Stelling van en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker! Nieuwsbrief Roadshows UNESCO & Bescherming Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

Datum: JULI 2015 Versie: Definitief Betreft: Nieuwsbrief Roadshows Opgesteld door: Werkgroep UNESCO en Bescherming Nieuwe Hollandse Waterlinie

Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

Nieuwe&Hollandse&Waterlinie&

Nieuwsbrief&Roadshows&UNESCO&&&Bescherming& ' Aanleiding))) De'afgelopen'periode'zijn'in'het'kader'van'UNESCO'en'Liniebrede'bescherming'verschillende' roadshows'georganiseerd.'Na'het'ondertekenen'van'het'Pact'van'Altena'in'oktober'2014'is'hard' gewerkt'aan'het'eerste'deel'van'het'Nominatiedossier.'Dit'eerste'deel'van'het'nominatiedossier'is'in' concept'gereed,'kortom'hoog'tijd'om'de'betrokkenen'te'informeren'over'de'stand'van'zaken'en'het' beoogde'vervolgproces.'' Doel) Doel'om'dit'te'organiseren'was'om'iedereen'te'informeren'over'het'proces'van'de'UNESCO' nominatie,'de'beoogde'begrenzing'van'het'Werelderfgoed,'het'beschermingsregime'en'de' ruimtelijke'ontwikkelingen'in'het'gebied'van'de'Nieuwe'Hollandse'Waterlinie'(NHW).'Ook'hebben'de' roadshows'tot'doel'aandachtpunten'en'aanscherpingen'te'inventariseren'voor'het'vervolgproces.'' ' De'volgende'roadshows'hebben'plaastgevonden:' 07W05W2015' Provinciale'medewerkers'provincie'Utrecht' 28W05W2015' Gemeenten'en''waterschappen'uit'de'provincie'Utrecht' 01W06W2015' Medewerkers'provincie'en'gemeenten'provincie'NoordWHolland' 03W06W2015' Provinciale'medewerkers'provincie'Gelderland' 04W06W2015' Gemeenten'en''waterschappen'klankbordgroep'Pact'van'Loevestein' 06W07W2015' Provinciale'medewerkers'provincie'NoordWBrabant' Nieuwsbrief) Er'is'geen'verslag'per'bijeenkomst'gemaakt,'maar'een'overkoepelende'nieuwsbrief'met'de' belangrijkste'uitkomsten'en'aandachtspunten.'Deze'nieuwsbrief'bevat'een'korte'samenvatting'van' de'gepresenteerde'onderwerpen,'daarbij'is'aangegeven'welke'aandachtspunten'uit'de'roadshows' naar'voren'zijn'gekomen.'Deze'nieuwsbrief'besluit'met'de'gemaakte'afspraken'en'de'planning'en'het' vervolgproces.'' ' Mocht'u'belangrijke'zaken'missen,'vragen'hebben'of'tips'voor'het'vervolgproces,'dan'horen'wij'dat' graag.'Heeft'u'collega’s'die'ook'graag'op'de'hoogte'gehouden'worden'van'het''Nominatieproces'geef' dit'aan'ons'door.'Wij'zorgen'ervoor'dat'de'adressenlijst'wordt'aangevuld.'De'contactgegevens'van'de' leden'van'de'werkgroep'UNESCO'en'bescherming'zijn'onderaan'deze'nieuwsbrief'opgenomen.' ' Wij'willen'u'hartelijk'danken'voor'uw'bijdrage'aan'deze'roadshows'en'hopen'ook'in'de'komende' periode'samen'met'u'op'te'trekken'bij'het'opstellen'van'het'Nominatiedossier.' ' Namens'de'werkgroep'UNESCO'en'werkgroep'Bescherming'Liniebreed.' ' Caroline'Bugter'en'Loes'van'der'Vegt' '

! 2! Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

Inhoudelijke)terugkoppeling) & UNESCO& Met'de'ondertekening'Van'het'Pact'van'Altena'op'2'oktober'2014'hebben'de'vier'provincies'(NoordW Holland,''NoordWBrabant,'Gelderland'en'Utrecht)'de'verantwoordelijkheid'voor'het'nationaal'project' Nieuwe'Hollandse'Waterlinie'op'zich'genomen.'Op'dezelfde'datum'is'het'aanloop'nominatiedossier' “Stelling)van)Amsterdam)en)Nieuwe)Hollandse)Waterlinie)samen)sterker”'aangeboden'aan'de' Rijksdienst'voor'Cultureel'Erfgoed''ten'einde'een'jaartal'toegewezen'te'krijgen'voor'indiening'van' het'dossier'bij'UNESCO.'Op'20'mei'jongstleden'hebben'de'provincies'van'de'minister'van'Onderwijs' Cultuur'&'Wetenschap'het'bericht'gekregen'dat'het'nominatiedossier'in'2018'door'het'Rijk' ingediend'wordt'bij'UNESCO'ten'einde'in'2019'de'status'van'Werelderfgoed'te'verkrijgen.'Een'flinke' ambitie'waar,'onder'leiding'van'het'Linieteam,'door'diverse'werkgroepen'invulling'aan'wordt' gegeven.& ' Het'verkrijgen'van'de'Werelderfgoed'status'plaatst'de'NHW'als'uitbreiding'van'de'Stelling'van' Amsterdam'(SvA)'in'het'rijtje'van'Werelderfgoederen'zoals'de'Great'Barrier'Reef,''de'Chinese'Muur' en'het'vrijheidsbeeld'in'New'York.'Allen'bijzondere'erfgoederen,'uniek'en'uitzonderlijk'in'hun'soort.' Dat'is'ook'waar'UNESCO'naar'kijkt.'Hoe'uniek'en'bijzonder'is'het'erfgoed;'de'zogenaamde' Outstanding'Universal'Values'(OUV).'Voor'de'NHW'wordt'uitgegaan'van'de'OUV'van'de'SvA'dat'al' sinds'1996'Werelderfgoed'is.'De'SvA'is'echter'sluitstuk'van'een'periode'van'aanleg'en'ontwikkeling' van'de'verdedigingslinies'met'water'in'Nederland'waardoor''de'NHW'en'de'SvA'gezamenlijk'het' gehele'verhaal'vertellen.'Om'de'OUV'en'de'onderliggende'attributen'goed'te'kunnen'beschrijven'is' de'NHW'verdeeld'in'drie'onderdelen:'het'strategisch'landschap,'het'watermanagementsysteem'en' de'militaire'elementen.'Het'samenspel'van'deze'onderdelen'maakt'de'SvA/NHW'zo'uniek'en' uitzonderlijk'in'de'wereld.'UNESCO'verwacht'duurzame'instandhouding'van'het'en'het'uitdragen'en' beleven'van'het'Werelderfgoed.'De'wijze'waarop'dit'plaatsvindt'wordt'beschreven'in'het' managementplan'als'onderdeel'van'het'nominatiedossier.''Het'bereiken'van'de'Werelderfgoed' status'betekent'de'bekroning'op'meer'dan'10'jaar'investeren'in'de'NHW,'nationale'en'internationale' erkenning,'duurzaam'behoud'en'economisch'gewin'door'meer'toerisme'en'recreanten'voor'de' NHW/SvA.' ' Het'maken'van'het'nominatiedossier'is'half'oktober'2014'gestart'en'koerst'op'afronding'eind'2016.' In'2017'zal'besluitvorming'plaatsvinden'bij'Gedeputeerden'en'Provinciale'Staten'en'bij'het'Rijk,' waarna'het'dossier'in'januari'2018'aangeboden'kan'worden'aan'UNESCO.'Vervolgens'neemt' UNESCO'1,5'jaar'de'tijd'om'het'dossier'te'beoordelen'ten'einde'in'juni'2019'de'status'te'verlenen.'' & Reacties)en)aandachtspunten) • Voor)de)NHW)is)het)belangrijk)dat)de)UNESCO)wordt)verkregen,)zeker)voor)die)forten)die)al) een)herontwikkeling)hebben)doorgemaakt.)Het)is)de)kroon)op)jarenlang)werk)en)grote) investeringen.)) • Let)op)dat)je)ook)goed)duidelijk)maakt)wat)het)kan)opleveren)voor)betrokken)partijen.)Voor) veel)partijen,)wordt)nog)niet)gezien)wat)een)UNESCO)status)kan)opleveren)en)waarom)het) ook)voor)hen)van)belang)is.)Onderbouw)dit)ook)met)onderzoeken)die)al)uitgevoerd)zijn)voor) Werelderfgoed.))

! 3! Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

• Draagvlak)en)bekendheid)bij)lokale)bestuurders)is)nog)onvoldoende,)hier)moet)werk)van) gemaakt)worden.) • Hoe)worden)eigenaren/exploitanten)en)bewoners)betrokken?) • Door)wie)wordt)de)UNESCOMnominatie/aanmelding))vastgesteld)(ook)door)gemeenten)?) • Concrete)praktijkvoorbeelden)delen,)voor)het)verkrijgen)van)draagvlak)en)het)delen)van) kennis.)De)succes)verhalen)bieden)bovendien)inspiratie)voor)andere)en)nieuwe)ondernemers) in)de)NHW.)) • De)vraag)is)meer)helderheid)te)geven)over)het)proces)verloop)bij)UNESCO.)Is)er)meer)te) zeggen)over)het)honoreren)van)een)aanvraag?)) • Er)zijn)2)sporen)van)communicatie,)toerisme)en)monumenten,)dit)levert)vaak) miscommunicatie)op.) • Onduidelijk)welke)ontwikkelingen)in)de)NHW)onder)de)noemer)UNESCO)eventueel)niet)meer) mogelijk)zijn.)) • Aandachtspunt:)UNESCO)staat)erg)ver)van)gemeenten)af,)waardoor)het)draagvlak)laag)is.)) • Wat)is)het)toekomstbeeld)van)de)NHW,)waar)willen)we)staan)over)10)jaar?)) ' Begrenzing&en&bescherming& Voor'het'nominatiedossier'moet'een'beargumenteerde'begrenzing'van'het'toekomstige' Werelderfgoed'worden'bepaald,'de'zogenaamde'geografische'begrenzing'van'de'site.'Ditzelfde'geldt' voor'het'bepalen'van'een'zogenaamde'bufferzone.'Binnen'de'begrenzing'van'de'site'zelf'liggen'alle' elementen'(punten,'lijnen'en'vlakken)'die'de'unieke'universele'waarde'van'het'toekomstig' Werelderfgoed'bepalen.'De'bufferzone'is'een'zone'die'van'belang'is'voor'ondersteuning'en' bescherming'van'de'site,'zoals'belangrijke'visuele'en'fysieke'relaties.'' ) Besluit)algemene)regels)ruimtelijke)ordening)(Barro)) De'huidige'begrenzing'van'de'SvA'en'de'NHW'is'vastgelegd'in'rijksbeleid'en'door'vertaald'naar' provinciaal'en'in'sommige'gevallen'gemeentelijk'beleid.'De'BarroWbegrenzing'is'een'gebied'dat'het' Rijk'heeft'aangewezen'om'de'SvA'en'de'NHW'te'beschermen.'Voor'de'SvA'is'de'begrenzing'van'het' Werelderfgoed'opgenomen,'zoals'deze'is'ingeschreven'in'het'Werelderfgoedregister'in'1996.'Voor' de'NHW'is'tevens'een'begrenzing'opgenomen'die'aansluit'bij'de'begrenzing'van'het'voormalige' Nationaal'Landschap.'Deze'BarroWzone'diende'in'opdracht'van'het'Rijk'opgenomen'te'worden'in'de' omgevingsverordening'van'de'vijf'provincies.'Per'provincie'is'de'begrenzing'nader'geconcretiseerd' en'opgenomen'in'de'omgevingsverordeningen.'Bij'het'bepalen'van'de'begrenzing'voor'het' toekomstige'Werelderfgoed'is'daarom'zorgvuldig'gekeken'naar'de'nu'al'in'het'beleid'gehanteerde' begrenzingen'en'de'achterliggende'argumentatie.'Bij'de'beide'opties'wordt'aangegeven'wat'de' consequenties'zijn'voor'het'huidige'beleid'en'de'wijze'waarop'de'begrenzing'daarin'is'opgenomen.' ) Stelling)van)Amsterdam) De'begrenzing'van'de'SvA'is'begrensd'in'het'nominatiedossier'uit'1996,'de'SvA'vormt'een'3'tot'5' kilometer'brede'en'ongeveer'135'km'lange'kring'op'een'radiale'afstand'van'gemiddeld'15'km'van' het'centrum'van'Amsterdam.'De'begrenzing'van'de'SvA'is'gericht'op'het'behoud'van'het' Stellingsysteem'als'geheel'en'de'samenhang'met'het'cultuurlandschap.'Tegenwoordig'gaat'UNESCO' er'van'uit'dat'rond'elk'Werelderfgoed'een'bufferzone'wordt'vastgesteld'om'de'site'daarmee'te' beschermen'tegen'externe'invloeden.'Ten'tijde'van'de'nominatie'van'de'SvA'was'dit'nog'niet'het' geval.'Voor'de'SvA'is'dan'ook'geen'bufferzone'vastgesteld.''

! 4! Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

Nieuwe)Hollandse)Waterlinie) De'begrenzing'van'de'uitbreiding'(NHW)'wordt'bepaald'door'de'universele'waarden'(OUV)'en'sluit' aan'bij'de'begrenzing'van'de'SvA.'De'begrenzing'bevat'de'gehele'bouwperiode'van'de'NHW,'van' 1815'tot'1940'en'bevat'de'elementen'die'gezamenlijk'de'ontwikkeling'van'de'unieke'waarden'van'de' NHW'laten'zien.'Ook'is'rekening'gehouden'met'de'begrenzingen'in'het'bestaande'rijksW'en' provinciale'beleid'(BARRO,'Structuurvisies'en'verordeningen).'Al'meer'dan'vijftien'jaar'wordt' gewerkt'aan'bescherming'en'ontwikkeling'van'de'NHW'door'onderzoek,'visie'en'beleid.'Deze'kennis' is'gebruikt'voor'het'bepalen'van'de'begrenzing.'' ' Uitgangspunten)begrenzing)site) Bij'de'begrenzing'van'de'site'staan'de'unieke'universele'waarden'van'het'Werelderfgoed'centraal.' Deze'zijn'beschreven'in'de'Statement'of'OUV.'Voor'de'NHW'zijn'deze'onder'te'verdelen'in:' • Strategisch'landschap' • Watermanagement'systeem' • Militaire'elementen' ' De'voorgestelde'begrenzing'omvat'het'gehele'voormalige'Nationaal'landschap'(zoals'nu'vastgelegd' in'de'PRS/PRV'van'de'provincies).'Binnen'deze'grens'liggen'alle'objecten'die'onderdeel'zijn'van'de' OUV,'ook'maken'de'inundatiekommen'als'geheel'onderdeel'uit'van'de'site.'Uitgangspunten'bij'de' begrenzing,'de'site'bevat:' • Hoofdweerstandslijn'+'voormalig'nationaal'landschap'(inundatievelden)' • Verboden'kringen'van'1000'meter'rondom'forten'' • Bij'los'liggende'forten'verboden'kringen'van'1000'meter'als'grens'aanhouden' • Vestingsteden'maken'deel'uit'van'de'site'(inclusief'de'verbodenkringen'van'1000m)' • Nadere'zorgvuldige'bepaling'van'de'begrenzing'ter'plaatse'van'bebouwing'na'1940'en' planologische'reserveringen'(mogelijk'onderdelen'in'de'bufferzone).' ' De'exacte'invulling'van'de'begrenzing'zal'het'komende'half'jaar'plaatsvinden.'Hierbij'wordt'ook' gekeken'naar'elementen'die'tot'op'heden'geen'onderdeel'uitmaakten'van'het'Nationaal'landschap' van'de'NHW,'een'voorbeeld'hiervan'is'fort'Pannerden'in'Gelderland.'In'hoeverre'een'bufferzone' noodzakelijk'is,'moet'nog'verder'uitgewerkt'worden.'Hiervoor'wordt'overleg'aangegaan'met' ICOMOS,'de'adviesorganisatie'van'UNESCO.' ' Consequenties) De'exacte'definiëring'van'de'begrenzing'betekent'een'aanpassing'in'de'Provinciaal'Ruimtelijke' Structuurvisie'(PRS)'en'de'Provinciaal'Ruimtelijke'Verordening'(PRV)'bij'alle'provincies'(in'meer'of' mindere'mate).'Afhankelijk'van'de'planning'binnen'de'provincies'kan'een'dergelijke'wijziging' meegenomen'worden'met'de'komende'herziening'van'de'PRS'en'PRV.' & Reacties)en)aandachtspunten) • De)begrenzing)moet)op)onderdelen)verder)uitgewerkt)worden.)Bij)een)aantal)gemeenten) bestaat)de)wens)om)dit)samen)uit)te)werken.)Bijvoorbeeld)een)check)op)de)elementen)in)de) omgeving))is)gewenst,)wat)is)al)onderdeel)van)de)Stelling)van)Amsterdam)en)wat)nog) niet.))

! 5! Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

• Betekenis)wat)wel)en)niet)kan)(beschermingsregime))is)nog)niet)duidelijk.)De)komende)tijd) moet)dit)verder)uitgewerkt)worden.)Veel)is)al)goed)beschermd)maar)er)is)veel)diversiteit,)een) eenduidige)en)transparant)beschermingsregime)voor)de)hele)NHW)geeft)meer)duidelijkheid) bieden)voor)alle)betrokkenen)over)wat)wel)en)niet)mogelijk)is.)Bijvoorbeeld)bij)het)ene)fort) mogen)zonnepanelen)wel)en)bij)de)ander)niet.) • Begrenzing)UNESCO)leidt)tot)aanpassing)PRS/PRV.)Provinciaal)eenduidige)beleid)van)belang,) aanpassingen)koppelen)aan)PRS/PRV.) • De)ambitie)voor)een)eenduidig)beleid)is)niet)voor)alle)gemeenten)even)vanzelfsprekend.) Voordelen)worden)wel)gezien,)maar)ook)risico’s.)Pact)van)Loevestein)loopt)voorop)m.b.t.) uniforme)bescherming,)de)andere)gemeenten)willen)verkennen)in)hoeverre)dit)ook)voor)hen) een)optie)is)–)wat)zijn)de)argumenten)van)het)pact)om)het)zo)te)doen.)Is)het)bijvoorbeeld) wenselijk)om)ook)voor))Utrecht)en)NoordMHolland)een)parapluplan)te)ontwikkelen.)) • Uitgangspunten)voor)de)bescherming)op)gemeentelijk)niveau)gezamenlijk)formuleren,)in) ieder)geval)komen)tot)een)gezamenlijke)richtlijn)voor)bestemmingsplannen.)Intentie)is) mogelijk)haalbaar)voor)het)indienen)bij)UNESCO,)maar)de)daadwerkelijke)implementatie)kan) beter,)wanneer)de)omgevingswet)van)kracht)is) • Belangrijk)aandachtpunt)is)dat)dit)niet)alleen)per)provincie)bedacht)moet)worden,)maar)dat) ook)een)liniebrede)afstemming)noodzakelijk)is.)Dit)omdat)anders)tussen)de)provincies)weer) (grote))verschillen)kunnen)ontstaan.) ' Ontwikkelingen& Op'het'moment'dat'een'land'ervoor'kiest'een'gebied'op'de'voorlopige'lijst'te'plaatsen'kiest'zij'ervoor' het'beoogde'Werelderfgoed'duurzaam'te'behouden'voor'de'toekomst.'Dus'vanaf'het'moment'van' plaatsing'op'de'voorlopige'lijst'en'zeker'ten'tijde'van'de'aanwijzing'door'het'Werelderfgoed'comité' heeft'een'land'de'zorgplicht'voor'het'Werelderfgoed.'Met'het'indienen'van'het'nominatiedossier' geeft'het'land'aan'zorg'te'dragen'voor'het'Werelderfgoed'en'legt'verantwoording'af'over'de' ontwikkelingen'die'in'en'om'de'site'plaatvinden.'' ' De'Nieuwe'Hollandse'Waterlinie'is'een'levend'landschap'en'voor'een'duurzame'instandhouding' moeten'ontwikkelingen'mogelijk'blijven.'Dit'is'ook'mogelijk,'wanneer'de'unieke'en'universele' waarden'van'het'Werelderfgoed'geborgd'blijven.'Deze'waarden'zijn'voor'een'belangrijk'deel'al' verankerd'in'het'ruimtelijk'beleid.'De'UNESCO'status'betekent'dan'ook'niet'zozeer'extra'regelgeving,' maar'hebben'vooral'invloed'op'de'wijze'waarop'de'ontwikkelingen'plaatsvinden.' ' Tijdens'de'roadshows'zijn'voorbeelden'gegeven'van'twee'werelderfgoederen'in'Nederland'waar' ontwikkelingen'op'een'zorgvuldige'wijze'hebben'plaatsgevonden.'De'eerste'is'de'ConoWfabriek'in'de' ,'waar'op'zorgvuldige'wijze'een'uitbreiding'van'de'kaasfabriek'is'vormgegeven.'Een' belangrijke'reden'dat'deze'ontwikkeling'heeft'kunnen'plaatsvinden'is'dat'de'fabriek'een'functionele' relatie'heeft'met'de'agrarische'sector'en'van'belang'is'voor'de'duurzame'instandhouding'van'de'site.'' Een'tweede'voorbeeld'is'het'bezoekerscentrum'bij'het'Woudagemaal.'De'bestaande'gebouwen' boden'vrijwel'geen'ruimte'voor'het'ontvangen'van'bezoekers,'waardoor'het'verhaal'over'het' Woudagemaal'bijna'niet'uitgedragen'kon'worden.'Met'het'bezoekerscentrum'is'hier'verandering'in' gekomen,'ook'hier'heeft'een'zorgvuldige'vormgeving'bijgedragen'aan'de'positieve'houding'van' UNESCO.'' '

! 6! Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

Reacties)en)aandachtspunten) • De)NHW)gaat)niet)op)slot,)bestaande)regelgeving)biedt)veelal)voldoende)bescherming)in)het) kader)van)UNESCO.)Het)is)belangrijk)een)goede)afweging)te)maken)in)het)kader)van)de) unieke)en)universele)waarden)van)het)Werelderfgoed.)Deze)waarden)mogen)niet)aangetast) worden.)) • De)vraag)gaat)dus)over)hoe)ontwikkelingen)kunnen)plaatsvinden)en)op)welke)wijze)NHW) belangen)goed)zijn)en)worden)geborgd.)) • Op)dit)moment)is)dit)afwegingsproces)nog)onduidelijk.)Niet)helder)is)bij)wie)een) initiatiefnemer)moet)zijn)om)de)afweging)te)maken.)Ook)blijkt)het)lastig)goed)richting)te) geven)aan)de)kernkwaliteiten.)De)wens)bestaat)meer)duidelijkheid)te)krijgen)over)hoe)het) afwegingsproces)verloopt)en)wie)hiervoor)aanspreekpunt)is.) • De)rol)van)het)kwaliteitsteam)is)niet)altijd)even)duidelijk.)Wanneer)geven)zij)advies,)waar)in) proces,)wat)is)betekenis,)hoe)kan)je)ze)benaderen)en)hoe)ziet)de)rol)van)het)kwaliteitsteam)er) in)de)toekomst)uit.)Kortom)een)breed)scala)aan)reacties.)Door)de)meeste)stakeholders)wordt) het)kwaliteitsteam)bijzonder)gewaardeerd)en)wordt)ook)de)urgentie)van)een)liniebreed) ruimtelijk)kwaliteitsteam)onderschreven.) • Benadrukt)wordt)dat)er)aandacht)moet)zijn)voor)bestaande)netwerken)en)overlegstructuren.) Faciliteer)de)regio)en)maak)gebruik)van)bestaande)gremia.) • Meer)duidelijkheid)is)gewenst)over)de)wijze)van)beoordelen)van)ontwikkelingen)in)het)kader) van)UNESCO,)is)dit)anders)dan)tot)op)heden)is)gebeurt?) • Een)goede)communicatie)naar)andere)stakeholders)zoals)eigenaren,)beheerders)en) exploitanten)wordt)benadrukt,)waaronder)ook)de)LTO.)) • In)NoordMBrabant)wordt)de)A27)gezien)als)kans)en)bedreiging.)) • GIS)analyses)zoals)het)uitwerken)van)percentages)bebouwing)en)andere)ontwikkelingen)in)de) kernzone,)kunnen)het)nominatiedossier)ondersteunen.)) • Aandachtspunt)is)het)koppelen)van)recreatieve)ontwikkelingen)aan)de)NHW.) • Alle)partijen)hechten)waarde)aan)het)betrokken)blijven)bij)het)NHW)proces,)zowel)op)het) onderdeel)UNESCO)als)de)liniebrede)bescherming.)) ' )

! 7! Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

Planning)en)vervolgproces) ' Werkgroep&UNESCO:& De'werkgroep'UNESCO'gaat'het'komend'jaar'werken'aan'het'Managementplan'(MP)'van'de'NHW.' Dit'vormt'straks'een'belangrijk'onderdeel'van'het'totale'Nominatiedossier.'De'stappen'en'planning' voor'het'opstellen'van'het'managementplan'ziet'er'als'volgt'uit:'' Stap'1:'Terugkoppeling'roadshows'en'vervolgproces' ' Juli'en'september'2015' Stap'2:'Inventarisatie'kansen,'knelpunten'en'ambitieniveau' November'2015' Stap'3:'Maatregelen,'financiering,'rollen'en'taken' ' Februari'2016' Stap'4:'Conceptmanagementplan'en'nominatiedossier'deel'1' April'2016' Stap'5:'Concept'nominatiedossier'(incl.'MP)' ' ' November'2016' ' Werkgroep&UNESCO&organiseert&de&volgende&bijeenkomsten:& ' Stap'1:'Terugkoppeling'roadshows'en'vervolgproces.'De'terugkoppeling'van'de'roadshows'is' voorzien'met'deze'nieuwsbrief.'In'september'volgt'nog'een'liniebrede'Nieuwsbrief'waar' betrokkenen'worden'geïnformeerd'over'het'vervolgproces'rondom'de'Nieuwe'Hollandse'Waterlinie' en'het'nominatieproces.' ' Vooraankondiging)data)liniebrede)bijeenkomsten:) Het'managementplan'willen'we'graag'samen'met'u'en'andere'betrokken'stakeholders'opstellen.' Gedurende'het'opstellen'van'het'managementplan'worden'hiervoor'een'aantal'bijeenkomsten' georganiseerd.'' ' Hieronder'is'een'overzicht'opgenomen'van'de'data'waarop'de'bijeenkomsten'worden'gehouden.'Per' onderwerp'worden'steeds'drie'bijeenkomsten'georganiseerd,'elk'voor'een'andere'groep' stakeholders.'De'uitnodiging'en'de'exacte'invulling'van'de'bijeenkomsten'volgt'op'een'later'moment.' De'exacte'vorm'van'bijeenkomsten'wordt'in'overleg'met'de'betrokken'partijen'uitgewerkt.' ' Stap'2:'Managementplan'onderdeel'kansen,'knelpunten'en'ambities:' Gezamenlijke'bijeenkomst'voor'provincies' ' ' ' 13'oktober'2015' Bijeenkomst'voor'gemeenten'en'waterschappen' ' ' 15'oktober'2015' Bijeenkomst'voor'Eigenaren,'exploitanten'en'belangengroepen'' 10'november'2015' ' Stap'3:'Maatregelen,'financiering,'rollen'en'taken:' Gezamenlijke'bijeenkomst'voor'provincies' ' ' ' 28'januari'2016' Bijeenkomst'voor'gemeenten'en'waterschappen' ' ' 4'februari'2016' Bijeenkomst'voor'Eigenaren,'exploitanten'en'belangengroepen'' 11'februari'2016' ' De'exacte'invulling'van'stap'4'en'5'volgen'in'een'later'stadium.' ' Reserveer'de'datum'vast'in'uw'agenda.'De'definitieve'uitnodiging'en'nadere'informatie'volgt'later.''

! 8! Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

Werkgroep&Bescherming&organiseert&de&volgende&contactmomenten:& Tijdens'de'roadshows'hebben'de'stakeholders'(provincialeW,'gemeentelijkeW'en'waterschap' medewerkers)'aangegeven'betrokken'te'willen'blijven.'Per'provincie'zijn'verschillende'behoeftes' geuit'ten'aanzien'van'het'onderdeel'bescherming:' • Voor'bescherming'is'maatwerk'tussen'gemeenten'per'provincie'gewenst.' • Aandachtpunt'is'daarbij'om'zoveel'mogelijk'een'parallel'spoor'volgen.'Dit'is'belangrijk'om' zoveel'mogelijk'een'gelijk'informatieniveau'te'hebben'en'van'elkaar'te'kunnen'leren'en' elkaar'aan'te'scherpen.'Bovendien'is'dit'noodzakelijk'wanneer'we'naar'een'zoveel'mogelijk' eenduidig'beleid'willen.'' • De'bevindingen'en'uitkomsten'van'de'verschillende'nog'te'organiseren'contact'momenten' zijn'bruikbaar'als'voorwerk'voor'de'bijeenkomsten'die'in'het'najaar'2015'en'voorjaar'2016' voor'het'UNESCO'nominatiedossier'worden'georganiseerd.' ' Per'provincie'zijn'met'de'provinciale'en'gemeentelijke'betrokkenen'de'volgende'afspraken'gemaakt' over'de'verdere'uitwerking'van'de'begrenzing'van'de'NHW'en'de'liniebrede'bescherming:' ' NoordWHolland:'' • Na'de'zomer'aanscherpen'begrenzing'en'discussie'eenduidig'beleid.'' • Aanpassingen'structuurvisie'/'verordening'/'leidraad'en'vraagstuk'rondom'ruimtelijke' ontwikkelingen.' ' Utrecht:'' • Na'de'zomer'aanscherpen'begrenzing'en'discussie'eenduidig'beleid'–'organiseren'in' combinatie'met'provinciale'Utrechtse'programma'van'de'NHW.' • Aanpassingen'structuurvisie'/'verordening'en'vraagstuk'rondom'ruimtelijke'ontwikkelingen.' ' Gelderland,'NoordWBrabant'en'ZuidWHolland'(Pact'van'Loevestein):'' • Afstemming'en'betrokkenheid'bij'de'verdere'invulling'van'de'liniebrede'bescherming'en' vraagstuk'rondom'ruimtelijke'ontwikkelingen.' • Aansluiten'bij'bijeenkomsten'van'het'Pact'van'Loevestein.'' ' Gelderland:'' • Aanpassingen'structuurvisie'/'verordening'en'vraagstuk'rondom'ruimtelijke'ontwikkelingen.' ' NoordWBrabant:'' • Aanpassingen'structuurvisie'/'verordening'en'CHWwaardenkaart'en'vraagstuk'rondom' ruimtelijke'ontwikkelingen.' ' Afspraken'over'het'vervolg'worden'per'provincie'nader'uitgewerkt.'Waar'het'kan'wordt'aangesloten' bij'bestaande'overlegstructuren.'Wij'houden'u'op'de'hoogte'van'de'vervolgstappen.' '

! 9! Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

Contactgegevens)) ' Werkgroep'UNESCO' • Caroline'Bugter,'projectleider'UNESCO'([email protected])' • Loes'van'der'Vegt,'penvoerder'nominatiedossier'([email protected])' • Nanette'van'Goor,'SvA'en'NHW'Provincie'NoordWHolland'([email protected])' • Menno'Smit,'NHW'Provincie'Utrecht'([email protected])' • Roland'Blijdenstijn,'NHW'Provincie'Utrecht'([email protected])' • Henk'de'Jong,'NHW'Provincie'Gelderland'([email protected])' • Joost'Findhammer,'NHW'Provincie'NoordWBrabant'([email protected])' • Jeroen'Bootsma,'Rijksdienst'voor'het'Cultureel'Erfgoed'([email protected])' • Geerke'van'Splunter,'NHW'Communicatie,'[email protected]' • Erika'van'Lindenberg,'Projectmedewerker'Nieuwe'Hollandse'Waterlinie' ([email protected]),'T'(030)'258'2928''' ' Werkgroep'Bescherming'Liniebreed' • Loes'van'der'Vegt,'projectleider'Bescherming'Liniebreed'([email protected])' • Paul'Veldhuis,'SvA'en'NHW'Provincie'NoordWHolland'([email protected])' • Menno'Smit,'NHW'Provincie'Utrecht'([email protected])' • Inge'van'Heck,'NHW'Provincie'Gelderland'([email protected])' • Joost'Findhammer,'NHW'Provincie'NoordWBrabant'([email protected])' • Erika'van'Lindenberg,'Projectmedewerker'Nieuwe'Hollandse'Waterlinie' ([email protected]),'T'(030)'258'2928''' ' ' Link)naar)dossiers) ' • Aanloop'naar'het'nominatiedossier:'' “Stelling'van'Amsterdam'en'Nieuwe'Hollandse'Waterlinie'samen'sterker!”' ' • Advies'van'de'expertgroep'beoordeling'werelderfgoed'nominaties:'“Bitter'en'Zoet”' ) & Bijlagen) ) • Presentatie'roadshow' ' • Lijst'van'genodigden' ' !

! 10! 22/07/15

Roadshow Pact van Loesvestein National Project Nieuwe Hollandse Waterlinie Werkgroep UNESCO & Bescherming Liniebreed

Doel: • Informeren over proces UNESCO en Bescherming Linie breed • Ambities en input vervolg

Waarom nu: • Na de zomer naar Liniecommissie /Gedeputeerde Staten provincies

Waarvoor staan we aan de lat: UNESCO Nominatiedossier en Bescherming Liniebreed

Programma

Introductie

Toelichting UNESCO nominatie

Toelichting Begrenzing en beschermingsregime

Doorkijk consequenties provinciaal en gemeentelijk beleid

Betekenis van ontwikkelingen

Vervolgproces en verwachtingen

1 22/07/15

Toelichting UNESCO nominatie

Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie samen sterker!

Organisatieschema Siteholder

Liniecommissie((LC)( Provincies(NH,(UT,(GLD,(NB( 1. Afronding

Werkgroep( Werkgroep(( Financiering! Beheer! Managemen.eam((MT)(

Provinciale( 2. Borging vertegenwoordiging(NHW! !! Werkgroep( Werkgroep( Afstemming( Linieteam((LT)( Uitvoering( ! Bescherming! UNESCO! Programmabureau(SvA!

3. Vermaatschappelijking

Werkgroep( SLO((en((( CommunicaMe! Kennis(

1. Coördinatie 2. Managementplan 3. Communicatie

• RCE( • Waterschappen( • SLO((exploitanten)( • Werelderfgoed.nl( • Gemeenten( • Liniemuseum( • Namens(Stakeholders! • Eigenaren! • Cultuurcompagnie(NH(

2 22/07/15

World Heritage

Holy city of Timbuktu - Mali

Pyramids of Egypt

Statue of Liberty - New York

World Heritage NL 9 Culturele sites 1 Natuur site

Stelling van Amsterdam Woudagemaal , Rietveld Schröderhuis Van Nelle

Tentative list:

Bonaire Marine Park Eise Eisinga Planetarium Frontiers of the Roman Empire 2021 Waddenzee Island of Saba Koloniën van Weldadigheid 2018 Nieuwe Hollandse Waterlinie 2019 Plantations in West Curaçao 2020 Sanatorium Zonnestraal

Beemster Grachtengordel

(Her)ingeschreven op de voorlopige lijst op: 17/08/2011 Uitbreiding van de Stelling van Amsterdam

3 22/07/15

Uitbreiding

Kern uniciteit SOUV

Statement of Outstanding Universal Value

! Strategisch landschap

! Watermanagementsysteem

! Militaire werken > Meerwaarde tov SvA

4 22/07/15

Inhoud van het nominatiedossier

Globale inhoud Nominatiedossier Globale inhoud Managementplan

1. Identificatie van de site 1. Aanleiding en doel van managementplan 2. Beschrijving van de site 2. Eigenschappen van de UNESCO site 3. Verantwoording voor de inschrijving 3. Instandhoudingsdoelen en – 4. Staat van bescherming en beheer en instrumenten factoren die de site beïnvloeden 4. Ruimtelijke afbakening van de site 5. Borging en management van de site 5. Het management: structuren, rollen, 6. Monitoring taken en bevoegdheden

7. Documentatie 6. Duurzaam gebruik

8. Contact informatie 7 Middelen (implementatie)

9. Handtekening van de staat

NHW Werelderfgoed

Waarom belangrijk: • Kroon op meer dan tien jaar werk: NHW zichtbaar en beleefbaar • Nationale en internationale erkenning van dit bijzondere erfgoed • Veel investeringen gedaan, nu de vruchten plukken • Kansen voor toerisme, recreatie en economische potenties • Duurzaam en blijvend besef voor het behoud van dit unieke erfgoed

5 22/07/15

Proces op weg naar 2019

Betrokken: Rijk, 4 provincies, vele gemeenten, 3 waterschappen, eigenaren, exploitanten en anderen

! 4 provincies verantwoordelijk voor het Nominatiedossier

! 2015 en 2016 Opstellen nominatiedossier en managementplan > Deel 1 ND concept gereed ! 2017 Besluitvormingsproces > Deel 2 voorjaar 2016 MP

! 2018 Aanbieden van het dossier aan UNESCO

! 2019 Besluit World Heritage Committee

Proces op weg naar 2019

! Input managementplan stakeholders

! Stap 1: Terugkoppeling stand van zaken (nieuwsbrief) sept. 2015

! Stap 2: Inventarisatie knelpunten, bepalen ambitieniveau okt. 2015 ! ! Stap 3: Maatregelen, financiering, rollen en taken jan. 2016

! Stap 4: Concept managementplan, nominatiedossier deel I april 2016

! Stap 5: Concept nominatiedossier nov. 2016

6 22/07/15

Begrenzing en bescherming

Opgave begrenzing

• Op basis van SOUV beargumenteerde begrenzing van de site • Beargumenteerde begrenzing van de bufferzone • Los van huidig beleid > focus op inhoudelijke argumenten

DOEL • Gedeeld beeld over begrenzing NHW / SvA • Beoogd beschermingsregime • Lange termijn ambitie • Inzicht in consequenties per provincie (en doorkijk gemeenten)

7 22/07/15

Actualisering begrenzing Stelling van Amsterdam

Begrenzing aanloopdossier begrenzing voorstel tot toevoegen voorstel tot afvoeren ±

+!1

+!2

!3 +!4 +

+!5

+!16

!6 !16 + + +!15 +!14

7 !8 +! + +!13 +!16

+!9 +!12 +!16 +!10 +!10 +!11

+!17 +!16

Directie Beleid Sector Kennis & Beleidsevaluatie 0510 26 juni 2013 km Projectnr.: 2469 Stelling van Amsterdam

Begrenzing Werelderfgoed

Begrenzing van de site • Begrenzing Nationaal Landschap • Inclusief verboden kringen (1000 meter) • Losse elementen (stellingen) zone van 1000 meter of • bij los liggende forten verboden kringen als grens aanhouden • Grote eenheden van bebouwing na 1940 en reserveringen uitwerken • NHW Rijksmonumenten (ca. 1100), uitwerken overige elementen (tot ca. 2500) • Vestingsteden maken deel uit van de site Bufferzone: • Nader uitwerken bufferzone (west en oostzijde) • Mogelijk circa 50 meter ten westen hoofdweerstandslijn

8 22/07/15

Begrenzing site

Hoofdweerstandslijn Kernzone inundatie

Verboden kringen

50 meter bufferzone

Vestingsteden

Kernzone = de site Bufferzone

Doorkijk provinciaal en gemeentelijk beleid

9 22/07/15

Borging SOUV

! Via Monumentenwet 1988 ! PRV en PRS ! Bestemmingsplannen

Aanwijzingsprogramma

! Tranche 1 t/m 7 Grotendeels gereed ! Utrecht, vestingsteden en losse deelgebieden (gereed eind 2015) ! Met name: Militaire elementen en deels watermanagement uit OUV

10 22/07/15

Omgevingsvisie en Verordening

! Per provincie Barro verankerd in Provinciaal beleid ! Elke provincie op eigen wijze – ambitie eenduidige bescherming

Gelderland Noord-Brabant

Gemeentelijke verankering

! Analyse bestaande bestemmingsplannen ! Liniebreed veel variatie – ambitie op termijn eenduidige bescherming ! Pact van Loevestein

Wijdemeren

11 22/07/15

Conclusie

• Elementen grotendeels verankerd in rijksbeleid • Provinciaal beleid voldoet deels, aanpassingen nodig • Variatie tussen provincies – ambitie eenduidigheid • Gemeentelijk beleid voldoet deels • Veel variatie – ambitie op termijn eenduidigheid (voorbeeld Pact) • Zwakke punten: • Landschap – verboden kringen en inundatievelden • Watermanagement – civiele elementen • Veel maatwerktoetsing – wie bepaald

Toelichting op ontwikkelingen

12 22/07/15

NHW onder stolp?

Internationaal belang

13 22/07/15

Ruimtelijke ontwikkelingen

Zowel kansen als bedreigingen, voorbeelden: • Verbreding A1/ A27 • Jachthaven Muiden • Nieuwe Landgoederen Wijdemeren • Verbreding ring Utrecht • Natuurontwikkeling Diefdijk • Ontwikkeling bedrijventerrein Langerak • Regionaal bedrijventerrein Werkendam • Etc.

Woudagemaal

14 22/07/15

Beemster fabriek

Vervolg bescherming liniebreed

Momenteel informeren provincies en gemeenten

Komende periode • Bedreigingen monitoren en blijvend actualiseren • Borging in beleidstukken / instrumentarium provinciaal en gemeentelijk • Integraal opnemen van NHW bij provinciale vraagstukken

15 22/07/15

www.hollandsewaterlinie.nl

16