Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Folia 24. Studia Ad
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Annales Academiae Paedagogicae 24 Cracoviensis Studia ad Educationem Defensoriam Pertinentia I 24 Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis Studia ad Educationem Defensoriam Pertinentia I pod redakcją Tomasza J. Biedronia Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej Kraków 2005 Recenzenci dr hab. Anna Siwik, prof. AGH dr hab. Mieczysław Smoleń © Copyright by Wydawnictwo Naukowe AP, Kraków 2005 Niniejszy numer jest kontynuacją Rocznika Naukowo-Dydaktycznego Akademii Pedagogicznej Prace z Edukacji Obronnej projekt graficzny Jadwiga Burek ISSN 1643-6512 Redakcja/Dzial Promocji Wydawnictwo Naukowe AP 30-084 Kraków, ul. Podchorążych 2 tel./fax (012) 662-63-83, 662-67-56 e-mail: [email protected] Zapraszamy na stronę internetową: http ://www. wydawnictwoap.pl druk i oprawa Wydawnictwo Naukowe AP, zam. 28/05 Od Redakcji Niniejszy zeszyt stanowi kontynuację ukazującej się wcześniej serii zatytułowanej Prace z Wychowania Obronnego, Prace z Edukacji Obronnej. Przygotowania do jego wydania zbiegły się w czasie z uroczystościami 30-lecia kształcenia akademic kiego nauczycieli przysposobienia obronnego w Akademii Pedagogicznej w Krako wie, obchodzonymi na uroczystej sesji 27 listopada 2003 roku w Katedrze Edukacji Obronnej wchodzącej w skład Instytutu Nauk o Wychowaniu. Tej tematyce poświę cone są także teksty jubileuszowe zamieszczone w pierwszej części publikacji. Pozostałe teksty odzwierciedlają zainteresowania naukowe reprezentujących różne specjalności pracowników Katedry Edukacji Obronnej i obejmują: zagadnienia teorii i historii wychowania obronnego, historii wojskowości, edukacji obronnej, edukacji dla bezpieczeństwa, dydaktyki wychowania obronnego. Całość zamykają noty biograficz ne, komunikaty z konferencji naukowych, materiały źródłowe, recenzje. W celu wymiany doświadczeń udostępniono łamy kilku osobom spoza Uczelni. Publikowane materiały o charakterze teoretycznym mają służyć celom poznawczym, praktycznym i być przydatne zwłaszcza w kształtowaniu i doskonaleniu umiejętno ści wśród zawodowej kadry nauczycieli oraz studentów, przyszłych nauczycieli wy chowania obronnego, do których zresztą są szczególnie adresowane. 30 LAT Katedry Edukacji Obronnej Akademii Pedagogicznej w Krakowie Akademia Pedagogiczna w Krakowie od początku towarzyszy wprowadzanej w kraju reformie edukacji poprzez dokształcanie pracowników oświaty, kształcenie w systemie zintegrowanym przyszłych nauczycieli oraz prowadzenie badań nauko wych służących edukacji. Podstawową jednostką organizacyjną, zajmującą się od 30 lat przygotowaniem nauczycieli i doskonaleniem zawodowym w zakresie przysposobienia obronnego i edukacji dla bezpieczeństwa, był Zakład Wychowania Obronnego, a obecnie Kate dra Edukacji Obronnej Instytutu Nauk o Wychowaniu, prowadząca trzy typy stu diów: dzienne, zaoczne i podyplomowe. Pracownikami Katedry jest czternastu wy sokokwalifikowanych pracowników naukowo-dydaktycznych (pięciu doktorów ha bilitowanych, pięciu doktorów, lekarz i trzech magistrów). Katedra Edukacji Obron nej jest jedną z kilku jednostek naukowo-dydaktycznych w Polsce, w której nauczy cielami akademickimi są również czynni oficerowie zawodowi Sił Zbrojnych Rze czypospolitej Polskiej, co w opiniach absolwentów Uczelni i znawców przedmiotu czyni kształcenie specjalistyczne bardziej profesjonalnym. Katedra w ramach swojej działalności naukowo-dydaktycznej współpracuje z licznymi wyższymi uczelniami w kraju, między innymi z Akademią Bydgoską, Akademią Podlaską, Akademią Wychowania Fizycznego w Krakowie, Akademią Obrony Narodowej i innymi. Na jednolitych, pięcioletnich, dziennych studiach magisterskich kształceni są pedagodzy w zakresie dwóch specjalności (wychowanie obronne i wychowanie fi zyczne) oraz na studiach zaocznych w zakresie jednej specjalności (wychowanie obronne). Studia zaoczne realizowane są w formie trzyletnich studiów zawodowych (licencjackich) i dwuletnich studiów uzupełniających magisterskich. Wśród osób podejmujących studia w systemie zaocznym są kandydaci na przyszłych nauczycie li, a także pracownicy administracji państwowej, funkcjonariusze Policji, Straży 6 Zbigniew Kwiasowski Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej oraz żołnierze Sił Zbrojnych RP. Studia podyplomowe Edukacja obronna, to studia kwalifikacyjne dla nauczycieli, pedago gów szkolnych oraz innych absolwentów z dyplomem magistra lub licencjata dające uprawnienia do nauczania drugiego przedmiotu. Absolwenci studiów magisterskich uzyskują tytuł magistra pedagogiki o spe cjalności Wychowanie obronne, a w przypadku studiów dziennych magistra peda gogiki o specjalności wychowanie obronne i wychowanie fizyczne (WO i WF). Wiedza i przygotowanie praktyczne absolwentów umożliwia im podjęcie pracy w szkolnictwie gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym oraz na innych stanowiskach, gdzie wymagane jest wykształcenie w zakresie bezpieczeństwa czy obronności. Studia dzienne i zaoczne realizowane są na podstawie planów oraz programów studiów opracowanych w Katedrze Edukacji Obronnej i zatwierdzonych przez Insty tut Nauk o Wychowaniu oraz Radę Wydziału Pedagogicznego zawierających przedmioty kształcenia ogólnego, przedmioty podstawowe, przedmioty kierunkowe i specjalizacyjne. Odpowiadają one standardom kształcenia, opracowanym przez Radę Główną Szkolnictwa Wyższego dla kierunku pedagogika. Programy studiów nakładają na studentów obowiązek odbywania praktyk pedagogicznych i obozów specjalistycznych, m.in. w trzecim roku studiów dziennych studentów obowiązuje dziesięciodniowy obóz specjalistyczny, w programie którego umieszczono kurs sę dziowski strzelectwa sportowego, kończący się egzaminem państwowym, dającym uprawnienia sędziego strzelectwa sportowego, w drugim roku studiów dziesięcio dniowy zimowy obóz sportowy, w programie którego znajdują się m.in.: narciar stwo zjazdowe i biegowe oraz saneczkarstwo. Prace magisterskie i licencjackie stu denci piszą w obszarach wychowania obronnego, wychowania fizycznego, szeroko rozumianego bezpieczeństwa i edukacji. Bezpieczeństwo to termin używany obecnie coraz częściej, mający dużo znaczeń i wielu kategorii. Jego zakres poszerza się zna cząco i w zasadzie nie ma dzisiaj takiego obszaru działalności, w którym bezpie czeństwo nie odgrywałoby istotnej roli. Stąd analizując podstawę programową i ścieżki programowe wszystkich poziomów kształcenia, dokonano korekty istnieją cych już programów, wprowadzając na studiach magisterskich przedmiot edukacja dla bezpieczeństwa kończący się egzaminem. Przedmiot ma na celu zapoznanie stu dentów przez pryzmat bezpieczeństwa zarówno z bieżącymi problemami politycz nymi, jak i z szerszymi tendencjami, które wpływają na dalszy rozwój poszczegól nych państw, regionów i współczesnego świata jako całości. Program obejmuje m.in. istotę i charakter współczesnych kryzysów międzynarodowych, międzynaro dowe działania na rzecz pokoju, strategie bezpieczeństwa wybranych państw, naro dowe polityki bezpieczeństwa, wybrane problemy międzynarodowego prawa huma nitarnego oraz światowy proces rozbrojenia i budowy zaufania. Dziś szeroko rozu miana edukacja dla bezpieczeństwa, zajmująca coraz bardziej znaczące miejsce w programach kształcenia na wszystkich poziomach edukacyjnych, a zwłaszcza w wychowaniu dzieci i młodzieży, w konsekwencji przyczynia się do rozwoju tak bardzo aktualnego obecnie bezpieczeństwa na co dzień. 30 lat Katedry Edukacji Obronnej Akademii Pedagogicznej w Krakowie 7 Od roku akademickiego 2003/2004 Katedra realizuje ustawowe przedsięwzięcia wynikające z obowiązku służby wojskowej w zakresie przysposobienia obronnego dla studentek i studentów studiów licencjackich i magisterskich wyższych uczelni krakowskich i województwa małopolskiego. Działalność naukowa Katedry obfituje realizacją licznych tematów badawczych w ramach naukowych badań statutowych i badań własnych. Głównym kierunkiem badań są zmiany zachodzące w systemie edukacyjnym RP polegające na ekspono waniu i coraz szerszym pojmowaniu bezpieczeństwa. Stąd głównym tematem ba dawczym w ramach badań statutowych jest podjęty w 2002 roku temat: „Optymali zacja jakości kształcenia na pedagogice ze specjalnością wychowanie obronne i wy chowanie fizyczne”. Trzydzieści lat istnienia Zakładu Wychowania Obronnego-Katedry Edukacji Obronnej było doskonałą okazją do podsumowania i dokonania oceny dorobku tej znaczącej w systemie edukacji narodowej Rzeczypospolitej Polskiej placówki nau kowo-dydaktycznej . Dnia 27 listopada 2003 roku w Akademii Pedagogicznej w Krakowie odbyła się jubileuszowa sesja naukowa poświęcona trzydziestoletniej działalności Zakładu Wychowania Obronnego-Katedry Edukacji Obronnej. Ufam, iż materiały z tej sesji znajdą się w kolejnym numerze naszych Studiów. Zbigniew Kwiasowski Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis Folia 24 Studia ad Educationem Defensoriam Pertinentia I (2005) ARTYKUŁY I ROZPRAWY Janusz Wojtycza Kształcenie nauczycieli przysposobienia obronnego w krakowskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej i Akademii Pedagogicznej Na początku lat pięćdziesiątych do programów nauczania w szkołach średnich zostało wprowadzone przysposobienie wojskowe1, w roku 1967 przekształcone w przysposobienie obronne1 2. Przyjęto wówczas założenie, że kadra nauczycielska będzie rekrutować się spośród odpowiednio przygotowanych nauczycieli-oficerów rezerwy. Jednak takich kandydatów nie było zbyt wielu i dlatego powierzano rów nież nauczanie osobom słabo przygotowanym. Wówczas władze oświatowe podjęły akcję podnoszenia kwalifikacji tych nauczycieli. Organizowano krótkie kursy do skonalące, specjalne zespoły metodyczne i samokształcenie, jednakże