Hadžićka Toponimija
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
HADŽIĆKA TOPONIMIJA Glava bez pamćenja, isto je što i tvrđava bez vojske. Napoleon Hadžićka toponimija AUTOR: Vahid Alađuz IZDAVAČ: Općina Hadžići ZA IZDAVAČA: Općinski načelnik Hamdo Ejubović UREDNIK: Mr. sci. Edin Bujak RECENZENTI: Doc. dr. Adnan Kaljanac Mr. sci. Mehmed Kardaš Mr. sci. Enes Kazazović TEHNIČKI UREDNIK: Adnan Čolo, dipl. žurnalist LEKTOR: Adnan Čolo, dipl. žurnalist DTP: Emir Dupovac NASLOVNA STRANA: Amar Helać ----------------------------------------------------------------- CIP - Katalogizacija u publikaciji Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, Sarajevo 811.163.4*3'373.21(497.6-21 Hadžići) ALAĐUZ, Vahid Hadžićka toponimija / Vahid Alađuz. - Hadžići : Općina, 2016. - 275 str. : ilustr. ; 25 cm Bibliografija: str. 262-268 i uz tekst. - Registar. ISBN 978-9958-057-06-9 --------------------------------------------------------------------- ŠTAMPA: “Štamparija FOJNICA” D.D TIRAŽ: 1000 Hadžićka toponimija Vahid Alađuz HADŽIĆKA TOPONIMIJA Hadžići decembra 2016. godine Hadžićka toponimija SADRŽAJ RIJEČ UREDNIKA...............................................................................................8 UVOD..................................................................................................................10 Hadžićka toponimija.............................................................................................15 1. Opća toponimija.............................................................................................17 1.1. Kulturno-historijski toponimi...............................................................18 1.2. Arheološki toponimi.............................................................................48 1.3. Toponimi vezani za duhovni život.......................................................64 1.4. Toponimi kao odraz društvenog života................................................70 1.5. Toponimi od etnika i etnonima.............................................................85 1.6. Toponimi motivirani izgledom i geomorfologijom tla.........................96 1.7. Toponimi inspirirani geografskim oznakama i oblicima tla...............104 1.8. Toponimi motivirani nazivima biljaka (fitotoponimi).....................110 1.9. Toponimi motivirani nazivima životinja (zootoponimi)....................114 1.10. Topinimi motivirani gospodarskom djelatnošću................................116 1.11. Toponimi antroponimnog postanja.....................................................125 1.12. Toponimi astralne motivacije.............................................................128 1.13. Toponimi motivirani plemenitim metalima i novcem........................129 2. Ojkonimi Hadžića........................................................................................131 2.1. Kulturno-historijski ojkonimi...............................................................133 2.2. Ojkonimi vezani za duhovni život........................................................138 2.3. Ojkonimi od etnika i etnonima.............................................................143 2.4. Ojkonimi antroponimnog postanja.......................................................152 2.5. Ojkonimi motivirani gospodarskom djelatnošću..................................166 2.6. Ojkonimi inspirisani geografskim oblicima i položajem.....................181 2.7. Ojkonimi motivirani životinjama.........................................................191 2.8. Ojkonimi biljne motivacije...................................................................198 2.9. Ojkonimi motivirani geomorfološkim sastavom tla.............................205 2.10. Ostali ojkonimi...................................................................................209 3. Oronimija (nazivi brda i planina) na području Hadžića........................217 4. Hidronimija općine Hadžići..................................................................227 4.1. Rijeke i potoci.......................................................................................228 4.2. Jezera....................................................................................................234 5. Registar toponima općine Hadžići ..........................................................238 5.1. Obrađeni toponimi................................................................................239 5.2. Ostali toponimi Općine Hadžići...........................................................243 6. Literatura.......................................................................................................262 Hadžićka toponimija Svaki toponim je djelo čovjeka. On je spomenik ljudskog pamćenja i jezičko-historijska zidina koja u sebi sadrži bitna saznanja o prošlosti hadžićkog kraja i naroda koji je ovdje živio. Poseban značaj imaju imena sela, koja su se vrlo često transformisala iz jednog naziva u drugi, a, zapravo, označavala isto. Ona koja su historijska konstanta, kazuju o hiljadugodišnjem životu naroda na ovim prostorima. Ova knjiga upotpunjuje saznanja o hadžićkoj prošlosti, a ponajviše o njenim demografskim promjenama, koje su nekad bile rezultat Božije volje, a ponekad ljudske sile. Čovjek treba čitav život da uči, jer znanje je blago koje svog vlasnika svugdje prati. Općinski Načelnik Hamdo Ejubović Hadžićka toponimija RIJEČ UREDNIKA Ma koliko bila mala, ili velika, svaka zajednica ima svoju historiju. Kroz lokalnu prošlost, ogleda se zapravo kompletna prošlost. Kako pojedinog naroda ili nacije, tako i cjelokupnog čovječanstva. Zato je teško govoriti o lokalnoj prošlo- sti bez pomisli da je to zapravo globalna prošlost. Izučavanje tragova prošlosti, posebno kada je riječ o terenskom radu, težak je i mukotrpan posao. To znaju svi oni koji su se bavili terenskim istraživanjima. Pogotovo je to teško u sredini kakva je današnja Bosna i Hercegovina, u kojoj se za naučno-istraživačke djelatnosti izdvaja jako malo sredstava. Zbog toga, svaki rad koji ide u ovom pravcu treba posebno pozdraviti. Općina Hadžići je u posljednje vrijeme svijetli primjer po ovom pitanju. Još jedan pokazatelj toga jeste i knjiga Vahida Alađuza koju danas držimo u rukama. Moje druženje sa autorom rukopisa Hadžićka toponimija počelo je tokom zajedničkog projekta na popisu stećaka Općine Hadžići. Prilikom dugih ugodnih i posebno korisnih razgovora na temu šta dalje raditi nakon „stećaka,“ iskristal- izirala se ideja o proučavanju toponima Hadžića. Na početku je Vahidu prividno djelovalo da nema dovoljno materijala. Kako je vrijeme odmicalo, te kako se autor upuštao u daljnje izučavanje terena i toponomastike Hadžića, pojavljivale su se desetine novih do sada djelomično zaboravljenih i nepoznatih toponima čineći jedan ogroman korpus spreman za daljnju obradu. Uslovno rečeno, ovi ponovno oživljeni toponimi, i njihova često živa i slikovita objašnjenja, sačuvali su se samo u sjećanju mještana starih seoskih po- dručja u okolini Hadžića. Život svakog toponima pronađenog na raznim karta- ma ili u nekim drugim pisanim izvorima trebalo je provjeriti „u narodu.“ Usljed demografskih promjena nekad ni to nije bilo moguće. Danas ovaj korpus ima- mo ispred sebe. Riječ je o jednoj koherentnoj cjelini koja pred nas donosi obilje novih podataka o svemu onome što se dešavalo kroz minule vijekove na području Hadžića. Ona govori o događajima koji su utisnuli svoj pečat u nazive rijeka, brda, polja, livada i ledina ovoga kraja. Na ovaj način oni su prenosili tragove minulih stoljeća škrto čuvane u svojim imenima. Toponomastika je naučna disciplina koja proučava toponime, odnosno imena mjesta sa stanovišta njihovog porijekla i tvorenja, njihove proširenosti i semantičkog značenja. Kroz proučavanje imena mjesta ona proučava savremeni jezik kroz odnose među riječima od kojih je svaki toponim sastavljen ali i odnose sa drugim jezicima odakle toponimi mogu vući porijeklo. U svom izučavanju ona često proučava i iščezle riječi starih jezika. Proučavanjem toponima može se prati- ti i historijski razvoj pojedinog područja. Ovako se mogu posmatrati etničke pop- ulacije koje su živjele na određenom području u davnim vremenima, a svoj trag su ostavile u nazivima pojedinih mjesta. Kombinirana sa historijskih podacima i arheološkim izvorima ona tvori jednu cjelinu koju je onda moguće sagledavati iz više različitih uglova. 8 Hadžićka toponimija Radova koji se bave toponomastikom Bosne i Hercegovine jako je malo. Ako ih i ima oni onda obrađuju jedno uže područje, često i površno, bez detaljni- jeg sagledavanja svakog toponima kako sa jezičke, tako i sa historijsko-arheološke strane. Knjiga Hadžićka toponimija je izuzetak. Iako je i ovdje slučaj o, uslovno rečeno, relativno malom području, toponomastika je ovdje sagledana do najsitni- jih detalja što je vjerovatno i najznačajniji aspekt ove publikacije. Historičari ili arheolozi tumače prošlost, svako na svoj način, pokušava- ju rekonstruisati određene historijske procese iz bliže i dalje prošlosti na osnovu pisanih ili materijalnih izvora. Međutim, često nisu spremni, nekad čak i ne znaju, u svoje istraživanje uključiti čitav niz dostignuća brojnih naučnih disciplina, ili pak uzimaju samo ono što im odgovara i uklapa se u sastavljanje njihove priče. Ni druge naučne discipline po ovom pitanju nisu izuzetak. Zbog toga se nadati da će rezultati izneseni u ovoj knjizi pomoći velikom broju naučnih radnika. Nadati se da će ona proširiti njihova saznanja o toponomastičkoj građi Hadžića, a tako i Bosne i Hercegovine. Ni jedna knjiga pisana ljudskom rukom nije savršena, pa tako ni ova. Autor nije obradio sve toponime koji se pojavljuju na području Hadžića.