585289.Pdf (4.293Mb)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ANKARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İLKÖĞRETİM ANABİLİM DALI YARATICI DRAMA PROGRAMI HANS-WOLFGANG NİCKEL’İN OYUN VE TİYATRO PEDAGOJİSİ ANLAYIŞI VE YARATICI DRAMA İLE İLİŞKİSİ YÜKSEK LİSANS TEZİ TUĞBA TÜZÜN ANKARA TEMMUZ 2019 ANKARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İLKÖĞRETİM ANABİLİM DALI YARATICI DRAMA PROGRAMI HANS-WOLFGANG NİCKEL’İN OYUN VE TİYATRO PEDAGOJİSİ ANLAYIŞI VE YARATICI DRAMA İLE İLİŞKİSİ YÜKSEK LİSANS TEZİ TUĞBA TÜZÜN DANIŞMAN: PROF. DR.ÖMER ADIGÜZEL ANKARA TEMMUZ 2019 3 ÖZET HANS-WOLFGANG NICKEL’IN OYUN VE TİYATRO PEDAGOJISI ANLAYIŞI VE YARATICI DRAMA İLE İLİŞKİSİ TÜZÜN, Tuğba Yüksek Lisans Tezi İlöğretim Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Ömer ADIGÜZEL Temmuz, 2019, xii + 187 sayfa Türkiye’de 1980’lerden bu yana önemli ilerleme kaydeden yaratıcı drama alanının gelişimine katkı sağlamak için dünya alanyazınının taranması, yaratıcı drama ve farklı adlandırmalarla anılsa da benzer anlayışların incelenmesi gerekmektedir. Bu araştırmada Almanya’da ‘oyun ve tiyatro pedagojisi’ adıyla Prof. Dr. Hans-Wolfgang Nickel tarafından geliştirilen yaklaşım betimlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada ‘oyun ve tiyatro pedagojisi’ alanının öncüsü olan Hans-Wolfgang Nickel’in oyun ve tiyatro pedagojisi alanındaki çalışmaları, Nickel’in Türkiye ile ilişkileri ve çalışmalarının Türkiye’deki yaratıcı drama alanına katkılarının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden anlatı araştırması türü olan biyografi çalışması kullanılmıştır. Görüşmeler tematik analizle incelenmiştir. Veri toplama aracı olarak döküman analizi, tam yapılandırılmış ve yarı yapılandırılmış görüşme biçimleri ile gözlem notları kullanılmıştır. Tam yapılandırılmış görüşmeler elektronik posta aracılığıyla yapılmış ve kayda alınmıştır. Yarı yapılandırımış görüşmeler ise video ile kayda alınmıştır. Veriler Almancadan Türkçeye çevrilmiş, verilerin çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Görüşmelerde ulaşılan veriler, yapılan kaynak taramasının ardından Hans-Wolfgang Nickel tarafından yazılmış kitaplar ve makalelerle desteklenmiştir. Wolfgang Nickel tarafından yürütülen iki farklı atölye oturumu gözlemlenmiştir. Dört farklı araştırmacı tarafından yapılmış ve yayınlanmış söyleşi kayıtları da araştırmaya dahil edilmiştir. Hans-Wolfgang Nickel’in oyun ve tiyatro pedagojisi anlayışının kuramsal ve uygulama boyutlarıyla incelendiği bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Giriş iv bölümünde araştırmanın problemi, amacı, önemi, sınırlılıkları ve araştırmaya ilişkin temel kavramların tanımlarına ilişkin bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde araştırmanın yöntemi, veri toplama araçları ve yöntemleri ile verilerin analizi çalışmaları açıklanmıştır. Üçüncü bölümde Wolfgang Nickel’in özyaşam öyküsü ve yaşamında tiyatronun yeri betimlenmiş, alanın kuruluş ve gelişim aşamalarında sürece dahil olan kurumlar açıklanmış, Nickel’in uluslararası çalışmaları incelenmiştir. Oniki alt başlıkla oyun ve tiyatro pedagojisine ilişkin temel kavramlar tanımlanmış, Nickel’in alana ilişkin anlayışları betimlenmiş, alanın günümüzdeki kullanımına ilişkin bilgiler verilmiştir. Dördüncü bölümde araştırmada ulaşılan sonuç açıklanmış ve öneriler sunulmuştur. Bu araştırmadan elde edilen bulgular Hans-Wolfgang Nickel’in oyun ve tiyatro pedagojisi yaklaşımının, Almanya’da 60’lı yıllardan bu yana çalışılan; amacı öğretmenler ile öğrencileri etkin kılmak olan bir yaklaşım olduğu ve yaklaşım geliştirilirken pek çok farklı ülkeyle de etkileşim halinde bulunulduğunu göstermektedir. Bu etkileşimlerin Türkiye üzerindeki etkisi de büyük olmuş, Türkiye’de yaratıcı drama alanının gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular, Nickel’in drama çalışmaları hakkında araştırmalar da yaptığı, ancak yine de alanın isimlendirmesinde ve çalışmalarında kendine özgü bir yaklaşım geliştirdiğini göstermektedir. Anahtar Sözcükler: Hans-Wolfgang Nickel, yaratıcı drama, oyun pedagojisi, tiyatro pedagojisi,.okul oyunu v ABSTRACT HANS-WOLFGANG NICKEL’S GAME AND THEATER PEDAGOGY APPROACH AND ITS CONNECTION WITH CREATIVE DRAMA TÜZÜN, Tuğba Master Degree Primary Education Department Supervisor: Prof. Dr. Ömer ADIGÜZEL July, 2019, xii + 187 pages It is necessary to examine the world literature, creative drama and the similar approaches -even if they are called in different names- in order to contribute the development of the area of creative drama which has made a significant progress in Turkey since 1980s. In this study it is tried to be described the approach that is developed by Prof. Dr. Hans- Wolfgang Nickel under the name of ‘game and theater pedagogy’. In this study, it is aimed to examine the studies of Hans-Wolfgang Nickel who is the pioneer of the area of the ‘game and theater’, Nickel’s connections with Turkey and the contributions of his studies to the area of creative drama in Turkey. Biographical research, which is a type of the narrative research genres of qualitative research methods, was used in the study. Interviews were analyzed by thematic analysis. Data for this study was collected through document analysis, fully structured and semi-structured interview forms and observation notes. Fully structured interviews were prepared and recorded by e-mail and semi-structured conversations were recorded with video. The data was translated from German into Turkish and content analysis technique was used for analyzing data. The data obtained from interviews were supported with the books and articles written by Wolfgang Nickel after the literature review. Two different workshop sessions, which were conducted by Wolfgang Nickel, were observed and published interview records by four different researcher were included in the research. vi The study which has been examined in terms of the theoretical and practical dimensions of Hans-Wolfgang Nickel’s understanding of game and theater pedagogy consists of four parts. The introduction part informs about the the problem, aim, importance, limitations and definitions of the basic concepts related to the research. Research method, data collection tools and methods, and data analysis studies are explained in the second part. In the third part, Wolfgang Nickel's life story and theater’s effect on his life are described, the institutions involved in the process of establishment and development of the field are explained and Nickel's international studies are examined. The descriptions of basic concepts of game and theater pedagogy, Nickel’s understanding of the field, and the current use of the field has been given with twelve sub-titles. The results obtained in the study are explained and suggestions are presented in the fourth section. The findings of this study show that the aim of Hans-Wolfgang Nickel's approach to play and theater pedagogy, which has been studied in Germany since the 1960s, is to make teachers and students active and to show that it has been interacted with many different countries while developing the approach. These interactions also had a great impact on Turkey and made a significant contriBuTion to the development of the area in the country. The findings of the research show that Nickel also made researches on drama studies, yet he developed a unique approach in respect of nomenclature of the field and his studies. Key Words: Hans-Wolfgang Nickel, creative drama, game pedagogy, theater pedagogy, school play vii ÖNSÖZ Hans-Wolfgang Nickel çocukluğundan itibaren oyun ve tiyatro ile içiçe olan, öğretmen olduktan sonra da bunların en doğru biçimde, eğitim için kullanılması gerektiğini düşünen bir eğitimcidir. Bu yaklaşımın bir yanında da toplumsal olanla daima ilgilenerek, insanları gözlemleyerek çalışmaktadır. Geleneksel eğitim anlayışından uzaklaşarak insanların eylem, etkileşim halinde olduğu bu yaklaşım daha sağlıklı, daha sanatsal öğrenme süreçleri ve daha insani iletişim biçimleri geliştirmeye katkı sağlamayı hedeflemektedir. Bu tezin gerçekleşmesinde emeği geçen, beni Prof. Dr. Hans-Wolfgang Nickel konusunda çalışmaya ve Berlin’de kendisi hakkında araştırma yapmaya yönlendiren danışmanım Prof. Dr. Ömer Adıgüzel’e, jüri üyeleri Doç. Dr. Ali Öztürk ve Dr. Öğretim Üyesi Serkan Keleşoğlu’na, çalışmanın son biçimini almasında katkı sağlayan ve bana destek olan Öğr. Gör. Dr. İhsan Metinnam’a, araştırma sorularımı ayrıntılı biçimde yanıtlayan ve bana vakit ayıran Prof. Dr. Hans Wolfgang Nickel’e ve Hans-Wolfgang Nickel’in de ‘Rol Oyunları Kitabı’nda yazdığı gibi ‘oyun oynamama olanak tanıyan anneme ve babama’ teşekkür ederim. viii İÇİNDEKİLER Sayfa ETİK İLKELERE UYGUNLUK BİLDİRİMİ ................................................................ iii ÖZET ............................................................................................................................... iv ABSTRACT .................................................................................................................... vi ÖNSÖZ .......................................................................................................................... viii İÇİNDEKİLER ................................................................................................................ ix TABLOLAR DİZİNİ ....................................................................................................... xi ŞEKİLLER DİZİNİ ......................................................................................................... xi KISALTMALAR ........................................................................................................... xii BÖLÜM 1 ........................................................................................................................