Konkursy Chopinowskie W Warszawie
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Konkursy Chopinowskie w Warszawie Zaistnienie Konkursów Chopinowskich w Warszawie zawdzi ęczamy dwóm panom. Pierwszy przyczynił si ę do powstania konkursów świadomie – był pianist ą, profesorem Konserwatorium Warszawskiego. Nazywał si ę Jerzy śurawlew . Drugi, działaj ąc w zupełnie innej sprawie, spowodował, Ŝe konkursy w latach 20 – tych XX wieku zaistniały w historii muzyki i trwaj ą do dzi ś. Tym drugim był Naczelnik Pa ństwa – Marszałek Józef Piłsudski . Pomysł zorganizowania Konkursów Chopinowskich narodził si ę w … poci ągu. Był rok 1923 . Poci ągiem z Białegostoku do Warszawy jechał profesor Konserwatorium Warszawskiego Jerzy śurawlew. Siedz ąc w przedziale słyszał rozmow ę dwóch młodzie ńców, którzy najpierw wy śmiali twórczo ść Chopina: „ jest ckliwa, łzawa, rozbraja dusz ę, nie wolno jej słucha ć ani gra ć”. Potem rozmawiali o sporcie – i tu w ich głosach zapanował entuzjazm. Prze ścigali si ę wzajemnie w wymienianiu nazwisk znakomitych sportowców, przypominali rekordy Europy i świata w poszczególnych dyscyplinach sportu... W tym momencie p. profesor podj ął decyzj ę. Trzeba zorganizowa ć w Polsce „sportow ą imprez ę chopinowsk ą...” Pomysł ten jednak nie spodobał si ę w Wydziale Sztuki Ministerstwa Wyzna ń Religijnych i O świecenia Publicznego. Równie Ŝ Prezydent Stanisław Wojciechowski – teoretyk spółdzielczo ści nie zgodził si ę na patronat nad Konkursem Chopinowskim. Argumentował, Ŝe Polska niedawno odzyskała niepodległo ść , a wojna bolszewicka w 1920 r. spowodowała straty w gospodarce narodowej i na tak drogie imprezy pieni ędzy teraz nie ma. Były to powa Ŝne i logiczne argumenty. Nadszedł dzie ń 12 maja 1926 r. Naczelnik Pa ństwa – Marszałek Józef Piłsudski, zaniepokojony coraz wi ększym zamieszaniem politycznym w kraju, dokonuje zamachu stanu. W bratobójczej walce ginie 300 – 400 osób (ró Ŝnie źródła podaj ą). Stanisław Wojciechowski – sam, z własnej woli zrzeka si ę funkcji Prezydenta RP, a na jego miejsce głosami posłów i senatorów wybrano profesora Ignacego Mo ścickiego . Profesor Ignacy Mo ścicki był chemikiem z wykształcenia, ale kochał sztuk ę. Miał wielu znajomych w śród artystów muzyków, artystów malarzy, aktorów, był częstym go ściem Filharmonii Warszawskiej, stołecznych teatrów, warszawskiej „Zach ęty”... Delegacja, której tym razem przewodniczył ksi ąŜę Włodzimierz Czetwerty ński – prezes Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, ponownie dotarła do profesora Ignacego Mo ścickiego, prosz ąc o pomoc i patronat nad mi ędzynarodow ą imprez ą chopinowsk ą. Pro śba została przyj ęta, uruchomiono równie Ŝ odpowiednie środki finansowe. Prezydent prof. Ignacy Mo ścicki obj ął patronat nad konkursem i tak jest do dzi ś - wszyscy prezydenci patronuj ą Konkursom Chopinowskim. W niedziel ę 23 stycznia 1927 r. - w samo południe, o godzinie 12.00 zabrzmiały pierwsze akordy I Konkursu Chopinowskiego. Konkursy muzyczne dziel ą si ę na: kompozytorskie, lutnicze, wykonawcze. Konkurs Chopinowski jest konkursem wykonawczym, monograficznym, tzn.: ka Ŝdy pianista wykonuje utwory tylko jednego kompozytora: Fryderyka Franciszka Chopina. Warto równie Ŝ zapami ęta ć, Ŝe wszystkie Konkursy Chopinowskie, od I – go pocz ąwszy, były transmitowane przez Polskie Radio. Konkurs Chopinowski jest najstarszym mi ędzynarodowym konkursem wykonawczym. Nazwa konkursu była pocz ątkowo bardzo krótka: „Mi ędzynarodowy Konkurs Pianistów im. Chopina” (wg „Kuriera Warszawskiego” z dn. 14 I 1927 r.). Dzisiaj pełna nazwa brzmi: „Mi ędzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie”. Trzeba doda ć „w Warszawie”, bowiem Konkursów Chopinowskich jest bardzo du Ŝo i w wi ększo ści s ą 1 mi ędzynarodowe. Takie najbardziej znane to Konkursy Chopinowskie w Tokio, Nowym Jorku, Miami na Florydzie, Getyndze, Moskwie, Taipei, Budapeszcie, Tomsku...Ostatnio Konkurs Chopinowski pojawił si ę w Rydze. Tam te Ŝ kochaj ą Chopina. Wszystkie trzy konkursy przedwojenne zorganizowano kolejno w latach: 1927 , 1932 , 1937 w sali koncertowej Filharmonii Warszawskiej przy ul. Jasnej. Wszystkie były 2 – etapowe. Organizatorem była Wy Ŝsza Szkoła Muzyczna im. Fr. Chopina (wcze śniej – Konserwatorium Warszawskie). W I konkursie jurorami byli wył ącznie Polacy, a czołowe nagrody zdobyli piani ści słowia ńscy: Rosjanie i Polacy: I Lew Oborin – ZSRR. II Stanisław Szpinalski – Polska. III Ró Ŝa Etkin – Moszkowska – Polska. W II konkursie jury było ju Ŝ mi ędzynarodowe, a nagrody zdobyli piani ści europejscy: I Aleksander Uni ński – bezpa ństwowiec. II Imre Ungar – W ęgry. III Bolesław Kon – Polska. IV Abram Lufer – ZSRR. V Lajos Kentner – W ęgry. VI Leonid Sagałow – ZSRR. III konkurs odbył si ę w 1937 r. i w nim równie Ŝ prym wiedli piani ści europejscy: I Jakow Zak – ZSRR. II Roza Tamarkina – ZSRR. III Witold Małcu Ŝyński – Polska. IV Lance Dossor – Anglia. V Agi Jambor – W ęgry. VI Edith Axenfeld – Niemcy. VII Monique de la Bruchollerie – Francja. VIII Jan Ekier – Polska. Zatrzymajmy si ę chwil ę przy III nagrodzie. Witold Małcu Ŝyński ze wszystkich laureatów trzech Konkursów Chopinowskich zdobył najwi ększ ą sław ę i uznanie w całym świecie nie tylko jako chopinista, ale tak Ŝe wybitny wykonawca utworów m. in.: Liszta, Czajkowskiego, Rachmaninowa, Szymanowskiego, Skriabina, Prokofiewa itd. Przyczynił si ę równie Ŝ do odzyskania po II wojnie światowej skarbów wawelskich i manuskryptów chopinowskich, zdeponowanych na czas wojny w Kanadzie. Słano noty dyplomatyczne do rz ądu kanadyjskiego, je ździły do Kanady delegacje, brał w nich udział historyk i znawca sztuki prof. Karol Estreicher. Nie spowodowały one jednak powrotu cennych narodowych pami ątek do Polski. Dopiero po średnictwo Witolda Małcu Ŝyńskiego, który osobi ście znał wiele koronowanych głów ówczesnego świata, premierów, prezydentów, ludzi sztuki, spowodowało, Ŝe słynne arrasy i inne bezcenne kosztowno ści powróciły do Polski. Z tej okazji 16 lutego 1959 r. w szczelnie wypełnionej Sali Senatorskiej na Wawelu, przystrojonej odzyskanymi arrasami, odbył si ę recital Witolda Małcu Ŝyńskiego. Pod zdobycznymi chor ągwiami krzy Ŝackimi i czterema zabytkowymi zbrojami ustawiono „Steinway'a”. Zbroje cicho pobrz ękiwały, gdy Mistrz brał pot ęŜ ne akordy chopinowskich arcydzieł. Wieczór pełen rado ści i wzrusze ń. Podsumowuj ąc trzy pierwsze Konkursy Chopinowskie, trzeba zwróci ć uwag ę na szybko rosn ące znaczenie i popularno ść konkursu. W I liczba reprezentowanych krajów wynosiła 8, w II – 18 , w III – 21 . Jurorów w I konkursie było 12 , w II – 17 , w III – 30 . W I konkursie wyst ąpiło 26 pianistów, w II – 89 , w III – 79 . 2 Niestety … 26 wrze śnia 1939 r . gmach Filharmonii Warszawskiej zapalony przez bomby fosforowe spłon ął doszcz ętnie, a z nim wewn ątrz 5 koncertowych fortepianów, komplet starowłoskich instrumentów smyczkowych, biblioteka partytur i ksi ąŜ ek, archiwum korespondencji. Do 1955 r. nad miejscem pełnym pi ęknej i ró Ŝnorodnej muzyki zaległa cisza. Filharmonia odrodziła si ę w 1947 r., ale pocz ątkowo w sali budynku „Roma” przy ulicy Nowogrodzkiej. W tej sali 15 wrze śnia 1949 r . rozpocz ął si ę IV Konkurs Chopinowski. Rok wybrano nie bez powodu. Przypadała w nim bowiem 100 rocznica śmierci Fryderyka Chopina. Najwi ęcej problemów było wówczas z zakwaterowaniem, gdy Ŝ Warszawa była kompletnie zniszczona, brakowało tak Ŝe instrumentów... Tutaj sprawdził si ę znakomity organizator, dyrektor biura konkursu p. Edmund Rudnicki (przedwojenny dyrektor muzyczny Polskiego Radia). Udało si ę rozlokowa ć przyjezdnych kandydatów i zdoby ć dla nich fortepiany do ćwiczenia. Do konkursu zgłosiło si ę 63 pianistów, cho ć ostatecznie, z ró Ŝnych powodów do I etapu przyst ąpiły 54 osoby. Jurorów było 28. Z uwagi na wojn ę górna granica wieku kandydatów okre ślona została na 35 lat. W poprzednich i nast ępnych konkursach ustalano wiek w granicach:16-29 lat. Ekipa polska liczyła 11 uczestników. Konkurs był długi, trwał od 15 wrze śnia do 15 pa ździernika. W odró Ŝnieniu od przedwojennych miał ju Ŝ 3 etapy. Dwóm pierwszym etapom jury przysłuchiwało si ę spoza Ŝaluzji, nie widz ąc graj ących pianistów. Po raz pierwszy i jedyny w dziejach Konkursów Chopinowskich ustanowiono „m ęŜ a zaufania”, którym został prof. Jerzy Lefeld. On jeden znał nazwiska i jurorom przekazywał jedynie numery wylosowane tego dnia i ustalaj ące kolejno ść wyst ępuj ących. IV Konkurs Chopinowski był szcz ęś liwy dla pianistów polskich: I nagrod ę ex–aequo przyznano Halinie Czerny–Stefa ńskiej z Polski i Belli Dawidowicz z ZSRR. II Barbara Hesse–Bukowska – Polska III Waldemar Maciszewski – Polska IV Grigorij Murawlow – ZSRR. V Władysław K ędra – Polska. VI Ryszard Bakst – Polska. VIII Zbigniew Szymonowicz, który pó źniej został profesorem i Kierownikiem Katedry Fortepianu Akademii Muzycznej w Łodzi. Na rok 1955 architekci zapowiedzieli ostateczne uko ńczenie budowy gmachu filharmonii przy ul. Jasnej, która 21 lutego 1955 r. otrzymała nazw ę Filharmonii Narodowej . Ustalono, Ŝe V Konkurs Chopinowski musi si ę odby ć ju Ŝ w nowej filharmonii i tak si ę te Ŝ stało. Konkurs zacz ął si ę 22 lutego. Zwyci ęŜ ył Adam Harasiewicz z Polski. W śród nagrodzonych byli piani ści radzieccy, polscy : Lidia Grychtołówna i Andrzej Czajkowski, Chinczyk, Francuz i na X miejscu Japonka. Udział wzi ęło 77 pianistów z 25 krajów. VI konkurs w 1960 r. trwał od 22 lutego do 13 marca. Udział w nim wzi ęło 77 pianistów z 30 krajów. Po raz pierwszy w historii Konkursów Chopinowskich została przełamana hegemonia pianistów słowia ńskich. I nagrod ę zdobył Włoch – Maurizio Pollini. III Iranka – Tania Achot – Haroutounian. IV Li Min –