Fryderyk Chopin
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Fryderyk Chopin Fryderyk Chopin Stowarzyszenie Wikimedia Polska Łódź 2010 Autorzy Wikipedyści Redaktor Patryk Korzeniecki Redakcja Wersja polska Ludmiła Pilecka Maria Drozdek (Gytha) Natalia Szafran-Kozakowska Aleksander Mocek Łukasz Lipiński Wersja angielska Natalia Szafran-Kozakowska Aleksander Mocek Filip Marcinowski (filip em) John Catlow Wojciech Pędzich Wersja niemiecka Mateusz Batelt Wersja francuska Małgorzata Kulbaczewska (Loraine) Maciej Szczepańczyk Wersja rosyjska Львова Анастасия (Lvova) Janusz Dorożyński (Ency) Marek Stelmasik (Masti) Projekt okładki Przemysław Rataj Opracowanie graficzne Maria Drozdek (Gytha) Skład i łamanie Marek Kozakowski Niniejsza publikacja, z wyłączeniem okładki, jest udostępniona na wolnej licencji Creative Commons-Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 (CC-BY-SA 3.0, pełny tekst licencji: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/legalcode) Logo Wikipedii jest zastrzeżonym znakiem towarowym Wikimedia Foundation. ISBN 978-83-931454-4-7 Druk Centrum Usług Drukarskich Henryk Miller, ul. Szymały 11, 41-709 Ruda Śląska Stowarzyszenie Wikimedia Polska ul. Tuwima 95, pok. 15 90-031 Łódź, Polska http://pl.wikimedia.org SpiS treści 5 Spis treści 5 Wstęp / Introduction / die Einführung / Введиение 7 Język polski Fryderyk Chopin 13 Żelazowa Wola 29 George Sand 31 Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina 37 Pomnik Fryderyka Chopina w Warszawie 41 Choroba Fryderyka Chopina 43 English language Frédéric Chopin 51 Żelazowa Wola 73 George Sand 75 International Frédéric Chopin Piano Competition 81 The Frédéric Chopin Monument in Warsaw 83 Frédéric Chopin's illness 85 Die deutsche Sprache Fryderyk Chopin 93 Żelazowa Wola 109 George Sand 111 Chopin-Wettbewerb 115 Fryderyk-Chopin-Denkmal in Warschau 117 Le français Frédéric Chopin 123 Żelazowa Wola 161 George Sand 163 Concours international de piano Frédéric-Chopin 171 Monument de Frédéric Chopin à Varsovie 173 Русский язык Фредерик Шопен 179 Желязова-Во́ ля́ 187 Жорж Санд 189 Конкурс пианистов имени Шопена 197 Памятник Шопену в Варшаве 199 Autorzy / Authors / Die Autoren / Les auteurs / Авторы 203 Język polski 204 English language 205 Die deutsche Sprache 207 Le français 209 Русский язык 210 WStęp | introduction die einführung | ВВедиение apraszamy w podróż śladami Chopi- that this publication will earn your recogni- Z na. Podróż, która nie byłaby możliwa tion and will be a pleasing memento of the bez ludzi chcących dzielić się swoją wiedzą. year of Frédéric Chopin. W publikacji, którą trzymają Państwo w rę- The editors kach, zostały zebrane hasła związane z oso- bą Fryderyka Chopina. Pochodzą one z pię- ciu wersji językowych Wikipedii, interneto- ir laden Sie auf eine Reise auf den wej encyklopedii, którą każdego dnia WSpuren Fryderyk Chopins ein. Eine współtworzą wolontariusze z całego świa- Reise die ohne Menschen, die ihr Wissen ta. Hasła te zostały poddane redakcji oraz teilen wollten, nicht möglich wäre. In dieser wzbogacone o multimedia dostępne na Publikation finden Sie eine Auswahl von wolnych licencjach. Mamy nadzieję, że ni- Artikeln über Chopin. Sie stammen aus fünf niejsza publikacja znajdzie Państwa uzna- Sprachversionen der Internetenzyklopädie nie i będzie miłą pamiątką po Roku Chopi- Wikipedia, die jeden Tag von einer Vielzahl nowskim freiwilliger Autoren geschrieben wird. Die- Redakcja se Artikel wurden überprüft und mit frei verwendbaren Bildern bereichert. Wir hof- fen, dass dieses Buch Ihnen gefällt und es oin us on a journey following the tracks für Sie ein nettes Chopin-Jahr-Souvenir J of Frédéric Chopin. A journey that would bleibt. not be possible without the help of people Die Redaktion who wish to share their knowledge The publication which you are holding in your hands includes articles related to Chopin ous invitons à un voyage aux traces de which were collected from five language NFrédéric Chopin. Ce voyage ne serait editions of Wikipedia, the free online ency- pas possible sans les gens qui veulent parta- clopaedia which is expanded on a daily ba- ger leur savoir. Dans la publication que sis by volunteers from all over the world. vous tenez à la main nous avons collecté les These entries have been edited and supple- articles liés à Chopin qui proviennent de mented with open licensed media. We hope cinq versions linguistiques de Wikipedia 8 – une encyclopédie en ligne crée chaque Публикация, которую вы держите в ру- jour par les volontaires du monde entier. ках, содержит собрание статей, связан- Ces articles ont été vérifirés et enrichis par ных с личностью Фредерика Шопена les multimédias accésibles sous des licences и выбранных из пяти языковых разде- libres. Nous ésperons que notre publication лов Википедии, интернет-энциклопедии, vous plaira et qu’elle sera un bon souvenir которую каждый день пополняют волон- de l’Année de Chopin. тёры со всего мира. Статьи были отре- Éditeurs дактированы и дополнены мультиме- дийными материалами, доступными под свободными лицензиями. Мы наде- риглашаем вас в путешествие по емся, что данная публикация получит Пследам Шопена. Это путешествие ваше признание и будет приятным суве- не было бы возможным без участия лиц, ниром на память о годе Шопена. готовых поделиться своими знаниями. Редколлегия Wolę Szopena, dolatującego przez okno, na ulicy, niż Szopena ze wszystkimi szykanami na koncertowej estradzie. Witold Gombrowicz,„ Dzienniki Fryderyk Chopin ryderyk Franciszek Chopin (ur. 22 ka oraz jego rok młodszą siostrę Annę lutego lub 1 marca 1810 w Żelazowej Emilię. Woli, zm. 17 października 1849 w Pa- Data urodzenia Chopina budzi kontro- Fryżu) – polski kompozytor i pia- wersje. W księdze chrztów w kościele para- nista fialnym w Brochowie podany jest dzień 22 Przedstawiciel muzyki okresu romanty- lutego1. Prawdopodobnie jest to błąd orga- zmu, nazywany poetą fortepianu. U źródeł nisty, do którego kompetencji należały jego twórczości leżała wrażliwość arty- m. in. kwestie prowadzenia dokumentacji. styczna oraz umiejętność czerpania wzor- Być może dopiero kilka tygodni po urodze- ców z polskiej muzyki ludowej Jego przyja- niu dziecka zgłoszono ów fakt u księdza2 ciółką i towarzyszką życia była pisarka Fryderyk i jego rodzina jako poprawny George Sand dzień zawsze podawali 1 marca3 – taką też datę podał Fryderyk osobiście, gdy w stycz- 1. Życiorys niu 1833 został członkiem Towarzystwa Hi- storyczno-Literackiego w Paryżu. Mimo że 1.1. Narodziny rejestr parafii nie był w owych czasach for- Chopin urodził się (wedle legendy malnie aktem urodzenia, spór co do daty przy grze swojego ojca na skrzypcach) urodzenia istnieje do dzisiaj. Wątpliwości w jednej z dworskich oficyn hrabiego Fry- nie budzi natomiast rok urodzenia, choć deryka Skarbka, w której mieszkała rodzi- zdarzały się sytuacje, w których rodzina do- na Mikołaja i Justyny. Na chrzcie nadano dawała Fryderykowi jeden rok życia – do- mu imiona Fryderyk Franciszek (na cześć tyczyło to pojawienia się informacji w pra- ojca chrzestnego i zapewne dziadka – Fra- sie lub występów publicznych. nçois). W księdze metrykalnej z kościoła w Brochowie jako chrzestni widnieją 1 Kopia metryki urodzenia Fryderyka Chopina w języku polskim Franciszek Grembecki ze wsi Ciepliny 2 Jarosław Iwaszkiewicz, Chopin, Kraków: Polskie wraz z panną Anną Skarbkówną, hrabian- Wydaw. Muzyczne, 1987, seria: Monografie Popular- ką z Żelazowej Woli. Sami Chopinowie ne. ISBN 8322102813. 3 http://pl.chopin.nifc.pl/chopin/life/calendar/ jako chrzestnego zwyczajowo traktowa- year/1810 Fryderyk Chopin – Centrum Informacji – Ka- li młodego hrabiego Fryderyka Skarb- lendarium życia Chopina (pol.). [dostęp 2010-01-30]. 14 fryderyk chopin 1.2. Dzieciństwo dziły niż umysł [...] inni trawili całe dni, prze- Około połowy 1810 Mikołaj i Justyna bierając palcami po klawiaturze, Ty [...] rzadko wraz z dziećmi przenieśli się do Warszawy spędzałeś przy niej godzinę4. do pałacu Saskiego, w którym mieściło się Żywny sam nie był wybitnym muzy- Liceum Warszawskie, gdzie Mikołaj miał kiem, a zdolnego i pojętnego ucznia uczył uczyć języka francuskiego Przeprowadzka techniki palcowania i tradycyjnego ułoże- wynikała prawdopodobnie z pogarszającej nia ręki. Podczas lekcji koncentrował się się sytuacji finansowej Skarbków. Hrabia głównie na zaznajamianiu ucznia z dzieła- mi muzyki barokowej i klasycznej oraz ob- jaśnianiu budowy utworów fortepiano- wych Johanna Sebastiana Bacha, Josepha Haydna, Wolfganga Amadeusza Mozarta oraz (w mniejszym stopniu) Johanna Nepo- muka Hummla. Pozostałością po tej nie- konwencjonalnej edukacji było zamiłowa- nie Fryderyka do dawnych kompozytorów. Następnym nauczycielem Fryderyka był, pochodzący – tak samo jak Żywny – z Czech, Wilhelm Wacław Würfel Przed ukończeniem 7 roku życia Chopin Justyna z Krzyżanowskich Chopinowa oraz Miko- łaj Chopin. Obrazy Ambrożego Mieroszewskiego (ok. był już autorem kilku drobnych kompozycji 1829), zaginione i obecnie znane wyłącznie z czarno- (były to polonezy – forma muzyczna pol- białych reprodukcji. Grafiki w domenie publicznej skiej muzyki fortepianowej, która wraz z wychowaniem muzycznym Żywnego prowadził hulaszczy tryb życia i popadał oraz modną w owym czasie operą w stylu w długi, a po rozwodzie z Ludwiką (1807) włoskim składała się na atmosferę muzycz- uciekł z Księstwa Warszawskiego w Po- ną, w jakiej dorastał Fryderyk), które poma- znańskie. Również dorastające dzieci Skarb- gali zapisywać mu Żywny oraz ojciec. ków nie wymagały już opieki guwernera. W tym okresie liceum przeniesiono z do- Prawdopodobnie Mikołaj myślał o przepro- tychczasowej siedziby w Pałacu Saskim wadzce do stolicy jeszcze przed