewn man myrdd o adeiladau sydd gennym ac adeiladu amlwg iawn ychydig o lathenni yn unig o’r canolfannau crefyddol amlbwrpas mewn A470, y briffordd o Gaerdydd i’r gogledd. llecynnau strategol gyda digon o le i barcio Safle hen waith haearn oedd y tir lle ceir o’u cwmpas. Ni fyddai rhaid gorfodi pobl i adeiladwyd y siop a chan fod y gofod yn gyd-addoli mewn canolfannau o’r fath gan y weddol gyfyng, fe’i hadeiladwyd ar goesau byddai digon o ofod i wahanol enwadau addoli sy’n galluogi i’r tir o dan yr adeilad gael ei ar wahân os mai dyna fyddai eu dymuniad. ddefnyddio fel maes parcio enfawr dan do. Ond ni fyddai canolfannau crefyddol o ddim Talodd hyn ar ei ganfed yn ystod y tywydd gwerth os na fyddai plant a phobl ifanc yn eu gwlyb enbyd a gafwyd yn y gaeaf diwethaf mynychu hefyd. Yn y maes hwn fe ellir troi i’r hwn. Clywais lawer un yn dweud iddynt Unol Daleithiau a gweld sut mae rhai o ddewis dod i siopa i Bontypridd rhagor na eglwysi’r wlad honno yn llwyddo i ddal gafael chael trochfa wrth fynd i fannau awyr agored ar eu plant a’u pobl ifanc. Mae gweinidogaeth eraill. Cewch eich cludo o’r maes parcio ar i’r ifanc yn holl bwysig iddynt. Nid mater o risiau symudol, ar risiau cyffredin neu mewn stori ar fore Sul yw hi yno ond darpariaeth lifft gyda’r cyfarwyddiadau am yr hyn y dylid ofalus sy’n cadw diddordeb yr ifanc ac yn eu ei wneud gennych yn gyfan gwbl ddwyieithog. meithrin i ddal gafael yn eu cred wrth iddynt Daw’r grisiau a’r lifft â chi i’r union fan mae aeddfedu a dod yn oedolion. rheolwyr y siop am ichi ddechrau eich taith Un o’r pregethau mwyaf heriol a glywais ers Enw: ______heibio i’r silffoedd sy’n orlawn o nwyddau blynyddoedd oedd un gan brifathro un o dengar. ysgolion mawr y cymoedd. Dweud yr oedd bod Ar Draws Nid ar hap a damwain y gosodid y nwyddau. rhieni, ysgolion Sul ac ysgolion dyddiol yn 1. Cwmni fu yn Llangadfan (4,4) Mae’r cynllun yn un cwbl fwriadol. Y silffoedd cyflwyno neges y Beibl mewn ffordd cwbl 7. Saf allan o’r wyneb (5) cyntaf a welir gennych yw’r rhai gorlawn o anghywir. Mae’n rhaid dysgu am hanesion a 8. Gan y ferch i chwarae tenis (5,2) gylchgronau lliwgar gyda rhai’r plant mewn storïau’r Beibl mewn ffordd sy’n eu gwneud 9. Yr iaith fain (7) lle amlwg iawn. Mae perchnogion yr yn berthnasol i fywyd y plentyn heddiw ac 11. Ynys ym Mhen Ll~n (5) archfarchnad hon yn gwybod mai plant a yfory. Wrth gyflwyno stori’r Nadolig er 13. Effaith ar y trwyn (5) phobl ifanc yw cwsmeriaid y dyfodol ac mai’r enghraifft, mae’n hawdd iawn troi’r cyfan yn 16. Cyfnewid am un arall (7) gamp ydy eu dal yn ifanc. Mae yma fath o ddrama lwyfan ffantasïol am fugeiliaid 19. Dryswch heb R (7) gylchgrawn ar gyfer pob diddordeb dan haul, ac angylion a doethion, a’r holl bethau allanol 20. Mab ap Erddan! (5) ond y rhai mwyaf amlwg yw’r rhai sy’n eraill, heb gyflwyno’r wir neges am Dduw yn 21. Mynd yn nes i chwi ymwneud â harddwch a ffasiwn. Er bod rhai dod yn gnawd yn Iesu Grist. Wrth ddod i’r wedi darogan bod byd y pethau printiedig ar cyfnod pan mae’r gwir am Siôn Corn yn cael I Lawr bapur yn dirwyn i ben, prin y gellid credu ei ddatgelu a’r rhamant am dylwythen deg y 1. Aderyn ysglyfaethus (6) hynny wrth weld yr amrywiaeth a welir ar y dannedd yn cael ei chwalu, yr hyn mae’r ifanc 2. Yr act o ddodi ar ddisg? (8) silffoedd hyn. Mae’n ymddangos bod pob yn ei wneud ydy pecynnu’r cyfan, y ffantasïol 3. Gwna hyn ac fe gei (4) diddordeb wedi’i gynrychioli ar y silffoedd ond a’r crefyddol gyda’i gilydd a phenderfynu mai 4. Yfwch hwn ac fe aiff i’ch pen (6) crefydd. Mae Sainsbury a phob archfarchnad rhywbeth ar gyfer plentyndod yn unig oedd y 5. Athrylith neu ysbrydoliaeth (4) arall yn ein cysgodi’n ofalus iawn rhag inni pethau hyn, ac mai gwell felly yw anghofio yn 6. Yn fyr o gryfder (6) weld pethau dyrchafol ar eu silffoedd. Man gyfan gwbl amdanynt. 7. Tref ger Brycheiniog (7) ‘addoliad’ trwch y boblogaeth ar y Sul erbyn Efallai mai’r hyn sydd ei wir angen arnom yng 10. Ail ddweud ‘peth crwn’ (3,4) hyn yw’r canolfannau siopa gyda theuluoedd Nghymru heddiw yw gweinidogaeth llawn- 12. Tad grifft (8) yn troi’r peth yn ddefod wythnosol. Gellir beio amser cwbl broffesiynol ar gyfer ein plant a’n 13. Disgrifiad arall o furddun (6) pawb a phopeth am y sefyllfa y cawn ein pobl ifanc cyn y bydd hi’n rhy hwyr arnom fel 14. Gwaith inspector yn yr ysgol (6) hunain ynddi fel eglwysi, ond tybed nad yw’n eglwysi Cristnogol. 15. Canlyniad cribo’r gwallt (3,5) 17. Beiddgar (4) 18. I demtio’r llygoden (4) Yvonne G wasanaethau Atebion 207 Steilydd Gwallt A deiladu Ar draws: 1. Morris Y; 5. Gwynt; 8. Moses; 9. Teyrn; 10. Gweun sych; 12. ITA; 13, Nai D avies Adda; 14. Pentwr; 17. Ffa; 18. Mangre Oer; Ffôn: 01938 820695 20. Estyn to; 21. Chwith; 23. Dodwy; 24. Nerth neu: 07704 539512 Mul I lawr: 1. Mamog; 2. Ras; 3. I’r Senedd; 4. Ar gyfer eich holl Ystwyth; 5. Gwych; 6. Ymneilltuo; 7. Tas Wair; Hefyd, tyllu ofynion gwallt. 11. Eliffantod; 13. Nefoedd; 15. Edrychwr; 16. clustiau a Drysau a Ffenestri Upvc Annoeth; 18. Mynwy; 19. Rahel; 22. Ieu thalebau rhodd. Ffasgia, Bondo a Bargod Upvc Gwaith Adeiladu a Toeon Diolch i’r Deipyddes am yr unig ymgais ac yn Gwasanaethau Cynnal a Chadw Eiddo gywir. Gwaith tir Rheiliau Haearn, Giatiau a Balconïau Garej Llanerfyl Ffôn: 01938 820521 Symudol: 07933 452175 Ceir newydd ac ail law www.davies-building-services.co.uk Arbenigwyr mewn atgyweirio Ymgymerir â gwaith amaethyddol, Ffôn LLANGADFAN 820211 domesitg a gwaith diwydiannol Plu’r Gweunydd, Mai 2014 13

ADFA Ruth Jones, Pentalar (810313)

Anrhydeddu Marion Llongyfarchiadau i Marion Jones, T~ Hir ar dderbyn anrhydedd am ei gwaith yn codi arian i Ymchwil Cancr Macmillan. Mae Marion wedi cefnogi Macmillan ers ugain mlynedd drwy gynnal bore coffi ar ddiwrnod penodedig Macmillan yn flynyddol. Yn ystod y cyfnod yma mae’r ardal wedi codi £8,212.40 tuag at yr achos teilwng hwn, sydd yn swm sylweddol i ardal wledig. Cyflwynwyd y dystysgrif a’r bathodyn arian ar ffurf barcud gan Gadeirydd Cyngor Sir Powys y Cynghorydd Colonel John Brunt OBE TD i Marian mewn cyfarfod arbennig yng Ngregynog ym mis Ebrill. Dymuna Marion ddiolch i bawb sydd wedi ei chynorthwyo ar hyd y blynyddoedd. Neuadd y Pentref Cofiwch ddod i’r neuadd nos Wener 23ain o Fai am 7 o’r gloch i’r arwerthiant blynyddol o blanhigion gardd. Am £1.50 yr hambwrdd Marion yn derbyn ei hanrhydedd gan y Colonel John Brunt, Cadeirydd Cyngor Sir Powys maent yn fargen yn wir. Dewch yn llu bydd gyda’i chyfeillion Mrs Ruth Jones, y Cyngh. Joyce Shearer a enwbodd Marion am y wobr, paned a raffl a chroeso i bawb. Bydd yr elw a Mrs Beryl Foulkes at y neuadd.

1 wal gerrig o’m blaen. Drat, taro fy mhen gyda LLANLLUGAN chlamp o glec a gwaed yn llifo lawr fy wyneb. HELEN DAVIES Dip.CFHP, MPSPract Doedd neb o’r brodyr yma felly rhoddais alwad YMARFERWR IECHYD TRAED I.P.E. 810658 i’m cymdogion yng Ngwernfyda a ddaeth ar frys. Aethant â mi i Ysbyty Trallwm a Dathlu rhoddodd nyrs Eileen Jones (gweddw Brian, Gwasanaeth symudol: Yn ddiweddar dathlwyd pen-blwydd arbennig Penbryncoed) lud i sticio’r toriad at ei gilydd. * Torri ewinedd iawn gan Mrs Glenys Huxley, Cwm Cefncoch. Dywedodd Dr Elfed Hughes flynyddoedd * Cael gwared ar gyrn Buasai fy niweddar chwaer Annie wedi dathlu maith yn ôl y dylwn fod wedi cael caliper ar y * Lleihau croen caled a thrwchus ei phenblwydd arbennig hithau hefyd. migwrn i’w gryfhau – mae gormod o dd@r wedi * Casewinedd llifo o dan y bont i hynny erbyn hyn! * Lleihau ewinedd trwchus Priodas Arian * Trin ewinedd gyda haint ffwngaidd Mae Mervyn a Carol, Tyddyn Brongoch wedi Groglith dathlu eu priodas arian. Llongyfarchiadau i Ar brynhawn Gwener y Groglith daeth y chi. Parchedig Mary Dunn i arwain gwasanaeth I drefnu apwyntiad yn eich cartref, ‘Safleoedd y Groes’ gyda chymorth y cysylltwch â Helen ar: Y Dafarn Parchedig David Dunn. Ar fore Sul y Pasg Ar Ebrill 12fed cynhaliwyd bore coffi gydag cymerwyd y gwasanaeth eto gan y Parch 07791 228065 ambell stondin yn y Dafarn gyda’r elw yn mynd Mary Dunn. Roedd yr eglwys wedi ei 01938 810367 tuag at elusen Bobby Moore a’r Eglwys leol. haddurno yn brydferth gyda blodau lliwgar. Trefnwyd y digwyddiad gan Megan, merch Maesyneuadd, Pontrobert Evan a Menna a gwnaethpwyd £800. Hofrennydd Cydymdeimlwn ag Evan ar farwolaeth ei Wrth yrru yn fy nghar o Gefncoch tuag at hen ewythr Mr Maurice Bebb a oedd hefyd yn Ysgoldy Cwm gwelais rywbeth coch yn frawd i Mrs Betty Watkins, T~ Brith. disgleirio ar y cae o dan Gapel Horeb. CEFIN PRYCE Hofrennydd yr ambiwlans awyr oedd hi a chyn Ty’n Llan hir gwelais ddynion yn cario rhywun i mewn YR HELYG Do, fu sibrydion o amgylch y plwyf ers amser, i’r hofrennydd, clywais s@n y peiriant yn ond pan welsom yn y ‘County Times’ o dan LLANFAIR CAEREINION cychwyn a’r cyllyll yn troi – sôn am s@n. enw Morris Marshall and Poole fod yr uchod Cododd o’r ddaear a mynd draw i’r dwyrain yn cael ei werthu, roeddem yn teimlo’n drist tua’r Amwythig. Clywais yn ddiweddarach Contractwr adeiladu iawn. Yma y ganed Stan a’i chwaer Phyllis fod Shirley, Ochr-y-Foel wedi cwympo o ben a’u diweddar brawd John. yr ysgol, ond yn ffodus roedd wedi cael dod Adeiladu o’r Newydd Ysbyty adre cyn diwedd y dydd. Rwy’n siwr fod Pe- Atgyweirio Hen Dai Pan oeddwn yn ddisgybl yn Ysgol Gynradd y ter y g@r yn falch iawn ei bod hi’n iawn ac Cwm a’r plantos eraill wedi mynd adre byddai adre’n ôl. Gwaith Cerrig George a finnau yn gorfod aros efo Miss Olwen Roberts nes i fws yr High School ddod er Siop, Caffi, Swyddfa Bost, Siop Ffôn: 01938 811306 mwyn i ninnau gael mynd adre ar hwnnw. Drwyddedig a Gorsaf Betrol Roeddwn yn helpu Miss Roberts i dwtio’r ystafelloedd ac un dydd roeddwn yn hongian Mallwyd map o’r byd yn ôl ar y wal. Neidiais i lawr a Ar agor o 7.30 tan 7.00 yr hwyr throi fy migwrn – ac ers hynny mae wedi bod Bwyd da am bris rhesymol yn wan iawn. Y noswaith o’r blaen mi es trwy’r 8.00a.m. - 5.00p.m. bing i gau y t~ gwydr, i lawr a finnau a’r hen Ffôn: 01650 531210 14 Plu’r Gweunydd, Mai 2014

ynghynt fel glaw asid! Caeodd Mrs Thatcher mae hanes yn awgrymu bod hyn yn eithaf da ran helaeth o’n pyllau dwfn yn ei brwydr â’r os yw’r rheolaeth yn iawn gyda monitro’r Ffermio NUM. Yng ngweddill y diwydiant sydd ar ôl, gollyngiadau. Rheolaeth anghymwys a hoff ddull y gweithredwyr wedi’u preifateiddio achosodd y ddamwain yn Chernobyl. - Nigel Wallace - yw mwyngloddio brig. Mae hyn yn cael Awgryma profiad yn Siapan fod daeareg effaith sylweddol ar yr ardal ac o ganlyniad, sefydlog yn hanfodol h.y. peidiwch ag adeiladu Adolygiad o Gynhyrchu gwrthwynebiadau ar amrywiaeth o seiliau. lle mae daeargrynfeydd, tswnamai a.y.y.b. yn Trydan (Rhan II) Deallaf ein bod yn awr yn mewnforio glo sy’n debyg. Cyflwyniad – Rhwystrau i Benderfynu beth rhyfedd. Mae gwastraff yn fwy o broblem oherwydd y (parhad) Olew a Nwy Naturiol: Er eu bod yn llai o cyfnod ymbelydrol mor hir. Yn y gorffennol y Un agwedd sydd yn bryder arbennig imi yw lygrwyr atodol yn arbennig â nwy naturiol, dull oedd ei gronni gyda’r gobaith y bydd lle defnyddir y llysoedd a’r farnwriaeth mewn canlyniad y ddwy ffynhonnell yw CO2 cenedlaethau’r dyfodol yn dod o hyd i ateb. cynigion i wrthdroi penderfyniadau gan ein ychwanegol i’r amgylchedd a charbon a Ymddengys y datrysir y broblem hon yn ôl llywodraethau etholedig. Fel y soniais eisoes gynhelid ynghynt o dan ddaear. Hefyd erthyglau yn y Guardian 3/2/12. Mae rhain dyma hoff offer y grwpiau pwysau lleiafrifol. ymddengys ein bod wedi defnyddio rhan yn sôn am ‘The Prism Integral Fast Reactor’ Fel rwyf yn ei ddeall, gwaith barnwr yn y fwyaf y ffynonellau o gwmpas Ynysoedd a ddatblygir gan y cwmni peirianwaith G.E. sefyllfaoedd hyn yw penderfynu a yw pethau Prydain. Er bod y ffynonellau hyn yn debyg Hitachi. Dywedir y gall hwn ddefnyddio’r wedi’u gweithredu’n ôl y gyfraith. Yn anochel o gael rhan sylweddol yn y dyfodol agos, gwastraff niwclear presennol gan gynnwys bydd penderfyniad o’r math hwn yn dibynnu mae’n amlwg bod yn rhaid inni chwilio yn plwtoniwm fel ei danwydd i gynhyrchu trydan. ar ddehongliad personol y barnwr o eiriau’r rhywle arall yn y tymor hwy. Mae materion Mae’r broses yn torri i lawr yn barhaol y gyfraith. Fy nghwestiwn i yw: Beth sydd â fel y fantol daliadau a dibynnu ar wledydd deunydd ymbelydrol mewn math o system dylanwad ar y dehongliad personol hwn? A tramor annibynadwy yn arbennig o berthnasol. ailgylchu hyd nes mae ychydig iawn yn yw tystiolaeth wyddonol, ystyriaethau Nwy Siâl: Dyma’r diweddaraf ar y rhestr. weddill. Dywedir bod gan y gweddill hanner ymarferol a materion budd y wlad yn cael Yn debyg i’r tanwydd ffosil eraill mae ei bywyd (cyfnod i dorri i lawr) o ddegau yn sylw? Pa mor agored yw barnwr i ddylanwad, ddefnyddio’n gollwng CO2 i’r amgylchedd â hytrach na miliynau o flynyddoedd. neu efallai hyd yn oed ofn y grwpiau pwyso? charbon a gynhelid ynghynt o dan y ddaear. Thoriwm: Dyma elfen arall a all gael ei Yr unig beth yr wyf yn ei wybod yw bod rhai Gelwir y gwaith o gael siâl wedi’i dorri’n ddefnyddio yn debyg i Wraniwm. Gwn ond o’r penderfyniadau’n ymddangos yn eithaf hydrolig yn ‘ffracio’ (fracking). Turir tyllau i ychydig amdani ond deallaf fod gan y rhyfedd yn arbennig pan gânt eu gwrthdroi gan ddyfnder sylweddol ac wedyn yn wastad i gwastraff hanner bywyd o ddim ond tua 30 o farnwyr eraill yn sgil apêl bellach. Nid oes mewn i’r cerrig siâl. Nesaf pwmpir d@r a flynyddoedd. Byddai hwn yn cael ei reoli yn dim dwywaith ond bod y barnwyr a’r bobl chemigolion i mewn o dan bwysau ac mae haws o lawer na gwastraff wraniwm. Yn ôl y gyfreithiol eraill yn y materion hyn yn ennill hyn yn gollwg y nwy. Mae cwestiynau sef a sôn dewiswyd wraniwm yn hytrach na thoriwm ffioedd sylweddol iddynt eu hunain. A yw hi’n all y gwaith achosi ansefydlogrwydd ar gyfer p@er niwclear yn wreiddiol oherwydd rhesymol y dylai’r rheini yn y prosiectau hyn daearegol ac am bosibilrwydd o lygru d@r bod y sgîl gynhyrchion yn addas a bod eu a budd y wlad yn gyffredinol ddwyn y costau tanddaearol gan y cemegolion a ddefnyddir. heisiau ar gyfer arfau niwclear. Yn y byd sydd hyn ynghyd â’r costau a’r pethau eraill sydd Canlyniad hyn yw gweithredu gan grwpiau ohoni yn awr ymddengys y dylai fod mwy o yn ganlyniad i’r oedi ychwanegol? gwrthwynebol ond ymddengys fod ffracio yn ymchwil am hyn a pham na chlywsom ragor DULLIAU CYNHYRCHU ddewis dewisol y llywodraeth ar hyn o bryd. amdano? Tanwydd Ffosil Yn y pen draw maent wedi sylweddoli Ymasiad Hydrogen: Dyma’r broses sy’n Glo: Bu glo yn brif ffynhonnell ynni yn y oherwydd yr holl oedi na fydd peirianweithiau digwydd yn yr haul lle trawsffurfir hydrogen gorffennol gyda gwres uniongyrchol, p@er newydd niwclear a/neu adnewyddadwy yn yn heliwm. Mae heliwm yn nwy anadweithiol ager, nwy i’r cartref a thrydan i gyd yn cael eu barod i gymryd drosodd gan yr hen orsafoedd sy’n gyfarwydd i ni yn bennaf fel llenwad cynhyrchu o lo. Hefyd yn y gorffennol bu p@er a ddigomisiynir ar hyn o bryd heb sôn anffrwydrol i falwnau. Hyd y gwn i byddai ei tanwydd amgen i gerbydau e.e. nwy aer (pro- am ymdopi â galw cynyddol. Gwelir waredu fel gwastraff yn hawdd. Darllenais ducer gas) yn yr Ail Ryfel Byd a hefyd fel prosiectau nwy siâl fel yr unig ddewis fod gwaith ar y gweill ar y dechnoleg hon ond ffynhonnell o gemegolion diwydiannol. Fel ymarferol a all fod ar y gweill mewn pryd i bod ei ddefnyddio’n ymarferol yn 70 mlynedd pob tanwydd ffosil mae ei ddefnyddio yn osgoi bwlch p@er. neu fwy yn y dyfodol. Gobeithio bod y gwaith yn dal ati. gollwng CO2 i’r awyrgylch ac mae hyn yn DULLIAU NIWCLEAR garbon a gynhelid ynghynt o dan y ddaear Wraniwm: Rydym i gyd yn gyfarwydd â’r Ymasiad Oer: Nid wyf yn credu bod hyn felly mae’n cael effaith ar newid hinsawdd. math o beirianwaith wedi’i seilio ar wraniwm yn dechnoleg niwclear er gwaethaf yr enw. Ar ben hynny o’r tanwydd ffosil mae glo hefyd ac sydd wedi bod yn rhan o’r drefn ers tro. Yr unig sôn a welais amdano oedd llythyr gan yn gollwng y mwyaf o lygrwyr eraill e.e. Ymddengys yn debyg iawn y gwelwn fodelau wrthwynebwr ffermydd gwynt (County Times ocsidau a nitrogen a sylffwr a gall rhai o’r rhain diweddaraf o’r rhain yn cael eu codi efallai 20/1/12). Yn ôl y llythyr mae cynhyrchwyr o’r ddifrodi’r haen oson. Yn ddiddorol ers i’r drws nesaf i’r peirianweithiau presennol fel math hwn ar werth ar gyfer gwresogi cartrefi defnydd o lo ostwng, mae ffermwyr sydd wedi sy’n debyg o ddigwydd yn yr Wylfa. Ers yn yr UDA a’u bod yn debyg o gael eu datblygu cael angen i ddefnyddio gwrteithiau sy’n talwm, roedd gwerthwynebiad ar sail i gynhyrchu trydan hefyd. Os yw hyn yn cynnwys sylffwr, i gymryd lle yr hyn a ddeuai diogelwch a gwastraff. Yngl~n â diogelwch optiwn ymarferol, pam na chlywsom ragor amdano? PRACTIS OSTEOPATHIG BRO DDYFI WAYNE SMITH R. GERAINT PEATE Bydd ‘SMUDGE’ Margery Taylor B.SC (Anrh) Ost.; D.C.R.R. a LLANFAIR CAEREINION Peter Gray, B.Sc (Anth) Ost. yn ymarfer PEINTIWR AC ADDURNWR TREFNWR ANGLADDAU uwch ben 23 mlynedd o brofiad Gwasanaeth Cyflawn a Phersonol Salon Trin Gwallt CAPEL GORFFWYS AJ’s Stryd y Bont Ffôn: 01938 810657 Llanfair Caereinion ffôn Cwpan Pinc Hefyd yn ar ddydd Llun a dydd Gwener 01938 820633 07971 697106 Ffordd Salop, Ffôn: 01654 700007 Y Trallwm. neu 07732 600650 E-bost: [email protected] 10% i ffwrdd gyda’r hysbyseb hon Ffôn: 559256 Plu’r Gweunydd, Mai 2014 15

Cael blas ar waith Manon Steffan Ros DyddiauDyddiau olafolaf yy

CrwthCrwth ymym MaldwynMaldwyngan Stephen Jones Yr ydym wedi derbyn erthygl ddiddorol gan Stephen Jones ar ddyddiau olaf y crwth ym Maldwyn. Mae hi braidd yn faith ar gyfer ei chyhoeddi yn gyfan yn y Plu ond dyma beth blas ar ei chynnwys. Y broblem fawr sy’n wynebu unrhyw un wrth ymchwilio i’r hanes yw fod y gair ‘crwth’ yng Nghymru yn cael ei ddefnyddio bron yn ddieithriad i ddisgrifio’r fiolin hefyd. Gellid dadlau fod defnyddio yr un enw am y ddau offeryn wedi arwain at dranc y crwth. Pan gyfeirir at y crwth Manon Steffan Ros, nofelydd ifanc o Dywyn mewn dogfennau Saesneg fe wyddom mai’r offeryn ddaeth i gyfarfod cyntaf tymor Cylch Llên Cymreig traddodiadol a olygir ac nid y fiolin. Maldwyn nos Iau yr 17eg o Ebrill. Er iddi gael Awgryma rhai ffynonellau i’r crwth farw o’r tir tua diwedd y ei magu yn Rhiwlas ger Bangor, mae marc a ddeunawfed ganrif ond ar ôl gwrando ar ddarlith gan yr dylanwad ei hardal fabwysiedig yn drwm ar Athro Sioned Davies, gallaf dystio iddo oroesi i gyfnod ei gwaith, yn nofelau, yn llyfrau plant ac yn diweddarach. Mair Richards, Darowen oedd testun y llyfrau addysgiadol. Er y caiff, chwedl hi, ei ddarlith, ac ymysg ei phapurau cyfeirir at rywun fel “y chyhuddo o ysgrifennu gwaith tywyll sy’n torri perfformiwr gorau ar y crwth yng Nghymru”. Enw’r g@r calon ac ysbryd, roedd ganddi bersonoliaeth hwnnw oedd Dafydd Ingram ac fe fu ef yn glerc y plwy yn fyrlymus a bywiog oedd yn arddangos ei hun Llanerfyl. Fe’i claddwyd yn y fynwent yno ar Fai 16 1867 drwy ddefnydd cyson o’r gair ‘mor’ (‘mor yn 89 mlwydd oed. ffodus’, ‘mor lwcus’ ayyb). Dyma felly dystiolaeth gadarn fod yr offeryn yn cael ei Roedd hi’n amlwg hefyd fod ei magwraeth chwarae ym Maldwyn tua chanol y bedwaredd ganrif ar yn gynhwysyn pwysig yn ei gwaith ac yn bymtheg. enwedig felly bersonoliaeth ei Mam a’i Ymhellach, mae’r cyfeiriad at Dafydd Ingram fel y gorau phwyslais hi ar lyfrau ac ar ddarllen. Clywsom o’r chwaraewyr crwth yn awgrymu fod yna berfformwyr am ei dull ’sgwennu gyda lleoliad, yn hytrach eraill ar gael. na chymeriadau, yn dod gyntaf a gwaith Diddorol nodi hefyd mai tair tant oedd i grwth Dafydd Ingram. ymchwil manwl wedi hynny’n holl-bwysig. Roedd rhai chwe thant yn bodoli hefyd. Arweiniodd hyn at dueddiad i fod yn Hanesyn arall sy’n ein dwyn yn nes at ein hoes ni yw obsesiynol am ei gwaith gan ddechrau byw hwnnw am briodas Delia, merch Ceiriog ym 1883. Mae a breuddwydio ei storïau! Gwelwyd dyfnder adroddiad am y briodas i’w gael yn yr Aberystwyth Observer (13 Hydref). Dyweder i siediau’r y gwaith rhag-baratoi wrth iddi egluro sut yr rheilffordd yn y Fan gael eu haddurno ar gyfer y digwyddiad. aeth ati i ’sgwennu stori blant ‘Dafydd a Dad’ Dyweder yn yr adroddiad hwnnw fod yno “gwrw a chân” a bu llawer o fynd “ar y crwth a’r delyn” gyda sawl esiampl o lên meicro’n tyfu o’r ac ar ganu penillion, a hynny hyd doriad y wawr. gwaith (er mwyn rhoi arweinad i’r arlunydd I orffen, mewn adroddiad am Nicholas Bennett a fu farw ar Awst 18fed 1899 ac a gladdwyd yn Jac Jones oedd angen deall cefndir Nhrefeglwys dywedir amdano: “Yn yr hwyr byddai’n cael hwyl ar chwarae’r alawon Cymreig cymeriadau ‘Dad’ a ‘Dafydd’ er mwyn paratoi ar y crwth”. y darluniau ar gyfer y stori). Ni wn beth a ddaeth o grwth Nicholas Bennett. Ond clywais am ffrae deuluol a ddigwyddodd Er mai Llanegryn a Thywyn a Bro Dysynni ar ôl ei farwolaeth ac i hyn arwain at ddymchwel ei d~, beth bynnag a ddigwyddodd i’r crwth. sy’n bennaf gefnlen i straeon bywyd ei gwaith, Ond mae’r adroddiadau hyn yn profi fod yna fynd ar y crwth yn Sir Drefaldwyn mor ddiweddar mae Manon ar fin torri tir newydd gyda chais â diwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg. i gyfieithu ei gwaith i rai o ieithoedd yr India Ymddengys nad oes ond tair enghraifft o’r crwth ar ôl bellach ac fe gedwir un yn y Llyfrgell ar y gweill. Cyfnod cyffrous newydd felly sydd Genedlaethol. Daeth honno o Drawscoed (Crosswood) ger y Trallwng. ar y gorwel i Manon ond i unrhyw un oedd yn Gyda llaw, oes rhywun yn gwybod beth ddigwyddodd i offeryn Dafydd Ingram? Gregynog yn gwrando arni, ’dydi hynny ddim yn syndod. CARTREF BOWEN’S WINDOWS (Bydd y cyfarfod nesaf yn Gregynog nos Iau y 15fed o Fai am 7 gyda’r Athro M. Wynne Gwely a Brecwast Gosodwn ffenestri pren a UPVC o Thomas yn trafod R.S. Thomas. Mae croeso Llanfihangel-yng Ngwynfa ansawdd uchel, a drysau ac cynnes i bawb). ystafelloedd gwydr, byrddau ffasgia Gwenllian a ‘porches’ am brisiau cystadleuol. Nodweddion yn cynnwys unedau D JONES HIRE Te Prynhawn a Bwyty 28mm wedi eu selio i roi ynysiad, Byr brydau a phrydau min nos ar gael awyrell at y nos AR GAEL I’W HURIO a handleni yn cloi. Cinio Dydd Sul (archebu o flaen llaw) Cewch grefftwr profiadol i’w gosod. Chwalwr Tail SKH deuol 7.5 tunnell SKH 7.5 ton dual muck spreader Ffôn: Carole neu Philip ar 01691 648129 BRYN CELYN, Ritchie 3.0M Grassland Aerator Ebost: LLANFAIR CAEREINION, [email protected] TRALLWM, POWYS Gwefan: Ffôn: 01938 811083 07817 900517 www.cartrefbedandbreakfast.co.uk/rooms 16 Plu’r Gweunydd, Mai 2014

Colofn y Dysgwyr Lois Martin-Short

Taith Gerdded Bydd Keith a Margaret Teare yn arwain taith gerdded i Gymdeithas Edward Llwyd, yn ardal Llyn Clywedog, ddydd Sadwrn 31 Mai. Byddan nhw’n cerdded tua 6.5 milltir. Bydd un man mwdlyd os bydd y tywydd yn wlyb, felly gwisgwch esgidiau addas. Cyfarfod ym Maes Parcio Y Gro (wrth yr afon) yng nghanol Llanidloes (SN954845), am 10.30. Am fwy o fanylion, ffoniwch Keith a Margaret 01650 521843 Sesiwn Adolygu Arholiad Bydd cyfle i adolygu i’r rhai sy’n sefyll arholiadau eleni, yn y Ganolfan Cymunedol, Frances, Robert, Sheila a Derek Trewern, ddydd Sadwrn 25 Mai, rhwng 9.30 a 3.30. Mae’n costio £8 / £5. Dewch â brechdan Traethawd Buddugol i ginio. Am fwy o fanylion ffoniwch Menna Enillodd Alun Bowen y wobr gyntaf yn Eisteddfod y Foel. Dyma gyfle inni ddarllen ei draethawd 01686 614226 buddugol ar y testun Ardal fy Magu. Bwrw Golwg Bydd Siôn Meredith, Cyfarwyddwr y Ganolfan Cymraeg i Oedolion yn Aberystwyth, yn siarad ARDAL FY MAGU gan Alun Bowen am ei wreiddiau efo John Roberts ar y rhaglen Mi ges i fy ngeni mewn pentref bach yn ymyl Amwythig yn y pumdegau, o’r enw Pontesbury. ‘Bwrw Golwg’ ar Radio Cymru. Efallai bydd Roedd yn d~ sengl mawr a gwyn tu allan. Mae o’n gartref henoed r@an felly mae’n bosib rhai ohonoch chi wedi cyfarfod â Siôn yn eich i mi orffen lle wnes i ddechrau! Roedd fy nhad i’n ffermwr a roedd fy nheidiau hefyd. Roedd dosbarthiadau. Bydd y rhaglen yn cael ei teulu fy nhad i’n byw yn Nhre’r Llai a theulu fy mam i’n byw yn Minsterley ond mi ddaethon darlledu fore Sul, 4 Mai am 8.00 yn y bore. nhw o Lanfair Caereinion a Threfaldwyn yn wreiddiol. Sadwrn Siarad Roedden ni’n arfer byw ar fferm o’r enw New Aeth tua 50 o ddysgwyr i’r Sadwrn Siarad yn Mills ger Pontesbury. Roedd y ffermdy ac Llanfyllin ar y cyntaf o Fawrth. Roedd 5 adeiladau rhwng afon a nant. Mi wnaethon dosbarth i ddysgwyr ar lefelau gwahanol, ond nhw ymuno tu hwnt i’r fferm. Weithiau pan daeth pawb at ei gilydd ar gyfer cwis. Dyma oedd y tywydd yn bwrw glaw yn drwm yng ychydig o luniau. Nghymru, roedd hi’n bosib i’r afon orlifo i mewn i’r nant drwy’r buarth. Mi gaethon ni dd@r yn y t~ hefyd. Doedd dim carpedi ar y llawr ddaear, dim ond teils carreg. Roedd rhaid i fy rhieni symud popeth i fyny’r grisiau. Cadeiriau, byrddau a chadair freichiau ond roedd rhaid i’r piano aros yn yr ystafell fyw. Pan o’n i’n ifanc mi wnes i feddwl fod o’n llawer o hwyl byw i fyny’r grisiau. Roedd gan fy nhad i fuchod godro. Weithiau pan oedd o’n godro, byddai fy chwaer, Eluned a fi’n cymryd tipyn o laeth cynnes allan o’r fuddai efo mwg. Roedd Eluned ddeunaw mis yn henach na fi ac ar ôl i ni ddod o’r ysgol bydden ni’n mynd i’r nant efo jar jam er mwyn dal silod. Roedd hi’n swnio’n rhywbeth fel llyfr Enid Blyton! Jillian a Catrin yn pendroni Roedd rhaid i ni gerdded un filltir a hanner i’r ysgol ar hyd y ffordd yn Hinton ac wedyn yn Lea Cross. Roedd garlleg gwyllt yn tyfu ar ochr y lon tu hwnt i’r fferm. Weithiau ar ôl Ewen wrth ei fodd ychydig o law roedd yr arogl yn ofnadwy. Unwaith pan ddaethon ni adre, mi wnaethon ni i gael yr ateb sefyll ar y bont . Mi fedren ni weld llawer o bobl o’r fyddin ar y fferm. Mi wnaethon nhw gyda’r cwestiwn! ddarganfod rhai bomiau bach o dan dd@r yn y nant. Roedd hi’n amhosibl i ni fynd yn ôl i’r t~. Mi wnaeth y fyddin ddiogelu’r bomiau ac wedyn mi wnaethon ni siarad efo’r dynion. Mi wnaeth fy mam baned a chacennau iddyn nhw. Un diwrnod pan wnaethon ni gyrraedd adre o’r ysgol, roedd fy rhieni’n eistedd o gwmpas y bwrdd yn y gegin. Roedden nhw’n mynd i werthu’r fferm a’r buchod ac wedyn mi fasen ni’n symud ger Llundain. Roedden ni’n drist iawn. Ro’n i’n sâl ar ddydd y gwerthiant felly mi wnaeth fy mam a fy modryb roi fy ngwely ger y ffenest yn fy ystafell. Mi ddaeth llawer o bobl ond roedd hi’n dawel ar ôl y gwerthiant. Dim buchod, moch neu gywion. Mi aethon ni mewn fan fawr tri diwrnod yn ddiweddarach. Mi wnaeth y plant eistedd yn y cefn: Eluned, fy mrawd ifancaf Gareth, fy chwaer newydd Morfudd a fi. Mi wnes i edrych drwy’r ffenest gefn. Mi allwn i weld y fferm yn diflannu yn y pellter. Ro’n i’n wyth mlwydd oed.

Huw Lewis POST A SIOP LLWYDIARTH Ffôn: 820208 Post a Siop Meifod KATH AC EIFION MORGAN yn gwerthu pob math o nwyddau, Ffôn: Meifod 500 286 Petrol a’r Plu Plu’r Gweunydd, Mai 2014 17

Sioe Ffasiwn LLANFAIR Sioe Ffasiwn gan gwmni “Ann’s” gyda chaws a CAEREINION gwin a gafwyd ar Ebrill 11eg, noson wedi ei Cyngerdd yr Hospis threfnu gan Ferched y Cofiwch am Gyngerdd Blynyddol yr Hospis a Wawr. Mae gan “Ann” gynhelir yn Eglwys y Santes Fair nos Sadwrn siopau dillad yn y Mai 3ydd am 7.30. Côr Meibion Dinbych fydd Drenewydd a yn cynnal y noson o dan arweiniad Arwyn C. Machynlleth. Roberts. Bydd yr unawdwyr lleol Sarah Garrat Braf oedd gweld yr a Rhodri Jones, Llanfyllin yn cymryd rhan. Institiwt yn llawn o Mae’r tocynnau yn £10 ac ar gael gan ferched o bob oedran aelodau’r pwyllgor. Cynhaliwyd cyfarfod yn wedi dod i gefnogi. Eira nh~ Olwen i wneud y trefniadau a diolchwyd Humphreys oedd yn cyflwyno’r modelau ac iddi am ei chroeso. Rhai o ferched ffasiynol Llanfair roeddent yn arddangos Gwobr Cymdeithas Maldwyn dillad o bob math i siwtio unrhyw achlysur. Eiry flodau i Ann ar y diwedd i ddiolch iddi am Llongyfarchiadau i Emma Clark, o Ysgol Gobeithio y byddwn yn cefnogi’r siopau hyn ei gwaith a’i hamser. Uwchradd Caereinion am ennill gwobr gyntaf ar ôl gweld y dillad hardd. Cafwyd raffl ar y diwedd gyda’r gwobrau wedi yng ngr@p C Gwobrau Charles Churchill a Llywyddwyd y noson gan Elen a diolchodd eu rhoi gan fusnesau lleol. Yr enillwyr oedd Mary Valentine Cymdeithas Maldwyn. Mary i Ann a’r modelau am noson Margaret Williams, Wendy Edwards, Ann Sefydlwyd Cymdeithas Maldwyn yn 1927 lwyddiannus, i Eiry a Mair am drefnu ac i Sian Jones, Denise Hartshorne, Eluned Jenkins, gyda’r bwriad o hyrwyddo bywyd cymdeithasol am harddu’r neuadd â blodau ac edrych ar ôl Jo Barker, Enid Owen, Rose Jones, Margaret a diwylliannol trigolion o’r hen Sir Drefaldwyn yr arian. Diolchwyd i aelodau’r gangen oedd Morris, Mary Steele a Sharon Richards. sy’n byw yn Llundain a’r cyffiniau. wedi helpu mewn unrhyw ffordd a diolchwyd Bu’r noson yn un llwyddiannus dros ben a Croeso hefyd i’r dynion a fu’n helpu, ac yn arbennig i diolch i bawb am gefnogi o bob rhan o’r sir. Braf yw croesawu cwpwl ifanc Cymraeg i’r Gwilym am weithio mor galed i ddenu nawdd, Bydd yr elw yn mynd at Eisteddfod dref. Mae Geraint a Meleri Roberts wedi dod gwobrau i’r raffl a threfnu’r bar. Cyflwynodd Genedlaethol Maldwyn a’r Gororau 2015. yn ôl i Faldwyn ar ôl treulio rhai blynyddoedd yng Nghaerdydd. Llyfrgell Campau Mae Llyfrgell Llongyfarchiadau i Tommy Bowen am ennill Llanfair bellach o cystadleuaeth golff yn y Trallwm yn ddiweddar dan ofal llyfrgellydd gan guro ei dad! A llongyfarchiadau i Aled newydd. Mae Jones am wneud yn dda mewn Rali Beiciau Maureen Jones, Modur yn ddiweddar ac ymddangos ar S4C. Pantrhedynog a Undeb y Mamau wnaeth gymaint i Yng nghyfarfod mis Ebrill cymerwyd y rhannau sefydlu a datblygu’r dechreuol gan Mary Bowen gyda Megan yn gwasanaeth cynnig y gweddïau. Croesawyd Emyr Davies llyfrgell yn Llanfair fel siaradwr gwadd atom. Roedd yn edrych bellach wedi yn ôl ar fywyd y dref pan oedd yntau yn ei symud i weithio yn lencyndod. Mae Shirley yn casglu enwau ar Llyfrgell y gyfer y wibdaith ym mis Mai a bydd y bws yn Drenewydd ac mae gadael am 5 o’r gloch. Roedd Sheila Wyn a Sioned Camlin, Vera White yng ngofal y raffl. gynt o Langadfan, wedi ei phenodi i Band ar daith Sioned yn pori drwy’r llyfrau Anaml iawn, iawn y bydd Dick the Milk yn ofalu am Lyfrgell Llanfair. colli diwrnod o ddosbarthu llaeth i’n cartrefi, Mae Sioned yn awyddus iawn i ddenu Hoffwn holi os oes diddordeb mewn sefydlu ond fe ddigwyddodd hynny’r mis hwn. ymwelwyr newydd i’r Llyfrgell. Meddai: “Mae Clwb Darllen Cymraeg yn yr ardal? Y syniad Cyrhaeddodd llaeth y penwythnos ar y dydd llawer mwy na llyfrau yn unig i’w cael yn yw dewis llyfr gwahanol bob mis ac yna dod Gwener a Dick yn cyhoeddi ei fod ef a’i deulu Llyfrgell Llanfair Caereinion. Ar y silffoedd fe ynghyd i dorri bol a thrafod yr hyn rydem wedi yn mynd i Lundain y diwrnod wedyn i welwch gasgliadau o Lyfrau Llafar a DVD’s ei ddarllen. Fe fyddai’n esgus da i ddarllen gyngerdd yn Neuadd Albert! Mae Poppy, ei ferch, yn ogystal â dewis helaeth o lyfrau ar bob llyfr Cymraeg! Cysylltwch â fi i ddangos yn aelod o fand o’r enw “Shake, shake, go” ac pwnc beth bynnag eich chwaeth. Mae yma diddordeb”. maent yn teithio o amgylch Prydain ar hyn o bryd ardal blant gyfforddus gyda chyfrifiadur Sioned Camlin gyda James Blunt. Y noson arbennig hon arbennig a llyfrau sy’n addas i bob oedran. Llyfrgellydd Llanfair Caereinion roedden nhw yn Neuadd Albert gyda Dick a Os oes arnoch angen defnyddio cyfrifiadur, Ebost: [email protected] Julie yn cael ymuno â’r gr@p mewn parti yn mae chwech cyfrifiadur yma ar gael i chi eu Ffôn: 01938811028 dilyn y sioe. Mae’r gr@p wedi creu fideo yn defnyddio. Ydech chi’n hoff o hel achau? Ar ddiweddar ac mae llawer o’r golygfeydd wedi gyfrifiaduron y Llyfrgell, mae modd i chi eu ffilmio o gwmpas yr ardal hon - mae i’w gweld ddefnyddio’r wefan ‘Ancestry’ a cheir yma ar YouTube. hefyd WI-FI. Mae’r holl adnoddau yma ar gael Brysiwch wella yn rhad ac am ddim. Os hoffech unrhyw Dyna yw’n dymuniad i bawb sydd wedi bod yn gymorth yn defnyddio’r we, rwyf ar gael i helpu sâl yn ystod y mis. Cofiwn am Elizabeth Roberts, unrhyw amser. Isfryn sydd erbyn hyn yn Ysbyty’r Drenewydd, Am fwy o wybodaeth am yr holl wasanaethau ac am deulu Swyddfa’r Post; a dymunwn yn dda sydd ar gael i chi drwy eich Llyfrgell leol gan Trwy gydweithrediad y Cyngor Sir, Llywodraeth i Mrs Annette Hughes, Pennant, sydd wedi cael gynnwys E-Lyfrau a chylchgronau am ddim, Cymru a Menter Iaith Maldwyn trefnir Amser pen-glin newydd yn Ysbyty Gobowen. ymwelwch â thudalen Llyfrgelloedd gwefan Stori i blant bach hyd at 4 oed yn Llyfrgell Colled www.powys.gov.uk , cysylltwch â mi drwy Cynhelir y sesiwn nesaf, a fydd trwy gyfrwng yn 94 oed ar Ebrill 3ydd. Cydymdeimlwn â’r plant ddefnyddio’r manylion isod neu yn well fyth, y Gymraeg, ddydd Gwener, Mai 30 o 2.30 – a’u teuluoedd sydd wedi colli tad a mam o fewn galwch heibio’r Llyfrgell! 3.15. ychydig fisoedd i’w gilydd. 18 Plu’r Gweunydd, Mai 2014 AR GRWYDYR gyda Dewi Roberts Camgymeriad: Yn rhifyn diwethaf y cymryd gofal. Ein targed Plu rhoddwyd yr enw anghywir ar un yw murddun Lluest ac nid o’r lluniau – mae’n dweud Llyn yw’n hawdd ei weld o’r Bugeilyn a Llyn Cwm-byr gyda Tharren Bwlch Gwyn yn y cefndir – dylai ddweud cyfeiriad yma ond ymhen Llyn Glaslyn a Foel Fadian yn y cefndir. ychydig gwelwn weddillion Taith o Langadfan sydd y tro yma a golyga adeiladau fferm gyda hynny i mi, adael y car gartref a pheth da yw cherrig niferus ar ymyl hynny weithiau! Ceir nifer o deithiau diddorol darn o dir sych. Ceir mwy o’r pentre hwn ac anelwn heddiw am y bryniau nag un Lluest yn yr ardal cyfagos. Caiff y pentre ei enw, medden nhw, wrth gwrs ac mae’r gair yn ar ôl y sant Llydewig Cadfan a sefydlodd gell gyfystyr â Hafod lle yn yr ardal ar ôl tua 550. Cyfeirir at Llankadfan byddai’r ffermwr yn treulio mewn dogfen o’r flwyddyn 1254 ac mae nifer yr haf ar un adeg. Ar droad o olion hanesyddol yn y fro a byddwn yn y ganrif ddiwethaf, roedd ymeld ag ambell un. y man hwn yn gartref i Y Daith deulu ifanc sef John a Awn dros y bont gerdded gyntaf wedi pasio Lucy Owen a’u merch deg heibio capel Rehoboth ac yna troi i’r dde ger mis oed, Gwalia, yn ogystal ag ewyrth. Roedd o blaid cael Llyfrgell Genedlaethol a safle’r hen siop i fynd ar hyd y ffordd. Roedd Cymraeg, a Chymraeg yn unig, oedd eu hiaith. cheisiodd drefnu Eisteddfod Genedlaethol ac yn ddiwrnod hyfryd gyda’r haul yn tywynnu Hanner canrif ynghynt roedd yn gartref i Tho- roedd yn genedlaetholwr a gweriniaethwr. mas a Mary Owen a chwech o blant; maint y yn barod ac roedd amryw o flodau gwyllt yn Cyfansoddodd ganeuon a’u gwerthu mewn fferm oedd 16 erw. tafarndai ac roedd galw arno i iachau pobl hefyd. y cloddiau. Wedi cyrraedd Dolpebyll, mae’r Anelwn wedyn am y dwyrain i fynd at Ben Coed Hoffodd y syniad o ymfudo i America ond doedd ffordd yn dilyn yr afon Banwy am ychydig ac ac wrth i ni godi yn uwch mae’r tir yn mynd yn fwy ganddo ddim arian na ffordd o fenthyg a yna mae’n codi’n raddol. Cyrhaeddwn fforch sych ac yn ei gwneud yn haws i gerdded! Nid meddyliodd wedyn am greu gwladfa yn y wlad yn fuan a dyma lle trown i’r chwith ac mae oes fawr o ddringo i gyrraedd y man ucha ac o’n honno ond nid felly y bu. Bu farw mewn tlodi yn tipyn o ddringo rwan gyda nifer o gyfleoedd i blaen mae copa llai islaw gyda charnedd fechan y flwyddyn 1795, roedd hyn ar ôl i’w rent gynyddu weld y dyffryn yn ymestyn islaw gyda’r Foel arno felly lawr â ni i gael golwg. Byddai cromlech yn sylweddol a’i geffylau farw. Ar wal eglwys a Garthbeibio yr ochr draw a Chwm Twrch yn neu garnedd mwy wedi bod yma fwy na thebyg Llangadfan, mae cofeb iddo. gefndir teilwng. gyda’r cerrig yn cael eu hail-ddefnyddio, efallai, Awn heibio Capel Gosen a throi i’r chwith wrth ar gyfer adeiladu. Trown Caerbwla cyn mynd heibio Wern Claeargoed wedyn tuag at y de i fynd at (dyna i chi enw!). Ymhen dipyn gwelwn bont Graig Wen ac wrth i ni hyfryd Rhyd yr Efail ond cario ‘mlaen a wnawn gerdded i lawr cawn olygfa ni tuag at lwybr yn arwain o’r ffordd. Croeswn hyfryd o’r Drum, Cwm Nant gae a cherdded dros ein hail bont gerdded a yr Eira, a Moel Ddolwen lle hynny ger T~ Cerrig. I fyny wedyn i gyfeiriad yr byddai bryngaer ar ei phen eglwys gan basio heibio Ty’n Llan ar y chwith, a yn amser y Celtiaid; gellir arferai fod yn dafarn ar un adeg a’r hen ysgol ar gweld olion amddiffynfeydd y dde. Piciwn i mewn i gael golwg ar yr eglwys yn glir hyd heddiw. a’r fynwent sydd yn dyddio’n wreiddiol o’r canol Gan ein bod mor agos, oesoedd. Awn dros Bont Llangadfan ac ar y dde rhaid sôn am William wrth fynd i fyny y ffordd tuag at Cann mae’r hen Jones, a oedd yn byw ar felin flawd; byddai cafn yn rhoi d@r i’r felin (mill fferm Dôl-Hywel sydd i’r race) yma pan oedd y felin ar waith. Roedd melin dwyrain o’r bryn. Roedd y arall yn weddol agos iddi hefyd sef Melin Rhos- dyn yma yn gallu troi ei law y-gallt ger Goetre-fach. Ar dir Cann Office, mae at nifer o bethau a byddai olion castell (o fath) a’r gred yw mai un Cymreig wedi bod yn gymeriad yw’r castell yma, yn hytrach na Normanaidd. diddorol iawn i’w gyfarfod A dyna ni – taith gylch yn llawn hanes; gallwn byddwn yn meddwl. Fferm fod wedi sôn am nifer o bethau eraill wrth gwrs. fechan Edrych dros y dyffryn tuag at y Foel oedd ganddynt Cyrhaeddwn Llety Mawr ac awn i’r dde o’r t~, ac roedd ei dad yn gweithio erc bod llwybr bob ochr, ac mae’n llety digon ychydig ar y goets fawr a uchel hefyd! Y tro diwethaf roeddwn yma fyddai yn stopio yn Cann Of- oedd yn yr eira mawr Pasg y llynedd pan fice. Dysgodd William ei hun oedd lluwchfeydd mawr gerllaw. Roedd y i bob pwrpas er iddo gael ychydig o addysg elfennol; cerdded llawer iawn haws y tro yma a hawdd meistrolodd Ladin a gallai yw’r cerdded ar hyd y trac. Tir agored sydd ysgrifennu Saesneg da. yma ac mae’r trac yn mynd ar hyd Mynydd Roedd yn fardd a Dolpebyll tuag at y goedwig. Gwelais chasglodd alawon a benbyliaid mewn pwll d@r bychan mewn cafn dawnsfeydd gwerin yn oedd yn fy atgoffa bod y Gwanwyn wedi hen ogystal â siarad gydag gyrraedd y llecyn hwn. Cawn olygfeydd cam- aelodau hynafol y pus o’r topiau gan gynnwys Pen Coed tua gymdeithas ac ymchwilio milltir i’r de orllewin – byddwn yn mynd yno mewn dogfennau a llyfrau. yn nes ymlaen. Ysgrifennodd at y Yn hytrach na mynd mewn i‘r goedwig, tirfeddianwr Syr Watkin byddwn yn cerdded ar hyd ei hymyl am Williams-Wynn yn cwyno am agwedd y stiwardiaid ac ychydig cyn mynd i lawr tuag at lawr y cwm. Lluest gyda’r Pencoed yn y pellter ar y dde Tir eithriadol o wlyb sydd yma ac mae angen roedd yn casau gormes.