Trambanen Met Gras in Klimaatbestendig Amsterdam Een Analyse Met De Mogelijkheden En Barrières Van Trambaanvergroening
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Bachelorscriptie Trambanen met gras in Klimaatbestendig Amsterdam Een analyse met de mogelijkheden en barrières van trambaanvergroening Naam: Wai-Kee Man Studentnummer: 10580514 Studie: Future Planet Studies Major: Planologie Begeleiders: Michaela Hordijk & Francine van den Brandeler Datum: 16 januari 2017 Bachelorscriptie Planologie | Wai-Kee Man 10580514 Voorwoord Voor u ligt mijn scriptie ‘’Trambanen met gras in klimaatbestendig Amsterdam’’. Deze scriptie is het eindproduct van jarenlang opgedane interdisciplinaire kennis aan mijn opleiding Future Planet Studies en mijn major Planologie aan de Universiteit van Amsterdam. Deze scriptie behoort tot het laatste vak Bachelorscriptieproject Sociale Geografie en Planologie dat ik moet behalen. Ik ben blij dat ik in mijn scriptie niet alleen kennis heb kunnen toepassen die ik heb opgedaan tijdens mijn major Planologie, maar dat ik ook een groot duurzaamheidsaspect heb kunnen meenemen als trotse Future Planet Studies studente. Ondanks dat het onderwerp perfect aansluit op mijn studie-interesses, was het zeer uitdagend om deze scriptie te schrijven. Ik vond het aan het begin lastig om de focus van ruimtelijk naar inhoudelijk te verbreden. Gaandeweg heb ik mijn visie kunnen verbreden en verscherpen. Dit is te danken aan de begeleiding van Michaela Hordijk en Francine van den Brandeler. Wat mij ook erg heeft gesteund bij het schrijven van deze scriptie is het enthousiasme van de respondenten waarmee ik heb gesproken. Deze enthousiasme motiveerde mij om kritischer te denken en gaf mij energie. Graag wil ik Andre de Moor, Geert Timmermans, Arjan Hebly en Marc van Deventer bedanken voor hun interesse en bijdrage aan dit onderzoek. Ik ben erg trots op het eindresultaat dat voor u ligt. Ik wens u veel leesplezier! Wai-Kee Man Amsterdam, 16 januari 2017 Trambanen met gras in klimaatbestendig Amsterdam 1 Bachelorscriptie Planologie | Wai-Kee Man 10580514 Samenvatting Door klimaatverandering zal er in de toekomst vaker en hevigere regenbuien voor komen in Nederland. Amsterdam zal zich dan ook moeten aanpassen om veerkrachtig te kunnen omgaan met overtollig hemelwater. Er zijn verschillende oplossingen om de infiltratiecapaciteit van de stad te vergroten. Eén daarvan is de aanleg van gras tussen de trambanen. Echter, de gemeente Amsterdam heeft de opties voor het vergroenen van het tramnetwerk niet eerder onderzocht. In dit onderzoek is een poging gedaan om te analyseren wat de barrières en mogelijkheden zijn om een trambaan te vergroenen. Dit is gedaan door een ruimtelijke analyse en een narratieve analyse toe te passen. Er zijn vier interviews gehouden met ambtelijke en praktijkgerichte experts. Hierop is dieper ingegaan door eigen observaties. In eerste instantie kunnen alle trambanen vergroend worden indien er geen medegebruik plaatsvindt. Uit ruimtelijke analyse blijkt dat er nog 81 kilometer aan trambanen vergroend kan worden, wat neerkomt op 43% van het hele Amsterdamse tramnetwerk. De gemeente heeft nooit eerder een trambaan vergroend vanuit een duurzaamheidsprikkel, maar altijd vanuit een esthetische motivatie om de beeldkwaliteit van een buurt te verhogen. Er is weinig behoefte om meer tijd en energie te steken in het kwalitatief verbeteren van het tramnet door grasbanen. De grootste barrière voor de implementatie van groene trambanen is echter economisch. Grasbanen zijn duurder in aanleg en onderhoud maar rendabel op lange termijn. Er bestaat een disconnectie tussen oplossingen die op lange termijn rendabel zijn en investeringskosten die nodig zijn op korte termijn. Dit komt grotendeels doordat de voordelen van grasbanen voor het milieu en de mens kwalitatief beschreven worden en moeilijk kwantificeerbaar zijn in euro’s. Een mogelijkheid om de implementatie van grasbanen te stimuleren is dan ook het verzamelen en uitwisselen van kennis hierover. Om dit te stimuleren is het belangrijk dat het belang en de voordelen van groene trambanen op politiek en ambtelijk niveau gezien worden. Hiernaast zou vergroening van trambanen ook direct gekoppeld moeten worden aan onderhoud. Economische, institutionele, regulatieve, sociale en kennis barrières en mogelijkheden zijn dus bijzonder belangrijk met betrekking tot de vergroening van het tramnetwerk voor een klimaatbestendig Amsterdam. Om een beter beeld te vormen omtrent de delen van het tramnetwerk waar vergroening de beste uitkomst biedt, wordt aanbevolen om te kijken naar welke delen van belang zijn voor incidenteel nood- en hulpdiensten gebruik en spooronderhoud nodig hebben in de aankomende jaren en welke gebieden in de stad wateroverlast hebben. Trambanen met gras in klimaatbestendig Amsterdam 2 Bachelorscriptie Planologie | Wai-Kee Man 10580514 Inhoudsopgave 1. INLEIDING --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5 2. THEORETISCH KADER ------------------------------------------------------------------------------------------------ 5 2.1 KLIMAATVERANDERING -------------------------------------------------------------------------------------------------- 5 2.2 DE KLIMAATBESTENDIGE STAD ------------------------------------------------------------------------------------------ 6 2.3 ADAPTATIE OP KLIMAATVERANDERING --------------------------------------------------------------------------------- 7 2.3.1 Barrières ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- 7 2.3.2 Mogelijkheden -------------------------------------------------------------------------------------------------- 8 2.3.3 Een overzicht van types barrières en mogelijkheden -------------------------------------------------- 9 2.3.4 Amsterdam Rainproof --------------------------------------------------------------------------------------- 10 3. METHODOLOGIE ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 11 3.1 KEUZE VOOR MEER GROEN TUSSEN DE TRAMRAILS ------------------------------------------------------------------ 11 3.2 DEELVRAGEN EN ONDERZOEKSPROCEDURE -------------------------------------------------------------------------- 11 3.3 KWALITATIEF ONDERZOEK --------------------------------------------------------------------------------------------- 12 3.4 ANALYSEMETHODE ----------------------------------------------------------------------------------------------------- 13 3.5 INTERVIEWS ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 14 3.6 METHODOLOGISCHE KWESTIES --------------------------------------------------------------------------------------- 14 4. BEVINDINGEN -------------------------------------------------------------------------------------------------------- 15 4.1 VOORWAARDEN VOOR GRASBAANCONSTRUCTIE -------------------------------------------------------------------- 15 4.2 WAAR IS GEEN GRASBAANCONSTRUCTIE EN GEEN MEDEGEBRUIK? ------------------------------------------------- 16 4.2.1 Disclaimer ------------------------------------------------------------------------------------------------------ 16 4.2.2 Bevindingen ruimtelijke analyse -------------------------------------------------------------------------- 16 4.3 BARRIÈRES VOOR VERGROENING VAN TRAMBANEN IN AMSTERDAM ----------------------------------------------- 17 4.3.1 Economisch ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 17 4.3.2 Institutioneel -------------------------------------------------------------------------------------------------- 18 4.3.3 Regulatief ------------------------------------------------------------------------------------------------------ 18 4.3.4 Kennis ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 18 4.3.5 Sociaal----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 19 4.4 MOGELIJKHEDEN VOOR VERGROENING VAN TRAMBANEN IN AMSTERDAM ---------------------------------------- 19 4.4.1 Regulatief ------------------------------------------------------------------------------------------------------ 19 4.4.2 Sociaal----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 20 4.4.3 Institutioneel -------------------------------------------------------------------------------------------------- 21 4.4.4 Kennis ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 21 4.4.5 Economisch ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 22 4.5 OBSERVATIES ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 22 4.5.1 Waar respondenten potentie in zien -------------------------------------------------------------------- 22 4.5.2 Eigen observaties --------------------------------------------------------------------------------------------- 23 5. CONCLUSIES EN DISCUSSIE --------------------------------------------------------------------------------------- 29 5.1 CONCLUSIE ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 29 5.2 DISCUSSIE --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 29 5.2.1 Aanwijzingen voor vervolgonderzoek ------------------------------------------------------------------- 30 AANBEVELINGSRAPPORT GRAS TRAMBANEN ---------------------------------------------------------------------