Van De Europese Conventie 2003
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
van de Europese conventie 2003 ^ F* ... WniiiiJ l'|i'iiiiiii'"‘«| Plus: wat de PvdA te doen staat I 7ir. ■politiek (met het gelijkheidsbegrip WETENSCHAP ESSAY en partijvernieuwing) Terugblik op de kabinetsformatie De balans van het kolonialisme In mpmnmm Dipt n;inlrprt SÖ^D SOCIALISME & DEMOCRATIE Maandblad uan de Wiardi Beekman Stichting, wetenschappelijk bureau uan de Partij uan de Arbeid JAARGANG 60 NUM M ER 7/8 2003 U ITG EVER René Cuperus (eindredacteur) Uitgeverij Boom Mieke Groen (medewerker) Prinsengracht 747-751 Maarten Hajer 1017 jx Amsterdam Paul Kalma (secretaris) www.uitgeverijboom.nl Marijke Linthorst Margo Trappenburg ABONNEMENTEN Bart Tromp Bel (0522) 237 555 of mail bdc@)bdc.boom.nl voor een abonnement of kennismakingsnummer. REDACTIERAAD Thijs Wöltgens (uoorzitter) De abonnementsprijs bedraagt € 66,- Broer Akkerboom per jaar. Instellingen en buitenlandse Greetje van den Bergh abonnementen: €121,-. Studenten/ Jet Bussemaker aio/oio of js-abonnement: € 38,50. Jacobus Delwaide Losse nummers €8,25. Hugo Keuzenkamp Een abonnement kan op elk gewenst Frans Leijnse moment ingaan. Opzeggen kan tot één maand Willem Witteveen voor het einde van de jaargang. REDACTI EADRES Administratie Wiardi Beekman Stichting Boom Distributiecentrum Postbus 1310 Postbus 400 1000 BH Amsterdam 7940 AK Meppel telefoon (0 20 )5 5 1215 5 telefoon (0522)237555 telefax (020) 551 22 50 telefax (0522) 253 864 e-mail s8td(a)pvda.nl internet www.wbs.nl Vormgeuing Jos B. Koene (lay-out) René van der Vooren (omslag & basisontwerp) De redactie verwelkomt bijdragen ter beoordeling. Kopij graag toezenden Uitgeversverbond per e-m ail naars& [email protected] Groep uitgevers voor (als bijlage in Word). vak en wetenschap © 2003 uitgeverij Boom, Amsterdam ISSN 0037-8135 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. OMSLAGFOTO STANDBEFLO NABIJ DE GEBOUWEN VAN HET EUROPEES PARLEMENT, BRUSSEL (G E R H A R O V A N ROON | HO LLA N DS E HOOGT E ) COLUMN De boze dromen van Europa Trots als een pauw was ik toen ik door een Ameri kosmopolitische samenwerking tussen natiesta kaans tijdschrift gevraagd werd een artikel te ten erkend zou moeten worden, wordt in plaats schrijven over de achtergronden van het Fortuyn daarvan steeds heftiger ervaren als een bron van populisme. Ik noemde in dat stuk het begrip onzekerheid en nationale vervreemding. crisisverschijnselen. Dat werd door een Ameri Zo’n diagnose van een drievoudige Europese kaanse redacteur zo gretig geredigeerd tot ‘the crisis is snel gemaakt, maar uiteraard niet met de crisis of Europe’, dat ik niet alleen moest beken bedoeling om bij de pakken neer te zitten. Dat be nen dat het zo stelliger geformuleerd was, maar gint met een kritisch zelfbeeld van ons continent. dat het ook precies weergeeft wat ik eigenlijk niet Te weinig willen we onder ogen zien dat Europa durfde opschrijven. zich nog altijd aan het herstellen is van haar litte De opzienbarende opkomst van het (rechts-) kens, opgedaan in de Burgeroorlog van Verdun, populisme in Europa heeft, om te beginnen, aan Auschwitz en Stalingrad. De historicus John Kee- het licht gebracht dat de cliché-begrippen waar we gan spreekt in zijn standaardpil over de Eerste het zo vaak overhadden — individualisering, ont Wereldoorlog — het vakantieboek waarop deze zuiling en ontideologisering — harde sociologi tropische zomer mijn meeste zweet is gevallen sche en electorale werkelijkheid zijn geworden. — over een raadsel: ‘Waarom riskeerde een wel Met name de oude, vertrouwde volkspartijen van varend continent — op het toppunt van zijn suc christen-democratie en sociaal-democratie — de ces, zijn wereldwijde rijkdom, zijn wereldwijde pijlers onder zowel de Europese verzorgingsstaat macht, op de toppen van zijn geestelijke en culm- als de Europese partijendemocratie — dreigen rele verworvenheden — alles wat het de wereld ‘volkspartijen zonder volk’ te worden in een poli had te bieden in de loterij van een boosaardig, tiek representatie-vacuüm. Het staat lang niet moorddadig conflict?’. Keegan concludeert dat de vast dat nieuwe generaties als vanzelf dit soort in- tragedie van Eerste en Tweede Wereldoorlog ‘de stimties nieuw leven gaan inblazen. weldadige, optimistische cultuur van het Euro Een ander crisisverschijnsel waar het rechts- pese continent heeft vernietigd’ en ‘blijvende populisme de vinger op heeft gelegd, is de on schade heeft toegebracht aan de rationele en libe macht van Europa om met etnische diversiteit rale beschaving van de Europese verlichting’. om te gaan. Met mijn transatlantische redacteur Grote woorden, maar geheel naar de maat van de heb ik dat ‘the paradox of the Holocaust trauma’ Europese ervaring. Het is dan niet zo gek dat de 3 genoemd. In begrijpelijke reactie op de Tweede bezweringsformules van Europese eenwording en Wereldoorlog is een doorgeslagen politieke cor Alle menschen werden Brüder niet tot instant-voor rectheid ontstaan, blind voor de fricties en scha uitgangsoptimisme hebben geleid. Laat Europa duwzijden van het ‘multicultureel’ worden van vooral weer een vitaal continent proberen te wor samenlevingen. Dit heeft op zijn beurt, ook nier den. Dat nier alleen over vergrijzing en pensioe onbegrijpelijk, een doorgeslagen populistisch- nen zeurt en zich niet langer met gefrustreerde xenofobe reactie uitgelokt. jaloezie tot Amerika verhoudt. Als dat zou kunnen. Het derde crisisverschijnsel betreft het altijd aanwezige ongemak met het Europese integratie RENÉ CUPERUS proces. Wat als een ongeëvenaarde prestatie van Eindredacteur s&D s S/d 7/8 I 2003 I NTERVENTI E heid en anonieme bovennationale structuren toe Moet de PudA de nieuiue neemt, niet meer voldoende. Europa is niet herken- baarvoorde Nederlandse burgers. Europese grondwet In igg6 was ik secretaris van een commissie, die zich bezighield met de visie van de PvdA op buiten steunen? lands beleid en op Europa. Deze commissie stond onder leiding van Maarten van Traa en onder an De discussie over de uitkomst van de Europese dere Max van den Bergen de onlangs overleden Conventie en de Europese Grondwet dreigt zich Piet Dankert maakten er deel van uit. Een groot di voornamelijk afte gaan spelen op de opiniepagi lemma voor de commissie was het gebrek aan de na’s van de kwaliteitskranten en in erkende discus mocratie in Europa. Over het algemeen is de PvdA siecentra als Instituut Clingendael, Felix Meritus en voorstander van de uitbreidingvan bevoegdheden De Balie. Als het daartoe beperkt blijft, zou dat wel van de Europese instituties als de Europese Com eens kunnen leiden tot een grote deceptie bij een missie en het Europese Parlement. Dat was ook de nationaal referendum. Politieke partijen moeten lijn van het rapport Van Traa, dat niet voor niets de daarom met open vizier de strijd aan gaan en het titel ‘Voorbij de Waterlinie’ meekreeg. Tegelijkertijd, referendum over de Europese grondwet politiseren. constateerde de commissie, zou deze uitbreiding Dat betekent dat burgers heldere keuzes voorge van bevoegdheden leiden tot een toename van het legd moeten krijgen en dat is als het om Europa democratische gat: ‘bovennationale instituties ont gaat geen gemakkelijke opgave. Vooral de voor beren voldoende democratische controle en legiti standers moeten zich dit aantrekken en niet bang miteit.’ Dat, vond de commissie, moesten we op de zijn om klare wijn te schenken. Het gaat om niets koop toenemen om Europa als geheel vooruitte minder dan de invloed van de Nederlandse burger helpen: ‘Gesteld voorde keuze: eerst meer demo in Europa en dat raakt de kern van de democratie. cratie of eerst meer beleid in Europa, kiezen wij Dat is een brede maatschappelijke discussie waard. voor het laatste. Dat is een praktische keuze.’ De Een discussie die vooral (nog) gevoerd moet wor kritiek op deze stellingname was op het PvdA- den binnen de PvdA. congres in februari iggy enorm. Het kon toch De PvdA is een partij die zich traditioneel be niet zo zijn dat de burger minder invloed kreeg en roept op een pro-Europese houding. Dat is naar maar moest vertrouwen op de grillen van zijn mijn mening zeer terecht. Een verenigd Europa en bestuurders? een sterke unie, waar zoveel mogelijk landen lid Het rapport verdween in een la, en ondanks de 4 van zijn, zijn de beste garantie op vrede, veiligheid, kritiek werd de omstreden aanbeveling werkelijk welvaart en stabiliteit. Daarom ben ik altijd een heid. ‘Meer beleid’ is voor PvdA’ers een vanzelf voorstander geweest van de Europese uitbreiding sprekendheid, nationaal en internationaal. In ze en heb ik altijd gevonden dat juist sociaal-demo- kere zin was de keuze van de commissie Van Traa craten solidair moeten zijn met de landen in Eu daarmee meereen beschrijvingvan de werkelijk ropa die het minder goed hebben. De PvdA is heid geweest, dan een echte keuze. Nederland daarom altijd bereid geweest te investeren in de dommelde in slaap onder de zegeningen van het Europese instituties vanuit een soms wat naïef ver poldermodel. De discussie over Europa werd trouwen dat in de instituties de kern van de Euro binnen de PvdA door een kleine elite gevoerd in pese gedachte lag. Dat is lang goed gegaan, maar technocratische termen, met als gunstige uitzon in een tijd waarin het wantrouwen tegen de over dering de inzet van Tweede Kamerlid en lid van de S&D 7/8 j 2003 INTERVENTI E Europese Conventie, Frans Timmermans. Om deel een nieuwe impuls geven. Ik pleit daarom voor een te nemen aan de discussie in bijvoorbeeld de Ad ledenreferendum over de vraag: ‘moet de PvdA de vies Commissie Europese Politiek (ACEP) is een nieuwe Europese grondwet steunen?’ universitaire opleiding nog een minimale voor waarde. Als de burger het niet snapte, dan ‘moes ARJEN BERKVENS ten we het gewoon nog beter uitleggen...’ was de Directeur Alfred Mozer Stichting, de Oost-Europa heersende opinie. De omslag kwam echter snel na stichting uan de PudA derbij. De invloed van Frits Bolkestein en de For- tuyn revolutie misten hun effect op het Neder landse beleid aangaande Europa niet.